Newspaper "Municipality of Sheki" № 13(195), Dekabr 2020

Zяfяr Paradы

Байраьымыз эюйлярдя

2020-ъи ил декабрын 10-да 44 gцnlцk Вяtяn mцharibяsindяn qalib чыxan Azяrbaycan bюyцk Zяfяrini qeyd eтди. Zяfяr Paradы yumruq kimi bir olmaьыmыzыn, milli birliyimizin, hяmrяylimizin, dюvlяt mцstяqilliyimizin яbяdi vя dюnmяzliyinin nцmayiшi кими тарихимизя гызыл щярфлярля йазылды.

Vяtяn мцharibяsi Qяhrяmanы general-mayor Namiq Иslamzadяnin baшчыlыq etdiyi qrupun sяmada Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt bayraьыnыn tяsvirini yaratmasы цчrяngli шanlы bayraьыmыzыn daim yцksяklяrdя dalьalanacaьыnы бир даща бцтцн дцнйайа сцбут етди.

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Нewspaper оф SHEKI MUNICIPALITY

№ 13 (195), Декабр 2020

www.issuu.com/shekibelediyyesi

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

Азярбайъан Президенти Иlham Яliyev vя Tцrkiyя Prezidenti Rяcяb Tayyib Яrdoьan Zяfяr paradыnda (Ятрафлы сящифя 3, 4 вя 5-дя)

“ДЯМИР ЙУМРУГ” вя ГЯЛЯБЯ "Dяmir yumruq" яmяliyyatыnda Azяrbaycanыn Vяtяn mцharibяsindя mюhtяшяm Qяlяbяyя hяsr olunmuш Zяfяr Paradыnda 3000 nяfяrdяn artыq шяxsi heyяtin, 150-dяk hяrbi texnikanыn, o cцmlяdяn silahlanmaya yeni qяbul edilmiш mцasir hяrbi texnikanыn, raket vя artilleriya qurьularыnыn, hava hцcumundan mцdafiя sistemlяrinin, elяcя dя hяrbi gяmi vя katerlяrin nцmayiшi oldu.

Paradda, hяmчinin Vяtяn mцharibяsi zamanы Azяrbaycan Ordusunun darmadaьыn etdiyi dцшmяndяn яlя keчirdiyi hяrbi qяnimяtlяrin bir qismi dя nцmayiш etdirildi.

Vяtяn mцharibяsinin ilk gцnlяrindяn, ilk saatlarыndan etibarяn Azяrbaycan xalqы Tцrkiyяnin dяstяyini hiss etdi. Tцrkiyяnin Cцmhurbaшqanы Rяcяb Tayyib Яrdoьan ilk saatlardan Azяrbaycanыn haqq iшinя юz dяstяyini verdi. Onun aчыq, birmяnalы vя sяrt aчыqlamalarы Azяrbaycan xalqыnы чox sevindirdi. Tцrkiyяnin Azяrbaycana verdiyi siyasi vя mяnяvi dяstяk hяr bir Azяrbaycan vяtяndaшыnы qцrurlandыrыr, sevindirir.

Azяrbaycan Ermяnistanы mяьlub etdi, iшьala son qoydu. 44 gцnцn hяr gцnц шanlы tarixdir. Azяrbaycan яsgяri, Azяrbaycan zabiti bir amalla vuruшurdu ki, bu iшьala son qoyulsun, bu haqsыzlыьa son qoyulsun, яdalяt zяfяr чalsыn, tarixi яdalяt zяfяr чalsыn. Вя чалды!!!

сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 13 (195), Декабр 2020

Шяkidя Ulu Юndяrin xatirяsi ehtiramla anыlды Azяrbaycan xalqыnыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin vяfatыndan 17 il keчir. Ulu Юndяrin vяfatыnыn ildюnцmц ilя яlaqяdar шяhяr rяhbяrliyi, hцquq mцhafizя orqanlarыnыn nцmayяndяlяri onun Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzinin qarшыsыndakы abidяsini ziyarяt etmiш, abidя юnцnя яklillяr vя gцl dяstяlяri dцzяrяk xatirяsini bюyцk hюrmяt vя ehtiramla yad etmiшlяr.

Heydяr Яlirza oьlu Яliyev 1923-cц il mayыn 10-da Naxчыvanda anadan olub.

1944-cц ildяn tяhlцkяsizlik orqanlarы sistemindя чalышan Heydяr Яliyev 1964-cц ildяn Azяrbaycan SSR Nazirlяr Soveti yanыnda Dюvlяt Tяhlцkяsizliyi Komitяsi sяdrinin mцavini, 1967-ci ildяn isя sяdri vяzifяsindя iшlяyib, general-mayor rцtbяsinя qяdяr yцksяlib. Hяmin illяrdя o, Leninqradda xцsusi ali tяhsil alыb, 1957-ci ildя isя Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinin tarix fakцltяsini bitirib.

Azяrbaycan SSR Kommunist Partiyasы Mяrkяzi Komitяsinin 1969-cu il iyul plenumunda Heydяr Яliyev Azяrbaycan SSR Kommunist Partiyasы Mяrkяzi Komitяsinin birinci katibi seчilib.

1982-ci ilin dekabrыnda Sovet Иttifaqы Kommunist Partiyasы Mяrkяzi Komitяsi Siyasi Bцrosunun цzvц seчilяn Heydяr Яliyev SSRИ Nazirlяr Soveti sяdrinin birinci mцavini vяzifяsinя tяyin edilib vя SSRИ-nin rяhbяrlяrindяn biri olub. Heydяr Яliyev 1987-ci ilin oktyabrыnda Sovet Иttifaqы Kommunist Partiyasы Mяrkяzi Komitяsi Siyasi Bцrosunun vя baш katib Mixail Qorbaчovun yeritdiyi siyasi xяttя etiraz яlamяti olaraq, tutduьu vяzifяlяrdяn istefa verib.

Heydяr Яliyev 1990-cы ilin 20 yanvarыnda sovet qoшunlarыnыn Bakыda tюrяtdiyi qanlы faciя ilя яlaqяdar ertяsi gцn Azяrbaycanыn Moskvadakы nцmayяndяliyindя bяyanatla чыxыш edяrяk, Azяrbaycan xalqыna qarшы tюrяdilmiш cinayяtin tяшki-

latчыlarы vя icraчыlarыnыn cяzalandыrыlmasыnы tяlяb edib. O, Daьlыq Qarabaьda yaranmыш kяskin mцnaqiшяli vяziyyяtlя baьlы SSRИ rяhbяrliyinin ikiцzlц siyasяtinя etiraz яlamяti olaraq, 1991-ci ilin iyulunda Sovet Иttifaqы Kommunist Partiyasыnыn sыralarыnы tяrk edib. 1990-cы ilin iyulunda Azяrbaycana qayыdan Heydяr Яliyev ilk яvvяl Bakыda, sonra isя Naxчыvanda yaшayыb, hяmin ildя dя Azяrbaycan Ali Sovetinя deputat seчilib. O, 1991-1993-cц illяrdя Naxчыvan Muxtar Respublikasы Ali Mяclisinin sяdri, Azяrbaycan Respublikasы Ali Soveti sяdrinin mцavini olub.

Heydяr Яliyev 1992-ci ildя Yeni Azяrbaycan Partiyasыnыn Naxчыvan шяhяrindя keчirilmiш tяsis qurultayыnda partiyanыn sяdri seчilib. 1993-cц il iyunun 15-dя Azяrbaycan Ali Sovetinin sяdri seчilяn Heydяr Яliyev iyunun 24-dя Milli Mяclisin qяrarы ilя Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin sяlahiyyяtlяrini hяyata keчirmяyя baшlayыb. 1993-cц il oktyabrыn 3-dя цmumxalq sяsvermяsi nяticяsindя Heydяr Яliyev Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti seчilib. O, 1998ci il oktyabrыn 10-da keчirilяn nюvbяti prezident seчkilяrindя yenidяn Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti seчilib. 2003cц il oktyabrыn 15-dя keчirilяcяk prezident seчkilяrindя namizяdliyinin irяli sцrцlmяsinя razыlыq vermiш Heydяr Яliyev sяhhяtindя yaranmыш problemlяrlя яlaqяdar seчkilяrdя iшtirak etmяkdяn imtina edib.

Uzun mцddяt ABШ-ыn Klivlend klinikasыnda mцalicя olunan Heydяr Яliyev 2003-cц il dekabrыn 12-dя dцnyasыnы dяyiшib.

* * *

Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anыm gцnц ilя яlaqяdar videokonfrans keчirilmiшdir Dekabrыn 12-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin vя Шяki шяhяr Heydяr Яliyev Mяrkяzinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anыm gцnц ilя яlaqяdar videokonfrans keчirildi.

Konfransda Шяki Иcra Hakimiyyяtinin Yetkinlik yaшыna чatmayanlarыn iшlяri vя hцquqlarыnыn mцdafiяsi цzrя komissiyanыn mяsul katibi Anar Mяmmяdov, Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsinin яmяkdaшlarы, Шяki ASAN Xidmяt Mяrkяzinin kюnцllцnяri, Шяki шяhяr Heydяr Яliyev Mяrkяzinin vя MKS-nin 9 nюmrяli kitabxana filialыnыn яmяkdaшlarы vя bir sыra fяal gяnclяr iшtirak etmiшdir. Иlk olaraq konfransda Цmummulli lider Heydяr Яliyevin vя bцtцn шяhidlяrin ruhu bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmiшdir.

Videokonfransы giriш sюzц ilя Шяki шяhяr Heydяr Яliyev Mяrkяzinin direktoru Sadыqov Rяшadяt aчaraq tяdbir iшчitrakчыlarыna mцasir Azяrbaycan Respublikasыnыn цmummilli lider Heydяr Яliyevin шah яsяri oldu-

ьunu sюylяyib, Ulu Юndяrin Birinci Qarabaь mцharibяsindя atяшkяsя nail olmaqla, юlkяdяki vяtяndaш mцharibяsini dayandыrmaqla vя quruculuq iшlяrinя baшlamaqla dюvlяtimizin gяlяcяk tarixindя яsaslы dюnцшцn tяmяlini qoyduьunu bildirib. Qeyd etdi ki, Heydяr Яliyev Azяrbaycana rяhbяrlik etdiyi illяrdя uzaqgюrяn daxili vя xarici siyasяti ilя юlkяnin nцfuzunu artыrmыш, hяrtяrяfli inkiшafыna nail olmuш, mцstяqilliyini яbяdi vя dюnmяz etmiшdir.

Daha sonra konfransda чыxыш цчцn sюz Шяki Heydяr Яliyev Mяrkяzinin яmяkdaшы Zeynяb Cяfяrovaya vя Шяki шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin nцmayяndяsi Anar Mяmmяdova verildi. Onlar da юz чыxышlarыnda Ulu юndяr Heydяr Яliyev hakimiyyяtя qayыtdыьы gцndяn яsas diqqяt gюstяrdiyi mяsяlяlяrdяn biri mяhz Azяrbaycan haqqыnda qяrяzli tяbliьatlara real faktlarla cavab vermяk, ermяni yalanlarыnы ifшa etmяk olduьunu bildirdilяr. Цmummilli lider Heydяr Яliyev 15 iyun 1993-cц ildя hakimiyyяtя qayыdышыndan sonra bцtцn fяaliyyяti boyu qondarma Daьlыq Qarabaь mяsяlяsinin sцlh yolu ilя, beynяlxalq hцquq normalarыna uyьun яdalяtli hяllinя чalышmышdыr. Ulu Юndяrimizin яn bюyцk arzusu Qarabaьыn dцшmяn tapdaьыndan azad edilmяsi, яrazi bцtюvlцyцmцzцn bяrpasы idi. Цmummilli Lider illяr юncя bюyцk uzaqgюrяnliklя deyirdi: "Qarabaь mяsяlяsini hяll edяcяyik. Zaman lazыmdыr, vaxt lazыmdыr. Azяrbaycan torpaqlarы

heч vaxt onun яlindяn gedя bilmяz. Bizim iшьal olunmuш torpaqlarыmыz mцtlяq qaytarыlacaqdыr. Nяyin bahasыna olurolsun".

27 il sonra Ulu юndяr Heydяr Яliyevin layiqli davamчыsы Azяrbaycan Respublikasыnыn Ali Baш komandanы Иlham Яliyevin baшчыlьы altыnda 27 sentyabr 2020-ci il tarixindя ikinci Гarabaь mцharibяsi baшlandы. Azяrbaycan 44 gцn яrzindя parlaq qяlяbя qazanaraq Ermяnistanы mяьlub etdi, iшьala son qoydu. Иldяn-ilя gцc toplayan Azяrbaycan, onun rяшadяtli ordusu dцшmяni torpaqlarыmыzdan qovub чыxardы, цчrяngli bayraьыmыz yenidяn Vяtяn torpaqlarыnda, Qarabaьыn dюyцnяn цrяyi olan Шuшada qцrurla dalьalanmaьa baшladы. Dяmir yumruqla beli qыrыlan, baшы яzilяn dцшmяn kapitulyasiya aktыnы imzalamaьa mяcbur oldu, яrazi bцtюvlцyцmцz tяmin edildi.

Azяrbaycan Respublikasыnыn prezidenti cяnab Иlham Яliyev юz zяfяr чыxышlarыndan birindя bildirdi ki: biz dюyцш meydanыnda dцшmяnя yerini gюstяririk! "Bu gцn шяhidlяrimizin, Ulu Юndяrin ruhu шaddыr! Xoшbяxt adamam ki, ata vяsiyyяtini yerinя yetirdim. Torpaqlarыmыzы azad etdik! Nя qяdяr ki, mцstяqil Azяrbaycan dюvlяti var, Azяrbaycan xalqы var, Ulu Юndяr Heydяr Яliyev цrяklяrdя yaшayacaqdыr!"

Sonda "Heydяr Яliyev vя tяrяqqi yolunun baшlanьыcы" adlы videoчarx nцmayiш etdirildi.

№ 13 (195), Декабр 2020

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 3

Азярбайъан Президенти Иlham Яliyev vя Tцrkiyя Prezidenti Rяcяb Tayyib Яrdoьan Zяfяr paradыnda iшtirak ediblяr Dekabrыn 10-da Bakыnыn Azadlыq meydanыnda Vяtяn mцharibяsindя Qяlяbяyя hяsr olunmuш Zяfяr paradы keчirilib.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev, birinci xanыm Mehriban Яliyeva, Tцrkiyя Respublikasыnыn Prezidenti Rяcяb Tayyib Яrdoьan vя xanыmы Яminя Яrdoьan Zяfяr paradыnda iшtirak ediblяr.

"Dяmir yumruq" яmяliyyatыnda - Azяrbaycanыn Vяtяn mцharibяsindя mюhtяшяm Qяlяbяyя hяsr olunmuш Zяfяr paradыna mцdafiя nazirinin mцavini, "Zяfяr" ordenli general-leytenant Kяrim Vяliyev komandanlыq edib.

Paradda 3000 nяfяrdяn artыq шяxsi heyяtin, 150dяk hяrbi texnikanыn, o cцmlяdяn silahlanmaya yeni qяbul edilmiш mцasir hяrbi texnikanыn, raket vя artilleriya qurьularыnыn, hava hцcumundan mцdafiя sistemlяrinin, elяcя dя hяrbi gяmi vя katerlяrin nцmayiшi oldu. Paradda, hяmчinin Vяtяn mцharibяsi zamanы Azяrbaycan Ordusunun darmadaьыn etdiyi dцшmяndяn яlя keчirdiyi hяrbi qяnimяtlяrin bir qismi dя nцmayiш etdirildi.

Hяrbi orkestr "Azяrbaycan fanfarasы"nы ifa etdi.

Mцdafiя naziri general-polkovnik Zakir Hяsяnov Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti, Silahlы Qцvvяlяrin Mцzяffяr Ali Baш Komandanы Иlham Яliyevя vя Tцrkiyя Respublikasыnыn Prezidenti Rяcяb Tayyib Яrdoьana raport verdi.

Dюvlяt baшчыlarы яsgяrlяri salamladыlar.

Hяrbi orkestr Azяrbaycanыn vя Tцrkiyяnin dюvlяt himnlяrini ifa etdi.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti, Silahlы Qцvvяlяrin Ali Baш Komandanы Иlham Яliyev paradda чыxыш etdi.

Prezident Иlham Яliyevin чыxышы - Hюrmяtli Tцrkiyя Cцmhuriyyяtinin Prezidenti, яziz qardaшыm Rяcяb Tayyib Яrdoьan. Яziz hяrbчilяr.

Hюrmяtli qonaqlar.

Xanыmlar vя cяnablar. Иlk nюvbяdя, xahiш edirяm ki, Vяtяn mцharibяsindя hяlak olmuш шяhidlяrimizin яziz xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilsin.

Allah bцtцn шяhidlяrimizя rяhmяt elяsin!

Bu gцn tarixi bir gцndцr. Bu gцn Azadlыq meydanыnda Zяfяr paradы keчirilir.

Mяn чox шadam ki, bu paradda mяnim dяvяtimi qяbul edяrяk Tцrkiyя Cцmhuriyyяtinin Cцmhurbaшqanы, яziz qardaшыm Rяcяb Tayyib Яrdoьan iшtirak edir. Eyni zamanda, Tцrkiyяdяn gяlmiш bюyцk nцmayяndя heyяti, tцrk яsgяr vя zabitlяri iшtirak edirlяr. Bu, bir daha bizim birliyimizi, dostluьumuzu

vя qardaшlыьыmыzы gюstяrir.

Vяtяn mцharibяsinin ilk gцnlяrindяn, daha doьrusu, ilk saatlarыndan biz Tцrkiyяnin dяstяyini hiss edirdik. Tцrkiyяnin Cцmhurbaшqanы Rяcяb Tayyib Яrdoьan ilk saatlardan Azяrbaycanыn haqq iшinя юz dяstяyini verdi. Onun aчыq, birmяnalы vя sяrt aчыqlamalarы Azяrbaycan xalqыnы чox sevindirdi. Mяnim qardaшыm demiшdir ki, bu mцharibяdя Azяrbaycan haqlыdыr, demiшdir ki, Azяrbaycan tяk deyil vя Tцrkiyя hяr zaman Azяrbaycanыn yanыndadыr. Bu, birliyimizin, qardaшlыьыmыzыn tяzahцrцdцr.

Tцrkiyяnin Azяrbaycana verdiyi siyasi vя mяnяvi dяstяk hяr bir Azяrbaycan vяtяndaшыnы qцrurlandыrыr, sevindirir. Bu gцn biz birlikdя Zяfяr paradыnda iшtirak edяrkяn, bir daha bizim birliyimizi hяm xalqlarыmыza, eyni zamanda, bцtцn dцnyaya gюstяririk.

tюrяtmiшdir, Xocalы soyqыrыmыnы tюrяtmiшdir. Ondan sonra 1992-ci ilin may ayыnda Шuшa шяhяrinin vя Laчыn шяhяrinin iшьala mяruz qalmasы Ermяnistanla Daьlыq Qarabaь arasыnda

Azяrbaycan 44 gцn яrzindя parlaq qяlяbя qazanaraq Ermяnistanы mяьlub etdi, iшьala son qoydu. Bu 44 gцnцn hяr gцnц bizim шanlы tariximizdir. Hяr gцn Azяrbaycan Ordusu irяli gedirdi, hяr gцn yeni шяhяrlяr, kяndlяr, qяsяbяlяr, yцksяkliklяr azad edilirdi. Azяrbaycan яsgяri, Azяrbaycan zabiti bir amalla vuruшurdu ki, bu iшьala son qoyulsun, bu haqsыzlыьa son qoyulsun, яdalяt zяfяr чalsыn, tarixi яdalяt zяfяr чalsыn vя buna nail olduq.

Azяrbaycan яrazilяri 30 ilя yaxыn iшьal altыnda idi.

1990-cы illяrin яvvяllяrindя Ermяnistanыn Azяrbaycana qarшы iшьalчыlыq siyasяti torpaqlarыmыzыn iшьal altыna dцшmяsinя sяbяb olmuшdu. Яslindя, Ermяnistanыn tяcavцzkar siyasяti hяlя 1980-ci illяrin sonlarыndan baшlamышdы. O vaxt indiki Ermяnistan Respublikasыnda yaшamыш 100 minlяrlя azяrbaycanlы юz dяdя-baba torpaqlarыndan didяrgin salыndы. Zяngяzur, Gюyчя, Иrяvan mahalы bizim tarixi torpaqlarыmыzdыr. Bizim xalqыmыz bu torpaqlarda яsrlяrboyu yaшayыb, ancaq Ermяnistan rяhbяrliyi o vaxt 100 minlяrlя azяrbaycanlыnы юz doьma torpaqlarыndan didяrgin salmышdыr. Ondan sonra Daьlыq Qarabaьda eyni mяnzяrя mцшahidя olunurdu, Ermяnistan tяrяfi zor gцcц ilя Azяrbaycanыn dinc яhalisinя qarшы hяrbi cinayяt

coьrafi baьlantы yaratmышdы.

1993-cц ilin aprel ayыnda Kяlbяcяr rayonunun iшьal altыna dцшmяsi bizim vяziyyяtimizi daha da aьыrlaшdыrdы vя faktiki olaraq sonrakы iшьalчыlыq siyasяtinin davam etdirilmяsinя sяbяb oldu.

Biz uzun illяr bцtцn beynяlxalq tяdbirlяrdя bu mяsяlя ilя baьlы hяqiqяtlяri чatdыrыrdыq, bюyцk iш aparыlmышdыr vя bu iшin sяmяrяsi oldu. Baxmayaraq ki, biz яrazi bцtюvlцyцmцzц dюyцш meydanыnda qazandыq, hesab edirяm ki, son illяr яrzindя apardыьыmыz siyasi vя diplomatik sяylяr юz bяhrяsini verdi, bцtцn aparыcы beynяlxalq tяшkilatlar Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyцnц tanыdы vя bunu dяstяklяdi. BMT Tяhlцkяsizlik Шurasыnыn 4 qяtnamяsi, BMT Baш Assambleyasыnыn qяtnamяlяri, Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkilatы, Qoшulmama Hяrяkatы, Avropa Parlamenti vя digяr tяшkilatlar Azяrbaycanыn haqq iшini dяstяklяdi. Belяliklя mцnaqiшяnin hяlli цчцn hцquqi zяmin yaradыlmышdыr. Eyni zamanda, bizim mяqsяdyюnlц sяylяrimiz nяticяsindя mцnaqiшя ilя baьlы, Qarabaьыn tarixi ilя baьlы dцnya ictimaiyyяtinя dolьun mяlumat чatdыrыldы, Ermяnistanыn yalanчы tяbliьatыna son qoyuldu vя bцtцn dцnya gюrdц ki, Qarabaь bizim яzяli tarixi torpaьыmыzdыr. Azяrbaycan xal-

qы яsrlяr boyu bu torpaqlarda yaшayыb, qurub-yaradыb, eyni zamanda, bцtцn dцnya gюrцb ki, beynяlxalq hцquq baxыmыndan Daьlыq Qarabaь Azяrbaycanыn ayrыlmaz hissяsidir.

Biz bu illяr яrzindя gцc toplayыrdыq, hяm siyasi mцstяvidя, beynяlxalq tяшkilatlar чяrчivяsindя, hяm dя юlkя daxilindя iqtisadiyyatыmыzы gцclяndirirdik, biz ordumuzu gцclяndirirdik. Bunun nяticяsindя Azяrbaycan son illяr яrzindя чox uьurlu inkiшaf yolu keчmiшdir vя ildяn-ilя bizim цstцnlцyцmцz юzцnц daha qabarыq шяkildя bцruzя verirdi. Ermяnistan bizimlя rяqabяt apara bilmяdi. Mяn son 17 il яrzindя dяfяlяrlя demiшdim ki, Ermяnistan юz xoшu ilя bizim torpaqlarыmыzdan iшьalчы qцvvяlяrini чыxarmasa, biz bu mяsяlяni hяrbi yollarla hяll edяcяyik. Mяn 2003-cц ildя Prezident vяzifяsinя seчilяndя Konstitusiyamыza vя mцqяddяs Qurani-Kяrimя яl basaraq and iчmiшdim ki, Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyцnц qoruyacaьam. Bu gцn bюyцk qцrur hissi ilя deyя bilяrяm ki, Azяrbaycan юz istяdiyinя nail oldu, tarixi яdalяti, beynяlxalq hцququ bяrpa etdi.

Biz dцnyada gedяn proseslяri diqqяtlя izlяyirdik vя gюrцrdцk ki, son illяrdя beynяlxalq hцquq vя prinsiplяr kobudcasыna pozulur. Bяzi юlkяlяr gцc tяtbiq edяrяk юz mяqsяdlяrinя чatыrlar, beynяlxalq hцquq kaьыzda qalыr, BMT Tяhlцkяsizlik Шurasыnыn qяtnamяlяri kaьыzda qalыr. Belя olan halda mцnaqiшяnin hяrbi yollarla hяll edilmяsi qaчыlmaz idi.

Bundan яlavя, son illяr яrzindя, xцsusilя son 2 il яrzindя Ermяnistanыn tяxribatчы addыmlarы, bяyanatlarы, hяrяkяtlяri mцharibяni qaчыlmaz etmiшdi.

Ermяnistan rяhbяrliyinin чox zяrяrli vя tяhlцkяli bяyanatlarы demяk olar ki, danышыqlara son qoymuшdu. "Qarabaь Ermяnistandыr" demяklя Ermяnistan rяhbяrliyi danышыqlara son qoymuшdu.

Bizim tarixi torpaqlarыmыzda xaricdяn gяtirilmiш ermяnilяri mяskunlaшdыrmaq hяrbi cinayяtdir, beynяlxalq konvensiyalara ziddir. Bu, faktiki olaraq danышыqlara son qoyurdu, danышыqlarы mяnasыz edirdi vя biz bunu gюrцrdцk, hiss edirdik vя юz sюzцmцzц beynяlxalq kцrsцlяrdяn dцnya ictimaiyyяtinя

чatdыrыrdыq. Bu ilin sentyabr ayыnda, mцharibяyя 3 gцn qalmыш mяn BMT Baш Assambleyasыnыn kцrsцsцndяn demiшdim ki, Ermяnistan yeni mцharibяyя hazыrlaшыr, Ermяnistan dayandыrыlmalыdыr. Belя dя oldu vя bu il bizя qarшы 3 dяfя hяrbi tяxribat tюrяdildi. Иyul ayыnda Ermяnistan-Azяrbaycan dюvlяt sяrhяdindя hяrbi tяxribat tюrяdildi vя Ermяnistan bizim torpaqlarыmыzы iшьal etmяk istяdi. Amma biz layiqli cavab verяrяk onlarы yerinя oturtduq. Avqust ayыnda Azяrbaycana diversiya qrupu gюndяrildi. O diversiya qrupu da zяrяrsizlяшdirildi. Nяhayяt sentyabrыn 27-dя bizim kяndlяrimiz, hяrbi mюvqelяrimiz artilleriya atяшinя mяruz qalmышdыr, mцlki шяxslяr, hяrbчilяr arasыnda itkilяr olmuшdur.

Biz dedik yetяr artыq, bu iшьala son qoyulmalыdыr vя son qoyulacaqdыr. Mяn Ali Baш Komandan kimi яmr verdim ki, Azяrbaycan яsgяri irяli, torpaьыmыzы azad etmяliyik, iшьala son qoymalыyыq, iшьalчыnы cяzalandыrmalыyыq vя belя dя oldu. Azяrbaycan 44 gцn яrzindя istяdiyinя nail oldu, яdalяti bяrpa etdi.

Bu 44 gцnцn hяr gцnц bizim шanlы tariximizdir, hяr gцn Azяrbaycan irяli gedirdi. Bu 44 gцn яrzindя bir gцn dя olmamышdыr ki, biz geri чяkilяk. Biz Ermяnistanыn 30 ilя yaxыn mцddяt яrzindя qurduьu istehkamlarы yararaq keчmiшik. Bu istehkamlar elя qurulmuшdu ki, Azяrbaycan oradan keчя bilmяsin, яsgяrimiz oradan keчя bilmяsin.

Eyni zamanda, Daьlыq Qarabaь яrazisinin coьrafi relyefi dя Ermяnistan tяrяfi цчцn daha яlveriшli idi. Azяrbaycan яsgяr vя zabitlяri bюyцk qяhrяmanlыq, шцcaяt gюstяrяrяk шяrяfli missiyanы yerinя yetirdi vя юz doьma torpaqlarыnы iшьalчыlardan azad etdi. Cяbrayыl, Fцzuli, Zяngilan, Qubadlы rayonlarы, eyni zamanda, Suqovuшan qяsяbяsi, Hadrut qяsяbяsi, Xocalы rayonunun bir hissяsi, Kяlbяcяr rayonunun bir hissяsi, Murovdaь silsilяsi, Laчыn rayonunun cяnub hissяsi, strateji yцksяkliklяr dюyцш meydanыnda dцшmяndяn azad edildi, orada Azяrbaycan bayraьы qaldыrыldы. Шanlы mцharibяmizя Шuшa шяhяrindя yekun vuruldu. (Арды 4-ъц сящифядя)

сящ. 4

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 13 (195), Декабр 2020

Азярбайъан Президенти Иlham Яliyev vя Tцrkiyя Prezidenti (Яввяли 3-ъц сящифядя) Noyabrыn 8-dя Шuшa шяhяrinin azad edilmяsi tarixi nailiyyяtimizdir. Шuшa iшьal altыna dцшmцш birinci шяhяrimiz idi vя iшьaldan azad edilяn sonuncu шяhяr oldu. Шuшa iшьaldan azad edilяndяn sonra dцшmяnin beli qыrыldы, dцшmяn tяslim olmaьa mяcbur qaldы. Шuшanыn azad edilmяsi tarixi hadisяdir. Bizim Ordumuz, qяhrяman юvladlarыmыz daьlardan, dяrяlяrdяn, meшяlяrdяn, cыьыrlardan keчяrяk, sыldыrыm qayalarы qяt edяrяk, qayalara dыrmaшa-dыrmaшa Шuшaya qalxaraq orada яlbяyaxa dюyцшdя dцшmяni mяhv etdi, Azяrbaycan bayraьыnы Шuшada qaldыrdы. Ondan bir gцn sonra daha 70 kяnd iшьalчыlardan azad edildi vя Ermяnistan artыq tяslim oldu, aь bayraq qaldыrdы, diz чюkdц, юz layiqli cяzasыnы aldы vя imdad dilяdi. Biz Ermяnistanы dюyцш meydanыnda mяhv etdik. Biz ermяnilяrin uzun illяr yaratdыqlarы mifi darmadaьыn etdik. Onlar юz ordusu haqqыnda

oradan qovacaьыq, onlar rяdd olmalыdыrlar bizim torpaqlarыmыzdan! Mяn bunu mцharibяdяn яvvяl vя mцharibя dюvrцndя demiшяm, xalqa mцraciяtlяrimdя demiшяm, xarici mяtbu orqanlara verdiyim mцsahibяlяrdя demiшяm. Demiшяm ki, Ermяnistan bizim torpaqlarыmыzdan юz xoшu ilя rяdd olmalыdыr, etiraf etmяlidir vя чыxmalыdыr. Яks-tяqdirdя sona qяdяr gedяcяyik vя sona qяdяr getdik. Ona gюrя biz dюyцш meydanыnda qяlяbя qazandыq. Ondan sonra, siyasi mцstяvidя qяlяbя qazandыq, dцшmяni mяcbur etdik ki, Kяlbяcяr, Laчыn vя Aьdam rayonlarыnы azad etsin vя bizim torpaqlarыmыzы tяrk etsin.

Bu zяfяr tarixi zяfяrdir.

Azяrbaycan xalqы bu gцnц 30 ilя yaxыn mцddяt яrzindя gюzlяyirdi, 30 ilя yaxыn mцddяt яrzindя Ali Baш Komandanыn яmrini gюzlяyirdi. Mяn dяfяlяrlя Azяrbaycan xalqыna mцraciяt edяrkяn deyirdim ki, biz daha gцclц olmalыyыq vя nяyi nя vaxt, necя etmяk lazыmdыr, biz bilirik. Hяyat gюstяrdi

yalan mяlumat юtцrяrяk mif yaratmышdыlar, guya Ermяnistan ordusu yenilmяz ordudur. Cяmi 44 gцn яrzindя Ermяnistan ordusu mяhv edildi, hяrbi texnikasы mяhv edildi, canlы qцvvяsi mяhv edildi vя Azяrbaycan юz gцcцnц, юz qцdrяtini gюstяrdi.

Mяn demiшяm ki, biz gцc toplayыrыq vя bu gцcц toplamышыq. Biz bu qяlяbяni hяm peшяkarlыq, qяhrяmanlыq hesabыna, eyni zamanda, milli ruh hesabыna qazanmышыq. Biz haqlы idik, haqq-яdalяt bizim tяrяfimizdя idi. Bizim яsgяr vя zabitlяrimiz hцcuma keчяndя bir amalla yaшayыrdы ki, юz doьma torpaqlarыnы iшьalчыlardan azad etsinlяr. Noyabrыn 10-da Ermяnistan mяcbur olub kapitulyasiya aktыna imza atыb. Bu kapitulyasiya aktыna gюrя, bir gцllя atmadan Kяlbяcяr, Laчыn vя Aьdam rayonlarы Azяrbaycana qaytarыldы, Azяrbaycan bayraьы orada qaldыrыldы. Bu, onu gюstяrir ki, biz mцharibяni hяm dюyцш meydanыnda, hяm siyasi mцstяvidя qazanmышыq. Halbuki bir чoxlarы, xцsusilя bu mяsяlя ilя mяшьul olan vasitячilяr dяfяlяrlя demiшdilяr ki, mцnaqiшяnin hяrbi hяlli yoxdur. Amma biz sцbut etdik ki, mцnaqiшяnin hяrbi hяlli var. Яks-tяqdirdя, bu nя hяrb, nя sцlh vяziyyяti bundan sonra da 30 il davam edя bilяrdi. Biz buna nя qяdяr dюzя bilяrdik?

Biz nя qяdяr sяbir gюstяrя bilяrdik? Mяn dяfяlяrlя demiшdim ki, Azяrbaycan xalqыnыn sяbri tцkяnib vя яgяr Ermяnistan iшьal edilmiш torpaqlardan юz xoшu ilя чыxmasa, biz onlarы

ki, vaxtыnda addыmlar atdыq, bцtцn gцcцmцzц sяfяrbяr edяrяk bir dяmir yumruq yaradыb dцшmяnin baшыnы яzdik. Mцharibя dюvrцndя mяn deyirdim ki, bizim dяmir yumruьumuz hяm birliyimizi, hяm dя gцcцmцzц tяcяssцm etdirir. Bu dяmir yumruq dцшmяnin belini qыrdы, dцшmяnin baшыnы яzdi. Bu gцn biz qяhrяman xalq kimi bu bayramы qeyd edirik. Azяrbaycanыn mцzяffяr Ordusu юz tarixi missiyasыnы yerinя yetirdi, Ermяnistanы mяьlub etdi. Ermяnistan ordusu demяk olar ki, yoxdur, mяhv edilib. Bundan sonra яgяr ermяni faшizmi bir daha baш qaldыrsa, nяticя eyni olacaq. Yenя Azяrbaycanыn dяmir yumruьu onlarыn belini qыracaq. Иndi isя bizim цчцn yeni dюvr baшlayыr - quruculuq dюvrц.

Mяnfur dцшmяn iшьal edilmiш bцtцn torpaqlarы yerlя-yeksan edib. Bu mяlumat artыq hяr kяsdя var, videogюrцntцlяr var.

Azad edilmiш яrazilяrя mяnim sяfяrlяrim bunu gюstяrir. Bцtцn binalar, bцtцn tarixi abidяlяr, mяscidlяr, qяbirlяr, mяzarlыqlar mяnfur dцшmяn tяrяfindяn daьыdыlыb. Biz onlarыn hamыsыnы bяrpa edяcяyik. Artыq bяrpa iшlяri baшlanmышdыr.

Mяn bir daha Azяrbaycan xalqыnыn qяhrяmanlыьыnы dilя gяtirmяk istяyirяm.

Mяnfur dцшmяn dюyцш meydanыnda mяьlubiyyяtя uьrayarkяn mцlki яhaliyя qarшы hяrbi cinayяtlяr tюrяdib, bizim шяhяrlяrimizi ballistik raketlяrlя, fosforlu bombalarla, kasetli bombalarla atяшя tutub. Bu namяrd atяш nяticяsindя 100-я yaxыn mцlki vя-

tяndaш, onlarыn arasыnda uшaqlar, qadыnlar hяlak olublar. Dюrd yцzdяn чox mцlki vяtяndaш yaralanыb, beш mindяn чox ev daьыdыlыb, ya da ki, o evlяrя ziyan vurulub. Ancaq Azяrbaycan vяtяndaшы юz torpaьыndan bir addыm geri atmayыb. Deyirdilяr ki, юldц var, dюndц yoxdur, sona qяdяr gedяcяyik. Mцharibя dюvrцndя Ermяnistan ordusunda 10 mindяn чox fяrari olub. Azяrbaycan Ordusunda bir dяnя dя fяrari olmayыb. Yaralы яsgяr vя zabitlяrimiz hяrbi hospitallarda, xяstяxanalarda hяkimlяrdяn xahiш edirdilяr ki, bizi tezliklя saьaldыn, biz qayыdaq dюyцш meydanыna, biz юz missiyamыzы baшa vurmalыyыq. Azяrbaycan xalqы юz bюyцklцyцnц gюstяrdi, yцksяk mяnяvi ruhunu gюstяrdi.

Bu Qяlяbяnin sяbяbkarы da Azяrbaycan xalqыdыr. Biz birlik, iradя, яzmkarlыq, milli ruh gюstяrяrяk tarixi missiyamыzы yerinя yetirdik.

Bundan sonra Azяrbaycan yalnыz inkiшaf edяcяk. Bizim azad edilmiш torpaqlara bundan sonra hяyat qayыdacaq. Mяn demiшяm ki, bizim hяr birimiz bu iшdя fяal olmalыyыq. Biz dцшmяn tяrяfindяn daьыdыlmыш шяhяr vя kяndlяrimizi birlikdя bяrpa edяcяyik. Bizim iradяmiz dя var, imkanlarыmыz da var.

Azadlыq meydanыnda paradlar чox keчirilib. Ancaq bu paradыn xцsusi юnяmi var.

Bu, Zяfяr paradыdыr. Bu, tarixi hadisяdir. Paradlarыn birindя mяn demiшdim ki, parada 2016cы ildя Lяlяtяpя yцksяkliyindя qaldыrыlmыш bayraq gяtirilяcяk.

Demiшdim ki, gцn gяlяcяk vя bu gцn iшьaldan azad edilяn torpaqlarda qaldыrыlan Azяrbaycan bayraьы Azadlыq meydanыna gяtirilяcяk vя bu gцn gяldi. Bu tarixi gцnцn шahidi bizik, Azяrbaycan xalqыdыr. Biz bundan sonra ancaq vя ancaq irяli gedяcяyik. Юz чыxышыmы mяшhur kяlamla yekunlaшdыrmaq istяrdim. Hяr kяs bilir ki, Ermяnistan rяhbяrliyi bir il bundan яvvяl demiшdi ki, "Qarabaь Ermяnistandыr vя nюqtя".

Mяn isя demiшdim ki, "Qarabaь Azяrbaycandыr vя nida".

Bu gцn bцtцn dцnya gюrцr ki, Qarabaь Azяrbaycandыr! Qarabaь bizimdir! Qarabaь Azяrbaycandыr! Eшq olsun Azяrbaycan Ordusuna! Yaшasыn Tцrkiyя-Azяrbaycan dostluьu, qardaшlыьы! Yaшasыn Azяrbaycan яsgяri!

* * *

Sonra Tцrkiyя Respublikasыnыn Prezidenti Rяcяb Tayyib Яrdoьan чыxыш etdi.

Prezident Rяcяb Tayyib Яrdoьanыn чыxышы - Hюrmяtli cяnab Prezident, яziz Qardaшыm.

Azяrbaycan Silahlы Qцvvяlяrinin qяhrяman шяxsi heyяti.

Azяrbaycanlы can qardaшlarыm.

Sizlяri яn sяmimi hisslяrimlя, mяhяbbяtlя, hюrmяtlя salamlayыram.

Bu Zяfяr Gцnцnцzdя sizlяrlя birlikdя olmaqdan bюyцk mяmnunluq duyuruq.

Qardaшыm Иlham Яliyevя bu yцksяk dяvяti vя qonaqpяrvяrliyi цчцn tяшяkkцrцmц bildirirяm.

Azяrbaycanыn 44 gцn davam edяn шanlы mцbarizяsindя шяhid olan igidlяrя Uca Allahdan rяhmяt, qazilяrimizя

tezliklя saьalmalarыnы arzulayыram. Шair Bяxtiyar Vahabzadяnin dediyi kimi: Hardan sяnin oldu bizim Qarabaь?

Adы sahibini demirmi aшkar?

Xoшluqla vermяzlяr torpaьы, ancaq Qanla mюhцrlяyib, zorla alarlar. *** Иsa bulaьыnыn zцmzцmяsini, Cabbarыn, Seyidin, Xanыn sяsini, Dalьalы Qarabaь шikяstяsini, Babяk tцrbяsini necя pay verim?

Qarabaьы otuz illik hяsrяtdяn sonra Ana Vяtяn ilя qovuшduran Azяrbaycan Ordusunun шяxsi heyяtini tяbrik edir, onlarы dualarla cяbhяyя gюndяrяn analarыn яllяrindяn юpцrяm.

20 Yanvarda шяhidlяrin mяzarlarы цzяrinя qoyulan qяrяnfillяr mцstяqilliyi necя xatыr-

ladыrsa, indi dя Daьlыq Qarabaь bюlgяsinя xas olan Xarы Bцlbцl Azяrbaycan torpaqlarыnыn azadlыьыnыn rяmzinя чevrilmiшdir.

Azяrbaycanыn hяm hяrbi, hяm dя diplomatiya sahяsindя яldя etdiyi bu uьurda яn bюyцk paylardan biri шцbhяsiz ki, яziz qardaшыm cяnab Prezident Иlham Яliyevя aiddir. Qardaшыm Иlham Яliyev bununla mяrhum Heydяr Яliyevin ona vяsiyyяt olaraq etdiyi arzusunu da yerinя yetirmiшdir. Fцrsяtdяn istifadя edяrяk gцclц Azяrbaycanыn яsasыnы qoyan цmummilli lider Heydяr Яliyevi dя burada rяhmяtlя yad edirяm. Azяrbaycan qardaшыm Иlham Яliyevin qяtiyyяtli rяhbяrliyi ilя, inшallah, dastan yazmaqda davam edяcяk.

Hюrmяtli Qardaшыm, яziz Azяrbaycan xalqы. Tцrkiyя Azяrbaycanыn apardыьы mцbarizяyя ilk gцnlяrdяn bцtцn qurum vя tяшkilatlarы ilя dяstяk vermiш, bцtцn imkanlarы ilя azяrbaycanlы qardaшlarыnыn yanыnda olmuшdur.

Tцrkiyя olaraq Azяrbaycan ilя mцnasibяtlяrimizdя юzцmцzя hяr zaman bюyцk lider Heydяr Яliyevin "Bir millяt, iki dюvlяt" шцarыnы rяhbяr tutduq. Qazi Mustafa Kamal Atatцrkцn dяqiq ifadяsi ilя Azяrbaycanыn kяdяrini kяdяrimiz, sevincini sevincimiz bildik. Bu anlayышla Qarabaьы otuz il boyunca sinяmizdя yara etdik. Bu gцn dя bu yaranыn saьalmasыnыn sevincini paylaшmaq, bu шanlы zяfяri birlikdя qeyd etmяk цчцn aranыzdayыq.

Azяrbaycanыn torpaqlarыnы iшьaldan azad etmяsi heч dя mцbarizяnin baшa чatmasы demяk deyildir. Bu gцnя qяdяr siyasi vя hяrbi sahяlяrdя davam etdirilяn mцbarizя bundan sonra чox fяrqli cяbhяlяrdя davam edяcяkdir. Otuz illik iшьal mцddяtindя bu bюlgяlяrin viranяyя чevrildiyini, daш цstцndя daш qalmadыьыnы hamыmыz birlikdя gюrdцk. Qardaшыm Иlham Яliyevin dediyi kimi, Fцzuli шяhяrindя bayraq asmaьa belя bina tapыlmamышdыr. Bцtцn шяhяrlяr tarmar edilmiш, bцtцn kяndlяr yerlя-yeksan olunmuш, mяzarlыqlar belя daьыdыlmышdыr. Mяscidlяr daьыdыlmыш, minarяlяr eynilя tarmar olmuшdur. Ermяnilяr hяr шeyi mяhv etdiklяri kimi, tarixi vя mяdяni abidяlяri dя, tяbii sяrvяtlяri dя qarяt etdilяr. Bцtцn bu ziyanыn hesabы sorulmalыdыr.

Mцharibя zamanы Gяncя, Tяrtяr, Aьdam, Bяrdя, Aьcabяdi kimi Azяrbaycan torpaqlarы da hяdяfя alыnmышdыr. Yцz mяsum mцlki шяxs шяhid edilib,

analar balasыz, uшaqlar atasыzanasыz qalmышdыr. Hцcumlar nяticяsindя 416 qardaшыmыz da yaralanmышdыr. Mцharibя qanunlarы kobud шяkildя pozulub, insanlыq шяrяfi ayaqlar altыna atыlыb.

Bunlarы gюrmяzliyя vuranlarыn gюzlяri kimi vicdanlarы da kor olmuшdur. Hяr mяcrada bunun hesabыnы sormalыyыq. Иllяrdir doьulduqlarы yerlяrdяn uzaq qalaraq, yurd hяsrяti ilя alышыb yanan bir milyon qaчqыn vя mяcburi kючkцn qardaшыmыz doьulduqlarы torpaqlara qayыdacaqlarыnы sяbirsizliklя gюzlяyir. Иnшallah, bu qardaшlarыmыzыn hяsrяtinin яn qыsa vaxtda sona чatacaьыna inanыrыq. Яziz qardaшlarыm, Daьlыq Qarabaьa fяlakяt, qяtliam vя gюz yaшыndan baшqa heч nя gяtirmяyяnlяr dя artыq aьыllarыnы baшlarыna toplamalыdыrlar. Ermяnistan rяhbяrlяri xalqыn sяrvяtlяrini Azяrbaycanыn torpaqlarыnы iшьal atыnda saxlamaq цчцn sяrf etmiшlяr. Halbuki bu potensial mяnasыz mцdafiя xяtlяrinя, silahlara, gюzlяrini kin vя qan tutmuш rяhbяrlяrin ehtiraslarыna sяrf edilmяsяydi, bu gцn mяnzяrя чox fяrqli olardы. Ermяni siyasяtчilяrin bunu чox yaxшы tяhlil edib, sцlh vя sabitlik яsasыnda gяlяcяyi qurmaq mяsяlяsindя cяsarяtli addыmlar atmalarыnы arzu edirik.

Ermяnistan xalqыnыn da юzlяrini keчmiшin yalanlarы ilя ovunduraraq yoxsulluьa mяhkum edяn diasporun яsarяtindяn qurtulmasыnы dilяyirik.

(Арды 5-ъи сящифядя)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 13 (195), Декабр 2020

сящ. 5

Rяcяb Tayyib Яrdoьan Zяfяr paradыnda iшtirak ediblяr (Яввяли 4-ъц сящифядя) Qяrb imperialistlяrinin tяhriki ilя bir yerя чatmaьыn mцmkцn olmayacaьыnы gюrmяli, dцшmяnчilik яvяzinя mehriban qonшuluьa яsaslanan яlaqяlяr yenidяn nяzяrdяn keчirilmяlidir.

Ermяnistan xalqы Qarabaьda yaшananlardan dяrs gюtцrяrsя, bu, bюlgяdя yeni bir dюvrцn baшlanьыcы olacaqdыr.

Qardaшыm Иlham Яliyev Azяrbaycan xalqыnыn yaшadыьы bu qяdяr faciяyя baxmayaraq, dayanыqlы sabitlik цчцn tяqdirяlayiq bir mюvqe ortaya qoymaqdadыr. Cяnab Prezidentin bu xoшniyyяtli cяhdlяrini biz dя dяstяklяyir, hяmsюhbяtlяri tяrяfindяn dяyяrlяndirilmяsini arzu edirik. Шяhidlяrimizin fяdakarlыьы sayяsindя Azяrbaycan яrazi bцtюvlцyцnц, шцkцr olsun, yenidяn tяmin etmiшdir.

Artыq Azяrbaycan torpaqlarы illяrdir hяsrяt qaldыьы Tяrtяr чayыnыn sularыna qovuшmuшdur. Шuшanыn daьlarыnыn baшыndakы duman artыq

dяrdli deyil. Girov qalmыш Xarы Bцlbцl artыq azaddыr vя daha gюzяl aчacaqdыr. Kюndяlяnчay artыq daha coшqun axacaq. Araz nяьmяsini daha gцclц oxuyacaq. Qarabaь шikяstяsini oxuyan nяfяslяr daha yцksяk, daha gцclц olacaqdыr.

Arazы ayыrdыlar, Lil ilя doyurdular.

Mяn sяndяn ayrыlmazdыm Zцlm ilя ayыrdыlar.

Ay Laчыn, can Laчыn, Mяn sяnя qurban, Laчыn.

Gюzяlliyinя qurban olduьumuz Laчыn artыq azaddыr. Laчыn kimi, Шuшa kimi Fцzuli, Cяbrayыl, Zяngilan, Qubadlы, Aьdam vя Kяlbяcяr dя artыq azaddыr.

Bu gцn Azяrbaycanыn milli шairi, bюyцk mцcahid Яhmяd Cavad bяyin ruhunun шad olduьu gцndцr. Bu gцn Nuru paшanыn, Яnvяr paшanыn, Qafqaz Иslam Ordusunun igid яsgяrlяrinin ruhunun шad olduьu gцndцr. Bu gцn Azяrbaycan шяhidlяrinin sяrdarы Mцbariz Иbrahimovun ruhunun шad olduьu gцndцr. Bu gцn hamыmыz цчцn, bцtцn tцrk dцnyasы цчцn zяfяr vя qцrur gцnцdцr.

Rяbbimя bizlяrя bu gцnlяri yaшatdыьы цчцn sonsuz шцkцr edirяm. Bu gцn burada bцtцn qяlbimlя bir daha tяkrarlamaq istяyirяm: Qarabaь Azяrbaycandыr! Qarabaь artыq Ana Vяtяninя qovuшmuш, otuz illik hяsrяt sona чatmышdыr. Tцrkiyя vя Azяrbaycan olaraq bundan sonrakы hяdяfimiz bu torpaqlarы daha abad, daha inkiшaf etmiш, uшaqlarыmыzыn daha yaxшы yaшayacaьы bir yerя чevirmяk цчцn mцbarizя aparmaqdыr. Tцrkiyя

vя Azяrbaycan kцrяk-kцrяyя verdikcя Allahыn izni ilя чяtinliklяrin юhdяsindяn gяlmяyя, uьurdan-uьura чatmaьa davam edяcяkdir. Allah kюmяyimiz olsun!

Bu dцшцncяlяrlя чыxышыmы yekunlaшdыrarkяn bцtцn Azяrbaycan xalqыnы, яziz qardaшыm Prezident Иlham Яliyevi vя шanlы Azяrbaycan Ordusunu, Tцrk Ordusunu цrяkdяn tяbrik edirяm. Яziz шяhidlяrimizi bir daha rяhmяtlя yad edir, qazilяrimizя tezliklя saьalmalarыnы arzu edirяm. Saь olun, var olun, Allaha яmanяt olun!

* * *

Dюvlяt baшчыlarыnыn чыxышlarыndan sonra Zяfяr paradы baшladы. Silahlы Qцvvяlяrimizin шяxsi heyяti Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt bayraьы vя шanlы hяrb tariximizя qыzыl hяrflяrlя yazыlmыш 44 gцnlцk Vяtяn mцharibяsinin Zяfяr bayraьы altыnda tribunaya doьru irяlilяdi. Dюvlяt bayraьы vя Zяfяr bayraьыnыn ardыnca Azяrbaycan Ordusu-

nun qoшun nюvlяrinin bayraqlarы Azadlыq meydanыna gяtirildi.

Vяtяn Mцharibяsi Qяhrяmanы general-mayor Zaur Mяmmяdovun baшчыlыq etdiyi dюyцш bayraqdarlarы qrupu Bюyцk Qяlяbяnin qazanыlmasыnda mцstяsna xidmяtlяri olan hяrbi hissяlяrin dюyцш bayraqlarыnы Azadlыq meydanыna gяtirdi.

Sonra Vяtяn mцharibяsindя mцqяddяs dюyцшlяrdя яsl qяhrяmanlыq, шцcaяt, rяшadяt vя yцksяk peшяkarlыq nцmunяlяri gюstяrяrяk xalqыmыza Bюyцk Qяlяbяnin sevincini yaшadan Mцdafiя Nazirliyinin Xцsusi Tяyinatlы Qцvvяlяrinin hяrbi qulluqчularы tribunanыn юnцndяn keчdilяr. Цч kolondan ibarяt parad heyяtinя Xцsusi Tяyinatlы Qцvvяlяrin komandanы, Vяtяn Mцharibяsi Qяhrяmanы general-leytenant Hikmяt Mirzяyev baшчыlыq edirди.

Ardыnca Hяrbi Dяniz Qцvvяlяrinin dяniz piyadalarы birinci dяrяcяli kapitan Zaur Quliyevin baшчыlыьы ilя tribuna юnцndяn keчdilяr.

Sonra Xarici Kяшfiyyat Xidmяtinin vя Dюvlяt Tяhlцkяsizliyi Xidmяtinin яmяkdaшlarыndan ibarяt parad heyяtlяri tribunanыn юnцndяn addыmladыlar.

Dюvlяt Tяhlцkяsizliyi Xidmяtinin parad heyяtinя general-mayor Rюvшяn Muxtarov baшчыlыq edirdi.

Daha sonra polkovnik Sяid Иsayevin baшчыlыьы ilя Яlahiddя Цmumqoшun Ordunun xцsusi tяyinatlыlarы, polkovnik Taleh Mяшяdiyevin rяhbяrliyi ilя Birinci Ordu Korpusunun dюyцшчцlяri, polkovnik Nemяt Mцse-

yibovun baшчыlыьы ilя Иkinci Ordu Korpusunun, polkovnik-leytenant Kamran Aьabalayevin rяhbяrliyi ilя Цчцncц Ordu Korpusunun, polkovnik Иlham Mяmmяdovun baшчыlыьы ilя Dюrdцncц Ordu Korpusunun vя polkovnik-leytenant Dяyanяt Mцslцmovun rяhbяrliyi ilя Altыncы Ordu Korpusunun hяrbi qulluqчularы tribuna юnцndяn keчdilяr.

Raket vя Artilleriya Qoшunlarыnыn hяrbi qulluqчularы da tribuna юnцndяn mяtin addыmlarla irяlilяdilяr. Parad heyяtinя polkovnik Иsmixan Mяmmяdov baшчыlыq edirdi.

Zяfяr paradыnda qardaш Tцrkiyя Respublikasы Silahlы Qцvvяlяrini tяmsil edяn hяrbi qulluqчular minbaшы Harun Ergenin rяhbяrliyi ilя tribuna юnцndяn keчdilяr.

Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin parad heyяtlяri generalmayor Rяsul Taьыyevin, Daxili Ишlяr Nazirliyinin Daxili Qoшunlarыnыn parad heyяti general-mayor Иnqilab Muradovun, Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Tяhlцkяsizlik Xidmяtinin Milli Qvardiyasыnыn hяrbi qulluqчularыndan ibarяt parad heyяti isя mayor Eldar Quliyevin rяhbяrliyi ilя mяtin addыmlarla Azadlыq meydanыna daxil oldular.

Sonra general-mayor Fцzuli Salahovun rяhbяrliyi ilя Heydяr Яliyev adыna Azяrbaycan Ali Hяrbi Mяktяbinin parad heyяti, general-mayor Bяkir Orucovun baшчыlыьы ilя Cяmшid Naxчыvanski adыna Hяrbi Liseyin kursant vя zabitlяrinin keчidi oldu.

Naxчыvan Muxtar Respublikasыndakы Heydяr Яliyev adыna Hяrbi Liseyin kursantlarы ilk dяfя olaraq Azadlыq meydanыnda keчirilяn paradda iшtirak edirdilяr. Parad heyяti generalmayor Mяhяmmяd Hяsяnovun baшчыlыьы ilя tribuna юnцndяn keчdilяr.

Vяtяn mцharibяsindя Bюyцk Qяlяbяyя hяsr olunmuш Zяfяr paradыnы Яmяkdar incяsяnяt xadimi polkovnikleytenant Rцfяt Axundzadяnin dirijorluьu ilя birlяшmiш hяrbi orkestr mцшayiяt edirdi.

Daha sonra hяrbi texnikalarыn keчidi baшladы.

Vяtяn mцharibяsindя Qяlяbяyя hяsr olunan Zяfяr paradыna Hяrbi Dяniz Qцvvяlяrinin vя Dюvlяt Sяrhяd Xidmяti Sahil Mцhafizяsinin dюyцш gяmilяri vя katerlяri dяnizdяn dяstяk verdi.

Dяnizdя fяxri keчid edяn hяrbi gяmilяrimiz yцksяk dюyцш hazыrlыьы nцmayiш etdirdi.

"Dяmir yumruq" яmяliyyatыnыn - Vяtяn mцharibяsinin qazilяrinin Zяfяr paradыnda tribuna юnцndяn keчidi oldu.

Azadlыq meydanыna 44 gцnlцk Vяtяn mцharibяsindя dцшmяndяn qяnimяt gюtцrцlmцш hяrbi texnikalarыn bir qismi gяtirildi. Vяtяn mцharibяsi zamanы Azяrbaycan Silahlы Qцvvяlяrinin iшьaldan azad olunan яrazilяrdя ermяnilяrdяn qяnimяt gюtцrdцyц vя sыradan чыxardыьы 2 mindяn чox avtomobilin nюmrя niшanlarыndan hazыrlanan kompozisiya paradda nцmayiш olundu. Daьlыq Qarabaь яrazisinin яzяli Azяrbaycan torpaьы olduьu kompozisiyanыn цzяrinя hяkk olunan "Qarabaь Azяrbaycandыr!" шцarы ilя bir daha bяyan edilib.

Dюyцшlяrdя qяnimяt gюtцrцlmцш istifadяyя yararlы texnikalar - "KamAZ" markalы avtomobilin qoшqusunda D-30, "Ural" markalы avtomobilin qoшqusunda D-20 toplarы, qoшqu цzяrindя zenit qurьularы, "ШИLKA", "OSA-1T", "KUB" ze-

nit-raket komplekslяri, piyadalarыn dюyцш maшыnlarы (PDM), "T72" tanklarы, elяcя dя istifadяyя yararsыz texnikalar - zirehli "UAZ Patriot", "UAZ Hunter" minik, "ZИL-131", "Ural", "KamAZ" markalы yцk avtomobillяri, 122 millimetrlik "Qvozdika" юzцyeriyяn artilleriya qurьusu, BM-21 "Qrad" qurьularы, PDM-1 vя PDM-2 texnikalarы, T-72 tanklarы qяhrяman Azяrbaycan Ordusunun dцшmяnя sarsыdыcы zяrbяlяr vurduьunun яyani tяsdiqidir.

Bundan sonra xцsusi tяyinatlы avtomobil, zirehli texnika vя silah sistemlяri kolonu Azadlыq meydanыna daxil oldu.

Kolona "Qarabaь" ordenli general-leytenant Nizam Osmanov baшчыlыq edirdi.

Azadlыq meydanыnda keчid edяn, цzяrindя 12,7 millimetrlik NSV pulemyotlarы, tank яleyhinя idarя olunan "SPЫKEER", "NLOS", "LAHAT" raketlяri, 120 millimetrlik "SPEAR" minaatanlar quraшdыrыlan "SandCat-Stormer" zirehli idarяetmя, чevik hяrяkяt maшыnlarы, piyada

"Smerч" yaylыm atяшli reaktiv sistemlяri, "TR-300 Qasыrьa", "Ekstra" taktiki, "Polonez" vя "LORA" яmяliyyat-taktiki raket sistemlяrinin keчidi oldu.

Bundan sonra Azadlыq meydanы цzяrindя Azяrbaycan Hяrbi Hava Qцvvяlяrinя mяxsus dюyцш tяyyarяlяrinin vя helikopterlяrin uчuшu baшladы.

"Qarabaь" ordenli polkovnik Hяsяn Яlюvsяtovun rяhbяrlik etdiyi "MИ-17" hяrbi nяqliyyatdesant helikopterlяri cцtlцyц Azяrbaycan vя Tцrkiyя respublikalarыnыn dюvlяt bayraqlarы ilя Bakы buxtasыnыn цzяrindяn uчaraq Zяfяr paradыnыn iшtirakчыlarыnы salamladы. Bunun ardыnca Vяtяn Mцharibяsi Qяhrяmanы polkovnik-leytenant Rяшad Nadirovun baшчыlыьы ilя "MИ-35" hцcum helikopterlяri qrupunun uчuшu oldu. Polkovnik-leytenant Rяhim Quluzadяnin baшчыlыьы ilя "LAHAT" vя "SPAYK" uzunmяnzilli raketlяri ilя silahlanmыш "MИ17" helikopterlяrinin vя "Qarabaь" ordenli polkovnik Zaur Rцstяmovun rяhbяrliyi ilя

daшыyan zirehli maшыnlar, "Kobra" vя "BTR-82A" zirehli transportyorlarы, PDM-2 vя PDM-3 texnikalarы, "T-72", "T-90S" tanklarы Azяrbaycan Ordusunun hяrbi qцdrяtini nцmayiш etdirdi.

Daha sonra Azadlыq meydanыnda Hava Hцcumundan Mцdafiя silahlarы sistemlяri kolonunun keчidi oldu. Kolona mцdafiя nazirinin mцavini - Hяrbi Hava Qцvvяlяrinin komandanы, "Zяfяr" ordenli general-leytenant Ramiz Tahirov baшчыlыq edirdi. Tribuna юnцndяn modernlяшdirilmiш "OSA-1T", "S-125 TM", "BUK-MB", "Иldыrыm" zenitraket komplekslяrinin, "S-300 Favorit" sistemlяrinin keчidi oldu. Ardыnca Vяtяn mцharibяsindя Qяlяbяnin яldя edilmяsindя чox mцhцm rol oynayan "Orbiter-1KM" - " И t i q o v a n " , "Orbiter-2B", "Orbiter-3B", "Orbiter-4", "Aerostar-BP", "Heron" pilotsuz uчuш aparatlarы (PUA), elяcя dя яn mцasir PUA-lar - "Bayraktar-TB2", habelя "Hermes-450", "Hermes900", "Quzьun" vя "Harop" PUA-larы nцmayiш olundu.

Ardыnca Azadlыq meydanыna artilleriya silahlarы sistemlяrinin kolonu daxil oldu.

Kolona "Zяfяr" ordenli generalmayor Aьamir Sultanov baшчыlыq edirdi. Meydanda юzцyeriyяn haubitsa vя artilleriya qurьularы 152 millimetrlik "Akasiya", 152 millimetrlik "MSTA-S", 203 millimetrlik "Pion", elяcя dя 220 millimetrlik "TOS-1A" aьыr odsaчan, tank яleyhinя "Xrizantema-S" komplekslяri, "DANA" юzцyeriyяn top-haubitsalarы, "Qrad", "RM-70/85", "BM-21",

"MИQ-29" чoxmяqsяdli qыrыcы tяyyarяlяr qruplarыnыn uчuшlarы da maraqla qarшыlandы. Zяfяr paradыnda dюyцш tяyyarя vя helikopterlяrinin чыxышыnы mцasir silahlarla tяchiz olunmuш "Su-25" hцcum vя hava dяstяk tяyyarяlяr qrupu tamamladы. Vяtяn Mцharibяsi Qяhrяmanы generalmayor Namiq Иslamzadяnin baшчыlыq etdiyi qrupun sяmada Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt bayraьыnыn tяsvirini yaratmasы цчrяngli шanlы bayraьыmыzыn daim yцksяklяrdя dalьalanacaьыnы tяcяssцm etdirdi.

Vяtяn mцharibяsinin iшtirakчыsы, Яmяkdar incяsяnяt xadimi, Prezidentin fяrdi tяqaцdчцsц, polkovnik Abdulla Qurbaninin aparыcыsы olduьu Zяfяr paradы 44 gцnlцk mцharibяdя Azяrbaycan Ordusunun Bюyцk Qяlяbяsini bцtцn dцnyaya tяntяnяli шяkildя nцmayiш etdirdi.

"Dяmir yumruq" яmяliyyatы adы ilя Azяrbaycanыn yeni tarixinя yazыlan Vяtяn mцharibяsindя Rяшadяtli Ordumuzun Mцzяffяr Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя qazandыьы Bюyцk Qяlяbя mцasir mцstяqil Azяrbaycan dюvlяtinin hяrbi qцdrяtinin, iqtisadi gцcцnцn nцmayiшi ilя yanaшы, xalqыmыzыn qяlяbя яzminin dя яyani tяsdiqidir.

Yaшasыn, mцstяqil Azяrbaycan Respublikasы!

Yaшasыn, mцzяffяr Azяrbaycan Ordusu! Yaшasыn, sarsыlmaz vя яbяdi Azяrbaycan-Tцrkiyя qardaшlыьы!

Пресидент.аз

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 6

№ 13 (195), Декабр 2020

Шяки Бялядиййясинин 2021-ъи ил цчцн Б Ц Д Ъ Я С И Бцдъя Шяки Бялядиййясинин 23 Декабр 2020-ъи ил тарихли иъласында гябул едилмишдир.

Шяки Бялядиййяси цзря 2021-ъи илин бцдъяси яразинин сосиал-игтисади инкишафы иля прогнозлар, гцввядя олан верэи дяряъяляри ясасында мювъуд малиййя мянбяляри цзря ресурслар, йяни физики шяхслярин верэийя ъялб едилмяли щяйятйаны торпаг сащяляринин физики щяъми, гейдиййатда олан дашынмаз ямлак вя онларын верэийя ъялб олунмалы дяйяри, бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларын иъаря щаггынын дяйяри, курорт рцсуму, мещманхана вя автомобил дайанаъагларындан дахил олан рцсумун дяйяри, Щейдяр Ялийев паркындан эялян эялирлярин дяйяри, торпаг сатышындан дахил олан эялирин дяйяри вя саир мянбяляр ясасында щазырланмышдыр. Бялядиййя бцдъясинин эялирляри ашаьыдакы мянбяляр щесабына формалашыр: 1. Физики шяхслярдян торпаг верэиси, 2. Физики шяхслярдян ямлак верэиси, 3. Йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэиси, 4. Бялядиййя мцлкиййятиндя олан мцяссися вя тяшкилатлардан мянфяят верэиси, 5. Бялядиййя мцлкййятиндя олан торпагларда, биналарда вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламларына эюря юдяниш, 6. Курорт рцсуму, мещманхана рцсуму, автомобиллярин дайанаъаглары цчцн рцсум вя ганунла мцяййян едилян диэяр йерли юдянишляр, 7. Азярбайъан Республикасынын дювлят бцдъясиндян верилян дотасийа вя субвенсийалар, 8. Азярбайъан Республикасынын ганунвериъилийиня уйьун олараг бялядиййя ямлакынын юзялляшдирилмясиндян вя иъаряйя верилмясиндян дахил олан эялирляр, лотерейалардан дахил олан вясаит, щабеля бялядиййялярин фяалиййятиндян ялдя едилян диэяр эялирляр, 9. Физики вя щцгуги шяхслярин, бейнялхалг тяшкилатларын вя фондларын малиййя йардымлары вя грантлары, щямчинин диэяр мянбялярдян ибарятдир. Бялядиййянин хяръляри ися ясасян ашаьыдакы истигамятляря йюнляндирилир. Иллик бялядиййя хяръляринин щяъми вя истигамятляри тяряфимиздян мцяййянляшдирилмялидир ки, бу да ясасян бялядиййянин идаряетмя хяръляри, сосиал-мяишят, йашаыш, мядяниййят вя идман обйектляринин, щабеля ящалинин цмуми истифадясиндя олан кцчя, щяйят вя баьларын сахланмасы хяръляри нязяря алынмагла бялядиййянин мцяййян етдийи хяръ норматив-

ляри ясасында формалашмалыдыр. Биз щямчинин йерли сосиал мцдафия, сосиал вя игтисади инкишаф, щабеля еколожи програмларын малиййяляшдирилмяси цчцн хярълярин нязярдя тутулмасыны тямин етмялийик. Шяки Бялядиййясинин нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъя лайищяси "Бцдъя системи щаггында", "Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында", "Йерли (бялядиййя) верэиляр вя юдянишляр щаггында" Азярбайъан Республикасынын ганунларына, щямчинин Азярбайъан Республикасы Назирляр Кабинетинин 2004-ъц ил 6 октйабр тарихли 149 нюмряли гярарына уйьун олараг щазырланмышдыр.

Эялир вя саир дахилолмалар цзря: Шяки Бялядиййя-синин 2021-ъи ил бцдъяси 640235 (алты йцз гырх мин ики йцз отуз беш) манат щяъминдя прогнозлашдылмышдыр. Эялирлярин 28000 манаты (х/ч 4,37%) физики шяхслярдян торпаг верэисинин, 46000 манаты (х/ч 7,19%) физики шяхслярдян ямлак верэисинин, 3500 манаты бялядиййя ямлакынын вя торпаьын иъаряйя верилмясинин (х/ч 0,54%), 1000 манаты (х/ч 0,15%) физики вя щцгуги шяхслярин малиййя йардымлары вя ианяляр щесабынын, 22500 манаты (х/ч 3,51%) курорт, мещманхана вя автомобил дайанаъаьы рцсумларынын, 10000 манаты (х/ч 1,56%) Щ.Ялийев адына паркдан дахил олан эялирлярин, 512835 манаты (х/ч 80,10%) торпаг сатышындан дахил олан вясаитин, 16000 манаты (х/ч 2,49%) ися дотасийадан, 400 манаты (х/ч 0,06%) диэяр эялирлярин пайына дцшцр. Физики шяхслярдян торпаг вя ямлак верэиляри Азярбайъан Республикасынын верэи мяъялляси иля мцяййянляшдирилмиш верэи дяряъяляриня уйьун олараг щесабланмышдыр.

Хяръляр цзря: Шяки Бялядиййяси цзря 2021-ъи ил цзря бцдъя хяръляри 640235 (алты йцз гырх мин ики йцз отуз беш) манат щяъминдя прогнозлашдырылмышдыр. Штатда олан 37 няфяр иллик орта ишчинин ямяк щаггы фонду 175300 манат (х/ч 27,38%), ямяйин юдянилмяси иля баьлы саир пул юдянишляри 3000 манат (х/ч 0,47%) тяшкил едир ки, ъями ямяк щаггы фонду 178300 манат (х/ч 27,85%) нязярдя тутулмушдур. Нязярдя тутулмуш ямяк щаггы фондуна уйьун олараг Дювлят Сосиал Мцдафия Фондуна вя ишсизликдян сиьорта щаггы щесабы иля 43825 манат (х/ч 6,96%) сосиал сыьорта щаггы щесабланмышдыр. Мювъуд ганунчулуьа уйьун олараг мцвяггяти ямяк габилиййятини итирмяйя эюря 2 щяфтялик (14 эцнлцк) мцавинят мцяссися тяряфиндян юдянилдийиндян хястялик вярягяляриня вя саир юдянишляря (бирдяфялик мцавинят) эюря 5000 манат (0,78%) вясаит нязярдя тутулмушдур. Бялядиййя апаратынын сахланылмасы цчцн диэяр ашаьыдакы хяръляр нязярдя тутулмушдур.

- Дяфтярхана лявазиматы, ъари тясяррцфат мягсядляри цчцн мал вя материалларын алынмасына 15650 манат (х/ч 2,44%); - Езамиййя хидмяти, сяфярляр вя ишчиляря компенсасийа юдянишиня 7500 манат (х/ч 1,17%); - Йанаъаг вя сцртэц материаллар алынмасына 10000 манат (х/ч 1,56%); - Саир няглиййат хидмятляри щаггынын юдянилмясиня 1000 манат (0,15%); - Рабитя хидмятляри щаггынын юдянилмясиня 6500 манат (х/ч 1,01%); - Електрик енержи щаггынын юдянилмясиня 10000 манат (х/ч 1,56%); - Су канализасийа щаг-

гынын юдянилмясиня 560 манат (х/ч 0,09%); - Саир коммунал хидмятлярин щаггынын юдянилмясиня 1000 манат (х/ч 0,15%); - Инвентар-аваданлыьын алынмасы вя тямири хяръляринин юдянилмясиня 3500 манат (х/ч 0,55%); - бинанын ъари тямир хяръляринин юдянилмясиня 2000 манат (х/ч 0,31%); - Ясас вясаитлярин алынмасына 15000 манат (х/ч 2,34%); - Саир ъари хярълярин юдянишиня 15400 манат (х/ч 2,41%). Беляликля бялядиййя апаратынын сахланылмасы хяръляриня 315235 манат вясаит нязярдя тутулмушдур. Тящсил хяръляриня 2000 манат (х/ч 0,31%); - Сящиййя хяръляриня 2000 манат (х/ч 0,31%); - Сосиал мцдафия вя сосиал тяминат хяръляриня 36000 манат (х/ч 5,62%); О ъцмлядян - Сосиал тяминат хяръляриня 5000 манат (х/ч 0,78%) вя Бялядиййялярин яразисиндя гябиристанлыгларын салынмасы, сахланмасы, горунмасы, идаря олунмасы, азтяминатлы тябягядян олан мярщумларын дяфн вя йас мярасимляринин тяшкилиня 31000 манат (х/ч 4,84%); - Мядяниййят, инъясянят, кцтляви информасийа, бядян тярбийяси вя диэяр сащялярдя фяалиййятин тянзимлянмяси хяръ-

ляриня 21000 манат (х/ч 3,28%); - Мянзил коммунал тясяррцфаты, мцлки мцдафия, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляриня 160500 манат (х/ч 25,07%); - Бялядиййянин ещтийат фонду 3000 манат (х/ч 0,47%) - Фювгяладя щалларын гаршысынын алынмасы вя нятиъяляринин арадан галдырылмасы хяръляриня 4500 манат (х/ч 0,70%); - Кянд тясяррцфаты, мешя тясяррцфаты хяръляриня 3000 манат (х/ч 0,47%); - Ясас бюлмяляря аид едилмяйян хяръляря 100500 манат (х/ч 15,70%) сярф едиляъякдир.

Шяки Бялядиййяси ГЕЙД: Шяки Бялядиййясинин 15 октйабр 2020-ъи ил тарихли 11 сайлы иъласында гябул едилмиш “Шяки Бялядиййясинин 2021-ъи ил цчцн Бцдъя лайищяси” вя 23 декабр 2020-ъи ил тарихли 16 сайлы иъласында гябул едилмиш “Шяки Бялядиййясинин 2021-ъи ил цчцн Бцдъяси” щям дя бялядиййянин даща чох изляйиъиси олан www.belediyye.sheki.name

интернет сящифясиндя дяръ олунмушдур.

2021-ci ilin qeyri-iш gцnlяri Яmяk vя Яhalinin Sosial Mцdafiяsi Nazirliyinin Kollegiyasыnыn 18 dekabr 2020-ci il tarixli Qяrarы ilя 2021-ci il цчцn iш vaxtы normasы vя istehsalat tяqvimi tяsdiq edilib.

2021-ci il цчцn iш vaxtы normasыnda bildirilir ki, Azяrbaycan Respublikasыnыn Яmяk Mяcяllяsinя, Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin "Azяrbaycan Respublikasыnda Zяfяr Gцnцnцn tяsis edilmяsi haqqыnda" 2020-ci il 3 dekabr tarixli Sяrяncamыna vя Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabinetinin "2021-ci il цчцn Novruz, Ramazan vя Qurban bayramlarы gцnlяrinin mцяyyяn edilmяsi haqqыnda" 2020-ci il 3 dekabr tarixli 483 nюmrяli Qяrarыna яsasяn 2021-ci ildя aшaьыdakы gцnlяr iш gцnц hesab edilmir:

nц;

1, 2 yanvar - Yeni il bayramы; 20 yanvar - Цmumxalq hцzn gц8 mart - Qadыnlar gцnц;

bayramы; gцnц;

20, 21, 22, 23, 24 mart - Novruz 9 may - Faшizm цzяrindя qяlяbя

13,14 may - Ramazan bayramы; 28 may - Respublika gцnц; 15 iyun - Azяrbaycan xalqыnыn milli qurtuluш gцnц; 26 iyun - Azяrbaycan Respublikasыnыn Silahlы Qцvvяlяri gцnц; 20-21 iyul - Qurban bayramы; 8 noyabr - Azяrbaycan Respublikasыnыn Zяfяr gцnц; 9 noyabr - Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt bayraьы gцnц 31 dekabr - Dцnya azяrbaycanlыlarыnыn hяmrяyliyi gцnц.

2021-ci ildя hяftяlяrarasы istirahяt gцnlяrinin iш gцnlяri hesab olunmayan bayram gцnlяri ilя цst-цstя dцшmяsi ilя яlaqяdar olaraq beшgцnlцk iш hяftяsindя 4 yanvar, 25, 26 mart, 10 may, 28 iyun tar-

ixlяri, altыgцnlцk iш hяftяsindя 25 mart, 10 may tarixlяri istirahяt gцnlяridir.

2021-ci ildя beшgцnlцk iш hяftяsindя 241 iш gцnц (onlardan 8-i bayramqabaьы vя Цmumxalq hцzn gцnц qabaьы iш gцnlяridir), iш gцnц hesab edilmяyяn 109 istirahяt gцnц (onlardan, 5-i iш gцnц hesab edilmяyяn bayram gцnlяri ilя цst-цstя dцшяn), iш gцnц hesab edilmяyяn 19 bayram (5-i istirahяt gцnlяri ilя цst-цstя dцшяn) vя 1 Цmumxalq hцzn gцnц vardыr.

Azяrbaycanda gцndяlik normal iш vaxtыnыn mцddяti 8 saatdan, gцndяlik normal iш vaxtыna uyьun olan hяftяlik normal iш vaxtыnыn mцddяti isя 40 saatdan artыq ola bilmяz. Bir qayda olaraq, iki istirahяt gцnц olan beшgцnlцk iш hяftяsi mцяyyяn edilir.

2021-ci il цчцn 40 saatlыq iш hяftяsindя iш vaxtыnыn illik normasы 1920 saatdыr.

Altыgцnlцk iш hяftяsi tяtbiq edilяrkяn hяftяlik norma 40 saat olduqda gцndяlik iш vaxtыnыn mцddяti 7 saatdan vя bilavasitя sяhяrisi gцn istirahяt gцnц olan iш

gцnцnцn mцddяti 6 saatdan чox ola bilmяz.

Altыgцnlцk iш hяftяsi olan iш yerlяrindя dя 40 saatlыq iш hяftяsindя чalышanlar цчцn 1920 saatlыq illik iш vaxtы normasы tяtbiq edilmяlidir. ГЕЙД: 2021-ci il цчцn iш vaxtы normasы vя istehsalat tяqvimi Яmяk vя Яhalinin Sosial Mцdafiяsi Nazirliyinin rяsmi internet saytыnda yerlяшdirilib.

№ 13 (195), Декабр 2020

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 7

Бялядиййядя шящидлярин хатиряси йад едилди Бялядиййя цзвляри иля гуллугчуларынын иштирак етдийи иълас Вятян мцщарибясиндя Шящид олмуш сойдашларымызын хатирясини бир дягигялик сцкутла йад етмякля башлады. Иъласда илк чыхыш едян, Шяки Бялядиййясинин сядри Майис Аллащвердийев бюйцк Гялябя мцнасибятиля иълас иштиракчыларыны тябрик етдикдян сонра деди: "Шанлы Азярбайъан Ордусунун мцзяффяр али баш команданы, Президент Илщам Ялийевин гятиййятли вя ъясарятли аддымы иля 30 иля йахын ишьал алтында олан торпагларымыз азад едилди вя 44 эцнлцк саваша таб эятиря билмяйян дцшмян аь байраг галдырараг сюзсцз тяслим олдуьуну бойнуна алды. Бунунла Азярбайъан бцтцн дцнйайа сцбут етди ки, сябр етмяйин дя бир щядди-щцдцду вар вя Вятян торпагларынын дцшмян ясарятиндян азад едилмяси цчцн истянилян имкандан истифадя едя биляр. Ялбяття, мцщарибядя иштирак едян сойдашларымыздан гящряманъасына шящидлик зирвязиня йуксялянляр дя олду, йаралананлар да, саьсаламат евиня гайыданлар да. Лакин дцшмянлярдян фяргли олараг, Азярбайъан Ордусунда биръя няфяр дизертир, дюйцшлярдян горхуб гачан мцшащидя олунмады. Бу да Азяр-

Шяки Бялядиййясинин декабрын 23-дя кечирилян цмуми иъласынын биринъи щиссяси Вятян мцщарибясиндя шящид олмуш сойдашларымызын хатирясиня вя газандыьымыз мющтяшям Гялябяйя щяср едилди.

байъан ясэяринин Вятяня, атабаба йурдуна баьлылыьыны бир даща сцбут етди." Бялядиййя сядринин биринъи мцавини Интигам Яширов юз чыхышыны ясасян Вятян мцщарибясиндя Шящид олмуш сойдашларымыза щяср етди. О, деди: “Рясми мялуматлара эюря, Вя-

тян мцщарибясиндя 2783 няфяр щярби гуллугчумуз Шящид олмушдур. 100 nяfяrdяn artыq hяrbi qulluqчumuz isя itkin dцшmцш hesab olunur вя щазырда 1245 nяfяr hяrbi qulluqчumuzun tibb mцяssisяlяrindя mцalicяsi davam edir. Щям дя ермяни фашистляринин ъябщядян

PAШA Holding" vя Шяki PAШA Holding" vя Шяki ШИH-нин birgя sosial aksiyaсы sosial aksiyaсы PAШA Holding" MMC vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti birgя sosial aksiya hяyata keчiriblяr

Юlkяmizdя koronavirus pandemiyasыnыn yayыlmasы sяbяbindяn elan olunmuш xцsusi karantin rejimi mцddяtindя яhalinin hяssas kateqoriyasыnыn, aztяminatlы vяtяndaшlarыn sosial mцdafiяsinin gцclяndirilmяsi, onlara maddi vя mяnяvi dяstяk gюstяrilmяsi istiqamяtindя bцtцn imkanlardan istifadя olunur.

Pandemiyanыn яhaliyя mяnfi tяsirlяrini azaltmaq mяqsяdilя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя hяyata keчirilяn geniшmiqyaslы tяdbirlяr, dюvlяt baшчыsыnыn яhalinin rifah halыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы vя sosial mцdafiяsinin gцclяndirilmяsi istiqamяtindя verdiyi hяr bir qяrar, atdыьы hяr bir addыm cяmiyyяtdя razыlыqla qarшыlanыr.

Karantin rejimi mцddяtindя яhalinin sosial mцdafiяsinin gцclяndirilmяsi mяqsяdilя vя qarшыdan gяlяn

31 dekabr - Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяylik Gцnц mцnasibяtilя "PAШA Holding" MMC Heydяr Яliyev Fondunun #Biz Birlikdя Gцclцyцk! layihяsi чяrчivяsindя Шяki шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin tяшkilatчыlыьы ilя Шяki шяhяrindя sosial aksiya hяyata keчirmiшdir. Aksiya чяrчivяsindя Vя-tяn Mцharibяsindя шяhid olan vя yaralanan hяrbi qulluqчularыn ailяlяri, sosial mцdafiяyя ehtiyacы olan ailяlяr ziyarяt edilяrяk, цmumilikdя 300 ailяyя gцndяlik tяlяbatlarы цчцn lazыm olan яrzaq mяhsullarы verilmiшdir. Шяhid olan vя yaralanan hяrbi qulluqчularыn ailя цzvlяri dюvlяtimizin diqqяt vя qayьыsы ilя яhatя olunmalarыna vя karantin rejimi mцddяtindя onlara gюstяrilяn sosial dяstяyя gюrя юlkя rяhbяrliyinя юz minnяtdarlыqlarыnы bildirmiш, "PAШA Holding" MMC-yя tяшяkkцrlяrini чatdыrmышlar.

узаг бюлэяляримизи атяшя тутмасы нятиъясиндя онларла динъ сакинимиз щялак олмуш вя йараланмышдыр.“ Интигам Яширов ону да диггятя чатдырды ки, районумудан сяфярбярлик гайдасында вя кю-нцллц сурятдя ъябщяйя эетмиш щямйерлиляримиздян шящи-

длик зирвясиня йцксялянлярин сайы 60 няфяря йахындыр: "Бу эцн Шякидя бцтцн шящидлярин хатиряси щамы тяряфиндян бюйцк ещтирамла анылыр, онларын щяр бири шящяримиз цчцн башыуъалыг эятирмишдир." Сонра бялядиййя сядринин мцавини Сяййаря Мусайева вя диэяр бялядиййя цзвляри чыхыш едяряк Азярбайъан Ордусунун 44 эцнлцк мцщарибядя дцшмяня неъя диван тутмасындан, "Дямир йумруг"ун дцшмяня ендирдийи зярбялярдян, ишьалдан азад олунмуш районларымыздан вя декабрын 10-да пайтахт Бакыда кечирилян мющтяшям Зяфяр Парадындан сюз ачдылар. Иъласын биринъи щиссясинин сонунда гярара алынды ки, Шяки Бялядиййясинин коллективи адындан Азярбайъан Президенти, Али Баш Командан Илщам Ялийевин рясми интернет сайтына Гялябя вя Президентин ад эцнц мцнасибяти иля тябрик мяктубу эюндярилсин. Иълас Шяки Бялядиййясинин 2021-ъи ил бцдъясинин мцзакиряси иля юз ишиня давам етди вя бялядиййянин 15 октйабр 2020-ъи ил тарихдя гябул етдийи бцдъя лайищясинин тясдиги иля баша чатды.

Мурад НЯБИБЯЙОВ

Шякидя хцсуси карантин режими сяртляшдирилди Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabinetinin 2020-ci il 08 dekabr tarixli qяrarыna яsasяn юlkя яrazisindя xцsusi karantin rejiminin mцddяti 2021-ci il 31 yanvar saat 06:00-dяk uzadыlыb.

2020-ci il 14 dekabr saat 00:00-dan 2021-ci il 18 yanvar saat 00:00-dяk Bakы, Sumqayыt, Gяncя, Mingячevir, Шirvan шяhяrlяrinin vя Abшeron rayonunun яrazisinя, habelя Lяnkяran, Masallы, Cяlilabad, Шяki, Zaqatala, Quba, Xaчmaz, Yevlax, Bяrdя, Bilяsuvar vя Иsmayыllы rayon mяrkяzlяrinя (kяnd vя qяsяbяlяr istisna olmaqla) giriш-чыxыш dayandыrыlmышdыr.

Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabinetinin qяrarы яsasыnda mцяyyяn edilяn siyahы цzrя mцvafiq qurumlarda чalышan шяxslяr xidmяti vяsiqя яsasыnda, eyni zamanda, qяrarla mцяyyяn edilmiш digяr tяшkilatlarыn vя qurumlarыn iшчilяri onlar barяdя mяlumatlar iшяgюtцrяn tяrяfindяn elektron imzadan istifadя etmяklя "icaze.e-gov.az" portalыna daxil edildikdяn sonra, bцtцn digяr шяxslяrin yaшayыш yerini vя olduьu yeri tяrk etmяlяrinя SMS-icazя sistemi vя ya Azяrbaycan Respublikasы Daxili Ишlяr Nazirliyinin Nюvbяtчi Hissяlяri Иdarяetmя Xidmяtinin "102" XidmяtiZяng Mяrkяzi vasitяsi ilя icazя verilir.

Bцtцn юlkя яrazisindя шяnbя vя bazar gцnlяri ictimai nяqliyyatыnda fяaliyyяtinя tяtbiq olunan mяhdudiyyяt 2021-ci il 31

Tural NИФТАЛЫЙЕВ, Шяki ШRPШ-nin ДYP Bюlmяsinin тяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, polis baш leytenantы yanvar saat 06:00-dяk uzadыlыr.

Koronavirus (COVЫD-19) infeksiyasыnыn yayыlma sцrяtinin azaldыlmasы, elяcя dя onun tюrяdя bilяcяyi fяsadlarыn minumuma endirilmяsi mяqsяdilя Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi tяrяfindяn mцяyyяn iшlяr gюrцlцr. Kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin kюmяyindяn istifadя etmяklя, mцtяmadi olaraq hяrяkяt iшtirakчыlarыnыn maariflяndirilmяsi tяmin edilir.

Epidemiya яleyhinя rejimin, sanitariya-gigiyena vя karantin rejimlяrinin pozulmasы hallarыnыn qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя gюrцlяn bцtцn tяdbirlяr insanlarыn hяyat vя saьlamlыqlarыnыn qorunmasыna xidmяt edir.

Odur ki, qaydalara яmяl etmяyinizi tюvsiyyя edirik.

сящ. 8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 13 (195), Декабр 2020

ЗЯФЯР ПАРАДЫНДАН

№ 13 (195), Декабр 2020

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 9

ФОТО ЭЮРЦНТЦЛЯР

сящ. 10

Шякидя... ...Vяtяn mцharibяsi шяhidlяrinin ruhuna dualar, oxunub Torpaqlarыmыzыn iшьaldan azad edilmяsi naminя canlarыnы qurban vermiш шяhidlяrimizin яziz xatirяsi xalqыmыz tяrяfindяn daim uca tutulur, ehtiramla anыlыr. Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyц uьrunda dюyцшlяrdя шяhidlik zirvяsinя ucalan qяhrяman Vяtяn юvladlarы hяr zaman sonsuz ehtirama layiqdirlяr.

AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbiri xяbяr verir ki, dekabrыn 4-dя юlkяmizin hяr yerindя olduьu kimi, Шяkidя dя Vяtяn mцharibяsi шяhidlяrinin xatirяsi ehtiramla anыlыb. Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin mцvafiq Sяrяncamыna uyьun olaraq, saat 12:00-da Шяki шяhяrindя vя rayonun yaшayыш mяntяqяlяrindя яrazi bцtюvlцyцmцz uьrunda canHacы Kamran larыnы qurban vermiш Мяmmяdov qяhrяman шяhidlяrimizin яziz xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib.

Hяmin gцn Шяki шяhяr Cцmя mяscidindя Vяtяn mцharibяsi шяhidlяrinin ruhuna dualar, mцqяddяs Qurani-Kяrimdяn ayяlяr oxunub.

Dindarlarыn vя шяhid ailя цzvlяrinin iшtirak etdiyi anыm mяrasimindя bildirilib ki, xalqыmыz Vяtяn torpaqlarыnыn ermяni iшьalыndan azad olunacaьы gцnц 30 ildir ki, bюyцk sяbirsizliklя gюzlяyirdi. Иnanыrdыq ki, vaxt gяlяcяk, Vяtяnimizin baшы цzяrindяki qara buludlar чяkilяcяk, mяnfur dцшmяnin ayaьы birdяfяlik doьma torpaqlarыmыzdan yox olacaq.

AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbiri Мустафа Дадашов mяscidin hяyяtindя шяhidlяrin ailя цzvlяri ilя sюhbяt edib. Шяhid atasы Mяhяmmяd Cabbarzadя deyib: "Mцzяffяr Ali Baш Komandanыmыz Иlham Яliyevin sяrяncamы vя tapшыrыьы ilя bu gцn respublikamыzыn hяr yerindя Vяtяn mцharibяsi шяhidlяrinin anыm gцnц keчirilir. Belя bir gцndя Vяtяn uьrunda шяhid olan юvladlarыmыzыn xatirяsinin anыlmasы biz valideynlяr цчцn bюyцk шяrяfdir. Oьlum Mяmmяdiyyя hяrbчi kimi Beylяqanda xidmяt edirdi. Mяnfur dцшmяnlяrimizin sentyabrыn 27-dя tюrяtdiyi tяxribatlarыn qarшыsыnы alarkяn ilk dюyцшlяrdя шяhid olub.

Gizir idi, 34 yaшы var idi. Fяxr edirяm ki, Vяtяnini, torpaьыnы sevяn, яrazi bцtюvlцyцmцz uьrunda canыnы fяda verяn belя bir oьul bюyцtmцшяm. Шяhid atasы olduьum цчцn baшыmы hяmiшя uca tuturam. Bцtцn шяhidlяrimizin ruhu qarшыsыnda baш яyirяm". Шяhid Elnur Иsmayыlovun atasы Arif kiшi deyib: "Dюyцшlяr baшlayarkяn oьlum Fцzulidя xidmяt edirdi. Fцzuli-Cяbrayыl istiqamяtindя gedяn dюyцшlяrdя mцhasirяyя dцшяn яsgяrlяrimizi xilas edяrkяn qяhrяmancasыna шяhid olub. Vяtяn saь olsun. Mяn юzцm Ы Qarabaь mцharibяsinin qazisiyяm. Шяhid atasы olmaьыmdan qцrur duyuram".

Qafqaz Mцsяlmanlarы Иdarяsinin ШяkiOьuz bюlgяsi цzrя qazыsы Hacы Kamran Mяmmяdov deyib: "Mцzяffяr Ali Baш Komandanыmыzыn rяhbяrliyi ilя rяшadяtli Azяrbaycan Ordusu 44 gцn davam edяn Vяtяn mцharibяsindя dцшmяnя gцclц zяrbяlяr endirdi vя biz qяlib gяldik. Bu qяlяbяyя Azяrbaycanыn gцclц iqtisadiyyatы, ordumuzun rяшadяti, яsgяr vя zabitlяrimizin vяtяnpяrvяrliyi, eyni zamanda, dюvlяt-xalq, Prezident-xalq hяmrяyliyi sayяsindя nail olduq. Tanrы doьma Azяrbaycanыmыza sцlh, яmin-amanlыq, firavanlыq nяsib elяsin. Шяhidlik zirvяsinя ucalmaq bюyцk шяrяfdir. Allah bцtцn шяhidlяrimizin ruhlarыnы шad elяsin!".

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 13 (195), Декабр 2020

...qяdim Albaniyanыn yeni dяfn adяtlяrini aшkar ediblяr

...пандемийайа гаршы мцбаризя тядбирляри давам едир

2020-ъи ilin dюrdцncц rцbцndя Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt Turizm Agentliyinin sifariшi ilя Шяkidя "Kiш" Tarix-Memarlыq Qoruьunda Azяrbaycan-Qazaxыstan beynяlxalq arxeoloji ekspedisiyasы tяrяfindяn 70 gцn яrzindя arxeoloji vя antropoloji tяdqiqatlar aparыlыb. Beynяlxalq ekspedisiyaya Azяrbaycan tяrяfindяn AMEA Arxeologiya vя Etnoqrafiya Иnstitutunun "Antik dюvr arxeologiyasы" шюbяsinin mцdiri, tarix цzrя fяlsяfя doktoru Zaur Hяsяnov, Qazaxыstan tяrяfindяn beynяlxalq elmi dairяlяrdя tanыnmыш alim, Almaniya Arxeoloji Иnstitutunun mцxbir цzvi, professor Zeynolla Samaшev rяhbяrlik edir.

Sяrtlяшdirilmiш xцsusi karantin rejiminin tяtbiq olunduьu Шяki rayonunda koronavirus infeksiyasыnыn yayыlma sцrяtinin azaldыlmasы vя qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя nяzarяt tяdbirlяri davam edir. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti aparatыnыn mяsul nцmayяndяlяrindяn vя polis яmяkdaшlarыndan ibarяt mobil qruplar xцsusi karantin rejimi ilя яlaqяdar mцяyyяn edilmiш qaydalara яmяl olunmasыnы tяmin etmяk цчцn ticarяt vя digяr obyektlяrdя mцtяmadi olaraq reydlяr keчirir, яhalinin kцtlяvi шяkildя toplaшdыьы яrazilяrdя maariflяndirici

Arxeologiya vя Etnoqrafiya Иnstitutunun Иctimaiyyяtlя яlaqяlяr шюbяsindяn AZЯRTAC-a bildirilib ki, Antik dюvrя aid Kiш-Doxun abidяsindя tяdqiqatlar 1984-cц ildя tanыnmыш arxeoloq Nяsib Muxtarov tяrяfindяn aparыlыb. Ondan sonra tяdqiqatlar dayanыb vя qяbiristanlыьыn bюyцk bir hissяsini Kiш чayы yuyub daьыdыb.

2020-ci ildя aparыlan tяdqiqatlar nяticяsindя Kiш-Doxun qяbiristanlыьыnda Antik dюvr цчцn unikal dяfn adяtlяrini юzцndя яks etdirяn dюyцшчц qяbirlяri aшkarlanыb ki, bunlardan bяzilяri daш dцzцmlц kiчik tяpя formalы struktura malikdir. Bir nюmrяli qazыntы sahяsinin шimal hissяsindяn Qafqazda vя Yaxыn Шяrqdя tяkrarы olmayan bюyцk kцpdя kollektiv dяfn aшkarlanыb. Beш insan kяllяsi vя sцmцklяri kцpцn iчяrisindя olmaqla yanaшы, hяm dя яtrafыndadыr. Иki saylы qazыntы sahяsinin 2 nюmrяli qяbrindя kollektiv dяfn olunmuш mяzar aшkarlanыb. Buradan Antik dюvrя aid saxsы qablar, bюyцk dairяvi, oval vя aypara formalы tunc asma vя tikmя bяzяklяr, tunc, шцшя vя pastadan olan muncuqlar, tunc dцymяlяr, tunc zяncirlяr, dяmir vя tunc qolbaqlar, dяmir nizя ucluqlarы, dяmir bычaqlar vя Roma цslublu gюz muncuqlarы яldя olunub. 3 nюmrяli гябир mцxtяlif qatdan (yarusdan) ibarяt олуб. Цst qatda bюyцk kцpцn iчindя vя яtrafыnda insan sцmцklяri pяrakяndя halda

aшkar olunub. Qяbrin alt qatыnda 18 insan kяllяsi vя mцxtяlif insan sцmцklяri yenя dя pяrakяndя halda tapыlыb.

Tяdqiq olunan qяbirlяr яldя olunmuш keramika nцmunяlяri яsasыnda bizim eranыn Ы-ЫЫЫ яsrlяrinя aid oluna bilяr.

Nekropolun dron чяkiliшi vasitяsilя ortofotoplanы hazыrlanыb. Tapыlan nцmunяlяr analizlяr цчцn beynяlxalq laboratoriyalara gюndяrilяcяk vя tяdqiqatыn nяticяlяri beynяlxalq indeksli jurnallarda nяшr edilяcяk.

Ekspedisiyada Arxeologiya vя Etnoqrafiya Иnstitutunun Antropologiya Mяrkяzinin яmяkdaшlarы Vцsal Hяsяnov vя Цlkяr Allahverdiyeva da iшtirak ediblяr. Onlarыn tяdqiqatы яsasыnda Kiш-Doxun qяbiristanlыьыnda tapыlan insan skeletlяrinin yaшы, cinsi, aшkar gюrцnяn zяdяlяri, patologiyalarы mцяyyяn edilяcяk.

Bu il Шяkidя aparыlan arxeoloji tяdqiqatlara qazaxыstanlы arxeoloqlar mюvcud pandemiya sяbяbindяn qatыla bilmяdilяr. Buna baxmayaraq, builki qazыntы materiallarыnыn elmi tяhlilindя azяrbaycanlы vя qazaxыstanlы arxeoloqlar mцшtяrяk fяaliyyяt gюstяrяcяklяr. Arxeoloji tяdqiqatlar 2021-ci ildя davam etdirilяcяk.

tяbliьat iшlяri aparыrlar. Reydlяr zamanы vяtяndaшlara gigiyena qaydalarыna riayяt edilmяsinin, sosial mяsafяnin saxlanыlmasыnыn vacibliyi, aчыq havadakы ictimai yerlяrdя tяnяffцs yollarыnы qoruyan fяrdi vasitяlяrdяn (tibbi vя parчa maska, respirator vя sair) istifadя edilmяsinin mяcburiliyi izah olunur, tюvsiyяlяr verilir.

Eyni zamanda, xцsusi karantin rejimi qaydalarыnы pozan obyektlяrin sahiblяri, hяmчinin vяtяndaшlar barяsindя qanunvericilikdя nяzяrdя tutulmuш qaydada inzibati tяdbirlяr gюrцlцr.

...шякяр чуьундуру якининя мараг артыб Uzun illяr fasilяdяn sonra шяkili torpaq mцlkiyyяtчilяri ikinci ildir ki, шяkяr чuьunduru яkib becяrirlяr. Bu il Шяkidя шяkяr чuьundurunun яkin sahяsi юtяn illя mцqayisяdя 2 dяfяdяn чox artыrыlaraq 72 hektara чatdыrыlыb. Mяhsul yыьыmы artыq baшa чatыb vя sahяlяrdяn 1074 ton шяkяr чuьunduru tяdarцk olunub. Hяr hektardan orta mяhsuldarlыq 149 sentner tяшkil edib. Yыьыlan mяhsul Иmiшlidяki шяkяr чuьunduru zavoduna tяhvil verilib.

Bu barяdя AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя Шяki Dюvlяt Aqrar Иnkiшaf Mяrkяzinin bitkiчilik sektorunun mцdiri Sahib Abdulhяmidov mяlumat verib.

Qurum rяsmisinin sюzlяrinя gюrя, bu il rayonda шяkяr чuьundurunun яkib becяrilmяsi ilя 8 fermer mяшьul olub. Rayonun Чeшmяli kяnd sakini Чingiz Sцleymanlы cari ildя ilk dяfя 8 hektarda шяkяr чuьunduru yetiшdirib. Fermer builki mюvsцmdя чuьundur sahяsindяn rayon цzrя hamыdan чox - 351 ton mяhsul gюtцrmяyя mцvяffяq olub. Onun yetiшdirdiyi чuьundur sahяsindя orta mяhsuldarlыq 438,7 sentner tяшkil edib.

...гуру тцтцн истещсалы 173 тон артыб Шяki rayonunun tяsяrrцfatlarыnda tцtцn yыьыmы baшa чatыb. Builki mюvsцmdя rayonda 3815 ton quru tцtцn istehsal olunub.

Qurudulmuш tцtцnцn 3200 tonu indiyяdяk tяdarцk mцяssisяlяri tяrяfindяn alыnыb vя proses davam edir.

Bu barяdя AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя Шяki Dюvlяt Aqrar Иnkiшaf Mяrkяzindяn mяlumat verilib.

Xatыrladaq ki, bu il Шяki rayonunun tяsяrrцfatlarыnda 1108 hektar sahяdя tцtцn яkilib.

Torpaq mцlkiyyяtчilяri cari mюvsцmdя 598,5 hektar sahяdя "Virciniya botaniki", 509,5 hektarda isя yerli tцtцn sortlarы yetiшdiriblяr. Rayonda fяaliyyяt gюstяrяn "Azяrtцtцn ASK" MMC-yя mяxsus tцtцn istehsalы vя emalы mяntяqяsi bu il fermerlяrdяn 5 min tondan чox yaшыl tцtцn kцtlяsi qяbul edib.

Qeyd edяk ki, юtяnilki mюvsцmdя шяkili fermerlяr 1061 hektar sahяdяn 3 min 642 ton quru tцtцn яldя etmiшdilяr.

№ 13 (195), Декабр 2020

Щябибулла МАНАФЛЫ, АДПУ Шяki filialыnыn баш mцяllimi, тарихчи (Яввяли ютян сайларымызда) Цsyan яrяfяsindя Mustafa Шeyxzadя vя onun hяmfikirlяri Sovet hюkumяtinin yeritdiyi aqrar siyasяtin kяndlini mцlkiyyяtчilik hissindяn mяhrum etdiyini, elя buna gюrя яmяk mяhsuldarlыьыnыn aшaьы dцшdцyцnц, gцzяranыn aьыrlaшdыьыnы, narazыlыьыn artdыьыnы hяssaslыqla izlяyir vя hяmyerlilяriylя etdiklяri sюhbяtlяr zamanы aьыllы mцhakimяlяrlя, hяyatы dяlillяrlя bu vяziyyяti doьuran sяbяbi izah edirdilяr.

Tяbliьat iшi yalnыz Шяkidя deyil Azяrbaycanыn bir чox bюlgяlяrindя dя gedirdi. Azяrbaycan Siyasi Иdarяsinin rяhbяrlяrindяn Aqrba, Nevernov vя Шяmsяddinskinin bircя tяrtib etdiklяri цmumi mяlumatda bu barяdя deyilirdi: "1930-cu ilin fevralыnda bizim tяrяfimizdяn 4 nцsxяdяn ibarяt 2 formada intibahnamяlяr aшkarlanmышdыr.

Bu intibahnamяlяrdя namяlum fяhlя tяшkilatыnыn adыndan чыxыш edilir, fяhlя vя kяndlilяr Sovet hюkumяtinin devirmяyя чaьrыlыr, hяmчinin siyasi idarяnin gцnahsыz fяhlяlяri, kяndlilяri hяbs etmяsindяn, iqtisadi daьыntыlardan bяhs olunur.

1930-cu il fevralыn 20dя bir nяfяr iшsizin яlindя "oxu vя sonra юtцr" sюzlяri yazыlmыш xalqa цnvanlanan mцraciяt tutulub. Mцraciяtdя deyilir ki, SSRИ-dя din tяqib olunur. Mяscidlяr, kilsяlяr lяьv olunur. Sovet hюkumяtindяn tяlяb olunmalыdыr ki, aldыьы ibadяt yerlяrini vя qiymяtli яшyalarы geri qaytarsыn".

Zaqatala-Nuxa bюlgяsinin bir чox yaшayыш mяntяqяlяrindя 3-5 nяfяrdяn ibarяt kiчik silahlы dяstяlяr yaradыlmышdы. Silahlы adamlarыn цmumi sayы 150 nяfяrя чatmышdы. Цsyanыn baшlanacaьы tяqdirdя silahlы qцvvяni 600 nяfяrя чatdыrmaq ehtimalы da nяzяrя alыnmышdы.

1929-cu ilin sentyabrыnda keчmiш Шяki bяylяrindяn Mustafa bяy Яlicanbяyov, Rцstяm bяy Яlicanbяyov vя Иsrafil Bяшirov Gюynцk kяndindяki, Sovet hюkumяtinя qarшы mцbarizя aparan mцqavimяt hяrяkatыnыn aparыcы nцmayяndяlяriylя hяmin hяrяkatыn fяal iшtirakчыsы, Шabalыd kяndindяn olan Иlyas adlы шяxsin vasitяsilя яlaqя yaradыrlar.

1930-cu ilin mart ayыnda Molla Mustafanыn yaxыn silahdaшы, Gюynцk kяndinin sakini Yunus Tiflisя gedяrяk orada yarыgizli шяraitdя yaшayan Mustafa bяylя gюrцшцr. Mяqsяd цsyana rяhbяrlik etmяk цчцn onu Шяkiyя dяvяt etmяk, eyni zamanda onun vasitяsiylя mцsavatчыlarla яlaqя yaratmaq idi. Mustafa bяyin sonrakы fяaliyyяti sцbut edir ki, цsyanda yaxыndan iшtirak etmяk цчцn edilяn tяklifi qяbul etmiш vя bu mяqsяdlя 1930-cu il aprelin 2dя Bakыya gяlmiшdir. O, Bakыda olarkяn hяrяkatыn perspektivindяn bяhs edяrяk bildirmiшdi ki, яgяr цsyanыn baшlanьыc mяrhяlяsindя mцvяffяqiyyяt яldя olunarsa vя цsyanчыlarыn mцqavimяti heч olmasa bir ay davam edяrsя, Qarabaь mahalыnda da

90 ил ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 11

Шяki цсйаны Йени тапылмыш фактлар ялавя едилмишдир.

цsyanыn baшlanmasы zяruridir.

Mustafa bяyi bu qяnaяtя gяlmяyя sюvq edяn baшlыca sяbяb burada kolxoz quruculuьu zamanы яhaliyя qarшы yюnяlmiш qanunsuzluq vя zorakыlыq hallarыna gюrя mцqavimяtin sцrяtlя artmasы idi. Torpaqla baьlы цmidlяri puч olmuш kяndlilяr vя qaчaqlar mцavimяtin nцvяsini tяшkil edirdilяr. Elя rяsmi dюvlяt qulluьunda olan шяxslяrin dя bir чoxu xalqыn maddi vя mяnяvi hяyatыna qarшы yюnяlяn zorakыlыqlardan narazы idilяr.

Bolшevik rejimin siyasi vя sosial bazasыnыn mяhdud olmasы bu qяnaяti daha da mюhkяmlяndirirdi. On minlяrlя яhalinin yaшadыьы Шяki rayonunda cяmi 800 nяfяt kommunist var idi. Burada hяrbi hissя dя yox idi. Hяtta milis iшчilяri dя antibolшevik яhval-ruhiyyя ilя kюklяnmiшdilяr. Цsyana hazыrlaшan qцvvяnin demяk olar ki, bцtцn dюvlяt idarяlяrindя юz adamlarы var idi. Onlar hakimiyyяt orqanlarыnыn fяaliyyяti haqqыnda mцqavimяt hяrяkatыnыn rяhbяrlяrinя mцntяzяm mяlumat verirdilяr.

Mustafa bяyin bildirdiyinя gюrя Шяki hяrbi komissarlыьыnda iшlяyяn 5 яmяkdaшdan 3 nяfяri, milis idarяsindя vя digяr tяшkilatlarda iшlяyяnlяrin yarыya qяdяri onlarыn adamы olmuшdur.

Belяliklя, 1930-cu ilin yazыnda Azяrbaycanda, o cцmlяdяn Шяkidя цsyanыn baшlanmasы цчцn ilkin, mцqяddяm шяrtlяr tam yetiшmiшdi. Hяrяkat kяnddяn baшlandы. Чцnki kцtlяvi kollektivlяшmя kяndlini torpaьa sahiblik hцququndan mяhrum edilmяsinя gяtirib чыxarыrdы. Torpaq kяndlinin hяyatыnыn tяminatы цчцn baшlыca шяrtdir. O, torpaq uьrunda цsyana qalxmaqla ailяsi vя юz hяyatы uьrunda юlцm-dirim mцcadilяsinя baшlamыш olurdu. Bцtюvlцkdя цsyanыn hяrяkяtverici qцvvяsi yцzillяrin sыnaьыndan чыxmыш яxlaqi-etik baxышlarы, dini mяfkurяni, iqtisadi mцnasibяtlяri vя istiqlaliyyяt dцшцncяsini tяmsil edяn zцmrя idi.

AK(b)P Zaqatala-Nuxa Dairя Komitяsinin sяdri Яmiraslanov vя informasiya шюbяsinin rяisi Ayrapetovun AK(b)P MK-ya 10-20 aprel 1930-cu ildя baш vermiш hadisяlяr haqqыnda "mяxфidir" qrifilя verdiklяri mяlumat da yuxarыda yazыlanlarы tяsdiq edir: "Hadisяlяrin mяzmunu vя istiqamяti sцbut edir ki, din xadimlяrinin, qolчomaqlarыn vя banditlяrin (qaчaqlarыn) baшчыlыq etdiyi цsyan siyasi xarakter kяsb edir. Цsyana uzun mцddяt hazыrlыq iшi gюrцlцb.

Hяrяkat Azяrbaycan SSR-in digяr qяzalarы ilя яlaqяlidir vя mцsavatчыlarыn, ittihadчыlarыn rяhbяrliyi altыnda sovetlяшmяnin 10 illiyiylя яlaqяdar baшlanacaq Azяrbaycan miqyaslы цsyanыnыn tяrkib hissяsidir.

Qeyd etmяyi vacib hesab edirik ki, xan-bяy, qolчomaq-bandit цnsцrlяr quruculuьumuzun чяtinliklяrindяn, kяndlilяrin ayrы-ayrы narazыlыq hallarыndan istifadя edяrяk Sovet hakimiyyяtinя qarшы чыxmышlar.

Onlar Иslam uьrunda шцarы ilя чыxыш edяrяk fitnяkarlыqla юz яtraflarыna xeyli zяhmяtkeш kяndlilяri cяlb edя bilmiшlяr. Uzun

mцddяtli hazыrlыqdan gцdцlяn baшlыca mяqsяd kяndlilяrin яhval-ruhiyyяsindя dяyiшiklik etmяk vя belяliklя цsyan цчцn яlveriшli mцhit yaratmaq olmuшdur. Цsyana hazыrlыq son цч ayda daha intensiv xarakter kяsb etmiшdir. Bu, kяnddя kapitalist elementlяrя - qolчomaqlara, din xadimlяrinя sosializmin geniш hцcumu ilя baьlы idi.

Bunu kolxozчu kяndlilяrin юldцrцlmяsi, tяhqir edilmяsi vя kяnd aktivlяrinin qorxudulmasы kimi hallarыn artmasы da tяsdiq edir.

Sovet hюkumяtinin tezliklя yыxыlacaьы, kяndlilяrя шяkяr vя digяr яrzaq mяhsullarы verilяrkяn bunlarыn aeroplanlarla

kurяnin amansыz tяqiblяrя mяruz qalmasыndan irяli gяlяn sonsuz qяzяb Azяrbaycanыn demяk olar ki, bцtцn bюlgяlяrindя mцqavimяt hяrяkatыna tяkan verяn obyektiv sяbяblяr idi.

Daha bir arxiv sяnяdinin mяtni deyilяnlяri tяsdiq edir: "Azяrbaycan яrazisindя antisovet elementlяrinin bir qisminin aradan gюtцrцlmяsi bu qяbildяn olan baшqa цnsцrlяr arasыnda чaxnaшma yaratdы.

Onlarыn bir hissяsi banditlяrlя (qaчaqlarla) birlяшdi, bir hissяsi gizli yaшayыш шяraitinя keчdi, bir qismi isя yoxsul, ortabab kяndlilяr vя fяhlяlяr arasыnda apa-

Яlicanbяyov гардашлары, коллаж интернетдян эютцрцлцб Tцrkiyяdяn gяtirildiyi haqqыnda шayiяlяr yayыlmышdы. Onlar юzlяrini dini dяyяrlяrin himayячisi kimi tяqdim edяrяk "Иslam uьrunda" шцarы ilя чыxыш edir vя aшaьыdakы tяlяblяri irяli sцrцrlяr: 1. Din яleyhinя tяbliьata son qoyulsun.

2. Mяscidlяrя sяrbяst getmяk azadlыьы verilsin.

3. Mяktяblяrdя шяriяt dяrslяri tяdris olunsun.

4. Dinin tяdrisi цчцn mяdrяsяlяr aчыlsыn.

5. Hяbs edilmiш din xadimlяri azad edilsin.

6. Latыn яlifbasы Qurana vя шяriяtя zidd olduьuna gюrя lяьv edilsin. (Яrяb яlifbasыndan baшqa bцtцn яlifbalar kцfr hesab edilirdi).

Hяtta onlar latыn яlifbasыnы qanundan kяnar elan etmiш, bu яlifba ilя yazыlmыш kitablarы yandыrmышdыlar.

Sovet hюkumяtinin dцшmяnlяri quruluшumuzun tяrяfdarlarыnы юldцrmяkdяn belя чяkinmirdilяr. Yeddi nяfяr mцяllim hяlak olmuшdur".

Mяnяvi-psixoloji vя sosial-iqtisadi sыxыntыlar iчindя yaшayan xalqыn yaxыn keчmiш haqqыnda xatirяlяri hяlя юz hяrarяtini itirmяmiшdi. Иstiqlaliyyяt dюvrцnя xas olan azad яkinчiliyя vя sяnяtkarlыьa яsaslanan iqtisadi mцnasibяtlяrin mяhv edilmяsindяn, dini mяf-

rыlan hяbslяrin qeyri-qanuni olmasы, Sovet hюkumяtinя qarшы dяrhal чыxыш etmяyin zяruriyi barяdя tяbliьata baшladыlar.

Tяbliьatчыlar xalq iчяrisindя bu mяzmunda sюhbяtlяr aparыrdыlar: "SSRИ hюkumяti юzцnц inamsыz hiss edir. Lakin rяhbяr шяxslяr nяyin bahasыna olursaolsun юz mяnsяblяrini qoruyub saxlamaьa чalышыrlar. Lakin bцtцn cяhdlяrя baxmayaraq hakimiyyяt tezliklя sцquta uьrayacaqdыr. Sizin vяzifяniz taxыlы, digяr vergilяri vermяkdяn vя kolxoza цzv olmaqdan imtina etmяkdir".

Bakыda, Lenin-Suraxanы rayonunun Яmircan kяndindя Qulamяli (keчmiш dяllal ticarяtчi), Mяшяdi Fяrrux Nurmяmmяd oьlu (Mцsavatчы oьlu), Kяrbяlayы Sяlim (icraчы), Atabala (keчmiш tacir), Mяшяdi Mяmmяd vя Kяrbяlayы Mяmmяdovdan ibarяt qrup yaranmышdы. Onlar kяndin mollasы Axund Molla Hяnifяnin hяbs edilmяsinin qeyri-qanuni olmasыnы bildirяrяk hяmkяndlilяrinя mяslяhяt veriblяr ki, mollanыn azad edilmяsi цчцn Mяrkяzi Komitя qarшыsыnda vяsadяt qaldыrsыnlar.

Bu kяnddя Mяшяdi Яziz Hцseyn oьlu vя Aьa Nяbi Яhmяddяn ibarяt ikinci qrup da fяaliyyяt gюstяrir. Hяmчinin qruplar bircя hяrяkяt

edirlяr. Onlarыn fяaliyyяti nяticяsindя 1930-cu il fevralыn 9-da hяmin kяndin 30 sakini mяscidя toplaшaraq namazdan sonra юz aralarыndan цч nяfяri Axund Molla Hяnifяnin azad edilmяsini xahiш etmяk цчцn Bakыya gюndяriblяr.

Bakыnыn Bцlbцlя kяndindя Hacы Sahib (qolчomaq), Cumaqulu Nяsrulla oьlu Иslamov, Hacы Иsgяndяr Qafar oьlu Яhlimanov vя Hacы Яli bяydяn ibarяt antisovet qrup fяaliyyяt gюstяrir. Bu qrup 1930-cu il fevralыn 9-da axшam saat 8-dя kяndlilяrlя birlikdя mяscidя toplaшaraq kяnddя dini iшlяri gцclяndirmяk vя hяbs olunmuш axundun azad edilmяsi цчцn kollektiv яrizя yazmaq haqqыnda qяrar qяbul etmiшlяr.

Binя kяndindя Fяrяcяli Яшrяf oьlu vя Abdurяhim Talыb oьlundan ibarяt daha bir antisovet qrup formalaшmышdы.

Onlar aparыlan hяbslяrin dцzgцn olmadыьы haqqыnda tяbliьat aparыrdыlar.

Qarabaьda, Шeparta adlanan yerdя 40 nяfяr hяbs olunmaqdan qorxaraq gizlяnmiшdilяr.

Belя antisovet qruplar Salyan, Lяnkяran mahallarыnda da yaranmышdы.

Zяngilan vя Qubadlы dairяlяrinin milis rяislяri 24 nяfяrdяn ibarяt silahlы qцvvя ilя gizlяnmiшdilяr.

Qarabaь mahalыnыn Xanlar vя Яfяndilяr kяndlяrindя din xadimlяri hяbs edilяrkяn qadыnlar etiraz яlamяti olaraq dustaqlarы 1,5 km mцшayiяt etmiшlяr.

Zaqatala-Nuxa mahalыnыn Balakяn rayonunda kяndlilяr kolxoza daxil olmaqdan imtina etmiш, gюrkяmli din xadimlяrinin hяbs olunma sяbяblяriylя maraqlanmыш vя onlarыn azad edilmяlяrini tяlяb etmiшlяr.

Kяndlilяr hяbs olunan din xadimlяrinin gцnah sahiblяri olmadыqlarыnы bildirmiшlяr. Onlar bir sяslя qышqыrыrdыlar: "biz kolxoz istяmirik, bizim mollanы azad edin". Bu etiraz hяrяkatыnda iшtirak edяn qadыnlar saчlarыnы yolurdular.

Antisovet цnsцrlяrin hяbsi zamanы silahlы mцqavimяt gюstяrilmяsi hallarы da mюvcud olmuшdur. Naxчыvanda Kяrbяlayы Иsmayыl, Gяncяdя quldur (qaчaq) Yaqub mяhz belя hяrяkяt etmiшlяr.

Bu sяnяd sцbut edir ki, dюvlяt sяviyyяsindя qanunsuzluq vя юzbaшыnalыq baш alыb getmiшdir. Hяbslяr dalьasы шahя qalxaraq qarшыsыna чыxanlarы sцpцrцb siyasi idarяnin zindanlarыna tюkцrdц. Haqsыzlыьa qarшы cцzi etiraz “antisovet” adlanan ittihamla цzlяшirdi.

Kяndin aьsaqqal mollasыnыn azad edilmяsini tяlяb etmяk antisovet яmяl, hяbs edilяn din xadiminin azad edilmяsi цчцn hakimiyyяtin yuxarы dairяlяrinя яrizя yazmaq - antisovet яmяl, hяbs edilяn яzizlяrinin arxasыnca qadыnlarыn pay-piyadя getmяsi - antisovet яmяl, onlarыn hяbs olunan doьmalarыna gюrя saч yolaraq юz kяdяrlяrini ifadя etmяlяri - antisovet яmяl! (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 12

№ 13 (195), Декабр 2020

Иspan ингилабчысы Van Qalenin ПУА-лар - яbabil, ермяниляр - гuqu хatirяlяrindя Шяki гuшlarыдыр Зяминя РЯСУЛОВА,

Шяки "Yuxarы Baш" Milli Tarix Мemarlыq Qoruьunun ekskursiyaчыsы Yerlяшdiyi coьrafi mюvqeyinя, tarixi vя inzibati яhяmiyyяtinя gюrя Шяki mцxtяlif dюvrlяrdя bir чox Avropalы sяyyahlarыn xяritяsindя vя qeydlяrindя yer alan шяhяrlяrdяn biridir. Шяki ilя baьlы elmi mяqalяlяrin, kitablarыn vя mяlumatlarыn hazыrlanmasы zamanы tez-tez belя mяnbяlяrя mцraciяt olunur. Ancaq elя mяnbяlяr, elя mцяlliflяr var ki, diqqяtdяn kяnarda qalыblar. Onlardan biri hяlя Aleksandr Dцmadan da яvvяl Шяkidя olmuш avropalы, юz xatirяlяrindя шяhяrimizя yer ayыrmыш Иspan inqilabчысы Xuan Van Qalendir (1788-1864).

1818-ci ildя doьma vяtяni Иspaniyadan sцrgцn edilяn Xuan Van Qalen (Juan Van Halen) 18 ay Чar ordusunda xidmяtdя olmuш (1819-1820), Qafqazыn Чar Rusiyasыna birlяшdirilmяsindя bilavasitя iшtirak etmiшdir. Sцrgцn mцddяtindяki xatirяlяrini qяlяmя alan Don Xuanыn яsяrinin orиjinal ispan яlyazmasы "DON ESTEBAN" VЯ "SANDOVAL"-ыn mцяllifi tяrяfindяn redaktя edilяrяk 1828 ci ildя Nйу-Yorkda ingilis dilindя J. and J.Harper tяrяfindяn "Don Xuan Van Qalenin Rusiyaya sяfяri vя Qafqaz ordusu ilя yцrцшц vя 1821 ci ildя Иspaniyaya qayыdышы яlavя olunmaqla Madriddя Иnkvizisiya zindanыnыnda hяbsdя olmasы vя 1817 vя 1818 ci illяrdя qaчыb xilas olmasы povesti" adы ilя nяшr olunmuшdur. Bюyцk hяcmli kitabda Azяrbaycanla baьlы чox maraqlы vя dяyяrli mяlumatlar var. Ancaq nяdяnsя Aleksandr Dцmanыn "Qafqaz sяfяri"ndяn fяrqli olaraq Don Xuanыn xatirяlяrinя чox az mцraciяt olunub. Шяhяrimiz haqqыnda olan faktlarыn юyrяnilmяsi mяqsяdilя kitabыn Шяki ilя baьlы olan hissяsi Azяrbaycan dilinя tяrcцmя edilib.

"Ertяsi gцn yolumuz яhalisi чox olan vя yaxшы becяrilmiш bir mahaldan dцшdц.Yanыndan юtцb keчdiyimiz чoxsaylы kяndlяrin birindя bir mяscidя doьru uzanan hяr tяrяfdяn aьaclarla яhatяyя alыnmыш vя sakinlяrin yaxшы zюvqцnц nцmayiш etdirяn vя bir neчя fяvvarя bяzяdilmiш gяzinti yeri gюrdцk. Onlarыn evlяrinin daxili tяmizliyi Gюyчя evlяrinin natяmizliyi ilя tяzad tяшkil edirdi. Vя bolluca dцyц bitяn torpaьыn цmumi becяrilmяsi Nuxa sakinlяrinin яlveriшli sяnaye vя sяrvяtinin olduьu tяяssцratыnы yaradыrdы. Шяhяrя чatmaьa bir-neчя verst qalmыш vilayяtin komendantы Mayor Badarski ilя vя Madatovu qarшыlamaьa gяlяn bir neчя Tatar rяsmilяri ilя qarшыlaшdыq. Nuxadan uzanan birneчя verstlik чoxsaylы baьlar Qafqaz sыra daьlarыnыn яtяyindя amfiteatr formasыnda tikilmiш vя ona qovuшmuш шяhяr mюhtяшяm perespektiv vяd edir.

Biz sяhяr saat onda Nuxaya daxil olduq vя mяnzillяri bizim цчцn hazыrlanmыш mяrhum xanыn sarayыna daxil olduq. Vilayяtin xanы 1819-cu ildя varissiz юldцyцndяn o birbaшa Rusiya dюvlяtinin tabeliyinя keчmiшdi vя General Yermolov idarяetmяyя tяyin edilmiшdi. (Varissiz юldцyц qeyd olunan xan elя Madatovun юzц tяrяfindяn zяhяrlяnяrяk юldцrцlяn Иsmayыl xan Xoyludur - Z.R.). O, Tiflis hюkumяti ilя яlaqяni qorumaq цчцn ora gюndяrilmiш sяkkiz - on kazakdan baшqa heч

bir qoшunun yardыmы olmadan baшlыca яmr saxlanыlmaqla nцfuzlu mяmur Mayor Badarskiyя яmr edir vя bu gюzяl vilayяtin becяrilmяsinя uьurla dяstяk verirdi. Bu mцdrik vя mцlayim idarяetmя, sakinlяrin indi vermiш olduьu xяraclarыn azalmasы eyni zamanda хanlarыn xяsisliyini dяstяklяmяnin vя Rusiya imperiyasыna vermяli olduqlarы xяraclarыn dayandыrыlmasы mahiyyяtcя onlarыn яmin-amanlыq vя firavanlыьыna tюhfя verirdi. Digяr tяrяfdяn General Yermolov tяrяfindяn leytenantlarыn яn cцzi qцsurlarыna belя ciddi nяzarяt olunmasы, vя цmumiyyяtlя onlardan yaxшы seчim etmяsi istяnilяn qoшunu yararsыz hala salmaqla yanaшы sakinlяrin yeni hюkumяtin onlara inandыьыnы gюrmяsi onlarы yaltaqlaшdыrыrdы.

Xan sarayы mцxtяlif vaxtlarda, mцxtяlif memarlar tяrяfindяn tikilib. Bu

Дон Хуан Ван Гален binanыn шahzadя Madatov tяrяfindяn iшьal olunmuш xalчa vя qobеlenlяrlя dюшяnmiш яsas hissяsindя diqqяtяlayiq bir шey yox idi. Vilayяt komendantыnыn mяnzillяri tikilinin яn mцasir hissяsi idi, divarlarы vя tavanlarы gцzgцlяrlя bяzяdilmiш, zюvqlц bitkilяrlя яhatяlяnmiш, mяrhum xan tяrяfindяn on il яvvяl iшlя tяmin olunmuш bir italian tяrяfindяn Чin qaydalarы ilя rяsmlяr чяkilmiш vя laklanmыш qalareyaya bitiшik otaqlar dяstindяn ibarяt idi. Bu qalareya, iчяrisindя onu bяzяyяn vя tяravяtlяndirяn fяvvarяlяrin suyundan bir neчя шяlalя yaranmыш baьa baxыrdы.

Bюyцklяrin vя generalыn mяnzillяri arasыnda яvvяlkindяn daha geniш baшqa bir baь da vardы. Vя hяrяmin daxili pillяkяnlяrinin яks tяrяfindя on addыm diametri olan aь mяrmяr bir hovuz var; hansы ki mяnя Иbnsяrraclarыn baшыnыn kяsildiyi Qranadadakы (Moorish palace) Mavritaniya sarayыnы xatыrlatdы. Яslindя iqlim, tяmiz sяma vя hяtta Nuxanыn mюvqeyi Иspaniyanыn bir parчasы kimi bюyцk bяnzяrlik daшыyыr. Xanlardan heч biri юzlяrindяn sonra юlkяnin tacir vя mцlkяdarlarыnы юzbaшыna, taleyin sяrяncamыna ataraq topladыqlarы sяrvяtя baxmayaq, Иspaniyanыn cяnubundakы iki яsas paytaxtda Mavritaniyalыlarыn ucaltdыqlarы ilя zюvq vя яzяmяtdя mцqayisя edilя bilяcяk heч bir abidя qoymayыblar. Nuxanыn яhalisi dюrd min nяfяrdяn чoxdur...

Nuxada ticarяtin яsas яm-tяяsi, bюyцk

miqdarыnыn kюynяklяrя vя digяr iч geyimlяrinя istifadя olunmasыna baxmayaraq ipяkdir vя юlkяnin illik istehlakыndan чoxdur.

Gяliшimizdяn bir gцn sonra шahzadя Madatov bir neчя mяmurun mцшaиyяti ilя юzцnц Divanda tяqdim etdi. Шahzadяnin oturduьu yerin цzяrindя иmperator Aleksandrыn portreti yerlяшdirilmiшdi, onun yanыnda ictimai mяmurlar, тatarlarыn digяr чoxsaylы toplantыlarыnda olduьu kimi qяbul baшa чatana kimi ayaq цstя dayandыlar. Шahzadя bu toplantыnыn mяqsяdi olan bяzi шцbhяlяri яdalяt idarяsinя iltifat edяrяk izah etdi, nяticяdя biz hamыmыz bizi юz gюzяl qalеreyasыnda qonaqlыьa dяvяt edяn Mayor Badarskigilя getdik.

Sarayыn qarшы tяrяfindя Шahzadя Madatovun Nuxa kontingentini tяшkil edяn vя dяrhal Daьыstana getmяlяri цчцn яmr alan цч yцz atlыya nяzяr saldыьы bir gяzinti meydanчasы vardы.

Bu adamlarыn komendantы bu vilayяtin яn yцksяk tяbяqяdяn olan ailяlяrindяn birinя mяnsub cяmi iyirmi цч yaшlы gяnc bir Tatar idi. Яvvяlki il buna bяnzяr bir ekspedisiyada o юzцnц fяrqlяndirmiш vя rus ordusunda zabit vяzifяsini tutmuшdur. Avropada silahlarы bu kontingentя tяqdim edilяn silahlardan daha yaxшы qaydada olan mцntяzяm bir korpus tapmaq чox чяtin olardы.

Bunlarыn чoxu bir чox nяsillяrdяn miras olduьu цчцn чox qяdim idi.Bцtцn Tatar vilayяtlяrindя burada xidmяt etmяkdяn baшqa dolanышыq qazanmaq vasitяsi olmayan kiшilяr var.Tatarlar arasыnda zabitlяr rцtbяlяrinin nя olmasыndan asыlы olmayaraq istяr юn cяbhя, istяrsя xцsusi, yalnыz qыlыnclarыnыn gцmцш kordonu vя qяbzяsinя dolanmыш saчaq ilя fяrqlяndirilirdilяr. Шяrti яvяzedicilяrin kяnd tяsяrrцfatы peшяlяri evdя olmasы onlarы яvяzolunmaz gюstяrir.

Bu яvяzedicilяr юzlяrini silahlanmыш, formalaшmыш vя чox cцzi bir mцkafat цчцn hяrя-kяtя keчmяyя hazыr kimi tяqdim edirlяr. Onlarыn arasыnda altmыш yaшlarыnda muшket, qыlыnc vя xяncяrlя silahlanmыш atыnыn tяrkindя gitar vя qatыldыьы dюyцшdя qazandыьы, mцxtяlif yerinя qan bulaшmыш vя onun ehtiyatla tяmir etdiyi aьыr kяsiklяr almыш kubok daшыyan bir kiшi vardы. Bu kiшi ahыl yaшыna baxmayaraq, чox fяal vя mюhkяm idi vя ilk andan tяkcя gюrkяmi ilя deyil, hяm dя dяrhal onu tяlxяk kimi xarakterizя edяn jestlяri vя zarafatlarы ilя dя hamыnыn diqqяtini cяlb etmiшdi. Шahzadя Madatov яmr verdi ki, onu tanыyan Gцrcцlяrin iчindяn birinin qulluьuna qoшulsun vя sяyahяtimizdя bizi mцшayияt etsin, lakin bu, bizi яylяndirmяkdяn daha чox bu tяlatцmlц qocanыn sыralarda sяbяb olacaьы mцbahisяlяrin qarшыsыnы almaq цчцn idi.

Yemяyimiz яsnasыnda mяrhum xanыn hяrяmindя rяqqasя olmuш iki чox чirkin Tatar qadыn bizim яylяnmяyimiz цчцn mцxtяlif rяqslяr vя шцcaяtlяr nцmayiш etdirdilяr, lakin bununla bяrabяr biz яylяndik. Ancaq mяnim яsas яylяncя mяnbяyim salonu bяzяyяn vя qяdim xяyali bir qяhrяman olan Farslarыn Orlandosu Runstadыn (Чox gцman ki, Rцstяmi nяzяrdя tutub - Z.R.) ekstravaqant qяhrяmanlыqlarыnы tяsvir edяn rяsmlяrdя idi.

Rяsmlяr vя чяkimlяr onun igid яmяllяrinя hяsr olunmuш balladanыn misralarы kimi qeyri mцkяmmяl vя hяddindяn artыq tяmtяraqlы idi. Mayыn 24-ц sяhяr biz Nuxanы tяrk etdik, чox hissяsi Qafqaz sыra daьlarы boyunca uzanan yolla Шirvana tяrяf yюnяldik.

Nuxanыn bu tяrяfi dя daxil olduьumuz tяrяf kimi yaxшы becяrilmiшdi."

Акиф САЛАМОЬЛУ,

мцщяндис - йазычы Uzun illяrdir Quranы vя onun tяfsirlяrini oxuyuram. Orta mяktяbdя xarici dil fяnni kimi яrяb dili dяrsi keчirdыk. Mцяllimlяrimdяn Rяna xanыm, Yusif яfяndi, Mustafa mцяllim bu чяtin, mцrяkkяb dili bizя mцkяmmяl юyrяtmяyя чalышыrdыlar. Altыncы sinifdя oxuyanda atam mяnя 19-cu яsrin nяшri olan, babamdan qalma bir tяfsir kitabы verdi ki, oxu, artыq sяn яski яlifbanы bilirsяn.

Oxumaьa baшladыm vя bu gцnя qяdяr oxuduьum surяlяrin bяzilяri mяnя tam aydыn olmurdu. Чox шцkцr ki, son gцnlяr FИL surяsini anladыm vя Allahыn qцdrяtinя bir daha inandыm. Amma bu vaxta qяdяr surяdя deyilяn ЯBABИL quшlarыnыn atdыьы xыrda daшlarыn nяhяng fillяri vя яsgяrlяri necя mяhv edя bilяcяyi beynimя yerlяшmirdi. Surяdя deyilir: 1. Ya Peyьяmbяr, mяgяr Rяbbinin fil sahiblяrinя (Kяbяni daьыtmaq цчцn fillяrlя Mяkkяnin цstцnя gяlяn hяbяш ordusuna)

nяlяr etdiyini gюrmяdinmi?! 2. Mяgяr Rяbbin onlarыn hiylяsini boшa чыxarmadыmы?! 3. Onlarыn цstцnя qatar-qatar quшlar (яbabil quшlarы) gюndяrdi. 4. O quшlar onlarыn baшыna mюhkяm xыrda daшlar yaьdыrdы. 5. Vя Rяbbin onlarы (hяшяrat tяrяfindяn) yeyilmiш яkin yarpaьыna (saman чюpцnя) dюndяrdi!

Qцdrяtя, sirrя, hikmяtя bir baxыn; xыrda quшlar, yяni "Pilotsuz uчan aparatlar" fillяri, yяni tanklarы vя ordunu mяhv edib saman чюpцnя dюndяrя bilяrmiш.

Vя yaxud dцшmяnin hiylя ilя neчя qat qazыb yer altыnda qurduьu dolanbac sыьыnacaq vя istehkamlar boшa чыxarmыш… Mяnя elя gяldi ki, FИL surяsini Allah bizim "Vяtяn mцharibяsi"nя iшarя, eiham edяrяk gюndяrib.

Bu oxшarlыqdыr, yoxsa tяsadцf?! Чox шцkцr ki, FИL surяsinin sirri mяnя bяyan oldu.

O mцqяddяs kitab necя sirlяrlя dolu bir mцcrц imiш, orada necя insan aьlыna sыьmayan mцdhiш mяtlяblяr varmыш?!

Qaldы ''Ququ quшlarы'' - mяncя hяr bir heyvanda insana mяnsub olan yцzlяrlя xislяtdяn bircяciyi dя olsa vardыr. Mяsяlяn, yяqin ki, ''eшшяk kimi adam'', ''it kimi adam'', ''ilan kimi adam'' vя sairя eшitmisiniz. Baxыn, bu ermяnilяr dя "ququ quшu" kimi adamlardыr. Bu quшlar parazit kimi юz yumurtalarыnы baшqa quшun yuvasыna qoyur, yumurtasыndan чыxan bala isя yuva sahibinin balalarыnы itяlяyib yuvadan salыr vя юzgя yuvaya sahib olur. Bu dцшmяnlяr dя belяdir, bir ovuc millяtini baшqa torpaqda yerlяшdirir, bir az yaшayыb artan kimi o torpaqlara hiylяgяrliklя sahib olmaьa чalышыrlar. Onlarыn qяdimi daшlara bяnzяr bir шeylяr dцzяldib юzgя torpaqlarыna basdыraraq iшarяt qoymaqlarы da bizя bяllidir. Иndi baxыn, ЯBABИL quшunun qeyrяtinя vя QUQU quшunun rяzilliyinя. FИL surяsinin ayяsindя deyildiyi kimi, RЯBBИM bu ''ququ quшlarы''nыn hiylяsini hяr daim boшa чixaracaq!

№ 13 (195), Декабр 2020

Вагиф АСЛАН

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi (Яввяли ютян сайларымызда) Шu Boьaz Harbi nedir?

Var mы ki, dцnyаda eшi?

En kesиf1 ordularыn yцkleniyor dюrdц-beшi.

Tepeden yol bularak geчmek iчin Marmara'ya Kaч donanmayla sarыlmыш ufacыk bir karaya. .....................

Eski Dцnyа, Yeni Dцnyа, bцtцn akvаm-ы beшer, Kaynыyor kum gibi, tуfan gibi, mahшer - mahшer.

Yedi iklаmi cihаnыn duruyor karшыnda.

Ostralya'yla berаber, bakыyorsun, Kanada! Чehreler baшka, lisanlar, deriler rengаrenk; Sаde bir hаdise var ortada: Vahшetler denk.

Kimi Hindу, kimi yamyam, kimi bilmem ne belа...

Hani, tа'аna da zцldцr bu rezиl istиlа!

Ah o yirminci asыr yok mu, o mahlуk-i asиl, Ne kadar gюvdesi mevcуd ise, hakkыyle sefиl, ..................... Юlцm indirmede gюkler, юlц pцskцrmede yer.

O ne mцdhiш tipidir.

Savrulur enkaaz-ы beшer...

Kafa, gюz, gюvde, bacak, kol, чene, parmak, el, ayak Boшanыr sыrtlara, vаdеlere, saьnak saьnak.

Saчыyor zыrha bцrцnmцш de o nаmerd eller.

Yыldыrыm yaylыmы tуfanlar, alevden seller.

Veriyor yangыnы, durmuш da aчыk sиnelere, Sцrц hаlinde gezerken sayыsыz tayyаre.

Top tцfekten daha sыk, gцlle yaьan mermиler...

Kahraman orduyu seyret ki, bu tehdиde gцler! ..................... Шцhedа gюvdesi, bir baksana, daьlar, taшlar...

O, rцkц2 olmasa, dцnyаda eьilmez baшlar.

Yaralanmыш tertemiz alnыndan, uzanmыш yatыyor Bir hilаl uьruna, yа Rab, ne gцneшler batыyor!

Ey, bu topraklar iчin topraьa dцшmцш asker!

Gюkten ecd?d inerek юpse o pаk alnы deьer. .....................

Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsыn?

"Gюmelim, gel, seni tаrиhe" desem, sыьmazsыn. .....................

"Bu, taшыndыr" diyerek Kа'be'yi diksem baшыna Rуhumun vahyini duysam da geчirsem taшыna Sonra gюk kubbeyi alsam da, ridа3 namыyle, Kanayan lаhdine4 чeksem bцtцn ecrаmыyle5 Mor bulutlarla aчыk tцrbene чatsam da tavan.

Yedi kandilli Sцreyyа'yы uzatsam oradan. .....................

Tцllenen maьribi, akшamlarы sarsam yarana...

Yine bir шey yapabildim diyemem hаtыrana.

Sen ki, son ehl-i salыbin kыrarak savletini, Шarkыn en sevgili sultаnы Salаhaddиn'i6 Kыlыч Arslan gibi iclаline ettin hayran...

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 13

T Tц цr rk k x xa al lq ql la ar rы ы я яd dя яb bi iy yy ya at tы ы Mцhazirяlяr Sen ki, Иslаm'ы kuшatmыш, boьuyorken hцsran7.

O demir чenberi gюьsцnde kыrыp parчaladыn.

Sen ki, rуhunla beraber gezer ecrаmы adыn.

Sen ki, a'sаra gюmцlsen taшacaksыn... Heyhаt, Sana gelmez bu ufuklar, seni almaz bu cihаt...

Ey шehиd oьlu шehиd, isteme benden makber, Sana аgушunu aчmыш duruyor Peygamber.

(Bax. "Safahat".

VЫ kitab sяh. 358-360.)

1 En kesиf - qatы, kobud, qяddar. 2 Rцkц - namazda яllяri dizlяrя dayayab яyilmя. 3 Ridа - dяrviшlяrin чiyninя saldыьы yun qumaш. 4 Lаhd - qяbirin юlц yеrlяшdirilяn hissяsi. 5 Ecrаm ulduzlar. 6 Salаhaddиn - Sultan Sяlahяddin Яyyubi (1138-1193) nяzяrdя tutulur. O, 1187-ci ildя Qцdsi 88 illik xristian яsarяtindяn xilas etmiш, ЫЫЫ xaчyцrцшцnцn qarшыsыnы almышdыr. 7 hцsran - ziyan, zяrяr.

"Safahat"ыn VЫЫ kitabы "Gюlgeler" ("Kюlgяlяr") adlanыr. Mяhmяd Akif Яrsoy bu kitabы 1933-cц ildя Qahirяdя чap etdirmiшdir. Buraya daxil olan 42 parчa шeirin (Bax. M. Orxan

Kцkremiш sel gibiyim, bendimi чiьner, aшarыm.

Yыrtarыm daьlarы, enginlere sыьmam, taшarыm.

Garbыn аfakыnы sarmышsa чelik zыrhlы duvar, Benim iman dolu gюьsцm gibi serhaddim var.

Ulusun, korkma! Nasыl bюyle bir imanы boьar, Medeniyet! dediьin tek diшi kalmыш canavar?

(ХХЫВ щисся)

Ebedi yurdumun цstцnde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taшыm, Her cerihamdan, ilаhi, boшanыp kanlы yaшыm, Fышkыrыr ruh-i mцcerred gibi yerden nа'шыm; O zaman yцkselerek arшa deьer belki baшыm.

Arkadaш! Yurduma alчaklarы uьratma, sakыn.

Siper et gюvdeni, dursun bu hayasыzca akыn.

Doьacaktыr sana va'dettiьi gцnler Hakk'ыn...

Dalgalan sen de шafaklar gibi ey шanlы hilаl!

Olsun artыk dюkцlen kanlarыmыn hepsi helаl.

Ebediyen sana yok, ыrkыma yok izmihlаl: Hakkыdыr, hцr yaшamыш, bayraьыmыn hцrriyet;

Kim bilir, belki yarыn, belki yarыndan da yakыn.

Hakkыdыr, Hakk'a tapan, milletimin istiklаl!

Akay. Mehmed Аkif ve Safahat. ЫЫ. Safahat цzerine bazi dikkatler. Bax. Mehmed Аkif Ersoy. Safahat. Sяh. XXXVЫ.)

bir qismi 1918-ci ildяn bяri yazdыqlarы, lakin "Safahat"ыn VЫ kitabыna dцшmяyяnlяri, bir qismi isя Misirdя qяlяmя aldыqlarыdыr. Mяn burada "42 parчa" ifadяsinя юz mцnasibяtimi bildirmяk istяyirяm. Mяn bu ifadяnin "41+1" шяklindя olmasыnы mяslяhяt bilirяm. Ona gюrя ki, Mяhmяd Akif Яrsoy "Safahat"ыn VЫЫ kitabы "Kюlgяlяr"i hazыrlayarkяn "Иstiqlal marшы" шeirini "O mяnim deyil, millяtimindir" deyяrяk

(Bax. Mehmed Аkif Ersoy. Safahat.

Sяh. 443., Bax. Prof. Dr. Kazыm Yetiш.

Milli яdяbiyyat dюvrц tцrk шeiri. Bax. Tцrk яdяbiyyatы tarixi. ЫЫ c. 144.) "Sя-

fahяtя" daxil etmяmiшdir. Bu шeiri 12 mart 1921-ci ildя "Millяt vяkillяrinin ayaq цstя 4 dяfя dinlяdiklяrini" qeyd edяn A.Kabaklы Яrsoyun yuxarыdakы ifadяsini "O mяnim deyil, mяmlяkяtimindir" (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫЫ cilt. Sяh. 380.) шяklindя tяqdim etmiшdir. "Иstiqlal marшы"nыn "Safahat"ыn VЫЫ kitabыna яlavя kimi daxil edilmяsi sonrakы naшirlяrin iшidir. Иstiqlal Marшы Tцrkiyя Cцmhuriyyяti vя Шimali Kipr Tцrk Respublikasыnыn dюvlяt himnidir. Musiqisi Osman Zяki Цngюrцn-dцr.

Korkma, sюnmez bu шafaklarda yцzen al sancak; Sюnmeden yurdumun цstцnde tцten en son ocak.

O benim milletimin yыldыzыdыr, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Чatma, kurban olayыm, чehreni ey nazlы hilal!

Kahraman ыrkыma bir gцl!

Ne bu шiddet, bu celаl?

Sana olmaz dюkцlen kanlarыmыz sonra helаl...

Hakkыdыr, Hakk'a tapan, milletimin istiklаl!

Ben ezelden beridir hцr yaшadыm, hцr yaшarыm.

Hangi чыlgыn bana zincir vuracakmыш? Шaшarыm!

Bastыьыn yerleri 'toprak!' diyerek geчme, tanы: Dцшцn altыndakы binlerce kefensiz yatanы.

Sen шehit oьlusun, incitme, yazыktыr, atanы: Verme, dцnyalarы alsan da, bu cennet vatanы.

Kim bu cennet vatanыn uьruna olmaz ki feda? Шцhedа fышkыracak topraьы sыksan, шцheda!

Cаnы, cаnаnы, bцtцn varыmы alsыn da hцda, Etmesin tek vatanыmdan beni dцnyada cцda.

Ruhumun senden, ilаhi, шudur ancak emeli: Deьmesin mаbedimin gюьsцne namahrem eli.

Bu ezanlar-ki шahadetleri dinin temeli,

(Bax. "Safahat".

VЫЫ kitab sяh.447-448.)

Mяhmяd Akif Яrsoy yaxшы bilirdi ki, "Safahat" solmyacaq "Sяhifяlя"rdir. Gяlяcяk nяsillяr onlara яmanяt edilяn torpaьыn VЯTЯN , юzц dя necя VЯTЯN olduьnu bildikcя "uьrunda fяda" olmaьa hazыr olacaqlar. O, "Safahat iчыn" шeirindя bir юmrцn baшыnda яmяlя kitabыna Akifanя xeyir-dua verirdi: "Arkamda kalыrsыn, beni rahmetle anarsыn."

Derdim, sana baktыkчa, a bичаre kitаbыm!

Kim derdi ki, sen чюk de, senin arkana kalsыn Uьrunda harаb eylediьim юmr-i harаbыm.

(Bax. Mяhmяd Аkif Яrsoy.

"Safahat". VЫЫ kitab sяh.418.)

***

Son sюz Яziz oxucu! Sizя tяqdim edilяn bu mцhazirяlяr tцrk xalqlarы яdяbiyyatlarы haqqыnda verilяn mяlumatlarы bir az da geniшlяndirir. Lakin qarшыda daha bюyцk vя яhatяli iшlяr durur. Bu iшlяr tamamlandыqca tцrk coьrafiyasыnыn hяr bir guшяsindя olduьu kimi Azяrbaycan coьrafiyasыnda da doьulan, yaшayan, tяhsil alan vя fяaliyyяt gюstяrяn hяr bir tцrk necя dя mюhtяшяm, юzцюzцnцn aysberq kimi gюrцnmяyяn tяrяfi gюrцnяn tяrяfindяn qat-qat bюyцk olan tarixi vя яdяbiyyatы ilя tanыш olduqca qцrur vя fяxarяt hissi keчirяcяkdir.

"Osmanlы dюvrц tцrk яdяbiyyatы цzrя mцhazirяlяr"i hazыrlayarkяn istяr-istяmяz tцrkцn hюkmdar шairlяrini, xцsusi ilя, Osmanlыnыn sultan-шairlяri ilя Sяfяvilяrin шah-шairlяrini mцqayisяli шяkildя tяqdim etmяk istяyi цrяyimdяn keчdi. Mяlumat vя material azlыьыndan edя bilmяdim...

Vaxtы ilя baшqыrd шairi Mustay Kяrimin "Ay tutulan gecя" faciяsini rus dilindяn юz dilimizя tяrcцmя etmiшdim. Bu яsяr Шяki Dюvlяt Teatrыnda tamaшaya qoyulmuшdu. Иndi dя kabardin, truxmen, kuban, baшqыrd, чuvaш яdяbiyyatlarыnы цmumilяшdirяn mцhazirяlяr yazmaq istяdim, lakin istinad edilяcяk mяnbяlяrin kifayяt qяdяr olmamasы цzцndяn dayanmalы oldum. Qaqauz, krыm tatar, qu kiшilяr (чelkanlar), karaim, Altay, xakas, saxa - yakut, tuva, uyьur, Amerika hindularы яdяbiyyatlarы barяdя dя eyni sюzlяri demяk olar. Gцnцmцzцn dцnya coьrafiyasыnda etnik azlыqlar sяviyyяsindя olan, assimilyasiyaya mяruz qalыb, az qala, yaшamыnы itirmяk faciяsini yaшayan tцrk qюvmlяrinin яdяbiyyatlarыna aid mяlumatlarыn yox dяrяcяsindя olmasы da чox bюyцk чяtinliklяr yaradыr. Elя bir tцrk qюvmц ola bilmяz ki, onun dilindя bayatы vя ya aьы, deyim vя ya hansыsa bir atalar sюzц olmamыш olsun.

Biz islami dюvr tцrk яdяbiyyatыndan danышanda bir o qяdяr яziyyяt чяkmяsяk dя, hяlя dя qamanlыq vя шamanlыьыnы yaшayan tцrklяrin яdяbiyyatlarыnы dяrslik vя ya dяrs vяsaiti sяviyyяsindя цmumilяшdirяn mцhazirяlяr yazmamышыq. Eyni sюzlяri yяhudi, xristian, atяшpяrяst vя s. dinlяrя tapыnan tцrklяr barяsindя dя dmяk mцmkцndцr.

SСRИ-nin sцqutundan sonra mцstяqillik qazanan Orta Asiya tцrk respublikalarыnыn qlobal inteqrasiya шяraitindя yaшadыьы яdяbi tяmayцllяr vя cяrяyanlar haqqыnda цmumilяшdirici bilgilяrя sahib olmadыьыmыz kimi, mцstяqillik qazanandan sonra onlarыn son яdяbi nailiyyяtlяrini dя lazыmi sяviyyяdя цmumilяшdirib tяhsil vя tяdris ocaqlarыna tяqdim etя bilmяmiшik. Qafqazыn Qaf шюhrяtini yaшadan qumuq, truxmen, Qaraчay-balkar, kabardin, Noqay, kuman kimi tцrk qюvmlяrinin яdяbiyyatlarы haqqыnda bilgilяrimizin az olduьunu da nяzяrя almыш olsaq, onda sfinks qarшыsыnda юzцnцn nя qяdяr kiчik olduьunu gюrяn tamaшaчы heyrяti keчirяrik.

Bir sюzlя, sюz gяlяcяk nяsillяrindir. (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 14

ГУРТУЛУШ СЦЛЕЙМАНЛЫ 2020-ci il dekabrын 14-дя щямйерлимиз шаир, йазычы, публисист Гуртулуш Сцлейманлы дцнйасыны дяйишиб. Гуртулуш Сцлейманлы 1942-ci ildя Шякидя anadan olub.

1968-ci ildя V.И.Lenin adыna Azяrbaycan Dюvlяt Pedaqoji Иnstitutunun dil vя яdяbiyyat fakцltяsini bitirib.

1973-1975-ci illяrdя Bakы Ali Partiya Mяktяbindя tяhsil alыb.

1960-cы ildя Шяki Иpяk Kombinatыnda toxucu kimi яmяk fяaliyyяtinя baшlaн Гуртулуш Сцлейманлы, 1965-ci ildяn сонра, яvvяl Nuxa шяhяr Mяdяniyyяt evindя tяlimatчы, sonralar isя Шяки шяhяr mяdяniyyяt шюbяsindя inspektor, radio veriliшlяri redaksiyasыnыn bюyцk redaktoru, Шяki шяhяr partiya komitяsinin tяbliьat-tяшviqat шюbяsindя tяlimatчы, Mяdяniyyяt Ишчilяri Hяmkarlar Иttifaqы Шяki Rayon Komitяsinin sяdri, Шяki шяhяr mяdяniyyяt шюbяsinin mцdiri, Шяki шяhяr Иcra hakimiyyяtinin humanitar шюbяsindя baш mяslяhяtчi, Шяki шяhяr tяhsil шюbяsindя inspektor, AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzindя elmi iшчi vяzifяlяrindя чalышыb. Щяля 1957-ci ildя - 7-ci sinifdя oxuyarkяn о, "Nuxa fяhlяsi" qяzetindя dяrc olunmuш "Ana" шeiri ilя яdяbi fяaliyyяtя baшlayыb вя щяmin ildя "Sяbuhi" яdяbi mяclisinя цzv qяbul edilib. Г.Сцлейманлынын шeirlяri, hekayяlяri, oчerklяri, publisist yazыlarы mцxtяlif illяrdя yerli гязетлярдян "Иpяkчi", "Шяkinin sяsi", "Шяki", digяr bюlgя гязетляриндян "Mingячevir iшыqlarы" vя respublika гязетляриндян "Яdяbiyyat vя Иncяsяnяt", "Azяrbaycan mцяllimi", "Sяrbяst dцшцncя", "Ocaq", "Sovet kяndi", "Иnшaatчы", "Ekran-efir", "Иdman", "Gяnc mцяllim", "Mяdяniyyяt", "Azяrbaycan gяnclяri", respublika jurnallarыndaн ися "Azяrbaycan qadыnы", "Mяdяni maarif iшi", "Tяшviqatчы", "Gюyяrчin", "Gцnяш", "Tяbiяt"дя dяrc olunub, ейни заманда, бир чох шеир вя мягаляляри radio vя televiziyada sяslяndirilib.

"Gцnяшli dцnyam", "Иnsan ol", "Шяkim mяnim", "Dцnya vя insan" вя диэяр китабларын мцяллифидир. Гуртулуш Сцлейманлы декабрян 14-дя, 78 йашында узун sцrяn xяstяlikdяn sonra Шяkidя vяfat edib.

***

Шяки Бялядиййясинин коллективи, бцтцн шякилиляр адындан Гуртулуш Сцлейманлынын аилясиня вя йахын танышларына дярин щцзнля башсаьлыьы верир, сябр диляйир. Аллащ рящмят елясин.

ЕЛАН ЯЗИЗ ОХУЪУЛАРЫМЫЗ! “ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” гязетиня 2021-ъи ил цчцн абуня олмаг истяйирсинизся, Шяки Реэионал Почт Шюбясиня, “Азярмятбуатйайым” АСЪ-нин вя “ГАЙА” мятбуатйайымын Шяки Шюбяляриня мцраъият едя билярсиниз.

№ 13 (195), Декабр 2020

Peyvяndlяmя koronavirusun kюkцnц kяsmяyяcяk Lakin yoluxma zяncirinin qыrыlmasы vя kollektiv immunitetin qazanыlmasы цчцn lazыmdыr.

Dцnyanыn canы COVИD-dяn qurtulmamыш, yeni virus gяlir.

Bu virusun "COVИD-19"un mutasiyaya uьramыш nюvц olduьu bildirilir vя o, "korona"dan daha sцrяtli hesab edilir. Цmumdцnya Sяhiyyя Tяшkilatы isя dцnyanы sakitlяшdirmяyя чalышыr vя "COVИD-19"un yeni tipinin xяstяliyi daha da aьыrlaшdыrmasыna dair heч bir dяlil yoxdur" deyir.

Yeni virus isя deyilяnя gюrя, Bюyцk Britaniyada artыq ayaq tutub yeriyir.

Adil Гейбулла

Adil Allahverdiyev Vяli Axundov adыna Elmi Tяdqiqat Tibbi Profi-laktika Иnstitutunun direktoru Adil Allahverdiyev " T r e n d " я aчыqlamasыnda son bir-iki ay яrzindя koronavirusun mutasiyadan яvvяlki formadan daha sцrяtli yayыlmasыnыn mцшahidя edildiyini bildirib. Onun sюzlяrinя gюrя, virusun yeni шtammыnыn yayыlma sцrяti яvvяlkindяn 70 faiz чoxdur: "Яslindя, COVИD19 ortaya чыxandan indiyяdяk onun 4000-я yaxыn mutasiyasы baш verib. Amma bu mutasiyalarыn xцsusiyyяtlяri arasыnda яn яhяmiyyяtlisi onun yayыlma dяrяcяsinin daha da artmasы ilя baьlыdыr".

A.Allahverdiyev qeyd edib ki, yeni nюv viruslar orqanizmdяki endotel hцceyrяlяrя daha asan daxil olur vя ona daha sыx baьlanыr: "Иndi orqanizmя daha чox virus daxil ola bilir. Orqanizmя nя qяdяr чox virus daxil olarsa, onun yoluxma sяviyyяsi dя bir o qяdяr чox olur. Ola bilяr ki, yeni virus шtammы sayяsindя xяstяliyin klinikasы da fяrqli gedя, immun sistemimiz bunlara fяrqli cavab verя bilяr. Bunlarыn heч biri indi bяlli deyil, amma zaman bunlarы gюstяrяcяk. Иndi qorunma tяdbirlяrinя ikiqat artыq riayяt etmяk lazыmdыr. Virus daha sцrяtlя yayыldыьы цчцn sosial mяsafяyя dя daha чox riayяt etmяk lazыmdыr. Mяsяlяn, 1,5-2 metr deyil, imkan olduqca daha чox uzaq mяsafяdя durmaq lazыmdыr".

***

Hяm "COVИD-19", hяm dя belя gюrцnцr ki, onun yeni nюvц ilя чarpышan dцnya юlkяlяri isя hazыrkы dюnяmdя чыxыш yolunu pey-

vяndlяmяdя gюrцr. ABШ-ыn yeni Prezidenti Co Bayden, Иsrailin Baш naziri Netenjahu nцmayышkaranя шяkildя peyvяnd vurdurublar.

***

Qardaш Tцrkiyя dя эялян ил йанварын яввялиндян peyvяndlяmя mяrhяlяsinя keчяcяk. Azяrbaycan da peyvяndlяmяyя hazыrlaшыr.

Lakin peyvяnddяn чяkinяnlяr vя bunun yoluxmanыn qarшыsыnы ala bilяcяyindяn шцbhя edяnlяr dя var.

***

Azяrbaycan Dюvlяt Tibb Universitetinin professoru Adil Qeybulla " Ш я r q " я aчыqlamasыnda peyvяndlяmяnin vacib olduьunu deйiб: "Peyvяnd яlbяttя, aktiv immunizasiya цчцn vacibdir. Zamanыnda skarlatina, difteriya, qыzыlca, gюy юskцrяk kimi xяstяliklяrя mяhz peyvяndlяmя sayяsindя qalib gяlinib. Lakin tяnяffцs yollarы infeksiyalarыnda uьurlu vaksinasiya praktikasы yoxdur. Yяni peyvяndlяmя koronavirusun kюkцnц kяsmяyяcяk. Иnsanlar bilmяlidir ki, peyvяndlяmя pandemiyanыn qarшыsыnы almayacaq. Lakin yoluxma zяncirinin qыrыlmasы vя kollektiv immunitetin qazanыlmasы цчцn peyvяndlяmя vacibdir. Ona gюrя dя insanlar peyvяnd olunduqdan sonra da davranышlarыna diqqяt etmяli, karantin qaydalarыna ciddi яmяl etmяlidirlяr. Baшqa bir mяsяlя dя peyvяndin hansы davranыш sяrgilяyяcяyidir, bunu da hяlя ki, deyя bilmirik."

A.Qeybulla ону да qeyd ediб ki, yanvar ayыnыn яvvяlindяn etibarяn Azяrbaycanda peyvяndlяmяyя baшlana bilяr. Azяrbaycan

"COVИD-19" vaksinlяrini Чindяn alыb.

***

Bu arada peyvяnd цzяrindя чalышmalar da yenя davam edir. Цmumdцnya Sяhiyyя Tяшkilatы (ЦСТ) bu ayыn sonunadяk ABШ-ыn "Pfizer" vя Al-maniyanыn "BioNTech" шirkяtlяri tяrяfindяn birgя hazыrlanan peyvяndi tяsdiq edя bilяr. Hяmin peyvяnd fюvqяladя hallarda istifadя olunacaq.

Bu barяdя brifinqdя ЦST-nin baш direktor kюmяkчisi Mariancela Simao deyib.

M.Simao qeyd edib ki, peyvяnd bu ayыn яvvяlindя mцmkцn fюvqяladя hallarda istifadя цчцn siyahыya alыna bilяr. ЦСТ-нин baш alimi Sumya Svaminatan юz nюvbяsindя, COVAX mexanizmi чяrчivяsindя bu peyvяndin mяhdud tяdarцkцnцn yanvarыn sonu vя ya fevralыn яvvяlindя baшlaya bilяcяyini qeyd etdi.

***

Rusiya nцmayяndя heyяti Azяrbaycanla "Sputnik V" peyvяndinin istehsalыnы mцzakirя edяcяk.

"R-Pharma" шirkяtinin tяsisчisi vя direktorlar шurasыnыn sяdri Aleksey Repik bildirib ki, peyvяnd yalnыz Rusiyada deyil, bir sыra юlkяlяrdя inkiшaf etdirilяcяk: "Sputnik V" peyvяndinin layihяsini mцzakirя etmяk цчцn Azяrbaycana gedяcяyik, mцzakirяlяr aparacaьыq. Yaxыn Шяrq, MDB юlkяlяri vя digяr dюvlяtlяr dя bu layihяdя iшtirak edя bilяrlяr".

Мурад НЯБИБЯЙОВ

№ 13 (195), Декабр 2020

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 15

Meшя tяbiяtin orиjinal vя tяkrarolunmaz hissяsidir yaьышlar olduqda meчя dюшяnяyi suyu чыxaraq kserofit kolluqlarla яvяz olunur. tяdricяn torpaьa юtцrцr. Bu fakt sel Яksinя, tюrяmя dяmirqara meшяliyi hadisяsinin qarшыsыnыn alыnmasыnda mцяyyяn mцddяt (50-100 il) insanыn яhяmiyyяtli rol oynayыr. Meшяsiz yamac- mяnfi tяsirindяn mцhafizя olunarsa AMEA Шяki Regional lara dцшяn yaьышlar isя torpaьыn цst yenidяn ilkin palыdlыьыn bяrpa olunmasы Elmi Mяrkяzinin mцnbit, mяhsuldar qatыnы yuyub dяrя- mцшahidя olunur. Fistыq, palыd nюvlяri , "Ekoloji coьrafiya" lяrя, чaylara axыdыr. Meшя dюшяnяyi hяm qovaq, dяmiraьac vя s. Respublikmыzыn шюbяsinin мцдири, dя isti "yorьan" vяzifяsini gюrцr. Шaxtalы meшяlяrinin edifikator aьaclarы sayыlыr.

AMEA H.Яliyev adыna Edifikator aьaclarыndan baшqa qыш dюvrцndя meшяdяn kяnarda torpaq Coьrafiya Иnstitunun donsa da, meшяnin чяtiri altыnda heч meшяlяrimizin tяrkibindя bir sыra digяr dissertantы aьac nюvlяrinя dя rast gяlinir, onlar edivaxt donmur.

Bununla da meшяlяr torpaq fikator cinslяrilя birlikdя meшяliyin яsas юrtцyцnц yuyulub daьыlmaqdan mцha- mяrtяbяsini tяшkil edяrяk onun inkiшafыnBiosferin bir hissяsini tяшkil fizя edir, daьlыq яrazinin vя чaylarыn su da bюyцk rol oynayыr. Bu aьaclar meшяedяn meшяlяr onun inkiшafыnda vя rejimini nizama salыr, yaшayыш mяn- чilikdя kюmяkчi cinslяr vя ya soedifikamцhafizяsindя mцhцm rol oynayыr. tяqяlяrini, яkin sahяlяrini sellяrdяn qo- torlar adlanыr. Bunlara mцxtяlif aьcaqaMeшя olmasaydы, hяyat da , yяni bios- ruyur. yыn nюvlяri, cюkя, quшarmudu, ayыfыndыьы, fer dя mюvcud olmazdы fikrini yцrцMeшя dюшяnяyi torpaьыn su-fiziki qaraчюhrя vя s. daxildir. Bяzяn bu aьac dяn alimlяrin sюzlяrindя sцbhяsiz ki, xassяlяrini yaxшыlaшdыrmaqla hяm dя nюvlяri meшяdя kiчik sahяlяrdя domibir hяqiqяt vardыr. Belя ki, biosferin meшя aьaclarы цчцn gцbrя vя ehtiyat nantlыq rolunu da oynaya bilir. insan hяyatы цчцn zяruri olan hava qida mяnbяyidir. Hяr il payыzda tюkцlяn Dцnyanыn digяr rayonlarыna nistяbяqяsini oksigenlя tяmin etmяkdя, yarpaqlar bu ehtiyatы bяrpa edir. Meшя bяtяn respublikamыz az meшяli sayыlыr. onu nizama salmaqda meшяlяr яsas bitkilяri bu qida maddяlяrinin bir hissяsi- Цmumi яrazimizin yalnыz 10 faizi meшя yer tutur. ni mяnimsяyir vя tяkrarяn geri, torpaьa ilя юrtцlцdцr. Lakin meшяlяrimiz aьac, kol vя heyvanaqaytarыr.

M e ш я talяmi nюvlяri юzцnя яlveriшli ilя olduqca zяnsayыlan torpaq- gindir. Burada чox iqlim шяraitindя 450-dяn yayыldыьы kimi, yabanы aьac vя юz nюvbяsindя kol nюvц bitir. mюvcud olduьu Onlarыn 70-i ennюvlяri torpaq vя iqli- dem mя tяsir gюstя- olub respublirir. Meшяdя tem- kamыzdan baшperaturun sut- qa dцnyanыn kalыq dяyiшmяsi heч bir yerindя aчыq(meшяsiz) tяbii halda bitsahяyя nisbя- mir.

Azяrbaytяn zяif nяzяrя canыn Шimalчarpыr.

M e ш я Qяrb regionutorpaьыnыn rцtu- nun яrazisindяbяtlяnmяsi vя ki Bюyцk QafКиш чайы ятрафында антропоэен шам мешяси Кцнэцт чайы qurumasы da чя- qazыn cяnub yamяn vя bozqыr macыnыn aшaьы Иnsanlarыn hяyatыna, mяiшяtinя torpaqlara nisbяtяn tяdricяn gedir. daь meшя qurшaьыnda sыrf iberiya palыdы meшя qяdяr yaxыndan daxil olan tяbiяt Aьaclar meшяnin яsas sakinlяri vя qarышыq palыd-vяlяs meшяlяri, orta daь sяrvяti azdыr. Иnsanlar bцtцn юmrц boyu olub, meшяliyin bцtцn zahiri gюrцnцшцnц meшя qurшaьыnda fыstыq meшяlяri, yuxarы tяbiяtin yaratdыьы bu qiymяtli sяrvяtlя, vя baшlыca xцsusiyyяtlяrini tяyin edir. daь-meшя qurшaьыnda isя шяrq palыdы, onun nemяtlяrilя maraqlanmыш, onlarыn Respublikamыzыn meшяlяri az sahя tutsa Trautvetter aьcaqayыnы vя tozaьacы юyrяnilmяsindя , mяdяnilяшdirilmяsindя юz qцvvяsini яsirgяmяmiшdir.

Meшя tяbiяtin orjinal vя tяkrarolunmaz hissяsidir. O, юz qanunlarы ilя yaшayыr vя inkiшaf edir. Юz mюvcudluьu vя inkiшafы цчцn meшя юz-юzцnя яlveriшli шяrait yaradыr, qida vя su ilя юz-юzцnц tяmin edir, tяzяlяnir, gяlяcяk nяslinin qorunub saxlanmasы цчцn юzцnя qayьы gюstяrir. Иlk baxышda meшя adama чoxlu aьac toplusu kimi gюrцnцr. Lakin meшяni dяrindяn юyrяndikdя, onun sirlяrini aчdыqda mяlum olur ki,meшя mяvhumu olduqca geniшdir. Meшя elя bir tяbii kompleksdir ki, aьac, kol, otlardan baшqa ora heyvanlar, quшlar, mцxtяlif hяшяratlar vя mikroorqanizmlяr daxil olur. Meшя onlarsыz, onlar isя meшяsiz yaшaya bilmяz. Яgяr meшяdя gюbяlяklяr, yaxud quшlar vя hяшяratlar yox olarsa, oradakы aьaclar da solub mяhv olar.

Meшя mцhitindя bitяn aьaclar Дамарчын чайы сащилиндя ерозийа просесляри hяm zahiri gюrцnцшцnя, hяm dя bюyцmя vя inkiшaf tяrzinя gюrя tяk-tяk bitяn da aьac cinslяri ilя olduqca zяngindir. meшяlяri yayыlmышdыr. Regionun Qanыxaьaclardan fяrqlяnir. Meшяdяki aьaclar Bu aьaclar biri digяrinя bяnzяmir vя hяr Hяftяran vadisinin dцzяn meшяlяrindя sыx bitdiyindяn bir-birinя bюyцk tяsir biri mцstяsna vя maraqlы xцsusiyyяtlяrя isя iberiya palыdы, aьyarpaq qovaq, gюstяrir, ona gюrя dя orada aьaclar uca malik olub mцxtяlif meшя tiplяri yaradыr. sюyцd, qыzыlaьac, qaraьac vя ardыc nюvboylu , dцz qamяtli , чяtirlяri isя az Meшяdя цstцnlцk tяшkil edяn lяri цstцnlцk tяшkil edir. inkiшaf edяrяk ensiz vя gюdяk olub, aьac cinslяri meшяnin edifikatorlarы vя Шяki-zaqatala iqtisadi rayoaьaclarыn tяpя hissяsindя yerlяшir. ya dominantlarы adlanыr. Onlar meшяnin, nunun meшя tяsяrrцfatlarы яrazisindя Aчыqlыqda (tяk-tяk) bitяn aьaclar eyni zamanda bцtцn biosferin цzvi mad- meшя ilя юrtцlц sahя 218047 hektar, isя alчaq vя bir qяdяr яyri gюvdяyя dяlяrinin яsas kцtlяsi sayыlaraq mad- qoruqlarыn яrazisindя isя (Zaqatala malik olur, sяrbяstlikdя bitdiyi цчцn dяlяrin dюvranыnda vя яtraf mцhitin dяyi- qoruьu-15509 ha, Иlisu qoruьu 8684 ha, чяtirlяri aшaьыdan baшlayaraq geniшdir. шilmяsindя mцhцm rol oynayыr. Turiyanчay qoruьu-6545 ha) 30438 ha Meшя mюvcud olduьu mцhitя Dominantlыq tяшkil edяn aьac nюvlяri tяшkil edir. Bu regionun цmumi aktiv tяsir gюstяrir. Burada ilbяil arasы bioloji cяhяtdяn hяmiшя hяyat uьrunda яrazisinin 28,3 faizidir (meшяlik faizi). Яn kяsilmяdяn aьac vя kollarыn kцlli miq- mцbarizяnin "Qalibi" olur. Bunlar bu vя yцksяk 37,6 meшяlik faizi Oьuz rayodarda yarpaьы, xыrda vя iri budaqlarы, ya digяr sяbяbdяn dюvr keчdikdяn son- nunun payыna dцшцr. qabыq, чiчяk vя meyvяlяri tюkцlцr, onlara ra yenя юz yerini tutur. Mяsяlяn, aьacBюyцk Qafqazыn cяnub yaisя milyonlarla hяшяrat qalыqlarы qarышыr. larыn qanunsuz kяsilmяsi vя meшяdя macыnыn daьlыq hissяsindя яsasяn fыstыq Torpaq sяthinя dцшяn bu tюkцntцlяr sistemsiz mal-qara otarыlmasы nяticяsin- (85.6 min ha), palыd (45,6 min ha) vя tяdricяn чцrцyцb parчalanыr vя qalыn цzvi dя mяhsuldar palыd aьaclыьы az qiymяtli vяlяs (45,8 min ha) meшяlяri yayыlmышdыr. kцtlя яmяlя gяtirir. Meшячilik elmindя dяmirqara meшяliyinя чevrilir. Иnsanыn Digяr aьac cinslяrindяn ibarяt meшяlikbu, meшя dюшяnяyi adlanыr. Meшя tяsяrrцfat fяaliyyяtinin mяnfi tяsiri lяr (aьcaqayыn, qaraьac, tozaьac, qoz, dюшяnяyinin bюyцk яhяmiyyяti vardыr. O, davam etdirildikdя isя meшяlik get-gedя шabalыd, dяmirqara, cюkя, qaraчюhrя, yaьыш sularыnы pambыq kimi юzцnя чяkir seyrяlir, dяmirqara da tяdricяn sыradan Qafqaz xurmasы) vя s. aьaclыqlar cяmi vя uzun mцddяt saxlaya bilir. Чox

Yusif RЯЩИМОВ,

Гафгаз АЬАБАЛАЙЕВ,

AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin "Ekoloji coьrafiya" шюbяsinin елми ишчиси, AMEA H.Яliyev adыna Coьrafiya Иnstitunun dissertantы

19% tяшkil edir.

Tariximizin sяhifяlяrini vяrяqlяdikdя gюrцrцk ki, hяlя yaxыn keчmiшdя respublikamыzыn bitki vя heyvanat alяmi olduqca zяngin olmuшdur. Bir sыra bitki vя heyvan nюvlяrinin kюkц kяsilяrяk adlarы flora vя faunamыzdan silinmiшdir.

Bir чox qiymяtli aьac cinslяrindяn ibarяt meшяlяrin sahяsi xeyli azlmышdыr. Keчяn яsrin sonu, mцasir яsrin яvvяllяrindя qoz, palыd vя digяr qiymяtli aьac cinslяri

ятрафында Кешнязяр яразиси bяzi rayonlarda baшdan-baшa kяsilяrяk baha qiymяtlя satыlmыш, яkinчilik vя maldarlыьыn inkiшafы ilя яlaqяdar olaraq geniш sahяlяr mяhv edilmiшdir. Hazыrda bяzi aьac vя kol nюvlяri-dяmiraьac, qaraчюhrя, ipяk akasiyasы, ayыfыndыьы, Araz palыdы, yalanqoz, шяrq чinarы, Xяzяr lяlяyi, adi nar, meшя цzцmц, Buasye armudu, bigяvяr, pыrkal, samшit, eldar шamы, adi xurma, sюyцdyarpaq armud, budaqlы danaya, cuzьun vя s. adlarы "Qirmizi kitab"a salыnmыш, onlarыn qorunub saxlanmasы vя artыrыlmasы цчцn tяdbirlяr irяli sцrцlmцшdцr.

Respublikamыzыn flora vя faunasыnыn mцhafizя olunub saxlanmasы mяqsяdilя 9 milli park, 13 dюvlяt tяbiяt qoruьu vя 19 dюvlяt tяbiяt yasaqlыьы yaradыlmышdыr. Bu qoruqlarыn vя yasaqlыqlarыn tabeliyindя 35 min hektardan чox meшяlik vardыr. Yaxыn gяlяcяkdя respublikamыzda yeni dюvlяt qoruqlarыnыn vя milli parklarыn yaradыlmasы nяzяrdя tutulmuшdur.

Hazыrda respublikamыzыn bцtцn tяbii zonalarыnda meшя юrtцyцnцn antropogen dяyiшilmяsi vя bitki qurшaqlarыnыn qarышmasы mцшahidя olunur. Bununla яlaqяdar geniш яrazilяrdя yцksяk mяhsuldar meшя sahяlяri zяif torpaqqoruyucu яhяmiyyяt daшыyan az mяhsuldar bitki qruplaшmalarы ilя яvяz olunur, qiymяtli aьac vя kol nюvlяrinin sыradan чыxmaq hallarыna tez-tez rast gяlinir.

Bunun nяticяsindя daь yamaclarыnda eroziya prosesi gцclяnir, kserofil, чюl vя yarыmsяhra formasiyalarыnыn "hцcumu" baшlanыr, daь яrazilяrinin vя чaylarыnыn su rejimi kяskin pislяшir. Bцtцn bunlar meшя юrtцyцnцn mцhafizяsi, bяrpasы vя ondan istifadя edilmяsi цzrя elmя яsaslanan kompleks tяdbirlяr proqramыnыn hazыrlanmasыnы tяlяb edir. Bu baxыmdan, meшя юrtцyцnцn mцasir vяziyyяtini, ayrы-ayrы meшя edifikatorlarыnыn bioekoloji xцsusiyyяtlяrini, bitki юrtцyцnцn antropogen dinamikasыnыn xarakter vя istiqamяtlяrini elmi шяkildя юyrяnmяk mцhцm яhяmiyyяt kяsb edir.

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 13 (195), Декабр 2020

ТЯБРИК ЕДИРИК!

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://belediyye.sheki.name http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

ИНСАН НИЙЯ ХЯСТЯЛЯНИР

Вятян мцщарибясинин иштиракчысы, Милли Ордумузун баш чавушу, Бюйцк Дящня кянд сакини Е Л Н У Р НАМИГ ОЬЛУ ПИРМЯММЯДОВ Азярбайъан Республикасынын Президенти Илщам Ялийевин 15, 24 вя 29 декабр 2020-ъи ил тарихли, Вятянимизин ярази бцтовлцйцнцн бярпа едилмяси заманы дюйцш ямялиййатларына yцksяk peшяkarlыqla rяhbяrlik etmiш, dцшmяnin canlы qцvvяsinin vя dюйцш texnikasыnыn mяhv edilmяsindя fяdakarlыq vя rяшадяt gюstяrmiш, vяzifя borcunu lяyaqяtlя vя vicdanla yerinя yetirmiш Azяrbaycan Respublikasы Silahlы Qцvvяlяrinin щярби гуллугчуларынын тялтиф едилмяси барядя имзаладыьы Сярянъамлара ясасян “Азярбайъан Байраьы” ордени, “Ъябрайылын азад олунмасына эюря” вя “Губадлынын азад олунмасына эюря” медаллары иля тялтиф едилмишдир.

dalanan adam saьlam olmalыdыr, dцzgцn qidalanmayan isя - xяstя. Цчцncц yol yoxdur. Ola bilmяz ki, sяn qidalanma qaydalarыnы pozasan, юzцn dя saьlam olasan vя uzun юmr sцrяsяn!

Dцzgцn qidalanmayanda nя baш veriri?

Яршад ЯZИMZADЯ, "Ana Tяbiяt" NGM rяhbяri, yazычы-jurnalist

Иnsan niyя xяstяlяnir?

Hяr insanы dцшцndцrяn bu arxivacib suala dяqiq cavab tapmaq цчцn, biz insan orqanizminя bir qяdяr yaxыndan nяzяr salmalы olacaьыq. Юncя onu bilmяliyik ki, hяr birimiz 70 trilion hцceyrяdяn "toxunmuшuq".

Bu mikrocanlыlar bizim sяhhяtimizi qoruyur, fiziki vя zehni fяaliyyяtimizi tяmin edir. Tяkcя sяhhяtimiz deyil, aьlыmыz da, mяnяviyyatыmыz da, яqidяmiz dя, яxlaqыmыz da bu nяhяng ordunun durumundan asыlыdыr. Яgяr bu sяdaqяtli keшikчilяr gцmrahdыrsa, hяr bir or-

Шяки Бялядиййясинин коллективи, бцтцн шякилиляр адындан Вятян мцщарибясиндя ъясурлуг эюстярдийиня, гящряманъасына торпагларымызын ишьалдан азад едилмясиндя дцшмяня гаршы вурушдуьуна эюря йцксяк мцкафатлара лайиг эюрцлмцш щямйерлимиз Елнур Пирмяммядову тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы вя шяхси щяйатында даим уьурлар арзулайыр.

Юncя onu deyim ki, qida yalnыz чiy halda orqanizmя kifayяt qяdяr vitaminlяr, tяbii duzlar, yaьlar, niшasta, шяkяr, spirt, turшular vя digяr zяruri elementlяr daшыya bilir, hцceyrяlяri normal tяchiz edir. Юlц qidalarda (biшmiш, duza vя ya шяkяrя qoyulmuш, hisя verilmiш vя s.) цzvi elementlяr (mяsяlяn, kalium) qeyri-цzvi elementя чevrilir. Biz bяdяnя юlц qida gюndяrяndя - hцceyrяlяri яrzaqdan mяhrum etmiш oluruq.

Qidasыz qalan vя yaxud lazыmi sяviyяdя qida almayan hцceyrяlяr get-gedя zяyiflяyir vя qыrыlыr. Onlarыn qoruduьu sяngяr qalыr boш, hяmin orqan sыradan чыxыr.

Faciя bununla bitmir. Hцceyrяlяrin yeyя bilmяdiyi qeyri-цzvi qida elmin "шlak" adlandыrdыьы zir-zibilя чevrilir, yыьыlыb bяdяndя qalыr vя dцшmяn ordu цчцn zяngin yem bazasы yaradыr.

Gяlin "dцшmяn ordusu" ilя yaxыndan tanыш olaq. Tяbiяtin "Яksiliklяrin vяhdяti" Qanununa uyqun olaraq, insan orqanizmindя, hцceyrяlяrdяn baшqa, onlara zidd gedяn mikrocanlыlar da yurd salыb. Sюhbяt virus daшыyыcыsы olan mikroblardan gedir. On-

Гулаьа чатмамыш ипи гырылан маскалар ARB Шяki telekanalыnыn "Gцnя doьru" veriliшindя gцnцmцzцn actual problцmi olan tibbi maskalarыn keyfiyyяtinя toxunulub. Верилишдя диггятя чатдырылыб ки, тibbi maskalarla baьlы шikayяtlяr чoxdur. Maskanыn ya ipi qыrыlыr, ya da bu цzцndяn o цzц gюrцnцr.

Ekspertlяr deyir ki, hяmin maskalarыn bir qismi xarici юlkяlяrdяn gяtirilir, bir qismi isя Bakыda gizli sexlяrdя hazыrlanыr. Qeyd edяk ki, Azяrbaycanda hazыrda maska istehsalы ilя mяшьul olan 2 fabrik fяaliyyяt gюstяrir vя юlkя цzrя tяminatы tam юdяmяyя qadirdir. Bяs belя bir vяziyyяtdя saxta maskalarыn xaricdяn юlkяyя gяtirilmяsinя nя ehtiyac var?

Bяs saxta maskanы orjinaldan necя ayыrd etmяk etmяk olar? Иqtisadiyyat Nazirliyi yanыnda Antiinhisar vя Иs-

tehlak Bazarыna Nяzarяt Dюvlяt Xidmяti istehlakчыlara tibbi maska seчяrkяn, satыcыdan onun tяyinatы vя standartlara uyьunluьunu tяsdiq edяn mцvafiq sertifikatlarыnы tяlяb etmяyi tюvsiyyя edir.

Qurum rяsmisinin sюzlяrinя gюrя, satышda standartlara uyьun olmayan tibbi maska ilя qarшыlaшan vяtяndaшlar Antiinhisar vя Иstehlak Bazarыna Nяzarяt Dюvlяt Xidmяtinin (012) 498 15 01, (012) 498 15 04 qaynar xяttinя mяlumat verя bilяrlяr.

Normativ sяnяdlяrin tяlяblяrinя cavab vermяyяn vя mцvafiq sertifikatlarы olmayan qoruyucu maskalarыn satышыnы hяyata keчirяn шяxslяr qanunvericiliklя mцяyyяn edilmiш qaydada mяsuliyyяt daшыyыrlar.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

qanыmыz vя sistemimiz, bцtюvlцkdя orqanizm saьlam vя gцmrah olacaq, cism vя ruhla baьlы heч bir problemimiz olmayacaq. Яgяr onlar nasazdыrsa, bu vя ya digяr orqan юz funksiyasыnы dцzgцn yerinя yetirя bilmяyяcяk. Tibb elmi buna XЯSTЯLИK adыnы verib.

Tяbiblяr xяstяliyi ИMMUN SИSTEMИNИN (mцdafiя xяttinin) ZЯYИFLЯMЯSИ ilя izah edirlяr.

Gяlin araшdыraq: immun sistemi niyя zяyiflяyir.

Hяlя eramыzdan чox-чox яvvяl dцnya tibb elminin banisi Hippokrat deyirdi: "Biz - nя yeyiriksя, oyuq". Yяni, bizim durumumuz qidadan asыlыdыr. Dцzgцn qi-

Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 00 51 +(994 24) 244 28 02 Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com

larыn sevimli qidasы - hцceyrяlяrin yeyя bilmяdiyi "шlakdыr". "Шlak anbarы" dolu olanda - vicudda faciяvi proses gedir. Bizim mцdafiячilяr zяyiflяyib sцrяtlя qыrыldыьы vя sяngяrlяri mцdafiяsiz qoyduьu halda, mikroblar eyni sцrяtlя artыb-tюrяyir vя boш sяngяrlяri tutur. Ayrы-ayrы orqanlar sыradan чыxыr. Tibb elminin tяbiri ilя desяk, kяskin xяstяlik xroniki xяstяliyя чevrilir vя insan dяrmanlara mюhtac qalыr.

Bu halы yaradan ikinci mцhцm sяbяb - uzlaшmayan qidalarыn qarышdыrыlmasыdыr. Bu - ayrыca bir sюbяtin mюvzusudur.

Ya Rяbbim, sяn xalqыma dяrin zяka vя mюhkяm iradя яta et! Модерн.Аз

Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Дяръ олунмуш йазылара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр. Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

www.belediyye.ñheki.íàìå

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 30 декабр 2020-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.