Sheki belediyyesi, no 09 (120), sentyabr 2014

Page 1

PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 1

ШЯКИ ШЯКИ

МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

БЯЛЯДИЙЙЯСИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ n ne ew ws sp pa ap pe er r № 9 (120) Сентйабр 2014

о оф ф

S SH HE EK KI I

M MU UN NI IC CI IP PA AL LI IT TY Y

www.belediyye.sheki.org

Шяки Бялядиййясинин органы

В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ!

ФЦЗУЛИ, ЪЯБРАЙЫЛ ВЯ ГУБАДЛЫНЫН ИШЬАЛЫНДАН 21 ИЛ КЕЧДИ

ТЯБРИК ЕДИРИК

Щяйатыны радиасийадан кянарда тясяввцр етмяйян ИНСАН

АМЕА Радиасийа Проблемляри Институтунун директору, профессор Адил Гярибов 2014-ъц илин ийул айында Азярбайъан Милли Елмляр Академийасынын щягиги цзвц сечилмиш вя Азярбайъан Республикасынын Президенти Илщам Ялийевин Сярянъамы иля Rabitя vя Yцksяk Texnologiyalar Nazirliyi tabeliyindя "Milli Nцvя Tяdqiqatlarы Mяrkяzi" Qapalы Sяhmdar Cяmiyyяtinин sяdrи tяyin edilмишдир. Бу мцнасибятля Шяки Бялядиййясинин вя АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин коллективи бцтцн Шякилиляр адындан щюрмятли академики тябрик едир, она мющкям сан саьлыьы, узун юмцр вя эяляъякдя елми ахтарышларында, чятин вя шяряфли ишиндя даща бюйцк наилиййятляр арзулайырлар. (Ятрафлы сящифя 4-дя)

Xalq Artisti, Dюvlяt Mцkafatы laureatы, эюркямли эцлцш устасы Lцtfяli Abdullayevin хатирясини ябядиляшдирян бцстц, Шяки шящяри

ЛЦТФЯЛИ АБДУЛЛАЙЕВ - 100 Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin vя Azяrbaycan Teatr Xadimlяri Иttifaqыnыn birgя tяшkilatчыlыьы ilя "Azяrbaycan teatrы 2009-2019-cu illяrdя" Dюvlяt Proqramы чяrчivяsindя Шякидя кечирилмиш Ы Beynяlxalq teatr festivalынын baьlanыш gцnц - sentyabrыn 19-да gюrkяmli gцlцш ustasы, Xalq Artisti, Dюvlяt Mцkafatы laureatы Lцtfяli Abdullayevin 100 illik yubiley tяdbiri keчirilmишдир. Yubiley tяdbiri Шяkidя Lцtfяli Abdullayevin adыnы daшыyan kцчяnin baшlanьыcыnda gюrkяmli gцlцш ustasыnыn bцstцnцn aчыlышы ilя baшlanыb. Respublikanыn tanыnmыш mяdяniyyяt vя incяsяnяt xadimlяrinin, ziyalыlarыn, ictimaiyyяt nцmayяndяlяrinin iшtirak etdiklяri mяrasimi Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov aчaraq Azяrbaycanыn teatr vя kino sяnяtinin gюrkяmli nцmayяndяsinin yubiley tяdbirinin onun doьulduьu Шяkidя keчirilmяsinin шя-

Дащи сяняткар “Аршын мал алан” филминдя Вяли ролунда hяrin mяdяni hяyatыnda чox яlamяtdar hadisя olduьunu bildirib. Qeyd edilib ki, xalqыmыzыn sevimli aktyoru olan Lцtfяli Abdullayevin xatirяsi onun

Lцtфяli Abdullayevin qыzы: "Mяn чox xoшbяxtяm ki, nяhayяt ki, gюzяl Шяkidя, atamыn anadan olduьu vя чox sevdiyi шяhяrdя ona abidя qoyuldu. Bu bizim ailяnin яn bюyцk arzusu idi vя bu gцn o arzuya чatdыq"

doьma шяhяri olan Шяkidя dя hяmiшя hюrmяtlя yad edilir. Шяhяrin kцчяlяrindяn biri bu юlmяz sяnяtkarыn adыnы daшыyыr. Bu gцn isя hяmin kцчяnin baшlanьыcыnda sяnяtkarыn bцstц qoyulur. Vurьulanыb ki, шяkililяr hяmyerlilяrinя - gюrkяmli gцlцш ustasыna olan bu sevgi vя mяhяbbяtя gюrя dюvlяtimizin baшчыsыna minnяtdarlыqlarыnы bildirirlяr. Mяdяniyyяt vя turizm nazirinin mцavini Яdalяt Vяliyev bildirib ki, дигqqяtя чatdыrды ki, Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyev Lцtfяli Abdullayevin 100 illik yubiley tяdbirlяrinin keчirilmяsi ilя baьlы xцsusi Sяrяncam imzalayыb. Bu Sяrяncam яsasыnda Azяrbaycanыn demяk olar ki, bцtцn шяhяr vя rayonlarыnda, mяdяniyyяt mцяssisяlяrindя silsilя tяdbirlяr keчirilib. Qeyd olunub ki, bir hяftяdяn Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn foyesindя Lцtfяli Abdullayevin hяyat yolunu юzцndя ehtiva edяn fotosяrgi aчыlыb.

(Арды 16-ъы сящифядя)


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.2

АРАШДЫРМА

Yaxыn Шяrqdя yeni bюyцk mцharibя

№ 9 (120), Сентйабр 2014

Шяки Бялядиййясинин 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя эюрдцйц ишляр барядя ЩЕСАБАТ

Hatяm Cabbarlы: "Suriya problemi ortaya чыxan gцndяn etibarяn, ABШ vя mцtяffiqlяrinin яn bюyцk mяqsяdi Bяшяr Яsяd rejimini devirmяk vя orada юz tяlяblяrinя cavab verяcяk marionet hюkumяt qurmaьa чalышmaqdыr."

Щатям ЪАББАРЛЫ,

Милли Мяълис Апаратынын Аналитик информасийа шюбясинин мцдир мцавини, Аврасийа Тящлцкясизлик вя Стратежи Арашдырмалар Мяркязинин сядри, Гарабаь мцщарибяси ветераны, профессор Sentyabrыn 22-dяn etibarяn, ABШ silahlы qцvvяlяri vя mцttяfiq юlkяlяr ИШИD terror qruplaшmasыnыn Suriya яrazisindяki mюvqelяrinя шiddяtli hava vя raket zяrbяlяr endirmяyя baшlayыb. Suriya яrazisindя hяrbi яmяliyyatlarыn baшladыьыnы Pentaqon rяsmisi, admiral Con Kirbi bяyan edib: "ABШ silahlы qцvvяlяri vя tяrяfdaш юlkяlяrin qцvvяlяri ИШИD terrorчularыna qarшы Suriyada mцxtяlif tяyinatlы qыrыcыlarыn, bombardmanчыlarыn vя qanadlы "Tomahawk" raketlяrindяn istifadя olunmaqla hяrbi яmяliyyatlar aparыr".

siyasi vя ideoloji xяtt цzяrindя ИШИD-i qurmaьы bacardы. Daha sonra ИШИD-in bir amerikalы vя ingiltяrяli vяtяndaшыn baшыnы kяsmяsi яslindя, яn az itki verяn ABШ vя mцtяffiqlяrinin Яsяd rejiminя qarшы yenidяn hяrbi яmяliyyatlarыn baшlamasыna gяtirib чыxartdы. ABШ vя mцttяfiqlяri Yaxыn Шяrqdяki terror tяшkilatlarыnыn hamыsыn imkan vя mexanizmlяrindяn Яsяd rejiminя qarшы istifadя etdi. Yeni teror tяшkilatыnыn yaranmasы isя ABШ vя mцttяfiqlяrinin Яsяd rejiminя qarшы yeni mцharibяnin baшlamasыna legitimlik verdi. Hяr nя qяdяr ABШ vя mцttяfiqlяri ИШИD-я qarшы mцharibя aparsalar da, ИШИD o qяdяr dя zяrяr gюrmяyib. ИШИD-in lokal qruplarыna qarшы mцяyyяn hяrbi яmяliyyatlar keчirildi. Bu da gюzdяn pяrdя asmaq цчцn яn uyьun vasitя idi". Politoloqun fikrincя, ABШ Яsяd rejimini devirmяk цчцn yeni sяhifя aчыb: "Son gцnlяrdя Яsяd rejiminin xlor qazыndan istifadя etdiyi haqqыnda mцxtяlif fikirlяr sяslяnir. Yяni, yenя dя Яsяd rejiminin kimyяvi silahdan istifadя etmяsi haqqыnda cяmiyyяtя dezinformasiya yayыlыr. Bunun mяqsяdi ABШ vя mцttяfiqlяrinя Яsяd rejimini devirmяk цчцn legitimlik qazandыrmaqdыr. Amma ABШ regionda tяhlцkяsizlikiyin tяmin olunmasыnы istяyirsя, ilk юncя ИШИD-я qarшы mцbarizяni gцclяndirmяlidir. ИШИD-in ABШ vя Иsrail tяrяfindяn qurulduьu vя idarя edildiyi haqqыnda dцnya mediasыnda xяbяrlяr var. Bu, hяr nя qяdяr tяsdiq olunmasa da, ИШИD-in onlar tяrяfindяn qurulduьu шцbhя yaratmыr. Чцnki, ИШИD-in silah arsenalы яsasяn ABШ vя Иsrail silahlarыdыr. Eyni zamanda ИШИD-in bu gцnя qяdяr xristian, yяhudi vя musяvilяrя qarшы terror aktы hяyata keчirmяdiyini gюrцrцk.

"Fox News" telekanalы artыq Suriya яrazisindяki tяxminяn 20 obyektя zяrbя endirildiyi, яmяliyyata Sяudiyyя Яrяbistanы, Иordaniya, Bяhreyn vя Birlяшmiш Яrяb Яmirliklяrinin dяstяk verdiyi barяdя xяbяr yayыb. Vaшinqtonda adыnыn чяkilmяsini istяmяyяn mяnbяlяr ИШИD-in komanda mяrkяzlяri, tяlim dцшяrgяlяri vя silah anbarlarыna zяrbяlяr endirildiyini bil-

diriblяr. Bu mяqsяdlя "Rockwell B-1" strateji bombardmanчы tяyyarяsindяn, "F 16", "F 18" tяyyarяlяrindяn vя "MQ Predator" pilotsuz uчuш aparatыndan istifadя edilib. Belя fikirlяr sяslяnir ki, baш verяnlяr Шяrqdя yeni mцharibяnin dя baшlanьыcы sayыla bilяr. Чцnki hяrbiяmяliyyatlarыn gediшindя Bяшяr Яsяd iqtidarыnыn da hakimiyyяtdяn devrilmяsi istisn adeyil. Buna mцqavimя isя vяziyyяti daha da gяrginlяшdirяcяk. Avrasiya Tяhlцkяsizlik vя Strateji Araшdыrmalar Mяrkяzinin sяdri Hatяm Cabbarlы bildirdi ki, Suriya problemi ortaya чыxan gцndяn etibarяn, ABШ vя mцtяffiqlяrinin яn bюyцk mяqsяdi Bяшяr Яsяd rejimini devirmяk vя orada юz tяlяblяrinя cavab verяcяk marione hюkumяti qurmaьa чalышmaqdыr: "Amma Rusiya, Иran vя Чinin mцяyyяn dяstяyi nяticяsindя ABШ ilя mцttяfiqlяri bu istяyinя hяlяlik nail ola bilmяyiblяr. Belя bir шяraitdя ABШ Yaxыn Шяrqdя digяr terror qruplaшmalarыndan fяrqli

Sцnni xilafяti iddiasы ilя dюvlяt qurmaьa cяhd edяn bir tяшkilat sadяcя, sцnni vя шiяlяri юldцrmяkdяn baшqa bir iш gюrmцr. Bu da ABШ vя Иsrailin regiondakы maraqlarы ilя цst-цstя dцшцr". Hatяm Cabbarlы vurьuladы ki, indiki mяrяhяlяdя hяrbi hцcumlarыn fonunda Яsяdin devrilmяsi mцmkцn ola bilяr: "Amma bu barяdя qяti fikir bildirmяk doьru olmazdы. ABШ vя mцttяfiqlяri Яsяdi яnяnяvi mцharibя цsulu ilя devirя bilmяyяcяklяrini anladыlar. Bюyцk ehtimalla ABШ kяшfiyyatы Яsяdin birbaшa юzцnцn fiziki olaraq aradan qaldыrыlmasыnы dцшцnцr. Чцnki, mцharibя daha bahalы яmяliyyatdыr. Ancaq ABШ vя mцttяfiqlяri hяr nя yolla olursa-olsun Яsяd rejimini devirmяyi qarшыsыna mяqsяd qoyub. Яvvяllяr ABШ Иran, Чin vя Rusiyanыn vetolarы ilя qarшыlaшыrdы. Amma artыq Rusiyanыn Ukraynada baшыnыn qarышmasы nяticяsindя Moskvanыn tяzyiqlяri mцяyyяn dяrяcяdя azala bilяr. Иran isя ИШИD ilя mцbarizя yollarыnы dцшцnцr. Bu baxыmdan ABШ яn qыsa zamanda Яsяd rejimini devirmяyя чalышacaq. Яsяdin son zamanlarda manevretmя qabiliyyяtinin azaldыьы vя maliyyя problemlяri ilя qarшыlaшdыьыnы nяzяrя alsaq, bunun baш verя bilmя ehtimalы bюyцkdцr".

Mцbariz BAYRAMOV, www.movqe.az

Фикрят ЪЯФЯРОВ, Шяки бялядиййясинин сядри 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя йени йашайыш массивинин 104ъц кварталындан 136 аилянин мцлкиййятиня фярди йашайыш еви тикинтиси цчцн 6,99 ща торпаг сащяси ганунвериъилийин тялябляриня уйьун олараг сатылмышдыр. Щямчинин шящярин айры-айры яразиляриндя 65 няфяр тяряфиндян гярарсыз вя йа гярардан ялавя истифадя едилян Шяки Бялядиййясинин мцлкиййятиндя олан 3,01 ща щяйятйаны торпаг сащяси гцввядя олан ганунвериъилийин тялябляриня уйьун олараг айры-айры вятяндашларын мцлкиййятиня сатылмышдыр. Бундан ялавя 7 физики шяхсин инша етдийи обйектлярин 0,0353 ща тикинтиалты торпаг сащяси ганунвериъилийин тялябиня уйьун олараг онларын мцлкиййятиня сатылмышдыр. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя 1 няфяр истефада олан Щярби Гуллугчунун мцлкиййятиня фярди йашайыш еви тикмяк мягсядиля торпаг сащяси ганунвериъиликдя нязярдя тутулмуш гайдада пулсуз верилмишдир. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя Сарабски кцчясиндя 0,07 ща вя 0,02 ща, М.Я.Рясулзадя проспектиндя 0,0009 ща вя 0,0018 ща, 20 Йанвар кцчясиндя 0,002 ща, 0,006 ща вя щяр биринин сащяси 0,0008 ща олан 3 ядяд торпаг сащяси, М.Ф.Ахундов проспектиндя 0,0632 ща вя 0,004 ща, шящярин 99-ъу кварталында йерляшян 0,004 ща торпаг сащяси сащибкарлыг фяалиййятини щяйата кечирмяк мягсядиля щярраъ гайдасында сатылмышдыр. Щямчинин шящярин 120ъи кварталындан йерляшян 1,0 ща торпаг сащяси Сцрцъцлцк вясигяси алмаг истяйян шяхслярдян няглиййат васитясини идаряетмя вярдишляри цзря тяърцби имтащанларын гябул олунмасы цчцн мцасир информасийа - коммуникасийа технолоэийа васитяляри тятбиг етмякля хцсуси мейданча тикмяк мягсядиля щярраъ гайдасында сатылмышдыр. Шяки Шящяр Ушаг евинин Эцнярзи гайьы мяркязинин тикинтиси цчцн 0,70 ща, Шяки Шящяр Тящсил шюбясинин инзибати бинасынын тикинтиси цчцн ялавя 0,28 ща торпаг сащяляри щярраъ гайдасында сатылмыш, лакин торпаг сащяляринин дяйярляри галиб тяшкилатлар тяряфиндян Шяки Бялядиййясинин щесабына юдянилмядийиндян торпаг сащясинин сянядляри щямин тяшкилатлара верилмямишдир. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя Шяки Бялядиййясинин вясаити щесабына мцяййян тямир-тикинти вя тямизлик ишляри эюрцлмцшдцр. Беля ки, шящярин йени йашайыш массивинин 104 вя 120-ъи кварталында йашайан сакинлярин ичмяли суйа олан тялабатынын гисмян тямин олунмасына наил олмушдур. Щямчинин шящярин 104-ъц кварталында йашайан сакинлярин електрик енержиси иля тямин олунмасы цчцн 2 ядяд трансформатор йа-

рымстансийасы алынараг гурашдырылмыш, яразийя електрик дирякляри басдырылараг кабел хятти чякилмишдир. Шящярин М.Сцлейманоьлу кцчясиндя йаьыш вя чиркаб сулары ахыдылан бетон новдан су архы тямизлянмиш вя бир щиссяси йенидянгурулмуш, Олимпийа мящяллясинин Т.Яфяндийев кцчясиня вятяндашлар тяряфиндян тюкцлмцш балласт ексковатор васитяси иля щамарланмышдыр. Шящярин 121-ъи кварталындан вятяндашлара фярди йашайыш еви тикинтиси цчцн айрылмасы нязярдя тутулан торпаг сащясинин йарарлы вязиййятя салынмасы цчцн ишляр эюрцлмцшдцр. Оьуз шоссесинин вя Шяки - Йевлах магистрал йолунун Шяки Бялядиййясинин яразисиня дцшян щиссяси вя С.Мцмтаз кцчясинин бир щиссяси мцтямади олараг колкосдан вя мяишят туллантыларындан тямизлянмиш вя йыьылмыш туллантылар машын-механизм васитясиля дашынараг мящв едилмишдир. Бундан ялавя Оьуз шоссесинин вя Шяки-Йевлах йолунун Шяки Бялядиййясинин яразисиня дцшян щиссясиндя вя шящярин мяркязи кцчяляриндя олан ири эювдяли аьаъларын эювдяси ящянэля аьардылмышдыр. Гыш фяслиндя кцчяляр гардан тямизлянмиш вя бузун яридилмяси цчцн дуз-гум гарышыьы сяпилмишдир. Мцддят ярзиндя Шяки шящяриндя гябул имтащанлары иля ялагядар яразилярдя истигамятляндириъи лювщяляр щазырланмыш вя мцвафиг йерляря вурулмушдур. Мадди вязиййяти аьыр олан 49 аиляйя Шяки Бялядиййяси тяряфиндян бирдяфялик малиййя йардымы эюстярилмишдир. Новруз байрамында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййяти иля бирликдя шящярин бязядилмясиня вя байрам шянлийинин кечирилмясиня наил олмушдур. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя торпаг верэиси цзря прогноз тапшырыглара 90,2 %, ямлак верэиси цзря прогноз тапшырыглара ися 52,5% ямял едилмишдир. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя бялядиййя яразисиндя реклам гурьуларынын иъаря щаггы 3333 маната гаршы, фактики 3785 манат, мещманхана верэиси 466 маната гаршы 344 манат, автомобил дайанаъагларындан 466 маната гаршы 480 манат олмушдур. Йыьылан бцтцн верэилярин вя рцсумларын бялядиййянин бцдъясиня кючцрцлмяси артыгламасы иля тямин едилмишдир. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя бялядиййяйя вятяндашлар тяряфиндян 810 яризя дахил олмушдур. Тяснифатына эюря 697 яризя фярди йашайыш еви, 23 яризя маьаза, сех, диэяр обйектлярин тикинтисиня, яввялляр истифадя етдикляри торпаг сащяляринин мцлкиййятляриня сатылмасына, 22 яризя мадди йардым эюстярилмясиня, 5 яризя електрик енержисинин верлишиня вя сакинлярин саьламлыьына тящлцкя тюрядя биляъяк аьаъларын кясилмясиня, 32 яризя мцвяггяти ишля

тямин едилмяляриня вя саиряйя аид олмушдур. Нювбяти ямяк мязуниййятиня бурахылмалары, щярби хидмятдя олан ювладларынын гысамцддятли мязуниййятия бурахылмаларынын тяшкили иля баьлы 14 мцраъиятляр дя олмушдур. Дахил олан яризяляр вахтында гейдиййата эютцрцлмцш вя иърачылара чатдырылмышдыр. Яризялярин арашдырылыб тядбир эюрцлмяси бялядиййя гуллугчуларына щяваля едилмиш, иърасы нязарятдя сахланылмышдыр. Бцтцн яризяляря ясасландырылмыш ъаваблар верилмяси тямин олунмушдур. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя идаря, мцяссися вя тяшкилатлардан 223 мяктуб дахил олмушдур. Мяктублар гейдиййата эютцрцляряк иърачылара чатдырылмыш вя ъавабландырылмышдыр. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя идаря, мцяссися вя тяшкилатлара, щямчинин вятяндашлара 499 мяктуб эюндярилмишдир. Мцддят ярзиндя бялядиййя иъласларынын кечирилмяси диггятдя сахланылмышдыр. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя иш планына уйьун олараг 13 бялядиййя иъласы кечирилмиш, 88 мясяля цзря мцвафиг гярарлар гябул едилмишдир. Кечирилян бялядиййя иъласларынын протоколу тялимата уйьун тяртиб едиляряк бир нцсхяси нязарят цчцн Шяки Реэионал Ядлиййя Шюбясиня тягдим едилмиш, тялиматын позулмасы щалларына йол верилмямишдир. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя бялядиййя сядринин гябулунда 79 няфяр олмушдур. 2014-ъц илин 8 айы ярзиндя бялядиййя сядри 24 ямр имзаламышдыр. Эюрцлян ишляр мцнтязям олараг гязет васитясиля ящалийя чатдырылыр. Шяки Бялядиййяси юз фяалиййяти щаггында мцтямади олараг щям дя юзцнцн WЕБ сайтында интернет истифадячиляриня мялумат верир. Шящярдя кечирилян бцтцн тядбирлярин, о ъцмлядян "Ипяк Йолу В Бейнялхалг Мусиги Фестифалын"нын тяшкилиндя, "Мотто" фестивалын, Цмуммилли Лидер Щейдяр ЯЛийевин 91 иллик йублейиня щяср едилмиш "Тоур д" Азярбайъан бейнялхалг велосипед турниринин тяшкилиндя вя кечирилмясиндя Шяки Бялядиййяси йахындан иштирак етмишдир. Мялум олдуьу кими 2008-ъи илин октйабр айындан Шяки Дцнйа Тарихи Шящярляр Лигасынын цзвцдцр. Шякинин тарихи, адятяняняляринин тяблиьи, туризмин инкишафы мягсядиля Дцнйа Тарихи шящярляр Лигасы иля ялагяляримиз давам етдирилмякдядир. Шяки Бялядиййяси сядринин биринъи мцавини Эцлназ Мустафа гызы Саламова Авропа Шурасынын Йерли вя Реэионал Щакимиййятляр Конгресиндя Азярбайъан нцмайяндя щейятинин цзвц кими сентйабр айынын 2-дян 4-дяк Чин Республикасынын Йангзщау шящяриндя Дцнйа Тарихи Шящярляринин 14-ъц конфрансында кечириляъяк иъласда иштирак етмяк цчцн дявят олунмушдур. Эюрцлян ишлярля йанашы щяллини эюзляйян проблемляримиз дя чохдур. Илк нювбядя бялядиййянин малиййя мянбялярини артырмалыйыг. Бунун цчцн верэи хязинядарларынын мясулиййяти артырылмалы, бцтцн прогноз эюстяриъиляря сюзсцз ямял едилмялидир. Ящалинин сосиал мцдафияси, шящярин абадлашдырылмасы вя тямизлийи сащясиндя эюрцлян ишлярдя даща да фяаллыг эюстярмяли, гаршымыза гойулан вязифялярин йериня йетирилмяси цчцн мясулиййятимизи, чевиклийимизи артырараг бцтцн имканларымызы сяфярбяр етмякля вар гцввямизля чалышмалыйыг.


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 3

№ 9 (120), Сентйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.3

Кичик дящня вя Инчя кяндляриндя эюрцш Шяки шящяр иъра щакимиййятинин башчысы Елхан Усубов мцтямади олараг шящяримизин мцхтялиф мящялляляриндя вя районумузун кяндляриндя ящали иля сяййар эюрцшляри давам етдирир. Сакинляр иля йахындан танышлыг характери дашыйан бу эюрцш-лярдя иъра башчысы вятяндашларын шикайят вя тяклифлярини динляйир, йерлярдя сосиал-игти-сади проблемлярин щялли истигамятиндя иш апарылмасы цчцн тядбирляр эюрцр. (Яввялки эюрцшляр щаггында ютян сайларымызда охуйа билярсиниз)

EЛХАН UСУБОВ, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Sentyabrыn 4-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Kiчik Dяhnя kяndinin sakinlяri ilя gюrцшmцшdцr.

Gюrцшdя baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, ayrыayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbярlяri, kяnd sakinlяri iшtirak etmiшlяr.

Gюrцшцn яvvяlindя яrazidя aparыlan tikinti-abadlыq, quruculuq iшlяrindяn danышыlmыш, kяndin яrazisindяki hяlli vacib mяsяlяlяrя toxunulmuшdur. Kiчik Dяhnя kяnd sa-kinlяri Kamil Mцrsяlov, Oruc Salamov, Qabil Иbrahimxяlilov, Sяmayя Mahmudova vя baшqalarы чыxыш edяrяk kяndя tяbii qazыn verilmяsi, "Dяriшli" mяhяllяsindя iчmяli su probleminin hяllinя, uшaq baьчasыnыn яsaslы tяmirinя kюmяklik gюstяrilmяsi vя sairlя baьlы tяlяb vя tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr.

***

Sentyabrыn 11-dя Шяki

Bяlяdiyyяlяrin mяsuliyyяti daha da artыrыlыr "Bяlяdiyyяlяrin statusu haqqыnda" Qanuna dяyiшikliklяr edilir. Trend xяbяr verir ki, Milli Mяclisin (MM) Regional mяsяlяlяr komitяsinin сентйабрын 26-да кечирилян iclasыnda "Bяlяdiyyяlяrin statusu haqqыnda" Qanuna dяyiшikliklяr edilмяsi barяdя" Qanun layihяsi mцzakirя edilib. Komitяnin sяdri Arif Rяhimzadя bildirib ki, "Bяlяdiyyяlяrin statusu haqqыnda" mюvcud Qanunda bяlяdiyyя цzvlяrinin fяaliyyяtinя xitam verilmяsi qaydasы olsa da, onlarыn statusu mцяyyяn edilmяdiyindяn bu mяsяlя чox vaxt aparыr. Qanuna edilяn dяyiшikliklяrя gюrя isя, bundan sonra mяhkяmяlяr bяlяdiyyя цzvlяrinin sяlahiyyяtlя-rinin itirilmяsi vя onun sяlahiyyяtlяrinя vaxtыn-

dan яvvяl xitam verilmяsi barяdя qяrar qяbul edя bilяcяklяr. Digяr tяrяfdяn, цmumilikdя bundan sonra bяlяdiy-yяlяrin fяaliyyяtinя dя vaxtыndan яvvяl xitam verilя bilяr. Dяyiшikliklяrя яsasяn, bяlяdiyyяlяr hяr il yanvar ayыnыn цчцncц hяftяsinin bazar ertяsi gюrцlmцш iшlяr haqqыnda, o cцmlяdяn maliyyя vяsaitlяrinin vя bяlяdiyyя mцlkiyyяtinin istifadяsi haqqыnda seчicilяrя hesabat vermяlidirlяr: "Яgяr seчicilяr bяlяdiyyяnin hesabatыnы qeyri-qяnaяtbяxш qiymяtlяndirsяlяr, hяmin hesabat Milli Mяclisя gюndяrilir. Parlament dя hяmin hesabatы qeyri-qяnaяtbяxш hesab etsя, o zaman bununla baьlы Mяrkяzi Seчki Komissiyasыna (MSK) mцraciяt edilir vя

MSK hяmin bяlяdiyyяnin buraxыlmasы, fяaliyyяtinin vaxtыndan яvvяl dayandыrыlmasы haqqыnda qяrar qяbul edir". А.Рящимзадянин fikrincя, bu dяyiшikliklяr bяlяdiyyяlяrin mяsuliyyяtini artыracaq, onlarla seчicilяr arasыnda mцnasibяtlяri daha da normallaшdыracaq, bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinin шяffaflыьыnыn tяmin edilmяsi istiqamяtindя bюyцk stimul olacaq. Иъласда чыxыш edяn millяt vяkillяri dя dяyiшikliklяrin mцhцm яhяmiyyяt daшыdыьыnы, bяlяdiyyяlяri bundan sonra daha mяsuliyyяtli olmaьa vadar edяcяyini bildiriblяr. Sonda qanun layihяsinin MM-in plenar iclasыna чыxarыlmasы tюvsiyя olunub.

Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Иnчя kяnd inzibati яrazi dairяsi цzrя nцmayяndяliyinin яhatя etdiyi kяndlяrin sakinlяri ilя gюrцшmцшdцr. Бу эюrцшdя дя baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, ayrы-ayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяlяri, kяnd sakinlяri iшtirak etmiшlяr. Gюrцшцn яvvяlindя яrazidя aparыlan tikinti-abadlыq, quruculuq iшlяrindяn danышыlmыш, kяndlяrin яrazisindяki hяlli vacib mяsяlяlяrя toxunulmuшdur. Kяnd sakinlяri Fяxrяddin Bayramov, Mяmmяd Abdulяlimov, Sabir Cцmшцdov, Mяta-

nяt Яliyeva vя baшqalarы чыxыш edяrяk Zunud kяndinя gedяn 1.5 km yolun asfaltlaшdыrыlmasы, Иnчя, Zunud vя Aшaьы Шabalыd kяndlяrinя tяbii qazыn verilmяsi, Aшaьы Шabalыd kяndindя subartezian quyusunun qazыlmasыna kю-mяklik gюstяrilmяsi, Иnчя kяnd uшaq baьчasыnыn яsaslы tяmir olunmasы vя sairlя baьlы tяlяb vя tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr.

***

Щяр ики эюрцшцн сонунда шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk tapшыrыq vя tюvsiyyяlяrini bildirmiш, qarшыda duran vяzifяlяr barяdя danышmышdыr.

Шяkiдя sыьortanыn faydasына щяср едилмиш семинар кечириляъяк "AXA MBASK" sыьorta шirkяti Шяki шяhяrindя maariflяndirici seminar keчirmяyi planlaшdыrыr. Bu barяdя fins.az-a “АХА МБАСК” сыьорта шirkяtinин Marketinq vя Иctimaiyyяtlя Яlaqяlяr Departamentinin rяhbяri Rяшid Rяsulov mяlumat verib. Onun sюzlяrinя gюrя, seminarыn sentyabr-oktyabr aylarыnda tяшkil olunmasы nяzяrdя tutulub. Tяdbirin mяqsяdi яhalinin sыьorta mяdяniyyяtinin sяviyyяsini artыrmaqdыr. Seminarda vяtяndaшlara kюnцllц vя icbari sыьortanыn fяrqlяri, sыьorta mяhsul-

Rяшid RЯСУЛОВ,

"AXA MBASK" sыьorta шirkяtiнин Departament rяhbяri larы, sыьorta iddialarыnыn tяnzillяnmяsi qaydalarы izah edilяcяk, yerli sakinlяrin bu sahяdя suallarы cavablandыrыlacaq. Xatыrladaq ki, indiyя qяdяr "AXA MBASK" Quba, Gяncя vя Lяnkяranda bu cцr seminarlar keчirib.

Бялядиййя бцдъясинин алты айлыг иърасы оlan bоrclarы юz яksini tapmыш, 2014-cц il цчцn vеrgilяrin hеsablanmasы tяmin еdilmiшdir.

Vеrgilяrin yыьыlmasы vя sair daxilоlmalar

Ширяли ГУЛИЙЕВ,

Шяки Бялядиййясинин баш мцщасиби Шяki Bяlяdiyyяsi цzrя 2014-cц ilin 6 aylыq bцdcяnin gяlir vя xяrclяr maddяlяrinin yеrinя yеtirilmяsinin icrasыnыn tяhlili gюstяrir ki, bu sahяdя mцsbяt yюnlц iшlяr gюrцlmцшdцr. Bеlя ki, 2014-cц ildя fiziki шяxslяrin tоrpaq vеrgisi, яmlak vеrgisi vя tоrpaq icarя haqlarыnыn hеsablanmasы, aidiyyatы цzrя vеrgi vя rцsumlarыn uчоtunun qanunvеricilikdя nяzяrdя tutulmuш qaydada aparыlmasы tяmin еdilmiшdir. 6000 яdяd bildiriш цчцn sifariш vеrilmiш, bildiriшlяrin yazыlыb vеrgi юdяyicilяrinin цnvanlarыna gюndяrilmяsi davam еtdirilir. Kitablarda vеrgi юdяyicilяrinin 01.01.2014-cц il tarixя

1. - Fiziki шяxslяrdяn tоrpaq vеrgisinin yыьыlmasы haqqыnda: 2014cц ilin 6 ayыnda fiziki шяxslяrdяn tоrpaq vеrgisinя cяlb оlunanlarыn sayы 7540 nяfяrdir ki, 6 ay яrzindя 5051 nяfяrdяn vеrgi alыnmыш, 1 nяfяr gцzяшtlidir, 2489 nяfяri vеrgidяn qismяn yayыnanlardыr. Mцddяt яrzindя fiziki шяxslяrdяn tоrpaq vеrgisinin yыьыlmasы qabaqkы illяrdяn qalan bоrcla birlikdя 14000 manat nяzяrdя tutulmuшdur ki, faktiki 12184 manat vеrgi tоplanaraq planыn icrasыna 87% яmяl оlunmuшdur. Tоplanmыш tоrpaq vеrgisinin 4128 manatы maьaza altыnda оlan tоrpaqlarыn hеsabыna, 8056 manatы isя vеrgi xяzinяdarlarы tяrяfindяn yыьыlmasы tяmin оlunmuшdur. 2. - Яmlak Vеrgisinin yыьыlmasы haqqыnda: Шяki Bяlяdiyyяsi цzrя 2014-cц ilin 6 ayыnda яmlak vеrgisinя cяlb оlunanlarыn sayы 2570 nяfяrdir ki, il яrzindя 1336 nяfяrdяn vеrgi alыnmыш, 5 nяfяr gцzяшtlidir, 1234 nяfяr isя vеrgidяn qismяn yayыlanlardыr.

Fiziki шяxslяrdяn яmlak vеrgisinin tоplanmasыnыn tяhlili gюstяrir ki, яvvяlki illяrlя mцqayisяdя cari ildя dя яmlak vеrgisinin tоplanmasыnda mцяyyяn mцsbяt yюnцmlц iшlяr gюrцlmяsinя baxmayaraq yеnя dя яmlak vеrgisi tam yыьыlmamышdыr. Bеlя ki, Шяki Bяlяdiyyяsi цzrя hesabat dюvrцndя 6000 manat яmlak vеrgisi yыьыlmalы оlduьu halda, faktiki yыьыmыn icrasыna 3180 manat яmяl оlunmuшdur ki, bu da 2820 manat azdыr. (53%). 3. - Tоrpaq Rцsumu haqqыnda: Maьaza altыnda оlan юzяllяшdirilmiш tоrpaqlarыn vеrgisinin tоplanmasы цzrя cari ilin 6 ayыnda 2000 manata qarшы 4128 manat vergi yыьыlmышdыr ki, bu da proqnozdan 2128 manat чоxdur (2,1 dяfя чox). Еlя bu sяbяblidir ki, tоrpaq vеrgisi 87% оlmuшdur, halbuki, Fiziki шяxslяrin hяyяtyanы tоrpaqlarыndan tоrpaq vеrgisi 67% оlduьu halda, maьaza altы tоrpaqlardan 2,1 dяfя чox, yяni illik plan yеrinя yеtirilmiшdir. 4. - Tоrpaq satышы: Hesabat dюvrцndя tоrpaq satышыndan яldя olunacaq vяsait 163400 manat nяzяrdя tutulduьu halda, faktiki 203000 manat tоplanaraq, nяzяrdя tutulduьundan 39600 manat чоx vя ya 1,2 dяfя чox yеrinя yеtirilmiшdir.

5. - Tоrpaq icarя haqqыnыn yыьыlmasы haqqыnda: Шяki Bяlяdiyyяsi цzrя 2014-cц ilin ilk 6 ayыnda tоrpaq icarя haqqы 7000 manata qarшы faktiki 5488 manat, 1512 manat kяsrlя 78,4% yеrinя yеtirilmiшdir ki, оndan 2253 manatы maьaza altыnda оlan tоrpaqlarыn hеsabыna, 3235 manat isя hцquqi mцяssisяlяrlя vя fiziki шяxslяrlя baьlanmыш mцqavilяlяr hеsabыna tоplanmышdыr. 6. - Rеklam rцsumu: Rеklam rцsumu 2500 manata qarшы faktiki 2177 manat vяsait daxil оlmuшdur ki, bu da nяzяrdя tutulan plandan 323 manat azdыr. 7. - Avtоdayanacaq rцsumu: Avtоdayanacaq rцsumu 350 manata qarшы 360 manat оlmaqla nяzяrdя tutulduьundan 10 manat чоxdur. 8. - Mеhmanxana rцsumu: Mеhmanxana rцsumu 350 manata qarшы faktiki 211 manat оlmaqla, 139 manat kяsrlя, 60,3 % yеrinя yеtirilmiшdir. 9. - Subsidiya: Шяki Bяlяdiyyяsi цzrя subsidiya 6 aylыqда 16988 manat тяшкил етмишдир. 10. - H.Яliyеv parkыndan daxil оlmalar: H.Яliyеv parkыnda оlan karusеllяrdяn 6 ayda 5000 manat gяlir planlaшdыrыlmышdыr ki, faktiki 5358 manat icra оlunaraq 358 manat чоx, proqnoz 107,2% yеri-

nя yеtirilmiшdir. 11. - Digяr daxilоlmalar: Digяr daxilоlmalar 3650 manat nяzяrdя tutulmuшdur, ancaq faktiki 80 manat оlmuшdur ki, 2,1% yеrinя yеtirilmiшdir.

Xяrclяr Шяki Bяlяdiyyяsi цzrя 2014-cц ilin 6 ayыnda gяlirlяrin artыq 1,2 dяfя yеrinя yеtirilmяsi, tяbii ki, xяrclяrin dя artыq yеrinя yеtirilmяsinя sяbяb оlmuшdur. Bеlя ki, xяrclяr maddяlяri 210000 manat hяcmindя prоqnоzlaшdыrыldыьы halda faktiki, 250188 manat 1,2 dяfя, yяni nяzяrdя tutulduьundan 40188 manat чоx yеrinя yеtirilmiшdir. Mяlumat цчцn: 2014-cц ilin 6 aylыnda yеrli юzцnцidarяеtmя оrqanlarыnыn saxlanmasыna nяzяrdя tutulmuш 110398 manata qarшы faktiki 101570 manat, sоsial mцdafiя vя sоsial tяminat xяrclяri 2000 manata qarшы 1220 manat, mяdяniyyяt, incяsяnяt, kцtlяvi infоrmasiya vя bяdяn tяrbiyяsi xяrclяri 10000 manata qarшы 29179 manat vя abadlыq iшlяri цzrя 85210 manata qarшы 112797 manat, digяr xяrclяr 1392 manata qarшы 5422 manat, maliyyя чatышmazlыьы sяbяbli sяhiyyя vя tяhsil xяrclяrinя nяzяrdя tutulmuш 1000 manatdan faktiki xяrc еdilmяmiшdir.


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 4

сящ.4

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ТЯБРИК ЕДИРИК

Щяйатыны радиасийадан кянарда тясяввцр етмяйян ИНСАН

№ 9 (120), Сентйабр 2014

Мятбуат Шурасы Шякидя конфранс кечириб Топлантыда informasiya tяhlцkяsizliyi ilя baьlы bюlgя mediasыnыn qarшыsыnda duran vяzifяlяr mцzakirя olunub Sentyabrыn 12-dя Шяki шяhяrindя Azяrbaycan Mяtbuat Шurasыnыn tяшяbbцsц ilя "Azяrbaycanыn informasiya tяhlцkяsizliyi bюlgя mediasы mцstяvisindя" mюvzusunda konfrans keчirilib. (Tяdbirdя шuranыn idarя heyяtinin цzvlяri, юlkяnin aparыcы kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin, elektron media resurslarыnыn rяhbяrlяri, Шяki vя яtraf rayonlarda fяaliyyяt gюstяrяn qяzetlяrin tяmsilчilяri iшtirak ediblяr.) Toplantы iшtirakчыlarы яvvяlcя цmummilli lider Heydяr Яliyevin Шяki шяhяrinin mяrkяzindя ucaldыlmыш abidяsi юnцnя tяr чiчяklяr dцzцb, xatirяsini ehtiramla yad ediblяr.

lяsinin tяkcя paytaxt KИV-lяri цчцn deyil, eyni zamanda, bюlgя mяtbuatы цчцn dя aktual tяrяflяrini ortaya qoyub. Я.Amaшov bildirib ki, Prezident Administrasiyasыnыn rяhbяri Ramiz Mehdiyevin mцшavirяdя qeyd etdiyi kimi, bюlgяlяrdя fяaliyyяt gюstяrяn kцtlяvi informasiya vasitяlяri yerli ictimai rяyi formalaшdыrmaq xцsusiyyяtinя malikdirlяr. Bu baxыmdan onlarыn hadisя vя proseslяrя yanaшma tяrzindяki monolitlik dя юnяmli faktordur. Eyni zamanda bюlgяdя fяaliyyяt gюstяrяn jurnalistlяrin informasiya tяhlцkяsizliyi ilя baьlы mяsяlяlяrя yanaшmasы mцhцm яhяmiyyяt daшыmaqdadыr.

bюlgя mяtbuatыnыn nцmayяndяlяri - "Шяki" qяzetinin redaktoru Akif Salam, "Zaqatala" qяzetinin redaktoru Иbrahim Иbrahimov, "Oьuz" qяzetinin redaktoru Nazim Hцseynov, "Qяbяlя" qяzetinin redaktoru Oqtay Mяmmяdov, Qaxыn "Шяlalя" qяzetinin redaktoru Novruz Шabanov, "Balakяn" qяzetinin redaktoru Mцrsяl Mikayыlov bildiriblяr ki, media milli maraqlarы mцtlяq nяzяrя almalы vя ona sюykяnmяlidir. Bu, hяr bir jurnalistdяn vяtяnpяrvяr olmaьы tяlяb edir. Qeyd olunub ki, Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyev dя hяmiшя nitq vя чыxышlarыnda jurnalistlяri vяtяnpяrvяr olmaьa чaьыrыb.

Sonra media tяmsilчilяri gюrkяmli mцtяfяkkir Mirzя Fяtяli Axundzadяnin ev-muzeyindя olub, abidяsini ziyarяt ediblяr. Toplantы iшtirakчыlarы, hяmчinin Azяrbaycanыn gюrkяmli шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin Шяki шяhяrinin mяrkяzindя ucaldыlmыш abidяsi юnцnя dя tяr чiчяklяr dцzцblяr. "Шяki-Saray" hotelinin konfrans zalыnda keчirilяn toplantыnы Mяtbuat Шurasыnыn sяdri Яflatun Amaшov aчaraq avqustun 29da dюvlяt orqanlarыnыn informasiyanыn verilmяsinя mяsul struktur bюlmяlяrinin vя юlkяnin aparыcы kцtlяvi informasiya vasitяlяri rяhbяrlяrinin Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti Administrasiyasыnыn rяhbяri Ramiz Mehdiyevin sяdrliyi ilя keчirilmiш mцшavirяsinin юlkя hяyatыnda mцhцm hadisя kimi yadda qaldыьыnы diqqяtя чatdыrыb. Bildirilib ki, mцшavirяdя Prezident Administrasiyasыnыn rяhbяrinin qaldыrdыьы mяsяlяlяr, elяcя dя aчыqladыьы konkret faktlar informasiya tяhlцkяsizliyi mяsя-

Konfransda Mяtbuat Шurasы sяdrinin mцavini, Beynяlxalq Avrasiya Mяtbuat Fondunun rяhbяri Umud Rяhimoьlu, шuranыn idarя heyяtinin цzvlяri - Milli Mяclisin deputatы Cavanшir Feyziyev, "Иki sahil" qяzetinin baш redaktoru Vцqar Rяhimzadя чыxыш edяrяk Azяrbaycanыn informasiya tяhlцkяsizliyi mяsяlяsinin юlkя miqyasыnda mцzakirяsini vacib mяqam kimi vurьulayыblar. Bildirilib ki, mяtbuatыmыz tяbiяti etibarilя cяmiyyяtdя vяtяnpяrvяrlik hissinin aшыlanmasыna xidmяt edяn materiallara hяmiшя geniш yer verib. Bu tipli yazыlarыn istяr kяmiyyяtinin, istяrsя dя keyfiyyяtinin artыrыlmasыna ehtiyac var. Natiqlяr dцnya miqyasыnda medianыn milli maraqlarы mцdafiя etmяsi ilя baьlы nцmunяlяrin цzяrindя dayanaraq qeyd ediblяr ki, xalq vя юlkя цчцn vacib mяqamlarda KИV-lяrin monolit komanda kimi чыxыш etmяsi hяlledici яhяmiyyяtя malikdir . Toplantыda чыxыш edяn

Чыxышlarda vurьulanыb ki, XXЫ яsr informasiya яsridir. Burada savaш tяkcя mцharibя meydanlarыnda getmir. Torpaqlarыmыzыn 20 faizini iшьal etmiш Ermяnistan kimi qonшumuz varsa, mediamыz tяcavцzkarыn informasiya manipulyasiyalarыndan da dцzgцn nяticя чыxarmaьы bacarmalыdыr. Bu baxыmdan yerlяrdя яhalini maariflяndirmяk missiyasыnы hяyata keчirяn bюlgя KИV-lяrinin цzяrinя dя mцhцm vяzifяlяr dцшцr.

Шяkidя Qarabaь Mцharibяsi Яlillяri, Veteranlarы vя Шяhid Ailяlяri Иctimai Birliyinin tяшkilatчыlыьы treninq keчiriliб

08 sentyabr 2014-cц il tarixdя Шяki шяhяrindя yerlяшяn "Cяnnяt baьы" otelinin konfrans zalыnda Qarabaь Mцharibяsi Яlillяri, Veteranlarы vя Шяhid Ailяlяri Иctimai Birliyinin tяшkilatчыlыьы ilя Шяki шяhяrindяn olan bir qrup Qarabaь mцharibяsi яlili vя veteranы цчцn treninq keчirilmiшdir.

Rabitя vя Yцksяk Texnologiyalar Nazirliyi tabeliyindя "Milli Nцvя Tяdqiqatlarы Mяrkяzi" Qapalы Sяhmdar Cяmiyyяtinин sяdrи, АМЕА Радиасийа Проблемляри Институтунун директору, профессор Адил Гярибов АМЕА-нын щягиги цзвц сечилмишдир. Adil Abdulxalыq oьlu Qяribov 1950-ci il mart ayыnыn 28-dя Azяrbaycan Respublikasы Шяki rayonunun Иbrahim kяndindя anadan olmuшdur. 1966-cы ildя Kiчik Dяhnя kяnd orta mяktяbini gцmцш medalla, 1972-ci ildя isя Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinin kimya fakцltяsini fяrqlяnmя diplomu ilя bitirmiшdir. 1972-1976-ъы illяrdя AEA Radiasiya Tяdqiqatlarы Sektorunun aspiranturasыnda fiziki-kimya ixtisasы цzrя tяhsil alан Адил Гярибов, 1979-cu ildя "Seolit vя tяrkibindя seolit olan katalizatorlara qamma шцalarыn tяsirinin tяdqiqi" mюvzusunda namizяdlik, 1995-ci ildя isя "Oksid vя metaloksid sistemlяrinin sяthindя maddяlяrin radiasiya-katalitik parчalanma proseslяrindя enerji юtцrцlmяsinin qanunauyьunluqlarы" mюvzusunda fiziki-kimya vя radiasiya kimyasы ixtisaslarы цzrя doktorluq elmi dяrяcяsi almыш, 1998-ci ildя radiasiya kimyasы ixtisasы цzrя professor elmi adыna layiq gюrцlmцш, 2007-ci ildя AMEA-nыn mцxbir цzvц seчilmiшdir. Профессор 2002-ci ildяn bu gцnя kimi AMEA Radiasiya Problemlяri Иnstitutunun direktoru vяzifяsindя чa-lышмыш, 2014-ъц илин ийул айын-да Азярбайъан Республика-сынын prezidentи

Иlham Яliye-vin sяrяncamы ilя Rabitя vя Yцksяk Texnologiyalar Na-zirliyi tabeliyindя "Milli Nц-vя Tяdqiqatlarы Mяrkяzi" Qapalы Sяhmdar Cяmiyyяtinин sяdrи tяyin edilмиш, щямчинин ийул айында АМЕА-нын щягиги цзвц сечилмишдир.

2005-ci ildя "Яmяkdar elm xadimi" fяxri adыna layiq gюrцlян профессор Aдил Qяribov respublikanыn heterogen proseslяrin vя bяrk cisimlяrin radiasiya kimyasы цzrя ilk elmlяr doktoru, professor, "Radiasiya materialшцnaslыьы" elmi mцdafiя шurasыnыn hяmsяdri, elmi-texniki vя mцxtяlif elmi ekspert шuralarыnыn цzvцdцr. O, 200-dяn artыq elmi яsяrin, 17 mцяlliflik шяhadяtnamяsinin, 10 patentin mцяllifidir, 8 elmlяr namizяdi vя 1 elmlяr doktoru yetiшdirmiшdir.

Gюrkяmli alimin elmi fяaliyyяti atom enerjisinin чevrilmяsi vя ondan istifadя olunmasы, atom-hidrogen energetikasы, nцvя-neftkimya komplekslяrinin yaradыlmasы, nцvя reaktorlarыnыn tяhlцkяsizliyi, radiasiya materialшцnaslыьы, radiasiya katalizi vя adsorbsiyasы, respublikanыn nцvя vя radiasiya tяhlцkяsizliyi kimi aktual problemlяri яhatя edir. Aдил Qяribov uzun mцddяt Rusiya И.V.Kurчatov adыna Atom Enerjisi Иnstitutu, sonralar "Kurчatov Elmi Mяrkяzinin" Hidrogen Energetika vя Plazma Texnologiya Иnstitutu, Rusiya EA Fiziki-kimya Иnstitutu, Lomonosov adыna MDU-nun "Radiasiya kimyasы" kafedrasы ilя birlikdя elmi tяdqiqatlar aparmышdыr. О, 2001-ci ildяn fundamental elmi tяdqiqatlarla yanaшы geniш miqyaslы elmitяшkilati iшlяr aparыr. Onun RPИyя rяhbяrlik etdiyi dюvrdя institutun elmi istiqamяti vя strukturu Azяrbaycan Respublikasыnыn problemlяri ilя uzlaшan istiqamяtlяrя yюnяldilib vя beynяlxalq tяlяblяrя uyьunlaшdыrыlыb. Onun rяhbяrliyi altыnda RPИ-dя ABШ Energetika Nazirliyi, Чikaqo Universitetinin Arqon Milli laboratoriyasы, Sandia Milli laboratoriyasы, Atom Enerjisi цzrя Beynяlxalq Agentlik, NATO, CRDF vя UETM vя sair qurumlarla layihяlяr яsasыnda elmitexniki iшlяr icra olunur.

Мурад НЯБИБЯЙОВ Редаксийадан: Шяки бялядиййясинин сядри Фикрят Ъяфяров башда олмагла Бялядиййянин вя АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин директору, профессор Зякяриййя Ялизадя башда олмагла Мяркязин коллективляри бцтцн Шякилиляр адындан щямйерлимиз академик Адил Гярибову АМЕА-нын щягиги цзвц сечилмяси вя дювлятимизин башчысы Иlham Яliyevin Сяrяncamы ilя Rabitя vя Yцksяk Texnologiyalar Nazirliyi tabeliyindя "Milli Nцvя Tяdqiqatlarы Mяrkяzi" Qapalы Sяhmdar Cяmiyyяtinин sяdrи tяyin edilмяси мцнасибяти иля тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы вя шяряфли ишиндя даща бюйцк мцвяффягиййятляр арзулайырлар.

Tяdbir ictimai birliyin Aзярбайъан Rеспубликасы Prezidenti yanыnda Qeyri-Hюkцmяt Tяшkilatlarыna Dюvlяt Dяstяyi Шurasыnыn maliyyя dяstяyi ilя hяyata keчirdiyi "Иctimai vя siyasi sahяdя innovativ tяшяbbцslяrin dяstяklяnmяsi цzrя Qarabaь Mцharibяsi iшtirakчыlarыna psixoloji yardыmыn tяшkili" mюvzusunda layihя чяrчivяsin-

www.sheki-ih.gov.az

Баш редактордан: Юз тяряфимдян тяяссцф щисси иля ону ялавя етмяк истярдим ки, сюзцэедян конфранса “Шяки бялядиййяси” гязети дявят олунмамышды. Алдыьым мялуматлара эюря, вахташыры Шякидя чап олунан диэяр гязетлярин дя (“Шяки” гязетиндян башга) ямякдашлары щямин тядбирдя иштирак етмяйибляр.

dя tяшkil olunmuшdur. Qarabaь Mцharibяsi Яlillяri, Veteranlarы vя Шяhid Ailяlяri Иctimai Birliyinin sяdri Mehdi Mehdiyevin iшtirak etdiyi tяdbirin яsas mяqsяdi mцharibя iшtirakчыlarыnыn psixoloji durumlarыnы rayonlar цzrя mцяyyяnlяшdirmяk, onlarыn normal hяyat шяraitinя reabilitasiya olunmalarы yollarыnы mцяyyяn etmяk, psixoloji vяziyyяtin yaxшыlaшdыrыlmasы цчцn xidmяtin tяшkil edilmяsi vя ehtiyacы olan insanlara yardыm gюstяrilmяsidir. Тядбирдя нюvbяti iki gцndя Иsmayыllы, Qяbяlя, Oьuz, Qax, Zaqatala vя Balakяn rayonlarыndan olan mцharibя iшtirakчыlarыnыn bir qrupu цчцn dя treninqlяrin keчirilmяsi nяzяrdя tutulmuшdur.


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 5

№ 9 (120), Сентйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.5

Bяlяdiyyяlяr: reallыqlar, problemlяr, perspektivlяr Demokratiya mяktяbi hesab olunan bяlяdiyyя institutunun inkiшaf sяviyyяsi hяr bir юlkяdя yerli demokratiyanыn sяviyyяsinin gюstяrici kimi чыxыш edir. Azяrbaycan bяlяdiyyяlяri malik olduqlarы qыsa tarixi dюvr яrzindя яldя olunmuш mцsbяt nяticяlяrlя yanaшы, hяllini gюzlяyяn xeyli sayda problemlяrin mюvcudluьu gяlяcяk bяlяdiyyя institutunun яsaslы islahatlarыnыn hяyata keчirilmяsini zяruri edir. 2014-cц ilin dekabrыnda Azяrbaycanыn hяyatыnda mцhцm hadisяlяrdяn biri kimi nюvbяti bяlяdiyyя seчkilяri keчirilяcяk. Ona gюrя dя bu яrяfяdя bяlяdiyyяlяrin 15 ildя keчdiyi yola nяzяr salmaq, bu sahяdя яldя olunan nяticяlяr, qarшыlanan problemlяr vя юlkяmizin iqtisadi tяrяqqisinя, yerli problemlяrin hяllinin sцrяtlяnmяsinя vя яhalinin sosial rifahыna xidmяt edя bilяcяk perspektivlяr barяdя dцшцnmяk yeinя dцшяr.

ЯЛИ МЯСИМЛИ, Миллят вякили, Иqtisadi vя Sosial Иnnovasiyalar institutunun rяhbяri

Reallыqlar Azяrbaycanda 15 ilя yaxыndыr ki, bяlяdiyyяlяr fяaliyyяt gюstяrir. Bu mцddяt яrzindя yerli юzцnцidarя orqanlarыnыn fяaliyyяtini birbaшa tяnzimlяyяn 30-dan artыq qanun vя digяr normativ aktlar qяbul edilmiш, bяlяdiyyя institutunun formalaшmasы vя inkiшafы istiqamяtindя bir sыra zяruri addыmlar atыlmышdыr. Bununla yanaшы "Yerli юzцnцidarя haqqыnda" Avropa Xartiyasыnыn tяsdiq edilmяsi barяdя" Azяrbaycan Respublikasыnыn 25 dekabr 2001-ci il tarixli Qanunu ilя tяsdiq edilmiш vя 01 avqust 2002-ci il tarixdя qцvvяyя minmiшdir. Hяr ilin fevralыnda Milli Mяclisdя bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqanыn illik mяruzяlяrinin tяhlili gюstяrir ki, bir чox bяlяdiyyяlяr onlarыn qarшыsыnda duran vяzifяlяri layiqincя yerinя yetirяrяk, abadlaшdыrma vя quruculuq iшlяrindя fяal iшtirak eдir, sosial-iqtisadi xarakterli mцhцm layihяlяr hяyata keчirirlяr. Ишini hяmin sяviyyяdя qurmaьы bacaran bяlяdiyyя idarячiliyinin sяmяrяliliyi artmaqda davam edir. Bu qяbildяn olan bяlяdiyyяlяrdя yerli яhali ilя qarшыlыqlы mцnasibяtlяr xeyli yaxшыlaшыr, ictimai яlaqяlяri gцclяnir. Bununla belя bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqanыn illik mяruzяsindя gюstяrildiyi kimi, "2013-cц ildя Яdliyyя Nazirliyinя bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяti ilя baьlы 1855, 2012ci illя mцqayisяdя 17 faiz чox mцraciяt daxil olmuшdur. Aparыlan tяhlillяr nяticяsindя mцяyyяn edilmiшdir ki, mцraciяtlяrin 495-i torpaq sahяsinin ayrыlmasы tяlяbi, 302-si torpaq mцbahisяsi, 168-i isя torpaq sahяsinin sяnяdlяшdirilmяsi ilя baьlы olmuшdur. Belяliklя, mцraciяtlяrin 52 faizi torpaq mяsяlяlяri, digяrlяri isя bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяti ilя baьlы olmuшdur. Daxil olan mцraciяtlяrя baxыlarkяn 52-si цzrя inzibati nяzarяt icraatы qaydasыnda araшdыrыlma aparыlmыш, digяrlяrinя mahiyyяti цzrя baxыlaraq cavab verilmiш, 25 mцraciяt цzrя materiallar isя цmumi qiymяt verilmяsi цчцn prokurorluq orqanlarыna gюndяrilmiшdir". "…Nazirlik tяrяfindяn aшkar edilmiш bu vя ya digяr qanun pozuntularыnыn aradan qaldыrыlmasы цчцn ayrы-ayrы bяlяdiyyяlяrя 3445 tюvsiyя verilmiш, mцvafiq metodik vяsaitlяr hazыrlanaraq bцtцn bяlяdiyyяlяrя gюndяrilmiшdir. Bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяti araшdыrыlarkяn юtяn il яrzindя 3460 hektar torpaq sahяsinin qanunsuz ayrыlmasыnыn qarшыsы alыnmыш, hяyata keчirilяn tяdbirlяr nяticяsindя qanunsuz olaraq icarяyя verilmiш 3196 hektar, xцsusi mцlkiyyяtя verilmiш 240 hektar, istifadяyя verilmiш 21 hektar torpaq sahяsi bяlяdiyyя mцlkiyyяtinя qaytarыlmышdыr". "Bir sыra bяlяdiyyяlяr tяrяfindяn mцtlяq tяqdim edilmяli olan bяlяdiyyя aktlarы qanunla mцяyyяn edilmiш mцddяtя

ekspertizaya gюndяrilmяmiшdir. Belя hallarыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdi ilя Azяrbaycan Respublikasы Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin 326-1.2-ci maddяsinя яsasяn inzibati xяta haqqыnda 415 protokol tяrtib edilяrяk aidiyyяti mяhkяmяlяrя gюndяrilmiш vя bununla baьlы 364 bяlяdiyyя sяdri (bяzilяri isя hяtta iki dяfя) inzibati mяsuliyyяtя cяlb edilmiшdir. Prokurorluьa gюndяrilmiш 26 materialdan 7-si цzrя cinayяt iшi baшlanmыш, onlardan 3-ц цzrя istintaq yekunlaшaraq mцvafiq mяhkяmяlяrя gюndяrilmiш, bir cinayяt iшi цzrя artыq ittiham hюkmц чыxarыlmышdыr. Hяmчinin bir material цzrя cinayяt iшinя xitam verilmiш, 3 material цzrя cinayяt iшinin baшlanmasы rяdd edilmiш, digяrlяri isя baxыlmaqdadыr. Hцquq pozuntularыnыn profilaktikasы mяqsяdi ilя hяr bir fakt цzrя onlarы doьuran sяbяb vя шяrait tяhlil edilmiш, hяmin pozuntulara yol verilmiш bяlяdiyyяlяrя mцvafiq tюvsiyяlяr gюndяrilmiшdir". Bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan tяrяfindяn aparыlmыш tяhlil vя цmumilяшdirilmяlяr nяticяsindя bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя aшaьыdakы hцquq pozuntularыnыn xarakterik olmasы mцяyyяn edilmiшdir: - bяlяdiyyя sяdrlяri tяrяfindяn vяzifя sяlahiyyяtlяrindяn sui-istifadя etmяklя torpaq sahяlяrinin qanunsuz mцlkiyyяtя vя icarяyя verilmяsi; - yerli bцdcяdяn dцzgцn istifadя edilmяmяsi; - icarя haqqыnыn, vergi vя юdяniшlяrin vaxtыnda vя tam mяblяьdя yerli bцdcяyя юdяnilmяsinin tяmin edilmяmяsi; - sяnяdlяrin saxtalaшdыrыlmasы; - maliyyя sяnяdlяrinin gizlяdilmяsi vя ya mяhv edilmяsi; - шяffaflыьыn tяmin edilmяmяsi.

Problemlяр Gюrцlяn iшlяr bir qrup bяlяdiyyяnin fяaliyyяtinin timsalыnda юzцnц mцsbяt tяcrцbя ola bilяcяk sяviyyяdя doьrultsa da, bяlяdiyyяlяrin xeyli hissяsinin iшi gцnцn tяlяblяri sяviyyяsindяn чox aшaьыdыr. Bunun sяbяblяri чoxdur. Hяmin sяbяblяr arasыnda bяlяdiyyяlяrin hцquq vя sяlяhiyyяtlяrinin onlarыn sяmяrяli fяaliyyяti цчцn yetяrli sяviyyяdя olmamasы, maliyyя imkanlarыnыn aшaьы olmasы, bяlяdiyyяlяrlя icra hakimiyяti orqanlarы arasыnda gerчяk mцnasibяtlяrin mюvcud qanunvericiliyя uyьun gяlmяmяsi vя чox vaxt юzцnц bяlяdiyyяlяrin tabeчыlыk mцnasibяtlяri шяklindя gюstяrmяsi onlarыn fяaliyyяtinя mяnfi tяsir gюstяrir. Bяlяdiyyяlяrin statusundakы bu cцr qeyri-mцяyyяnlik onlarыn sяlahiyyяtlяri dairяsinin mяhdudluьunda da юzцnц bцruzя verir. Tяcrцbяdя bяlяdiyyяlяrin "tяbii sяlahiyyяtlяri"nя aid edilяn bцtцn fяaliyyяtlяri (kommunal xidmяtlяrinin tяшkili, яrazilяrin abadlaшdыrыlmasы, bяlяdiyyя яrazisindя yaшayan vяtяndaшlarыn uчot vя qeydiyyatы, sosial xidmяtlяrin tяшkili, su tяchizatы vя s.) Azяrbaycanda mцxtяlif icra hakimiyyяti qurumlarы hяyata keчirir. Hazыrda юlkяmizdя bяlяdiyyя institutunun real sяlahiyyяt sferasы bяlяdiyyя yollarыnыn saxlanmasы, dюvlяtin sosial proqramlarы ilя яhatя olunmayan aztяminatlы vяtяndaшlara sosial yardыmlarыn gюstяrilmяsi, qяbristanlыqlarыn saxlanmasы vя yas mяrasimlяrinin tяшkili ilя mяhdudlaшыr. Bununla yanaшы bяlяdiyyяlяrin kadr potensialыnыn arzu olunan sяviyyяdя olmamasы, bяlяdiyyя цzvlяrinin xeyli hissяsinin peшяkarlыq vя idarяetmя qabi-

liyyяtinin aшaьы olmasы, bяlяdiyyяlяrin ifrat dяrяcяdя xыrdalanmasы vя чoxunun optimal hesab edilя bilяcяk юlчцdяn kяnar olmasы vя s. bu kimi amillяr onlarыn fяaliyyяtinin sяmяrliliyinя mяnfi tяsir gюstяrir.

Azяrbaycanda yerli юzцnцidarя islahatlarыnыn gяlяcяk perspektivlяri xeyli dяrяcяdя hюkumяtin, bяlяdiyyя assosiasiyalarыnыn, vяtяndaш cяmiyyяti institutlarыnыn vя beynяlxalq tяшkilatlarыn fяaliyyяtinin koodinasiyasыnыn sяmяrяlilik dяrяcяsindяn asыlы olacaqdыr. Artыq hюkumяtin islahatlara gedяcяyinя iшarя edяn mцяyyяn tяшяbbцslяri mцшahidя olunur. Qanunvericiliyя edilяn яlavя vя dяyiшikliklяrdя bяlяdiyyяlяrin rolunun artыrыlmasы, bя-

ruri hesab edirik. Bununla yanaшы hяm dя onu qeyd etmяk lazыmdыr ki, artыq bir dяfя Azяrbaycanda bяlяdiyyяlяrin birlяшdirilmяsi yolu ilя onlarыn sayыnыn azaldыlmasы tяcrцbяsindяn istifadя olunub. Hяmin tяcrцbяyя яsaslnaraq demяk istяrdik ki, bяlяdiyyяlяrin birlяшdirilmяsi mяsяlяsi mexaniki bir tяdbir kimi yox, obyektiv monitorinqlяr aparыlmaqla, islahatlarыn tяrkib hissяsi kimi hяyata keчirilmяlidir. Ona gюrя ki, islahatlarы davam etdirmяdяn bяlяdiyyяlяrin mexaniki surяtdя birlяшdirilmяsi юz iшini nцmunяvi quran bir sыra bяlяdiyyяlяrя mцnasibяtdя mцsbяt nяticя verя bilsя dя, цmumilikdя gюtцrdцkdя islahatlarы davam etdirmяdяn 3-4 bяlяdiyyяnin birlяшmяsi sadяcя hяmin bяlяdiyyяlяrdя mюvcud olmuш prob-

lяdiyyяlяrin maliyyя vя kadr potensialыnыn gцclяndirilmяsi, bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя ictimai nяzarяt mexanizmlяrinin tяkmillяшdirilmяsi istiqamяtindя iшlяr gedir vя yerli problemlяrin hяllini юz цzяrinя gюtцrmяyя hazыr olan yaшayыш mяntяqяlяrindя bяlяdiyyяlяrя yerli юzцnцidarя statusunun verilmяsi vя s. kimi mцhцm mяsяlяlяrlя baьlы islahatlarыn aparыlmasы nяzяrdя tutulur. Milli Mяclisin payыz sessiyasыnda "Azяrbaycanda bяlяdiyyяlяrin birlяшmяsi yolu ilя yeni bяlяdiyyяlяrin yaradыlmasы haqqыnda" qanun layihяsinin mцzakirяsi gюzlяnilir. Hяmin qanun layihяsinя яsasяn цmumilikdя respublikanыn 21 rayonu цzrя 204 bяlяdiyyяnin birlяшmяsi nяticяsindя 94 bяlяdiyyяnin yaradыlmasы vя 110 bяlяdiyyяnin lяьv edilmяsi nяzяrdя tutulub. Bu qanun qцvvяyя mindikdяn sonra юlkяdя bяlяdiyyяlяrin sayы 1717-dяn 1607-yя enяcяk. Beynяlxalq praktikadan vя bяlяdiyyяlяrin optimal юlчцsц anlayышыndan чыxыш etmяklя demяk olar ki, 9,5 milyon яhalisi olan Azяrbaycan цчцn 1717 bяlяdiyyяlazыm olduьundan xeyli чoxdur. Hяm dя onlarыn 90 faizя yaxыnы kяnd bяlяdiyyяlяridыr vя onun da xeyli hissяsinin fяaliyyяtinin sяmяrяliliyi aшaьыdыr. Azяrbaycanda bяlяdiyyяlяrin sayы xeyli чox olduьundan, islahatlar konteksindя onlarыn fяaliyyяtinin sяmяrяliliyinin artыrыlmasыnыn optimal yollarыndan biri dя bяlяdiyyяlяrin sayыnыn yaradыcыlыq tяtbiq etmяklя azaldыlmasыdыr. Bu baxыmdan bяlяdiyyяlяrin sayыnыn azaldыlmasы siyasяtinin davam etdirilmяsinя mцsbяt yanaшыr vя zя-

lemlяrin dя birlяшmяsindяn uzaьa gedя bilmir. Ona gюrя dя obyektiv monitorinqlяr aparыlmalы, bяlяdiyyяlяrdя mюvcud olan problemlяr aшkarlanmalы, onlarыn obyektiv vя subyektiv sяbяblяri vя bяlяdiyyяlяrin optimal юlчцlяri mцяyyяnlяшdirilmяlidir. Bundan sonra bяlяdiyyяlяrin birlяшmяsi istiqamяtindя lazыmы addыmlar atыlmalыdыr. Bununla yanaшы bяlяdiyyяlяrin hцquqlarыnыn artыrыlmasы istiqamяtindя real nяticя verя bilяn islahatlar davam etdirilmяlidir. Son illяr qanunvericilik sяnяdlяrinя edilяn dяyiшikliklяrdя bяlяdiyyяlяrin rolunun artыrыlasы mяsяlяri dя юzцnя yer tapmaьa baшlayыb. Иdeya belяdir ki, bяlяdiyyя institutunu mюhkяmlяndirmяk vя fяaliyyяtinin sяmяrяliliyini artыrmaqdan юtrц bяlяdiyyяlяrin sяlahiyyяtlяri artыrыlsыn vя buna hazыr olan bяlяdiyyя чяkя bilяcяyi yцk qяdяr salahiyyяtя malik olsun. Bяlяdiyyяlяrin maliyyяsi aшaьыdakы mяnbяlяr hesabыna formalaшыr: 1. Fiziki шяxslяrdяn torpaq vergisi; 2. Fiziki шяxslяrdяn яmlak vergisi; 3. Torpaq satышыndan vя icarяdяn яldя olunan vяsait; 4. Dюvlяt bцdcяsindяn transfert. Bяlяdiyyяlяrin gяlirlяri яsasяn torpaq satышы vя icarяsindяn, elяcя dя dюvlяt bцdcяsindяn ayrыlan dotasiyadan formalaшыr. Bяlяdiyyяlяr ися onlarыn sяlahiyyяtlяrindя olan vergilяri yыьa bilmirlяr. Ona gюrя dя bяlяdiyyяlяrin maliyyя imkanlarы чox mяhduddur. Mяsяlяn, bцdcяdяn bяlяdiyyяlяrя ayrыlan vяsait 2011-ci ildяki 3,5 milyon manatdan

Perspektivlяr

son iki ildя 5,2 milyon manata чatdыrыlsa da, bu чox azdыr. Hяmin vяsaiti юlkя цzrя mюvcud olan bяlяdiyyяlяrin sayыna bюldцkdя hяr bяlяdiyyяyя orta hesabla 3 min manat (яslindя rayon mяrkяzlяrinя aid bяlяdiyyяlяrя 7-8 min manat. Kяnd bяlяdiyyяlяrinя 1700-2000 manat) pul dцшцr. Bяlяdiyyяlяrin bцtцn gяlirlяrini цst-цstя gяlяndя isя heч 40 milyon manata чatmыr ki, bu da orta hesabla hяr bяlяdiyyяyя ildя 23 min manat pul demяkdir vя ya юlkя яhalisinin sayыna bюldцkdя, ildя adambaшыna 4 manat 20 qяpik pul dцшцr. Tяbii ki, belя bir maliyyя imkanlarы шяraitindя яmяk haqqlarы verildikdяn sonra qalan hissяyя elя dя ciddi iшlяr gюrmяk olmur. 2015-ci il yanvarыn 1-dяn Azяrbaycanda fiziki шяxslяr яmlak vergisini onlarыn xцsusi mцlkiyyяtindя olan binalarыn sahяsindяn asыlы olaraq юdяyяcяklяr. Milli Mяclis tяrяfindяn qяbul edilmiш Vergi Mяcяllяsinя dяyiшikliklяrя яsasяn, яmlak vergisi 30 kvadrat metri юtяn sahяnin hяr kvadrat metrinя gюrя hesablanacaq. Mцvafiq olaraq, 30 kv. metrяdяk sahя яmlak vergisinin юdяnilmяsindяn azad olunur. Qцvvяdя olan qanunvericiliyя gюrя, яmlakыn dяyяri 5 min manatdan azdыrsa, vergi tutulmur. Dяyяr bu mяblяьi keчяrsя, vergi binanыn dяyяrinin 0,1 faizini tяшkil edir. Fiziki шяxslяrin xцsusi mцlkiyyяtindя olan binalara gюrя яmlak vergisi onlarыn yerlяшdiyi яrazinin bяlяdiyyяsi tяrяfindяn hesablanыr. Mяcяllяyя dяyiшikliklяrя яsasяn, gяlяn ildяn Fiziki шяxsin xцsusi mцlkiyyяtindя olan yaшayыш vя qeyri-yaшayыш sahяlяrinя gюrя aшaьыdakы vergi dяrяcяlяri tяtbiq olunacaq: Bakы шяhяri цzrя - hяr kvadrat metr sahяyя gюrя 40 qяpik, Gяncя, Sumqayыt шяhяrlяri vя Abшeron rayonu цzrя - 30 qяpik, Digяr шяhяrlяr (rayon tabeliyindя olan шяhяrlяr istisna olmaqla) rayon mяrkяzlяri цzrя - 20 qяpik, rayon tabeliyindя olan шяhяrlяrdя, qяsяbяlяrdя vя kяndlяrdя (Bakы vя Sumqayыt шяhяrlяrinin, habelя Abшeron rayonunun qяsяbя vя kяndlяri istisna olmaqla) - 10 qяpik. Bina Bakы шяhяrindя yerlяшdikdя, hяmin dяrяcяlяrя mцvafiq olaraq icra hakimiyyяti orqanыnыn mцяyyяn etdiyi 0,7-dяn aшaьы vя 1,5-dяn yuxarы olmayan яmsallar tяtbiq olunacaq. Fiziki шяxslяrdяn яmlak vergisinin yыьыlmasыnda edilяn dяyiшikliklяr (hяr kvadrat metr sahяyя gюrя rayonda 10-20 qяpik, Bakыda 40 qяpik vergi yыьыmы) bяlяdiyyяlяrin gяlirlяrinin indikindян 2 dяfя artыq olmasыna gяtirib чыxara bilяr. Bяlяdiyyяlяrin sяlahiyyяtlяri "Yerli юzцnцidarя haqqыnda" Xartiyanыn bilavasitя bяlяdiyyяlяrin sяlahiyyяtlяri ilя baьlы mяqamlarы яsas gюtцrцlmяklя artыrыlmalыdыr. "Yerli юzцnцidarя haqqыnda" Xartiyanыn bilavasitя bяlяdiyyяlяrin sяlahiyyяtlяrinя aid olan bяndlяri aшaьыdakыlardыr: - Yerli юzцnцidarя orqanlarыnыn яsas sяlahiyyяtlяri konstitusiya vя ya qanun ilя mцяyyяn edilir. Lakin bu mцddяa yerli юzцnцidarя orqanlarыna qanuna mцvafiq olaraq ayrы-ayrы konkret sяlahiyyяtlяrin verilmяsini istisna etmir. - Yerli юzцnцidarя orqanlarы onlarыn sяlahiyyяtindяn чыxarыlmamыш vя baшqa bir hakimiyyяt orqanыnыn sяlahiyyяtinя aid edilmяmiш hяr hansы mяsяlяyя dair юz tяшяbbцslяrini hяyata keчirmяk цчцn qanunla mцяyyяn edilmiш hцdudlarda tam sяrbяstliyя malikdirlяr.

(Арды 16-ъы сящифядя)


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 6

сящ.6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Бaш prokuror Zaqatalada vяtяndaшlarы qяbul edib

“Сярхан вя Фаиг”ин ъянэавярляринин уьурлары Илгар ИБРАЩИМОВ 28 avqust 2014-cu il тарихдя Эцrgцstanыn Ureki sяhяrindя кечирилмиш K-1, MMA (qaydasыz dюyuш) nюvu uzrя Beynяlxalq turnirдя

APA-nыn Шяki-Zaqatala bцrosunun mяlumatыna gюrя, Азярбайъанын баш прокурору Закир Гаралов Zaqatala Rayon Prokurorluьunun inzibati binsыnda Balakяn, Zaqatala, Qax vя Шяki rayonlarыndan olan vяtяndaшlarы qяbul edib. Baш Prokurorluьun mяsul яmяkdaшlarыnыn, habelя яlaqяdar tabe prokurorlarыn iшtirakы ilя keчirilяn qяbulda baш prokuror bюlgяdя yaшayan vяtяndaшlarыn mцraciяtlяrindя qaldыrыlan vя bilavasitя

prokurorluq orqanlarыnыn sяlahiyyяtlяrinя aid olan mяsяlяlяr цzrя onlarыn qanunauyьun vя operativ шяkildя hяll edilmяsi цчцn Baш Prokurorluьun яlaqяdar struktur qurumlarыnыn rяhbяrlяrinя vя tabe rayon prokurorlarыna mцvafiq gюstяriшlяr verilib. Mцraciяtlяrdя qaldыrыlan mяsяlяlяrin bir qismi elя yerindяcя юz hяllini tapыb, eyni zamanda prokurorluьun fяaliyyяtinя aid olmayan digяr mяsяlяlяrlя baьlы mцraciяtlяrin araшdыrыlmasы цчцn aidiyyяti цzrя gюndяrilmяsi tяmin olunub.

№ 9 (120), Сентйабр 2014

Йарышларда Azяrbaycan, Эцrgцstan, Иran вя Еrmяnistan idmanчыlarы kяmer dюyusundя юz эцclяrini sinaйыблар. Azяrbaycan yыqma komandaсыnыn tяrkibindя Шяki idmaнчыlarы da iшtirak etmiшlяr. Доьма шящяримизи турнирдя Шяki “Sяrxan vя

Faiq” adыna Cяngavяr idman klubunun 4 idmancыsы - Иlqar Иbrahimov, Zaur Sabirzadя, Fяrid Abdullayev vя Fяrrux Иbrahimli тямсил етмишляр. Иdmanчыlarыmыz rinqdя dюyцsmцшlяr. Abdullayev Fяrid 27 kq чяkidя K-1 dюyцsцndя rяqibinя qalib эяlяrяk kяmяrя sahib olmuшdur. Turnirdя Dцnya чempionu, Cяngavяr idman klubunun rяhbяri Иlqar Иbrahimov 84 kq чяkidя MMA (qaydaсыz dюyuш) nюvц цзря kяmяr dюyuшцндя yerli idmanчы ilя гаршылашмыш вя bu dюyцшdя qalib gяlяrяk kяmяri яldя etmiшdir. Diэяr iki idmanчымыz - 52 kq cяki дяряъясиндя Zaur Sabirzadя вя 32 kq чяki dяряъясиндя

ДСХ-нин ряиси Шякидя вятяндашлары гябул едиб Эцръцстанын Уреки шящяриндя

Bakiнын Шaьan Olimpiya Иdman Кompleksindя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin tapшыrыq vя tюvsiyяlяrinя яsasяn, mяrkяzi icra hakimiyyяti orqanlarыnыn rяhbяrlяri tяrяfindяn bюlgяlяrdя vяtяndaшlarыn qяbulu davam etdirilir. Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin rяisi Sяrhяd Qoшunlarыnыn komandanы, general-polkovnik Elчin Quliyev sentyabrыn 18-dя Шяki Sяrhяd Dяstяsindя Balakяn, Zaqatala, Qax, Шяki, Oьuz vя Qяbяlя rayonlarыndan olan vяtяndaшlarы qяbul edib. Vяtяndaшlarыn mцraciяtlяri яsasяn Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinя hяqiqi hяrbi xidmяtя qяbul, sяrhяdyanы yaшa-yыш mяntяqяlяrindя sosial-mяiшяt problemlяrinin hяlli, mяnzil шяraitinin yaxшы-laшdыrыlmasы vя digяr mяsяlяlяrlя baьlы olub. Qяbul zamanы vяtяndaшlarыn

mцraciяtlяrinin, шikayяt vя tяkliflяrinin hяrtяrяfli юyrяnilmяsi vя qanunvericiliyя uyьun mцvafiq tяdbirlяrin gюrцlmяsi barяdя DSX-nыn aidiyyяti struktur rяhbяrlяrinя konkret tapшыrыqlar verilib. Mцraciяtlяrin bir qismi yerin-dяcя hяllini tapыb, digяr mяsяlяlяr isя araшdыrыlmaq цчцn nяzarяtя gюtцrцlцb. Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin fяaliyyяt dairяsinя aid olmayan mцraciяtlяr aidiyyяti цzrя чatdыrыlmaq цчцn qeydiyyata alыnыb. Qяbula gяlяn vяtяndaшlar mяrkяzi icra hakimiyyяti orqanlarы rяhbяrlяri tяrяfindяn mцtяmadi olaraq bюlgяlяrdя vяtяndaшlarыn qяbulunun tяшkilindяn razыlыqlarыnы vя yaradыlan шяraitя gюrя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevя minnяtdarlыqlarыnы bildiriblяr.

Bakiнын Щювсан Olimpiya Иdman Кompleksindя

Fяrrux Иbrahыmli ися xal hesabы иля рягибляриня uduzaraq ikincы yerи тутмушlar.

2014-cu il сентйабрын 5-7-дя Bakiнын Шaьan Olimpiya Иdman Кompleksindя Usu-Sanda nюvu uzrя 4-cu Evraziya чempionatы keчirilmisdir Чempionatda Azяrbaycan, Turkiyя, Иran, Gurcustan, Macaristan vя Rusiyanыn iki komandasы 200 idmanчi иля юz qцvвялярini sinamiшлар. Цч эцn davam edяn чempionatda Шяki idmancыlarы da istirak etmisdir. Шяki “Sяrxan vя Faiq” adыna Cяngavяr idman klubunun 7 idmancisы vя bir mяшqicisi cempionatda Azяrbaycan yыqmasinы tяmsil etmiшdilяr. Иdmancыlarыmыz iki qыzыl uч burunc medal qazanmышlar. Чempionat яvvяlki illяrdяn fяrli olaraq 4 yaш qрупунда muxtяlif чяki dяrяcяlяri uzrя kecirilmiшdir. Evraziya чempionatы артыг dorduncu ildiр ки, Azяrbaycanda kecirilir. 2004-2006-ъы illяr arasыnda 18 kq чяkidя Шяki idmanчыsы Иsrafilov Fikirяt вя 1999-2000-ci illяr арасында 48 kq чяki dяrяcяsindя Mяhяrrяmov Sяnan 1-ъи yerи тутараг qizil medal, 19961998-ci illяr 60 kq чяkidя Toqrul Иsmayыlov vя Rasim Kяrimov вя +18 yaшлылар арасында 52 kq чяkidя Sabirzadя Zaur 3 yerи тутараг эцmus medal qazanmisлар. Чempionatdaн йалniz iki idmancыmыz medalsыz qayыtmыsdыr.

Bakынын Hюvsan Оlimpiya Идман Кompleksindя 2014-cu il sentyabrын 20-дя MMA (qaydasыz dюyuш) nюvu цzrякечирилмиш Bakы шяhяr aчыq kuboku уьрунда турнирдя Turnirdя Respublikanin rayon komandalarыnыn 200-дян чox idmanчысы iшtirak etmiшdir. Bakы kuboku yarышыnda Шяki “Sяrxan vя Faiq” adыna Cяngavяr idman klubunun 4 idmancыsы - 2-ъи йери тутмуш Namыq Яhmяdov (+18 йаш, 84 kq cяkidя), 2-ъи йери тутмуш Sяnan Mяhяrrяmov (2000-2002-ci il, 50 kq чяkidя), 2-ъи йери тутмуш Няриман Ибращимов (20002002-ci il, 40kq cяkidя) вя 3ъц йери тутмуш Nihad Mяlikov (2000-2002-ci il, 32kq cяkidя) иштирак етмишляр.

ДИГГЯТ!!! ЯТ АЛАНДА ЕЩТИЙАТЛЫ ОЛУН! Садыг ФЯТЯЛИЙЕВ Сон вахтлар ирибуйнузлу малгара арасында Afrika mяnшяli, "Nodulyar dermatit" virusu adlandыrыlan xяstяliyin йайылмасы щаггында мялуматлар йайылмагдадыр. Сюзцэедян хястялийин яsas яlamяtlяrindяn biri heyvanыn dяrisindя шiшlяrin яmяlя gяlmяsidir. Bu xяstяlik tяkcя aran rayonlarыnda yox hяmчinin Шimal rayonlarыnda да qeydiyata alыnыb. Шяki rayonunun bir neчя kяn-

dindя dя, o cцmlяdяn Baш Gюynцkдя qeydя alыnыb. Буна бахмайараг, Baш Gюynцk kяndinя yaxыn olan Aшaьы Gюynцk kяndindя yoxlanыlmamыш mal яti satыlыr. Satыcы иля сющбят етдик, о, деди ки, baytar hяkim hяftяdя bir dяfя эялиб-эедир. Ону да гейд едэк ки, этин сатышы щяйата кечирилян маьазада анти санитарийа щюкм сцрцр. Fermerlяr deyir ki, rayon baytarlыq idarяsinin яmяkdaшlarы tяrяfindяn dezinfeksiya iшlяri aparыlыb. Ancaq heyvan sahiblяrinя baytarlar tяrяfindяn xяstяliyin birbaшa mцalicяsinin olmadыьы deyilir. Иribuynuzlu мал-гара arasыnda yayыlmыш xяstяlik alыcыlarda da inam-

sыzlыq yaradыb. Bu da mal-qaranыn qiymяtindя ucuzlaшmaya sяbяb olub. Belя ki, bazarda iki ay юncя 800 manata satыlan iribuynuzlu heyvanыn qiymяti hazыrda 700 manata qяdяr азалыб. Baytarlыq Иdarяsindя dя tяsdiq eтдиляр ki, hazыrda xяstяliyin birbaшa mцalicяsi yoxdur. Buna baxmayaraq baytarlar tяrяfindяn kюmяkчi mцalicяlяr aparыlыr ki, bu da virusun geniш яraziyя yayыlmasыnыn qarшыsыnы alыr. Иdarяdяn onu da bildirдиlяr ki, "Nodulyar dermatit" virusuna yoluxan iribuynuzlu heyvanlarda tяlяfolma hallarы o zaman qeydя alыnыr ki, bu virusla yoluxan heyvanda paralel ola-

raq baшqa xяstяlik dя mюvcud olсун. Baytarlar deyir ki, xяstяliyin insana keчmя tяhlцkяsi olmasa da, virusa yoluxan heyvanыn яtinin yeyilmяsi mяslяhяt deyil. Dюvlяt baytarlыq xidmяtindяn яldя etdiyimiz mяlumata gюrя, "Nodulyar dermatit" virusu respublikaмызын 24 rayonunda 2500-я qяdяr iribuynuzlu mal-qarada aшkarlanыb. Bunlardan 2145-i artыq saьalыb, hazыrda 245 baш iribuynuzlu mal-qaranыn mцalicяsi davam etdirilir. Xяstяliyin yayыldыьы dюvrdяn bu gцnя qяdяr isя 30 baш iribuynuzlu mal-qara tяlяf olub.


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 7

№ 9 (120), Сентйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.7

1 ОКТЙАБР - прокурорлуг ишчиляринин пешя байрамыдыр Бу эцн юз мцасир тарихинин яламятдар эцнляриндян бирини йашайан Азярбайъан Республикасы Прокурорлуьунун коллективи "1 Октйабр прокурорлуг ишчиляринин пешя байрамы эцнц"нц вя милли прокурорлуг органларынын йарадылмасынын 96-ъы илдюнцмцнц гейд едир.

Елмар ЪАМАЛОВ, Шяки район прокурору, баш ядлиййя мцшавири Азярбайъан Прокурорлуьу 96 иллик инкишаф тарихи ярзиндя чятин, лакин чятин олдуьу гядяр дя шяряфли бир тякамцл йолу кечмякля, бу эцн юз дюьма халгынын вя мцстягил дювлятинин щяртяряфли дястяйиня архаланан, милли яняняляря вя мцтярягги дцнйа стандартларына уйьун шякилдя даим тякмилляшмякля сивил вя дцнйяви бир гурума чеврилян, дювлятчилик идейаларына сарсылмаз инам вя садиглик нцмайиш етдирмякля фяал вятяндашлыг мювгейиндя дайанан мцбариз коллективини формалашдыран мцщцм бир тясисат кими дювлятчилийимизин марагларынын вя ганунун алилийинин тямин едилмяси, ъинайяткарлыьа гаршы кясярли мцбаризя апарылмасы, вятяндашларын щцгугларынын етибарлы мцдафияси ишиндя юз хидмятлярини эюстярир. Халг Ъцмщуриййятинин гыса мцддятли мювъудлуьу дюврцндя мцстягил дювлят органы кими щяртяряфли формалашмаьа имканы олмайан, Советляр Иттифагы заманында щаким партийанын сийасятиня вя синфи мянафеляриня хидмят эюстярян гурум кими фяалиййят эюстярян, кечян ясрин 90-ъы илляринин яввялляриндяки анархийа вя хаос дюврцндя ишини ганун чярчивясиндя гура билмяйян, мцтяшяккил ъинайяткар тязащцрлярин, вятяндашларын щцгугларынын кцтляви шякилдя позулмасы щалларынын гаршысыны алмагда аъиз олан Азярбайъан Прокурорлуьу йалныз халгымызын Цмуммилли Лидери Щейдяр Ялийевин сийаси щакимиййятя гайыдышындан сонра вя онун щакимиййятдя олдуьу 1993-2003-ъц илляр ярзиндя ъямиййятдя юз лайигли йерини тутмаьа наил олмуш, дювлятчилийимизин сцтунларындан щесаб едилян мцщцм тясисата чеврилмишдир. Прокурорлуг ишчиляриня пешя байрамы кими яламятдар бир эцнц бяхш едян шяхсиййят дя мящз Щейдяр Ялийев олмуш, Улу Юндярин 17 ийул 1998-ъи ил тарихли Сярянъамы иля "1 Октйабр - прокурорлуг ишчиляринин пешя байрамы эцнц" кими тясис едилмякля, прокурорлуьун ъямиййятдяки ролу вя йериня дювлят сявиййясиндя мцна-сибят билдирилмиш, тарихи кечмишимизя вя милли дяйярляримизя гайьылы мцнасибят ифадя олунмушдур. Азярбайъан Прокурорлуьунун демократик мязмунда йениляшмяси вя фяалиййятинин тякмилляшмяси ишиндя Цмуммилли Лидер Щейдяр Ялийевин прокурорлуг органларынын рящбяр ишчиляри иля 26 апрел 2000-ъи ил тарихдя кечирдийи эюрцшцн мцстясна ящямиййяти хцсуси гейд едилмялидир. Мящз щямин мцшавирядян сонра юлкя мигйасында апарылан йенидянгурма просесляриндян кянарда галан про-

курорлуг органларында щяртяряфли ислащатлара башланылмыш, дювлят башчысынын тювсийя вя тапшырыгларына мцвафиг олараг, мящкямя-щцгуг ислащатлары чярчивясиндя щяйата кечирилян мягсядйюнлц тядбирляр сайясиндя фяалиййят цчцн зярури норматив-щцгуги базанын йарадылма-

мязмунлу ислащат тядбирляринин нятиъясидир ки, Азярбайъан Прокурорлуьу йени тялябляря уйьун тякмилляшдирилмиш мцтярягги норматив-щцгуги базасы олан, йени мцтярягги иш принсипляри вя методлары ясасында фяалиййят эюстярян сивил дювлят тясисатына чеврилмиш, ядалятли проседурлар ясасында кадр тяркиби мцтямади олараг йениляшдирилян прокурорлуьун коллективинин вя щяр бир ямякдашын мясулиййят щисси артырылмагла ъидди тялябкарлыг шяраити формалашдырылмыш, ишин сямярялилийини артырмаьа вя мювъуд чатышмазлыглары тяхирясалынмадан арадан галдырмаьа тяминат верян иъра вя нязарят механизми йарадылмышдыр. Дювлят башчысы ъянаб Илщам Ялийев тяряфиндян имзаланмыш Сярянъамлара мцвафиг олараг Баш прокурор йанында Коррупсийайа гаршы мцбаризя Баш идарясинин вя дювлят иттищамынын мцдафияси цзря гурумларынын йени системинин йарадылмасы, прокурорлуг ямякдашларынын ямяйинин мцтямади ола-

рорлуьа нювбяти гябулун щяйата кечирилмяси щесаб олунмалыдыр. Ядалятли вя шяффаф проседурлар ясасында мцсабигя йолу иля гуллуьа гябулун тятбиги нятиъясиндя артыг прокурорлуьун кадр корпусунун 50 фаиздян чохуну эянъ мцтяхяссисляр тяшкил едир. Прокурорлуьун маддитехники базасынын мющкямляндирилмяси вя бу сащядя тяминатын йахшылашдырылмасы истигамятиндя дя зярури тядбирлярин эюрцлмяси тямин олунур. Сон илляр ярзиндя бир чох район прокурорлуглары цчцн йени инзибати биналар тикиляряк истифадяйя верилмиш, мювъуд олан кющня инзибати биналарын ясаслы тямирдян сонра ачылышлары щяйата кечирилмиш, прокурорлуьун автомобил паркынын йениляшдирилмяси цчцн миник автомашынлары алынмагла табе структур гурумларын истифадясиня верилмишдир. Щазырда ъянаб Баш Прокурорун тапшырыьы иля Шяки район Иъра Щакимиййятинин Башчысы ъянаб Елхан Усубовун дястяйи иля

лыгдыр ки, Азярбайъан юз мцстягил инкишаф йолу иля инамла ирялиляйян, халгынын фираван щяйаты цчцн мющкям игтисади ясаслар йарадан, щям юлкя мигйасында, щям дя айры-айры реэионлар сявиййясиндя йцксялян хятля сосиал-игтисади инкишафа наил олан, дцнйаны бцрцйян бющран шяраитиндя игтисади инкишаф эюстяриъиляриня эюря дцнйада апарыъы йерлярдян бириндя олан мювгелярини сахлайан, юлкя щяйатынын бцтцн сащяляриндя мцасир мязмунлу демократик йенидянгурма просеслярини эцнц-эцндян сцрятляндирян бир юлкяйя чеврилмиш, дцнйа дювлятляри бирлийиня даща сых интеграсийа олунан юлкямизин бейнялхалг нцфузу ящямиййятли дяряъядя артмышдыр. Халгымызын сон илляр ярзиндя газандыьы бцтцн бу уьурлар 2003-ъц илдян етибарян Азярбайъан Республикасынын Президенти ъянаб Илщам Ялийевин рящбярлийи алтында юлкямиздя щяйата кечирилян мцасир мязмунлу дювлятчилик сийасятинин мянтиги нятиъяси, Щейдяр

Шяки Район Прокурорлуьунун ямякдашлары Щейдяр Ялийевин абидяси юнцндя сы, "Прокурорлуг щаггында" Ганунда нязярдя тутулмуш истигамятляр цзря ишин мцасир тялябляр сявиййясиндя сямярялилийинин артырылмасы, дювлятчилийя садиг йени кадр корпусунун формалашдырылмасы, прокурорлуьун мадди-техники базасынын мющкямляндирилмяси вя ишчилярин сосиал мцдафиясинин дцнйа стандартларына мцвафиг шякилдя эцъляндирилмяси тямин едилмишдир. Азярбайъан Республикасынын Президенти ъянаб Илщам Ялийевин дювлят башчысы кими фяалиййяти дюврцндя бцтцн щцгуг мцщафизя, ядлиййя, мящкямя вя хцсуси хидмят органлары, о ъцмлядян прокурорлуг юз инкишафларынын мязмунъа вя кейфиййятъя тамамиля йени мярщялясиня гядям гоймуш, щяртяряфли дювлят гайьысы иля ящатя олунан щямин тясисатларын ишинин мцасирляшдирилмяси истигамятиндя чох мцщцм аддымлар атылмышдыр. Бу эцн Дювлят башчысынын дястяйи иля прокурорлугда йени мцстявидя давам етдирилян мцасир

раг фяргляндирилмякля онларын али хцсуси щярби рцтбяляря вя дювлят тялтифляриня лайиг билинмяси, фяалиййятин йени информасийа технолоэийаларынын тятбигиня ясасланан методолоэийа ясасында гурулмасы, прокурорлуг ишчиляринин сосиал мцдафиясинин эцъляндирилмяси истигамятиндя дювлят сявиййясиндя атылан аддымлар прокурорлуьун мцщцм тясисат кими даща да тякмилляшдирилмясиня, фяалиййятинин сямярялилийинин артырылмасына юз мцсбят тясирини эюстярмишдир. Кечян дювр ярзиндя Азярбайъан Республикасы Прокурорлуьунун газандыьы уьурларынын ян ясасларындан бири Дювлят башчысы ъянаб Илщам Ялийевин рящбярлийи иля щяйата кечирилян дювлят эянъляр сийасятинин тялябляриня мцвафиг олараг, "Прокурорлуьа ишя гябул олунмаг цчцн намизядлярля мцсабигя кечирилмяси гайдалары щаггында" Ясаснамянин уйьун шякилдя проку-

Шяки район прокурорлуьунун инзибати бинасы ясаслы тямир олунур вя йахын эцнлярдя там олараг истифадяйя вериляъякдир, ейни заманда прокурорлуьун йени инзибати бинасынын тикинтиси цчцн районун Иъра Щакимиййяти тяряфиндян 0,40 ща торпаг сащяси айрылмышдыр ки, бир-нечя ил ярзиндя йени, мцасир стандартлара ъаваб верян инзибати бинанын тикинтиси щяйата кечириляъякдир. Прокурорлуьун коллективи вя щяр бир ямякдаш прокурорлуьа дювлят сявиййясиндя, Азярбайъан Республикасынын Президенти тяряфиндян эюстярилян етимадын мясулиййятини дяриндян дярк етмякля, ишини щямин етимада лайиг сявиййядя гурмаг, прокурорлугда формалашмыш саьлам иш мцщитини даща да мющкямляндирмяк, ъямиййятдя прокурорлуьа артан иътимаи етимады горуйуб сахламаг цчцн бцтцн гцввялярини сяфярбяр етмялидир. Бу эцн обйектив бир реал-

Ялийев сийаси курсунун тянтянясидир. Пешя байрамыны гейд едян прокурорлуг органлары юлкямиздя апарылан мцасир мязмунлу йенидянгурма ишляри вя мцтярягги ислащатларын реаллашдырылмасында бундан сонра да юз хидмятлярини эюстяряъяк, диэяр щцгуг мцщафизя органлары иля ялагяли шякилдя иътимаи-сийаси сабитлийин вя яминаманлыьын, дювлятчилийимизин марагларынын ъинайяткар гясдлярдян горунмасы, ъинайяткарлыьа гаршы мцбаризя вя вятяндашларын щцгуг вя азадлыгларынын мцдафияси ишиндя йахындан иштирак едяъякдир. Бцтцн сяйляр, илк нювбядя, мцстягил Азярбайъан дювлятчилийинин, бюйцк чятинликляр бащасына юз мцстягиллийиня говушмуш юлкямизин даща да эцъляндирилмясиня истигамятляндирилмяли, бу мягсядляря чатмаг цчцн сялащиййят щядляри дахилиндя бцтцн зярури тядбирлярин эюрцлмяси тямин олунмалыдыр.


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.8

Эюзяллийи солмайан куклалар Кубра ЯЛИЙЕВА,

Азярбайъан Дювлят Ряссамлыг Академийасы “Инъясянят тарихи” кафедрасынын профессору Шяki Azяrbaycanыn qяdim tarixi шяhяrlяri siyahыsыna daxildir. Шяhяrin vaxtы ilя "Sakasena" adlanan qяdim adы Azяrbaycan яrazisindя e.я. yaшamыш, Cяngavяr Sak tayfalarыnыn adы ilя baьlыdыr. Memarlыq baxыmыndan юzцnцn orta яsr simasыnы bu gцnя qяdяr pozulmadan saxlayan Шяki шяhяri, nadir vя orиjinal dizayn hяllinя malik 18-ci яsrя aid Xan sarayы ilя fяxr edя bilяr. Sarayыn шяbяkяlяrindяn olub vя rяngli шцшяlяrdяn tяшkil olunan giriш qapыlarы fasad, istяrsя dя qяbul otaqlarыnыn divar rяsmlяrindя яks olunmuш batal-mцharibя vя lirik sujetlяri юzцndя яks etdirяn ayrы-ayrы qadыn rяsmlяri18-ci яsr tяsviri sяnяtin yцksяk inkiшaf hяddini gюstяrяn

Hacыsяmяdzadя Cяmilя Azяrbaycanыn яn dilbяr guшяlяrindяn biri olan vя bu gцn тurizm baxыmыndan бюйцк яhяmiyyяt кясб едян Шяki шяhяrindя anadan olub. щазырлайыр. Gяlinciklяrin цzяrinя xцsusi ifadя vermяyi dя unutmur vя яn яsas fikrini tikilяcяk milli geyimlяrdяki, parчanыn fakturasыna, onun rяnginя verir. Rяssamыn yaradыcыlыьыnda Azяrbaycan qadыnы obrazы яsas yeri tutur. O, Azяrbaycan qadыnыnы gюzяl, aьыllы vя yaradыcы gюrmяk иstяyir, milli irsя olan vurьrunluьunu mяhz milli Azяrbaycan geyimlяrindя яks etdirmяk istяyir. Mяlum olduьu kimi bu gцn milli geyimlяrimiz foklor rяqs qruplarы vя bir dя teatr tamaшalarыnda istifadя edilir. Lakin son zamanlar milli toylarыmыzda xыnayaxdы mяrasimlяrindя dя bяy vя gяlin tяrяfindяn milli geyimlяr mяmuniyyяtlя geyilir. Sevindirici haldыr ki, son zamanlar xalqыmыzыn milli яnяnяyя baьlы olan ailяlяri Novruz bayramlarы-nыn ilaxыr

Ъямиля Щаъысямядзадя яsas amillяrdяndir. Шяki eyni zamanda Alban dюvlяtinin яsas шяhяrlяrindяn biri olmuшdur. Tяsяdцfи deyildir ki, eramыzыn birinci яsrinя aid ilk Албан мябядляриндян biri mяhz Шяkinin Kiш kяndindя tikilmiшdir. Яsrlяr boyu Шяki ipяkчilik vя sяnяtkarlыq diyarы kimi шюhrяt qazanmышdыr. Шяki, aьacoyma, шяbяkя, zяrgяrlik, misgяrlik vя tяkяlduz kimi tikmяlяrin яn чox yayыldыьы mяrkяz olmuшdur. Шяkidя яl sяnяtlяri nяsildяnnяslя keчяrяk bu gцnя qяdяr gяlib чыxmышdыr. Cяmilя Hacыsяmяdzadя dя mяhz Шяkidя bюyцyцb boya-baшa чatmыш vя tikmя, яsasяn dя tяkяlduz sяnяtini юyrяnmiш vя яsas sяnяti olan geyim dizayneri kimi gяlinciklяr geyindirmiшdir. Modeliyer-dizayner yaratdыьы gяlinciklяri яvvяldяn axыra kimi юz яli ilя dцzяldir, yяni gяlinciyin яsasы sayыlan bяdяn, baш, яl, ayaq hissяlяrini шamotdan

чяrшяnbяsini milli geyimlяrdя qarшыlыayыrlar. Cяmilя xanыm milli Azяrbaycan geyimlяrini mяrasimlяrdя юzц geyinmяklя bяrabяr, ya-ratdыьы miniatцr kiшi vя qadыn fiqurlarыnы da milli geyimlяrlя geyindirir. Tuman, kюynяk, arxalыq, чяpkяn, lяbbadя, чuxa kimi qadыn, шalvar, kюynяk, arxalыq, чuxa kimi geyimlяrini o xцsusi zюvq ilя hazыrlayыrlar. Bяzяn iшindя ipяk saplarla tikilяn tяkяlduz tikmя sяnяtinя xas olan naxыш яnяnяlяrindяn dя geniш istifadя edilir. Qeyd etmяk lazыmdыr ki, rяssam-dizayner yaratdыьы gяlinciklяri statik deyil, mцxtяlif dinamik pozalarda яks etdirmяyя daha чox цstцnlцk verяrяk mцxtяlif kompozisiyalar qurur vя gяlinciklяr arasыnda dialoqlar yaradыr. Bu baxыmdan onun "Rяqs edяn Afяt", "Xalчa toxuyan qadыn", "Saray xanыmы", "Zяrniшan", "Gцlчюhrя", "Rяqs edяn Gцlшяn" kimi gяlinciklяri bir-birindяn obrazlarыn ifadя tяrzi,geyim-

lяrin forma vя rяng mцxtяlifliyi ilя fяrqlяnirlяr. Rяssam-dizayner юz yaradыcыlыьыnda hяmчinin komik obrazlara da tez-tez yer verir. Bu baxыmdan onun gцlцш yaradan "Hacы dayы evlяnir", "O olmasыn, bu olsun" adlы sujeti kompozisiyalarы diqqяti cяlb edir. Cяmilя xanыm milli geyimlяrin tяrkib hissяsi olan baшmaq, toqqa, sinяbяndlяr vя araqчыnlarы da юzц юz яli ilя щазырлайыр. Azяrbaycanda suvenir sяnяtinin zяif inkiшaf etdiyini nяzяrя alan rяssammodeliyer юz yaradыcыlыьыnы bu sahяdя dя inkiшaf etdirяrяk saysыz hesabsыz suvenиrlяr yaradыr. Onun bir-birindяn юz bяdii tяrtibatыna gюrя ornamentlяrlя bяzяdilяn шяrflяri "gцlbяtin" texnikasы ilя hazыrla-nan nяfis araqчыnlarы turist-lяr tяrяfindяn sevяsevя alыnыr. Cяmilя xanыm naxыш elementimiz olan "buta"nы konstruktiv olaraq foрmalaшdыrыb, цzяrini tяkяlduz naxышlarы ilя bяzяyяrяk bir tюhфя, xatirя rяssamыn iynя sancmaq цчцn hazыrladыьы kiчik bяdii baшmaqlarы, qadыnlarыmыzы iynяdяn istifadя edib sяnяt yaratmaьa чaьыrыr. Rяssam-dizaynerin suvenir sahяsindяki yaradыcыlыьы чoxшaxяlidir. O, nяfis qadыn чantalarы, pul kisяlяri, kosmetika kisяlяri, mяtbяxdя istifadя etmяk цчцn bяdiи formada tяrtib edilmiш tutacaqlar vя sair. 21-ci яsr kompцter яsridir vя kompцter bizim hяyatыmыzыn bцtцn sahяlяrindя яvяzedilmяz bir hяyat tяlяbatыna чevrilmiшdir. Hesab etsяk ki, gцnцmцzdя dekerativ tяdbiqi sяnяtin suvenir sahяsi ilя mяшьul olan rяssam vя dizaynerlяrin sayы yox dяrяcяsindяdir, o zaman юz hяyatыnы bu peшяyя hяsr edяn dizayner Cяmilя Hacыsяmяdzadяnin yaradыcыlыьыnы xцsusi olaraq qiymяtlяndirib alqышlamaq lazыmdыr. Редаксийадан: Ъямиля Щаъысямядзадянин куклалары щаггында бизя щяля хейли яввял гязетимизин ямякдашы Ирадя ханым Рювшян данышмышды вя юзц бу щагда йазы щазырламаг истяйирди. Чох тяяссцфляр олсун ки, бу она гисмят олмады. Лакин иш еля эятирди ки, бу йахынларда Ирадя ханымын щямкары, Азярбайъанын Ямякдар Мемары Нярэиз ханым Ясэярзадя профессор Кубра ханым Ялийеванын Ъямиля ханым щаггында олан бу йазысыны бизя тягдим етди.

Ъямиля Щаъысямядзадянин щазырладыьы куклалар

№ 9 (120), Сентйабр 2014

YARЫMЧЫQ QALMЫШ ALИM ЮMRЦ... Sentyabr ayыnыn 30-da AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinя vя eyni zamanda Шяkinin elmi ictimaiyyяtinя aьыr itgi цz verdi. Elm yolu nяinki bir region цчцn, еляъя дя bцtцn Azяrbaycan цчцn яhяmiyyяtli olan gяnc alim, memarlыq цzrя fяlsяfя doktoru, Azяrbaycan Respublikasы Memarlar Иttifaqыnыn цzvц, insanlыьы вя баъарыьы иля щамымыз цчцn юrnяk olan Иradя Rюvшяn qыzы Mяmmяdova (Иradя Rюvшяn) 46 йашында dцnyasыnы dяyiшdi... Иradяsinя gюrя fenomen olan bu mяьrur qadыn heч vaxt hяtta amansыz xяstяliyin bяdяnindя tцьyan etdiyi zaman belя aьlamadы, sыzlamadы, mцdhiш aьrыlarыn яzabыna mяtinliklя dюzdц. Доьмаларына, йахынларына, ишлядийи коллективя вя ону ящатя едян щяр бир кяся hяmiшя юzцnц шux, aьrыsыz tяqdim etdi, amansыz яcяlin addыmaddыm onu izlяdiyini sanki bilяrяkdяn hiss etdirmяdi, uzun illяr яcяlя meydan oxudu. Onun danышa-danышa, gцlяgцlя юlцmц - bu mцdhiш xяbяr onun uzun illяr sevя-sevя, sevilя-sevilя чalышdыьы kollektivinin - Шяки Rеэионал Eлми Mяркязинин яmяkdaшlarыnы, eyni zamanda bцtцn onu tanыyanlarыn цrяyini daьladы. Gяnc alim bir evdяn, bir kollektivdяn getmяdi, bir eldяn getdi. Yцksяk davranыш mяdяniyyяti, dяrin bilik vя zяkasы ilя Иradя xanыm Azяrbaycan memarlыq elminя юz adыnы qыzыl hяrflяrlя yazdы. Onun 2007-ci ildя bюyцk uьurla mцdafiя etdiyi "Шяki йашыйыш evlяrinin interyeri (XЫX я.сону vя XX я. яvvяllяrindя)" mюvzusunda dissertasiya iшi Шяkidя memarlыq цslubunun milli чalarlarыnы ortaya qoymaqla, respublikaмызын gюrkяmli alimlяri tяrяfindяn rяьbяtlя qarшыlandы. Иradя Rюvшяn gяnc idi... Cяmi 46 yaшы vardы. Bюyцk arzularla yaшayыrdы. Яn bюyцk arzusu Шяki-Zaqatala bюlgяsinin evlяrinin interyerini doktorluq dissertasiyasы arxasыnda iшlяmяk idi. Lяnяt olsun amansыz яcяlя, bu gяnc tяdqiqatчыnыn arzularыnы yarыmчыq qoydu. Иradя xanыm nяinki юz tяdqiqatlarы, yцksяk bяdii вя publisistik цsluba malik yazыlarы ilя dя gяlяcяk tяdqiqatчыlarыn araшdыrmalarыna юz adыnы yazdы. Mяhz Иradя xanыm чalышqanlыьыna, yorulmadan юz цzяrindя iшlяmяsinя vя цzя чыxardыьы elmi mяqalяlяrinя gюrя Azяrbaycan Respublikasы Memarlar Иttifaьыnыn цzvц kimi yцksяk ada layiq gюrцldц. Иradя xanыm tяkcя yiyяlяndiyi ixtisas olan memarlыqla maraqlanmыrdы, O, hяm dя биликли folklorшцnas idi - Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin Folklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri laboratotiyasыna rяhbяrliik edirdi. Milli folklorumuzla baьlы onun fikirlяri uzun illяr folklorla mяшьul olan mцtяxяssislяrin belя tяяccцbцnя sяbяb olurdu. Mяrkяzdя memarlыq vя folklorшцnaslыq haqqыnda dяrc edilяn bцtцn kitablarda Иradя xanыmыn яmяyi юzцnц bцruzя verirdi. Vaxtaшыrы Onun respublikamыzda vя юlkяmizin hцdudlarыndan xaricdя чap olunan mяqalяlяri hamыnыn maraьыna sяbяb olurdu. Xцsusяn чoxlarы yerli mяtbuat orqanыmыz olan "Шяki bяlяdiyяsi" qяzetinin nюvbяti sayыnы sяbirsizliklя gюzlяyirdilяr ki, gюrsцnlяr Иradя xanыmыn hansы yeni mяqalяsi dяrc

olunub. Doьma Шяkimizin qяdim memarlыq adяt-яnяnяlяrinя, ulu babalarыmыzыn bizя miras qoyub getdiklяri qяdim tikililяrя Иradя xanыmыn юz yanaшma tяrzi vardы. Qяdim evlяrin bяrpa olunub gяlяcяk nяsillяrimiz цчцn qorunub saxlanыlmasы mяsяlяsi onu daim narahat edirdi. Mяqalяlяrindя hяmiшя доьма Шякимиздя gюrцlmцш yaxшы iшlяrlя yanaшы, neqativ hallarы, gяlяcяkdя gюrцlmяsi vacib iшlяri dя diqqяtя чяkяn gяnc alim problemlяrin hяlli

Ирадя Рювшянин “Шяки йашайыш евляринин интерйери” китабы yollarыnы da gюstяrirdi... Иradя xanыm haqqыnda hяddindяn чox xoш sюzlяr сюйлямяк вя yazmaq olar... Лакин tяkcя onu qeyd edяk ki, яcяl Onun Шяkinin memarlыьыna hяsr etdiyi nюvbяti kitabыnы baшa чatdыrmaьa imkan vermяdi... Иradя Rюvшяnin юmцr yolu чох гыса olmasыna baxmayaraq яsil mяktяb idi. Yцksяk цnsiyyяt mяdяniyyяtinя malik olan bu el qыzы bцtцn kollektivin, cяmiyyяtdя цnsiyyяtdя olduьu bцtцn insanlarыn sevimlisi idi. Onun vaxtsыz юlцmц doьmalarыna, yaxыnlarыna vя kollektivя psixoloji sarsыntы yaшatdы. Яslindя О, cismяn doьma kollektivini, юvladlarыnы, doьmalarыnы tяrk etdi. Onun hяmiшя gцlяr, tяbяssцmlц чюhrяsi цrяklяrdя яbяdi olaraq юzцnя yer aldы, daшlaшmыш xoш xatirяyя чevrildi. Ирадя ханым dцnyasыnы dяyiшsя dя, Onu sevяn insanlarыn qяlbindя яbяdi yaшayacaqdыr.

Шяki Regional Elmi Mяrkяziнин vя Шяki bяlяdiyyяsinin kollektivляри


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 9

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

Ирада РОВШАН (15.05.1968 - 30.10.2014), кандидат архитектуры, член Союза Архитекторов Азербайджана Упавший духом гибнет раньше срока

Почему "Прогноз: не благоприятный…"? Потому что, так было написано в одном из пунктов эпикриза, который мне выписали врачи после последней операции. Можно догадаться, что это означает на медицинском языке, и для меня он прозвучал, как приговор. Эта статья небольшой отрывок из моей книги, которую я собираюсь издать… В ней описана лишь частичка моей жизни, в которой я борюсь, борюсь за свою жизнь, которую я сама довела до такого состояния. Никто не виноват в том, что происходит с нами. Каждый человек в состоянии изменить и образ своей жизни, и окружающих людей, и среду, в которой он чувствует себя не комфортно. Но мы этого не делаем. Мы терпим, чего-то ждем и надеемся, что все встанет на свои места. Но нет, чуда не происходит. Стрессы, нервотрепки оставляют глубокий след в подсознании человека, и наступает время, изношенный организм становится не в состоянии защитить вашу жизнь. М енталитет не позволяет мне раскрыть полностью всю картину моей личной жизни, да и не хочется выносить сор из избы. Личная жизнь была почти проиграна, что-то вернуть назад и исправить ошибки уже не удастся никогда. Единственный выход я видела лишь в том, что необходимо пожить вдали от постоянного стресса. Казалось, что вот все уже позади, я нашла покой, успокоилась, но не тут-то было... За все приходится платить. Я до сих пор расплачиваюсь за невежественное отношение к себе. Я всегда знала, что юмор очень сильное лекарство от всех болезней. Возможно, именно то, что я умею смеяться над своими бедами, смотреть на них совсем с другой стороны, дало мне силы прожить до сих пор. Я нисколько не сомневаюсь, что я проживу еще долго. Какие-то неведомые силы изнутри постоянно поддерживают меня. Когда я впервые, 8 лет тому назад, узнала свой диагноз, опухоль головного мозга (менингиома), я тогда еще не знала, что это за опухоль, где она, смертельно ли это? Опухоль была на мозжечке. Я спокойно согласилась на операцию, другого выхода и не было. Спасибо хирургам, операция прошла успешно. Я быстро пошла на поправку и спустя 2-3 месяца забыла о том, что произошло. Жизнь продолжалась и продолжалась она полноценно. Докончила свою научную работу, защитила диссертацию. Работа так поглотила меня, что я даже не заметила, как прошли 6 месяцев, и пришло время ехать в Москву на обследование. Я тогда ничего не знала о своей болезни, слепо верила врачам и очень надеялась на их ответственность. Мне казалось, они ни в коем случае не позволят мне вновь пережить то, о

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.9

ПРОГНОЗ: НЕ БЛАГОПРИЯТНЫЙ… Ирада Ровшан: “Давно, очень давно, я хотела сесть за компьютер и начать писать. Писать не научные статьи, как архитектор, не книги об архитектуре, а писать о себе, о своей боли, и если вы читаете эту статью, значит, у вас есть шанс избежать болезнь, которая может застать вас врасплох.” чем я уже забыла. Но, увы, врачи не всемогущи. Только Аллаху было известно то, что ждет меня впереди. С каждым прожитым днем, мне казалось, что тонкий лед, на котором я привыкла жить, вот-вот рухнет, но он держался и держится до сих пор. О блучение свежей раны после второй операции, только на время избавило меня от хирургического скальпеля. Хотя, врачи считали менингиому доброкачественной опухолью, но я уже сделала для себя вывод, что моя опухоль

полезной для окружающих тебя людей. В один прекрасный момент, может настать тот день, что ты становишься просто проблемой для близких тебе людей. М оральные страдания родных мне людей причиняли мне неописуемую боль. Видит Аллах, я старалась, не выплескивать свои негативные эмоции на окружающих, я всегда старалась выглядеть веселой и здоровой. Хотя нервы были на пределе. Меня очень легко можно было обидеть. Это уже было вне контроля. Случалось быть

всегда быть в настроении, однако, слезы в тихие бессонные ночи, истерики во время Намаза, постоянное напряжение, я не могла избавиться от этого. Я не была такой сильной, какой привыкли меня считать. В характере старшего брата за эти годы, я сделала для себя удивительные открытия. Оказалось, я его совсем не знала. И откуда мне было знать его? Когда я перешла во второй класс, он уже окончил школу, поступил в институт, армия, работа... потом я покинула отцовский дом, пе-

“Елм вя щяйат” журналынын редактору Цлкяр ханым Щцсейнова иля АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязиндя (ШРЕМ) эюрцш, 2012-ъи ил. Фотода солдан саьа: ШРЕМ-ин директор мцавини Зярбалы Хялилов, елми катиб Ирадя ханым Рювшян, Цлкяр ханым, директор Зякяриййя Ялизадя, лабораторийа рящбяри Улдуз ханым Мцршцдова вя директор мцавини Адил Щябибуллайев очень коварная и злая. Пять операций, неоднократные облучения и не благоприятный прогноз. Н е прошло и двух лет после второй операции, шел 2009 год. Мне опять стало не по себе. Я уехала в Москву. После обследований меня стали готовить к третьей операции. Последствия могли быть и хуже. Слава Аллаху! Аллах и на этот раз не оставил меня. Мои ежедневные пятикратные молитвы были услышаны. Единственное событие, которое произошло в этот промежуток времени, сбил меня с колеи. Внезапная смерть моего отца была сильным ударом для меня. Послеоперационный дефект левого глаза дал о себе знать именно тогда, когда я стала плакать, услышав это известие. Взглянув в зеркало, я ужаснулась. Правый опухший заплаканный глаз резко отличался от левого. Левому глазу было абсолютно все равно, он оставался равнодушным к моему горю. Он не проронил ни слезинки. Ш ли годы, поездки в Москву стали превращаться для меня уже в пытку. Эти перелеты со слезами на глазах, таможня, больница, обследования и, наконец, уже знакомые заключения врачей. Снимки всегда огорчали меня… продолжительный рост опухоли. Я хорошо понимала свои ошибки. Я понимала, что мало быть хорошей женой, хорошей матерью, хорошей дочерью, сестрой, другом... Человек обязан любить себя! Нет, не быть эгоистом. Надо просто любить и уважать в первую очередь себя, чтобы быть

грубой по отношению к друзьям, к родным, к детям, и даже по отношению к самому родному и близкому мне человеку моей мамы, я об этом сожалела с огромной тяжестью на душе. Находясь вдали от мамы, я проклинала себя за все. Не дай Аллах никому испытать то, что пришлось испытать моим родителям. Я их плоть и кровь, и я стала их болью навсегда. Я ненавидела и себя, и свою болезнь, и все что происходило вокруг. Я переживала, в гневе искала виноватых и успокаивалась, понимая, что кроме меня никто ни в чем не виноват. Эта была моя судьба, и она продолжала испытывать меня дальше… Д авно, очень давно, я хотела сесть за компьютер и начать писать. Писать не научные статьи, как архитектор, не книги об архитектуре, а писать о себе, о своей боли, и если вы читаете эту статью, значит, у вас есть шанс избежать болезнь, которая может застать вас врасплох. О финансовой стороне моей проблемы я задумывалась меньше всего. Эту ношу пришлось нести моему старшему брату. Нет, он не миллионер, он просто хороший брат. Если бы не его поддержка, как моральная, так и материальная, вряд ли, у меня были силы бороться. Могу сказать только одно, деньги нужны человеку, также как воздух, вода и солнце. Хорошие клиники, хорошие врачи... Брат был рядом, и больше всех доставалось ему. Совесть у меня была и есть, она меня периодически встряхивала. Находясь в Москве, я также старалась

реезд брата с семьей в Москву, то есть мы с ним практически не жили под одной крышей долгое время. Только в детстве. Но эти частые поездки в Москву дали мне понять, какой у меня есть брат. Одно дело просто воспитанный человек, а другое дело нечто для меня непонятное глубокое и существенное. Этим "нечто" является внутренняя культура и интеллигентность, заложенная в генах. Хорошие манеры, уважение, внимание к другому человеку - вот основа этого "нечто". Его семья, супруга, дети терпят вот уже почти 10 лет периодическое длительное пребывание больного человека в своем доме. Ни секунды мне не пришлось чувствовать себя обузой в этом доме. Зато я хорошо понимала, какие деньги тратят на меня, и пыталась чтото делать. Письма президенту, в министерство здравоохранения, первой леди... не дали никаких результатов. Моя богатая Родина согласилась оплатить мне лишь авиабилеты в Москву, но никак не операции. Я игнорировала такое решение. Думаю, комментарии здесь излишни... З а эти годы, я перечитала огромное количество книг, связанных с теми или иными болезнями. Как книги больших ученых-медиков, так и людей, которые находили в себе силы и боролись с недугом, который отравлял им жизнь. Ниши, Хильда Кларк, Дорогов, Болотов, Тодиков, Гогулан, Рим Ахмедов, многие другие талантливые люди нашли исцеления от болезней, и каждый из них предлагает свою методику, очень существенную и

полезную, которую, увы, мы ищем и находим лишь тогда, когда... поезд догнать практически невозможно. Н адежда умирает последней. Моя надежда умирала несколько раз. Перепады в моем настроении давно были сигналом, что во мне уже начался этот бешеный процесс. Г оворят: "Не говори "гоп" пока не перепрыгнешь". И мне не хочется, бежать впереди паровоза. Я до сих пор ищу свое излечение, и я не опускаю руки. Так не бывает, что-то должно мне помочь. Я попробовала все методы нетрадиционной и традиционной медицины. Здоровый образ жизни, правильное питание, живу по правилам Ниши, пью ядовитые травы, лечилась перекисью внутривенно, попробовала и ореховую настойку на керосине, и бальзам Болотова, и отвратительный на вкус АСД-2 Дорогова, испробовала методы всех излечившихся от тяжелых болезней. Эффект возможно и был, но не такой какой я ожидала. И мею ли я право сейчас делиться с кем-то своим опытом и со своими правилами жизни? Если я пишу, а вы читаете, значит, я живу и работаю, живу вполне полноценной жизнью, значит, я преодолела очередные испытания и трудности, и продолжаю бороться. К онечно, одному Всевышнему известно, сколько мне еще дано прожить, но если человек жив, он должен работать, творить и быть востребованным. За эти последние трудные годы моей жизни, меня охватывали противоречивые друг другу ощущения и мысли. Первое, что мне пришлось ощутить, это страх, обида и мне было очень жаль себя. "Я не хочу умирать". Со временем, затянувшаяся болезнь родила во мне зависть, ненависть и раздражение к окружающим. Да так оно и было. Я озиралась вокруг и думала: "Почему я? Я самая худшая из миллион? Я тоже хочу здоровую голову! Почему у меня продырявленный череп? Разве я это заслужила?". А сегодня смирившись со своей судьбой, я думаю иначе. Мне стало жаль тех окружающих меня людей, которые невежественно относятся к себе. Я стала искренне всех жалеть, и у меня возникло желание кричать, достучатся до каждого, кто не бережет свое здоровье и ведет неправильный образ жизни. Возможно, эта статья и стала тем самым криком души...

ШЕКИ, 19 сентябрь 2013 г. Редаксийадан: Чох тяяссцфляр олсун ки, яъял Ирадя ханыма китабыны тамамламаьа имкан вермяди вя мцяллифин сентйабрын 30-да дцнйасыны дяйишмясини нязяря алыб бу йазынын орижинал вариантыны, йяни русъа, олдуьу кими чап етмяйи гярара алдыг. Аллащ Ирадя ханыма рящмят елясин. Рущу шад олсун.


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 10

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.10

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

Prjevalskinin borclu olduьu шяkili Doьma Azяrbaycanыmыzыn yetirdiyi nя qяdяr dяyяrli oьullarыmыzы, dюvlяt adamlarыmыzы hяlя dя tanыmыrыq! Bu yazыda onlardan biri olan Zaman bяy Шыxяlibяyovdan sюz aчacaьыq. Zaman bяyin hяyat yolu Azяrbaycan (Шяki) - Tцrkiyя (Иstanbul) - Шяrqi Tцrkцstan (Kaшьar) Orta Asiya (Buxara, Daшkяnd) torpaqlarыndan keчsя dя indiyяdяk bu yerlяrin heч birindя ona hяsr edilmiш ayrыca bircя mяqalя belя yazыlmayыb. Bu, onun haqqыnda ilk yazыdыr.

Зякяриййя ЯЛИЗАДЯ,

АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин директору, эеолоэийа-минералоэийа елмляри доктору, профессор

цzцndяki mц-sяlmanlarыn qoruyucusu olan Osmanlы sultanыnыn geniш qa-nadlarы altыna sыьыnmaq istя-mяsi haqqыnda yazdыьы mяktu-bu oxuyan elчi юlkяsinin qorxulu durumunu шifahi anlatdыqda onun sюzlяri Sultan Яbdцlяzizi xeyli duyьulandыrmыш vя Kaш-ьar xanыna dяrhal yardыm gюn-dяrmяk haqqыnda яmr vermiшdi.

lыq hissяlяr, o sыradan Шяki цmumi "Daьыstan" adы altыnda gedirdi. N я isя, Zaman bяyin dя daxil olduьu Osmanlы hяrbi heyяtini aparan gяmi Sцveyш kanalыndan geчяrяk Hindistanыn Bombey шяhяrindя lюvbяr atmышdыr. Heyяt ingilislяrin tюrяtdiyi чoxlu чяtinlik vя яziyyяtlяri dяf edяrяk Kaшьara чat-

tяmlяkя idarяsi ilя dя 12 maddяlik mцqavilя imzaladы. Bundan sonra Rusiya vя Иngiltяrя Kaшьar яmirliyindя юz konsulluqlarыnы aчdыlar. Kaшьar яmirliyi Buxara xanlыьы vя Osmanlы dюvlяti ilя dя diplomatik яlaqяlяr qurdu. Yaqub xanыn gцclяnmяsindяn qorxuya dцшяn чinlilяr 1877-ci ildя onu zяhяrlяdib юldцrdцlяr vя 1878-ci ildя yeni-

saray hяkimi Pisarenko vя tяrcцmячi Zaman bяy Шыxяlibяyov da olurdu. Zamanbяy o qяdяr maraqlы adamdыr ki, onun haqqыnda bir qяdяr danышmaq lazыmdыr. Ш яkidяn чыxmыш Zaman bяy 1876-cы ildя Tцrkiyя mцharibяsi vaxtы hяlя чox gяnc ikяn xeyli qafqazlыnыn iчяrisindя Tцrkiyяyя mцhacirяt edib. Rus ha-

Заман бяй чox aьыllы, geniшцrяkli, xeyirxah, qayьыkeш vя heч nяyя baxmadan gerчяk mцsяlman idi, xristianlara rяьbяtlя yanaшыrdы. Яmir bu adamыn gюzяl xasiyyяtlяrini dяyяrlяndirmяyi bacarыrdы vя юmrцnцn sonunadяk юz dostluq vя inamыnы ondan яsirgяmяdi.

Rus mяmurlarыnыn 1860-cы ildя tяrtib etdiyi, professor Яdalяt Tahirzadяnin Azяrbaycan Respublikasы Tarix Arxivindяn цzя чыxardыьы Шяki шяhяrinin mцsяlman mяmur vя bяylяrinin 82 sяhifяlik siyahыsыnda mяrhum praporшik Шыxяli bяy Hacы bяy oьlunun oьullarы: 22 yaшlы quberniya katibi Zaman bяy (tяx. 1838), 20 yaшlы Bala bяy, 16 yaшlы Mehdi bяy vя 8 yaшlы Mяhяmmяd bяyin adlarыnы oxuyuruq. Burada Zaman bяyin oьullarы: 4 yaшlы Иsa bяyin vя 1 yaшlы Hacыaьa bяyin dя adlarы чяkilir. Sonralar bu oьullar soyadlarыnы Шыxяli bяyя istinadян "Шыxяlibяyov" gюtцrцblяr.

B izi Zaman bяy Шыxяli bяy oьlu Шыxяlibяyovun kimliyi чox maraqlandыrdы, buna gюrя dя onun шяxsiyyяtini юyrяnmяkdяn юtrц яn mцxtяlif mяnbяlяrя baxdыq vя чox maraqlы faktlar яldя etdik. Doьrudur, bizim юyrяndiklяrimiz hяlя Zaman bяyin hяyatы haqqыnda tam tяsяvvцr yaratmыr (hяtta юlцm tarixini belя dяqiqlяшdirя bilmяmiшik), ancaq topladыьыmыz mяlumatыn gяlяcяk araшdыrmalara ciddi tяkan verя bilяcяyini dцшцnцrцk.

***

S яbяbini hяlя dяqiq mцяyyяnlяшdirя bilmяdiyimiz bir hadisя цzцndяn Zaman bяy vя qardaшlarы Шяkidяn Osmanlы torpaьыna - Иstanbula qaчmalы olublar. Bizcя, bu, чarizmin mцstяmlяkя rejiminin tяzyiqlяri nяticяsindя baш vermiшdi. Иstanbulda Osmanlы hяrbi qцvvяlяrindя qulluq etmяyя baшlayan Zaman bяy burada tezliklя bюyцk nцfuz sahibi olub. Ш яrqi Tцrkцstanы - Kaшьarы (bu gцn ora Чinin uyьur tцrklяrinin yaшadыьы Sin-can muxtar vilayяti kimi tanыnыr) Чin istilasыndan qurtarmaq цчцn bюyцk bir savaшa girяn Mяhяmmяd Yaqub xan (18201877) юzцnцn qardaшы oьlu Seyid Yaqub xan Tюrяni Иstanbula elчi olaraq gюndяrdi vя 16 iyun 1873-cц ildя elчini Sultan Яbdцlяziz (18611876) шяx-sяn qяbul etdi. Mяhяmmяd Yaqubxanыn yer

Отуранлар: ортада Бухара ханы, саьдан 1-ъи Заман бяй Шыхялибяйов. Москва, 1896.

S ultanыn яmri ilя yardыmы tяшkil etmяk topxana mцшiri (marшal) Яli Sяid paшa vя цmumfabrikalar naziri Seyyid paшaya hяvalя edilmiшdi. Qыsa mцddяtdя bцtцn alяtlяri ilя birlikdя 6 яdяd Krupp sяhra topu, 1000 яdяdi iшlяnmiш, 1000 яdяdi isя yeni olmaqla 2000 tцfяng, piston vя barыt dцzяldяn dяzgah vя baшqa alяtlяr hazыrlanmышdы. Яlbяttя, bu alяtlяri iшlяdя bilяcяk adamlara da ehtiyac vardы. Onlardan yararlanmaqda Шяrqi tцrkцstanlыlara yardыmчы olmaq vя kaшьarlыlarы nizami savaшa hazыrlamaq цчцn Яndяrunlu Murad яfяndinin baшчыlыьы altыnda istehkam zabiti Яli Kazыm, piyada zabiti Mehmet Yusif, sцvari zabiti Чяrkяz Yusif, topчu zabiti Иsmayыl Haqqы vя "Daьыstan bяyzadяlяrindяn Zaman bяy" vя istefada olan 4 kюnцllц zabit Sultanыn verdiyi mяktubu da gюtцrяrяk elчi Seyid Yaqub bяylя birlikdя yola dцшmцшdцr. Xatыrlatmaq istяyirik ki, o dюnяm Osmanlы яdяbiyyatыnda Azяrbaycanыn шimalыndakы daь-

mыш vя mцsяlmanlarыn sevgi vя gюzyaшlarы arasыnda шяhяrя girmiшdir. Yaqub xan Osmanlы yardыm heyяtini 100 top atяшi ilя salamlamышdы. Osmanlы heyяtinin bu gяliшi ilя Orta Asiyanыn islam alяmindя yeni hяyat baшlanmышdыr. Gюndяrilmiш Tцrk bayraьы Kaшьar sяmalarыnda dalьalanmыш, xцtbя Sultan Яbdцlяzizin adыna oxudulmuш vя pullar da onun adыna kяsilmiшdir. Yaqub xan Osmanlы dюvlяtinin ona verdiyi "яmir" цnvanыnы gюtцrяrяk юzцnц "Kaшьar яmiri Yaqub xan Badюvlяt" adlandыrmышdыr. Яmir Yaqub xan gюstяrdiyi yardыma vя iltifata gюrя Osmanlы dюvlяtinя tяшяkkцr цчцn 7 aprel 1875-ci ildя Иstanbula minnяtdarlыq mяktubu gюndяrmiшdir. Яmir Yaqub xan 8 iyun 1872-ci ildя ruslarla 5 maddяlik ticarяt mцqavilяsi imzalamышdы vя onun hazыrlanmasыnda ruslarla danышыьы Zaman bяy Шыxяlibяyov aparmышdы. Яmir 2 fevral 1874-cц ildя Hindistandakы ingilis mцs-

dяn Шяrqi Tцrkцstana hakim oldular.

***

Q.P.Fyodorov "Tцrkцstan diyarыnda xidmяtim (1870-1910)" adlы xatirяlяrindя yazыr ki, Иvanov mяni Buxara яmirini Qafqaza vя Krыma mцшayiяt etmяyя gюndяrdi. Bu, sюzsцz ki, bцtцn xidmяtim boyu aldыьыm tapшыrыqlarыn iчяrisindя яn xoшagяlяni idi. Hяlя sцrяtli qatarыn яla vaqonlarыndakы gediшlяrin rahatlыьыndan, Pyatiqorsk vя Yaltadakы cahcяlallы imarяtlяrdяki hяyatdan danышmыram. Ancaq яmirin yaxыn mяiyyяtindя 3 ay fasilяsiz olmaq mяnя bюyцk zюvq verdi. Яlahяzrяt daim elя lцtfkar vя qayьыkeш idi ki, onun yanыnda qulluq etmяk adama lяzzяt verirdi. Pyatiqorskda bulvarda o, ayrыca bir qatlы ev tutdu vя demяk olar ki, heч yana getmяdяn bцtцn vaxtыnы юz kabinetindя keчirdi. Tяk-tцk hallarda шяlalяyя, yaxud batal bulaьыna gяzintiyя gedirdi. Яmirin yanыnda mяndяn baшqa, onun daimi

kimiyyяtinin repressiyalarыndan чяkinяrяk geri dюnmяyя qorxub vя юz qardaшlarы ilя Иstanbulda qalыb. 1870-ci illяrdя Kokand xanlыьыndan шяrqdя mцstяqil Kaшьar xanlыьы mюv-cud idi. Bu, qabaqlar Чinin bir яyalяti olub, ancaq bir cяsur macяraчы, Orta Asiya camaatыndan olan Yaqub bяy adlы birisi Kaшьarda hakimiyyяti юz яlinя keчirib vя юzцnц mцstяqil hюkmdar elan edib (Badюvlяt). Bu Yaqub bяylя Kaufman sonralar hяrbi nazir olmuш baш qяrargah kapitanы Kuropatkinin vasitячiliyi ilя hяtta dostluq haqqыnda mцqavilя baьlayыb. Bu hakim юlkяdя bir sыra islahatlar keчirmяk istяyяrяk Tцrkiyя sultanыndan ona bir neчя savadlы mцsяlman gюndяrmяyi xahiш edib. Sultan bu xahiшi yerinя yetirib vя Kaшьara gюndяrilmiш 4-5 nяfяrin arasыnda Zaman bяy dя olub. Kuropatkin Kaшьarda olan vaxt Zaman bяy ona lap чox kюmяk edib. (Арды 11-ъи сящифядя)


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 11

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

сящ.11

Zaman bяy Шыxяlibяyov Buxara яmiri Шяmsi Яsяdullayev vя Musa Naьыyevin mяdяnlяrinя baxdыqdan sonra gцndцz saat 12:30-da qubernator Rogge ilя birlikdя Hяsяn bяy Nяbibяyovun evinя getmiш, orada Nobel шirkяtinin nцmayяndяlяri dя olmaqla qonaqlarыnы qяbul etmiш vя gecяni Nяbibяyovun evindя qalmышdыr. Gedяrkяn яmir minnяtdarlыq яlamяti olaraq ev sahibi Hяsяn bяyя qыzыl zяncirli qыzыl saat hяdiyyя etmiшdir. (Яввяли 10-ъу сящифядя)

Tezliklя (gюrцnцr, Yaqub bяyin юlцmцndяn sonra) Zaman bяy Daшkяndя gяlib vя Kaufmanыn tяqdimatы ilя Kuropatkinя gюstяrdiyi xid-

Кашьар ямири Мящяммяд Йагуб хан Бадювлят mяtlяrя gюrя minnяtdarlыq kimi чar Zaman bяyin gяnclik gцnahlarыndan keчib vя onu qulluьa qяbul etmяyя icazя verib. O, юmrцnцn sonunadяk general-qubernatorun dяftяrxanasыnda tяrcцmячi iшlяyib... B u, чox aьыllы, geniшцrяkli, xeyirxah, qayьыkeш vя heч nяyя baxmadan gerчяk mцsяlman idi, xristianlara rяьbяtlя yanaшыrdы. Яmir bu adamыn gюzяl xasiyyяtlяrini dяyяrlяndirmяyi bacarыrdы vя юmrцnцn sonunadяk юz dostluq vя inamыnы ondan яsirgяmяdi. P yatiqorsk vя Yaltada olduьu zaman яmir Zaman bяydяn demяk olar ki, bir dяqiqя dя ayrыlmыrdы vя onlar saatlarca qяpik-quruшdan piket oynayыrdыlar. Яmir bu oyunu яla юyrяnmiшdi vя Zaman bяydяn udduьu 10-15 qяpiyi яlahяzrяtin юz xцsusi pul kisяsinя necя bюyцk bir mяmnunluqla qoyduьunu gюrяndя юzцnц gцlmяkdяn saxlaya bilmяzsяn, Zaman bяy юz nюvbяsindя bu xoшbяxt dяqiqяlяrdя udduьu mяblяьi юz pul kisяsindя gizlяdirdi. Geri dюndцyцmцz vaxt yolda Zaman bяy mяnя qцrurla etiraf etdi ki,яmirdяn цstцstя 4 manat 75 qяpik udmuшam. Pyatiqorskda bir ay qaldыqdan sonra яmir Yaltaya kючdц. Burada o, yaшayышыnы bir qяdяr dяyiшdi. Hяr gцn sяhяr yemяyindяn sonra Yaltanыn яtrafыna - Livadiyaya, Oreandaya, Massandraya, Qurzufa gяzmяyя gedirdi. Mяnim vя Zaman bяyin mцtlяq qatыldыьыmыz bu gяzintilяrdяn bюyцk lяzzяt alыrdыq. Яmir bir cцt boz kяhяr qoшulan яla araba saxlayыrdы vя bu araba ilя nцmunяvi шossedя шцtцmяk gerчяkdяn zюvq verirdi. Yaltadakы gюzяl hяyatы korlayan bir

rov vя tяrcцmячi Zaman bяy Шыxяlibяyov da olmuшdur. Buxara яmiri Шяmsi Яsяdullayev vя Musa Naьыyevin mяdяnlяrinя baxdыqdan sonra gцndцz saat 12:30-da qubernator Rogge ilя birlikdя Hяsяn bяy Nяbibяyovun evinя getmiш, orada Nobel шirkяtinin nцmayяndяlяri dя olmaqla qonaqlarыnы qяbul etmiш vя gecяni Nяbibяyovun evindя qalmышdыr. Gedяrkяn яmir minnяtdarlыq яlamяti olaraq ev sahibi Hяsяn bяyя qыzыl zяncirli qыzыl saat hяdiyyя etmiшdir.

шey vardыsa o da, яlbяttя, orden almaqdan юtrц яmirlя gюrцшmяk istяyяn qonaqlarыn daimi цzlцlцyц idi...

***

Q.P.Fyodorovun "Tцrkцstan diyarыnda qulluьum (1870-1910-cu illяr)" adlы xatirяlяrindя Buxara xanы ilя baьlы ikinci bir qeydi dя var. Mцяllif yazыr ki, 1893-cц ildя imperator ЫЫЫ Aleksandr Buxara яmiri Seyid Яbdцlяhяd xanы Peterburqa yanыna чaьыrdы. Baron Vrevski яlahяzrяti yolda mцшayiяt etmяyi vя Peterburqda onun yanыnda olmaьы mяnя tapшыrdы. Ancaq mяndяn baшqa яmrin mяiyyяtinя tяrcцmячilяr Sultan Asfendiyarov, Zaman bяy Шыxяlibяyov vя hяkimlяr Pisarenko vя Kazanski daxil idilяr. 1893-cц ilin noyabrыnda mяn yoldaшlarыmla birgя Buxa-

***

И ndisя Zaman bяy Шы-

Бухара ямири Сейид Мир Ябдцлящяд хан

xяlibяyovla baьlы яn maraqlы mяqamlardan birinя gяlirik. Bu, gюrkяmli rus sяyyahы N.M.Prjevalsinin sяyahяtinin baш tutmasыnda onun hяlledici rol oynamasы ilя

N.M.Prjevalskiнин gцndяliyindян: "Mяn Zaman bяyя atяшin bir mяktub yazaraq bizя gюstяrdiyi bцtцn xidmяtlяrinя gюrя ona tяшяkkцr etdim. Hяqiqяtяn Zaman bяy bizim цчцn чox шey etdi onsuz bizim цчцn on qat чяtin olardы. Biz onda heч Lobnora gedя bilяrdikmi? Mяnimki яcяb gяtirir. Bir il tez, yaxud bir il gec olsaydы Lobnor araшdыrmasы baш tutmayacaqdы".

Заман бяй Шяхялибяйов, 1896 raya yollandыm vя яmir bizi orada tяntяnя ilя qarшыladы... Bu sяfяrin Bakы ilя baьlы hissяlяrini "Kaspi" qяzetinin 1892-ci ilin sonlarы 1893-cц ilin baшlanьыcыndakы bir чox saylarыnda oxuyuruq. Onlarda Buxara яmirinin Bakыda olmasы haqqыnda geniш mяlumat verilmiшdir. Hяmin mяlumatlarыn яn qыsa шяkildя xцlasяsi ilя tanыш olaq. R usiyada 2 aya yaxыn qaldыqdan sonra Buxara яmiri Seyid Яbdцlяhяd Bahadur xan (1857-1911) 1893-cц ilin fevralыnda Buxaraya qayыtdы. 19 fevral 1893-cц ildя o, qatarla Bakыya gяldi ki, buradan paroxodla Uzun Adaya getsin. Яmirin yanыnda onun mяiyyяtinя daxil olan 10 nяfяr vя 15 nяfяr dя

nыm - Z.Я.) yaxыn adamlarыndan biri olan keчmiш rus tяbяяsi, Zaqafqaziyada Шяki шяhяrindяn чыxmыш vя deyяsяn, mяnшяcя ermяni olan Zaman bяy yanыmыza gяldi. Haчansa hяtta rus qulluьunda olmuш bu Zaman bяy rusca яla danышыrdы vя

qulluqчusu vardы. Geri dюnяrkяn onun yцkц 800 pud idi. Sцrяt qatarы ilя яmir Tiflisdяn Bakыya sяhяr saat 9:45-dя чatыb. Я mirin gяliшi mцnasibяtilя Bakы vaьzalы bayraqlarla bayram kimi bяzяdilmiшdi. Qatarыn dяqiq gяliш vaxtы bilinmяsя dя perronda vя vaьzal яtrafыnda xeyli camaat toplaшmышdы. Qatar yaxыnlaшanda Salyan batalyonunun orkestri Buxara marшы чalmышdыr. Qatar "чar" otaqlarыnыn qarшыsыnda dayanmышdыr. Яmirlя bir qatarda gяlmiш Bakы qubernatoru Rogge юz vaqonundan чыxaraq qarшыlayanlarы яmirя tяqdim etmiшdir. Buxara яmirinin yanыnda onun saray яyanlarыndan baшqa Tцrkцstan general-qubernatoru Q.P.Fyodo-

Н.М.Пржевалски baьlыdыr. N.M.Prjevalski "Kulcidяn Tyanшan arxasыna vя Lobnora" kitabыnda юz sяyahяtlяrini tяsvir edяrkяn Zaman bяyя dя yer ayыrmышdыr. O, юz xatirяlяrini yazarkяn яvvяlcя Zaman bяyi "qaralamышdыr" - ondan шikayяt edir, ancaq яn sonda юzцnцn ona borclu olduьunu etiraf edir. Иstяyirik ki, oxucularыmыz ona mцnasibяtin Prjevalskidя necя dяyiшdiyini юzlяri mцшahidя etsinlяr. Xatыrladыm ki, sяyyah onu юncя sяhvяn milliyyяtcя ermяni bilib. 1877-ci ildяki sяyahяtindяn sюz aчan zaman Prjevalski yazыr: "Korla чatdыьыmыzыn ertяsi gцnц Badюvlяtin (Kaшьar xanыm Yaqubxa-

Бухара ямири Сейид Мир Алим хан aьzыnы aчan kimi bildirdi ki, Badюvlяt onu Lobnoradяk yol yoldaшы olmaq цчцn bizя gюndяrmiшdir. Bu xяbяrdяn kefim pozuldu. Yaxшы bilirdim ki, Zaman bяy bizя gюy qoymaqdan юtrц gюndяrilir vя rяsmi шяxsin olmasы bizim araшdыrmalarыmыz цчцn yцngцllцk deyil, яngяl olacaq. Belя dя oldu. Doьrudur, Zaman bяy bizя шяxsяn чox yaxшы idi vя mцmkцn olduьu qяdяr bizя yardыm gюstяrdi. Ona gюrя mяnim bu hюrmяtli bяyя dяrin minnяtdarlыq borcum var. Onunla Lobnorda bizя Yaqub bяyin baшqa etibar elяdiyi hяr hansы bir adamdansa daha yaxшы idi...". Bir qяdяr sonra Prjevalski yazыr: "Yenя яn kяskin ifadяlяrlя mяn bu vя buna bяnzяr onlarla hadisяni dя Zaman bяyin baшыna чaxdыm...". Я n sonda isя Prjevalski Zaman bяyя tamam baшqa cцr yanaшmыш, Lobnor ekspedisiyasы цчцn ona hяdsiz minnяtdar olduьunu bildirmiшdir. O, gцndяliyindя belя bir qeyd etmiшdir: "Mяn Zaman bяyя atяшin bir mяktub yazaraq bizя gюstяrdiyi bцtцn xidmяtlяrinя gюrя ona tяшяkkцr etdim. Hяqiqяtяn Zaman bяy bizim цчцn чox шey etdi onsuz bizim цчцn on qat чяtin olardы. Biz onda heч Lobnora gedя bilяrdikmi? Mяnimki яcяb gяtirir. Bir il tez, yaxud bir il gec olsaydы Lobnor araшdыrmasы baш tutmayacaqdы". Yazыmыzыn sonunda цmidvar olduьumuzu bildiririk ki, tarixчilяrimiz bu maraqlы soydaшыmыzыn hяyatы ilя yaxыndan maraqlanacaq vя arxivlяrdяn onunla baьlы sяnяdlяri цzя чыxaracaqlar. O, hяrtяrяfli юyrяnilmяyя layiq шяxsiyyяtdir!


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 12

сящ.12

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

Шяki Beynяlxalq

Gцlcahan MИРМЯММЯД

Ы Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalы baшlandы 10 sentyabr. Saat 17 radяlяri. Шяkinin mяrkяzindяn, шяhяr teatr binasыnыn qarшыsыndan yolu dцшяnlяri mяhяccяrlяrя baьlanmыш vя zяif kцlяyin yellяtdiyi alabяzяk шarlarыn titrяyiшi salamlayыr, yerli musiqiчilяrin peшяkar ifasы isя yoldan юtяnlяri ayaq saxlamaьa vadar edirdi. Hяrчяnd artыq neчя gцn idi ki, Шяkinin kцчяlяrindя, istirahяt mяrkяzlяrindя, mяdяniyyяt

Belяcя, Azяrbaycan xalq vя populyar musiqi ifaчыlarыnыn чыxышlarы bir-birini яvяz etdi, Шяki teatrыnыn repertuarыndakы tamaшalardan parчalar gюstяrildi. Шяhяr яhli sяnяt bayramы ovqatыna kюklяndiyi dяqiqяlяrdя mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qarayev, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov, Milli Mяclisin цzvц Dцnyamin Xяlilov, festivalыn qonaqlarы Иcra Hakimiyyяti binasыnыn qarшыsыndakы parkda цmummilli lider Heydяr Яliyevin abidяsinin юnцnя gцl dяstяlяri qoyaraq xatirяsini ehtiramla yad edirdilяr. Nяhayяt, hяr kяs toplaшdы vя teatr binasыna daxil olduq. Birinci mяrtяbяnin foyesindя isя hяr kяsi Шяkinin fяxri, Azяrbaycan sяhnяsinin bюyцk gцlцш ustasы Lцtfяli Abdullayevя hяsr olunmuш fotosяrgi qarшыladы. Azяrbaycan Dюvlяt Teatr Muzeyi яmяkdaшlarыnыn hazыrladыьы sяrgi gюrkяmli sяnяtkarыn milli teatr vя kino sяnяtinя hяsr etdiyi mяnalы юmrцnцn sяhifяlяrini bir-bir vяrяqlяyirdi. Binanыn interyerindяn zюvq alaraq, ikinci mяrtяbяyя qalxыrыq. Burada qonaqlarы Шяki musiqi mяktяbinin шagirdlяrinin ifa etdiyi klassik musiqi qarшыlayыr. Foyedя tяшkil olunmuш ikinci sяrgi isя 142 yaшlы Azяrbaycan peшяkar teatr tarixinin яn gюzяl mяqamlarыnы fotoшяkillяr vя mяшhur rяssamlarыn чяkdiklяri eskizlяrlя gюz юnцndя canlandыrыrdы. Mяdяniyyяt vя turizm

Bu gцn Azяrbaycan teatrыnыn 142-ci mюvsцmц baшlayыr. Яnяnяyя sadiq qalaraq, biz hяr mюvsцmцn яvvяlindя mцxtяlif tяdbirlяr keчiririk. Чox яlamяtdardыr ki, bu mюvsцmцn aчыlышыnы Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda keчiririk. Bilirsiniz ki, Prezident Иlham Яliyevin Sяrяncamыna яsasяn, bu teatr yenidяn qurulub, yeni bir sima alыbdыr. Fяrяhli haldыr ki, Azяrbaycanыn bюlgяlяrindя yerlяшяn teatrlarыn artыq yeni mцhiti formalaшmaqdadыr. Biz bцtцn bunlara gюrя dюvlяtimizin baшчыsыna minnяtdarlыьыmыzы bildiririk. Bu sюzlяri mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qara-yev Шяkidя baшlanan Ы Beynяlxalq teatr festivalыnыn aчыlыш mяrasimindя bildirib. Beynяlxalq teatr alяmindя Azяrbaycan teatrыnыn mюvqeyinin getdikcя mюhkяmlяndiyini, mцbadilяlяrin geniшlяndiyini vurьulayan nazir, son illяr Azяrbaycan teatrlarыnыn 20-dяn artыq юlkяdя qastrolda olduьunu diqqяtя чatdыrыb. Nazir bildirib ki, sevindirici hal ondan ibarяtdir ki, beynяlxalq sяviyyяdя tanыnan teatr simalarы da artыq Azяrbaycana gяlirlяr. Я.Qarayev daha sonra deyib: "Bu bizim ilk tяcrцbяmizdir ki, beynяlxalq teatr festivalы mяhz yeni mюvsцmцn яvvяlindя baшlanыr. Иlk dяfя regionda yerlяшяn teatrda beynяlxalq teatr festivalы keчirilir. Dцzdцr, festivalda hяlяlik cяmi 3 юlkя iшtirak edir. Ancaq biz dцшцnцrцk ki, bu юlkяlяrin sayы ildяn-ilя artacaq vя Шяkidя keчirilяn bu festival teatr alяmindя юzцnяmяxsus yer tutacaq". ocaqlarыnda, turistlяrin daha чox olduьu mяkanlardakы qыrmыzы afiшalar шяhяrin ilk beynяlxalq teatr festivalыna ev sahibliyi edяcяyindяn xяbяr verirdi. Яslindя яcnяbi qonaqlarыn tez-tez tяшrif buyurduьu Шяkinin sakinlяri son illяr burada keчirilяn mцxtяlif юlkя vя beynяlxalq sяviyyяli mяdяniyyяt tяdbirlяrinя юyrяшiblяr. Mяdяni turizm hяvяskarlarы da bu qяdim, юz koloritini, Qafqaz Albaniyasы memarlыьы ilя orta яsrlяr Azяrbaycan memarlыьыnыn qovuшuьunu юz simasыnda yaшadan шяhяri чoxdan tanыyыrlar. Bunu шяhяrin kцчяlяrindя, gюrmяli yerlяrindя dolaшan turistlяrin bolluьu da sцbut edirdi. Tяbii ki, bayram ovqatы daha чox festivalыn qonaqlarыnda hiss olunurdu. Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt vя Turizm Шюbяsinin, S.Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn rяhbяrliyi vя bцtцn heyяti dя bu teatr bayramыnы yцksяk sяviyyяdя keчirmяk, qonaqlarыn kюnlцnц oxшamaq sяyi ilя чalышыrdыlar.

naziri Яbцlfяs Qarayev burada jurnalistlяrя mцsahibя verяrяk, Ы Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalы barяdя danышdы: - Son sяkkiz ildя юlkя teatrlarыnda 750-dяn artыq yeni tamaшa qoyulmuш vя ya bяrpa olunmuшdur. Bu, bюyцk rяqяmdir. Rejissorlar yeni axtarышdadыr, beynяlxalq teatr alяmindя Azяrbaycanыn yeri mюhkяmlяnir, teatrlarыmыz 20dяn чox юlkяdя qastrol sяfяrindя olmuш vя ya festivallarda чыxыш etmiшdir. Sevindirici haldыr ki, artыq beynяlxalq alяmdя tanыnan teatr xadimlяri dя Azяrbaycana gяlirlяr. Bir maraqlы mяqam da budur ki, biz festivalы teatr mюvsцmцnцn яvvяlindя keчiririk. Иlk dяfяdir ki, regionda beynяlxalq teatr festivalы tяшkil olunur. Dцzdцr, hяlяlik festivalda 3 юlkя iшtirak edir. Amma biz яminik ki, ildяn-ilя Шяki beynяlxalq teatr festivalыna qoшulan юlkяlяrin sayы artacaq vя bu festival beynяlxalq teatr alяmindя hюrmяt qazanacaq. Mяn чox шadam ki, Azяrbaycan mцstяqilliyinin ilk dюvrцndя ulu юndяr Heydяr Яliyevin teatra gюstяrdiyi qayьы, mяdяniyyяtя mцnasibяt bu gцn davam edir. Teatr cяmiyyяtin aynasыdыr. Яgяr bir юlkяdя teatr inkiшaf edirsя, axtarышdadыrsa, bu o demяkdir ki, hяmin юlkяnin insanlarы yaшayыr, yaradыrlar, yeniliyя can atыrlar. Azяrbaycan Teatr Xadimlяri Иttifaqыnыn sяdri, Xalq artisti Azяr Paшa Nemяt dя festivalla baьlы fikirlяrini bюlцшdц: - Иlk dяfя deyil ki, Azяrbaycanda teatr festivalы paytaxtdan kяnarda keчirilir. Sadяcя, bu, regionda tяшkil edilяn ilk beynяlxalq teatr festivalыdыr. Шяki яyalяt deyil. Шцkцrlяr olsun ki, Azяrbaycanda teatr baxыmыndan яyalяt anlayышы yoxdur. Mяncя, bizim region teatrlarыmыzыn sяviyyяsi kifayяt qяdяr yцksяkdir. Beynяlxalq festivalыn яhяmiyyяtinя gяlincя, Azяrbaycanыn 12 teatrы ilя yanaшы, Kalmыkiyadan vя Qazaxыstandan iki teatr kollektivi dя bu sяnяt bayramыna qoшulub. Bu, o demяkdir ki, Шяki festivalы onlarы da maraqlandыrыr. Bu teatrlar bir-birini tanыyacaq, цnsiyyяt quracaq, rejissor, pyes mцbadilяsi edяcяklяr. Bцtцn bunlar isя bir yox, beш-on addыm irяli getmяk demяkdir. Tamaшa salonuna daxil oluruq. Demя, bayaqdan binanыn qarшыsыnda alышdыьыmыz qяlяbяliyin olmamasыnыn яsl sяbяbi sюzцn hяrfi mяnasыnda "iчяridя" imiш. Шяkililяr salonda яylяшib festivalыn rяsmi aчыlышыnы vя tamaшanыn baшlanmasыnы gюzlяyirmiш. Budur, hяr kяs salonda yerini alыr. Sяhnяdя quraшdыrыlmыш monitorda son illяr яsaslы tяmirdяn чыxmыш vя bяrpa olunmuш teatr binalarыndan, hяmin binalarыn aчыlышыnda Azяrbaycan Respublikasы-

Яbцlfяs Qarayev vя Elxan Usubov festivalыn aчыlышыnы bildirяn qыrmыzы lenti kяsирlяr nыn Prezidenti Иlham Яliyevin iшtirakыndan bяhs edяn videoчarx nцmayiш etdirilir. Sonra mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qarayev vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov sяhnяyя qalxыrlar. Nazir чыxышыna elя bizim baxdыьыmыz videoчarxdakы gюrцntцlяri aчыqlamaqla baшlayыr: - Ekranda gюrdцyцmцz kadrlar "Azяrbaycan teatrы 20092019-cu illяrdя" Dюvlяt Proqramы-

na яsasяn teatrlarыmыzda madditexniki bazanыn gцclяnmяsinя, teatr binalarыnda aparыlan tяmir vя bяrpa iшlяrinin nяticяsinя hяsr olunmuшdu. Bu iшlяr davam edяcяk. Bu gцn ilk dяfя olaraq teatr mюvsцmцnц Шяkidя baшlayыrыq. 142 illik peшяkar teatr sяnяtimiz yeni teatr dцшцncяsi ilя davam etmяlidir. Bu gцn Azяrbaycan teatrыnda mцxtяlif юlkяlяrdяn gяlmiш gюrkяmli sяnяt ustalarы mцbadilя proqramlarы чяrчivяsindя чalышыr, юlkяmizin perspektivli gяnclяri xar-

Bu gцn Azяrbaycanыn qяdim шяhяrlяrindяn biri olan Шяkidя nюvbяti bюyцk tяdbir birinci Beynяlxalq teatr festivalы baшlayыr. Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin vя Azяrbaycan Teatr Xadimlяri Иttifaqыnыn birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn bu teatr bayramы sentyabrыn 19-dяk davam edяcяk. Иnanыrыq ki, bu festival da Шяkinin mяdяni hяyatыnda яlamяtdar hadisяyя чevrilяcяk. Bu sюzlяri Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova АзярТАъ-а mцsahibяsindя bildirib. Festivala hazыrlыq iшlяri barяdя mяlumat verяn Z.Cavadova daha sonra deyib: "Festivalыn яsas mяqsяdi Azяrbaycan teatr sяnяtinin daha da inkiшaf etdirilmяsini, bu sahя цzrя qяbul edilmiш Dюvlяt Proqramыndan irяli gяlяn vяzifяlяrin yerinя yetirilmяsini tяmin etmяkdir. Festival gцnlяrindя юlkяmizin 12 teatr kollektivi, eyni zamanda, xarici юlkяlяrdяn gяlmiш kollektivlяr юz tamaшalarыnы Шяki teatrsevяrlяrinя tяqdim edяcяklяr. Festivalыn baьlanыш gцnцndя, yяni sentyabrыn 19-da biz, hяm dя, gюrkяmli gцlцш ustasы, hяmyerlimiz Lцtvяli Abdullayevin 100 illiyini tяntяnя ilя qeyd edяcяyik. Fцrsяtdяn istifadя edib шяkililяri, шяhяrin qonaqlarыnы, bцtцn teatrsevяrlяri festivalda yaxыndan iшtirak etmяyя dяvяt edirяm". icdя mяшhur teatr mяktяblяrindя dюvlяt hesabыna tяhsil alыr, ustad dяrslяri keчirlяr. Milli teatrыmыz юz istedadыnы яsirgяmяdяn Azяrbaycan teatrыna fяda etmiш insanlarыn яmяyi sayяsindя XXЫ яsrяdяk gяlib чatыb. Яminяm ki, sяnяt adamlarыmыz Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin bu sahяyя qayьыsыnыn, юlkяnin birinci xanыmы Mehriban Яliyevanыn mяdяniyyяtimizя gюstяrdiyi xidmяtin mцqabilindя teatrыn inkiшafыna юz tюhfяlяrini яsirgяmяyяcяklяr. Bugцnkц aчыlыш belя nцmunяlяrdяn biridir. Шяkidя Ы beynяlxalq teatr festivalы aчыlыr. Mяn fцrsяtdяn istifadя edяrяk, bu teatrыn inkiшafыnda яmяyi keчяnlяrя tяшяkkцr edirяm, burada daim yaradыcыlыq axtarышыnыn hюkm sцrmяsini arzulayыram. Teatra verdiyi dяstяyя, mяdяniyyяt sahяsinя gюstяrdiyi diqqяtя gюrя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinя dя minnяtdarlыьыmы bildirirяm.

(Арды 13-ъц сящифядя)


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 13

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.13

Театр Фестивалы (Яввяли 12-ъи сящифядя) Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovun tяbrik sюzц isя qыsa oldu: - Яziz шяkililяr! Hюrmяtli Яbцlfяs mцяllim! Hюrmяtli qonaqlar! Sizin hяr birinizi salamlayыram. Biz юz iшgцzarlыьыmыzla чalышacaьыq ki, bu festival яnяnяvi olaraq Шяkidя qalsыn. Шяkililяr incяsяnяti sevяn, yцksяk mяdяniyyяtя malik insanlardыr. Ulu юndяr tяrяfindяn tяmяli qoyulmuш bu teatr binasы 2013-cц ildя яsaslы tяmirdяn sonra cяnab Prezident tяrяfindяn шяkililяrя hяdiyyя edilmiшdir. Mяn bцtцn шяkililяrin adыndan bizim шяhяrimizя gюstяrdiyi qayьыya gюrя cяnab Prezidentя dяrin tяшяkkцrцmц чatdыrmaq istяyirяm. Azяrbaycan mяdяni irsinin qorunmasы vя

шasыnы teatrsevяrlяrя tяqdim etdi. Belяcя, festivalыn iki gцnц geridя qaldы.

Sяrgцzяшtlя davam edib "Яr vя arvad"a чatdыq Шяkiyя tяkcя teatr tamaшalarыnы seyr etmяk hяvяsi, gюrdцklяrimiz barяdя "Mяdяniyyяt" qяzetinя yazmaq tapшыrыьы ilя gяlsяk dя, iчimizdя bir istяk dя var idi. Bцtцn yay boyu Bakыda canыmыzы sыxan bцrkцdяn qurtulmaq!.. Amma Шяki ona xas olmayan isti hava ilя bizi qarшыladы, юtяn hяftяnin sonunadяk elя Bakыda alышdыьыmыz bцrkц ilя bizi yandыrыb-yaxdы, kondisioner sяrinliyinя mюhtac etdi.

Azяrbaycana цчцncц dяfяdir sяfяr edirik. Цmidvarыq ki, gяlяcяkdя bu sяfяrlяrin sayы daha da artacaq. Azяrbaycan Dюvlяt Gяnc Tamaшaчыlar Teatrы ilя yaxшы яlaqяlяrimiz vardыr. Иki dяfя qarшыlыqlы qastrol sяfяrlяrimiz olub. Шяkiyя festivalыn tяшkilatчыlarы tяrяfindяn dяvяt olunmuшuq. Bu dяvяtя gюrя minnяtdarlыьыmыzы bildiririk. Bu sюzlяri birinci Шяki Beynяlxalq teatr festivalыnda iшtirak edяn Kalmыkiya Milli Dram Teatrыnыn bяdii rяhbяri, Rusiya Federasiyasыnыn vя Kalmыkiya Respublikasыnыn Яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi Boris Manчiyev AzяrTAc-a mцsahibяsindя sюylяyib. Шяkiyя ilk dяfя sяfяr etdiklяrini vя bu gяliшdяn чox mяmnun qaldыqlarыnы bildirяn B.Manчiyev daha sonra deyib: "Шяhяriniz юz gюzяlliyi ilя bizi valeh etdi. Bizя mяlumat verilяndя ki, Шяkinin 2700 ildяn чox yaшы vardыr, чox tяяccцblяndik. Artыq Шяki xanlarыnыn sarayы ilя, karvansaray vя muzeylяrlя, digяr tarixi yerlяrlя tanыш olmuшuq, шяhяrin qяdim kцчяlяrini gяzmiшik, sakinlяrlя gюrцшmцшцk, yяni, Шяki haqqыnda artыq mцяyyяn tяяssцratыmыz vardыr. Tяbii ki, qыsa mцddяt яrzindя bu gюzяl diyara tam bяlяd olmaq mцmkцn deyil. Цmid edirik ki, nюvbяti sяfяrlяrimizdя шяhяrinizlя daha yaxыndan tanыш olacaьыq". Tamaшa яrяfяsindя чox hяyяcanlы olduqlarыnы vurьulayan B.Manчiyev deyib: "Bilirik ki, шяhяriniz teatrla sыx baьlыdыr. Шяki teatrыnыn 125 illik tarixi яnяnяlяri vardыr. Шяkidяn чox mяшhur sяnяtkarlar, aktyorlar чыxыb. 100 illiyi qeyd olunan, bir чox filmlяrdяn dя yaxшы tanыdыьыmыz Lцtvяli Abdullayev dя mяhz bu шяhяrdя doьulub". Festivalыn aчыlышыnыn son dяrяcя maraqlы keчdiyini vurьulayan B.Manчiyev salonun tamaшaчыlarla dolu olmasыnыn onlarы чox sevindirdiyini bildirib. Qonaq deyib: "Festivalыn aчыlыш mяrasimindя mяdяniyyяt vя turizm nazirinin, шяhяr rяhbяrliyinin, tanыnmыш teatr xadimlяrinin шяxsяn iшtirak etmяsi чox sevindirici idi. Bцtцn bunlar onu gюstяrir ki, Azяrbaycan rяhbяrliyi mяdяniyyяtя, incяsяnяtя bюyцk юnяm verir, qayьы gюstяrir".

tяbliьatы iшindяki bюyцk fяaliyyяtinя gюrя, Heydяr Яliyev Fonduna, шяxsяn Mehriban xanыm Яliyevaya bюyцk minnяtdarlыьыmы bildirmяk istяyirяm. Bu il Шяkidя artыq dюrdцncц dяfяdir ki, beynяlxalq miqyaslы sяnяt bayramы keчirilir. Biz чox шadыq ki, Шяki belя bir beynяlxalq teatr festivalыna ev sahibliyi edir. Яbцlfяs Qarayev vя Elxan Usubov festivalыn aчыlышыnы bildirяn qыrmыzы lenti kяsдиляр. Azяrbaycan dramaturgiyasыnыn banisi Mirzя Fяtяli Axundzadяnin vяtяni olan Шяkidя Ы beynяlxalq teatr festivalыnыn ilk gцnцndя sяhnяyя ev sahiblяri чыxdы. Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn kollektivi 2013-2014-cц il teatr mюvsцmцnцn son premyerasы olan Иlyas Яfяndiyevin "Sevgililяrin cяhяnnяmdя vцsalы" faciяsini tяqdim etdi. Teatrыn baш rejissoru Mirbala Sяlimlinin quruluш verdiyi tamaшada яsas rollarda aktyorlar Rяhim Qocayev (Ayaz Turan), Чinarя Sяmяdova (Xumar), Akif Yusifov (Sяlim Babayev), Яmяkdar artist Яbцlfяt Salahov (Cab-bar), Xanlar Hяшimzadя (Mircяfяr Baьыrov) чыxыш edirdilяr Sentyabrыn 11-dя, festivalыn ikinci gцnцndя Kalmыkiya Milli Dram Teatrы Boris Manciyevin "Mяn aktrisayam" tama-

Sentyabr tяn yarы olan gцndяn isя istinin шaxы sыndы, biz dя daьlardan gяlяn sяrin havanы ciyяrlяrimizя чяkdik. Xoшbяxtlikdяn, bu sяrinlik nя Шuшa Dюvlяt Musiqili Dram Teatrыnыn чыxышыna, nя dя tamaшaчыlarыn teatra mцnasibяtinя tяsir gюstяrdi.

Bu bir sяrgцzяшt ki... Шuшalыlar Azяrbaycan milli dramaturgiyasыnыn banisi Mirzя Fяtяlinin doьma шяhяrindя яdibin "Sяrgцzяшti-vяziri-xani-Lяnkяran" komediyasыnы oynadыlar. Meydan teatrы цslubunda, чevik ritmdя, daha qabarыq etnoregion цslubunda hazыrlanmыш tamaшanыn quruluшчu rejissoru Яmяkdar artist Loьman Kяrimovdur. Tamaшada яmяkdar artistlяr Шцkufя Musayeva vя Azad Mяmmяdov, aktyorlar Mяmmяd Mяmmяdov, Pцstяxanыm Zeynalova, Mяtanяt Eres vя baшqalarы iшtirak edirlяr. Rejissor daha чox vяzir Mirzя Hяbibin ailя dramыnы юn plana чяkdiyi цчцn sarayda baш verяn яhvalatlarы yыьcamlaшdыraraq, hяtta saray adamlarыnы ixtisara salaraq, onlarыn sяhnя yцkцnц bir obraza - Sяmяd bяyя (Etibar Cяfяrov) hяvalя edib. Bяlkя dя elя bu цzdяn vяzirin evindя baш verяn hadisяlяr, mяhz bu sяhnяlяrdя

iшtirak edяn personajlarыn ifasы daha gцclц vя maraqlы alыnыb. Цmumiyyяtlя, heч bir mцbaliья etmя-dяn deyя bilяrik ki, vяzir Mirzя Hяbibin (Mяmmяd Mяmmяdov) Ziba xanыm (Pцstяxanыm Zeyna-lova) vя Шюlя xanыm (Mяtanяt Eres), Hacы Salah vя Xacя Mяsud (Azad Mяmmяdov) ilя sяhnяlяri maraqlы vя daha inandыrыcы idi. Tя-bii ki, bu hяm dя aktyorlarыn rejissor yozumunu dцzgцn dяrk etmяsi vя obrazы bitkin tяqdim etmяk qabiliyyяtindяn asыlыdыr. Tяяssцf ki, bu sюzlяri Teymur aьa rolunun ifaчыsы Rasяf Mehdiyev barяdя demяk olmaz. Bu sяtirlяrin mцяllifi Azяrbaycan sяhnяsindя indiyяdяk belя sюnцk Teymur aьa ilя qarшыlaшmayыb.

Dцnyaya чatdыrыlan acы eшq hekayяti... Яgяr Шuшa teatrыnыn tamaшasыndakы Teymur aьa - Nisя xanыm sevgi xяtti tamaшaчыlarы tяrpяtmяdisя, Q.Musrepov adыna Qazaxыstan Dюvlяt Akademik Uшaq vя Gяnclяr Teatrыnыn festivala gяtirdiyi dramaturq Иran Qayыpыn "Yestay-Korlan" adlы birhissяli mяhяbbяtnamя яsяri fяrqli hisslяr yaшatdы. Nя zamansa bir-birini sevmiш, lakin qovuшmadan ayrыlmыш, yalnыz 40 ildяn sonra rastlaшan iki insanыn mяhяbbяtindяn bяhs edяn psixoloji dram bir neчя maralы mяqam ilя yadda qaldы. Tamaшada mяшьul olan beш aktyorun beшi dя yaшlы nяslin nцmayяndяsi olsa da, onlarыn nя hяrяkяtlяrindя, nя dя danышыqlarыnda 60 yaш civarыnda olduqlarы hiss edilmяdi. Pычыltыlarы belя цч yцz nяfяrdяn artыq tamaшaчы tutan salonun яn son cяrgяlяrindя aydыn eшidilirdi. Rejissor Murad Axmanovun quruluшda istifadя etdiyi iki nцans isя яsl mцasir teatrыn uьuru sayыlmaьa layiqdir! Rejissor tяsviri sяnяtin яn gяnc nюvц - qumla rяsm texnikasы ilя Cяnub-Шяrqi Asiyada, xцsusяn dя Иndoneziyada qяdim tarixя malik kюlgя teatrы яnяnяlяrini uьurla sintez edib. Dil maneяsi olsa da, aktyorlarыn ilha-mlы oyunu, xцsusяn dя qeyd etdiyimiz teatr yeniliklяri - keчmiшin fondakы ekranda kюlgяlяr vя qum ilя yaradыlan rяsmlяrlя чatdыrыlmasы tamaшaчыlarыn sяnяtlя tяmasdan zюvq almasыna mane olmadы.

"Ruh" olanda da belяsindяn olasan!.. N.Vяzirov adыna Lяnkяran Dюvlяt Dram Teatrы festivala italyan dramaturqu Eduardo de Filipponun "Ruhlar" яsяrini gяtirmiшdi. Teatrыn baш rejissoru Tural Mustafayev яsяrin sadя sцjet xяttini maraqlы yozumla tяqdim edя bilmiшdi. Цmumiyyяtlя, tama-

шada rol almыш aktyorlarыn hamыsыnыn peшяkarlыьы diqqяti cяlb edirdi. Baш rolun ifaчыsы Яbцlfяz Axundov (Paskuale Loyakone) ilя Alfredo rolunda чыxыш edяn Яmяkdar artist Adil Zeynalovun ifasыnы xцsusi qeyd etmяk istяrdik. Raskuale Loyakone hяrяkяtlяri, baш verяn hadisяlяrя reaksiyasы ilя daha чox neorealist Иtaliya filmlяrindяn tanыdыьыmыz qяhrяmanlarы xatыrlatsa da, bizi юzцnцn acizliyinя, onun hяyat yoldaшыnы sevяn Alfredo ilя niyя "saziш" baьladыьыna, onun puluna dolanmasыna haqq qazandыrmaьы bacarыr. Яsяrin qayяsi - insanlarы pul ilя susdurmaьыn mцmkцnlцyцnц, яzizlяrinin mяnafeyini belя pula satmaьa, firavan yaшamaq xяtrinя hяr cцr alчaqlыьa razыlaшmaьa hazыr olmaьыnыn nя qяdяr mяnяvi чir-

yeni яlavя edilmiш "Skamyada gюrцш" vя mяxsusi Шяki sяfяri цчцn qыsa mяtninя dцzяliш edilmiш "Trio" etцdlяri dя чox maraqlы idi. Amma bir mяqamы vurьulamaya bilmяrik. Tamaшadan яvvяl salonda paylanыlan proqramыn kюhnяliyi diqqяtimizi чяkdi: proqramda 2009-2010-cu il teatr mюvsцmц qeydi var idi. Цstяlik, adlarы iшtirakчы kimi qeyd edilяn aktyorlarыn bir neчя nяfяri чoxdandыr ki, bu teatrda чalышmыr, "Arы uчuшu" etцdцndя isя Яmяkdar artist Nargilя Qяribovadan baшqa heч bir aktrisa iшtirak etmirdi. Proqrama inansaq, ifaчыlarыn цчц xanыm olmalы idi. Bяlkя dя bu faktыn цstцndяn keчmяk olardы. Amma яgяr tяcrцbяsiz bir jurnalist юz kiчik informasiyasыnda Bяxtiyar Xanыzadяni Яmяkdar incяsяnяt xadimi

Шяkidя Beynяlxalq teatr festivalыnыn keчirilmяsi чox яlamяtdar hadisяdir. Bir шяkili kimi, bundan qцrur duyuram. Bu gцnlяr Шяkidя чox gюzяl abhava var, hяr tяrяf qaynayыr. Шяhяr sakinlяrinin sevincini yaxшы baшa dцшцrцk. Onlar televiziya ekranlarыndan izlяdiklяri aktyorlarы indi canlы gюrцrlяr, tamaшalarыnы seyr edirlяr. Bцtцn bunlar sakinlяrdя xoш яhvalruhiyyя yaradыr. Bu sюzlяri birinci Шяki Beynяlxalq teatr festivalыnda iшtirak edяn Abdulla Шaiq adыna Azяrbaycan Dюvlяt Kukla Teatrыnыn baш rejissoru Qurban Mяsimov jurnalistlяrя mцsahibяsindя sюylяyib. О, бildirib ki, kollektivimiz festivalda Шяki tamaшaчыlarыna "Чanta trio" tamaшasыnы tяqdim edib. Tamaшaчыlarыn чox fяal olduqlarыnы bildirяn baш rejissor daha sonra deyib: "Шяki qяdim zamanlardan da чox teatral bir шяhяr olub. Bu шяhяrin hяr bir kцчяsi, mяhяllяsi, шяkililяrin lяhcяsi, danышыьы юzц bir teatrdыr. Шяki tamaшaчыsы qarшыsыnda чыxыш etmяk чox mяsuliyyяtli bir iшdir. Zalda bu qяdяr tamaшaчыnы, uшaqlarы gюrmяk mяndя bюyцk sevinc hissi yaradыb. Чцnki tamaшaчы nя qяdяr чox olarsa, aktyor da bir o qяdяr hяvяslя oynayar". Teatrыn baш rejissoru bildirib ki, yaradыcы kollektiv bu tamaшanы ilk dяfя Hindistanыn Nyu Dehli шяhяrindя keчirilяn "Ишara" Beynяlxalq kukla teatrlarы festivalыnda nцmayiш etdirib. Daha sonra teatr bu tamaшa ilя Kurqanda keчirilяn beynяlxalq festivalda iшtirak edib. Шяki festivalыndan sonra isя yaradыcы kollektiv "Чanta trio" tamaшasыnы Misirdя keчirilяcяk beynяlxalq festivalda nцmayiш etdirяcяk. kinlik olduьunu tamaшaчыya gюstяrir.

Buket var - яtri xoшdur, buket var seyri!

Dюvlяt Pantomima Teatrы bu kollektivi yaxшы tanыyan hяr kяsin sevdiyi bir proqramla "Pantomima buketi" konsert-tamaшasы ilя Шяkiyя tяшrif buyurmuшdu. Kukla teatrы vя balet elementlяri ilя zяngin чыxышlar hяmiшя maraqla qarшыlanыr. Xalq artisti Bяxtiyar Xanыzadяnin 20 ildяn bяri yaradыb yaшatdыьы kollektivin чыxышlarы hяmiшя tamaшaчыlarыn zюvqцnц oxшayыr. "Buket"я nisbяtяn

kimi tяqdim etsяydi, Xalq artisti bundan haqlы olaraq inciyяrdi. Amma "Pantomima buketi"nin proqramыnda hюrmяtli Bяxtiyar mцяllimin adы dюrd yerdя Яmяkdar incяsяnяt xadimi kimi qeyd olunmuшdu.

Torpaьы bir yerdяn gюtцrцlяnlяr... Klassika ona gюrя klassika sayыlыr ki, onun toxunduьu mюvzu hяmiшя aktualdыr vя ona яn mцxtяlif mяqamlardan yanaшmaq mцmkцndцr. Цzeyir Hacыbяylinin "Яr vя arvad" musiqili komediyasы da arvad hesabыna gцzяran qurmaьa, aь gцnя чыxmaьa чalышan kiшilяrя, bu tяhqirя dюzmяyib яrindяn intiqam almaьa, юz halal haqqыnы bяrpa etmяyя чalышan qadыnlara hяsr olunub. Sadяcя, Mingячevir Dюvlяt Dram Teatrыnda bu яsяrя quruluш verяn tanыnmыш rejissor, Xalq artisti Vaqif Яsяdov hadisяlяri muzeyя kючцrцb. Цzeyir bяyin yaratdыьы personajlar muzey iшчilяrinin яli ilя canlanыrlar. Tamaшada diqqяtчяkяn bir mяqamы xцsusi qeyd etmяk lazыmdыr. Vaqif Яsяdov yalnыz gяnc aktyorlara rol verib. Onlar da bacardыqlarыnы яsirgяmяyiblяr. Яksяr bюlgя teatrlarыnыn gяnc aktyor qыtlыьы problemi ilя цzlяшdiyini nяzяrя alsaq, Mingячevir teatrыnda kifayяt qяdяr kadr potensialыnыn olmasы sevindirici haldыr. Azяrbaycan Respublikasы Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi "Mяdяniyyяt" qяzeti


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 14

сящ.14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

Rusiyadakы бolшevik 20-ci яsrdя tarixin seyrini dяyiшdirяn inqilablar iчindя Bolшevik иnqilabы шцbhяsiz ilk sыrada gяlir. Чцnkц bu inqilab sadяcя Чar hakimiyyяtinin devrilmяsi yox, eyni zamanda bяlli bir dюvrя qяdяr dцnyada iki qцtblцlцyцn yaranmasыnыn, Kommunist vя Sosialist ideologiyasыnыn yayыlmasыnыn, Soyuq Mцharibяnin шiddяtlяnmяsinin яsas amillяrindяn biri oldu. Bu inqilabыn gяtirdiyi sistem, dцnyanыn bюyцk bir coьrafiyasыnda ideolojiк qarшыdurmalar yaratdы, bunun da nяticяsindя milyonlarla insan hяyatыnы itirdi. Цstяlik inqilabыn gятirdiyi ideologiya ilя barышmayanlar "utanc dцшяrgяlяrindя" yaxud hяbsxanalarda son nяfяsini verdi.

RAMИN SADЫQOV,

Шяки Реэионал Елми Мяркязин elmi катиби, tarix цzrя fяlsяfя doktoru

Rusiya 20-ci яsrin яvvяllяrindя Bолшевик inqilabыnын baш vermя sяbяblяri vя inqilabы hazыrlayan шяrtlяrin nя olduьunu qeyd etmяzdяn яvvяl, bir xцsusa diqqяt чяkmяk yerinя dцшяrdi. Иnqilab, baшqa heч bir dцшцncя, inanc vя ideologiya ilя barышmaz tяk tip insan "Sovet insanы" yetiшdirmяk adы ilя inancsыz vя dinsiz bir cяmiyyяt yaratma tяшяbbцsц gюstяrdi. 70 il boyunca bunun uьrunda iшlяr gюrцldц, lakin Иttifaqы tяшkil edяn millяtlяrin qяlbindяn inanclarы sюkцlцb atыla bilinmяdi. Mяhz bu sяbяbdяn 90-cы illяrin яvvяllяrindя baшlayan Sovet юlkяsinin daьыlma tяhlцkяsi qarшыsыnda millяtlяr azadlыqlarыnы elan etdilяr. Яslindя bu inqilabыn bюyцk bir "dahinin" yяni Leninin яqli чevikliyi sayяsindя zяfяrlя nяticяlяndiyinя dair uzun illяr anladыlan hekayяlяr Sovet tяbliьat mexanizmи kimi beyinlяrя iшlяndi. Leninin adы hяr yerdя яbяdilяшdirildi, шяhяrlяr, hяtta qяsяbяlяr vя kяndlяr onun heykяllяri ilя bяzяdildi, insanlar "ixtira olunan" yeni "bayramlar"da bu heykяllяrin юnцndя baш яymяyя mяcbur едилдиляр. Dяrsliklяrdя Lenin kimi oxumaq, onun kimi "geniш dцшцncяli" vя inqilabчы ruhla yetiшmяk gяrяkdiyi qeyd olundu. Haqqыnda cildlяrlя яsяrlяr yazыldы, mahnыlar bяstяlяndi, mцxtяlif filmlяr чяkildi. Lakin сovet гурулушу daьыldыqdan sonra aчыlan arxivlяr, ortaya saчыlan yeni sяnяdlяr 70 il boyunca чяkilяn zяhmяti bir neчя ay iчindя sildi sцpцrdц. Ona gюrя dя "dяmir pяrdя юlkяsi"nin millяtlяri qяlblяrindя yыьыlmыш nifrяtlяrini elя ilk юncя Leninin heykяllяrini parчalayaraq gюstяrdilяr. Yazыnыn baшlыьыndan da bяlli olduьu kimi buradakы mяramыmыz Bolшevik Иnqilabыnыn, dolayыsыyla Leninin Alman dюvlяtinin bir layihяsi olduьunu anlatmaqdыr. Bunun цчцn elm alяmin яlindя kifayяt qяdяr sяnяd vardыr. Zatяn son dюvrlяrdя hяm бolшevik inqilabы, hяm dя шяxsяn Lenin haqqыnda aparыlan tяdqiqatlar yazdыqlarыmыzы tяsdiq edяn mahiyyяtdяdir.

Fevral Иnqilabы vя иki hakimiyyяtlilik Rusiya 20-ci яsrin яvvяllяrinя hяm юlkя daxilindя, hяm dя юlkя xaricindя bюyцk problemlяrlя baшladы. Юlkя daxilindяki sosial problemlяr, uzaq Шяrqdя Yaponiya qarшыsыnda alыnan aьыr mяьlubiyyяtlяr vя xalqыn Чar idarяsinя qarшы fikrini inqilabi qыьыlcыma чevirmяyя чalышan tяшkilatlarыn tяbliьatlarы Rusiyanы iчindяn чыxыlmaz vяziyyяtя gяtirmiшdi. Lakin nя Чar Nikolay, nя dя hюkцmяtin problemi чюzmя cяhdlяri bir iшя yarayыrdы. Hяtta problemlяrin чюzцmц цчцn 1916-cы ilin Noyabrыndan, 1917-ci ilin Martыna qяdяr цч baш nazir, iki яdliyyя naziri vя iki torpaq naziri dяyiшdirilmiш, fяqяt bu da bir чarя olmamышdы. Bu arada davam edяn mцharibяnin Rusiya iqtisadiyyatы-

na vurduьu ziyan gцndяn gцnя artыrdы. Mяsяlяn, Lev Trotski qяlяmя aldыьы "Rus inqilabыnыn tarixi" adlы яsяrindя qeyd edir ki, "1915-ci ildя mцharibя Rusiyaya 10 milyard rubla baшa gяlmiшdi. 1916-cы ildя bu rяqяm 19 milyarda yцksяlmiш, 1917-ci ilin ilk altы ayыnda isя 10 milyarddan чox pul xяrclяnmiшdi" Юlkяnin baшы bir yandan mцharibяyя qarышmышkяn bir yandan da юlkя iчindя hяr tяrяfя yayыlan nцmayiшlяrlя mяшьul idi. Moskva, Tver, Bakы, Kiyev, Xarkov vя digяr шяhяrlяrdя tez tez nцmayiшlяr keчirilirdi. Яgяr 1914-cц ildя 70 nцmayiш tяшkil olunmuшdursa, 1916-cы ildя bu rяqяm 1416-ya yцksяlmiшdi. 1905-ci ilin Qanlы Yanvar hadisяlяrinin ildюnцmцnц qeyd etmяk цчцn 1916-cы il Yanvar ayыnda Petro-

gяlяcяkdяki inqilabы gюrя bilmяyяcяyik." 1917-ci ilin яvvяllяrindяn etibarяn Rusiyada etiraz dalьalarы geтдикъя bюyцyцrdц. Yanvar ayыnda toplam 200 mindяn чox fяhlя nцmayiшя чыxmышdы. Fevral ayыnыn 17-dя Putilov fabrikinin fяhlяlяri maaшlarыnыn 50% artыrыlmasы vя daha яvvяl iшdяn чыxarыlmыш yoldaшlarыnыn yenidяn iшя гайтарылmasы tяlяbi ilя etirazlara baшladыlar. Fabrik idarяsi etirazчыlarыn tяlяblяrini rяdd etdi. 3-4 gцn iчindя etiraz dalьasы artdы, 24 фevralda 200 min fяhlя kцчяlяrя чыxdы. 25 фevral axшamы Nikolay sяrяncam verdi. Sяrяncama gюrя, Rusiya, Almaniya vя Avstriya ilя ciddi bir mцharibя шяraitindя olduьu halda hяr cцr qarышыqlыьыn durdurulmasы яmr olunurdu. Bu sяrяncamdan sonra

ki, Fevral inqilabы baш verяndя Bolшevik partiyasыnыn rяhbяrlяri ya xarici юlkяlяrdя yaшayыr, ya da Sibirin ucqarlarыnda sцrgцn hяyatы sцrцrdцlяr. Bu sяbяblя o dюvrdя бolшeviklяr kiчik miqyaslы nцmayiшlяr xaricindя юlkяnin siyasi hяyatыnda bюyцk bir tяsir gюstяrя bilmяmiшdilяr.

Leninin Rusiyaya dюnцшц Fevral иnqilabы baш verяndя Lenin Иsveчrяdя idi. Иnqilabы duyunca Rusiyaya qayыtmaq hazыrlыqlarыna baшladы. Bu arada Bolшevik partiyasы цzvlяrinя yazdыьы mяktublarda Mцvяqqяti Hюkцmяtя etimad etmяdiyini bildirdi. Uzun bir mцddяt Rusiyaya dюnmяk цчцn mцnasib yollar axtardы.

Чар ЫЫ Николай аиляси иля qradda tяшkil olunan nцmayiшя 100 mindяn чox insan iшtirak etmiшdi. Kяndlilяr dя юz etirazlarыnы yцksяldir, banklarы, maьazalarы yandыrыr, torpaq sahiblяrinя hцcum edir, tarlalarы talan edir, varlыlarыn mцlkц olan meшяlяri mяhv edirdilяr. Cяbhяdяn gяlяn mяьlubiyyяt xяbяrlяri, яsgяrlяrin цmidsizliyi, ordudan qaчma hallarыnыn чoxalmasы da чarяsizliyin чыxыlmaz halы idi. Ы Dцnya mцharibяsi sыrasыnda Rusiyada 15 milyon insan sяfяrbяr olunmuшdu, bunun 1 milyon 650 min nяfяri юlmцш, 4 milyona yaxыnы yaralanmышdы. Цstяlik 2 milyon yarыmdan чox рus яsgяri яsir dцшmцшdц. Vяziyyяt getdikcя aьыrlaшыr, ЫЫ Nikolay vя яtrafыndakы bir neчя nяfяr inqilabыn yaxыnlaшdыьыnы hiss edirdi. Lakin чox qяribяdir ki, o dюnяmdя Иsveчrяdя yaшayan, bolшeviklяrin rяhbяri Lenin inqilabыn yaxыnlaшdыьыna inanmыrdы. Hяtta 1917-ci ilin Yanvarыnda bir iclasdakы чыxышыnda deyirdi ki, "Biz yaшlы insanlar,

Duma buraxыldы. Gizli polis nцmayiшlяrдя iшtirak edяn mцxtяlif partiya mяnsublarыnы hяbs etmяyя baшladы. Gecя boyunca 171 nяfяr hяbs olundu. 26 фevral sяhяri silahsыz xalq kцtlяsinя atяш aчыldы. Lakin 27 фevralda 25 min яsgяr nцmayiшчilяr tяrяfinя keчdi. Ardыndan 30 min nяfяr Tavrida Sarayыna irяlilяdi. Nikolay Petroqrada dюnmяk цчцn qatar vaьzalыna gяldiyi sыrada цsyanчы яsgяrlяr tяrяfindяn hяbs olundu vя taxtdan яl чяkmяsi istяnилdi. Belяliklя inqilab baш verdi, lakin юlkяdя iki hakimiyyяtlilik yarandы. Biri Dumanыn tяшkil etdiyi Mцvяqqяti Komissiya, digяri isя Petroqrad Fяhlя vя Яsgяr soveti idi. Fevral inqilabы baш verdiyi яsnada Иsveчrяdя olan Lenin "Иnqilabыmыzda proletariatыn vяzifяlяri" adlы mяqalяsindя 2 мartda tяшkil olunan Mцvяqqяti Hюkцmяti burjuaziya hюkumяti adlandыrыr, Petroqrad Fяhlя vя Яsgяr Sovetinin isя onu kontrol etmяklя mяsul olduьunu deyirdi. Lakin burada xцsusilя qeyd olunmalыdыr

Menшevik Martov ona Almaniya цzяrindяn Petroqrada getmяsinin doьru olacaьыnы sюylяdi. Bu tяklif Leninin aьlыna batdы. Шцbhяsiz Иttifaq dюvlяtlяri Leninin mцharibя barяdяki fikirlяrini bilirdilяr. Hяlя 1915-ci ildя Parvus kimi tanыnan Aleksandr Helphand Almaniya Xarici Ишlяr Nazirliyinя Leninin bu fikirlяrini чatdыrmышdы. Fransыz tяdqiqatчы alim Helene Carriere d`Encausse Lenin haqqыnda qяlяmя aldыьы monoqrafiyasыnda qeyd edir ki, Leninin Rusiyanыn mяьlub olmasы barяsindяki fikirlяri elя чox diqqяt чяkici idi ki, Almaniya Xяzinя Nazirliyi "Rusiyada inqilabi tяbliьat цчцn 2 milyon Mark" ayrыlmasыnы qяrarlaшdыrmышdы. Hяtta Almanийа Xarici Ишlяr Nazirliyi verdiyi qяrarda, "Rus inqilabчыlarыnыn tяbliьat xarakterli mяhsullarla birlikdя Almaniya torpaqlarыndan keчяrяk Petroqrada getmяsi цчцn" Иmperatorun icazяsini aчыqladы. Gюrцn-dцyц kimi Lenin, Rus gцcцnц par-чalamaq цчцn

Almaniya цчцn bir vasitя idi. Almanlar bu yolla ondan inqilab xarakterli чыxышlar etmяsini vя Rus ordusunu mцharibяdяn чяkindirmяsini istяyirdilяr. Шцbhяsiz Lenin dя Alman dюvlяtinin яsl niyyяtini bilirdi, lakin tяk hяdяfi iqtidara gяlmяk olduьu цчцn tяkliflяri geri чevirmirdi. Lev Trotski "Rus inqilabыnыn tarixi" яsяrindя qeyd edirdi ki, "Mцharibяnin яvvяllяrindя Lenin, Kelkuela adlы bir cяsus vasitяsi ilя Alman mяqamlarы ilя яlaqя qururdu. Bu яlaqя sayяsindя Almanlar Leninя hяm maddi, hяm dя baшqa mяsяlяlяrdя kюmяk gюstяrirdilяr. Mяsяlяn, "Plomblanmыш vaqonda" sяyahяt Almaniya planы idi. Ayrыca qeydiyyat dяftяrlяrindяn anlaшыldыьы kimi Almaniyanыn maddi tяminatы 1917-ci ilin мartыndan eyni ilin нoyabrыna qяdяr davam etmiшdir." Leninin tяklifi ilя Иsveчrяli sosialistlяr Robert Qrimm vя Fritz Platten, Alman hюkцmяt nцmayяndяlяri ilя gюrцшmяlяrя baшlandы. Leninin tяk istяyi, minяcяyi qatarыn baшqa bir юlkяyя aid olmasы vя gяlяcяkdя Almaniya ilя ittifaq qurmaqla gцnahlandыrыlmamasыydы. Belяliklя 27 мartda бolшeviklяr Zцrihdяn ayrыldыlar. Mindiklяri qatar diplomatik toxunulmazlыьa sahib idi. Ayrыca razыlaшmalara gюrя heч bir yerde saxlanmadan vя hяr hansы bir yoxlamaya мяруз галмадан qatar birbaшa Rusiyaya чatacaqdы. Qatar 3 Apreldя Rusийа sяrhяddinя чatdы. Rus Kadet Partiyasыnыn orqanы olan “Reч” qяzeti бolшeviklяrlя Almaniya яlaqяlяri haqqыnda 5 аpreldя belя yazыrdы: "Tяlяsik Rusiyaya dюnmяk istяyяn Lenin vя yoldaшlarыna Almaniya dюvlяtinin bu qяdяr xidmяt gюstяrmяsi, dцшmяn юlkя vяtяndaшlarыna юz torpaqlarыndan sorьusuz sualsыz keчmяlяrinя icazя vermяsi bizя gюrя hяr шeyi aчыqca gюstяrir. Lakin bizя gюrя, Rus xalqыnыn kюnlцnя vя vicdanыna gedяn yol heч bir vaxt Almaniyadan keчmяmяlidir." Rusiyaya dюnцncя bцtцn fяaliyyяtini inqilabi чыxышlar vя mяruzяlяrя hяsr edяn Lenin, 4 Apreldя Tavrida Sarayыnda, tarixя "Aprel Tezislяri" kimi dцшяn mяruzяsi ilя чыxыш etdi. Bu tezislяrdя Mцvяqqяti Hюkцmяtя dяstяk verilmяmяsini, nizami ordunun lяьv edilib yerinя milis gцclяri tяшkil olunmasыnы, torpaqlarыn varlыlarыn яlindяn alыnmasы vя dюvlяtlяшdirilmяsini, mяhsul istehsalы vя paylanmasыna Sovetlяrin baxmasыnы, bцtцn banklarыn fяhlя Soveti nяzarяtindя tяk bir mяrkяz altыnda toplanmasыnы aчыqladы. Bu planla яslindя Bolшevik Partiyasыnыn strategiyasы vя taktikasыnы tяyin etdi. Lakin bu fikirlяr юlkя mяtbuatыnda tяnqid atяшinя tutuldu, Leninин "sayыqladыьыna" qяnaяt gяtirildi. Hяtta Rus iчtimaiyyяti bir yana, бolшeviklяr belя Leninin bu fikirlяrini qяbul etmяyя yanaшmadыlar. Petroqrad mяrkяz komitяsi tezislяri mцzakirя etmяk цчцn bir iclas keчirdi. Ыclasын sonundakы sяsvermяdя 13 sяs яleyhinя, 2 sяs lehinя oldu. Bu nяticя Lenin цчцn bir faciя idi. Hяtta яn yaxыn dostlarы da Leninin tezislяrini qяbul etmяdilяr. Zinovyev vя Kamenev tezislerin sadяcя Leninin шяxsi fikirlяri olduьunu vя бolшeviklяr tяrяfindяn qяbul olunmadыьnы sюylяdilяr.

(Арды 15-ъи сящифядя)


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 15

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.15

ингилабынын gizli яli - Almaniya (Яввяли 14-ъц сящифядя)

Bolшevik Иnqilabыna doьru 1917-ci ilin yayы Rusiya siyasi tarixi цчцn чox qalmaqallы keчdi. Иyun ayыnda Mцvяqqяti Hюkцmяtin bцtцn cяbhяlяrdя hцcum яmri vermяsindяn sonra Rus ordusunun Qalitsiya torpaqlarыndan qovulmasы artыq xalqыn hюkцmяtя olan inamыnы sarsыtmышdы. Юlkяdя yenя nцmayiшlяr, bюyцk etirazlar yayыlыrdы. Иqtisadi tяnяzzцl sцrяtlя davam edirdi. 1917-ci ilin иyun vя иyul aylarыnda 439 fabrik baьlanmышdы. Aclыq vя qыtlыq baшlamышdы. Ordudya qorxu vя panika hakim иdi. Иyulun яvvяllяrindя bundan faydalanan бolшeviklяr Mцvяqqяti Hюkцmяt яleyhinя bюyцk bir mitinq tяшkil etdilяr. Mitinqдя 500 mindяn чox insan iшtirak etdi. Fяhlя vя яsgяrlяr "Bцtцn iqtidar Sovetlяrя" шцarыyla kцчяlяrя axышdыlar. Tavrida Sarayыnы iшьal edяn nцmayiшчilяrя Mцvяq-

Almaniyaнын dяstяyi vя sяrmayяsi Bolшevik Иnqilabыndan sonra da davam etdi. 8 Noyabr 1917-ci ildя Almaniyanыn Stokholm sяfiri Lusiyus юlkяsinin xarici iшlяr nazirliyinя gюndяrdiyi telegramda "mяшhur bir iш" цчцn 2 milyon markа gюndяrilmяsini istяdi. 9 noyabr tarixindя isя stats-sekretar Kцlman, Maliyyя nazirliyinin stats-sekretarыna yazdыьы mяktubda, "Rusiyada siyasi tяbliьat aparыlmasы цчцn Xarici Ишlяr Nazirliyinin sяrяncamыna 15 milyon markа verilmяsini" rica erdi. Eyni gцnдя Almaniya Baш Qяrargah zabiti Xarici Ишlяr Nazirliyinя gюndяrdiyi telegramda, Fяhlя vя Яsgяr Sovetinin qяlяbяsini "юz tяrяflяrindяn mяqbul saydыqlarыnы" aчыqladы. dяstяyini alan Kornilov Avqust sonlarыna doьru hakimiyyяti devirmяk hяvяsinя dцшdц vя Mцvяqqяti Hюkцmяti бolшeviklяrя dяstяk vermяkдя suчlayaraq цsyan etdi. Lakin hakimiyyяtdяn чяkilmяyяn Kerenski, bцtцn юlkяdя Kornilova qarшы savaшыlmasыnын яmrini verdi. Belя olduqda бolшeviklяr Mцvяqqяti Hюkцmяtя kюmяklik gюstяrdilяr. Mяhz Kornilov цsyanы xalq nяzdindя Bolшeviklяrя rяьbяti artыrdы. Kornilov цsyanы бolшeviklяri tяk baшыna, yяni rяqibsiz шяkildя iqtidara yюnlяndirdi. Hяtta Kerenskinin belя, бolшeviklяrin fikirlяrinя uyьun addыm atmasы, bюlgяlяrdя yerlяшяn Sovetlяr daxilindя Eser vя Menшeviklяrin юz vяzifяlяrindяn uzaqlaшmasыna vя yerlяrinя Bolшeviklяrin keчmяsinя sяbяb olurdu.

Лев Каменев вя Григорий Зиновйев qяti Hюkцmяt sяrt bir reaksiya verdi. 5 Иyuldan etibarяn Pravda qяzetinin yayыmы dayandыrыldы, bяzi ordu hissяlяri cяbhяdяn alыnaraq paytaxta gяtirildi. Ardыndan nцmayiшчilяrя atяш aчыldы, nяticяdя 700я yaxыn insan hяyatыnы itirdi. Mцvяqqяti Hюkцmяt Lenin, Zinovyev vя Kamenevin hяbsinя qяrar verdi. Lenin haqqыndakы hяbs qяrarы чыxarыlarkяn onun "Alman cяsusu" vя "vяtяnя xяyanяt" etdiyi suчlamalarы yayыldы. Ardыndan mяtbuatda onun haqqыndakы диэяр suчlamalar yayыnlandы. Lenin bu vяziyyяtdя юlkяdяn qaчmaqdan baшqa чarя qalmadыьыnы dцшцndц. Bu sяbяblя bir yanьыnsюndцrяn qiyafяsindя Finlandiyaya getdi. O, qaчdы, lakin yoldaшlarыndan bяzilяri hяbs olundu. Bu arada Bolшevik Partiyasыnыn bяzi цzvlяri Leninin юlkяdяn qaчmaq yerinя tяslim olmasыnы tяklif edirdilяr. Bu hadisя hюkцmяt daxilindя чaxnaшma yaratdы, Knyaz Lvov hakimiyyяtdяn чяkildi vя yerinя Kerenski keчdi. Kerenski юlkяdя ciddiyяtini vя aьыrlыьыnы hiss etdirmяk цчцn general Kornilovu bцtцn ordularыn baш komandanы tяyin etdi. Lakin xцsusяn xarici dюvlяtlяrin

Sentyabrыn яvvяllяrindяn etibarяn юlkяdя hяr шey бolшeviklяrin arzuladыьы kimi gedirdi. Almaniyanыn dяstяyi яvvяlki kimi davam edirdi. Belя ki, 29 Sentyabr 1917-ci ildя Almaniya dюvlяt katibi Kyulman, Alman siyasяtinin Rusiyadakы mцvяffяqiyyяtlяri barяdя mяrkяzя belя yazыrdы: "Bizim чalышmalarыmыz hiss olunan nяticяlяr verdi. Шцbhяsiz bizim davamlы dяstяyimiz olmadan Bolшevik hяrяkatы indi sahib olduьu юlчц vя tяsirя heч bir zaman nail ola bilmяzdi." Bir yandan da bцtцn юlkя qыtlыqdan яziyyяt чяkirdi. Яslindя Rusiyada taxыl sыxыntыsы yox idi. Lakin iri kapitalistlяr vя spekulyantlar taxыl qiymяtlяrinin qalxmasы цчцn iш gюrцrdцlяr. Mцvяqqяti Hюkцmяtin isя bu mяsяlяni чюzmяyя gцcц yetmirdi. Bu sыrada yalnыz mяrkяz vя bюyцk шяhяrlяrdя deyil, kяnar bюlgяlяrdя dя bюyцk mitinqlяr tяшkil olunur, hяr kяs bir sяslя "Bцtцn iqtidar Sovetlяrя" шцarы sяslяndirirdi. Юlkяdяki vяziyyяti yaшadыьы Finlandiyadan izlяyяn Lenin, Rusiyadakы бolшevik yoldaшlarыna gюndяrdiyi mяktublarda silahlы цsyana qalxmaq цчцn bцtцn шяrtlяrin hazыr olduьunu bildirirdi. Hяtta "цsyan etmяyib gюzlяmя-

yi" xяyanяt saydыьыnы sюylяyirdi. Lakin onun bu radikal чыxышlarы яn yaxыn dostlarы Zinovyev vя Kamenevi belя narahat edirdi. Чцnkц hяr ikisi Rusiyadakы dяyiшimin silahlы yolla gцc tяtbiq edяrяk deyil, daha demokratik bir tяrzdя baш vermяsinin tяrяfdarы idilяr. Leninin radikal чыxышlarы iшi o yerя чatdыrdы ki, яn sonda Kamenev Lenindяn gяlяn mяktublarыn yandыrыlmasыnы tяklif etdi. Tяklif bцtцn Bolшeviklяr tяrяfindяn dяrhal qяbul olundu. Lenin isя yazdыьы yeni mяktubunda Kamenevi "alчaq"lыqla suчladы. 16 Oktyabrda Leninin silahlы цsyan tяlяbi yenidяn Kamenev vя Zinovyev tяrяfindяn rяdd olundu. Hяtta 18 Oktyabrda цsyanыn necя olacaьыna dair mяlumatlar Menшeviklяrin yayыn orqanы “Novaya Jizn” qяzetindя yayыnlandы. Planы bяlli olan Lenin dяliyя dюnmцшdц. "Bolшevik Partiyasыnыn цzvlяrinя" adlы yeni mяktubunda Kamenev vя Zinovyevin xяyanяtindяn bяhs edяrяk onlarыn partiyadan qovulmasыnы tяlяb etdi. Bu arada Bolшeviklяrin planыndan xяbяrdar olan Mцvяqqяti Hюkцmяt tяhlцkяsizlik tяdbirlяrini artыrdы. Paytaxta ordu yeridildi, strateji nюqtяlяr nяzarяtdя saxlanыldы. Bцtцn bu tяdbirlяrdяn xяbяrdar olan Lenin isя 20 Oktyabrda gюndяrdiyi yeni bir mяktubda: "Bцtцn gцcцmцzlя hцcum etmяliyik. Bir neчя gцn iчindя zяfяr qazanmalыyыq" deyя tяlяblяrini tяkrarlayыrdы. 23 Oktyabrda бolшeviklяrin silahlы qцvvяlяrinin mяrkяzi olan Hяrbi Иnqilab komitяsi orduya gюndяrdiyi mяktublarla юlkяdя bцtцn iradяnin tяk sahibi olduьunu aчыqladы. Buna mцqabil Mцvяqqяti Hюkцmяt isя бolшeviklяrin yayыn orqanы “Raboчi Put” qяzetini baьlatdы. Hяrbi Иnqilab Komitяsi яsgяrlяri mяtbяяyя hцcum edяrяk qяzetin yayыnlanmasыnы tяmin etdilяr. Qяzet "Mцvяqqяti Hюkцmяtя цsyan" manшeti ilя чыxdы. Stalin qяzetdя yayыnlanan "Bizя nя lazыmdыr?" adlы mяqalяsi ilя aчыqca: "Vaxt yetiшib. Fevralda baш tutmayan iш indi tamamlanmalыdыr. Burjiaziya vя kapitalistlяrin hюkцmяtinin yerinя, fяhlя, kяndli vя яsgяr hюkцmяti hakimiyyяtя gяlmяlidir. Иqtidar mцtlяq fяhlя, kяndli vя яsgяr Sovetlяrinin яlinя keчmяlidir." fikirlяrini sюylяyirdi. Demяk olar ki, цsyan baшlamышdы. Dillяrdя Leninin mяшhur o "bu gцn tezdir, sabah gecdir" sюzlяri tяkrarlanыrdы. Ayrыca gюndяrdiyi yeni mяktubunda бolшevik rяhbяr, "Sizi inandыrыram ki, цsyan sыrasыnda gecikmяk юlцmя bяrabяrdir. Konqres vя iclaslarla vaxt itirmяk yerinя silahlы цsyanla iqtidarы яlя keчirmяk mяsяlяsini danышmalыyыq! Gюzlяmяyяk! Onsuz da hюkцmяt sarsыlыb. Hяr vasitя ilя onu яzmяliyik..." deyirdi. Шяhяrdяki mцhцm strateji яrazilяri nяzarяtя gюtцrmяyi bacaran бolшeviklяr, Mцvяqqяti Hюkцmяtin iki nazirini dя yaxalamышdы. Lenin dя gizli шяkildя Rusiyaya gяlmiш, bir evdяn цsyana rяhbяrlik etmяklя mяшьul idi. 24 Oktyabrda шяhяrdяki bir чox yerляр бolшeviklяr tяrяfindяn nяzarяtя gюtцrцldцyц цчцn Mцvяqqяti Hюkцmяt nя edяcяyini bilmir, Qыш Sarayыnda gюzlяyirdi. 25 Oktyabrын sabahы nazirlяrdяn biri paytaxt bюlgя komandiri Polkovnikova шяhяrdяki vяziyyяti soruшduqda, o, hюkцmяtin яlindя hяrbi gцc qalmadыьыnы sюylяyirdi. Hяqiqяtяn dя Bolшeviklяrin aylar bo-

yunca apardыьы tяbliьatыn nяticяsindя яsgяrlяrin чox hissяsi цsyanчыlarыn tяrяfinя keчmiшdi. Иnqilab юz nяticяsini verdi. 26 Oktyabr sяhяri Mцvяqqяti Hюkцmяt hakimiyyяtdяn uzaqlaшdыrыldы, Lenin "Rusiya vяtяndaшlarыna" adlы bir yazы ilя sevincini xalqla bюlцшdц. O, yazыrdы: "Mцvяqqяti Hюkцmяt hakimiyyяtdяn uzaqlaшdыrыlmышdыr. Иqtidar Petroqrad Fяhlя vя Яsgяr Sovetinin яlinя keчmiшdir. Dяrhal demokratik bir sцlh mцqavilяsi baьlanmalы, torpaq цzяrindяki kapitalist hakimiyyяti lяьv olunmalы, istehsal цzяrindя fяhlя nяzarяti vя Sovet hюkцmяti qurulmasы iшi gerчяklяшdirilmяlidir." Almaniyaнын dяstяyi vя sяrmayяsi Bolшevik Иnqilabыndan sonra da davam etdi. 8 No-yabr 1917-ci ildя

dя 2007-ci ildя yayыnlanmыш bir yazыda gюstяrilirdi ki, Almaniya Xarici Ишlяr Nazirliyinin arxiv sяnяdlяrinя gюrя Rusийа бolшeviklяri 1914-cц ildяn 1917-ci ilin sonlarыna qяdяr Rusiyada rejimin dяyiшdirilmяsi цчцn silah vя pul kюmяyi kimi Almaniyadan 26 milyon Markа (bu gцnцn dяyяri ilя 75 milyon avro) maliyйя kюmяyi almышdыlar. Gюrцndцyц kimi Rusiyanыn mцharibяdяn чяkilmяsi qarшыlыьыnda Bolшeviklяrя kюmяk edяrяk hakimiyyяtя keчmяlяrindя mцhцm rol oynayan Almaniya, яslindя istяyinя 3 mart 1918-ci ildя nail oldu. Tarixя Brest-Litovsk sцlh mцqavilяsi adы ilя дцшян bu mцqavilя Sovet Rusiyasы ilя Иttifaq dюvlяtlяri (Almaniya, Avstri-ya-Macarыstan, Osmanlы vя Bol-qarыstan) arasыnda imza-

Ленин хястялялик дюврцндя, 1923-ъц ил. Баъысы Марийа вя ону мцалиъя едян щякими иля Almaniyanыn Stokholm sяfiri Lusiyus юlkяsinin xarici iшlяr nazirliyinя gюndяrdiyi telegramda "mяшhur bir iш" цчцn 2 milyon markа gюndяrilmяsini istяdi. 9 noyabr tarixindя isя stats-sekretar Kцlman, Maliyyя nazirliyinin statssekretarыna yazdыьы mяktubda, "Rusiyada siyasi tяb-liьat aparыlmasы цчцn Xarici Ишlяr Nazirliyinin sяrяncamыna 15 milyon markа verilmяsini" rica erdi. Eyni gцnдя Almaniya Baш Qяrar-gah zabiti Xarici Ишlяr Nazirliyinя gюndяrdiyi telegramda, Fяhlя vя Яsgяr Sovetinin qяlяbяsini "юz tяrяflяrindяn mяqbul saydыqlarыnы" aчыqladы. 28 Noyabr tarixindя isя stats-sekretar Buшenin kюmяkчisi Berndяki sяfirliyя gюndяrdiyi telegramda: "Aldыьыmыz mяlumatlara gюrя Petroqraddakы hюkцmяt bюyцk bir iqtisadi bюhran iчяrisindяdir. Bu sяbяblя onlara pul gюndяrilmяsi mяslяhяtli sayыlmaqdadыr" yazыlыrdы. 15 Dekabrda Stokholm sяfiri Lusiyus Xarici Ишlяr Nazirliyinя gюndяrdiyi baшqa bir telegramda qeyd edirdi ki : "Alman kюmяyinin dayandыrыlmasы Bolшeviklяrin iqtidardan dцшmяsi ilя nяticяlяnя bilяr." “Der Spiegel” dяrgisin-

landы. Иt-tifaq dюvlяtlяri Sovet Rusiyasыn-dan torpaq istяyirdilяr. Yeni Sovet hюkцmяti torpaq itkisini mцharibяyя tяrcih etmяyя qяrar verdi. Belяliklя Baltikyanы юlkяlяr, Polшa, Belarusiya, Ukrayna vя Finlandiya яrazilяri Almaniyaya verildi. Bu hяqiqяt belя бolшeviklяrin, Almaniya qarшыsыnda юhdяliklяrini necя yerinя yetirdiklяrini aчыqca gюstяrmяkdяdir. Almaniya istяyinя qovuшmuшdu. Nяticяdя Rusiya mцharibяdяn чяkilmiш, Almaniya isя uzun illяr яlя keчirmяk istяdiyi torpaqlara qovuшmuшdu. Sovet Иttifaqыnыn daьыlmasыndan sonra aparыlan mцstяqil tяdqiqatlar бolшeviklяrin Alman cяsusu olduqlarыnы sюylяmяyя imkan verir. Hяtta Ruslarыn юzlяri belя bu hяqiqяtlяri aчыqca qeyd edir, Alman maliyyя kюmяyinin Lenin "zяkasыnы" necя яlя aldыьыnы etiraf etmяkdяdirlяr. Dolayыsыyla bu gцn hяlя dя Bolшeviklяrin hakimiyyяtя gяlmяsini Leninin "fitri istedadыna" baьlayan insanlar, tarixi hяqiqяtlяrlя tanышлыqdan sonra bir daha dцшцnsцnlяr. Dцшцnsцnlяr vя bцtцn dцnyanыn gюrdцyцnц onlar da gюrя bilsinlяr...


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 16

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.16

Ш ШЯ ЯК К ИИ Л Л ИИ Л ЛЯ ЯР Р

Вагиф КЯРИМОВ,

Яmяkdar Mяdяniyyяt Ишчisi, Шяki шяhяr Veteranlar шurasыnыn Bюlmя Mцdиrи

ЩЯЙАТЫНЫ ОРДУЙА ЩЯСР ЕДЯН ИНСАН

щяrbi кomissarы, 1987-90-cы illяrdя Kцrdяmir rayon щяrbi кomissarы, 1990-94-cц illяrdя Azяrbaycan Respublikasы Hяrbi Komisarlыьынын Bilяcяri Toplanыш mяntяqяsinidя rяis mцavini, 1994-95-ci illяrdя Qяbяlя рayon щяrbi кomissarы, 1995-97-ci illяrdя hяrbi hissяdя qяrargah rяisi, 1997- 2000ci illяrdя Mцdafiя Nazirliyindя mцhяndis xidmяti rяisinin mцavi-

Mяnali юmrцn qыrx ildяn чoxunu ordu quruculuьunda fяal ишtirak etmiш Rasim Sяlimov sюzцn яsl mяnasыnda gюzяl ziyalы el aьsaqqalы kimi hюrmяt qazanmыш, geniш fяaliyyяti, zяngin iш tяcцrbяsi ilя gяnc nяslin hяrbi vяtяnpяrvяrlik tяrbiyяsindя mцhцm rol oynamышdыr. Gюrkяmli hяrbчi Rasim Tacяddin oьlu Sяlimov 10 avqust 1944-cц ildя Шяki шяhяrindя anadan olmuшdur. 1964-cц ildя шяhяr 11 saylы orta mяktяbi bitirmiшdir. Hяrbi xidmяtdяn sonra 1964-68-ci illяrdя Kalininqrad Ali Hяrbi Mцhяndislяr Mяktяbindя tяhsil almышdыr. Tяyinatla Zaqafqaziya Hяrbi Dairяsinя zabit kimi gюndяrilmiш vя 1968-74-cц illяrdя Aьdam шяhяrindяki hяrbi hissяdя taqыm komandiri, tabor кomandiri qяrяrgah rяisinin mцavini vяzifяlяrindя чalышmышdыr. Ейни заманда 1973-74-cц illяrdя Fцzuli vя Beylяqan rayonlarы arasыndakы Baш Mиl kanalыnыn tikintisindя fяal iшtirak etmiшdir. 1974-77-ci иllяrdя Cяbrayыl rayon щяrbi кomissarыnыn мцavini, 1977-83-cц иllяrdя Aьdam rayon щяrbi кomissarыnыn mцavini, 1983-84-cц illяrdя Lerik rayon щяrbi кomissarы, 1984-87-ci illяrdя Aьsu Rayon

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

70 Расим Сялимов ni, 2000-2004-cц illяrdя Ali Hяrbi Mяktяbdя mцяllim iшlяmiшdir. Р.Т.Сялимов 1980-cы ildя Orcenekidze Dюvlяt Universitetini qiyabi bitirmiшdir. Rасим Sяlimovun яmяyi лayiqincя qiymяtlяndirilmiшdir. Qцsursuz Xidmяtinя gюrя dяfяlяrlя keчmiш SSRИ-nin vя Azяrbaycan Pespublikasыnыn 1-2 vя 3cц dяrяcяli Silahlы Qцvvяlяrin

medalы ilя, bir neчя xidmяti vя yubiley medallarы ilя tяltif olunmuшdur. Xidmяtdя Yцksяk gюstяricilяrinя gюrя Fяxri Fяrmanlarla, hяmчinin keчmiш SSRИ Silahlы Qцvvvяlяrinin Quru qoшunlarыnыn, Zaгafгaziya Hяrbi Dairяsi Komandanlыьыnыn vя Azяrbaycan Respublikasы Hяrbi Komissarlыьыnыn Keчici Qыrmыzы Bayraьы ilя tяltif olunmuшdur. О, щяrbi кomissar iшlяdiyi rayonlarыn Partiya Komitяlяrinin plenum цzvц vя rayon Sovetляринин deputatы olmuшdur. Hazыrda istefada olan поlkovnik Rasim Sяlimov Шяki Шяhяr Mцharibя, Яmяk, Silahlы Qцvvяlяr vя Hцquq Mцhafizя Orqanlarы Veteranlarы Шurasыnыn яn fяal цzvlяrindяn biridir. О, мцntяzяm olaraq шяhяrin idarя, mцяssisя vя tяшkilatlarыnda, аli, оrta иxtisas vя цmumtяhsil mяktяblяrindя gяnclяrin щяrbi vяtяnpяrvяrlik mюvzusunda keчirilяn tяdbirlяrdя fяal iшtiraк еdir. Юmrцnцn mцdriklik чaьыnы yaшayan Rasim Sяlimovu 70 yaшыnыn tamam olmasы mцnasibяtilя sяmimi qяlbdяn tяbrik edir, mюhkяm can saьlыьы, уzun юmцr, эumrahlыq, bundan sonra da bцtцn istяklяrinя чatmasыnы arzu edirik.

***

USTAД XANЯNDЯ Abid Иbrahimxяlil oьlu Hцmmяtov 1932-ci il йанварын 16-да Шякинин Кцдцрлц кяндиндя anadan olуб. 1951-54-cц illяrdя щяrbi xidmяtdя olmuш вя ордудан тярхис едилдикдян сонра 1968-ci ilяdяk Шяki Иpяk Иstehsalaт Birliyinin burucu sexindя iшlяmiшdir.

1956-cы ildя qocaman xanяndя Yunis Qarabaьlыnыn mяslяhяtilя Abid Hцmmяtov mяdяni-kцtlяvi tяdbirlяrdя мuьam, tяsnif vя xalq mahnыlarы ifa etmяyя baшlamышdы. Eyni zamanda Yunis Qarabaьlыdan qяdim muьamlarыmыzыn sirrini юyrяnmiшdir. O, 1962-ci ildя Bakыda keчirilяn Respublika gяnclяrinin 3-cц festifalыnda nцmunяvi чыxыш edяrяk Laureat

Абид Щцммятов adыna layiq gюrцlmцшdцr. Onun ifa etdiyi muьamlarы mцnsцflяr heyяtinin цzvlяri Яfrasiyab Bяdяlbяyli, Яhmяd Bakыxanov, Seyid Шuшinski, Xan Шuшinski, Яminя Dilbazi tяrяfindяn yцksяk qiymяtlяndirilmiшdir. Abid 1964-cц Ыldя Yцngцl Sяnaye Ишчilяri Respublika Komitяsinin Bakыda keчirilяn Бяdii Юzfяaliyyяt kollektivlяrinя baxыш-mцsabiqяsindя Birinci dя-

rяcяli diplomla tяltif edilmiшdir. O,1964-68-ci illяrdя Шяki Orta Иxtisas Musiqi Mяktяbinin мuьam sinfindя tяhsil almышdыr. Abid Hцmmяtov 1967ci ildя Цmumittifaq Festifalыnыn Laureatы, 1968- ci ildя, Moskvada SSRИ Xalq Tя-sяrrцfatыn Hailiyyяtlяri Sяrgisiнdя keчirilяn "Azяrbaycan SSR Gцn-lяrinin" laureatы, 1977ci ildя ke-чirilяn Zяhmяtkeшlяrin Bяdii Ya-radыcыlыq Festifalыnыn laurеatы adы-na layiq gюrцlmцшdцr. O, 1968- ci ildяn 1993-cц ilяdяk Bakыda keчi-rilяn Respublika яhяmiyyяtli tяdbirlяrdя, Azяrbaycan Televiziya-sыnda dяfяlяrlя чыxыш etmiшdir. Eyni zamanda Respublikanыn mцxtяlif шяhяr vя rayonlarыnda, hяmчinin Gцrcцstanыn azяrbaycanlыlar yaшaйан rayonlarынda qаstrol sяfяrlяrindя olmuшdur. Abid Hцmmяtov gяnc yaшlarыnda Mцtяllim Mцtяllimov, Yaqub Mяmmяdov, sonralar Ыsя, Yunis Qarabaьlыdan юyrяndiyi muьam dяsgahlarы - segah, шur, шцшtяr, rast, чahargah, qatar, шahnaz, bayatы-шirazыn mahir ifaчыlarыndan biri olmuшdur. O, Шяkinin gюrkяmli xanяndяlяri ЯLяskяr Abdullaev, Яlюvsяd Sadыqov, Шяmsяddin Abdullayev, Mцrшцd Mяmmяdov, Lцtvяli Mяmmяdov, Abdurrяшid Mяcidov, Nurяddin Hяmzяyev, Яnvяr Яbdцlhяlimov vя baшqalarыnin sяnяtinя daim hюrmяtlя йanaшmышdыr. O, 2000-ci ildяn 2012ci ilяdяk Шяhяr 4 saylы Uшaq Musiqi Mяktяbinin sяs sinfindя uшaqlara muьaм sяnяtinin incяliklяrini юyrяtmiшdir. Инди дя гocaman xanяndя gяnc ifaчыlara muьam sяnяti haqqыnda lazыmы mяslяhяtlяr verir. Биз дя юз нювбямиздя уstaд xanяndя Abid Hцmmяtova ъан саьлыьы, uzun юmцr arzulayыrыq.

ЛЦТФЯЛИ АБДУЛЛАЙЕВ - 100 (Яввяли 1-ъи сящифядя) Vurьulanыb ki, Azяrbaycan sяhnяsinin nadir istedadlarыndan biri kimi teatr tariximizdя hяmiшя yeri gюrцnяn, yaratdыьы obrazlarla milyonlarыn yaddaшыnda яbяdilяшяn Lцtfяli Abdullayev 1914-cц il martыn 22-dя Шяkidя anadan olub. Hяlя kiчik yaшlarыndan hяmyerlilяrinin bamяzя sюhbяtlяrinя, шяn zarafatlarыna alышdыьыndan, o da asanlыqla insanlarla mцnasibяt qurmaьы, hяr kяsin diqqяtini cяlb etmяyi bacarыrdы. Fitri istedada, yцksяk sяhnя mяdяniyyяtinя malik sяnяtkar kimi Lцtfяli Abdullayev юzцnяmяxsus, tяkrarolunmaz цslubda canlandыrdыьы son dяrяcя koloritli, rяngarяng obrazlarla Azяrbaycan teatr tarixinя vя kino salnamяsinя yeni parlaq sяhifяlяr yazыb. Tяdbirdя Azяrbaycan Teatr Xa-

dimlяri Иttifaqыnыn sяdri, Xalq Artisti Azяrpaшa Nemяtov, Bakы Musiqi Akademiyasыnыn rektoru, Xalq Artisti Fяrhad Bяdяlbяyli чыxыш edяrяk gюrkяmli gцlцш ustasы Lцtfяli Abdullayevin Azяrbaycan teatr vя kino sяnяtinin inkiшafыndakы xidmяtlяrindяn sюhbяt aчыblar. Gюrkяmli sяnяtkarыn qыzы bu gцnцn onun цчцn яn яziz gцnlяrdяn biri olduьunu vurьulayыb, yubiley tяdbirlяrinin keчirilmяsinя gюrя minnяtdarlыьыnы bildirib. Bцstцn цzяrindяki aь юrtцk gюtцrцldцkdяn sonra tяdbir iшtirakчыlarы abidяnin юnцnя gцl-чiчяk dцzцblяr. Abidяnin mцяllifi heykяltяraш Nadir Eminlidir. Sonra yubiley tяdbiri Шяki Dюvlяt Dram teatrыnda davam etdirilib. Tяdbir iшtirakчыlarы foyedя gюrkяmli gцlцш ustasыnыn hяyat vя yaradыcыlыьыndan bяhs edяn fotosяrgi ilя tanыш olublar.

Mяrasimdя чыxыш edяn mяdяniyyяt vя turizm nazirinin mцavini Яdalяt Vяliyev bu gцn Шяkidя яsl mяdяniyyяt bayramыnыn olduьunu vurьulayыb. О, бildirib ki, bu gцn gюrkяmli gцlцш ustasы Lцtfяli Abdullayevin 100 illik yubiley tяdbiri ilя yanaшы, Шяkidя daha bir mюtяbяr tяdbir - Azяrbaycan teatr tarixindя ilk dяfя keчirilяn birinci Шяki Beynяlxalq teatrыnыn baьlanыш mяrasimi keчirilir. Qeyd olunub ki, Azяrbaycan teatrыnыn яn parlaq simalarыndan olan Lцtfяli Abdullayev, elяcя dя onun sяnяt dostlarы Nяsibя Zeynalova, Bяшir Sяfяroьlu vя digяrlяri bu gцn Azяrbaycan teatrыna gюstяrilяn diqqяt vя qayьыnы gюrsяydilяr, yяqin ki, чox xoшbяxt olardыlar. Azяrbaycan teatrlarыnыn son illяr qazandыqlarы uьurlardan bяhs edяn Яdalяt Vяliyev "Azяrbaycan teatrы 2009-2019-cu illяrdя" Dюvlяt Proqramы чяrчivяsindя ke-чirilяn bu teatr festivalыnыn nяinki Шяkinin,

bцtюvlцkdя Azяrbaycanыn mяdяni hяyatыnda чox bюyцk hadisя olduьunu vurьulayыb. Nazir mцavini яnяnяvi olaraq 2 ildяn bir keчirilяcяk bu festivala gяlяcяkdя xarici юlkяlяrdяn daha чox kollektivlяrin qatыlacaьыna цmidvar olduьunu vurьulayыb. Sonra yubiley tяdbirinin iшtirakчыlarы festivalыn sonuncu tamaшasыnы - Azяrbaycan Dюvlяt Musiqili Teatrыnыn yaradыcы kollektivinin tяqdim etdiyi Я.Haqverdiyevin "Kimdir mцqяssir?" ikihissяli komediyasыnы izlяyiblяr. Tamaшanыn quruluшчu rejissoru Иradя Gюzяlova, rяssamы Nabat Sяmяdovadыr. Tamaшada яsas rollarы Яmяkdar Artist Чingiz Яhmяdov, Яlяkbяr Яliyev, Hцseyn Яlili, Gцltac Яlili, Fяridя Mяlikova vя baшqalarы ifa ediblяr. Tamaшadan sonra kollektivя festivalыn tяшkilatчы qurumlarыnыn diplomlarы tяqdim olunub.

Bяlяdiyyяlяr: reallыqlar, problemlяr, perspektivlяr Яли МЯСИМЛИ (Яввяли 5-ъи сящифядя) - Dюvlяt sяlahiyyяtlяrinin hяyata keчirilmяsi, bir qayda olaraq, яsas etibarы ilя vяtяndaшlara daha yaxыn olan hakimiyyяt orqanlarыna hяvalя edilmяlidir. Bu sяlahiyyяtlяrdяn hяr hansы birinin baшqa bir hakimiyyяt orqanыna verilmяsi qarшыya qoyulmuш vяzifяnin hяcmini vя xarakterini, elяcя dя sяmяrяlilik vя qяnaяt tяlяblяrini nяzяrя almaqla hяyata keчirilmяlidir. - Yerli юzцnцidarя orqanlarыna verilяn sяlahiyyяtlяr, bir qayda olaraq, tam vя mцstяsna olmalыdыr. Onlar baшqa bir hakimiyyяt orqanы, mяrkяzi vя ya regional orqan tяrяfindяn yalnыz qanunla mцяyyяn

edilmiш hцdudlarda mцbahisяlяndirilя yaxud mяhdudlaшdыrыla bilяr. - Mяrkяzi vя regional orqanlarыn sяlahiyyяtlяrinin hяvalя edilmяsi zamanы yerli юzцnцidarя orqanlarы imkan daxilindя onlarыn hяyata keчirilmяsini yerli шяraitя uyьunlaшdыrmaq sяrbяstliyinя malik olmalыdыrlar. Bu mцddяalar yerli яhяmiyyяtli mяsяlяlяrin hяllindя bяlяdiyyяlяrя geniш sяlahiyyяtlяrin verilmяsini, hяmчinin bu sяlahiy-yяtlяrin icrasыnda yerli юzцnцidarя orqanlarыnыn mцstяqil qяrarvermя hцquqlarыna malik olmasыnы nяzяrdя tutur. Bяlяdiyyяlяr birlяшdirildikdяn sonra onlarыn problemlяrinin hяlli istiqamяtindя tяsirli tяdbirlяr gюrцlmяlidir. Hяmin tяdbirlяr arasыnda aшaьыdakыlarы daha zяruri hesab edirik: 1. Bяlяdiyyяlяrin "Yerli

юzцnцidarя haqqыnda" Xartiyanыn tяlяblяrinя mцvafiq surяtdя statusunun artыrыlmasы vя onlarыn sяlahiyyяt dairяsinыn geniшlяndirilmяsi. 2. Bяlяdiyyяlяrlя icra hakimiyяti orqanlarы arasыnda mцnasibяtlяrin kюklц surяtdя yenidяn qurulmasы, onlar arasыnda optimal sяlahiyyяt bюlgцsцnцn hяyata ke-чirilmяsi, bяlяdiyyяlяrin yerli icra hakimiyyяti orqanlarыnыn tяsir dairяsindяn чыxarыlmasы vя юz cavabdehliyi шяraitindя sяrbяst fяaliyyяtinin tяmin edilmяsi. 3. Bяlяdiyyяlяrя sabit maliyyя mяnbяlяrinin verilmяsi, dюvlяt bцdcяsindяn bяlяdiyyяlяrя ayrыlan vяsaitin mяblяьinin artыrыlmasы vя bяlяdiyyяlяrin maliyyя imkanlarы geniшlяndirilmяsi цчцn tяsirli tяdbirlяrin gюrцlmяsi. 4. Bяlяdiyyяlяrя sяriшtяli, seчildiyi bяlяdiyyя яrazisinin problemlяrinя bяlяd vя onun hяlli yolla-

rыnы bilяn insanlarыn seчilmяsinя цstцnlцk verilmяsы. 5. Bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtindя aшkarlыьыn vя шяffalыьыn artыrыlmasы. 6. Qanunvericilikdя mцяyyяn edilmiш qaydada bяlяdiyyяlяrя real maliyyя tяminatы olan iшlяrin tapшыrыlmasы vя onun keyfiyyяtlя hяyata keчirilmяsinя tяmin edяn dюvlяt vя ictimai nяzarяtin tяmin edilmяsi. 7. Bяlяdiyyяlяrя яlveriшli шяrtlяrlя daxili vя xarici mяnbяlяrdяn kredit alыnmasыna шяrait yaradыlmasы. 8. Яhalinin maariflяndirilmяsi vя bяlяdiyyяlяrin iшindя fяal iшtirak etmяk istяyяn kяsiminin sayыnыn artыrыlmasыnыn tяmin edilmяsi. Bu яsasda yerli юzцnцidarяetmяdя vяtяndaш iшtirakчыlыьы vя ictimai hesabatlыlыьыnыn gцclяndirilmяsi.

9. Bяlяdiyyя Assosiasiyalarыnыn fяaliyyяtinin sяmяrяliliyinin artыrыlmasы vя Azяrbaycan bяlяdiyyяlяrinin beynяlxalq vя yerli idarячilik sisteminя inteqrasiyasыnыn tяmin edilmяsi. 10. Bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя dюvlяt nяzarяtinin sяmяrяliliyinin artыrыlmasы. Яdliyyя Nazirliyinin bяlяdiyyяnin fяaliyyяtinя inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan bяlяdiyyяlяr tяrяfindяn yol verilяn qanun pozuntularыnыn qarшыsыnы almaq istiqamяtindя xeyli iш gюrцr. Hяmin orqana hяm dя elя sяlahiyyяt verilmяlidir ki, bяlяdiyyяlяrin hцquqlarыnыn pozulmasыnыn qarшыnы da ala bilsin. Bцtцn bunlarыn yekunu kimi hяm dя cяmiyyяt vя idarяetmя orqanlarы sяviyyяsindя bяlяdiyyяlяrя qarшы formalaшmыш laqeydlik mцhiti aradan qaldыrыlmalыdыr.


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 17

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.17

ПЕДАГОГУН ТРИБУНАСЫ

Иstedadlы uшaqlarыn tяlimi ilя baьlы mцяllim hazыrlыьы V.Q.Belinski: "Talant, istedad aьыla, tяhsilя, zяngin mяlu-matlara, hadisяlяrя vя шeylяrя orjinal vя dцzgцn baxышlara яsaslanmыrsa, o tezliklя fяrasяtsizliyя чevriir".

Фирядун ИБРАЩИМОВ,

АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязин апарыъы елми ишчиси, Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutunun Шяki filialынын мцяллими, (Яввяли ютян сайымызда) Иstedadlarыn mцяyyяnlяшdirilmяsi, dяstяklяnmяsi vя inkiшaf etdirilmяsi probleminin aktuallыьы. Иstedadlar nadirdir, onlarы qorumaq vя hifz etmяk lazыmdыr. Millяtin яsil hяyatы - yaшama gцcц mяhz onlardadыr. Akademik A.X Mirzяcanzadя yazыrdы ki, belя шяxslяrя fяrdi yanaшmaq vя xeyrxah mцnasibяt gюstяrmяk lazыmdыr.Burada bir kяlamы yada salmaq yerinя dцшяr: "Иstedadlara hюkmяn kюmяk lazыmdыr, istedadsыzlar юzlяrinя yol tapacaqlar". Fяal yaradыcы шяxsiyyяt яsl mяnada o vaxt formalaшa bilяr ki, istedadыn яlamяtlяri bяri baшdan bu istedadыn inkiшafыna kюmяk edяn obyektiv gerчяkliklя "mюhkяmlяndirilmiш" olsun. K.Marks qeyd edirdi ki, Rafaelin istedadыna malik olan hяr kяs, яslindя Rafael ola bilmяz: "Hяr hansы baшqa sяnяtkar kimi , Rafael юzцnя qяdяr incяsяnяtdя яldя edilmiш texniki mцvяffяqiyyяtя, юz юlkяsindя cяmiyyяtin tяшяkkцlц vя яmяk bюlgцsцnя vя nяhayяt, onun vяtяni ilя iшgцzar mцnasibяtdя olan bцtцn юlkяlяrdя яmяk bюlgцsцnя яsaslanыrdы. Rafaelя bяnzяr digяr шяxs юz istedadыnы inkiшaf etdirmяyя mцyяssяr ola bilяrmi? Bu tamamilя hяyatыn vя dюvrцn tяlяbindяn asыlыdыr" "Daim yeni olan yeganя yeniliyi" - иstedadы qorumaq vя hifz etmяk яvvяlki dюvrlяrdяn daha чox indi - XXЫ яsrdя aktuallыq kяsb etmяkdяdir. Иntelekt vя intellektual uшaqlar probleminin aktuallыьы ilя baьlы professor Я.Яlizadя yazыr: "Иki яsrin, XX vя XXЫ yцzilliyin qovшaьыnda qabiliyyяt vя istedad problemi xцsusilя aktuallaшыb. Bц чoxcяhяtli problem hяlя lazыmi sяviyyяdя юyrяnilmяsя dя, artыq bir hяqiqяt шяksizdir: qabiliyyяt vя istedad шяxsi mяsяlя deyil, milli sяrvяtdir. Onu gюz bяbяyi kimi qorumaq, xalqa qaytarmaq valideynin dя, tяrbiyячinin dя, mцяllimin dя яn шяrяfli missiyasыdыr". Иstedadlыlarыn mцяyyяnlяшdirilmяsi, dяstяklяnmяsi vя inkiшaf etdirilmяsi ciddi elmi problemdir. Иstedadыn qorunmasы vя inkiшaf etdirilmяsi hяm dя cяmiyyяtin yaradыcы potensialыnыn aktuallaшdыrыlmasы, onun inkiшaf problemidir. J.Bryuno gюstяrir ki, istedadlы uшaqlarыn tяliminin цmdя mяsяlяlяri bunlardыr: hяr bir шяxsiyyяtin inkiшafыna шяraitin yaradыlmasы; fяrdi nailiyyяtlяri mцmkцn qяdяr tez bir zamanda maksimum sяviyyяyя чatdыrmaq; istedadlarыn potensial imkanlarыnыn cяmiyyяtin inkiшafыna yюnяltmяklя, onun tяrяqqisinя nail olmaq. Иstedadlarыn seчilmяsi ilя baьlы mяsяlяdя "Kim seчilmяlidir vя necя seчilmяlidir?" - sualыna bir mяnalы cavab vermяk mцmkцn deyildir. Bu sahяdя gюrцlmяli olan iшlяri tez, yцngцl, ucuz ,az mцqavimяt yolu ilя hяyata keчrmяk cяhdlяri cяmiyyяtя bюyцk itkilяr hesabыna baшa gяlя bilяr. Odur ki, istedadlыlarыn axtarыlыb tapыlmasы, dяstяklяnmяsi vя inkiшaf etdirilmяsi istiqamяtindя fяaliyyяtlяr planlы чox-

mяrhяlяli шяkildя hяyata keчirilmяlidir. V.Q.Belinski yazыrdы: "Talant, istedad aьыla, tяhsilя, zяngin mяlumatlara, hadisяlяrя vя шeylяrя orjinal vя dцzgцn baxышlara яsaslanmыrsa, o tezliklя fяrasяtsizliyя чevriir". Иstedadыn qorunmasы xцsusi qayьы tяlяb edir vя burada tяhsiltяrbiyяnin rolu danыlmazdыr, яvяzsizdir. Yeri gяlmiшkяn qeyd edяk ki, bir qrup alim talantlы uшaqlarы istedadlы uшaqlarыn bir qismi kimi ayыrd edir, baшqa qrup isя talant vя istedad anlayышlarыnы sinonim kimi iшlяdir. Nailiyyяtlяri yeniliyinя vя sosial яhяmiyyяtinя gюrя obyektiv tяlяblяrя cavab verяn uшaqlar talantlы uшaqlar hesab edilirlяr. Talantlы uшaьыn konkret fяaliyyяt mяhsulu bir qayda olaraq, yцksяkixtisaslы mцtяxяssis tяrяfindяn peшя ustalыьы vя yaradыcыlыq meyarlarыna nяzяrяn qiymяtlяndirilir. Gяnc istedadlarыn axtarыlmasыnda яsas yanaшma yalnыz uшaqlara deyil, hяm dя mцяllim vя valideynlяrя yюnяlmiш tibbi-psixoloji vя pedaqoji tяdbirlяr kompleksidir. Иstedadlы uшaqlarыn seчilmяsi ilя baьlы mяsяlяlяrlя mцяllimlяrin hяm nяzяri, hяm dя praktik hazыrlыьa malik olmalarы vacibdir. Mцяllim bilmяlidir ki, uьurlu nяticя bu prosesdя mцxtяlif metodlardan istifadя olunmaqla seчilmiш uшaqlarыn inkiшafы vя nailiyyяtlяri mцtяmadi izlяnildikdя яldя olunur. Иstedadlы uшaqlarыn seчilmяsi prosesi юzцndя bir neчя mяrhяlяni saxlayыr. Иstedadlы uшaqlarыn yaradыcыlыq potensialыnыn inkiшaf praktikasы xцsusi yaradыcыlыq proqramlarыnыn vя tяlim materiallarыnыn hazыrlanmasыnы vя tяtbiqini zяruri edir. Иstedadlы uшaqlara gяlяcяkdя юz yaradыcыlыq potensiallarыnы aktuallaшdыrmalarы цчцn zяruri olan keyfiyyяtlяri - yaradыcыlыьы, цnsiyyяti, liderlik xцsusiyyяtlяrini vя digяr шяxsiyyяt xцsusiyyяtlяrini formalaшdыrmaьы юyrяtmяk mяqsяdi ilя xцsusi tяlim proqramlarы iшlяnir. Pedaqoji tяmayцllц ali mяktяblяrdя (elяcя dя kolleclяrdя) istedadlarla iшin istiqamяtlяri. Burada iki istiqamяtin fяrqlяndirilmяsini mяntiqi hesab edirik: 1. Pedaqoji tяmayцllц mяktяblяrdя tяhsil almaqda olan pedaqoji istedadlы tяlяbяlяrlя aparыlan iшlяr; 2. Иstedadlы uшaqlarыn tяlimi ilя baьlы mцяllim hazыrlыьы. Pedaqoji istedad bяzi mцtяxяssislяr tяrяfindяn istedadыn ayrыca bir nюvц kimi fяrqlяndirilir. Qeyd edяk ki, pedaqoji istedadыn da strukturu digяr nюvlяr kimi mцrяkkяb vя чoxcяhяtlidir. Pedaqoji tяfяkkцr, pedaqoji tяxяyyцl, didaktik, perseptiv, ekspressiv, kommunikativ, tяшkilatчыlыq qabiliyyяtlяri onun zяruri tяrkiblяrini tяшkil edir. Professor Я.Яlizadя mцrяkkяb vя чoxcяhяtli qabiliyyяtlяr mяkanыnыn kreativ episentrinin yenя dя pedaqoji tяfяkkцr vя pedaqoji tяxяyyцl sahяsindя olduьunu xцsusilя vurьulayыr. Я.Яlizadя yazыr: "Pedaqoji qabiliyyяt, bir qayda olaraq, pedaqoji mяktяblяrdя formalaшыr vя inkiшaf edir. Mяktяbli yaшы dюvrцndя isя onlar, necя deyяrlяr, "anadan mцяllim doьulmuш" шagirdlяrin uшaqlarla, ilk nюvbяdя kiчik uшaqlarla цnsiyyяtdя юzlяrini gюstяrirlяr. Belя uшaqlarda цnsiyyяt tяlяbatы gцclц olur vя onlar hяvяslя rollu oyunlarda iшtirak edir. Belя uшaqlar шяxsiyyяtlяrarasы mцnasibяtlяrdя problemli vяziyyяtlя rastlaшanda onu asanlыqla hяlledя bilirlяr. Mяktяbli yaшы dюvrцndя pedaqoji tяfяkkцr vя pedaqoji tяxяyyцl шagird-

lяrdя mяhz kommunikativ sahяdя pюhrяlяnmяyя vя inkiшaf etmяyя baшlayыr". Pedaqoji istedadlы tяlяbяlяrlя iш baxыmыndan tяdqiqat qruplarыnыn, birliklяrinin yaradыlmasыnыn bюyцk imkanlarы var. Tяlяbяlяr tяdqiqat istiqamяtlяrini vя цsullarыnы fяrdi qaydada seчя bilяrlяr. Pedaqoji sahяdя tяlяbяnin istedadыnыn sonrakы inkiшafы onun tяdqiqat iшlяrinя cяlb olunmasы ilя шяrtlяnir. Чцnki шяxsiyyяtin yaracыlыq qabiliyyяtlяri mяhz tяdqiqatчыlыqda formalaшыr. Tяdqiqatчыlыq fяaliyyяti biliyin daha yцksяk sяviyyяdя sistemlяшmяsini tяmin edir. Tяdqiqatчыlыq fяaliyyяtinя cяlb olunmanыn geniш yayыlmыш formasы layihя metodudur. Tяlяbяyя maraq dairяsi vя istedad sяviyyяsi nяzяrя alыnaraq layihя tapшыrыlыr. O iшini tяdqiqat yю-

xцsusiyyяtlяri ilя qяbul etmяlidir); 2. Mцяllimlяrin tяhsili kompleks xarakterli (psixo-pedaqoji, peшя vя шяxsiyyяtyюnцmlц) olmalыdыr; 3. Konsultasiya vя treninqlяr sistemi yaradыlmalыdыr. Tяcrцbя gюstяrir ki, mяhz bu formada tяшkil edilmiш fяaliyyяtdя mцяllimlяr iшlяrinя mane olan шяxsiyyяtyюnцmlц problemlяrini asanlыqla dяrk edirlяr. Bu forma hяm dя mцяllim цчцn zяruri olan юzцnцdяrk, юzцnяnяzarяt, inkiшafa meyil kimi zяruri vяrdiшlяrя yiyяlяnmяsindя sяmяrяlidir; 4. Mцяllimlяrin peшяkarlыq sяviyyяlяrinin yцksяldilmяsi цчцn zяruri psixo-pedaqoji шяrait yaradыlmalыdыr (fakцltativlяr, metodbirlяшmяlяr dяrnяklяr sistemi vя s.); 5. Bцtцn tяlim prosedurlarы demokratiklяшdirilmяli vя humanistlяшdirilmяli, azad vя yaradыcы tяlim шяraiti tяmin edilmяlidir;

ABШ-ыn "Astor" proqramыnda istedadlы uшaqlarla iшlяyяn mцяllimlяr цчцn aшaьыdakы keyfiyyяtlяrin zяruriliyi qeyd olunur: xeyrxahlыq vя hяssaslыq; istedadlы uшaqlarыn psixologiyasыnыn хц

nцmцndя quraraq praktik tapшыrыьыn hяllini tapыr vя iшini mяruzя vя tяqdimatla bitirяrяk юz mюvqeyini mцdafiя edir. Layihяlяr fяrdi vя qrup halыnda yerinя yetirilя bilяr vя hяr bir formanыn tяlяbяnin sonrakы inkiшafы цчцn юz цstцnlцklяri var. Xцsusi elmi seminarlarda yaradыcыlыq iшlяrinin aparыlmasы, kafedra vя laboratoriyalarda elmi rяhbяrlяrlя fяrdi iшlяrin hяyata keчirilmяsi, elmi mяktяblяrin fяaliyyяtinя qoшulmaq vя sair bu kimi formalarыn qabaqcыl tяcrцbяdя xцsusi yeri vardыr. Pedaqoji mяktяblяrdя istedadlы uшaqlarla iшin tяшkili mяsяlяsindя tяhsil prosesinin mцxtяlif mяrhяlяlяrindя tяlяbяlяrin mцxtяlif yanaшmalarla qruplaшdыrыlmasыnыn geniш imkanlarы var. Bu yanaшmalardan mяktяbin geniш mяnada imkanlarыndan, oradakы istedadlы tяlяbяlяrin sayыndan vя s. asыlы olaraq mцxtяlif formalardan istifadя edilя bilяr. Иstedadlы uшaqlarыn tяlimi ilя baьlы mцяllim hazыrlыьыna verilяn tяlяblяr, mцvafiq proqram, model vя layihяlяrin яsasыnda duran arqumentlяr. Ыstedadlы uшaqlarla iшlяyяn mцяllimlяrin hazыrlanmasыnыn strategiyasы, mяzmunu, forma vя metqdlarы bu mцяllimlяrin peшяkarlыьыnыn hяm baza, hяm dя spesifik tяrkibinin formalaшmasыnы vя inkiшafыnы tяmin etmяlidir. Bu hazыrlыq zamanы hяm dя istedadlы uшaqlarla iшlяmяk цчцn tяlяb olunan шяxsiyyяt keyfiyyяtlяrinin dя cilalanmasыna xцsusi diqqяt yetirilmяlidir. Elmi mяnbяlяrdя gюstяrilir ki, sюzцgedяn hazыrlыq bir sыra tяlяblяrя cavab vermяlidir: 1. Mцяllim istedadlы uшaqlarla iшlяyяrkяn юzюzцnя refleksiv mюvqedя durmaьы bacarmalыdыr (mцяllim шagirdi bir шяxsiyyяt kimi artыq bяrqяrar olmuш

6. Mцяllimlяrin tяhsil sяviyyяsi yцksяk, fяaliyyяt sahяsi geniш olmalыdыr; 7. Шagird (mцdavim) heyяtinin xцsusiyyяtlяri (yaш, saьlamlыq vяziyyяti vя s. ) nяzяrя alыnmalыdыr; 8. Mцяllimlяrin peшя vя peшяsonrakы hazыrlыьы vя peшя tяcrцbяsindя aшaьыdakыlar mцhцm яhяmiyyяt kяsb edir: uшaqlarla tяlim-tяrbiyя цzrя iш tяcrцbяsi (pedaqogika vя psixologiya ixtisaslarыnda tяhsil alan tяlяbяlяr; kцtlяvi цmumtяhsil mяktяblяrindя iш tяcrцbяsi olan pedaqoq vя psixoloqlar; istedadlы uшaqlarla iш цzrя ixtisaslaшmыш mцяssisяlяrdя iш tяcrцbяsi olan pedaqoq vя psixoloqlar); istedadlы uшaqlarla iшlяmяk цчцn яldя olunan яvvяlki xцsusi hazыrlыьыn sяviyyяsi (aldыьы biliklяr, tяcrцbя, iшtirak etdiyi tяdbirlяr vя s.); 9. Tяlim infrastrukturunun sяciyyяsi. Иstedadlы uшaqlarla aparыlan iш цчцn mцvafiq шяraitin xarakterik xцsusiyyяtlяri nяzяrя alыnmalыdыr (tяlim sistemindя istedadlы uшaqlarыn tяlimi vя inkiшafы цчцn яhяmiyyяtli olan mцяyyяn komponentlяrin olub-olmamasы, mяsяlяn, tяlim-metodik materiallarыn, laboratoriyalarыn, kitabxanalarыn, muzeylяrin, psixoloqlarыn, яlavя tяhsil mцtяxяssislяrinin vя s.). Иstedadlы uшaqlarla iш istiqamяtindя mцяllim hazыrlыьыnda bir sыra prinsiplяrdяn bяhs etmяk olar. Bunlarыn sыrasыnda aшaьыdakыlar da vardыr: цmumi vя xцsusi tяhsilin birliyi vя diferensasiyasы prinsipi; tяlimin mяrhяlяlik prinsipi (hazыrlыq tяlimin mцxtяlif mяrhяlяlяrindя - bakalavr vя magistratura mяrhяlяlяrindя vя sonrakы peшя fяaliyyяti dюvrцndя (ixtisasartыrma kurslarыnda) aparыlmalыdыr); nяzяri vя praktik hazыrlыьыn birliyi (vяhdяti) prinsipi (Иstedadlы uшaqlarla iшlяyяn mцtяxяssislяrin hazыrlыьы zamanы nяzяri vя praktik yюnцm adekvat яlaqяlяndirilmяli-

dir).

Tяbii olaraq qarшыya belя suallar qarшыya чыxыr: Иstedadlы uшaqlarla iшlяmяli mцяllimlяr цчцn zяruri keyfiyyяtlяr hansыlardыr? Ыstedadlы uшaqlarыn tяlimi ilя baьlы muяllim hazыrlыьы prosesindя hansы pedaqoji pешяkarlыq vя шяxsiyyяt keyfiyyяtlяri diqqяt mяrkяzinя чяkilmяlidir? Psixoloqlar bu cцr suallarы cavablandыrmышlar. Onlar istedadlы uшaqlarla baьlы mцяllim fяaliyyяtinin zяruri peшяkarlыq tяrkibini mцяyyяnlяшdirя bilmiшlяr. Sюzцgedяn tяrkibя aid olunur: istedad tяzahцrцnцn pedaqogikasыnыn vя psixologiyasыnыn mяnimsяnilmяsi яsasыnda qazanыlmыш psixo-pedaqoji biliklяr, bacarыqlar vя vяrdiшlяr (istedad, onun nюvlяri, psixoloji яsaslarы, kriteriyalarы, aшkarlanma prinsiplяri vя s. haqda biliklяr) -istedadlы uшaqlarыn psixoloji xцsusiyyяtlяri, onlarыn yaш vя fяrdi inkiшafы barяdя bilgilяr; istedadlы uшaqlarla iшlяyяnlяrin peшяkarlыq kvalifikasiyalarыnыn xцsusiyyяtlяri barяdя bilgilяr; istedadlы uшaqlarla iшin istiqamяt vя formalarы barяdя, onlarыn tяliminin proqram vя texnologiyalarыnыn hazыrlanmasыnыn prinsip vя strategiyalarы barяdя bilgilяr, istedadlыlыq яlamяtlяri яsasыnda istedadlы uшaqlarыn mцяyyяnlяшdirilmяsi metodlarыnыn hazыrlanmasы vя tяtbiqi sahяsindя bacarыq vя vяrdiшlяr; istedadin nюvц, xцsusiyyяti, шagird kontingenti vя konkret tяlim шяraiti nяzяrя alыnmaqla, istedadlыlarыn tяliminin didaktikasы vя metodikasы sahяsindя bacarыq vя vяrdiшlяr; istedadlы uшaqlarшn, onlarыn valideynlяrinin vя digяr ailя цzvlяrinin psixopedaqoji konsultasiyasы sahяsindя bacarыq vя vяrdiшlяrЫstedadlы uшaqlarla iшlяyяn mцяllimin шяxsiyyяt vя peшяkarlыq mюvqeyi яnяnяvi tяlim prosesinin uьurlu icrasыndan daha чox uшaq istedadыnыn fяallaшdыrыlmasыna vя inkiшaf etdirilmяsinя, tяlim prosesindя nяzarяt vя idarячilikdяn daha чox шagirdlяrя tяlim mцstяqilliyin verilmяsinя yюnяlmяlidir. Иstedadlы uшaqlarla iшlяmяli olan mцяllimlяrin peшя яhяmiyyяtli шяxsiyyяt keyfiyyяtlяrinя aid edilir: idraki vя daxili peшяkarlыq motivasiyasыnыn vя empatiyasыnыn yцksяk inkiшaf sяviyyяsi; daxili mяrkяzlяшmiш nяzarяt; yцksяk vя adekvat юzцnяqiymяt; шяxsiyyяt kimi inkiшafa meyillilik vя s. ABШ-ыn "Astor" proqramыnda istedadlы uшaqlarla iшlяyяn mцяllimlяr цчцn aшaьыdakы keyfiyyяtlяrin zяruriliyi qeyd olunur: xeyrxahlыq vя hяssaslыq; istedadlы uшaqlarыn psixologiyasыnыn xцsusiyyяtlяrinя bяlяd olmaq, onlarыn tяlяbatlarыnы vя maraqlarыnы duymaьы bacarmaq; yцksяk intellektual inkiшaf sяviyyяsinя malik olmaq; geniш maraq vя bacarыq dairяsinя malik olmaq; pedaqoji tяhsildяn baшqa, daha bir sahяdя tяhsilli olmaq; istedadlы uшaqlarыn tяhsili ilя baьlы чox mцxtяlif юhdяliklяrin yerinя yetirilmяsinя hazыr olmaq; canlы vя fяal xarakterli olmaq; yumor hissinя malik olmaq (istehzasыz); mцtяhяrriklik (чeviklik) nцmayiш etdirmяli, юz baxышlarыnы nяzяrdяn keчirmяyя vя davamlы olaraq юzцnц kamillяшdirmяyя hazыr olmaq; yaradыcы, bяlkя dя qeyri-яnяnяvi fяrdi dцnyagюrцшцnя malik olmaq; yaxшы saьlamlыьa vя mюhkяm dяyanяtя malik olmaq; ali tяhsildяn sonra istedadlы uшaqlarla iш sahяsindя xцsusi hazыrlыq keчmяk vя bu sahяdя yeni xцsusi bilgilяrin mяnimsяnilmяsinя hazыr olmaq.

(Арды эялян сайымызда)


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 18

сящ.18

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

П О Е З И Й А Gюrцrяm hardasa mяnim юmrцm dя, Hяmin gecяlяrin юmrц qяdяrdir. Elя gecяm olub, sяngяr olmuшam, Dюyцшlяrя hazыr яskяr olmuшam. Elя gecяm olub min юmrя sыьmaz, Tяpяdяn dыrnaьa kяdяr olmuшam. Sehirli bir yolla gedirяm elя, Qalыram yenяdя intizar kimi. Qanыmы, canыmы bяxш eylяyirяm, Hяr sюzя, kяlmяyя donоrlar kimi. Nя hяkim, nя dяrman gяrяyim olmur, Nяsя dцzяldirяm, юzцm-юzцmdяn. Юldцrцb gюzцmdя ipяk yuxunu, Gecяlяr юmrцmц uzadыram mяn.

Елшад БАЙРАМОЬЛУ

QORXU Qorxdum bir aьaca balta vurmaьa, Qorxdum bir цrяyi qыrmaьa, qorxdum. Hardasa яl boyda torpaьыn цstя, Daшdan bir komacыq qurmaьa qorxdum. Bяlkя bu da mяnim bяxtimdi dedim, Yыьdыm sinяm цstя dяrdi, qцbarы. Qorxdum... Ey Иlahi, mяn necя gedim, Zцlmяtdя parlayan iшыьa sarы. Qorxdum cяsarяtdяn tutub getmяyi, Dostlar incimяsin gяrяk sюzцmdяn, Qorxdum ki, яllяrim havada qalar, Yapышdыm iчimdя юzцm-юzцmdяn. Qorxu duyьularы чoxdu canыmda, Sюzцm baшqa sюzdц baxsan яslinя. Bяzi babalarыn mяzarы yansыn, Bizi baьlayыblar donuz nяslinя. Юlmцшяm yuxuda gюrdцm bir axшam, Mяn юzцm-юzцmц salmышam oda. Demя qorxa-qorxa yaшayan insan, Qяfil qorxudan da юlцr йухуда.

GЕЪЯЛЯРИМ Юmцrdя yaшayan gecяlяrim var, Mяndяn юmцrlцdцr, юmцr hяyatы. Elя gеcяm olub, axшamыm olub, Яlimя almышam bu kainatы. Axыb цrяyimя hisslяr, duyьular, Qыrыlыb gюzцmdя qranit sяdlяr, Uчmuшam... ulduzlar чiyinlяrimdя, Ayaьыm altыnda qalыb sяrhяdlяr. Durnalar qatarla uчub юmrцmя, Qяlbimdя oxunub tяzя bir avaz. Yaшadыьыm gecя elя bilmiшяm, Dцnyada heч zaman юlцm dя olmaz. Yaшadыьыm gecя, yandыьыm gecя, Elя bilmiшяm ki, hamыdan baшam. Dцnyanы чiyninя alыb yaxшыlar, Pislяrя heч yanda yer tapmamышam. Baшыma yыьыlыb yaxшы adamlar, Kюnlцm rahatlanыb, gюzцм dinъяlib. Gecяmdя bir ellя quъaqlaшmышam, Gecяmя xeyirli adamlar gяlib. Яbяdi yaшayan gecяlяrim var, Nяьmяyя, шeиrя dюnцblяr bir-bir.

ЮTЯN GЦNLЯR Юtяn gцnlяr юmrцmцzdяn, Яsib gedяn yellяrdimi?! Tale eniш-yoxuшundan Aшыb keчяn sellяrdimi?! Xatirяlяr baьчasыnda Hяmiшяlik gцllяrdimi?! Цrяk istяr dinlяyяndя O illяrin dastanыnы: Nя olaydы, Qayыdaydы O gцnlяrin bircя anы... Nя zaman ki, yolum dцшцr Юtяn gцnlяr obasыna, Xяyallarыm tez baш чяkir Xatirяlяr yuvasыna. Elя o dяm qovuшuram Hicran, hяsrяt adasыna. Tamam юzgя bir alяmdя Hiss edirяm bu dцnyanы... Nя olaydы, Qayыdaydы O gцnlяrin bircя anы... Qar цstцnя, gюy чяmяnя Qoшa dцшяn izlяr hanы? Hяr nidasы цrяk aчan O fяrяhli sюzlяr hanы? Mяhяbbяtlя gцlцmsцnяn Шяfqяt dolu gюzlяr hanы?.. Qыzыlquшtяk яlimizdяn Tez uчurduq o dюvranы... Nя olaydы, Qayыdaydы O gцnlяrin bircя anы... Hяqiqяti nя gizlяdim Dюvr юtцb, yaш o deyil. Шюvqц min gюz-kюnцl yaxan Gюz o deyil, qaш o deyil. Buna necя yanmayasan, Цrяk qara daш ha deйil. Necя haldan-hala salыr Aylar, illяr gюr, insanы... Nя olaydы, Qayыdaydы O gцnlяrin bircя anы... Vaxt юtdцkcя abу-hava Gцnц-gцndяn sяrinlяшir. Vaxt юtdцkcя fikir-xяyal Gцnц-gцndяn dяrinlяшir. Vaxt юtdцkcя юmцr-gцn dя Gцnц-gцndяn шirinlяшir. Yoxsa bir vaxt deyяcяyik Xatыrlayыb bu zamanы: Nя olaydы, Qayыdaydы O gцnlяrin bircя anы!

Sevgi шeirlяrin azdы, Чox azdы... Qыzlar mяlяk olub, Cяnnяt olub Yer, Шeir Haq-tяaladan gяlяn avazdы. Necя sevgi шeri yazim bu yaшda? Aьactяk юlцncя necя bar verim? Hazыrdы, kim bilir, bяlkя gor yerim, Torpaq da qazыlыb, Tюkцlцb daш da... Necя sevgi шeri yazim bu yaшda? Eh, necя dahilяr yatыr qяbirdя, Dцnyada heч nя yox qяbirdяn dяrin. Daha sevgi шeri yazmaram bir dя; Gцlяr mяnя ruhu o dahilяrin.

Veysяl ЧЯРКЯЗ

NЕЪЯ СЕВЭИ ШЕИРИ ЙАЗЫМ БУ ЙАШДА Qыnayыrlar mяni, Niyя, deyirlяr,

- Fцzuli "Лeyli vя Mяcnunu" yazdы Nя vaxt gюr! Bu dildя, Sяn beш-on шeir! -O hara, mяn hara? Tяbim dayazdы, Budur son шeir: Mяnim baharыmsan, yazыmsan mяnim, Necя gцl demяyim al dodaьыna? Nяfяsin bяnюvшя qoxulu,

ТЯМСИЛЛЯР - Tяzяk yemяyi azmыш, tяbiblik edir hяlя.

ШИR MЯSUMLUЬU

Акиф САЛАМОЬЛУ

ACLЫQ VЯ TOXLUQ Zцlmя, aclыьa qarшы цsyan edяn чaqqallar Hцcum edib canavar yuvasыnы aldыlar. Hяr gцn yaьlы cяmdяyя, qana batdы diшlяri, Sandыlar ki, dцzяlib bu dцnyanыn iшlяri.

QONШUYA KEЧЯN XORUZ Son zamanlar aь Xoruz nяsя чox darыxыrdы, Hяyяtinя, hininя lap biganя baxыrdы. Qonшu hяyяtdяn gяlяn шaqraq, шяn qaqqыltыlar Maraьыnы artыrdы: "Gюrяsяn, orda nя var?" Hцndцr divara qonub neчя aьыz banladы, Qonшu hяyяtя dцшцb aь Toyuьu yanladы. Hяyяtin xoruzlarы hцcцm чяkяrяk bu an O qяdяr dюydцlяr ki, qoymadыlar onda can. Pipiyindяn axan qan цst-baшыna bulandы, Bir gюzц чыxarыldы, dimdiyi paralandы. Belя bяdnam Xoruza yiyя duran olmadы, Kяsilmяkdяn savayы bir яlacы qalmadы.

QARЬA VЯ BЦLBЦL Qarьa tяzяk yeyirdi yol цstя lяzzяt ilя, Yoldan keчяn Bцlbцlц bu an tutaraq dilя Deyirdi ki, tяzяyin чox dяrdlяrя xeyri var, Onu yeyяn чox yaшar, hяmiшя cavan qalar. Bцlbцl qeyzя gяlяrяk vurdu belя zяngulя:

Yoxsa Dцшцb ilk юpцшdяn xal dodaьыna? Hюrцk-hюruk saчыn sяrv boyunla tяn, Gen dцшцncя sяndяn, as, qoy юlцm mяn, Aч saчыndan bir tel, чal-oxu hяrdяn, Zцy tutar toxunsa yel dodaьыna. Aшiq olmaq olar yaш on beш ilsя, Hяm lalя yanaqsa, Hяm шяkяr dilsя, Чiчяk tцkяnяndя, arыlar bilsя Gяlib qonar sяnin bal dodaьыna. Sevgi шeri yaza bilmяrяm daha, Nя yazsam, mяnim tяk o da qяm чяkir. Kяlяm шeirimdяn neчя qat baha, Yanmaq яvяzinя vяrяq nяm чяkir. Sevgi шeri yaza bilmяrяm daha, Elя-belя yanmыr шяr cяhяnnяmdя. Qorxuram xoш gяlmяz sюzцm Allaha, Ayrыlar mяnя dя yer cяhяnnяmdя. Шeir bяnzяr geybdяn gяlяn xoш sяsя,

Pяncяlяri цstя xumarlanan Шir Nя bir xoruldayыr, nя bir tяrpяnir. Nяriltisi gяlmir, sяsi чыxmыrdы, Canavarы bu sakitlik чaшdыrdы. Шiri belя gюrцb mehriban sandы, Onu mяsum andы, xeyirxah andы. Ona qяddar deyяnlяri danladы, Dedi: "Mцdirimin pis чыxыb adы". Yaxыnlaшdы bir qullуq etmяk цчцn, Ehtiyatы яldяn buraxdы bцtцn. Чox qяfil zяrbяdяn uzaьa dцшdц, Bir tяhяr canыn qurtarыb sцrцшdц.

YENИDЯNQURMA Eшшяk boшamышdы mehriban Atы, Yenidяn qururdu ailя hяyatы. Zebrlя evlяnmяk istяyirdi o, Atы hяr addыmda pislяyirdi o. Anqыraraq sюylяyirdi ki, o At, Neчя illяr olmayыb mяnя arvad. Yenidяn nallatdы ayaqlarыnы, Yeni cцr atыrdы шыllaqlarыnы, Ehtiyatsыz tяpik ataraq bir gцn, Yazыq Zebri yaralamышdы юlgцn. Utanmaz iшindя edяrяk davam Deyirdi: - Hяyatыmы yenidяn quracaьam.

SEVИNC VЯ KЯDЯR Vaxtы qabaqlamышdы Иti uчuшlu Qartal, Иti baxышlы Qartal. Amma gecikяnlяri Yenя kюhnя yuvada Gюzlяmяyя yoxdu hal...

PИШИK GЯNCLИYИ Gяncliyindя aьlы kяsmяdiyindяn Tяrpяnяn hяr шeylя яylяndi Piшik. Gah yumaьы sevdi, gah sapы sevdi, Titrяшяn otlara чox чяkdi keшik. Vecinя almыrdы evi eшiyi, Yaxшы ki, yaш юtцb ahыllaшandan, O sevirdi yalnыz mяstan piшiyi.

QЯRЯZLИK Qartal Nazir olan tяk, Xoruz yanaшdы ona: "Sabah ezam eylяyяk Qarьanы Gцlцstana. Ki, Bцlbцlц yoxlasыn, yaman fяьan eylяyir, Korluьu tutub deyяn, daha bizi gюrmяyir". Qarьa gedib qayыtdы, gяtirdi yekя bir akt, Qяrяzlikчцn bяs idi gюstяrilяn dяlil, fakt: "Qяfяsi qыzыldandыr, su qabы da ki, bцllur, Bu balaca canыnda bilmяm hardandыr qцrur. Yaman hюrmяt eylяyir ona bцtцn insanlar, Bizяsя daш atыrlar... Ortada nя isя var. Sяsi dя ki, zяifdi, hяm zяrifdi qanadы, Elя mяn gedяn gцndяn bir daha oxumadы" Яfsus! Heч kяs qanmadы; чыxsa Qarьanыn sяsi, Bцlbцl sяs-sяsя vermяz, kяsilяr zяngulяsi.

"QUR-QUR"

SAMAN ЧЮPЦ

Чяmяnlikdя keчяn mцsabiqяnin Musiqi tяnqidчisi Qarьa idi. Qurbaьanыn "qur-qur" lяhcяsini o, Eшidib юzцnцn qohumu bildi. Yaxыnlыq duyaraq onun sяsindя Tяriflяdi uzun mяqalяsindя. Yazdы: "Яhsяn sяnя, su quшu "qur-qur", Sяn hяmiшя belя zяngulяlяr vur".

Lap batыrlar, neynяsinlяr kasыblar, Иш yerini "ulduz"lardan asыblar. Qanmazlar da seltяk bizi basыblar, Gцman var ki, heч sяnя dя чatmayыm, Saman чюpц, mяnя яl ver batmayыm!

BATAQLЫЬЫN LЯZZЯTИ Kefikюk yaшamaqчцn, Canы rahat olmaqчцn Bataqlыьa girmiшdi... Camыш xoшallanыrdы, Bu sцni rahatlыьa o sюzsцz aldanыrdы. Qяlbindя юz-юzцnя elя "bяh-bяh" deyirdi, Hey kюvшяk qaytararaq nя isя чeynяyirdi. Чirkaba batdыьыnы o, яsla duymayыrdы, Vя yaxud da юzцnц o yerя qoymayыrdы.

Amma чox шairi шeir ac qoyur. Kimi шeir yazыb dцшцr mяhbяsя, Kimi taxta чыxыb qыzыl tac qoyur. Mяnя nя yaraшыr Tazыya: "tut, ye", Dovшana: qaч deyim шeir-meirlя? On цч kitab yazdыm, Kim bildi? Putye Mяшhurdu dцnyada bircя шeirlя. Sevgi шeirlяri Яlяsgяr yazыb, Yox qыfыlbяndini aчan bir ustad. Mяn yazsam, deyяrlяr, kiшi yol azыb, Nя tяrif gюzlяmя kimsяdяn, Nя ad. Шeirlяrim цstя чox dцшцb kюlgя, Qah qara yel яsdi, Gah aь yel яsdi. Niyя sevgi шeri yazыm mяn? Bяlkя Vaqifin yazdыьы dцnyaya bяsdi. Saraya чaьыrыb шah Nizamini, Gяl, verim яn uca rцtbяni, чini, Yaшa rahat, deyib, Yaz, yarat, deyib.

Bu "tufan"dan istifadя edяn чox, Sel gяtirяn hяr шey vardыr, para yox. Bюyцklяr dя, "gюy" sevirlяr, qara yox, "Gюy kaьыz"a nяyim var ki, satmayыm, Saman чюpц, mяnя gцc ver batmayыm! Sяndяn "aьыr" palыd kюkц anыlmыr, Чoxdandыr ki, "dяmiraьac" sanыlmыr. Sяrv aьacы nя deyirsя, qanыlmыr. Ыndi sяnя mяn necя яl atmayыm? Saman чюpц, dadыma чat, batmayыm!

Getmяyib Nizami, Deyib: ey шah, bil, Sarayыm - Gяncяdir, Шahыm - bu eldi... Sюzцн gцcцnя bax! Tяbrizdяn O il Шah юzц шairin yanыna gяldi... Nя olsun, Xaqani шaha baш яyib?! Sяcdя ki etmяyib, Sяcdя Allaha Layiqdi tяk, deyib, Dцшцb zindana. Baha baшa gяlib bu ona, baha, Qazancы чюrяyя, чaya yetmяyib. Eh, belя dahilяr yatыr qяbirdя, Dцnyada heч nя yox qяbirdяn dяrin. Daha sevgi шeri yazmaram bir dя; Gцlяr mяnя ruhu o dahilяrin. Yetmiш il dцnyaya eynяklя baxdыm, Aь bulud tacыmdы, Torpaqdы taxtыm. Sevgi шeri yaza bilmяrяm daha, Ah sevilяn vaxtыm! Ah sevяn vaxtыm!


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 19

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

сящ.19

Mцшfiq insanlar юlkяsi... Mцшfiq Cяfяrovun xatirяsinя

Ирадя ТУНЪАЙ, “Ядалят” гязетинин баш редактору

S яhяr aчыlыr vя telefonun zяngindяn narazы simayla ayыlmaq var deyяsяn qismяtdя. Hяlя цstяlik ekranda gюrdцyцn ad da sяni tяяccцblяndirir. Niyя, nя olub gюrяn, nяdяn sяhяr tezdяndяn? Sonra heч bilmirsяn danышыq nя qяdяr чяkir... Bir dяqiqяmi, bir saatmы, ya heч bir zaman vahidinя sыьmayacaq qяdяrmi?.. Sonra чюkцrsяn... Иzahы чяtindi bu vяziyyяtin... Aьlaya bilmirsяn, amma чaшqыnsan... Suallar var beynindя... Hяm dя qarmaqarышыq suallar... Bunlarы yerbяyer elяmяk dя olmur... Bildiyin bircя hяqiqяt var, sona qяdяr inanmasan da ...Yoxdu bu insan artыq... Sяnя dedilяr ki, yoxdu... Vя sяn dцшdцyцn bu qыrx arшыn quyunun dibindяn baxыrsan yuxarы. Boьula-boьula baxыrsan... *** Y oxlar var hяyatыmыzda, var. Yoxdan Var edяn pay verib bizя. Var ola bilmяk цчцn yoxluьa юyrяшmяk gяrяkli. Nяyя lazыm axы sяrsяmlik... Vardы vя... yoxdu... Юyrяшsяn dя budu, юyrяшmяsяn dя... N я чяtindi Allahыm, hisslяrinin rяngini чяkmяk. Qara da deyil - bulanыqdы. Dяrk elяmяk, юzцnя yaxыn qoymaq istяmirsяn. Hяr Yoxluьa hяr dяfя юyrяшmяk. Varlыьыn sirri yoxluqdamы? Vя bir dostum bu fikirlяrimя яlavя edir birinin yoxluьunu qяbul etmяk чox чяtindi, qяbul edяnя qяdяr varla yoxun arasыnda gedibgяlirsяn... *** A mma hяlя ki, чaшqыnsan... Sюzlяrini xatыrlayыrsan, sяsini xatыrlayыrsan, gюzlяrini, baxышlarыnы xatыrlayыrsan... Son gюrdцyцndя sяnin sual vя mяzяmmяt dolu baxышlarыna incikincik "HЯ" demяyini xatыrlayыrsan... Иndi lap yandыrыr o incik "HЯ"... Necя ola bilяr deyя dцшцnцrsяn ... Var axы, O. Var... Var?! Yoxdu!!! Иndi hamыsы keчmiшdя qaldы... A llahыm, nя чяtindi sыnaqlarыna dюzmяk, imtahanlarыna tab gяtirmяk... *** N ekroloqlar daha чox insanlarыn etmяdiklяrini ifadя edяrlяr. Bir abzasыn iчinя nя sыьышdыrmaq olar ki? Vя яgяr юlmцш dediyimiz biri cяmiyyяtin dя tanыdыьы biri deyilsя? Onda nя yazacaqsan? Necя izah edяcяksяn onun da bir planet olduьunu, ya da hяyatыna kometa kimi girdiyini? "Sabiq polis mayoru qяzada hяlak oldu". Kim цчцnsя adi xяbяr, kim цчцnsя цrяyinя sancыlan bычaq. Hяr шey nя qяdяr nisbidi, Иlahi? ***

Y azыram vя gюrцrяm ki,

suallar axыrыma чыxыr... Axыrsыz

suallar. Bu dцnyanы kiчildяn texnologiyalar hяm dя aьrыlarы virtuallaшdыra bilmir, niyя? Sevinяndя, gцlяndя, aьlayanda hяr шey tяbii olur... Lap ekrandan oxuyub uьunub gedяrsяn... Ya da dцnяn oxuyub gцldцklяrinя bu gцn gюzlяrin dolar... Vя bu sosial шяbяkяlяrя barmaqarasы baxanlar da bюyцk sяhv edirlяr. Burda real hяyatdan daha doьma olur insanlar. Birinin yoxluьunu dяrhal hiss edirsяn, hяr kяs юz yerindя olur. Burda qurduьun dцnya daha яdalяtli olur, юzцnц tapanlar da чox olur. Burda яmяldяn чox sюz var, sюz isя... (sюzlяri юz чirkin яmяllяrinя vasitя edяnlяr dя var tяbii) Baшlanьыc... Vя burda elя insanlar kяшf edяrsяn ki, real hяyatda min il arasan bulamazsan. Bu юlkяdя insanlarыn ruh tezliklяrin aшkar etmяk daha rahatdы.

ki... Bunlar niyя yadыma dцшцb?)))))))))) B ыyyyy hяяяяя.... Bizim Koalanыn ad gцnцdц )))))) Gцnяшя boylanan, amma gecяlяr gюrцnяn, uчurumun kяnarыnda oturub, чяtiri altыnda nя qяdяr canlыnы yыьыb birlяшdirяn, яsяblяrinя mяlhяm dostumuz VИVAT!!!!!!! Mцшfiq Cяfяrovun ad gцnцnя ))))))) V я qяribяdi ki, hяmin vaxt sяhifяmdя paylaшdыьыm bu шeirin altыnda Baxыram bu alяm юz alяmindя, Mяn aчan чiчяyяm, Solan yarpaьam. Nя vaxtsa, dцnyanыn duru dяmindя Yenidяn dцnyaya qayыdacaьam.... "Яgяr qismяt olsa" yazmышdы...

sяn... Lap son vaxtlar da - Laчыn... Onun da sяnя verdiyi ismi hяr kяs qяbullяnir. Heч soruшmadыm da mяnя niyя elя deyirdi... Иki ildя vaxt tapmadыm... Lяnяtя gяlmiш zaman. ***

И nsanlar

bюlцшmяk, paylaшmaq istяyirlяr. Bяzяn etiraflar elяmяk istяyirlяr. Dцnyяvi dinlяr bunu mяqbul hesab edir. Katoliklяr keшiшin yanыna gedib gцnah чыxarыrlar, Иslamda tюvbя anlayышы var... Mяnя gюrя, daha doьrusu Иslamda olandы. Bяndяynяn Allahыn arasыna kim girя bilяr ki? Цzцnц tutdun yuxarы vя "Allahыm, яfv elя" dedin... Gцnahlarы da юzцndяn yaxшы kimsя bilmяz... Elя etiraflar da var ki, onu heч юzцnя dя edя bilmirsяn.... Amma юz aralarыnda bюlцшцr insanlar, kimin bяxti gяtirib dя mяhz anla-

Августун 20-дя фаъияли сурятдя автомобил гязасында 44 йашында дцнйасыны дяйишян полис майору Мцшфиг Ъяфяров (саьдан 1-ъи) Шякидя гонаг оланда, 17 август 2014. ***

G юrяsяn

niyя юlцmцndяn (bu юlцm sюzцnц nя aьrыyla yazыram bir Allah bilir) sonra insanыn rяsmlяri dя baшqa cцr baxыr? Yazdыьы sюzlяr dя baшqa cцr oxunur? Niyя? Sюzlяr vя шяkillяr dя enerji alыrlar? N я alышa bilirsяn, nя barышa bilirsяn... Иndi fikirlяшirяm ki, hяmiшя чox mцtяvazi qeyd etdiyimiz ad gцnц dя bu dяfя чox tяmtяraqlы vя шad keчdi. Sonuncu idi ona gюrяmi? Vя monitorun o цzцndяn hяr insanыn sevinci keчdi ekranыn bu цzцnя, paylandы hяr kяsя... O, baшqalarы цчцn bayram yarada bilirdi, sevindirя bilirdi insanlarы... Bu sonuncu onunчцn oldu. Hяmin vaxt yazdыьыm tяbriki yenidяn oxuyuram... "M яsяlя belяdi. Hяr hansы canlыnыn mюvcud olmasы цчцn Yaradan mцnbit шяrait yaradыr. Vя o mцtlяq hяmin mцhitdя yaшamalыdы. Mяsяlяn, evkalipt aьacы gцnяшi sevir, uчurumlarыn kяnarыnda bitir, bюyцk чяtirinin altыnda nя qяdяr canlыnы barышdыrыr. Yarpaqlarы yaralara mяlhяmdi, яsяb sistemini sakitlяшdirir. Qяdim yunan dilindя EU xoш, xeyirli , KALИPT - gizlяtmяk anlamыn verir. Koala da bu aьacы seчib юzц цчцn.... O qяdяr maraqlы canlыdы ki... Koala da yerli dildя - su iчmяyяn demяkdi. Boш яylяncяlяrя vaxt xяrclяmir, bцtцn gцnц yatыb dincяlir, gecяlяr dя aьaclarda gяzib evkalipt yarpaqlarыnы yeyir. Belя demяk olar - Koalanыn ictimai hяyatы yoxdu. Amma qяzяblяnяndя dя цzцnц gюrmяyяsяn, elя dalaшar

Koala deyirdim - yuxusuz idi, gecяlяr gяlirdi шяbяkяdяki dostlarыnыn yanыna. Dostlarыnы bir araya yыьыb toparlaya bilirdi... Komsorq deyirdim. Шeirlяrini oxuyandan sonra - Laчыn deyirdim... *** яlinizdяn alыb, qяlbinizdяn dя alsыn deyirlяr adяtяn. Bir dяfя oьlunu itirmiш tanыш bir qadыna "Allah sяbr versin" - dedim. Diqqяtlя цzцmя baxdы vя "bunlar sюzdц dя" dedi... Nя rahat olardы, amma qяlbin dцymяsi dя insan яlindя olsaydы... Hяm dя bunu dцшцnurяm ki, dцnya daьыlardы onda... Daьыlыb deyя bilяrsiz yox!!!! Daьыlsa heч nя olmazdы... O da olmazdы. Var axы... Eqoist varlыqdы insan. Sevdiklяrini юzцnя gюrя sevir. "Sяnsiz neylяrяm" deyir? Юzцnц dцшцnцr... Neylяyяcяksяn? Sяnя aid xatirяlяrin qalыr qяlbinin mцbhяm guшяlяrindя.... Ya da baшqasы цчцn aьlayanda bir pay da юzцmцzчцn aьlayыrыq. Юzцmцz gedяndя aьlaya bilmяyяcяyik axы...

A llah

*** Fasonun mцшfiq vяtяndaшы. Sыldыrыmыn lap kяnarыnda dayanыb, baxanda цшяnirsяn... Burkina Faso - шяrяfli insanlar юlkяsi. Vя bu юlkяnin шяfqяtli, mяrhяmяtli sakini. Bunlar virtual sяhifяnin verdiyi mяlumatdы. Sonra tanыyыrsan, qat-qat aчыlыr sяhifя. Sяnin dя bu sяhifяyя юz redaktяlяrin яlavя olunur. Komsorq deyirsяn, Koala deyir-

B urkina

yana rast gяlsя. Иzharыm dцnya, dцnya... Vя ... *** "D irilmiш" юlцyя aьlamaq nя qяdяr mяnalыdыrsa... "Юlmцш" dirilяrя aьlamamaq o qяdяr mяnasыzdыr. ...Daьыn hяr tяrяfini gюrmяk цcцn baшыna dolanmalыsan... Vaxtsыz gяlяn, Яzrayыl, nя hюrmяtsiz olursan? Birinя verdiyin hяrarяti geri almayanda чox цшцr insan... yaxыn olsun, ya uzaq... Nя fяrq edяr, ьюy цzцndя gecяdir, ya gцndцzdцr, aydыnlыq olmayыnca ... Olan olur dцzdц, keчяn heч vaxt keчmir! Bu da onun etiraflarы idi... Ичi boшluq dolu,

izsiz - illяri . Sevgisiz bir qяlbi, yaшatmaq cяtin. Tikana bцrцnmцш qыzыlgцllяri, Kюkцndяn qoparыb qoxlamaq чяtin... *** Yцksяkdя ucammaz, naшы ovчunun Qanadыn qыrdыьы, lap tяrlan ola. Gюzlяrdяn sяdяqя yыьan yolчunun Gюzlяrin doydurub qapatmaq чяtin. *** Ayrы dцnyalara dцшdц

mehrimiz, Nя sяn tutdurmadыn, nя mяn tutmadыm. Bir sirli dяrgahda gюruшяrik biz, Ayrы dцnyalarы paylaшmaq чяtin... *** getmяsяn, kraterlяrin gюrmяsяn Ayы necя tяsяvvцr edя bilяrsяn? Vя baшqalarыna necя tяsvir edя bilяrsяn? Naшы ovчunun qanadыn qыrdыьы.... Qanadlarы nя qяdяr saьaltmaq olar... Bir gцn qopacaq.... Яslindя ruhu da, dцшцncяlяri dя шair idi. Чыrpыnыb юz yerini tapmaq istяyirdi. Иndi шeirlяrini yenidяn oxuyub da niyя vaxtыnda toplamaьa mяcbur etmяdiyimi dцшцnцrяm. Юzцnя mцnasibяtdя чox biganя idi. Bяlkя dя цzdяn hяr шey sakit gюrцnцrdц. Amma insanlarыn iчindя fыrtыnalar cюvlan edir... Цnvan tapmыr insan hisslяri. Hяrя юzцnц bir yerdя axtarmaьa baшlayыr - biri iчkidя, biri narkotikdя, birinя elя gяlir ki, gey olsa her шey dцzяlяcяk, biri gцndя bir kiшi dяyiшяrяk юzцnя rahatlыq axtarыr. Яslindя bir bюyцk sяbяb var REALИZЯ OLUNMAMAQ... Vя buna gюrя dя юzцnlя barышыq yaшaya bilmяmяk... Qяlbin axы dili yoxdur... Sяsi yoxdur... Чыьыra bilmir... O gяrяk sяbr etsin, sяbr etsin, sяbr etsin... Hяr kяs bacarmыr bunu. Alыnmыr...

A ya

*** ...B яlkя o filmi gюrяnlяr xatыrlayar - ruslar Paqanini haqqыnda чoxseriyali film чяkmiшdilяr... 30 ildяn чoxdu... Maraqlы aktyor vя rejissor iшi ilя diqqяtчяkяn bir film idi. Filmdя hяmiшя Paqanini ilя birlikdя sяyahяt edяn bir obraz var - onun bioqrafы. Vя onun bir daxili monoloqu indiyя qяdяr yadыmdadы. Deyir ki, gяlяcяk nяsillяr heч vaxt tam anlamda Maestronun (Paqaninin) kim olduьunu bilmяyяcяklяr. Onun sehrli barmaqlarыnы, dinlяyicini hipnoz edяn musiqisini eшidя bilmяyяcяklяr vя onlar bu mяhrumiyyяtя gюrя bяdbяxtdilяr... B яzяn чox sehrli bir adamы kimяsя anlatmaq istяyяndя bu sюzlяr yadыma dцшцr... Hamыnыn tanыdыьы kяslяrdяn danышmaьa nя var ki? Bir dя var hamыya gizlin bir planeti tanыdasan, sяnin kяшfini gюrsцnlяr, inansыnlar... *** bizim axыrыmыza чыxыr bu laqeydlik, biganяlik. Tцkяnirik, nяslimiz kяsilir. Hisslяrimizdяn, duyьularыmыzdan utanыrыq... Kaprizlяrimizя, tяkяbbцrцmцzя qurban veririk kюnlцmцzцn bayramlarыn. Amma o qяdяr azdы ki, bu insanlar hяyatыmыzda... Varlarы юzцmцz yox edirik, sonra... S onra bir sяhяr telefon zяngi gяlir ...Яcяl zяngi ...Vя alt-цst olursan... Bir юlkя itirirsяn kюnцl xяritяndяn... Mцшfiq insanlar юlkяsini... H яsrяt qalыb doьma yurdun nazlы, mцшfiq qucaьыna; Gюzlяr yaшlы, boyun bцkцk vяtяnsizmi юlяcяyяm?

V allah,

***

Ч oooooxdan

heч nя yazmыrdыm... Aьы yazdыm dostum цчцn... Яslindя mцшfiq insanlar юlkяsindя yaшamaьa mяhkum hяr kяsin aьыsы... A y Laчыn?!... Can Laчыn...


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 20

сящ.20

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

ШЯКИ ТЯЩСИЛИ

Рayonun tяhsil iшчilяrinin яnяnяvi sentyabr konfransы keчirilиб Sentyabrыn 9-da Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin akt zalыnda rayonun tяhsil iшчilяrinin яnяnяvi sentyabr konfransы keчirilиб

"Bilik Gцnц"ndя Шяkinin ucqar daь kяndlяrindя iki yeni mяktяb binasы istifadяyя verilib Шяki rayonunun ucqar daь kяndlяrindяn olan Шin vя Baш Шabalыd kяndlяrinin sakinlяri "Bilik Gцnц"ndя чox dяyяrli bayram hяdiyyяlяri alыblar. Sentyabrыn 15-dя bu kяndlяrdя tam orta mяktяblяr цчцn dюvlяt vяsaiti hesabыna inшa edilmiш 280 vя 120 шagird yerlik yeni mяktяb binalarы юz qapыlarыnы mяktяb kollektivlяrinin цzцnя aчыb. Шin kяndindя rayon rяhbяrliyinin, ictimaiyyяt nцmayяndяlяrinin vя kяnd sakinlяrinin iшtirakы ilя keчirilяn mяrasimdя чыxыш edяnlяr юlkяmizdя elm vя tяhsilin inkiшafыna gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan, tяhsil mцяssisяlяrinin maddi-texniki bazasыnыn mюhkяmlяndirilmяsi istiqamяtindя hяyata keчirilяn mяqsяdyюnlц tяdbirlяrdяn geniш bяhs ediblяr. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, tяkcя son цч ildя Шяkidя 20 yeni mяktяb binasы tikilib istifadяyя verilib vя ya яsaslы tяmir olunub. Bu gцn daha iki mяktяb binasы шagirdlяrin istifadяsinя verilir. Bundan яlavя, hazыrda rayonun Gюybulaq, Baш Gюynцk vя Qoxmuq kяndlяrindя yeni mяktяb binalarыnыn tikintisi davam etdirilir. Bu mяktяblяrin dя cari ilin sonunadяk istifadяyя verilmяsi nяzяrdя tutulur.

Шяhяr rяhbяrliyinin, qabaqcыl tяhsil iшчilяrinin, ictimaiyyяt nцmayяndяlяrinin iшtirak etdiyi konfransы giriш sюzц ilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov aчыb. Sonra шяhяr tяhsil шюbяsinin mцdiri Sцdabяr Иsmayыlovanыn "2013-2014-cц dяrs ilinin yekunlarы vя qarшыda duran vяzifяlяr haqqыnda" hesabat mяruzяsi dinlяnilib. Bildirilib ki, son illяr юlkя iqtisadiyyatыnыn dinamik inkiшafы tяhsil sahяsinin inkiшafы цчцn dя яlveriшli шяrait yaradыb, Azяrbaycan tяhsili юzцnцn yeni inkiшaf dюvrцnя qadяm qoyub. Ulu юndяr Heydяr Яliyevin яsasыnы qoyduьu siyasi kursun layiqli davamчыsы Prezident Иlham Яliyevin rяhbяrliyi altыnda Azяrbaycanda davamlы inkiшaf strategiyasыnыn яn юncцl istiqamяtlяrindяn biri olan tяhsilin yenilяшdirilmяsi, mцasirlяшdirilmяsi, dцnya tяhsil mяkanыna inteqrasiya edilmяsi sahяsindя mцhцm addыmlar atыlыb. Qeyd olunub ki, Шяki rayonunun tяhsil iшчilяri dя юtяn dяrs ilindя gяnc nяslin tяlim-tяrbiyяsi, onlarыn kamil insan vя hяrtяrяfli шяxsiyyяt kimi yetiшdirilmяsi sahяsindя цzяrlяrinя dцшяn vяzifяlяri шяrяflя yerinя yetiriblяr.

Шяki mцяllimlяri peшя bayramlarыnы yцksяk сявиййядя qeyd едибляр Шяki mцяllimlяri юz peшя bayramlarыnы - Beynяlxalq Mцяllimlяr Gцnцnц yцksяk яhval-ruhiyyя ilя qeyd eтдиляr. Bu da tяsadцfi deyildir. Onlarыn yetirmяlяri юtяn tяdris ilindя bir чox nailiyyяtlяr яldя edib, respublika vя beynяlxalq sяviyyяli mцsabiqяlяrdя, olimpiadalarda uьurlar qazanыblar. Tяdris ilinin yekunlarыna gюrя, mяzunlardan 19 nяfяr qыzыl medala layiq gюrцlцb. Шяki mяk-

Diqqяtя чatdыrыlb ki, 2013-2014-cц dяrs ilindя Шяki rayonunun 98 цmumtяhsil mяktяbindя 22911 шagird tяhsil alыb. Tяdris ilindя 72 шagird respublika vя beynяlxalq olimpiadalarda, mцsabiqяlяrdя iшtirak edib, onlardan 37 nяfяri qalib adыnы qazыnыb. "ИNEPO-Avrasiya" яtraf mцhitin mцhafizяsi VЫЫЫ Beynяlxalq layihя olimpiadasыnda 45 юlkяdяn tяqdim olunmuш 700 layihяdяn finalda tяmsil olunan 78 iшdяn 4-ц Шяki mяktяblilяrinin layihяsi olub. Olimpiadanыn yekununda Шяki mяktяblilяri bir gцmцш medala vя 3 sertifikata layiq gюrцlцblяr. Bildirilib ki, юtяn tяdris ilindя Шяkinin цmumtяhsil mяktяblяrini 1682 шagird bitirib. Mяzunlardan 19 nяfяri "qыzыl medal"a layiq gюrцlцb. Ali mяktяblяrя daxil olmaq цчцn sяnяd vermiш 1130 mяzundan 682 nяfяri tяlяbя adыnы qazanыb. Qяbul imtahanlarыnda mяzunlardan 135 nяfяri 500dяn, o cцmlяdяn 40 nяfяri 600 baldan yuxarы nяticя gюstяrib. Tяhsilin maddi-texniki bazasыnыn mюhkяmlяndirilmяsi istiqamяtindя gюrцlяn iшlяrя toxunan mяruzячi son 3 ildя rayonda 20 yeni mяktяb binasыnыn tikildiyini vя ya яsaslы tяmir olunduьunu, hazыrda 5 mяktяb binasыnыn tikintisinin davam etdirildiyini, bu mяk-

tяblilяri ali mяktяblяrя qяbul imtahanlarыnda da uьurlu nяticяlяr яldя edib, 612 nяfяr tяlяbя adыnы qazanыb. Qяbul imtahanlarыnda mяzunlardan 135 nяfяri 500-dяn, o cцmlяdяn 40 nяfяr 600 baldan yuxarы nяticя gюstяrib. Bu fikirlяr 5 oktyabr- Beynяlxalq Mцяllimlяr Gцnц mцnasibяtilя Шяki шяhяrindя keчirilяn bayram tяdbirindя sяslяndirilib. Qabaqcыl tяhsil iшчilяrinin, ziyalыlarыn, ictimaiyyяt nцmayяndяlяrinin qatыldыqlarы tяdbirdя чыxыш edяnlяr mцяllimlяri яlamяtdar bayram mцnasibяtilя tяbrik edib, mцяllimlik sяnяtinin dцnyada яn чяtin, eyni zamanda, яn шяrяfli vя gюzяl peшя olduьunu vurьulayыblar. Qeyd olunub ki, savadlы nяslin formalaшmasыnda, elяcя dя шяxsiyyяtin vя vяtяndaшыn tяrbiyя olunmasыnda mцяllimin rolu bюyцkdцr. Mцяllim яmяyinin nяticяsindя cяmiyyяt formalaшыr, savadlы, bilikli, geniш dцnyagюrцшlц, nцmunяvi яxlaqa malik insanlar yetiшir. Bildirilib ki, tяhsil sisteminin яsasыnы tяшkil edяn mцяllimlяr daim dюvlяtimiz tяrяfindяn diqqяt vя qayьы ilя яhatя olunublar. Цmummilli lider Heydяr

tяblяrdяn 4-nцn yeni dяrs ilindя istifadяyя verilяcяyini diqqяtя чatdыrыb. Konfransda шяhяrdяki 18 nюmrяli tam orta mяktяbin "qыzыl medal"lы mяzunu, qяbul imtahanlarыnda Шяki rayonu цzrя hamыdan чox - 695 bal toplayaraq Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti yanыnda Dюvlяt Иdarячilik Akademiyasыnыn iqtisadiyyat fakultяsinя daxil olan Selcan Qaffarlы чыxыш edяrяk gяnclяrя gюstяrilяn yцksяk diqqяt vя qayьыya gюrя Prezident Иlham Яliyevя Шяki gяnclяri adыndan minnяtdarlыьыnы bildirib. Konfransda Tяhsil Nazirliyinin nцmayяndяsi, Tяhsil Problemlяri Иnstitutunun direktoru Qulu Novruzov чыxыш edяrяk rayonun tяhsil iшчilяrinя yeni dяrs ilindя daha bюyцk uьurlar arzulayыb. Шяkinin tяhsil iшчilяri adыndan Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevя mцraciяt qяbul olunub. Konfransdan sonra шяhяr rяhbяrliyi vя Tяhsil Nazirliyinin nцmayяndяsi Шяki шяhяr tяhsil шюbяsinin yeni inzibati binasыna baxыш keчiriblяr. Mцasir standartlara uyьun inшa olunan цчmяrtяbяli binada 33 xidmяti otaq, akt zalы vя yardыmчы otaqlar fяaliyyяt gюstяrir.

Яliyev Azяrbaycana rяhbяrlik etdiyi bцtцn dюvrlяrdя mцяllim яmяyini hяmiшя yцksяk qiymяtlяndirib. "Mяn dцnyada mцяllimdяn шяrяfli ad tanыmыram", - deyяn dahi юndяrimiz tяhsil iшчilяrinя daim bюyцk hюrmяtlя yanaшыb.

Vurьulanыb ki, юtяn tяdris ilinin yekunlarы Шяki rayonunun tяhsil mцяssisяlяri цчцn чox uьurlu olub. Mяzunlardan 19 nяfяri qыzыl medala layiq gюrцlцb, 682 nяfяr tяlяbя adыnы qazanыb. Qяbul imtahanlarыnda 40 mяzun 600 baldan yuxarы nяticя gюstяrib. Rяmzi qыrmыzы lent kяsildikdяn sonra yeni mяktяb binasыna baxыш olub. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, Шin kяnd tam orta mяktяbi indiyяdяk юtяn яsrin ortalarыnda inшa edilmiш kюhnя, uyьunlaшdыrыlmыш binada fяaliyyяt gюstяrib. 280 шagird yerlik yeni mяktяb binasыnыn tikintisinя 2013-cц ildя baшlanыlыb. Иkimяrtяbяli binada 14 sinif otaьы, 2 laboratoriya, fяnn kabinetlяri, tibb otaьы, bufet, akt vя idman zallarы yerlяшir. Bina mцasir istilik sistemi ilя tяchiz olunub. Mяktяbin foyesindя цmummilli lider Heydяr Яliyevя vя Azяr-baycan Prezidenti Иlham Яliyevя hяsr olunmuш sяrgilяr yaradыlыb. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, yeni dяrs ilindя bu mяktяbdя 230 шagird tяhsil alacaq. Onlardan 31-i ilk dяfя mяktяb partasы arxasыnda яylяшяcяk. Rayon rяhbяrliyi daha sonra Baш Шabalыd kяndindя inшa edilmiш 120 шagird yerlik yeni mяktяb binasыnыn aчыlышыnda iшtirak edib.

Qeyd olunub ki, mцstяqil Azяrbaycanыn gяlяcяyi mяhz mцяllim яmяyinin dцzgцn tяшkilindяn, gяnc nяslin tяlim-tяrbiyяsi iшinя gюstяrilяn qayьыdan asыlыdыr. Mцяllim яmяyinin qiymяtlяndirilmяsi, qabaqcыl mцяllimlяrin vя mяktяblяrin mцkafatlandыrыlmasы,

pedaqoji iшчilяrin maddi vяziyyяtinin yaxшыlaшdыrыlmasы istiqamяtindя hяyata keчirilяn davamlы tяdbirlяr tяhsilя vя mцяllimя qayьыnыn bariz nцmunяsidir. Vurьulanыb ki, zяngin maarifчilik яnяnяlяri olan Шяkidя dя elmя, tяhsilя, mцяllimя hяmiшя yцksяk mцnasibяt bяslяnilib vя bu яnяnя indi dя davam edir. Шяki tяhsilinin яldя etdiyi uьurlar dюvlяtimiz tяrяfindяn hяmiшя olduьu kimi, bu il dя yцksяk qiymяtlяndirilib. Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin 2014-cц il 30 sentyabr tarixli Sяrяncamы ilя шяhяr 10 nюmrяli tam orta mяktяbinin mцяllimi Adilя Mяmmяdova "Tяrяqqi" medalыna, шяhяr 5 nюmrяli tam orta mяktяbin direktoru Filyar Иbrahimova isя "Яmяkdar Mцяllim" fяxri adыna layiq gюrцlцblяr. Шяhяr icra hakimiyyяti tяrяfindяn bir qrup qabaqcыl mцяllimя mцkafatlar tяqdim olunub. Bayram tяdbiri paytaxtdan gяlmiш Azяrbaycan Dюvlяt Uшaq Filarmoniyasыnыn uшaq-gяnclяr xalq чalьы alяtlяri orkestrinin tяqdim etdiyi maraqlы konsert proqramы ilя baшa чatыb.


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 21

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.21

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс сии Шяки ШRPШ-нин DЙP Bюлмясинин 2014-ъц илин 9 айы ярзиндяки фяалиййяти Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin fяrmanlarыnы, AR DИN-in BDYPИ-nin яmr vя gюstяriшlяrini, Шяki шяhяr Иcra Hakimiyyяti Baшчыsыnыn sяrяncamlarыnы rяhbяr tutaraq Шяki шяhяr rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsi Yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi, ictimai asayiшin qorunmasы mяqsяdi ilя bir sыra яmяli-tяшkilati vя profilaktiki tяdbirlяri hazыrlayыb hяyata keчirmiшlяr.

Yol hяrяkяtinin tяшkilinя diqqяt artыrыlmыш, шяhяr-rayon яrazisindя hяrяkяtin tяшkili sxemlяri, elяcя dя texniki nizamlama vasitяlяrinin dislokasiyasы iшlяnib hazыrlanmыш, yollara niшanlanma xяtlяri чяkilmiш, bir neчя mцasir kompцter tipli iшыqfor obyektlяri vя yol niшanlarы qoyulmuшdur. Yol hяrяkяti sahяsindя яhalinin hцquqi mяlumatlandыrыlmasыnda yerli informasiya vasitяlяrindяn (Шяki "Kanal S" tv, "Шяki Bяlяdiyyяsi" vя "Шяki Tяhsili" qяzetlяri) istifadя edilir.

ДИГГЯТ!

Юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя Шяki PШ-nin DYPB-nin xidmяti яrazisindя baш vermiш YNH-нин сайы 1 факт азалса да, hяmin hadisяlяrdя юlцмцн сайы хейли артмышдыр. Ancaq Шяki ШRPШ DYPB-nin яmяkdaшlarы baш verя bilяcяk YNH-nin qarшыsыnыn alыnmasы, YHT-nin tяшkilinin tяmini цчцn iшlяrini gцnцn tяlяblяrinя uyьun qurmaьa чalышmышdыrlar. Belя ki, Шяki ШRPШ DYPB-nin YPX-nin яmяkdaшlarы xidmяti яrazidя 3963 YHQ po-

zuntusu aшkar etmiшdir ки, бу да ютян илин мцвафиг дюврц иля мцгайисядя 245 факт чохдур. Оnlardan 20-сi аvtoxuliqan, 253-ц sяrxoш, 364-ц sцrцcцlцk vяsiqяsi olmadan idarя etmя, qalanlarы digяr qayda pozuntularы olmuшdur. Lakin, bu heч dя bizi qane etmir. Шяki Dюvlяt Yol Polisi bundan sonra da yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin yцksяk sяviyyяdя tяшkilinin tяmin olunmasыnda daha da чox чalышacaqdыr.

УШАГЛАР

"DИQQЯT! UШAQLAR!" ADЫ ALTЫNDA HЯRЯKЯTИN TЯHLЦKЯSИZLИYИ AYLЫЬЫ KEЧИRИЛИР Respublikamыzыn цmumtяhsil mяktяblяrindя yeni dяrs ilinin baшlanmasы ilя яlaqяdar kцчя vя yollarda nяqliyyat vasitяlяrinin hяrяkяt intensivliyinin yцksяk olduьu bir шяraitdя, mяktяblilяrin tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi, xцsusi ilя uшaq vя yeniyetmяlяrin yol hяrяkяti ilя baьlы hяyat vя saьlamlыьыnыn qorunmasы vacib mяsяlя kimi

qarшыda durur. Bu sяbяbdяn dя yeni dяrs ilinin baшlanmasы ilя яlaqяdar respublika яrazisindя 2014cц ilin sentyabr ayыnыn 10-dan "Diqqяt, uшaqlar!" adы altыnda hяrяkяtin tяhlцkяsizliyi aylыьы кечирилмяйя башламыш вя тядбир oktyabr ayыnыn 10-dяk давам едяъякдир. Cari ilin 8 ayы яrzindя

respublika яrazisindя uшaq vя yeniyetmяlяrin iшtirakы ilя baш vermiш yol nяqliyyat hadisяlяrindя 63 azyaшlыnыn hяlak olmasы, 145-nin isя xяsarяt almasы ciddi narahatlыq doьurur. Bildiririk ki, 2014-cц ilin son 8 ayыnda (sentyabr ayыnыn яvvяllяrinяdяk) Шяki rayonu яrazisindя 6 piyada avtomobillя vurulmuш вя onlardan 3-ц

azyaшlы olmuшdur. Шяki шяhяr-rayon PШ-nin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsi olaraq bildiririk ki, rayon Tяhsil Шюbяsinin mяktяb vя mяktяbяqяdяr mцяssisяlяrinin яmяkdaшlarы piyadalarыn, xцsusi ilя dя mяktяblilяrin yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin yцksяk sяviyyяdя tяшkili цчцn bizя yaxыndan kюmяklik gюstяrmяlidirlяr.

Tural NИФТАЛЫЙЕВ,

Шяki ШRPШ DYPB YPX-нин баш inspektoru, полис лейтенанты Hюrmяtli valideynlяr! Azyaшlы uшaqlarы tяkbaшыna kцчя vя yollara buraxmayыn, nяzarяtsiz mяktяblяrя gюndяrmяyin. Kяnd yerlяrindя mal-qaranыn, ev quшlarыnыn юtцrцlmяsini azyaшlыlara hяvalя etmяyin. Bununla da siz юz uшaqlarыnыzы avtomobil qяzala-rыndan qoruyarsыnыz. Hяr bir piyada yol hяrяkяti haqqыnda qanunun 40-cы maddяsini, piyadalarыn vяzifяlяrini bilmяlidir. Шяki Dюvlяt Yol Polisi bцtцn piyadalarы yol hяrяkяt qaydalarыnы bilmяyя vя ona яmяl etmяyя чaьыrыr.

ШЯKИ DЮVLЯT YOL POLИSИNИN TOY SAHИBLЯRИNЯ MЦRACИЯTИ TOY KARVANЫNDA YOL HЯRЯKЯT QAYDA POZUNTULARЫ AЬЫR YOL NЯQLИYYAT HADИSЯLЯRИ ИLЯ NЯTИCЯLЯNИR

Toy karvanыnda iшtirak etmяk sцrцcцlяri mяsuliyyяtdяn azad etmir! Toy karvanыnda avtomobillяrin sayы maksimum 4-5 яdяd ola bilяr. Avtomobillяrin sayы чox olduqda, iшыqforun qadaьanedici qыrmыzы iшыьыnda tыxac yarandыьыna gюrя hяrяkяtlяrini davam etdirmяk mяcburiyyяtindя qalыrlar ki, bununla da yaшыl iшыqda hяrяkяtdя olan avtomobillяrя qяza шяraiti yaradыrlar. Yolun hяrяkяt hissяsinя sяpяlяnяrяk, qarшы hяrяkяt zolaьыna чыxaraq qarшыdan gяlяn avtomobillяrя qяza шяraiti yaradыrlar. Bяzяn dя belя kobud qayda pozuntularы qяzanыn baш vermяsi ilя nяticяlяnir. 29 sentyabr 2014-cц il tarixdя saat 12 radяlяrindя Иsmayыllы rayonunun Qubaxяlilli kяndindя toy karvanыnda Aьsu rayon sakini Davud Mяmmяdovun idarя etdiyi "Mercedes" vя Gюyчay rayon sakini Bяxtiyar Яsgяrovun idarя etdiyi "Mitsubisihi" markalы avtomobillяr toqquшub, nяticяdя 9 nяfяr hяlak olub. Hяmin gцn saat 13:30 radяlяrindя Gюyчayыn Шahsoltanlы kяndi яrazisindя gяlin aparan maшыnlarыn toy karvanыnda olan 90BP-886 dюvlяt nюmrя niшanlы "Mercedes" markalы minik avtomobili qarшы tяrяfdяn gяlяn 23-BX-

Шamaxыda баш верян avtoqяzада 4 няфяр шякили дцнйасыны дяйишди

232 dюvlяt nюmrя niшanlы "Mitsubishi Pajero" markalы minik avtomobili ilя toqquшub. Hadisя zamanы 4 nяfяr dцnyasыnы dяyiшib, 4 nяfяrin dя aьыr yaralandыьы bildirilir. Bu yaxыnlarda Шяki шяhяrindя Mящяммяд Яfяndi ziyarяtgahыnыn qarшыsыnda Hяmidli Шцkцr Elxan oьluna mяxsus vaz 2106 markalы 55-BN-036 dюvlяt nюmrя

niшanlы avtomobil toy karvanыnda yol hяrяkяti qaydasыnы kobud шяkildя pozmasы nяticяsindя sяki ilя hяrяkяtdя olan yaшlы bir qadыnы vurmuшdur. Piyada Чiчяk Musayeva aьыr bяdяn xяsarяtlяri ilя Шяki MRX-na yerlяшdirilmiшdir. Lakin bцtцn bunlara baxmayaraq, bяzi sцrцcцlяr tяrяfindяn toy karvanlarыnda yol hяrяkяt qayda pozuntularы kobud шяkildя

pozulmaqda davam edir. Son gцnlяrdя, Шяki ШRPШ Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinin яmяkdaшlarы tяrяfindяn toy karvanыnda iшtirak edяn Bakы шяhяr sakini Osmanov Elmir Arif oьlunun idarя etdiyi "Toyota Land Cruiser" markalы 90-GJ-919 d/q niшanlы vя Шяki шяhяr sakini Aьabяyov Tural Aьa oьlunun idarя etdiyi "Opel" markalы 99-HE-611

Сentyabrыn 22-dя saat 00:10 radяlяrindя Bakы-ШamaxыYevlax avtomobil yolunun 128ci kilometrliyindя, Шamaxыnыn Mirikяnd kяndi яrazisindя 4 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr avtomobil qяzasы baш verib.

99-CS-488 dюvlяt nюmrя niшanlы "KamAZ" markalы yцk maшыnы ilя toqquшub.

tяsilя avtomobili kяsяrяk orada sыxыlmыш vяziyyяtdя qalan meyitlяri чыxararaq Respublika Mяhkяmя Tibbi Ekspertiza vя Patoloji Anatomiya Birliyinin Шamaxы rayon шюbяsinя tяhvil veriblяr.

Шяki sakini, 1966-cы il tяvяllцdlц Иsmayыlov Яlюvsяt Tahir oьlunun idarя etdiyi dюvlяt nюmrя niшanы 99-DV-061 олан "Merсedes" markalы minik автомобили qarшы tяrяfdяn gяlяn

Hadisя nяticяsindя sцrцcц Яlюvsяt Иsmayыlov vя avtomobildяki 3 nяfяr sяrniшin hadisя yerindяcя dцnyasыnы dяyiшib. Hadisя yerinя cяlb olunan FHN-in Шamaxы Dюvlяt Yanьыndan Mцhafizя Hissяsinin yanьыnsюndцrяn xilasetmя qrupunun цzvlяri xцsusi kяsici alяtlяr vasi-

Toqquшma nяticяsindя "Mercedes"in sцrцcцsц, Шяki sakini, 1966-cы il tяvяllцdlц Иsmayыlov Яlюvsяt Tahir oьlu вя автомобилдяки sяrniшinlяr - Шяки сакинляри, 1981-ci il tяvяllцdlц Mяmmяdov Elчin Rasim oьlu, 1973-cц il tя-

d/q niшanlы avtomobillяr цzяrinя operativ nяqliyyat vasitяlяrinя mяxсus olan qыrmыzы sayrышan iшыqлы mayak qoyduьuna vя qanunla istifadяsinя icazя verilmяyяn gursяsli sяs siqnallarыndan istifadя etdiklяrinя gюrя saxlanыlыб Шяki DYP-nin mцvяqqяti saxlama цчцn duracaьыna aparыlaraq inzibati qaydada tяdbir gюrцlмцш вя rayon mяhkяmяsinя gюndяrilmiшdir. Rayon Mяhkяmяsi tяrяfindяn 600 manat mяblяьindя cяrimя qяrarы чыxarыlmышdыr. Son gцnlяrdя Шяki ШRPШ DYPB-nin яmяkdaшlarы tяrяfindяn toy karvanlarыnda iшыqforun qadaьanedici iшarяlяrinя mяhяl qoymayan 30-dan artыq avtomobilin sцrцcцсцnя inzibati protokollar tяrtib edilmiшdir. Lakin яfsuslar olsun ki, bяzi sцrцcцlяr bцtцn bunlardan nяticя чыxarmыrlar. Шяki шяhяr-rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsi toy sahiblяrinя, aьsaqqallara mцraciяt edяrяk toy karvanlarыnda 4-5 яdяd avtomobildяn artыq avtomobilin olmamasыna vя hяmin karvanda tяcrцbяli sцrцcцlяrin iшtirak etmяsi цчцn bizя yardыmчы olmaьa чaьыrыr.

vяllцdlц Hцseynov Elшad Hikmяt oьlu vя 1986-cы il tяvяllцdlц Abdцrrяhmanlы Fuad Шahid oьlu qяzada aldыqlarы aьыr xяsarяtlяrdяn dцnyalarыnы dяyiшiblяr. "KamAZ"-ыn sцrцcцsц гяza баш вердикдян sonra hadisя yerindяn qaчса да, тезликля тутулуб сахланылмышдыр. Faktla baьlы Baш Dюvlяt Yol Polisi Иdarяsinin istintaq vя tяhqiqat шюbяsi tяrяfindяn, cinayяt iшi aчыlмышдыр.

Ш.Б.


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 22

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.22

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

"Sarыbaш vя Sarыbaшlыlar" Вагиф АСЛАН, Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutu Шяki filialыnыn baш mцяllimi

(Яввяли ютян сайларымызда)

4-ъц щисся Budur, prof. R.Tahirzadя indi dя kяndinin rяsmi шяxslяri, dюvlяt vя iш adamlarы, alimlяri, mцяllimlяri, hяkimlяri, hяrbчilяri, sяnяtkarlarы, deputatlarы, ticarяtчilяri, kolxozчularы, mexanizatorlarы barяsindя dя eyni coшqu ilя sюz aчыr. Burada da yaddaшda kюk salan ilkinlik, bakirяlik vя mцasirliklя qaynaq edilmiш qяdimlik (mюhtяшяmlik) юzцnц gюstяrmяkdяdir. Buyurun, baxыn, prof. R.Tahirzadяnin nitqindя "ilk" sюzцnцn iшlяndiyi mяqamlara diqqяt edin: 1. "Sarыbaшda kяnd soveti 1920-ci il 11 may gцnц XЫ ordunun... bir bюlцyц kяndя daxil olandan sonra bir neчя gцn яrzindя yarandы. ...Иlk kяnd soveti sяdri Яhmяd Mahmud oьlu oldu."

(Profоссор Rяsul Tahirzadяnin eyniadlы яsяri ятрафында дцшцнъяляр) tяhsilli qadыnы" (Bax.sяh.408.), "Sofiyeva Aynur Mяmmяdiyя qыzы (1970) 1986-cы ildяn qыzlar arasыnda SSRИ чempionu, 1991-ci ildяn Beynяlxalq Qrosсmeystr" adыnы qazanmыш ilk Sarыbaшlы vя ilk Azяrbaycanlы qadыn (Bax.sяh.376.), "Nяcяfov Niyazi Mяhяmmяd oьlu (1928) ilk hяkim" (Bax.sяh.417.), "Hafizov Rяsul Mцtяllif oьlu (1904-1980) M.C.Baьыrovla шяxsяn gюrцшяn, 1931-ci ildя aprel цsyanы zamanы "Чekist" dяstяlяrinin qarшыsыna gedib onlarы qarшыlayan ilk Sarыbaшlы (Bax.sяh. 423.), Hяmzяyev Sцleyman Mяhяmmяd oьlu (1917-1975) 1966-cы ildяn, Mirzяyev Hяsяn Mirzяli oьlu (1926-2006) isя 1971-ci ildяn kяndin Sosialist Яmяyi Qяhrяmanlarы" (Bax.sяh.375.), "Mяmmяdov Bяxtiyar Hacы Mahmud oьlu (1930-2013) kяndin 1965-1970-ci illяrdя Az.SSR Ali Sovetindя ilk deputatы" (Bax.sяh.416.), "Яliyev Abdukяrim Rяsul oьlu (1947)

яsilli adamlarыn daьda vя aranda yerlяшmяklя iki yaшayыш mяntяqяsindя mяskunlaшmasыnыn шahidi oluruq: bunlardan birincisi Sarыbaш, ikincisi Calayerdir. (Sarыbaшa calanan daьыn adы Calayer daьы olduьu kimi ona яkяrяt (hekarat) yeri kimi calanmыш aran yerinin dя adы чox tяbii olaraq Calayer adlanmalы idi.V.As.) Mцяllif haqlы olaraq "Cяlairlяrin bu bюlgяyя yцrцшlяri haqqыnda яsaslы bir mяnbя yoxdur. ...Sarыbaш ...isя skiflяr, hunlar... dюvrцndяn mюvcud olan bir kяnddir" demяklя (Bax. sяh.25.) onu cяlair tayfalarыnыn adы ilя baьlamaq istяyяnlяrя etirazыnы (yenя bax. sяh. 25.) bildirir. [Шeyx Цveys zamanыnda - 1359-1374-ц illяrdя... Arran, Muьan vя Шirvan vilayяtlяrini dя Tяbrizя qatmaьa nail olan Cяlairilяr dюvlяti , (Ябу

Бякр ял-Гцтби ял-Ящяри. Тарих-е Шејх Увејс. Абу Бакр ал-Кутби ал-Ахари. Тарих-и Шейх Увейс.Бакы, "Елм", 1984.

(Bax.sяh.142.).

2. "Kяnddя partiya tяшkilatы ilk gцnlяrdяn fяaliyyяtя baшlamышdы. Onun ilk юzяk katibi Lяtif Яhmяdov olmuшdu." (Bax.sяh.

143.)

3. "Sarыbaшыn ilk kooperativini yaradan Яbdцlmяcid Rяcяbov olmuшdu." (Bax.sяh.144.). 4. "Sarыbaшda ilk mяktяb 1921-ci ildя aчыldы. Bu, ibtidai mяktяb idi. Onun ilk mцяllimlяri Яbdцlrяhman Xяlilov, Яbdцlmяcid Xяlilov olmuшdular." (Bax.sяh.118.) 5. "1931-ci ilin sonundan kolxoz formalaшdы. ...kolxozun yaranmasыnы Muzdur Hacы Яfяndi elan etmiшdi... kolxozda 12 nяfяr цzv var idi. 1 №-li kolxoz kitabчasы Hafizov Яbdцsяmяdя verildi... Иlk kolxozun adыnы "Aьbulaq" qoydular". (Bax.sяh.136.). "kolxozun ilk yыьыncaьыnda Heydяr Heydяrov sяdr seчildi. Keчmiш yцzbaшыnыn bцrцnc... mюhrцnцn цstцndяki yazыlarы kяndin zяrgяri Novruz kiшi silib "Sarыbaш", "Aьbulaq" sюzlяrini yazdы. ...Onu kaьыzlara his ilя vurdular... Чяlяbiyev Яmir Sцleyman oьlu (1908-1924?) ilk kolхozun ilk tяsяrrцfat briqadiri oldu" (Bax. sяh.373.), 1933-cц ildя kolxozun adыnы dяyiшib Azяrbaycan komsomolunun yaradыcыsы Hцseyin Rяhmanovun adыna qoydular. 1938-ci ildя H.Rяhmanovun xalq dцшmяni чыxmasы ilя яlaqяdar olaraq kolxozun adыnы dяyiшib,.. "Sarыbaш 26 Bakы komissarы kolxozu" qoydular. Kolxoz daьыlsa da, bu ad qaldы." [(Bax.sяh.137.). Mяn dя bunu яlavя edim ki, Azяrbaycan mцs-tяqil olan kimi ad qoyanlar vя ad qoymaqda pяrgar olanlar "26-lar"-ыn da xalqыmыzыn dцшmяni olduqlarыnы etiraf etmяk mяcburiyyяtindя qaldыlar.-V.As.] 6. "1938-1939-cu illяrdя Sarыbaшыn indы kюhnя mяktяb adlanan mяktяbi tikilirdi. Bu o zaman цчцn mцasir bir mяktяb idi. (Bax. sяh.125, 142.) Tяzя mяktяbin ilk direktoru Яfяndi Rzayev idi". (Bax. sяh.125.) Mяktяbin чox aьыr olan boy tirini usta Qasыm ilя mцяllim Seyfяddin Яhmяdov qaldыrmышdыlar." (Bax.sяh.142.) 7. "Yelisuyski Hяшim Яfяndi Hacы oьlu (1895-1986) Sarыbaшыn sovet dюnяmindя yetышяn ilk ziyalы-alimi" (Bax.sяh.391.), "Rяsulzadя Яbdцlqaffar Rяsul oьlu (1901-1935) kяndin ilk hцquqшцnasы" (Bax.sяh.423.), Tahirzadя Abbas Mяhяmmяd Tahir oьlu (1908-1986) ilk ali tяhsilli adamы" (Bax. sяh.372.), "Xяlilova Ayшя Xяlil qыzы (1933) Sarыbaшыn ilk ali tяhsilli qadыnы" (Bax.sяh.406.), "Nяzirova Mцslimяt Xяlil qыzы isя (1931) Sarыbaшыn ilk ali-pedaqoji

(oblava) olduqda gizlяnя-gizlяnя, yaшыna-yaшыna yaшamaьa mяcbur olmuшdur. Bu isя Azяrbaycan kяndlisinin dюvlяtя qarшы olan inamыnы heчя endirmiшdir. - V.As.] Hяlя "1873-cц il siyahыya alыnmasыnda Calayerdя 43 ailя, 186 adam" olduьunu (Bax.sяh.25.) nяzяrя alsaq, Sarыbaшdan Calayerя olan kючц mяlum tarixdяn dя яvvяlki tarixlяrя aid etmяliyik. Calayerin rяsmi шяkildя Sarыbaшa calanmasы isя "1877-ci ildя Qafqaz яhalisinin zorla xristianlaшdыrыlmasыna etiraz kimi "Шahov цsyanы"na qoшulan, 10 il Sibirdя sцrgцndя olandan sonra" qayыdыb Aьyezli (Aьyazы - V.As.) vя Шirak чюllяrinin - rяsmi sяnяdlяrdяki 143 N-li torpaqlarыn dюvlяtin qяrarы ilя Sarыbaшlыlarыn istifadяsinя verilmяsi цчцn 32 il mцbarizя aparan vя nяhayяt, 1819-cu ildя buna nail olan Hacы Abdurahmanыn adы ilя baьlыdыr. "Aьyezlidя ilk xышы torpaьa sancan, tяkbaшыna 1920-ci illяrin ortalarыna kimi buralarda чalышan, yeznяsi Qasыm kiшi vя 12 yaшlы nяvяsi Kяrim tяrяfindяn boz bir tяpя цzяrindя dяfn edilяn, hal-hazыrda qяbrinin yeri dя itmiш olan" (Bax. sяh.95-99.) Hacы Abdurahmanыn torpaq sevgisi qarшыsыnda baш яymяmяk mцmkцn deyildir. Axы, Hacы Abdurahman bцtцn bunlarы Sarыbaшы Aьyezli vя Шirak чюllяrinя kючцrtmяk niyyяtilя deyil, Sarыbaшыn qышы qышlaqda, yayы yaylaqda keчirя bilmяsi, qoyunчuluqla yanaшы яkinчiliklя dя mяшьul olub, firяvan yaшamasы цчцn etmiшdi. Hacы Abdurahmanыn Sarыbaшla baьlы яldя etdiyi sяnяdlяrin mцяllif tяrяfindяn kitabda чap etdirilmяsi isя tarixi яhяmiyyяt daшыyыr.

layaraq noyabrыn яvvяllяrinя kimi hяr gцn minlяrlя silahlы dюyцшчц Aьbulaq (Hun bol) vя Gюnяxay (Hun beli) keчidlяrindяn keчib Daьыstana getmiшdi (Bax.sяh.145146.). Kяnddя hяrbi hissя vя qяrargah yaradыlmышdы. Azяrbaycan KP MK-nыn katibi olan akad. Имам Mustafayev 1942-ci il boyunca buralarda partizan hяrяkatыnы tяшkil etmiш, tяxribatчыlara vя fяrarilяrя qarшы ciddi iшlяr aparmыш (Bax.sяh. 175.), Hяrbi Mцdafiя Komitяsinin nцmayяndяsi kimi юzц dя hяrbi paltar geyinmiш, hяrbi qцvvяlяrin fasilяsiz olaraq Daьыstana keчmяsinя rяhbяrlik etmiш, Sarыbaш daьlarыnda qocalardan vя yeniyetmяlяrdяn ibarяt partizan dяstяlяri yaratmышdы. (Bax.sяh.146.) Цmumazяrbaycan dцnyagюrцшцndя olduьu kimi Sarыbaш dцnyagюrцшцndя dя яmяlя gяlяn чatlar 1941-1945-ci illяrdя daha da dяrinlяшdi. Mцharibяyя gюndяrilяnlяrin 184-ц kiшi vя 10-u gяnc

***

Гурбан Щцсейн оьлу - кяндин иэид оьланларындан бириси. Ябдулващаб Хялилов - кяндин йцзбашысы. Аллащйар (Мастер) - фабрикант. 1916-ъы илдя Ябдцлващаб йцзбашы тифлися мцалиъяйя эетмиш, мастер Аллащйарын гонаьы олмушдур. Мастер ону мцалиъя етмишдир. Шякил Тифлисдя чякилиб. Sarыbaш чыraьыnыn daim yanmasы цчцn яlindяn gяlяni яsirgяmяyяn adam (Bax.sяh.379-380.), "Яliyev Bяшir Rяsul oьlu (1956) Azяrbaycanda ilk юzяl bankыn yaradыcыsы" (Bax.sяh.443.), "Rяsul Abdukяrim oьlu Яliyev "Karel Elektronik" шirkяtinin Azяrbaycan filialыnыn Baш direktoru (Bax.sяh.483.) olub Sarыbaшы шяrяflяndirmяkdяdirlяr vя s. vя i.a. 1931-ci ildяn Шяkiyя kючцb, 10 saylы orta mяktяbin direkoru vяzifяsinя qяdяr yцksяlяn Яbdцlmяcid Hacыxяlil oьlu Xяlilov [(1898-1945) (Bax.sяh. 402.)] da, Шяki ikiillik Mцяllimlяr Иnstitutunun mяzunlarыndan biri olan Vяliyullah Bяdrяddin oьlu Xяlilov [(1932-2010) (Bax.sяh. 405.)] da, 1951-ci ildя Шяki Pedaqoji Mяktяbini bitirяn Ayшя Xяlil qыzы Xяlilova [(1933) (Bax.sяh. 405.)] da Sarыbaшы tяmsil etmiшlяr. Bu gцnя qяdяrki vяziyyяtindя xalqыmыza 23 alim, 62 mцяllim, 13 hяkim, 14 polis vя hцquqmцhafizя iшчisi, 4 deputat, 20 hяrbчi, 30 mцhяndis, mexanizator vя digяr tanыnmыш adamlar bяxш edяn Sarыbaш kяndi Qarabaь uьrunda dюyцшlяrdя 13 шяhid vermiшdir. Иlkin, bakirя vя mцasirliklя qaynaq edilmiш yaddaш elя budur. Юz kяndi haqqыnda prof. R.Tahirzadя sяviyyяsindя danышa bilmяk цчцn aьlы, biliyi, maddi vя mяnяvi imkanlarы ilя yurda xidmяt etmяk lazыmdыr.

***

Kitabы oxuduqca Sarыbaш

Сящ.7. стр.81. А.А.Ализаде. Сосиалноекономическайа и политическайа историйа Азербайджана XЫЫЫ-XЫV вв. Баку, 1956, с.378.) birbaшa onu yara-

dan tayfanыn adы ilя baьlы olsa da, Calayerin (яslindя "Sarыbaшa calanmыш yer"in) tayfa adы ilя heч bir baьlыlыьы yoxdur. Daь яtяyindя yerlяшяn яsas yaшayыш mяntяqяlяrinя aid olan arandakы яkin-biчin yerlяrinin 20-30 km. aralыda olmasы taleyini bizim Шяkinin bir чox kяndlяri, o cцmlяdяn Kiш kяndi dя yaшamышdыr. "Qыш-яkinчi, yaz-dilяnчi" ifadяsinin tez-tez iшlяndiyi Kiш kяndinin Шяki шяhяrinя yaxыnlыьы onun tяrk edilmiш mяskun zonaya чevrilmяsinя mane olmuш, яsas yaшayыш mяskяni kimi qalmasыna vя inkiшafыna tяkan vermiшdir. Яhalisinin чox qismi Шяkinin sяnaye obyektlяrindя, az bir qismi isя Baltalыda, Яyri чay sahillяrindя vя Daшцzdя яkinчilik etmiшdir. Sovet dюnяmindя kяndlinin torpaьa mяcburi tяhkim edilmяsi siyasяti gцclяndikcя rцшvяt, adam tapmaq vя s. yollarla pasport яldя edяnlяr yaшamaq цчцn ayrы bir yol bilmяdiklяrindяn Rusiya bazarlarыna цz tutmuшlar. Яlbяttя ki, bu proses kяndin ideologiyasыna pozucu tяsir gюstяrmiшdir. Bir yandan da яllяrindя kolxoz arayышlarы olan юzbяk, tцrkmяn, tatar kяndlilяri Rusiya bazarlarыnda sяrbяst alver etdiklяri halda, Azяrbaycan kяndlisi isя kolxozdan vя kяnd sovetindяn arayышы olmadыьы цчцn hяr dяfя tuthatut

Havasы, torpaьы vя suyu kimi saf шяxsiyyяtlяr yetiшdirяn Sarыbaшыn Sovet dюnяmindяki taleyi dя чox ziddyyяtli vя acыnacaqlы olmuшdur. 1905-1910-cu illяrin чiчяk, 1915-1920-ci illяrin cцzam vя yatalaq (Bax.sяh.114.) xяstяliklяrindяn keчib gяlяn,11 mцsavatчыsы, 3 hцmmяtчisi olub, 1917-1919-ci illяrdя mцsavat ordusuna ilk чaьыrышdan 20 яsgяr verяn (Bax.sяh. 116.) Sarыbaш kяndi Sovet Rusiyasыnыn bolшevik oyunlarы qarшыsыnda heyrяt vя чaшqыnlыq keчirmяyя bilmяzdi. Mцяllif bu prosesi dяrin bir profesyonallыqla aчыqlamыш, 19201930-cu illяrdя tяtbiq edilяn "yeni geyimlяr, yeni idman oyunlarы, yeni musiqi alяtlяri, yeni niшanlar, yeni nяьmяlяr, yeni etnoqrafik dяyiшikliklяr" (Bax.sяh.122.), hяtta, "inqilabi bayramlarda iri armud aьaclarыnыn kяsilmяsi" (Bax.sяh. 123.) (qocaman aьaclarыn da kюhnяliyin qalыьы hesab edilmяsi - V.As.) fonunda insan inamыnыn vя iradяsinin sыndыrыlmasы faciяsini aьrыlы yaшantыlarы ilя tяsvir etmiшdir. 1936-cы ildя Stalin Konstitusiyasыna gюrя "sяsdяn mяhrum edilmя", "namaz qыlmaq, azan vermяk qadaьasы", "mяscidlяrin kolxoz aмbarыna чevrilmяsi", "яrяb-fars яlifbasы ilя yazыlan kitablarыn yandыrыlmasы, yaxud qяbristanlыqda torpaqlara basdыrыlmasы", "papaьыn, baшmaьыn, arxalыьыn, яbanыn vя saqqalыn repressiyasы", "Stalin kimi bыь qoymaq kompaniyasы", "kяndlinin kolxoz tяhkimlisinя чevrilmяsi" (Bax.sяh.140.), 1938-ci ildя "Moskvada Azяrbaycan Иncяsяnяti Ongцnlцyц"ndя Stalinя, partiyaya, papaninчilяrя, kolxoza hяsr edilяn шit-шit mahnыlarыn oxunmasы (Bax. sяh.124.), 1938-1939-cu illяrdя hяr bir kяnddя, o cцmlяdяn Sarыbaшda "яsgяryaшlы adamlara hяrbi tяlimlяr keчmяk" paradoksallыьыnы yaшayanlarыn dцnyagюrцшlяrindяki чatlarыn dяrinliyinя fikir verin! 19411945-ci illяr Sarыbaш цчцn hяrbi vяziyyяt illяri olmuшdu. Sarыbaш Azяrbaycan vя Daьыstan arasыnda hяrbi-strateji mяntяqя olduьundan 1942-ci ilin aprel ayыndan baш-

Бу гыз Мярзи Мящяммяд гызынын олмасы ещтимал едилир. 1913-ъц илдя намялум ряссам-етнограф тяряфиндян чякилиб. Эянъ сарыбашлы гызларын о заман неъя эейиндикляри бурадан эюрцнцр. Шякил 1960-ъы иллярдя академик Г.С.Читайанын архивиндян эютцрцлцб. qыz olmaqla 194 nяfяr adamdan (Bax.sяh.145.) 38-nin hяlak olmasы, 41-nin itkin dцшmяsi, 7-nin xяbяrsiz qalmasы, 2-nin hяbs edilib yoxa чыxmasы, 6-nыn yaralы qayыdыb юlmяsi (Bax.sяh.147.) azmыш kimi bir tяrяfdяn Heydяrov Rяcяb Шeyxяli oьlunun 1980-ci ildя avtomobil qяzasыnda faciяli шяkildя hяlak olduьu gцnя qяdяr Berlindя Reyxstaqa sovet bayraьыnы sancan шяxsin юzц olduьunu iddia edяedя gяzmяsi, elя bu iddiasыna gюrя onun hяm Berlindя, hяm dя юz yerindя dяfяlяrlя hяbs edilmяsi (Bax.sяh.151.), bir tяrяfdяn dя mцharibя illяrindя bir чox evlяrin oьurlanmasы, яsgяr ailяlяrinя yalandan qara kaьыzlar gюndяrilmяsi, qadыnlara edilяn tяcavцzlяr (Bax.sяh.154-155.) "yяqin ki, bunlardan rяhbяrliyin xяbяri olmamыш deiyildir" deyя dцшцnяn insanlarыn dюvlяtя inamыnы gцnbяgцn sarsыtmышdы. 1949-cu ildя kяnddя ilk SES (Bax.sяh.161.) istifadяyя verilsя dя, "iшыqlыdыr lampalarы kolxozun" deyяrяk hяr yana sяs salsalar da, xalqыn ideologiyasы zяdяlяnmiшdi. Aшыq Nяbinin, Katruxlu aшыq Soltanыn oxuduьu mahnыlar, zurnaчы Шimal Hяsяnin чaldыьы havalar, masabяyi Mahmudov Mяmяnin чыxышlarы bu zяdяlяri unutdura bilmяmiшdi. 1950-ci ildяn Sarыbaш vя Calayer bir sovetlikdя birlяшdirilmiшdi (Bax.sяh.164.).

(Арды эялян сайымызда)


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 23

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (120), Сеннтйабр 2014

сящ.23

Г Г А А Й Й Ы Ы Д Д Ы Ы Ш Ш ЯДИЛ ХАН романы, 4-ъц фясил, 13-ъц щисся (сон)

Акиф САЛАМОЬЛУ

(Яввяли ютян сайларымызда) Нухадан чыханда Ядил хан Йевлах йолу иля эетмяйи сифариш етди, бу сцрцъцнцн хошуна эялмяся дя, ялаъы йох иди. Хан щисс едирди ки, архадан эялян вар, лотуларын ону излядийини йягин етди. Йевлаха чатанда орада танышы олдуьуну дейиб машыны дямирйол ваьзалына сцрдцрдц. Бир милис ишчисинин лап йанында сахлатдырыб ъибиндян бир дястя цчлцк чыхартды: - Бу Тифлися гядяр данышдыьымыз пулдур, мян бурада енмяли олдум, саь олун - деди. - Ахы мян сизи Тифлися апармалыйам - дейя сцрцъц нацмид диллянди. - Сизинчцн ня фярги, даща да йахшы. Йол гыса, мябляь бюйцк дейяряк чамаданыны да эютцрцб дцшян кими милис ишчисиня йахынлашды. Сцрцъц вя архадан эялян достлары горхуйа дцшдцляр. Бир аз данышыгдан сонра хан бир фянд дя ишлятди. Лотулар йеня ону изляйиб хясарят тюрядя билярдиляр, она эюря чамаданыны сахлама камерасына верди. Йеня бир милися йахынлашыб она Кировабада билет алмасыны хащиш етди. Оьланлары Кировабада чатан кими яманятляри апарыб Тярланэиля гоймуш вя тапшырмышдылар ки, атасынын гиймятли китабларыдыр, бярк йеря гойуб мцьайат олсун, юзц сабащ эялиб эютцряъяк. Ярини гапы аьзында чамадансыз эюрян Билгейис ханым наращат олду, о, сяфяря ялибош чыхмазды, няся баш вермишди. Хан онлары интизарда гоймады: - Лотулар дуйуг дцшмцшдцляр, мянся онлары аздырдым, чамаданы сахлама камерасына вердим, йягин онлар щяля дя онун кешийини чякирляр. Билгейис ханым ещтийатдан сорушду: - Ичиндя гиймятли няся варды? - чцнки билирди ки, даща чамаданын далыйъа щеч ким эетмяз. - Ъана-ъуна шейлярди, наращат олмаьына дяймяз, чамадан яслиндя фарс сюзцдцр "чамядан"дыр - дейяндя щамы эцлцшдц. Ханын ясяблярини бу ъцр сакитляшдирдийини ев адамлары билирдиляр.

***

Ики эцндян сонра Мустафаны вя йетим Гаффары дахили ишляр органларына чаьырдылар. Онлары данышдырыб шящярдя эязян бу шайиянин ня дяряъядя дцзэцн олуб-олмадыьыны йохладылар, газынты йериня бахыш кечирдиляр, щеч бир яшйайи-дялил тапылмады. Щяр ики шцбщяли шяхсин евини ахтардылар, бир шей алынмады. Мустафа вя йетим Гаффар андаман елядиляр ки, щеч нядян хябярляри йохдур. Милис ряиси Алмяммядов тяърцбяли вя ъидди адам иди вя узун мцддятди Нухада ишляйирди. Бязи адамлар онун шяряфиня сойадларыны дяйишиб Алмяммядов гоймушдулар. Тягсирляндирилянлярля юзц сющбят едиб сямимиликляриня инанды, азад едяндя йетим Гаффары яйляди: - Сян бир дягигя дайан. Ешитдийимя эюря сянин ики лягябин вар, бири дя "гызыл" Гаффардыр - дейя онун гызыл алвери етдийиня ейщам вурду - бу дцздцрмц? - Бяли, ряис. Гызыл кими адамам, она эюря беля дя дейирляр дейяндя ряисин додаьы гачды.

***

Тярланы зярбя алтында гоймаг олмазды, яманятляри айрыайрылыгда Тифлися апармаг лазымды. Евдян чыханда гапы аьзында онлары щюрмятля ютцрян Тярлана хан бир ями мящрямлийи иля деди: - Яскик-эяряйин варса де, утанма.

Тярлан ися нечя эцн евиндя дяфиня сахладыьындан бихябярди, тягацдля доланмасыны зянн едян гоъаны ясирэяди: - Йох, хан ями, чох саь олун, бу сюзц биз демялийик.

***

Нухайа мяхсус хязиня Эянъя гапылары кими Тифлися дашынырды… Мягсядли сурятдя иллярдян бяри педагожи техникумда эюзятчи ишляйян, йеэаня шащид олан Иванын оьлу да фцрсят тапыб дивар гоншусунун кюмяклийи иля Щаъы Мяммядсадыьын гызылларыны щовузун дибиндян чыхартмышды. Сялим дя еви тямир едяркян Щаъырзагулу бяйин кцпцнц тапмышды, лакин бир вахтлар гызыл пулдан артыг гиймятляндирилян ипяк пулларын инди ади йазы каьызы гядяр дя гиймяти йохду.

***

Хязинясинин йарысыны итирмиш Ядилхан йеня Аллаща шцкцр едир, зарафатла сцд сатан таъирин щекайятини данышырды: - "Бир сцд сатан таъир эямийя миниб сяйащятя чыхыр. Гызыл кисясини щярдян чыхарыб хялвяти йохлайырмыш. Башга таъирин меймуну буну эцдцб кисяни гапараг, чыхыр дар аьаъынын кяллясиня. Сцд сатан таъир ща иллащ едир меймун кисяни гайтармыр. Ахырда дцшцнцб бир ялаъ тапыр, меймунун тяглид етмяк адятини йадына салыб бир дямир пул чыхарыб дюшямяйя атыр. Меймун да она бахыб бир гызылы йухарыдан дюшямяйя , бирини дя дянизя атыр. Гызыл пул щяр дяфя дянизя дцшяндя таъир Аллаща шцкцр едир. Йанындакылар ондан бу шцкрцн сябябини сорушанда дейир ки, мян бу ъязаны Аллащдан эюзляйирдим, сцдя йарыбайары су гатыб сатырдым. О, дянизя дцшян суйун пулудур. Инди, ай язизлярим, бялкя щалал газандыьым еля бу пуллардыр, пяришан олмайын."

билярди.

- Атам дейярди ки, "ана дили нявазиш, ата дили щцняр, щярб дилидир". Оьлунуз тцрк ордусунда миралай, йяни сиздя полковникя бярабяр рцтбядя чалышырды, ону чох тез итирдик - дейя Фатещ ъибиндян Нищатын щярби формада шяклини чыхартды. Ядил хан икинъи дяфя байылды. Айыланда бабанын илк сюзц бу олду: - Сизинля эеъ эюрцшдцйцмя эюря мяни баьышлайын, ювладларым, еля билирдим ки, бу тящлцкясизлик комитясинин ойунудур. Инди щядсиз севинирям ки, затян сиз варсыныз. Сиздян имтина етдийимя эюря бир даща цзр диляйирям.

***

1966-ъы илин Новруз байрамы яряфясиндя гапынын зянэиня Тярлан эетди. Гапы аьзында ялиндя совгат тутан хан ями эцлцмсяйирди, нядянся щямишякиндян бяхтявяр эюрцнцрдц. Деди ки, Истанбула нявя вя нятиъялярини эюрмяйя эе-

- Лакин евляняндя щяря юз милляти иля аиля гурса йахшыдыр. - Бизим динимиз динлярин ян мцкяммялидир, чцнки бцтцн динляря щюрмятля йанашыр. Бу вахт ятрафда долашан гарачылар онлары фала бахмаг истямякляри иля наращат етдиляр. Фатещ аъыгла: - Бу чинэяняляр биздян ня истяйирляр?! - деди. Ядил хан эцлцмсцндц: - Билирсянми, оьлум, Нухада да балаъа, гарайаныз гызлара "ъинэяня" дейирляр. Тцрк сюзляри бизлярдя чох истифадя олунур. Бир тцрк достум дейирди ки, нухалылар лятифясиня эюря Трабзона, гонагпярвярлик, гящряманлыг вя лящъясиня эюря Ярзурума, тябиятиня эюря ися Бурса шящяриня йахындыр. Бир арзум да вар ки, шящяримя юз гядим адыны, йяни "Шяки" адыны гайтарсынлар, эюрясян о эцнц эюряъяйямми? Сонра хялвятя салыб нявя-

***

1965-ъи илдя мядяниййят ишчиляриндян бир груп нцмайяндя щейяти Тцркийяйя эедирляр. Групун башчысы назир Закир Баьыров Истанбулда мядяни вя мещрибан бир оьланла таныш олур, Фатещ эямигайырма тярсанясинин мцдири иди. Сюзарасы дейир ки, о да азярбайъанлыдыр вя Нухада бабасы олмалыдыр. Ятрафлы данышыгдан сонра айдын олур ки, Фатещ Ядил ханын нявяси, Нищатын ися оьлудур вя бир баъысы да вар. Сящяриси Истанбулда танынмыш журналист олан Тцркан ханым Закир бяйдян мцсащибя дя эютцрцр. Йоласалма мярасиминдя Фатещ Закир бяйдян чох хащиш едир ки, бабасыны тапмагда она йардымчы олсун. Закир бяй Нухадан сорашыг ется дя щеч ня алынмыр, айдын олур ки, щазырда Ядил хан Тифлисдя йашайыр. Цнваны ялдя едян Фатещ севинъдян учунурду. Баъысы бабасына далбадал виза эюндярся дя баба сусурду. Бу щюкумятин биъликлярини о гядяр эюрмцшдц ки, горхурду ки, бу да тящлцкясизлик комитясинин йени тялясидир. Визалара рядд ъавабы верян баба ялбяття хиффят едирди. Нявяляр совет ганунларыны юйряниб юзляри бабанын йанына эялмяйи гярара алдылар. Тифлис мещманханаларынын бириндя эюрцшдцляр. Ядил хан кечмиш арвадынын фото-шяклини эюрян кими цряйи эетди. Тяшвишя дцшян нявяляр щяким чаьырдылар, йашы ютмцш ихтийар гоъа айылмайа да билярди. Байылмыш хан юзцня эяляндя Фатещ чох узагда эюрцнцрдц, санки хан она гапы эюзлцйцндян бахырды. Тагятсиз щалда сюйляди: - Бцтюв, камил бир инсан олмадыьы кими там хошбяхт аиля дя йохдур, щярясиндя бир нагислик вар. - Тцркан бабасыны баьрына басыб дойунъа юпдц, атасыны еркян итирдийиндян ата-баба няфясиня тяшня иди. Бабасынын данышыьыны вя ряфтарыны чох бяйянмишди. Нищаты сорушмаг истяйирдися дя хан цряк елямирди. Бирдян… ата цряйиня няфяр эялмирди. Цзцнтцйя сон гойулду. Фатещ йаваш-йаваш юзцня эялирди, горхмушду ки, эюрцшляри иля бабасынын юлцмцня сябябкар ола

дир. Йемякдян сонра щамыдан чох инандыьы Тярланы йан отаьа чякиб ъибиндян бир брилйант даш чыхартды: - Оьлум, бу йедди карата йахын яла груплу дашдыр. Сатмаг лазымдыр, мцштяри тап, мян Истанбула адыма лайиг эетмялийям, бцтцн язизляримя бащалы щядиййя апараъаьам, сяня дя лайигли бир костйум алаъаьам. - Чох саь олун, хан ями, шцкцр аллаща, щяр шейим вар, ещтийаъ йохдур, тяки сиз саь-саламат эедиб гайыдын - дейя Тярлан тяшяккцрцнц вя арзусуну билдирди.

***

Новруз байрамында нявя вя нятиъяляри арасында олан хан санки ъяннятдя мялякляр арасында учурду. Билгейис ханымы итирдикдян сонра илк дяфя иди ки, аьыр кядяр йцкцнц атыб беля севинирди. Билгейис ханым она щяр шей олмушду - дост, йолдаш, сирдаш, гардаш вя нящайят сядагятли, мярифятли, истякли щяйат йолдашы. Инди лап бу дягигядян Аллащ онун ъаныны алмаг истясяйди рцсхят истямядян мямнуниййятля верярди. Истанбул мющтяшям бир шящярди. Айа-Софийа мясъидиня чатанда Тцркан мясъидя бахараг чохдан дцшцндцйцнц деди: - Баба, дейирляр биз яввялляр христиан олмушуг. - Гызым, биз яввялляр йары атяшпяряст вя йары да христиан олмушуг, чцнки Нухадакы килсяляр буна тарихи мисалдыр. Кюкцмцз яршащлардыр. Пейьямбяримиз демишдир ки, бцтцн пейьямбярляр бири-бириня гардашдыр, демяли миллятляр дя гардашдырлар. Бирдян Тубу йадына дцшдц, сифятиня ани кядяр чюкдц, сющбятинин мабядини деди:

ляриндян сорушду: - Дейин эюряк щяйатыныздан, щяйат йолдашыныздан разысынызмы? Фатещ тяряддцд етди, Тцркан няся демяк истяйирди. Ядил хан онлары габаглады: - Щяр дцшцндцйцнц сюйлямяси кишийя эцнащ сайылар. Шейтандан сизя бир вясвяся эялдикдя, Аллаща сыьынын. Сократдан ъаван бир оьлан евлянмяк щагда мяслящят истяйир. Сократ - "евлян" - дейир вя ялавя едир ки, "щяйат йолдашын йахшы чыхса хошбяхт олаъагсан, пис чыхса, мяним кими философ". Щамы эцлцр, Фатещ ялавя едир: - Гадын вя шоколад гутусу сирли бир шейдир - дейибляр - ичиндян ня чыхаъаьыны билмязсян. Тцркан да юз фикирини деди: - Щяр шейин гайдасы вар, мящяббятинся гайда-гануну йохдур. Ядил хан разылашды, о дейилянлярин щамысы иля щяйатда цзляшмишди.

***

Тцркийядян Ядил ханла отуз беш аиля гайыдырды, тящлцкясизлик комитяси ямякдашлары щамыны йохласалар да, ханы сахламадан она тяшяккцр етдиляр. Юзцнц хариъдя совет вятяндашы кими тямкинли апармышды. - Мян бунлары ийирминъи илдя дцшцнмцшям - дейя Ядил хан балаъа йол чантасыны эютцрцб узаглашыр. Май айында Тцркийядян язизляринин йанындан дюнян, дцнйанын щяр цзцнц эюрмцш Ядил хан август айында, сяксян сяккиз йашында дцнйасыны дяйишир вя Тифлисдя дяфн олунур. 5.08.2005, Шяки

ЕПИЛОГ 2010-ъу ил. Шякидя тарихи кино чякилир. Адамлар бу сящняляря ади гайда иля, щейрятлянмядян бахырдылар. Бу шящярин тарихи шанлы олса да ъамааты милли ловьалыгдан чох узаг, тявазюкарлыьа ися чох йахындылар. Чяляби ханла башлайан сяркярдяляри, Фятяли хан Хойски иля башлайан дювлят хадимдяри, Бюйцк Ялясэяр вя Ашыг Ъума кими мусигичиляри, Бяхтийар Ващабзадя вя М.Ф.Ахундов кими ядябиййатчылары, Фуад Абдурращманов кими щейкялтяраш вя ряссамлары, Шяфигя Ахундова кими бястякарлары, ян гядим вя зянэин аилялярля йанашы йашайан сяняткар вя йарысяняткар аиляляри олан бу яйалят шящяри юз яъдадларынын алиъянаб низамларыны горуйуб сахламышдылар. Гыз алыб веряндя дя юз бабларыны ахтаран, ганыны гарышдырмагдан гачан бу адамлар ятрафдакылардан фярглянмяйи севмирляр. Йашлы кишиляр етибардан вя достлугдан сямими данышсалар да яманятлярини дювлят банкына етибар етмирдиляр. Даим Аллаща сыьынан, диня даща мейлли олан бу инсанлар сакит вя садя йашамаьы хошлайыр, кечмишя баьлылыьы йцксяк гиймятляндирирдиляр. Шящярин гядимлийиня вя мемарлыьына эюря Исвечряйя бянзядилян бу шящярдя халгынын етибарлы олмасына эюря дя дцнйа банкы ачмаг оларды. Ядил ханын вяфатындан ики ил сонра Нуханын гядим ады, йяни "Шяки" юзцня гайтарылды. 1937-ъи илдя сюкцлян ашаьы Ъцмя мясъидинин минаряси йенидян ашаьы базарла цзбяцз бярпа едилди. Лакин мцяммалы мясяляляр щяля дя ачылмамышды; беля ки, дярщал мящв едилян Бящрам бяй Нябибяйов вя Ряшид Вялибяйов кими зийалыларын яксиня олараг дювлят чеврилишиндя бирбаша иштирак едян Молла Мустафа нечя илляр саь галмышды. Щятта миллятин зещни тябягясинин дцшмяни олан Мир Ъяфяр Баьыров да щюкм чыхарылмасына бахмайараг дярщал эцллялянмяди вя 1976-ъы илдя Казан шящяриндя юз яъяли иля юлмяси хябяри йайылды. Бура эялян гонаглар Шякинин тябии мянзярясиня щейран олурдулар. Гядимликля мцасирлийин синтези олан бу шящяр туристляри дя ъялб едирди. Сойугбулаг тяряфя эедяндя узагдан кибрит гутулары кими эюрцнян, лакин йахынлашдыгъа йарашыглы тикилмиш коттеъляр туристляр цчцн йахшы тющфя иди. Кино чякянляр бу тяряфляря дя баш чякдиляр, амма ясасян Хан сарайы вя Шякихановларын еви ятрафында чякилиш апарырдылар. "Кинофилм "Ядил хан" романынын сцжетляри ясасында чякилирди. Тцркийядян вя Тифлисдян ханын нявяляри эялмишдиляр. Щаъы Мяммядсадыьын нявяси Тофиг Абдуляли оьлу вя Дадановун нявяси Рущидя ханым да гонаглар арасында иди. Чякилишин башланмасына бахмайараг мярщум кинорежиссор Расим Оъаговун досту щяля дя Самийя ханымын ролунда чякиляъяк актриса сечя билмирди. Филмин мусигисини бястяляйян, кечмиш щярби комиссар вя тцрмя ряиси Рящим Гулийевин оьлу бястякар Ъаваншир ися доьулдуьу евин башына доланыр вя хатиря кими бу бинаны да лентя салмаьы кинорежиссордан хащиш етмяйя щазырлашырды. Бящрам бяйи ися гардашы Щцсейн бяйин нявяси Мурад ойнайаъагды. Щаъырзагулу бяйин мцлкцнцн габаьында ики "Мерседес" вя бир "Ъип" машыны дайанмышды. Дохсан ил яввял бу мящялляйя назир кими тякъя Фятяли хан Хойски эялиб эедирдися, инди ики назир эялмишди. Бири Гоъа кишинин оьлу, о бири ися таъир Рясулун оьлу Адил иди. Онлар да аталарынын ролунда кимин чякиляъяйи щагда марагланырдылар. "Ъип" машында ися Щаъы Йусифин нявяси Илгар эялмишди, о филмин спонсору иди. Ядил хан ролунда юзц чякилмяк истяйирди. Шяки 7.08.2005


PDF uchun:1r.qxd 10.10.2014 12:29 Page 24

ДИГГЯТ!

ШЯКИ

ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ:

БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 9 (120), Сеннтйабр 2014

ТЯБРИК ЕДИРИК

Язиз баламыз РЯВАН! Сяни 3 йашын тамам олмасы мцнасибятиля тябрик едирик! Сяня мющкям ъан саьлыьы, мяналы щяйат арзулайырыг. Бабан Чинэиз.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки шящяри, Вящйяддин Сялимов кцчяси, ев 8-дя йашайан Йусубов Вцсал Мяммяд оьлунун Шяхсиййят вясигяси вя сащибкарлыг фяалиййяти эюстярмяк цчцн онун адына верилмиш 003000502252 нюмряли ВЮЕН итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

СЫЬОРТА АЭЕНТЛЯРИ ГАХДА ТОПЛАШДЫЛАР

Sentyabrыn 27-28-dя "AXA MBASK" sыьorta шirkяtinin tяшkilatчыlыьы ilя Qaxdakы "EL Resort" Hotelindя "Etibarlы vя asan xidmяt modeli" adlы Sыьorta Agentliklяrinin 4-cц illik Forumu keчiriлиb. Fins.az-ыn xяbяrinя gюrя, 3 gцn davam edяn Forumda "AXA MBask"la яmяkdaшlыq edяn sыьorta agentliklяrinin rяhbяrlяri vя sыьorta agentlяri iшtirak ediblяr. Forumun birinci gцnц yerli sыьorta bazarыnыn potensialыna vя mюvcud problemlяrinin mцzakirяsinя hяsr edilib. Иkinci gцn iшtirakчыlara xaricdяn xцsusi

dяvяt olunmuш ekspertlяr satышlarla baьlы geniш treninqlяr keчiriblяr. Hяmчinin Forumda keчяn ilin nяticяlяri, Azяrbaycanda agent satышlarыnыn geniшlяndirilmяsilя baьlы mяsяlяlяr, sыьorta agentliklяrinin inkiшafыna dair planlar vя stratejilяr, agent шяbяkяsi vasitяsilя kюnцllц vя icbari sыьorta nюvlяrinin satышы vя яmяliyyat proseslяrinin tяkmillяшdirilmяsi цzrя tяkliflяr vя layihяlяr mцzakirя olunub. Qeyd edяk ki, "AXA Mbask"-ыn keчirdiyi sыьorta agentliklяrinin forumlarы Azяrbaycanda keчirilяn ilk belя tяd-

Иlk dяfя - "Bank of Baku" vя "Elektron hюkцmяt"-in birgя layihяsi: elektron arayышla kredit vя Bolkart al!

Шяки району, Ашаьы Эюйнцк кянд сакини Ъяфяров Азад Новруз оьлунун Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр."

Azяrbaycanыn bankчыlыq tarixindя ilk dяfя "Bank of Baku" kredit rяsmilяшdirilmяsi цчцn elektron arayышdan istifadя etmяyi tяklif edir. Bu yenilik, "Bank of Baku"-nun "Elektron Hюkцmяt" portalы ilя яmяkdaшlыьы sayяsindя baш verir. Mцvafiq mцqavilя Azяrbaycan Respublikasы Rabitя vя Yцksяk Texnologiyalar Nazirliyinin Mяlumat Hesablama Mяrkяzi vя "Bank of Baku" arasыnda imzalanыb. Elektron arayышla kredit rяsmilяшdirmяk цчцn sadя bir цsul tяklif olunur: - mцшtяri www.e-gov.az elektron hюkumяt portalыna daxil olaraq "Vяtяndaшa aid fяrdi mяlumatlar цzrя elektron arayышыn verilmяsi" xidmяti vasitяsilя elektron arayышы formalaшdыrыr vя banka gюndяrir. Elektron portala daxil olmaq цчцn elektron imza sertifikatы, ASAN imza vя ya kod parollardan istifadя etmяk olar. Kod parolu almaq цчцn vяtяndaш elektron portalda online qeydiyyat xidmяtindяn istifadя edя bilяr. Kod parollarы hяmчinin Bakы шяhяrindя vя rayon mяrkяzlяrindя bцtцn poчt шюbяlяrindя юdяniшsiz olaraq яldя etmяk olar. Mцqavilя шяrtlяrinя яsasяn bankыn filiallarыnda eyni zamanda MHM-nin qeydiyyat mяntяqяlяri fяaliyyяtя baшlayыr. Belя ki,

Шяки шящяри, Пишнамаззадя кцчяси, ев 4 цнванда йашайан Сямядов Натиг Мащмуд оьлунун адына 20.09.2006-ъы ил тарихдя верилмиш Дювлят ямлакынын щцгуги вя физики шяхсляря сатылмасына даир Шящадятнамя (Гейдиййат № 000452) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин www.sheki-ih.gov.az, интернет сайтындан истифадя олунмушдур.

birlяrdяndir. Bu tяdbirlяr gюstяrdi ki, "AXA Mbask" sыьorta шirkяti vя onun sыьorta agentliklяri Azяrbaycan bazarыnda dinamik inkiшaf etmяyя vя sыgorta bazarыnыn яvяzedilmяz strateji partnyoru olmaьa doьru irяlilяmяktяdir. Mцшtяrilяrlя sыx яlaqя quran vя onlara konsaltinq xidmяtlяri gюstяrяn agentlяr onlarыn mцxtяlif sыьorta mяhsullarы arasыnda dцzgцn seчim etmяsinя kюmяklik gюstяrir, sыьorta agentliklяri шяbяkяsinin inkiшafы isя цmumilikdя Azяrbaycanda sыьorta bazarыnыn inkiшafыna шяrait yaradыr. Ону да хatыrladaq ki,

"AXA Mbask" 2010-cu ildяn baшlayaraq "AXA Qrup"un beynяlxalq standartlarыnыn Azяrbaycanыn sыьorta bazarыnda tяtbiq edilmяsinя baшlayыb. Sыьorta agentliklяrin шяbяkяsi vasitяsilя satышыn inkiшafы planыnы hяyata keчirяrяk qыsa bir mцddяtdя Azяrbaycanыn bцtцn regionlarыnda sыьorta polislяrinin satышы ilя mяшьul olan, fiziki vя hцquqi шяxslяr, elяcя dя maliyyя-kredit mцяssisяlяri ilя bцtцn sыьorta nюvlяri цzrя fяaliyyяt gюstяrяn 80-я yaxыn sыьorta mяntяqяsi aчыlыb. www.fins.az

"Bank of Baku"дан йенилик

Ядлиййя Назирлийинин ЩШДГ цзря Загатала бюлэя шюбяси тяряфиндян 02.06.1999-ъу ил тарихдя Й-9/ 72 сайлы шящадятнамя иля гейдиййата алынмыш "Азяри" Кичик Мцяссисясиня мяхсус мющцр вя штамп итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Шяки району, Балталы кянд сакини Исмайылов Илщам Фяррух оьлуна мяхсус ВАЗ 21070 маркалы, Дювлят нюмря нишаны 55БН861 олан автомобилин Техники паспорту итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua h t t p : / / b e l e d i y y e . s h e k i . o rg http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

mцшtяri kod parol olan zяrflяri bank filiallarыndan da яldя edя bilяr. Bunun цчцn шяxsiyyяt vяsiqяsini tяqdim etmяk kifayяtdir. Qeydiyyata dцшяn mцшtяriyя xцsusi zяrfdя шifrя tяqdim olunur. Bu шifrя ilя mцшtяri юz шяxsi kabinetinя rahat daxil olub elektron arayыш gюndяrя bilяr. Mцшtяri fяrdi mяlumatlar цzrя elektron arayышы evindяn, iш yerindяn vя yaxud bankda bu layihя цчцn quraшdыrыlmыш xцsusi kompцter vasitяsilя dя gюndяrя bilяr. Gюndяrilяn arayышlar "Elektron hюkцmяt" tяrяfindяn onlayn qaydada imzalanыr. Bankla iш tarixчяsindяn vя юdяniш qabiliyyяtindяn asыlы olaraq ona naьd kredit, Bolkart vя ya imtiyazlы "Dostlar Klubu" kartlarы tяklif olunur. Belяliklя, kredit almaq niyyяtindя olan шяxs banka baш чяkib "Elektron hюkцmяt" portalы vasitяsilя elektron arayыш gюndяrя bilяr. Elektron arayышlarыn verilmяsi "Bank of Baku"-nun baш ofisindя (Atatцrk pr. 42) artыq baшlayыb. Cari ay яrzindя isя bu xidmяt bankыn filiallarыnda da hяyata keчirilяcяk. "Bank of Baku"-nun "Elektron Hюkцmяt" portalы ilя яmяkdaшlыьы чяrчivяsindя yaxыn zamanlarda yeni innovativ layihяlяr tяqdim edilяcяk.

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: (994177) 4 28 02; Моб:(99450) 310 69 57. Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com municipality-sщеки@rambler.ru

www.sheki-municipality.narod.ru

"Bank of Baku"-nun yeni uьuru: VЫSA beynяlxalq юdяniш sistemindяn mцkafat! VЫSA beynяlxalq юdяniш sistemi "Bank of Baku"-nu VЫSA kartlarыnыn ekvayrinq (kartlarыn qяbul edilmяsi) hяcmini яn sцrяtlя artыran bank nominasiyasыnda Azяrbaycanыn maliyyя sektorunun яn yaxшы bankы elan edib. Bununla яlaqяdar "Bank of Baku"ya xцsusi sertifikat tяqdim edilib. "Bank of Baku" "Kartlarыn qяbul etmя hяcminin sцrяtli artыmыna gюrя" (For the fastest growth of acquiring volume) sertifikatы ilя tяltif edilib. Mцkafatыn "Bank of Baku" tяrяfindяn яldя edilmяsindя son dюvrlяrdя xцsusilя Bolkart layihяsi яsasыnda banka aid POS-terminal шяbяkяsinin sцrяtlя geniшlяndirilmяsinin, eyni zamanda Bankыn bir sыra iri elektron ticarяt layihяlяrinя texniki dяstяk vermяyя baшlamasыnыn bюyцk rolu var. Bu gцn "Bank of Baku" VЫSA юdяmя sistemi ilя mцxtяlif istiqamяtlяrdя, o cцmlяdяn VЫSA kartlarыn emissiya edilmяsi vя ekvayrinqi sahяsindя яmяkdaшlыq edir. "Bank of Baku"-nun VЫSA kartlarы rahatlыьы, чevikliyi vя tяhlцkяsizliyi ilя seчilir. VЫSA beynяlxalq юdяmя sistemi qlobal miqyasda fяaliyyяt gюstяrir. Bu gцn VЫSA plastik kartlarы 200-dяn чox юlkяdя istifadя edilir.

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 7 октйабр 2014-ъи ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.io.ua


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.