MUNICIPALITY SHEKI

Page 1

1r:Layout 1 11.01.2012 20:42 Page 1

ЯЗИЗ ОХУЪУЛАРЫМЫЗ! ДЦНЙА АЗЯРБАЙЪАНЛЫЛАРЫНЫН ЩЯМРЯЙЛИК ЭЦНЦ МЦНАСИБЯТИ ИЛЯ СИЗИ ТЯБРИК ЕДИРИК!

Ø Øß ßÊ ÊÈ È

МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

Á Áß ßË Ëß ßÄ Ä ÈÈ É ÉÉ Éß ßÑ Ñ ÈÈ n ne ew ws sp pa ap pe er r 12 (89), Декабр 2011 В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

о оф ф

S SH HE EK K II

M MU UN N II C C II P PA AL L II T TY Y

Шяки Бялядиййясинин органы

www.nukha.tk

ЙЕНИ ИЛИНИЗ МЦБАРЯК!

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.06.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ!

ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАНЫН ИШЬАЛЫНДАН 23, ХАНКЯНДИНИН ИШЬАЛЫНДАН ИСЯ 20 ИЛ КЕЧДИ

ТЯБРИК ЕДИРИК ЙАНВАРЫН 6-ДА AZЯRBAYCAN RESPUBLИKASЫ BAШ NAZИRИNИN MЦAVИNИ, ЩЯМЙЕРЛИМИЗ ABИD ШЯRИFOVUN АД ЭЦНЦДЦР. ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИНИН КОЛЛЕКТИВИ АБИД МЦЯЛЛИМИ БУ МЦНАСИБЯТЛЯ ТЯБРИК ЕДИР, ОНА МЮЩКЯМ ЪАН САЬЛЫЬЫ, ЧЯТИН ВЯ МЯСУЛИЙЙЯТЛИ ИШИНДЯ ЙЕНИ-ЙЕНИ МЦВЯФФЯГИЙЙЯТЛЯР АРЗУЛАЙЫР.

КУБОК ЙЕНЯ ШЯКИДЯ ГАЛДЫ Шяki komandasы VЫ чюvkяn milli oyununun qalibi олду

ШЯКИЛИЛЯР УЛУ ЮНДЯРИ ЙАД ЕТДИЛЯР

БУ Шяки бялядиййяси иля шящяр сакинляринин эюрцшц САЙЫМЫЗДА: Шяки Бялядиййясинин 2012-ъи ил цчцн Б Ц Д Ъ Я С И

(Ятрафлы 7-ъи сящифядя)

сящ.2

Иstedad mяktяbdя yetiшir

сящ.5

El sяnяti poetik tяfяkkцrdя сящ.15-16

сящ.9

ИШЫЬЫ СЮНМЦШ ЗИЙАЛЫЛАР сящ.23

сящ.11


1r:Layout 1 11.01.2012 20:42 Page 2

сящ.2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 12 (89), Декабр 2011

ШЯКИЛИЛЯР УЛУ ЮНДЯРИ ЙАД ЕТДИЛЯР Mцasir mцstяqil Azяrbaycan dюvlяtinin memarы vя qurucusu, dцnya шюhrяtli siyasi xadim, xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin яbяdiyyяtя qovuшmasыndan sяkkiz il keчir. Ulu юndяrин вяфаты Vяtяnini sevяn hяr bir azяrbaycanlы цчцn son dяrяcя bюyцk, яvяzsiz бир itki олду. Bu dahi шяxsiyyяtin fяaliyyяtinin hяr sяhifяsi Azяrbaycanыn son яlli illik tarixinin inkiшaf mяrhяlяlяri ilя цst-цstя dцшцr. Mцasir tariximizi Heydяr Яliyevsiz tяsяvvцr etmяk mцmkцn deyildir. Keчяn sяkkiz il яrzindя Azяrbaycan xalqы bцtцn mяnalы hяyatыnы respublikanыn tяrяqqisinя hяsr etmiш bюyцk oьlunu bir an belя unutmamышdыr. Bu gцn - декабрын 12си Azяrbaycanыn bцtцn bюlgяlяrindя olduьu kimi, qяdim Шяkidя dя Heydяr Яliyevin xatirяsinя hяsr edilmiш anma mяrasimlяri tяшkil olunur. Ayrыayrы mцяssisя, idarя vя tяшkilatlarda цmummilli lider Heydяr Яliyevin vяfatыnыn sяkkizinci ildюnцmц ilя яlaqяdar anma mяrasimlяri keчirilir.

Ulu юndяrin uyuduьu Fяxri xiyabanda olduьu kimi, Шяkidя abidяsinin ucaldыьы baш meydandan da ziyarяtчi ayaьы heч vaxt kяsilmяmiшdir. Hяr il dekabrыn 12-dя isя burada daha qяlяbяlik olur.

Azяrbaycanыn dahi oьlu Heydяr Яliyevin яbяdiyyяtя qovuшmasыnыn sяkkizinci ildюnцmц gцnц dюvlяt qurumlarы, siyasi partiyalarыn yerli tяшkilatlarы, qeyri-hюkumяt tяшkilatlarы, media orqanlarы, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri, qocalar, cavanlar цmummilli lider Heydяr Яliyevin abidяsini ziyarяt edяrяk, bюyцk insanыn, unudulmaz шяxsiyyяtin xatirяsinя ehtiramlarыnы bildirirlяr. Ziyarяtчilяr yaxшы bilirlяr ki, цmummilli lider Heydяr Яliyev fяaliyyяti boyu nя iш gюrцbsя, orada azяrbaycanчыlыq mяfkurяsinin izlяri vardыr. Bu mяfkurя mцstяqillik illяrindя inkiшaf etmiш, mцstяqil dюvlяtimizin sarsыlmaz dayaqlarыndan birinя чevrilmiшdir. Иnkiшaf edяn юlkяmizdя hansы sahяyя цz tuturuqsa, orada ulu юndяr Heydяr Яliyevin tяmяlini qoyduьu mюhtяшяm iшlяrin yadigarlarыnы gюrцrцk.

Elxan Usubov: “Yaшadыьымыz dюvr tarixя Heydяr Яliyev epoxasы kimi daxil olacaqdыr” Цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin vяfatыnыn sяkkizinci ildюnцmц ilя яlaqяdar rayonumuzda keчirilяn xatirя ongцnlцyц чяrчivяsindя dekabrыn 9-da Шяki Musiqi Kollecindя шяhяr icra hakimiyyяti vя kollec kollektivinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя tяdbir keчirilmiшdir.

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov mцdrik rяhbяr Heydяr Яliyevin mцasir Azяrbaycanыn tarixindяki яvяzsiz rolu vя misilsiz xidmяtlяri barяdя danышaraq demiшdir ki, bu gцn biz buraya ulu юndяrimiz Heydяr Яliyevin яziz xatirяsini yad etmяk цчцn toplaшmышыq. Heydяr Яliyev taleyin xalqыmыza bяxш etdiyi dahi tar-

ixi шяxsiyyяtdir. Xalqыmыz bu dahi шяxsiyyяtin xatirяsini daim яziz tutur, onu чox bюyцk hюrmяt vя ehtiram hissi ilя yad edir. Heydяr Яliyev яsl vяtяndaш, bюyцk шяxsiyyяt vя qцdrяtli lider idi. Azяrbaycan tarixinin son 30 ili xalqыmыzыn gюrkяmli oьlu Heydяr Яliyevin adы ilя baьlыdыr. Xalqыn tяlяbi ilя 1993-cц ildя ikinci dяfя hakimiyyяtя qayыdan Heydяr Яliyev Azяrbaycanыn dюvlяt mцstяqilliyini qoruyub saxladы, atяшkяsя nail olundu, daxili sabitlik bяrpa edildi, iqtisadi inkiшaf, quruculuq iшlяri baшlandы. Heydяr Яliyevin hakimiyyяti dюvrцndя Azяrbaycanы onun hцdudlarыndan чox -чox uzaqlarda tanыdыlar. Mяhz onun sayяsindя юlkяmiz dцnya birliyindя layiqli yer tutdu. Xalqыn milli tarixinя vя mяnяvi dяyяrlяrinя hюrmяtlя yanaшan dahi юndяrimiz millяtimizin parlaq gяlяcяyinin tяmяlini qoydu. Natiq vurьulamышdыr ki, Heydяr Яliyev tяkcя Azяrbaycanda deyil, bцtцn dцnyada tanыnan vя sevilяn шяxs idi. Yaшadыьыmыz dюvr tarixя Heydяr Яliyev epoxasы kimi daxil olacaqdыr. Gяlяcяk nяsillяr taleyin bizя bяxш etdiyi bu bюyцk dюvrц daha mцkяmmяl юyrяnяcяk vя tяhlil edяcяkdir. Чыxышlarda bцtцn юmrцnц xalqыmыzыn tяrяqqisinя vя firavanlыьыna hяsr etmiш Heydяr Яliyevin yorulmaz fяaliyyяtinin яn mцxtяlif mяqamlarыna toxunulmuш, цmummilli liderimizin Azяrbaycan mяdяniyyяti vя

incяsяnяtinin inkiшafыna daim bюyцk юnяm verdiyi bildirilmiш, bu xяttin hazыrda Prezident Иlham Яliyev vя Heydяr Яliyev Fondunun Prezidenti, YUNESKO vя ИSESKOnun xoшmяramlы sяfiri, Milli Mяclisin deputatы Mehriban xanыm Яliyeva tяrяfindяn uьurla davam etdirildiyi xцsusi vurьulanmышdыr. Tяdbirdя, hяmчinin kollecin xor kollektivinin ifasыnda ulu юndяrя vя doьma Vяtяnя hяsr olunmuш mahnыlar sяslяndirilmiш, цmummilli liderin hяyat vя fяaliyyяtindяn bяhs edяn sяnяdli film nцmayiш etdirilmiшdir.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:42 Page 3

№ 12 (89), Декабр 2011

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.3

Pr ez ident Иlha m Яliyev in Dцnya Az яrba yc anlыlar ыnыn H яmr яy lik Gцnц v я Yeni il m цnas ibяt ilя Azяrbaycan xalqыna tяbriki nablar!

- Hюrmяtli xanыmlar vя cя-

Яziz hяmvяtяnlяr! Mяn sizin hamыnыzы Yeni il bayramы mцnasibяtilя цrяkdяn tяbrik etmяk istяyirяm. 2011-ci il arxada qalыr. 2011-ci il юlkяmiz цчцn uьurlu il olmuшdur. 2011-ci ildя юlkя qarшыsыnda duran яsas vяzifяlяr юz hяllini tapmышdыr. Azяrbaycanыn uьurlu iqtisadi inkiшafы tяmin edilmiшdir. Чox sevindirici hal ondan ibarяtdir ki, 2011-ci ildя юlkя iqtisadiyyatыnыn qeyri-neft sektoru bюyцk templяrlя artmышdыr. Qeyri-neft iqtisadiyyatыmыz 10 faizdяn чox artmышdыr vя bu da яvvяlki illяrdя aparыlan islahatlarыn bariz nцmunяsidir. Иqtisadiyyatыn bцtцn sahяlяri inkiшaf edir. Юlkяmizdя bюyцk quruculuq-abadlыq iшlяri aparыlыr. Azяrbaycan bюlgяdя юz mюvqelяrini mюhkяmlяndirir. Иqtisadi inkiшafы gюstяrяn bцtцn statistik gюstяricilяr чox mцsbяtdir. Юlkяmizin valyuta ehtiyatlarы artыr. Artыq bizim 40 milyard dollardan чox valyuta ehtiyatlarыmыz vardыr. Юlkя iqtisadiyyatыna milyardlarla dollar investisiya qoyulur vя bu proses davam edir. Иldяn-ilя investisiya qoyuluшu daha da artыr. Bюlgяlяrin inkiшafы uьurla aparыlыr. Bu il юlkяdя 100 minя qяdяr yeni iш yeri aчыlmышdыr. Bцtюvlцkdя son sяkkiz il яrzindя bir milyondan artыq yeni iш yeri aчыlmышdыr ki, onlarыn mцtlяq яksяriyyяti daimi iш yeridir. Яhalinin pul gяlirlяri tяxminяn 20 faiz artmышdыr. Иnflyasiyanыn sяviyyяsi tяxminяn 8 faiz civarыndadыr. Yoxsulluьun sяviyyяsi aшaьы dцшцr. 2011-ci ilin yekunlarыna gюrя, yoxsulluq 8 faizdяn aшaьы olacaqdыr. Ишsizlik aшaьы dцшцr. Azяrbaycanda iшsizlik 5,5 faizdir. Bцtцn bu gюstяricilяr onu demяyя яsas verir ki, юlkяmiz чox dinamik vя uьurla inkiшaf edir. Dцnyada vя Avropada iqtisadi sahяdяki mяnfi proseslяrя baxmayaraq, Azяrbaycan inamla qabaьa gedir. Юlkяdя bцtцn sosial mяsяlяlяr юz hяllini tapmaqdadыr. Bu il 900 minя yaxыn pensiyaчыnыn orta pensiyasы tяxminяn 40 faiz artmышdыr. Dekabrыn 1-dяn minimum яmяkhaqqы artmышdыr. Digяr sosial proqramlar uьurla icra edilir. Mяktяblяr, xяstяxanalar, idman komplekslяri tikilir. Yяni, Azяrbaycan hяrtяrяfli vя dinamik шяkildя inkiшaf edir. Siyasi islahatlar uьurla aparыlыr. Azяrbaycanda demokratiya uьurla inkiшaf edir. Юlkяnin modernlяшdirilmяsi цчцn konkret addыmlar atыlыr. Korrupsiyaya, rцшvяtxorluьa qarшы amansыz mцbarizя aparыlыr. Biz bu mцbarizяnin gюzяl nяticяlяrini gюrцrцk. Gяlяcяk illяrdя bu mцbarizя daha da mяqsяdyюnlц vя ciddi olmalыdыr. Bцtцn lazыmi gюstяriшlяr verilmiшdir. Bir sюzlя, biz mцasir dюvlяt qururuq. Dяrin milli mяnяvi dяyяrlяr, kюklяr цzяrindя mцasir, dцnyяvi, gяlяcяyя inamla baxan dюvlяt qururuq. Bu proses uьurla davam edir.

Bizi яn чox narahat edяn Ermяnistan-Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsinin hяll olunmamasыdыr. Azяrbaycan bцtцn dюvrlяrdя, xцsusilя son dюvrdя юz sяylяrini daha da gцclяndirir. Ancaq bildiyiniz kimi, bu mяsяlяnin hяlli tяkcя bizdяn asыlы deyildir. Яfsuslar olsun ki, Ermяnistanыn qeyri-konstruktiv mюvqeyi, danышыqlar prosesindя gюstяrdiyi riyakarlыq, danышыqlardan faktiki olaraq imtina etmяsi bu prosesя bюyцk zяrbя vurmuшdur. Яfsuslar olsun ki, hяlя dя dцnya birliyi vя bu mяsяlя ilя birbaшa mяшьul olan tяrяflяr birmяnalы шяkildя danышыqlarыn pozulmasыnda gцnahkarыn kim olduьunu aчыq demirlяr. Mцsbяt bяyanatlar vardыr. Biz bu bяyanatlarы eшidirik, onlarы dяstяk-

lяyirik. Xцsusilя bu il yenilik ondan ibarяtdir ki, hяmsяdr юlkяlяr statuskvonun qяbuledilmяz olduьu haqqыnda dяfяlяrlя bяyanatlar vermiшlяr. Biz bu bяyanatlarы dяstяklяyirik. Ancaq bяyanatlardan sonra konkret addыmlar atыlmalыdыr. Яfsuslar ki, bu addыmlar atыlmыr. Biz diplomatik vя siyasi sяylяrimizi davam etdirяcяyik. Danышыqlarda bizim prinsipial mюvqeyimiz vardыr. Biz bu mюvqedяn bir addыm geri чяkilmяyяcяyik. Daьlыq Qarabaь яzяli, tarixi Azяrbaycan torpaьыdыr. Beynяlxalq birlik, Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatы Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyцnц tanыyыr, dяstяklяyir. Daьlыq Qarabaь beynяlxalq birlik tяrяfindяn Azяrbaycanыn яrazisi kimi tanыnыr. Mцnaqiшя mяhz bu prinsiplяr цzяrindя юz hяllini tapmalыdыr. Юlkяmizin яrazi bцtюvlцyц bяrpa edilmяlidir. Ишьalчы qцvvяlяr iшьal edilmiш bцtцn torpaqlardan чыxarыlmalыdыr. Azяrbaycan vяtяndaшlarы iшьal edilmiш bцtцn torpaqlara, o cцmlяdяn Daьlыq Qarabaьa, Шuшaya qayыtmalыdыrlar. Ancaq ondan sonra uzunmцddяtli sцlh tяmin edilя bilяr. Biz heч vaxt imkan verя bilmяrik ki, ikinci dяfя яzяli Azяrbaycan torpaьыnda ikinci qondarma ermяni dюvlяti yaradыlsыn. Bu, bizim prinsipial mюvqeyimizdir. Bir daha demяk istяyirяm ki, bu mюvqe hяm tarixя, hяm hцquq normalarыna, hяm dя яdalяtя яsaslanыr. Bununla bяrabяr, biz iqtisadi sahяdя olduьu kimi, hяrbi sahяdя dя kюklц islahatlar aparыrыq. Bizim hяrbi gцcцmцz, hяrbi potensialыmыz artыr. 2011-ci ildя hяrbi xяrclяrimiz 3 milyard dollarы keчmiшdir. Bu, Ermяnistanыn bцtцn xяrclяrindяn чoxdur. Gяlяn il hяrbi xяrclяr yenя dя artacaqdыr. Яn mцasir silahlar, texnikalar, dюyцш tяyyarяlяri, dюyцш helikopterlяri, sursatlar gяtirilir vя gяtirilяcяkdir. Bununla bяrabяr, bir neчя il bundan яvvяl yaradыlmыш Mцdafiя Sяnayesi Nazirliyinin xяtti ilя Azяrbaycanda artыq 600 nюv hяrbi yюnцmlц mяhsullar istehsal edilir. Biz gяlяcяkdя dя hяrbi potensialыmыzы gцclяndirmяk цчцn sяylяrimizi яsirgяmяyяcяyik. Bu gцn Azяrbaycanыn hяrbi potensialы bizя imkan verir ki, doьma torpaqlarыmыzы iшьalчыlardan istяnilяn yolla azad edяk. Sadяcя olaraq, danышыqlara hяlя ki, цmidlяrimiz tцkяnmяyib vя bu danышыqlar hяlя ki, davam etdirilmяlidir. 2011-ci ildя юlkяmiz цчцn чox vacib olan enerji sahяsindя bюyцk uьurlar яldя edilmiшdir. Azяrbaycan юz mюvqelяrini mюhkяmlяndirя bilmiшdir. Иlin яvvяlindя Avropa Иttifaqы ilя Azяrbaycan arasыnda strateji enerji яmяkdaшlыьыna dair чox vacib Bяyannamя imzalanmышdыr. Azяrbaycan artыq Avropanы enerji, xцsusilя tяbii qazla tяmin edя bilяcяk юlkя kimi tanыnыr. Bizim imkanlarыmыz artыr. Bu il aшkar etdiyimiz yeni qaz yataqlarы vя keчяn il aшkarlanan qaz yataqlarыmыz qaz potensialыmыzы bюyцk dяrяcяdя artыra bilmiшdir. Biz uzun illяr bundan sonra bюyцk qaz dюvlяti kimi dцnyada юz sюzцmцzц deyяcяyik. 2011-ci ildя bцtцn lazыmi tranzit mцqavilяlяri imzalanmышdыr. Artыq Azяrbaycan qazыnы dцnyaya mцxtяlif yollarla nяql etmяk цчцn bцtцn imkanlar vardыr. Hesab edirяm ki, 2012-ci ildя bizim zяngin qaz yataqlarыmыza yeni bюyцk investisiyalar qoyulmalыdыr. Bir neчя ildяn sonra bizim qaz potensialыmыz юlkяmiz цчцn чox bюyцk dяyяr kimi юzцnц gюstяrяcяkdir. Иqtisadiyyatыn digяr sahяlяrindя inkiшaf vardыr. Kяnd tяsяrrцfatы, sяnaye vя qeyri-neft sяnayesi artыr. Bununla bяrabяr, 2011-ci ildя Azяrbaycanda humanitar mяsяlяlяr dя чox uьurla юz hяllini tapmышdыr. Artыq Azяrbaycan tolerant, dюzцmlц юlkя kimi dцnyada юz

sюzцnц deyir. Bu il Birinci Beynяlxalq Humanitar Forumu keчirilmiшdir. Forumda iшtirak etmiш bцtцn qonaqlar юlkяmizdяn чox gюzяl tяяssцratlarla ayrыlmышlar. Azяrbaycanыn nadir tяcrцbяsi - dinlяrarasы, millяtlяrarasы, sivilizasiyalararasы dialoqun aparыlmasы цчцn bizim nadir tяcrцbяmiz dцnyanыn diqqяtini cяlb edir. Яlbяttя ki, bizim mцsbяt tяcrцbяmiz, Azяrbaycanda, cяmiyyяtdя yaшanan gюzяl ab-hava, bцtцn millяtlяrin, bцtцn konfessiya nцmayяndяlяrinin bir ailя kimi yaшamasы indiki dцnyada nadir hadisяdir. Яfsuslar olsun ki, dцnyanыn mцxtяlif bюlgяlяrindя, mцxtяlif qitяlяrdя ayrы-seчkilik, qarшыlыqlы inamsыzlыq, apatiya meyillяri gцclяnir. Bu, чox tяhlцkяli meyillяrdir. Azяrbaycanыn mцsbяt tяcrцbяsi юyrяnilmяlidir vя geniш mяnada bu tяcrцbяdяn baшqa юlkяlяr dя istifadя etmяlidirlяr. 2011-ci ildя юlkяmiz цчцn чox vacib hadisя baш vermiшdir. Иlk dяfя olaraq Azяrbaycan Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatы Tяhlцkяsizlik Шurasыna цzv seчilmiшdir. Bu, bюyцk tarixi qяlяbяdir. Hesab edirяm ki, 20 illik mцstяqillik dюvrцndя яn bюyцk qяlяbяmizdir. Чяtin mцbarizяdя biz bцtцn dцnya birliyinin inamыnы qazana bilmiшik. Иlk turdan baшlayaraq sonuncu tura qяdяr Azяrbaycan bu sяsvermяdя liderlik edirdi. Nяticя etibarilя dцnyanыn 155 юlkяsi Azяrbaycana юz sяsini verdi, Azяrbaycana inandы, bizim siyasяtimizi dяstяklяdi. Azяrbaycana чox bюyцk inam, etimad vardыr. Bizim siyasяtimiz dяstяklяnir. Чцnki bizim siyasяtimiz яdalяtя sюykяnir. Bizim siyasяtimiz mцstяqil siyasяtdir. Mяn son sяkkiz il яrzindя dяfяlяrlя bu barяdя demiшяm ki, Azяrbaycan mцstяqil siyasяt aparыr. Azяrbaycanыn юz yolu vardыr. Bu, inkiшaf, tяrяqqi, demokratiya yoludur. Bu yol Azяrbaycan xalqыnыn iradяsi ilя seчilibdir. Bizim bцtцn addыmlarыmыz Azяrbaycan xalqыnыn iradяsinя яsaslanыr. Gюrdцyцmцz bцtцn iшlяrin tяmяlindя Azяrbaycan vяtяndaшыdыr, Azяrbaycan maraqlarыdыr. Biz dюvlяt quruculuьu prosesindя bюyцk uьurlar яldя etmiшik. Иndi bцtцn dцnya Azяrbaycanы dяstяklяyir. Dцnya ictimaiyyяti deyяndя, ilk nюvbяdя Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatы yada dцшцr. Чцnki budur dцnya ictimaiyyяti. Dцnya ictimaiyyяtinin rяyi hяr hansы bir kiчik tяшkilatыn, regional tяшkilatыn, yaxud da ki, hяr hansы bir qeyri-hюkumяt tяшkilatыnыn rяyi deyildir. Dцnya ictimaiyyяtinin rяyi BMT-nin rяyidir, 155 юlkяnin rяyidir. Bu dяstяk, bu inam bizi daha da ruhlandыrыr. Biz nюvbяti iki ildя Tяhlцkяsizlik Шurasыnda яdalяt prinsiplяrini mцdafiя edяcяyik. Bu il mцstяqilliyimizin bяrpasыnыn 20 illийиdir. Иyirmi il яrzindя aьыr gцnlяrimiz dя, gюzяl gцnlяrimiz dя olub. Gюzяl gцnlяrimiz daha da чox olub. Mяn tam яminяm ki, gяlяcяkdя bizi ancaq gюzяl gцnlяr gюzlяyir. Azяrbaycan

daha da inkiшaf edяcяk, юz gцcцnц daha da artыracaqdыr. Иyirmi il mцstяqillik onu gюstяrdi ki, Azяrbaycan xalqы mцstяqil xalq kimi yaшaya bilяr vя yaxшы yaшaya bilяr. Azяrbaycan dюvlяti bu gцn bюlgяdя sabitlяшdirici amil kimi юzцnц tяqdim edir. Azяrbaycanыn iшtirakы olmadan bюlgяdя heч bir layihя icra edilя bilmяz. Son illяrin tяcrцbяsi onu bir daha gюstяrir. Иqtisadi, enerji, siyasi, diplomatik, regional яmяkdaшlыq mяsяlяlяrindя bюlgяdя Azяrbaycan sюz sahibidir. Biz bunu yaratmышыq, biz bunu qorumalыyыq. Юlkяmizi qorumalыyыq vя qoruyacaьыq. Яziz dostlar! Bu gцn, eyni zamanda, Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliyi Gцnцdцr. Mяn bu gцn dцnyada yaшayan bцtцn azяrbaycanlыlarы salamlayыram, onlara hюrmяt vя mяhяbbяtimi ifadя edirяm. Azяrbaycan xalqы bюyцk xalqdыr. Bizim bюyцk tariximiz vя gюzяl gяlяcяyimiz vardыr. Dцnyada yaшayan bцtцn azяrbaycanlыlar bilirlяr ki, dцnyada mцstяqil vя gцclц Azяrbaycan dюvlяti vardыr. O dюvlяt ki, юz soydaшlarы haqqыnda daim dцшцnцr, onlarыn problemlяri ilя yaшayыr vя onlarыn rahat yaшamasы цчцn юz sяylяrini gюstяrir. Mяn bцtцn dцnya azяrbaycanlыlarыnы bu gюzяl bayram mцnasibяtilя tяbrik edirяm. Яziz hяmvяtяnlяr! 2012-ci il baшlayыr. Mяn tam яminяm ki, 2012-ci ildя dя юlkяmizi yalnыz vя yalnыz uьurlar gюzlяyir. Bizim gюrdцyцmцz bцtцn iшlяrin mяqsяdindя, bir daha demяk istяyirяm ki, Azяrbaycan vяtяndaшы, Azяrbaycan ailяsi dayanыr. Mяn bцtцn vяtяndaшlara, bцtцn Azяrbaycan xalqыna cansaьlыьы, xoшbяxtlik, ailя sяadяti arzulayыram. Bayramыnыz mцbarяk olsun!

*** РЕДАКСИЙАДАН: Фцрсятдян истифадя едиб биз дя - Шяki Бялядиййясинин коллективи, бцтцн шякилиляр адындан Азярбайъан Республикасынын Президенти, зати алиляри ИЛЩАМ ЩЕЙДЯР ОЬЛУ ЯЛИЙЕВИ яввялъя 50 йашы тамам олмасы мцнасибяти иля тябрик едир, она Улу Танрыдан мющкям ъан саьлыьы, аиля сяадяти вя дювлят башчысы кими чятин, шяряфли вя мясулиййятли ишиндя даща бюйцк мцвяффягиййятляр арзулайырыг. Ейни заманда, мющтярям президентимизи вя онун аилясини Дцнйа Азярбайъанлыларынын Щямряйлик Эцнц вя йени ил мцнасибяти иля дя тябрик едирик.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:42 Page 4

сящ.4

Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevin 50 illik yubileyi mцnasibяtilя yeni miniatцr kitab nяшr olunmuшdur Azяrbaycan Respublikasы "Kitab" Cяmiyyяti tяrяfindяn Prezident Иlham Яliyevin 50 illik yubileyinя hяsr olunmuш yeni miniatцr kitab nяшr edilmiшdir. Bu mini kitab oxucuya Azяrbaycan dюvlяtinin baшчыsыnыn keчdiyi шяrяfli юmцr yolu haqqыnda яtraflы mяlumat verir. AzяrTAc xяbяr verir ki, bu gцnlяrdя "Иndiqo" mяtbяяsindя yцksяk poliqrafik sяviyyяdя iшыq цzц gюrmцш kitab 45x50 formatda nяшr olunmuшdur.

Yazыlarы Azяrbaycan, rus vя ingilis dillяrindя verilmiш 80 sяhifяlik kitabda Prezident Иlham Яliyevin xronoloji bioqrafiyasы, dюvlяtimizin baшчыsыnыn keчdiyi шяrяfli юmцr yolu чox bюyцk ustalыqla, dяqiqliklя vя ardыcыllыqla яksini tapmышdыr. Nяшrdя, hяmчinin Azяrbaycan Prezidentinin tяltif olunduьu mцxtяlif ordenlяr, mцkafatlar vя fяxri adlar haqqыnda da яtraflы mяlumatlar yer almышdыr. Ondan чox rяngli fotoшяklin verildiyi nяшrin forzatsыnda Azяrbaycanыn dюvlяt bayraьы яks olunmuшdur. Kitabda Prezident Иlham Яliyevlя yanaшы, ulu юndяr Heydяr Яliyevin, elяcя dя Azяrbaycanыn birinci xanыmы Mehriban Яliyevanыn da fotoшяkillяri vardыr. Fotoшяkillяrdя Prezidentin mцxtяlif gюrцшlяrini яks etdirяn bяzi mяqamlar da юz яksini tapmышdыr. Nяшrin цz qabыьыnda Prezident Иlham Яliyevin rяngli fotoшяkli яks olunmuшdur. Шцbhя yoxdur ki, Azяrbaycan Prezidentinin 50 illik yubileyinя bюyцk tюhfя olan bu nяшr bцtцn kitabsevяrlяr tяrяfindяn bюyцk maraqla qarшыlanacaqdыr.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

50 yaшыnыn tamam olduьunu nяzяrя alan mцяllif onun yetkin bir ziyalы vя dюvlяt xadimi kimi yetiшdiyi mцhiti canlandыrmaьa da sяy gюstяrmiшdir. Nazir bildirmiшdir ki, 7 fяsildяn ibarяt olan kitabla tanышlыqdan sonra hяr bir oxucu Prezident Иlham Яliyevin 8 illik hakimiyyяti dюvrцndя юlkяmizin sosial-iqtisadi hяyatыnыn bцtцn sahя-

dediyi dяyяrli fikirlяr dя xцsusi qeyd edilmiшdir. Hяmчinin kitabda Azяrbaycanыn birinci xanыmы Mehriban Яliyevanыn hяyat yoluna vя onun rяhbяrlik etdiyi Heydяr Яliyev Fondunun uьurlu layihяlяrinя dя ayrыca yer ayrыlmышdыr. Mяrasimin iшtirakчыlarыna minnяtdarlыьыnы bildirяn mцяllif Vaqif Bяhmяnli demiшdir ki, bu kitab hяr gцn yenilяnяcяk, hяr gцn tяzяdяn yazыlacaqdыr. Bu kitabыn яsl mцяllifi Prezident Иlham Яliyevdir. Ona gюrя ki, Prezidentin sяyi vя tяшяbbцsц ilя юlkяmizin hяr yerindя mцxtяlif mяdяniyyяt

lяrindя olduьu kimi, mяdяniyyяt vя turizm sahяlяrindя dя mцhцm nailiyyяtlяrя imza atыldыьыnыn шahidi olacaqdыr. Tяdbirdя Milli Mяclisin mяdяniyyяt komitяsinin sяdri, AMEA-nыn mцxbir цzvц Nizami Cяfяrov, Azяrbaycan Rяssamlar Иttifaqыnыn sяdri, Xalq Rяssamы Fяrhad Xяlilov, Xalq Yazычыsы Чingiz Abdullayev, Rusiyanыn ИTARTASS agentliyi baш direktorunun birinci mцavini Mixail Qusman чыxыш edяrяk kitabыn mяziyyяtlяrindяn danышmышlar. Kitabыn юn sяhifяlяrindя Azяrbaycan xalqыnыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin Иlham Яliyev haqqыnda

obyektlяri aчыlыr, yeni-yeni uьurlu layihяlяr reallaшdыrыlыr. Чыxыш edяnlяr Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevi 50 illik yubileyi mцnasibяtilя tяbrik etmiш, ona Vяtяnimizin vя xalqыmыzыn xoшbяxt gяlяcяyi naminя шяrяfli fяaliyyяtindя uьurlar arzulamышlar. Sonda tяdbir iшtirakчыlarы "Prezidentin hяyatыnыn 50 anы" adlы sяrgi ilя tanыш olmuшlar. Sяrgidя dюvlяtimizin baшчыsыnыn iшtirakчыsы olduьu mцxtяlif mяdяniyyяt tяdbirlяrini яks etdirяn 50 foto-

" V яt яn i n И l h am ы . Юmц r d яn re p o rt a j" Dekabrыn 24-dя Azяrbaycan Milli Иncяsяnяt Muzeyindя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin 50 illik yubileyinя hяsr edilmiш "Vяtяnin Иlhamы. Юmцrdяn reportaj" kitabыnыn tяqdimat mяrasimi keчirilmiшdir. AzяrTAc xяbяr verir ki, tanыnmыш шair vя publisist, Яmяkdar Mяdяniyyяt Ишчisi Vaqif Bяhmяnlinin mцяllifi olduьu, "Чaьdaш" nяшriyyatыnda yцksяk poliqrafik sяviyyяdя чapdan чыxmыш bu layihяnin rяhbяri vя "Юn sюz"цn mцяllifi mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qarayevdir. Tяqdimat mяrasimindя чыxыш edяn Яbцlfяs Qarayev bildirmiшdir ki, Azяrbaycanыn son 8 ildяki dinamik inkiшafы, onun beynяlxalq alяmdя nцfuzunun gцnbяgцn artmasы Prezident Иlham Яliyevin hяyata keчirdiyi uьurlu daxili vя xarici siyasяtin bяhrяsidir. Цmummilli lider Heydяr Яliyevin mцяyyяnlяшdirdiyi Azяrbaycanыn inkiшaf modelinin dюvlяtimizin baшчыsы tяrяfindяn yaradыcыlыqla daha da tяkmillяшdirilmяsi nяticяsindя юlkяmiz keyfiyyяtcя yeni inkiшaf mяrhяlяsinя qяdяm qoymuшdur. Nazir vurьulamышdыr ki, yeni nяшrdя Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn hяyata keчirilяn mяdяniyyяt vя turizm siyasяtinin яsas yekunlarы юz яksini tapmышdыr. Bu kitab Azяrbaycan Prezidentinin rяhbяrliyi ilя 2003-2011ci illяrdя reallaшdыrыlan mяdяniyyяt vя turizm siyasяtinin яsas istiqamяtlяrini, яldя olunmuш nяticяlяri яn qыsa шяkildя яks etdirir. Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt mцstяqilliyinin bяrpasыnыn 20 illiyini tяntяnя ilя qeyd etdiyimiz bu яlamяtdar ildя Prezident Иlham Яliyevin

Иnfotur iшtirakчыlarы Шяkidя olmuшlar

Macarыstanыn Azяrbaycandakы sяfiri Шяkidя Macarыstanыn Azяrbaycandakы sяfiri Jolt Чutora dekabrыn 12-13-dя Шяkidя olmuшdur.

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя keчirilяn gюrцшdя icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov юlkяlяrimiz arasыnda яlaqяlяrin bцtцn sahяlяrdя uьurla inkiшaf etdiyini bildirmiшdir. Qonaьa Шяkinin tarixi, iqtisadiyyatы, mяdяniyyяti, юzцnяmяxsus milli adяt-яnяnяlяri, turizm imkanlarы barяdя яtraflы mяlumat verяn E.Usubov dostluq яlaqяlяrinin daha da geniшlяndirilmяsindя bu cцr gюrцшlяrin яhяmiyyяtini vurьulamышdыr. J.Чutora sяmimi qяbula gюrя minnяtdarlыьыnы bildirmiш, bu qяdim diyar ilя yaxыndan tanыш olmaьыndan mяmnunluq ifadя etmiшdir. Шяkinin turizm potensialыnы yцksяk qiymяtlяndirяn diplomat gяlяcяkdя bu sahяdя яmяkdaшlыq etmяkdя maraqlы olduqlarыnы demiшdir. Sonra qarшыlыqlы olaraq hяdiyyяlяr tяqdim edilmiшdir. Шяkiyя sяfяri чяrчivяsindя J.Чutora Kiш kяndindяki qяdim alban mяbяdini ziyarяt etmiш, "ШяkiИpяk" ASC-dя istehsal prosesi ilя maraqlanmыш, Шяrq memarlыьыnыn nadir incisi olan XVЫЫЫ яsrя aid Шяki xanlarыnыn sarayы vя XVЫЫЫ-XЫX яsrя aid "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksi ilя tanыш olmuшdur. Diplomat шяhяrin M.F.Axundzadя prospektindя, habelя "Aшaьы Karvansara" kompleksindя aparыlan tяmir-bяrpa iшlяri ilя dя tanыш olmuш, daьцstц yцksяklikdяn шяhяrin mяnzяrяsini seyr etmiшdir.

№ 12 (89), Декабр 2011

Azяrbaycan Respulikasы Xarici Ишlяr, Mяdяniyyяt vя Turizm nazirliklяrinin birgя dяstяyi ilя xarici юlkяlяrin Azяrbaycanda fяaliyyяt gюstяrяn diplomatik nцmayяndяliklяrinin яmяkdaшlarы цчцn dekabrыn 16-dan 18-dяk Qяbяlяdя tяшkil olunmuш infoturun iшtirakчыlarы bюlgяyя sяfяr proqramыna uyьun olaraq dekabrыn 17-dя Шяkidя olmuшlar. Qeyd edяk ki, infotur Azяrbaycan Prezidentinin mцvafiq Sяrяncamы ilя tяsdiq edilmiш Azяrbaycan Respublikasыnda 2011-ci ilin "Turizm ili" elan edilmяsi ilя baьlы Tяdbirlяr Planыna uyьun olaraq tяшkil edilmiшdir.

abidяsi olan bu saray Azяrbaycanda ilk mцstяqil xanlыьыn яsasыnы qoyan hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi Hцseyn xan Mцшtaqыn dюvrцndя, tяqribяn 1761-1762-ci illяrdя tikilmiшdir. Шяrq memarlыьыnыn nadir incisi hцsab olunan bu saray YUNESKO-nun milli-mяnяvi dяyяrlяr siyahыsыna daxil edilmiшdir. Xan sarayыnda olan gюrцш zamanы Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov qonaqlarы sяmimi salamlamыш vя onlara xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur. Ekskuliziv mцsahibяlяr zamanы qonaqlar zяngin turizm potensialыna malik olan Шяkiyя sяfяrdяn mяmnun qaldыqlarыnы, yцksяk qonaqpяrvяrliyя vя isti mцnasibяtя gюrя minnяtdarlыqlarыnы bildirmiшlяr. Шяkiyя sяfяrlяri чяrчivяsindя diplomatlar, hяmчinin XVЫЫЫ-XЫX яsrя aid "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksi ilя dя tanыш olmuш, шяhяrin gюrmяli yerlяrini gяzmiшlяr. Qonaqlar Шяkidяn xoш tяяssцratla ayrыlmышlar.

Diplomatlarыn qяdim Шяki ilя tanышlыьы Kiш kяndindя yerlяшяn qяdim alban mяbяdini ziyarяtlя baшlamышdыr. Sonra qonaqlar Azяrbaycan memarlыьыnыn шah яsяrlяrindяn olan Шяki xanlarыnыn sarayы ilя tanыш olmuшlar. Mяlumat verilmiшdir ki, XVЫЫЫ яsrя aid dцnya яhяmiyyяtli nadir tarixi memarlыq

Шяki rayonunda payыzlыq taxыl яkini sahяlяri 6 min hektara yaxыn artmышdыr Respublikanыn яn iri taxыlчыlыq rayonlarыndan olan Шяkidя 2012-ci ilin mяhsulu цчцn 76 min 500 hektar sahяdя payыzlыq taxыl яkilmiшdir. Шяhяr statistika idarяsindяn bildirmiшlяr ki, taxыl яkini sahяlяri яvvяlki ilя nisbяtяn 6 min hektara yaxыn artmышdыr. Яkin sahяlяrinin 54,7 min hektarыnы buьda, 21,7 min hektarыnы arpa, qalanыnы isя xяsillik arpa sahяlяri tяшkil edir. Юtяn il Шяki taxыlчыlarы 70 min 667 hektar taxыl sahяsindяn rekord miqdarda - 238 min ton mяhsul gюtцrmцшlяr. Yeni ilin ilk gцnlяrindя havalarыn qarlы vя шaxtalы keчmяsi fermerlяrin цrяyincяdir. Bu, onu demяyя яsas verir ki, cari ildя dя taxыl sahяlяrindя mяhsuldarlыq yцksяk olacaqdыr.

Qышlama uьurla keчir Bildiyimiz kimi, heyvandarlыьыn inkiшafыnda яsas шяrtlяrdяn biri qышlamanыn zootexniki qaydada tяшkilidir. Fяrяhlidir ki, heyvandarlыqla mяшьul olan sahibkarlarыmыz tюvlя vя qaшarlarы qabaqcadan qышlama цчцn yaxшы hazыrlamышlar. Mal-qaranыn yemя olan tяlabatыnы юdяmяk mяqsяdilя 68618 ton quru ot, 61651 ton kцlяш, 72000 ton qцvvяli yem toplanmышdыr ki, bu da yetяrincяdir. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsы aparatыnыn aqrar mяsяlяlяr шюbяsinin mяslяhяtчisi Nazim Rяcяbov mцsahibя zamanы demiшdir ki, hazыrda rayonun qoyunчuluq tяsяrrцfatыnda dюl kampaniyasыnыn qыzьыn vaxtыdыr. Kampaniyanыn mцtяшяkkil vя itkisiz baшa чatdыrыlmasы цчцn ciddi hazыrlыq gюrцlmцшdцr. Rayonda mюvcud olan davarlarыn 61 faizini ana qoyun vя keчilяr tяшkil edir. Dюl kampaniyasыnыn sonuna 215900 baшa yaxыn quzu vя чяpiш doьulmasы gюzlяnilir.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:42 Page 5

№ 12 (89), Декабр 2011

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.5

Шяки бялядиййяси иля шящяр сакинляринин эюрцшц

Декабр айында Шякинин мцхтялиф мящялляляриндя Шяки Бялядиййясинин сядри Фикрят Ъяфяров башда олмагда бялядиййя цзвляри вя гуллугчулары шящяр сакинляри иля эюрцшляр кечирмишляр.

ки бялядиййясинин сядри Фикрят Ъяфяров, бялядиййя сядринин биринъи мцавини Эцлназ Саламова, сядрин мцавини Абдуляли Ахундов, бялядиййя цзвляри Абид Аббасов, Мяммядиййя Яждяров, Ябцлфяз Баьыров, бя-

Беля эюрцшлярдян бири декабрын 23-дя Шяки Техники Коллеъдя олмушдур. Щямин йыьынъагда Шя-

лядиййянин цмуми вя кадрлар шюбясинин ряиси Сяйалы Абдуллайева вя диэяр бялядиййя гуллугчулары иля шящяр aьsaqqallarы,

ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri, зийалылар вя мящялля комитяляринин сядрляри iшtirak etmiшlяr. Эюрцш иштиракчылары онлары марагландыран суалларла бялядиййя цзвляриня мцряъият етмиш, чыхыш едянлярин шикайят вя тяклифляри динлянилмишдир. Тофиг Мяммядов йашадыьы Архцстц кцчясиндя пийада йолунун тямиря ещтийаъы олдуьуну диггятя чатдырды. Щямин мящяллянин нцмайяндяси Аман Сямядов Архцстц кцчясиндяки 1-ъи вя 3ъц даланларда архларын су иля долуб дашдыьыны вя инсанларын щярякятиня манечилик тюрятдийини вурьулады. Щямин мящяллянин сакини Илщам Гулийев дя юзцндян яввял чыхыш едян гоншуларынын дедиклярини тясдиг едяряк, 7-ъи заводун гаршысындакы кцчяни дя йаьыш суларынын бярбад щала салдыьыны вя шахталы щаваларда буз баьламыш йолда щярякят етмяйин гейри-мцмкцн олдуьуну сюйляди. Гурдлар мящяллясинин нцмайяндяси шящярдя автобус дайанаъагларынын кифайят гядяр олмамасындан вя сцрцъцлярин автобуслары истядикляри йердя сахладыгларындан шикайятлянди. Мящялля нцмайяндяси Лцтвяли Щаъыйев йашадыьы яразидяки кющня щамамын ишлямядийини (Рубен щамамы) вя чиркаб суларынын ичмяли сулара гарышдыьыны вурьулады вя ялавя етди ки, кцчядя архларын даралмасы нятиъясиндя су асфалт юртцйцнцн цстц иля ахыр. Нуряли Исмайылов Баь-банлар кцчясинин ишыгландырма системиня ещтийаъы олдуьуну билдирди. Йыьынъагда иштирак едян диэяр сакинляр дя аналожи проблемлярин шящярин башга са-

“Azяrbaycanda rяqabяtlilik vя ticarяt layihяsi”nя dair dяyirmi masa кечирилиб

Иqtisadi vя Sosial Иnnovasiyalar Иnstitutu cari il dekabr ayыnыn 27-dя "Шяki-Saray" otelindя ABШ-ыn Beynяlxalq Иnkiшaf Agentliyinin Azяrbaycanda rяqabяtlilik vя ticarяt layihяsi чяrчivяsindя respublikamыzda rяqabяt mцhiti vя rяqabяt qanunvericiliyinin tяkmillяшdirilmяsi imkanlarыna dair dяyirmi masa keчirmiшdir. Dяyirmi masada mцvafiq dюvlяt hakimiyyяt orqanlarыnыn yerli яmяkdaшlarы, sahibkarlar, QHT-in vя digяr sosial qurumlarыn nцmayяndяlяri iшtirak etmiшlяr. Tяdbiri giriш sюzц ilя Azяrbaycan Respublikasы Milli Mяclisinin deputatы, Иqtisadi vя Sosial Иnnovasiyalar Иnstitutunun direktoru Яli Mяsimli aчmышdыr. Cяnab Яli Mяsimlinin "Rяqabяt siyasяtinin iqtisadi tяsirlяri", yerli sahibkarlar icmasыnыn nцmayяndяsi Mюhцbbяli Naьыyevin "Mцasir biznes mцhitinin rяqabяtlя baьlы problemlяri", ABШ-ыn Beynяlxalq Иnkiшaf Agentliyinin Azяrbaycanda rяqabяtlilik vя ticarяt layihяsindя Komponent rяhbяrinin mцavini Eldar Qocayevin "Azяrbaycan Respublikasыnыn rяqabяt mяcяllяsi layihяsinin mцqayisяli tяhlili" mюvzusunda tяqdimatы dinlяnilmiшdir. Mцtяrяqqi rяqabяt qanunvericiliyinin яsas istiqamяtlяrinя dair mцzakirяlяr aparыlmыш, tяdbir iшtirakчыlarыnы maraqlandыran suallara cavab verilmiшdir.

щяляриндя дя олдуьуну диггятя чатдырдылар. Чыхыш едянлярин щамысы динлянилдикдян сонра, Шяки бялядиййясини сядри Фикрят Ъяфяров щазырда шящяримиздя эениш абадлыг ишляринин щяйата ке-

тцн проблемлярин щялли истигамятиндя тезликля мцвафиг тядбирлярин эюрцляъяйини сюйляди. Ф.Ъяфяров ону да гейд етди ки, бялядиййянин фяалиййятиня аид олмайан проблемляр щаггында ися мцвафиг

чирилдийини вя эюрцш йыьынъаьында галдырылан вя бялядиййянин сялащиййяти чярчивястндя олан бц-

идаря вя тяшкилатлар гаршысында мясяля галдырылаъаг. Ш.Б.

Mяrkяzi kitabxana binasыnda яsaslы bяrpa iшlяri baшa чatmышdыr Шяki шяhяr Mяrkяzlяшdirilmiш Kitabxana Sisteminin (MKS) tяrkibinя daxil olan И.S.Nakam adыna Mяrkяzi kitabxananыn yerlяшdiyi 1899-cu ildя inшa edilяn vя yerli яhяmiyyяtli tarix-mяdяniyyяt abidяsi kimi qeydiyyata alыnan binada яsaslы bяrpa iшlяri baшa чatmышdыr. Xatыrladaq ki, шяhяrin mяrkяzi hissяsindя yerlяшяn vя Шяkinin milli memarlыq цslubunu юzцndя яks etdirяn bu tarixi binada Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi tяrяfindяn bяrpa iшlяrinя 2008-ci ilin mayыnda baшlanmышdыr. Bina tarixi simasы saxlanыlmaqla яsaslы tяmir olunmuш, dam юrtцyц, qapы vя pяncяrяlяri dяyiшdirilmiш, su, kanalizasiya vя elektrik xяtlяri yenilяnmiш, mцasir istilik sistemi quraшdыrыlmышdыr. Kitabxanadan bildirmiшlяr ki, bu mяdяniyyяt ocaьы 1920-ci ildя ictimai qiraяtxana kimi fяaliyyяtя baшlamышdыr. 1941-ci ildя kitabxanaya XЫX яsrdя yaшayыb-yaratmыш gюrkяmli

шair Иsmayыl bяy Sяdrяddinbяyovun (Nakam) adы verilmiшdir. Цmumi sahяsi 500 kvadratmetrя yaxыn olan ikimяrtяbяli kitabxana binasыnыn birinci mяrtяbяsindя fond vя oxu zallarы, ikinci mяrtяbяdя isя 9 xidmяti otaq yerlяшir. Kitabxananыn цmumi kitab fondu 36 min 238 nцsxяdir. Fondda olan kitablarыn 16 min 604 nцsxяsi Azяrbaycan, 19 min 88 nцsxяsi rus, 546-sы isя ingilis dilindяdir. Kitabxanada, hяmчinin gюzdяn яlil insanlarыn istifadяsi цчцn "danышan kitablar" da mюvcuddur. 2002-ci ildя kitabxanada 6 kompyuterdяn ibarяt шяbяkя yaradыlmыш, 2010-cu ilin mayыnda isя kitabxana ИRBИS-64 proqramыna qoшulmuшdur. Hazыrda hяmin proqram яsasыnda 2020 adda 101 min nцsxя kitabыn vя 15 adda qяzetin elektron kataloqu yaradыlmышdыr. Kitabxananыn sheki-mks.az adlы vebsaytы da fяaliyyяt gюstяrir.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:43 Page 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.6

№ 12 (89), Декабр 2011

YAP Шяki tяшkilatыnыn VЫЫ konfransы keчirilmiшdir Dekabrыn 15-dя Yeni Azяrbaycan Partiyasы (YAP) Шяki tяшkilatыnыn VЫЫ konfransы keчirilmiшdir. Konfransыn iшindя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov, YAP Siyasi Шurasыnыn цzvlяri, Milli Mяclisin deputatlarы Yaqub Mahmudov, Aydыn Mirzяzadя, millяt vяkili Иlham Mяmmяdov, YAP Mяrkяzi Aparatыnыn mяsul nцmayяndяsi Qalib Яsgяrov, habelя яrazi ilk partiya tяшkilatlarыndan seчilmiш 273 nяfяr partiya цzvц iшtirak etmiшdir. Konfrans iшtirakчыlarы яvvяlcя partiyanыn yaradыcыsы, цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzmцш, xatirяsini ehtiramla yad etmiшlяr. Konfransыn яvvяlindя ulu юndяr Heydяr Яliyevin xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmiшdir. sadi hяyatыnыn чox gяrgin anlarыnda яsasы цmummilli liderimiz Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulmuш Yeni Azяrbaycan Partiyasыnыn hяr bir konfransы vя qurultayы partiya цzvlяri цчцn яlamяtdar hadisяyя чevrilir, hяr birimizdя qцrur hissi yaradыr. Bu gцn respublikamыzda YAP цzvlяrinin sayыnыn 560 mini keчmяsi, onun sыralarыna olan gцclц axыn bir daha sцbut edir ki, partiya юz proqram vя nizamnamя tяlяblяrini шяrяflя yerinя yetirir vя uьurlu inkiшaf mяrhяlяsindяdir.

Hяsяn HЯСЯНОВ, YAP Шяki tяшkilatыnыn sяdri

YAP Шяki tяшkilatыnыn sяdri Hяsяn Hяsяnovun hesabat mяruzяsindя tяшkilatыn яvvяlki konfransdan keчяn dюvr яrzindяki fяaliyyяti яtraflы tяhlil edilmiш, qarшыda duran vяzifяlяrdяn bяhs olunmuшdur. Natiq bildirmiшdir ki, Azяrbaycanыn ictimai-siyasi vя iqti-

Tяшkilatыn VЫЫ konfransыnыn Azяrbaycanыn dюvlяtчilik tarixindя яvяzsiz yeri olan яlamяtdar bir dюvrя tяsadцf etdiyini nяzяrя чarpdыran natiq, dюvlяt mцstяqilliyimizin bяrpasыnыn 20 illiyini bюyцk tяntяnяlяrlя qeyd etdiyimiz gцn-

lяrdя, oktyabrыn 24-dя BMT-nin Baш Mяclisinin plenar iclasыnda Azяrbaycanыn 2012-2013-cц illяrdя Шяrqi Avropa bюlgяsini Tяhlцkяsizlik Шurasыnda tяmsil edяcяk qeyri-daimi цzv seчilmяsini Prezident Иlham Яliyevin mяqsяdyюnlц siyasяtinin tяntяnяsi, xalqыmыzыn tarixi qяlяbяsi kimi qiymяtlяndir-

2963 nяfяrini gяnclяr tяшkil edir. Яvvяlki konfransdan keчяn mцddяt яrzindя partiya tяшkilatы siyasi iшin tяшkili, dюvlяt vя partiya qяrarlarыnыn yerinя yetirilmяsi, siyasi kampaniyalarыn keчirilmяsi istiqamяtindя ardыcыl iш aparmыш, tяшkilat цzvlяri rayonun ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi hяyatыnda fяallыq gюstяrmiшlяr. Konfransda tяшkilatыn nяzarяt-tяftiш qrupunun hesabatы dinlяnilmiшdir.

Елхан УСУБОВ, Шяки ШИЩ-нин башчысы

miшdir.

H.Hяsяnov bildirmiшdir ki, hazыrda YAP Шяki tяшkilatы 100 яrazi ilk partiya tяшkilatыnы юzцndя birlяшdirir. Hesabat dюvrцndя partiya цzvlяrinin sayы 1884 nяfяr artaraq 9230 nяfяrя чatmышdыr. Цzvlяrin 47,2 faizini, yяni 4353 nяfяrini qadыnlar, 32,1 faizini vя ya

Mяruzя яtrafыnda mцzakirяlяrdя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini, YAP Шяki tяшkilatы Qadыnlar Шurasыnыn sяdri Zяrinя Cavadova, tяшkilatыn Gяnclяr Birliyinin sяdri Daшqыn Mikayыlov, шяhяr bяlяdiyyяsinin sяdri Fikrяt Cяfяrov vя baшqalarы чыxыш edяrяk юlkяmizdя яn gцclц siyasi qцvvяyя чevrilяn Yeni Azяrbaycan Partiyasыnыn Azяrbaycan dюvlяtчiliyi qarшыsыndakы tarixi rolundan

danышmыш, qazanыlan uьurlarda partiyanыn yaradыcыsы, цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin яvяzsiz xidmяtlяrini xцsusi vurьulamышlar. YAP Шяki tяшkilatыnыn яvvяlki konfransdan keчяn dюvr яrzindяki fяaliyyяti qяnaяtbяxш qiymяtlяndirilmiшdir. Konfransda tяшkilati mяsяlяyя baxыlmыш, Hяsяn Hяsяnov yenidяn YAP Шяki tяшkilatыnыn sяdri seчilmiшdir. Konfransda, hяmчinin tяшkilatыn Шurasыnыn, Иdarя Heyя-

tinin vя nяzarяt-tяftiш qrupunun цzvlяri seчilmiшlяr. Konfransda YAP Siyasi Шurasыnыn цzvц, Milli Mяclisin deputatы Yaqub Mahmudov vя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk ulu юndяr Heydяr Яliyevin rяhbяrliyi ilя Naxчыvanda yaradыlan Yeni Azяr-baycan Partiyasыnыn чox uьurlu vя шяrяfli yol keчdiyini, hяyatыmыza siyasi davranыш, siyasi mяdяniyyяt nцmunяsi gяtirdiyini bildirmiш, юz яtrafыnda cяmiyyяtimizin яn intellektual tяbяqяlяrini, цmummilli lider Heydяr Яliyev ideyalarыna sadiq insanlarы birlяшdirяn bu partiyanыn hazыrda юlkяnin яn aparыcы siyasi qцvvяsinя чevrildiyini xцsusi vurьulamышlar. Natiqlяr tяшkilatыn цzvlяrinя gяlяcяk fяaliyyяtlяrindя uьurlar arzulamышlar. E.Usubov Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevin 18 oktyabr 2011-ci il tarixli Sяrяncamы

ilя Azяrbaycanыn Dюvlяt Mцstяqilliyinin bяrpasыnыn 20 illiyi ilя яlaqяdar "Tяrяqqi" medalы ilя tяltif olunmuш YAP Шяki tяшkilatыnыn fяallarы Zяrinя Cavadovaya vя Prezidentin fяrdi tяqaцdчцsц, Sosialist Яmяyi Qяhrяmanы Baba Sяmяdova ali mцkafatы tяqdim etmiшdir. Sonda konfrans iшtirakчыlarы adыndan Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti, Yeni Azяrbaycan Partiyasыnыn sяdri Иlham Яliyevя mцraciяt qяbul edilmiшdir.

Gяnc sяnяtkarlarыn sяrgisi

Шяki Sяnяtkarlar Evindя gяnc sяnяtkarlarыn sяrgisi aчыlmышdыr. Шяki Шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin, "Gяnc novatorlar" Иctimai Birliyinin tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn tяdbirdя gяnc sяnяt ustalarы ilя yanaшы, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin, Шяki Bяlяdiyyяsinin, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri, mяdяni-maarif

mцяssisяlяrinin iшчilяri, KИV tяmsilчilяri iшtirak etmiшlяr. Шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin rяisi Vцqar Иskяndяrov, шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsы yanыnda yetkinlik yaшыna чatmayanlarыn iшlяri vя hцquqlarыnыn mцdafiяsi цzrя komissiyanыn katibi Sяdri Sяfяrov, "Gяnc novatorlar" Иctimai Birliyinin sяdri Murad Иsayev, Azяr-

baycan Rяssamlar Иttifaqы Шяki filialыnыn sяdri Tahir Hяmidov vя baшqalarы чыxыш edяrяk gяnclяri sяrginin aчыlышы mцnasibяtilя tяbrik etmiшlяr. Natiqlяr demiшlяr ki, sяrginin keчirilmяsindя яsas mяqsяd milli-mяnяvi dяyяrlяrimizdяn olan el sяnяtkarlыьыnыn qorunub saxlanыlmasыna, gяnclяr arasыnda daha geniш tяbliьinя nail olmaq, yeniyetmя vя gяnclяrdя bu sahяyя maraq oyatmaq, habelя ictimaiyyяti gяnc sяnяtkarlarыn яl iшlяri ilя tanыш etmяkdir. Tяdbirin rяsmi aчыlышыndan sonra sяrgiyя baxыш olmuш, gяnc xarratlarыn, tikmя vя dюymя ustalarыnыn, rяssamlarыn яl iшlяrindяn ibarяt sяrgi nцmayiш etdirilmiшdir. Sяrgidя gяnc sя-

nяtkarlarla birgя, Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn ali vя orta ixtisas mяktяblяri tяlяbяlяrinin яl iшlяri dя tяqdim olunmuшdur.

Gяnc sяnяtkarlar mцsahibя zamanы юz atababa яnяnяsinя sadiq qalaraq el sяnяtkarlыьыnы daha da inkiшaf etdirяcяklяrinя sюz

vermiшlяr. Tяdbir iшtirakчыlarы sяrginin aчыlmasыnы Шяkinin hяyatыnda mяdяni hadisяyя чevrildiyini bildirmiшlяr.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:43 Page 7

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 12 (89), Декабр 2011

Т Я Б Р И К ЪЯФЯРОВ НЕЙМЯТ

ФИКРЯТ ОЬЛУ

55 Шяки Бялядиййясинин коллективи, бялядиййянин сядри ФИКРЯТ ЪЯФЯРОВУ 55 йашы тамам олмасы мцтасибятиля тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы, фяалиййятиндя бюйцк уьурлар арзулайыр.

F.N.Cяfяrov 1956-cы декабрын 4-дя Шяki шяhяrindя anadan olmuшdur. 1973-cц ildя Шяki шяhяr 11 saylы orta mяktяbi bitirdikdяn sonra 5 saylы Sяyyar Mexaniklяшdirilmiш Dяstяdя яmяk fяaliyyяtinя baшlamышdыr. 1975-ci ildя Dadaш Bцnyadzadя adыna Azяrbaycan Xalq Tяsяrrцfatы Иnstitutuna daxil olmuш vя hяmin institutu 1979-cu ildя mцvяffяqiyyяtlя bitirdikdяn sonra Шяki Tяdarцk kontorunda mцhasib vяzifяsinя iшя qяbul edilmiшdir. 1979-1980-ci illяrdя Sovet Ordusu sыralarinda hяrbi xidmяtdя olmuш F.N.Cяfяrov яsgяrlikdяn qayыtdыqdan sonra Azяrbaycan Respublikasыnыn Topdan Pяrakяndя Mebel Satышы Firmasыnыn Шяkidя yerlяшяn 35 saylы mebel maьazasыnыn mцdiri vяzifяsinя tяyin olunmuшdur. 1985-1987-ci illяrdя o, Шяki Rayon Иstehlak Cяmiyyяtindя ticarяt цzrя sяdr mцavini, 1987-1989-cu illяrdя Шяki Tяdarцk Kontorunun direktoru, 1989-1999-cu illяrdя Шяki Qarышыq Mallar Ticarяt Иdarяsinin baш direktoru vяzifяlяrindя чalышmыш, 19992004-cц illяrdя isя sahibkarlыq fяaliyyяti ilя mяшьul olmuшdur. 2004-cц ilin dekabrыnda Шяki Bяlяdiyyяsinя цzv secilяn F.N.Cяfяrov, 2005-ci ilin yanvar ayindan bяlяdiyyя sяdrinin birinci mцavini вязифясини иъра етмишдир. 2009-ъу ил бялядиййя сечкиляриндян сонра ися Шяки Бялядиййясинин сядридир. F.N.Cяfяrov 1990-1995-ci illяrdя Шяki Xalq Deputatlarы Sovetinin deputatы olmuшdur. Yeni Azяrbaycan Partiyasыnыn цzvцdцr. Ailяlidir. Dюrd юvladы вя цч нявяси var.

сящ.7

Е Д И Р И К ИБРАЩИМОВ ФИРЯДУН НАДИР ОЬЛУ

60 Башда Зякяриййя Ялизадя олмагла Шяки Реэионал Елми Мяркязин вя Шяки Бялядиййясинин коллективляри, елмляр доктору ФИРЯДУН ИБРАЩИМОВУ 60 йашы тамам олмасы мцтасибятиля тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы, ишиндя бюйцк уьурлар арзулайырлар.

F.N.Иbrahimov 1952-ъи ил февралын 5-дя Шяkiнин Qudula kяndindя anadan olmuшdur. Орта тящсилини баша вурдугдан сонра, 1968-72-ъи иллярдя Azяrbaycan Dюvlяt Pedaqoji Иnstitutunun riyaziyyat fakцltяsinдя ali tяhsil almыш вя институту фярглянмя диплому иля битирмишдир. 197882-ci illяrdя ADPИ-dя aspirantura, 19982000-ci illяrdя Azяrbaycan Elmi Tяdqiqat Pedaqoji Elmlяr Иnstitutunda doktorantura hazыrlыьы keчmiшdir. 1982-ci ildя pedaqoji elmlяr namizяdi, 2007-ci ildя ися pedaqoji elmlяr doktoru alimlik dяrяcяsi алмышдыр. 1972-ci ildяn ixtisasы цzrя pedaqoji яmяk fяaliyyяtinя baшlaйыб мцхтялиф мяктяблярдя мцяллим вя директор вязифяляриндя чалышдыгдан сонра, 1982-1992-ci illяrdя Azяrbaycan Baш Pedaqoji Kadrlarыn Иxtisasыnыn Artыrыlmasы vя Yenidяn Щazыrlanmasы Иnstitutunun Шяki filialыnda mцdir, 1992-1993-cц illяrdя Шяki шяhяr 17 N-li orta mяktяbdя direktor, 19932000-ci illяrdя yenidяn BPKИA vя JHИ-nin Шяki filialыnda mцdir, 2000-2005-ci illяrdя Шяki шяhяr Иcra Hakimiyyяtiндя шюbя mцdiri vя бaшчыnыn mцavini яvяzi, 20052010-cu illяrdя Шяki шяhяr Tяhsil Шюbяsinin mцdiri vяzifяlяrindя iшlяmiшdir. 2010-cu ildяn Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutunun Шяki filialыnda мцяллим ишляйир вя 2011-ъи илдян Шяki Regional Elmi Mяrkяzindя aparыcы mцtяxяssis vяzifяsindя elmi yaradыcыlыq fяaliyyяti ilя mяшьuldur.

Шяki komandasы Prezident Kuboku uьrunda VЫ чюvkяn milli oyunuнун qalibidir 2011-ъи ил декабрын 17-дян 22-дяк Шяki rayonunun Daшцz kяndindя yerlяшяn Respublika Atчыlыq Turizm Mяrkяzindя Prezident Kuboku uьrunda VЫ чюvkяn milli oyunu цzrя yarышlar кечирилмишдир. Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin tяшkilatчыlыьы, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin dяstяyilя keчirilяn чempionatda respublikamыzыn шяhяr vя rayonlarыnы tяmsil edяn 16 komanda mцbarizя aparмышдыr. Иsmayыllы-Zaqatala- 2:1.

Dekabrыn 18-dя Atчыlыq Turizm Mяrkяzindя чюvkяn milli oyununun tяntяnяli aчыlыш mяrasimi olmuшdur. Mяrasimdя cяnab Elxan Usubov baшda olmaqla шяhяr rяhbяrliyinin, nazirliyin mяsul nцmayяndяlяri, mцxtяlif rayonlardan gяlmiш qonaqlar vя azarkeшlяr iшtirak etmiшlяr.

Шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova tяdbiri aчaraq demiшdir ki, яnяnяvi olaraq hяr il dekabrda keчirilяn bu yarышlar xalqыmыzыn mяdяni irsi olan atцstц milli oyunlarыn qorunub saxlanmasы, qяdim tarixя malik atчыlыq яnяnяlяrinin bяrpasы, юlkяmizdя atчыlыq turizminin tяbliьi vя inkiшafы, gяnc nяsildя bu sahяyя maraьыn oyadыlmasы mяqsяdi daшыyыr. Yarышlarыn coьrafiyasы ildяn-ilя geniшlяnir,

daha kцtlяvi xarakter alыr. Иlk dяfя 2006-cы ildя keчirilяn yarышlarda 6 komanda iшtirak edirdisя, indi onlarыn sayы 16-ya чatmышdыr. Musiqi kollektivlяrinin чыxышыndan sonra komandalar cяngi sяdalarы altыnda tribunanыn юnцndяn keчяrяk meydana daxil olmuшlar. Sonra tamaшaчыlar чюv-

kяn oyunu цzrя Шяki vя Иsmayыllы komandalarыnыn oyununu izlяmiшlяr. Qarшыlaшma 9-1 hesabы ilя Шяki komandasыnыn xeyrinя baшa чatmышdыr. Хадырладаг ки, dekabrыn 17-dя ilkin seчmя oyunlarы keчirilmiшdir. Seчim turunda aшaьыdakы nяticяlяr qeydя alыnmышdыr: Иsmayыllы-Tovuz - 1:0, Qяbяlя-Bяrdя - 2:0, Goranboy-Daшkяsяn - 2:0, Yevlax-Gюygюl - 3:2,

Respublika Atчыlыq Turizm Mяrkяzinin direktoru Elman Qяdirov mцsahibя zamanы demiшdir ki, яnяnяvi olaraq hяr ilin dekabrыnda keчirilяn bu yarышlar xalqыmыzыn mяdяni irsi olan atцstц milli oyunlarыn qorunub saxlanmasы, qяdim tarixя malik atчыlыq яnяnяlяrinin bяrpasы, юlkяmizdя atчыlыq turizminin tяbliьi vя inkiшafы, gяnc nяsildя bu sahяyя maraьыn oyadыlmasы mяqsяdi daшыyыr. Yarышlarыn coьrafiyasы ildяn-ilя geniшlяnяrяk daha kцtlяvi xarakter alыr. Иlk dяfя 2006-cы ildя keчirilяn yarышlarda cяmi 6 komanda iшtirak edirdisя, indi onlarыn sayы 16-ya чatmышdыr.

Dekabrыn 18-dя yaylыq milli oyunu цzrя yarыmfinal oyunlarыndan sonra qalib komandalar чюvkяn oyunu цzrя чыxышlarыnы davam etdirmiшdir: Шяki-Иsmayыllы 8:1; Qяbяlя - Oьuz - 4:0. Dekabrыn 19-da isя чюvkяn yarышыnыn nяticяlяri aшagыdakы kimi olmuшdur: Balakяn-Oьuz-4:0; Aьdam-Qax - 1:0; Aьstafa-Aьcabяdi - 4:1. Dekabrыn 20-dя papaq

oyunu цzrя yarыmfinalda 4 komanda mцbarizя aparmыш (ZaqatalaQяbяlя - 4:0; Goranboy-Yevlax 9:0), Zaqatala vя Goranboy komandalarы finala vяsiqя qazanmышlar. Final yarышыnda Zaqatala komandasы birincilik яldя etmiшdir. Sonrakы yerlяri Goranboy, Qяbяlя vя Yevlax komandalarы tutmuшlar.

lar.

Bu il ilk dяfя olaraq oyunlarыn proqramыna daxil edilяn yaylыq oyununun qalibi adыnы isя Gюygюl komandasы qazanmышdыr. Bяrdя, Daшkяsяn vя Tovuz tяmsilчilяri sonrakы yerlяri tutmuшlar.

Дekabrыn 22-dя 5 эцн davam edяn "Prezident Kuboku" uьrunda VЫ чюvkяn milli oyunu baшa чatmышdыr вя щямин эцн yarышlarыn tяntяnяli baьlanыш mяrasimi keчirilmiшdir. Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя Шяki vя Aьdam komandalarы arasыnda чюvkяn milli oyunu цzrя final qarшыlaшmasыnы izlяmiшlяr. Rяqiblяrini 4:0 hesabы ilя mяь-

Final gюrцшцndяn sonra komandalarыn mцkafatlandыrыlmasы mяrasimi olmuшdur. Bцtцn nюvlяr цzrя fяrqlяnяn komandalara Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin diplom vя pul mцkafatlarы tяqdim olunmuшdur. Bundan яlavя, чюvkяn milli oyununa hяsr olunmuш rяsm mцsabiqяsinin qaliblяri dя mцkafatlandыrыlmышlar. Чюvkяn milli oyununun qalibi Шяki komandasы isя yarышыn baш mцkafatыna - "Prezident

lub edяn Шяki komandasы nюvbяti dяfя "Prezident Kuboku" uьrunda чюvkяn milli oyununun qalibi adыnы qazanmышdыr. Цчцncц yeri aьstafalыlarы 1:0 hesabы ilя mяьlub edяn Balakяn komandasы tutmuшdur. Ону на гейд едяк ки, бir gцn яvvяl baшa чatmыш sцrpapaq oyunu цzrя yarышlarda Oьuz komandasы birinci yerя чыxmышdыr. Qax, Иsmayыllы vя Aьcabяdi komandalarы sonrakы yerlяri tutmuш-

Kuboku"na layiq gюrцlmцшdцr. Qalib komandalara mцkafatlarы Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin mяsul nцmayяndяsi Cavanшir Cяfяrov, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova, habelя iшtirakчы rayonlarыn mяdяniyyяt vя turizm шюbяlяrinin rяhbяrlяri tяqdim etmiшlяr. Sonda VЫ чюvkяn milli oyunu iшtirakчыlarы adыndan Prezident Иlham Яliyevя mцraciяt qяbul olunmuшdur.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:43 Page 8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.8

№ 12 (89), Декабр 2011

ИЪРА БАШЧЫСЫНЫН ЯЩАЛИ ИЛЯ (Яввяли гязетимизин СЯЙЙАР ЭЮРЦШЛЯРИ ютян сайларында) Шяки шящяр иъра щакимиййятинин башчысы Елхан Усубов мцтямади олараг шящяримизин мцхтялиф мящялляриндя вя районумузун кяндляриндя ящали иля сяййар эюрцшляри давам етдирир. Сакинляр иля йахындан танышлыг характери дашыйан бу эюрцшлярдя иъра башчысы вятяндашларын шикайят вя тяклифлярини динляйир, йерлярдя сосиал-игтисади проблемлярин щялли истигамятиндя иш апарылмасы цчцн тядбирляр эюрцр.

Чяlяbixan qяsяbяsindя sяyyar qяbul

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov vя Laчыn Rayon Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Ramiz Cяbrayыlov dekabrыn 8-dя Чяlяbixan qяsяbяsindя mяskunlaшan mяcburi kючkцnlяrlя gюrцшmцшlяr. Gюrцш yыьыncaьыnda kяnd

aьsaqqallarы, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri ilя yanaшы, baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, ayrы-ayrы xidmяt idarяlяrinin, mцяssisя vя tяшkilatlarыn rяhbяrlяri dя iшtirak etmiшlяr. Sakinlяr ilk olaraq rяhbяr iшчilяrin qяsяbяyя gяliшini onlara

Шяhяrin Daьdibi mяhяllяsindя sяyyar qяbul Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov dekabrыn 15-dя шяhяrin Daьdibi mяhяllяsinin sakinlяri ilя gюrцшmцшdцr. Gюrцш yыьыncaьыnda mяhяllя aьsaqqallarы, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri ilя yanaшы, baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, ayrы-ayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяlяri dя iшtirak etmiшlяr.

gюstяrilяn diqqяt vя qayьы kimi yцksяk qiymяtlяndirmiшlяr. Laчыn Rayon Иcra Hakimiyyяtinin Шяki rayonu цzrя sяlahiyyяtli nцmayяndяsi чыxыш edяrяk iyunun 17-dя qяsяbяdя keчirilяn gюrцш zamanы mяcburi kючkцnlяr tяrяfindяn qaldыrыlan mяsяlяlяrя hяssaslыqla yanaшaraq gюstяrdiyi kюmяyя gюrя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы cяnab Elxan Usubova bцtцn kючkцnlяr adыndan minnяtdarlыьыnы bildirmiш, gяlяcяk fяaliyyяtindя uьurlar arzulamышdыr. Bununla yanaшы, mяcburi kючkцnlяr tяrяfindяn яrazidя hяlli vacib mяsяlяlяrя dя toxunulmuш, fin tipli qurama evlяrdя vя mяktяb binalarыnda mцvяqqяti mяskun-

laшmыш mяcburi kючkцnlяr цчцn nяzяrdя tutulan qяsяbяnin tikintisinin sцrяtlяndirilmяsi, qяsяbяyя elektrik чilingяri шtatыnыn ayrыlmasы, Kюbяr Zяyzid kяndindя mяskunlaшmыш kючkцn ailяlяrя tяbii qazыn verilmяsi, musiqi tяhsili olan gяncin iшlя tяmin olunmasы vя sair-

lя baьlы tяkliflяr irяli sцrцlmцшdцr. Gюrцш yыьыncaьыnda qeyd olunan nюqsan vя чatышmazlыqlarыn aradan qaldыrыlmasы цчцn ayrы-ayrы mцяssisя vя tяшkilatlarыn rяhbяrlяrinя konkret tapшыrыqlar verilmiшdir.

Шяhяr sakinlяri ilk olaraq icra baшчыsыnыn vaxt tapыb яraziyя gяliшini, sakinlяrlя gюrцшцnц, onlara gюstяrilяn diqqяt vя qayьыnыn bariz nцmunяsi kimi yцksяk qiymяtlяndirmiшlяr. Bununla yanaшы, шяhяrimizdя, elяcя dя hяmin яrazidя aparыlan tikintiabadlыq, quruculuq iшlяrindяn danышыlmыш, mяhяllяlяrin яrazisindяki hяlli vacib mяsяlяlяrя dя toxunulmuшdur. Mяhяllя sakinlяri Tцrabя Hцmmяtova, Teymurчin Mяmmяdov, Mяlakя Sяlimova, Яhяd Abdullayev, Namiq Rяsulov, Яhmяdiyyя Bяkirov, Azяr Sяlimov vя baшqalarы чыxыш edяrяk qяza vяziyyяtindя olan 12 saylы tam orta mяktяb цчцn yeni binanыn tikilmяsi, N.Nяrimanov kцчяsinin dalan vя dюngяlяrinin яsaslы tяmiri, daьdan gяlяn sel sularыnыn axыb getmяsi цчцn suюtцrцcц

arxlarыn yenidяn qurulmasы, яrazidя poчt шюbяsi, aptek, bankomant aчыlmasыna kюmяklik gюstяrilmяsi, avtobus dayanacaьыnыn yenidяn qurulmasы, qяzalы vяziyyяtdя olan elektrik dirяklяrinin dяyiшdirilmяsi vя s. ilя baьlы tяlяb vя tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr. Gюrцш yыьыncaьыna шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov yekun vuraraq qeyd olunan nюqsan vя чatышmazlыqlarыn aradan qaldыrыlmasы цчцn ayrы-ayrы mцяssisя vя tяшkilatlarыn rяhbяrlяrinя konkret tapшыrыqlar vermiш, шяhяrdя aparыlacaq tikinti-abadlыq, quruculuq iшlяrinin daha da sцrяtlяndirilяcяyini, яhaliyя gюstяrilяn sosial xidmяtlяrin hяcmini vя keyfiyyяtinin, цmumilikdя isя яhalinin hяyat sяviyyяsinin яhяmiyyяtli dяrяcяdя yaxшыlaшacaьыnы bildirmiшdir.

Fazыl kяndindя sяyyar qяbul vя kяndя tяbii qazыn verilmяsi Uzun fasilяdяn sonra dekabrыn 24-dя Шяki rayonunun ucqar yaшayыш mяntяqяlяrindяn olan Fazыl kяndinя tяbii qazыn verilmяsi bяrpa olunmuшdur.

Bu mцnasibяtlя keчirilяn mяrasimdя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk kяndя tяbii qazыn verilmяsini яlamяtdar bir gцndя - mцstяqil Azяrbaycanыn memarы vя qurucusu, цmummilli lider Heydяr Яliyevin layiqli davamчыsы Prezident Иlham Яliyevin 50 illik yubileyindя, habelя 31 dekabr - Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliyi Gцnц vя Yeni il bayramы яrяfяsindя sakinlяr цчцn яsl bayram hяdiyyяsi olduьunu bildirmiшdir. Яhalinin elektrik enerjisi, tяbii qaz vя iчmяli su ilя tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы istiqamяtindя dюvlяtimizin baшчыsыnыn hяyata keчirdiyi tяdbirlяrdяn danышan icra

baшчыsы, regionlarыn 2009-2014-cц illяri яhatя edяn sosialiqtisadi inkiшafыna dair ikinci Dюvlяt Proqramыna uyьun olaraq, qarшыdakы illяrdя rayonun digяr yaшayыш mяntяqяlяrinin dя qazlaшdыrыlmasы цчцn mцvafiq tяdbirlяrin hяyata keчirilяcяyini diqqяtя чatdыrmышdыr. Qeyd olunmuшdur ki, hazыrda Шяkinin 17 kяndinin яhalisi tяbii qazdan istifadя edir. Tezliklя Bideyiz, Baш Zяyzid vя digяr kяndlяrin, habelя Turan qяsяbяsinin qazlaшdыrыlmasыna baшlanыlacaqdыr. Mяrasimdя Milli Mяclisin deputatы Cavanшir Feyziyev чыxыш edяrяk Prezident Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя Azяrbaycanыn son illяr ictimai-siyasi vя sosial-iqtisadi sahяlяrdя qazandыьы uьurlar barяdя danышmыш, яhalinin sosial problemlяrinin hяlli istiqamяtindя gюstяrdiyi diqqяt vя qayьыya gюrя шяkililяr adыndan dюvlяtimizin baшчыsыna minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir. Sonra qaz xяttinin aчыlышыnы bildirяn mяшяl alovlandыrыlmышdыr. Mяlumat verilmiшdir ki, rayon mяrkяzindяn 26 kilometr aralыda yerlяшяn Fazыl kяndinя tяbii qazыn verilmяsi 1994-cц ildя dayandыrыlmышdыr. Tяbii qazыn verilmяsini bяrpa etmяk mяqsяdi ilя "Azяriqaz" Иstehsalat Birliyi tяrяfindяn 3230 metr uzunluьunda paylayыcы xяtt tяmir olunmuшdur. Иndi bu kяnddя 55 abonent tяbii qaz ilя tяmin olunmuшdur. Mяrasimdя hяmчinin hяlli vacib mяsяlяlяrя dя toxunulmuш, kяndя gяlяn yolun asfaltlaшdыrыlmasы, yararsыz elektrik dirяklяrinin dяyiшdirilmяsi, kяnddя artezian quyusunun qazыlmasы, kяnd яsas mяktяbinin tяmiri, poчt шюbяsinin aчыlmasы,

tibb mяntяqяsi цчцn yeni bina tikilmяsi, яhalinin pay torpaqlarыna hцquqi sяnяdin verilmяsi vя sairlя baьlы tяkliflяr irяli sцrцlmцшdцr. Шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov qeyd olunan nюqsan vя чatышmazlыqlarыn aradan qaldыrыlmasы цчцn ayrы-ayrы idarя, mцяssisя vя tяшkilatlarыn rяhbяrlяrinя konkret tapшыrыqlar vermiш, шяhяrdя, hяm dя kяndlяrdя aparыlacaq tikinti-abadlыq, quruculuq iшlяrinin daha da sцrяtlяnяcяyini, яhaliyя gюstяrilяn sosial xidmяtlяrin hяcminin vя keyfiyyяtinin, цmumilikdя isя яhalinin hяyat sяviyyяsinin яhяmiyyяtli dяrяcяdя yaxшыlaшacaьыnы bildirmiшdir

Хябярлярин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин интернет сящифясиндян истифадя олунуб


1r:Layout 1 11.01.2012 20:43 Page 9

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 12 (89), Декабр 2011

сящ.9

Шяки Бялядиййясинин 2012-ъи ил цчцн БЦДЪЯСИ Шяки Бялядиййясинин 2012-ъи ил цчцн тясдиг олунмуш бцдъяси яразинин сосиал-игтисади инкишафы иля прогнозлар, гцввядя олан верэи дяряъяляри ясасында мювъуд малиййя мянбяляри цзря ресурслар, йяни физики шяхслярин верэийя ъялб едилмяли щяйятйаны торпаг сащяляринин физики щяъми, гейдиййатда олан дашынмаз ямлак вя онларын верэийя ъялб олунмалы дяйяри, бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламларына юдянилян щаггын дяйяри, бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларын иъаря щаггынын дяйяри, курорт рцсуму, мещманхана вя автомобил дайанаъагларындан дахил олан рцсумун дяйяри, Щ.Ялийев адына паркдан эялян эялирлярин дяйяри, торпаг сатышындан дахил олан эялирин дяйяри вя саир мянбяляр ясасында щазырланмышдыр. "Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында" Азярбайъан Республикасы Ганунунун 10ъу маддясиня ясасян нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъя щаггында гярар лайищяси мцвафиг сянядлярля бирликдя бялядиййя иъласынын мцзакирясиня тягдим едилмиш вя йерли ящалинин таныш олмасы мягсяди иля “Шяки Бядядиййяси” гязетинин 10-11-ъи сайында дяръ олунмушдур. Вя бундан сонра 2012-ъи ил цчцн щазырланмыш бцдъя лайищяси мцвафиг ялавя вя дяйишикликлярля бялядиййянин декабр айында кечирилян цмуми иъласында тясдиг едилмишдир. Ашаьыда Шяки Бялядиййясинин 2012-ъи ил цчцн тясдиг едилмиш бцдъяси иля таныш ола билярсиниз. Эялирляр Шяки Бялядиййясинин 2012-ъи ил бцдъяси 400000 (дюрд йцз мин) манат прогнозлашдырылмышдыр. Эялирлярин 30000 манаты (х/ч 7,5%) физики шяхслярдян торпаг верэисинин, 13200 манаты (х/ч 2,6%) физики шяхслярдян ямлак верэисинин, 5300 манаты (х/ч 1,3%) йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэисинин, 5000 манаты (х/ч 1,3%) бялядиййя мцл-

киййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламына эюря рцсумдан, 15000 манаты (х/ч 3,8%) торпагларын иъаря щаггындан, 2000 манаты (х/ч 0,5%) курорт, мещманхана вя автомобил дайанаъаьы рцсумларындан, 10000 манаты (х/ч 2,5%) Щ.Ялийев ад. паркдан дахил олан эялирлярдян, 2000 манаты (х/ч 0,5%) ясас вясаитлярин юзялляшдирлмясиндян дахил олмалардан, 295000 манаты (х/ч 73,8%) торпаг сатышындан дахил олмалардан, 10500 манаты (х/ч 3,2%) саир да-

кянар ишчилярин ямяк щаггы фонду 42180 манат (х/ч 10,5%), ямяйин юдянилмяси иля баьлы саир пул юдянишляри 5000 манат (х/ч 1,3%) тяшкил едир ки, ъями ямяк щаггы фонду 121880 манат (х/ч 30,4%) нязярдя тутулмушдур. Нязярдя тутулмуш ямяк щаггы фондуна уйьун олараг Дювлят Сосиал Мцдафия Фондуна 22-25% щесабы иля 228230 манат (х/ч 7,0%) сосиал сыьорта щаггы щесабланмышдыр. Мювъуд ганунчулуьа уйьун олараг мцвяггяти ямяк габилиййятини итирмяйя эюря 2

- Су канализасийа щаггынын юдянилмясиня 700 манат (х/ч 0,2%); - Саир коммунал хидмятлярин щаггынын юдянилмясиня 1000 манат (х/ч 0,3%); - Инвентар - аваданлыьын алынмасы вя тямири хяръляринин юдянилмясиня 2000 манат (х/ч 0,5%); - Бинанын ъари тямир хяръляринин юдянилмясиня 1000 манат (х/ч 0,2%); - Ясас вясаитлярин алынмасына 3000 манат (х/ч 0,8%); - Саир ъари хяръляриня 2000 манат (х/ч 0,5%); 1. Тящсил хяръляриня 1000 манат (х/ч 0,3%); 2. Сящиййя хяръляриня 1000 манат (х/ч 0,3%); 3. Сосиал мцдафия вя сосиал тяминат хяръляриня 2000 манат (х/ч 0,5%); 4. Мядяниййят, инъясянят, кцтляви информасийа, бядян тярбийяси вя дин сащясиндя фяалиййятин тянзимлянмяси хяръляриня 20000 манат (х/ч 5,0%); 5. Мянзил коммунал тясяррцфаты, мцлки мцдафия, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляриня 169990 манат (х/ч 42,5%); 6. Кянд тясяррцфаты, мешя тясяррцфаты хяръляриня 200 манат (х/ч 0,05%); 7. Ясас бюлмяляря аид едилмяйян хяръляря 1000 манат (х/ч 0,3%); сярф едиляъякдир. Шяки Бялядиййяси

хилолмалардан, 12000 манаты (х/ч 3,0%) дотасийадан дахилолманын пайына дцшцр. Физики шяхслярдян торпаг вя ямлак верэиляри дахилолмалары Азярбайъан Республикасынын Верэи Мяъялляси иля мцяййянляшдирилмиш верэи дяряъяляриня уйьун олараг щесабланмышдыр. Хяръляр Шяки Бялядиййяси цзря 2012-ъи ил цзря бцдъя хяръляри 400000 манат прогнозлашдырылмышдыр. Хярълярдя штатда олан 17 няфяр ишчинин ямяк щаггы фонду 74700 манат (х/ч 18,7%), штатдан

щяфтялик (14 эцнлцк) мцавинят - Електрик енержи щаггынын (х/ч - бцдъядя хцсуси чякиси; мцяссися тяряфиндян юдянилдийин- юдянилмясиня 15000 манат (х/ч Мябляь- манатла) дян хястялик вярягяляриня вя саир 3,8%); юдянишляря эюря 2000 манат Шяки Бялядийясинин 2012-ъи ил цчцн бцдъя хяръляри (0,5%) вясаит нязярдя тутулмушдур. № Эюстяриъиляр Мябляь Йерли бя- Игтисади (манат) лядиййя органлары тяснифат апаратынын сахлаЙерли бялядиййя органлары апаратынын сахланылмасы 204810,0 1 нылмасына ашаьыдакы хяръляр няО ъцмлядян зярдя тутулмуш74700,0 дур: 211100 Штатда олан ишчилярин ямяк щаггы - Дяфтяр42180,0 хана лявазиматы, 211200 Штатдан кянар ишчилярин ямяк щаггы ъари тясяррцфат 211300 Ямяйин юдяниши иля баьлы саир пул юдянишляри 5000,0 мягсядляри цчцн 28230,0 212100 Дювлят Сосиал Мцдафия Фондуна айырмалар

Шяки Бялядийясинин 2012-ъи ил цчцн бцдъя эялирляри Эюстяриъиляр

мал вя материалларын алынмасына 8000 манат (х/ч 2,0%); - Езамиййя хидмяти, сяфярляр вя ишчиляря конпенсасийа юдыянишиня 10000 манат (х/ч 2,5%); - Йанаъаг вя сцртэц материаллары алынмасына 4000 манат (х/ч 1,0%); - Саир няглиййат хидмятляри щаггынын юдянилмясиня 2000 манат (0,5%); - Рабитя хидмятляри щаггынын юдянилмясиня 4000 манат (х/ч 1,0%);

Мябляь (манат)

материалларын алынмасы

222100 223100 223200 224810 224100 224300 224600

2000,0 8000,0

Езамиййя хидмяти, сяфярляр вя ишчиляря компенсасийа юдяниши

10000,0

Йанаъаг вя сцртэц материалларынын алынмасы

4000,0

Саир няглиййат хидмятляри щаггынын юдянилмяси

2000,0

Рабитя хидмятляри щаггынын юдянилмяси

4000,0

Електрик енержи щаггынын юдянилмяси

15000,0

1. 2.

Мцяссися вя тяшкилатларын мянфяят верэиси Физики шяхслярин торпаг верэиси

30000,0

3.

Физики шяхслярин ямлак верэиси

13200,0

4.

Йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэиси

5300,0

5.

Саир дахилолмалар

10000,0

6.

Физики вя щцгуги шяхслярин малиййя йардымлары вя ианяляр

200,0

7.

Бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламына эюря йайыъы тяряфиндян юдянилян щагг

5000,0

225400 Инвентар аваданлыьын алынмасы вя тямири хяръляринин юдянилмяси

2000,0 1000,0

15000,0

221320 Биналарын ъари тямири хяръляринин юдянилмяси 311000 Ясас вясаитлярин алынмасы

8. 9.

Торпаг иъаря щаггы Курорт рцсуму, мещманхана вя автомобил дайанаъаьындан рцсум

10.

Щ.Ялийев адына паркдан эялян эялирляр

11.

Хяръляри юдямяк цчцн йюнялдилян илин яввялиня бцдъя галыьы

12.

Ясас вясаитлярин юзялляшдирилмясиндян дахилолмалар

13.

Торпаг сятышындан дахил олан эялир

14.

Гейри мадди активлярин сатышындан дахил олан эялир Ъями:

15.

Субсидийа: Йекуну:

200,0

274300 Хястялик вярягяляриня вя с. юдянишляр 221000 Дяфтярхана лявазиматы, ъари тясяррцфат мягсядляри цчцн мал вя

2000,0 10000,0 -----2000,0 295000,0 100,0

700,0

Саир коммунал хидмятляри щаггынын юдянилмяси

1000,0

Саир ъари хяръляр

5 6 7 8 9

12000,0

14

3000,0 2000,0

282000 Тящсил хяръляри 4

388000,0 400000,0

Су-канализасийа щаггынын юдянилмяси

1000,0

Сящиййя хяръляри

1000,0

Сосиал Мцдафия вя сосиал тяминат хяръляри Мядяниййят, инъясянят, кцтляви информасийа, бядян тярбийяси вя Дин сащясиндя фяалиййятин хяръляри Мянзил коммунал тясяррцфаты, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляри Кянд тясяррцфаты, мешя тясяррцфаты хяръляри Ясас бюлмяляря аид едилмяйян хяръляр Хярълярин ъями:

2000,0 20000,0 169990,0 200,0 3100,0

400000,0


1r:Layout 1 11.01.2012 20:43 Page 10

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.10

Yaшlы nяslя hюrmяt vя ehtiram borcumuzdur

Azяrbaycan Respublikasыnыn Ailя, Qadыn vя Uшaq Problemlяri цzrя Dюvlяt Komitяsi mцtяmadi olaraq ailяdя vя cяmiyyяtdя milli dяyяrlяrin qorunub saxlanыlaraq gяlяcяk nяsillяrя юtцrцlmяsi, gяnc nяslin yaшlы nяslя hюrmяt vя mяhяbbяt ruhunda tяrbiyя olunmasы istiqamяtindя maariflяndirmя kampaniyasы hяyata keчirir. Maariflяndirmя iшlяrinin davam etdirilmяsi mяqsяdilя komitя tяrяfindяn bюlgяlяrdя "Nяsillяrarasы mцnasibяtin cяmiyyяtin formalaшmasыnda rolu" adlы aksiyalara start verilib. Keчirilяn tяdbirlяr ictimaiyyяt tяrяfindяn maraqla qarшыlanыr. Hяmin mяqsяdlя шяhяrimizdя keчirilяn tяdbirdя aьsaqqallar vя aьbirчяk-

Sadiq Yusifov aчmыш, sяhяr 17saylы orta mяktяbin dil-яdяbiyyat mцяllimi Samirя Paшayevanыn mяruzяsi dinlяnilmiшdir. Шяhяr icra hakimiyяtti baшчыsы aparatыnыn mяsul iшчisi Sяdri Sяfяrov, шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin rяisi Vцqar Иsgяndяrov, шяhяr mяdяniyyяt vя turizm шюbяsinin mцdir mцavini Иsmayыl Иsmayыlov, шяhяr яhalinin sosial mцdafiя mяrkяzinin sektor mцdiri Tangiz Orucova, AMИ-nin Шяki filialыnыn tяlяbяsi Orxan Иsayev, чыxыш

bacarыqlarыndan bяhrяlяnmяlidirlяr. Adы, sanы, nяcib яmяllяri ilя tanыnan, lяyaqяtlя yaшayan, hяyat tяcrцbяsi ilя yeni nяsillяrя nцmunя olan aьsaqqallarыmыz, aьbirчяklяrimiz hяqiqяtяn bюyцk hюrmяt vя ehtirama layiqdirlяr. Tяdbirdя rayon aьsaqqallar шurasыnыn sяdri Vahid Qяniyev onlara gюstяrilяn diqqяt vя qayьыya gюrя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir. Tяdbir zamanы yaшlы nяslя mяnsub olan sяnяtkarlar uшaq vя gяn-

№ 12 (89), Декабр 2011

Шяki Apelyasiya Mяhkяmяsindя seminarmцшavirя keчirilmiшdir Dekabrыn 27-dя Шяki Apelyasiya Mяhkяmяsindя Azяrbaycan Respublikasы Ali Mяhkяmяsinin sяdri Ramiz Rzayevin sяdrliyi ilя seminar-mцшavirя keчirilmiшdir. Tяdbirdя Шяki Apelyasiya Mяhkяmяsinin, elяcя dя apelyasiya instansiya mяhkяmяsinin яrazi yurisdiksiyasыna aid edilmiш 11 шяhяr vя rayon mяhkяmяlяrinin hakimlяri iшtirak etmiшlяr. Mяhkяmяdяn bildirmiшlяr ki, seminar-mцшavirяdя 2010-cu ildя Шяki Apelyasiya Mяhkяmяsinin яrazi yurisdiksiyasыna aid edilmiш birinci instansiya mяhkяmяlяrindя baxыlmыш ictimai qayda vя ictimai tяhlцkяsizlik, idarячilik vя yol hяrяkяti qaydalarы яleyhinя olan inzibati xяtalara dair iшlяr цzrя mяhkяmя tяcrцbяsinin цmumilяшdirilmяsinin nяticяsi mцzakirя edilmiшdir.

31 Dekabr - Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliк Gцnц Artыq 20 ilдир ki, xalqыmыz, bцtцn dцnyada yaшayan soydaшlarыmыz ilin son gцnцnц ikiqat bayram яhvalыnda yaшayыrlar. 31 Dekabr - Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliк Gцnц vя Yeni il bayramы bir arada qeyd olunur. Bu gцnцn юz tarixчяsi var...

lяrlя yanaшы yeniyetmя vя gяnclяr, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri dя iшtirak edib. Tяdbiri giriш sюzц ilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsы aparatыnыn шюbя mцdiri

Amerikalы xanыm sahibkar Шяkidя gяnc qыzlar vя iшgцzar qadыnlarla gюrцшmцшdцr Amerika Birlяшmiш Шtatlarыnыn Azяrbaycandakы sяfirliyinin tяшяbbцsц ilя юlkяmizdя sяfяrdя olan internet marketinqi sahяsindя uьur qazanmыш amerikalы iш adamы xanыm Alisia Morqa bюlgяlяrя sяfяr

etmiшlяr.

Tяdbirdя belя bir fikir vurьulanmышdыr ki, bizim yeniyetmя gяnclяrimiz, orta nяslin nцmayяndяlяri bir qayda olaraq yaшlыlarыn hяyat tяcrцbяsindяn, bilik vя

proqramы чяrчivяsindя dekabrыn 4dя Шяki шяhяrindя mяktяbli-tяlяbя qыzlar vя iшgцzar qadыnlarla gюrцшmцшdцr. AzяrTAc xяbяr verir ki, tяdbiri ABШ-ыn юlkяmizdяki sяfirinin tяhsil vя mяdяniyyяt mяsяlяlяri цzrя mцшaviri Kristofer Cons aчaraq sяfirliyin dяstяyi ilя Azяrbaycanыn mцxtяlif regionlarыnda keчirilяn belя gюrцшlяrin yerli iшgцzar xanыmlarla, gяnclяrlя tяhsil mцbadilя proqramlarы sahяsindя tяcrцbя vя biliklяri bюlцшmяk mяqsяdi daшыdыьыnы bildirmiшdir. Diqqяtя чatdыrmышdыr ki, ABШ-ыn Kaliforniya шtatыndan olan xanыm sahibkar Alisia Morqa "refleta.com" onlayn istehlakчы mяlumatlarыn tяtbiqi proqramыnыn tяsisчisi vя icraчы direktorudur. Fяrdi mяlumatlarыn tяhlili metodikasы vя interaktiv reklam sahяsindя dяrin tяsяvvцrя malik olan A. Morqa, sяnaye яhяmiyyяtli

clяrlя tяlim aparmыш, шяhяr 3 saylы uшaq musiqi , шяhяr 17 saylы orta mяktяb шagirdlяrinin, uшaq rяqs ansamblыnыn чыxышlarы olmuшdur.

tяdbirlяrdя dя tanыnmыш natiqdir. 2011-ci ildя o, Dцnya Иqtisadiyyat Forumu tяrяfindяn Gяnc Qlobal Lider adыna layiq gюrцlmцшdцr. Alisia Morqa tяdbir iшtirakчыlarыna nцfuzlu Stanford Universitetindя tяhsil vя biznes sahяsindя qazandыьы uьurlar barяdя mяlumat vermiшdir. Sahibkarlыq vя karyera planlaшdыrыlmasы barяdя danышan A. Morqa, gяnc qыzlarы vя sahibkarlarы юz potensiallarыndan tam istifadя etmяyя чaьыrmышdыr. Gюrцшцn sonunda amerikalы xanыm sahibkar tяdbir iшtirakчыlarыnыn чoxsaylы suallarыnы cavablandыrmышdыr. Dekabrыn 1-dяn юlkяmizdя sяfяrdя olan xanыm sahibkar A. Morqanыn bюlgяlяrdя ilk gюrцшц dekabrыn 3-dя Иsmayыllы шяhяrindя baш tutmuшdur. Nюvbяti tяdbirlяr isя Gяncя, Шirvan, Xaчmaz vя Quba шяhяrlяrindя keчirilмишдир.

"Azяrbaycanda цmumtяhsil mяktяblяrinin akkreditasiyasыna baшlanыlmышdыr Hazыrda Akkreditasiya Komissiyasы tяrяfindяn Gяncя шяhяr 27 saylы fizika-riyaziyyat vя informatika tяmayцllц mяktяb-liseyin akkreditasiyasы hяyata keчirilir. Bunu AzяrTAc-a Tяhsil Nazirliyinin Akkreditasiya шюbяsinin mцdiri Hяbib Zяrbяliyev demiшdir. O bildirmiшdir ki, mяktяb-liseyin шagirdlяrinin fяnlяr цzrя hazыrlыq sяviyyяlяri dя yoxlanacaqdыr. Tяhsil Nazirliyinin Monitorinq vя qiymяtlяndirmя шюbяsi tяrяfindяn mяktяbin 9-cu vя 11-ci sinif шagirdlяri цчцn imtahan keчirilяcяkdir. Mяktяb tяrяfindяn hazыrlanan imtahan suallarыndan 60-ы seчilяcяk vя onlara cavab vermяk цчцn шagirdlяrя bir saat vaxt verilяcяkdir. Иmtahanыn keчirilmяsindя mяqsяd шagirdlяrin яldя etdiklяri biliklяr цzrя yaddaшlarыnы yoxlamaqdыr. Qeyd edяk ki, tяhsil naziri Misir Mяrdanov orta mяktяblяrin akkreditasiyasыna baшlanыlmasы ilя

яlaqяdar яmr imzalamышdыr. Orta mяktяblяrin akkreditasiyasы ilkin olaraq 11 pilot mяktяbi яhatя edяcяkdir. Hяmin mяktяblяr Gяncя шяhяr 27 nюmrяli fizikariyaziyyat vя informatika tяmayцllц mяktяb-lisey, Шirvan шяhяr 16, Bakы шяhяr 225 nюmrяli tam orta mяktяblяr, Sumqayыt шяhяr Tяbiяt fяnlяri tяmayцllц gimnaziya, Bakы шяhяr 164, Mingячevir шяhяr 10, Aьdaш rayon 1, Lяnkяran rayon 4 vя 6, Шяki шяhяr 3, Quba rayon 2 nюmrяli tam orta mяktяblяrdir. Xatыrladaq ki, bir qяdяr яvvяl Tяhsil Nazirliyindя "Цmumtяhsil mцяssisяsinin fяaliyyяtinin dюvlяt tяhsil standartlarыnыn tяlяblяrinя uyьunluьunu mцяyyяnlяшdirяn meyarlar" vя "Цmumtяhsil mцяssisяsinin fяaliyyяtinin statusuna uyьunluьunu mцяyyяnlяшdirяn meyarlar" tяsdiqlяnmiшdir.

Bakы, 20 dekabr (AzяrTAc)

1989-cu il dekabrыn 31-dя Naxчыvan Muxtar Respublikasыnda minlяrlя insan SSRИ-Иran (Azяrbaycan-Иran) sяrhяdindя aksiya keчirяrяk sяrhяd dirяklяrini sюkmяyя baшladы. Onilliklяr яrzindя bir-birindяn ayrы dцшmцш шimallы-cяnublu azяrbaycanlыlar Araz чayы цzяrindя qovuшdular. Bu hadisя Azяrbaycan tarixinя soydaшlarыmыzыn hяmrяylik aksiyasы kimi dцшdц. Hяmin tarixi gцndя Иstanbulda daha bir mцhцm hadisя baш verdi: dцnya azяrbaycanlыlarыnыn ilk konqresi iшя baшladы. Bu, azяrbaycanlы diasporunun tяшяkkцl tapmasы istiqamяtindя яlamяtdяr hadisя idi. 1991-ci il dekabrыn 16-da Naxчыvan Muxtar Respublikasыnыn Ali Mяclisinin Heydяr Яliyevin sяdrliyi keчяn iclasыnda 31 dekabrыn "Dцnya azяrbaycanlыlarыnыn hяmrяylik bayramы" kimi qeyd olunmasы barяdя qяrar qяbul edildi. Ali Mяclis bununla baьlы qanunvericilik aktыnыn qяbul olunmasы цчцn юlkя parlamentinя - Azяrbaycan Respublikasы Ali Sovetinя mцraciяt etdi. 1991-ci il dekabrыn 25-dя Ali Sovetin Milli Шurasы (parlamentin daimi faяliyyяt gюstяrяn orqanы) mцraciяti nяzяrя alaraq 31 dekabrыn Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliyi Gцnц elan olunmasы barяdя qanun qяbul etdi. Юtяn20 ildя dцnya azяrbaycanlыlarыnыn birlik vя bяrabяrliyi mюhkяmlяnib, azяrbaycanlы diasporu ilbяil daha aktiv qцvvяyя чevrilmяkdяdir. Hяrчяnd bu yolda hяlя чox iшlяr gюrцlmяlidir. Bu яziz bayram, 31 Dekabr - Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliyi Gцnц mцnasibяtilя bцtцn soydaшlarыmыzы tяbrik edirik! Qarшыdan gяlяn yeni teqvim ili - 2012-ci il mцnasibяtilя dя dцnyadakы bцtцn azяrbaycanlыlarы tяbrik edir, yeni ildя hяr kяsя yeni uьurlar dilяyirik!

Планетимизин мцхтялиф юлкяляриндя йашайан азярбайъанлыларын сайы 1. Азярбайъан - 9.600.000 2. АБШ - 1.000.000 3. Австралийа - 8.000 4. Австрийа - 10.000 5. Албанийа - 12.000 6. Аргентина - 12.000 7. Ялъязаир - 260.000 8. Яфганыстан - 460.000 9. Бангладеш - 175.000 10. Белчика - 13.000 11. Бирма - 8.000 12. Болгарыстан - 65.000 13. Бразилийа - 75.000 14. Бутан - 1.500 15. Б.Британийа - 170.000 16. Маъарыстан - 27.000 17. Йунаныстан - 13.000 18. Данимарка - 60.000 19. Мисир - 900.000 20. Индонезийа - 44.000 21. Иорданийа - 450.000 22. Ираг - 1.000.000 23. Иран - 30.000.000 24. Щиндистан - 300.000 25. Ирландийа - 4.000 26. Испанийа - 14.000 27. Италийа - 33.000 28. Йямян Я.Р. - 62.000 29. Канада - 170.000 30. Чин - 30.000 31. Кцвейт - 19.000 32. Малта - 25.000 33. Мексика - 27.000

34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66.

Монголустан - 5.000 Норвеч - 50.000 Б.Я.Я. - 55.000 Оман - 19.000 Пакистан - 650.000 Полша - 12.000 Португалийа - 7.000 Румынийа - 45.000 С.Ярябистаны - 40.000 Сурийа - 95.000 Судан - 17.000 Тцркийя - 3.000.000 Финландийа - 12.000 Франса - 70.000 Алманийа - 300.000 Чехийа - 2.000 Словакийа - 2.000 Исвеч - 2.000 Йугославийа - 6.000 Йапонийа - 10.000 Украйна - 500.000 Беларус - 7.000 Русийа - 3.000.000 Юзбякистан - 60.000 Газахыстан - 100.000 Эцръцстан - 600.000 Литва - 2.000 Молдова - 5.000 Латвийа - 4.000 Гырьызыстан - 16.000 Таъикистан - 14.000 Тцркмянистан - 4.500 Естонийа - 300


1r:Layout 1 11.01.2012 20:43 Page 11

№ 12 (89), Декабр 2011

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.11

Иstedad mяktяbdя yetiшir

Иradя RЮВШЯН,

АМЕА Шяki Regional Elmi Mяrkяzin elmi katibi, мemarlыq цzrя fяlsяfя doktoru Vaxt чox tez gedir... Artыq 2012-ci ilin astanasыndayыq. Bir-neчя aydan sonra yenя dя orta mяktяb mяzunlarыnыn arasыnda чaxnaшma hiss olunacaq. Hяr il ali mяktяblяrя qяbul imtahanlarы, abituriyentlяrin iхtisаs seчimi baшa чatdыqda, Rеspublikаmыzыn pаytахtыndа imtаhаn vеrib Шяkiyя qayыdan mяzunlarыn bяzilяrinin цzцndя sеvinc, bяzilяrinin isя цzцndя kяdяr hiss оlunur. Onlar iki qrupa bюlцnцrlяr - ali mяktяbя qяbul olunanlar vя olunmayanlar... Demяk olar ki, hяr il Tяlяbя Qяbulu цzrя Dюvlяt Komissiyasы (TQDK) ali tяhsil mцяssisяlяrinя bцtцn qruplar цzrя mцsabiqяdя iшtirak еtmяk цчцn tяlяb olunan цmumi balы aшaьы salыr. Bunun да sяbяbi hamыya yaxшы mяlumdur. Бу мяqalяni yаzmаqdа ися mяqsяdimiz hеч dя mяktяblяri tяnqid etmяk, ya dа tяriflяmяk deyil. Sadяcя, oxucularыmыzla bяzi mяlum fikirlяrimizi bюlцшmяk istяyirik. Belя ki, heч kimdяn gizli deyil ki, сон вахтлар шаgirdlяrin hazыrlыq sяviyyяsi чox aшaьыdыr. Bunun da sяbяbini, шцbhяsiz ki, mяktяbdя axtarmaq lazыmdыr. Elя mцяllimlяr var ki, юz yerlяrini tutmayыblar vя tяdris etdiklяri fяnнi няинки lazыmы sяviyyяdя uшaqlara чatdыra bilmirlяr, щятта бязиляри юз фяннини лазыми сявиййядя билмирляр. Burada tяяssцflя vя tяяccцblя qeyd etmяk yerinя dцшяr ki, yola saldыьыmыz 2011-ci il heч dя mцяяllimlяr цчцn dцшяrlы olmadы. Uzun illяr tяcrцbя toplamыш, tяdrisin sirlяrini юyrяnmiш вя йашы 65-и кечмиш mцяllimlяrin fiziki saьlamlыьы nяzяrя alinmadan, demяk olar ki, hamыsыnы tяqaцdя yola saldыlar. Bunun nя dяrяcяdя дцzgцn olduьunu deyя bilmяsяm dя, mяktяblяrdя tяhsilin sяviyyяsinя mяnfi tяsir gюstяrяciyinя щеч шцбщям йохдур. Яlbяttя, savadlы, юz iшinin юhdяsindяn lаzыmыncа gяlяn, sюzцn яsil mяnаsыndа шаgirdlяrin biliyя yiyяlяnmяsiндя cаn yаndыrаn mцяllimlяr Шяkidя чoxdur. Бунунла йанашы, tаm mяsuliyyяtlя dеyя bilяrяm ki, sоn vахtlаr оrtа mяktяblяrdя mцяllim sечiminя еtinаsыz yаnашыlыr. Иndi mцяllimlяrin mцsabiqя yolu ilя iшя qяbul olunduqlarы barяdя sюhbяtlяr gяzsя dя, mцsabыqяnin

nя dяrяcяdя obyektiv olmasыnы iшя gюtцrяnlя, iшя qяbul olandan baшqa heч kim bilmir. Mцаsir mяktяblяrdя hяr шеy шаgirdlяrin аrzu vя istяklяrinя, оnlаrыn tяfяkkцr tяrzinя vя еstеtik zюvqцnя uyьun оlmаlыdыr. Mяktяbя dаxil оlаn hяr bir шаgird sinif оtаqlаrыndа, fяnn kаbinяlяri vя lаbоrаtоriyаlаrdа, dяhlizlяrdя bir hаrmоniyа, gюzяllik hiss еtmяlidir. Hяm dя tяk hiss еtmяk yоx, gяnc nяsli gюzяlliyi sеvmяyя vя оnu qоrumаьа аlышdыrmаq lаzыmdыr. Bu isя hяr bir mцяllimdяn bюyцk pеdаqоji ustаlыq tяlяb еdir. Pеdаqоji kоllеktivlяrin башлыъа вязифяси ушагларын тялим-тярбийяси иля мяшьул олмаг вя шяxsiyyяt йетишдирмякдир. Оnа gюrя dя mцяllim istяr ictimаi, humаnitаr, istяrsя dя riyаzi вя техники еlmlяri tяdris еdяrkяn шagirdlяrin diqqяtini bu еlmlяrin bяdii еstеtik dяyяrlяrinя dя cяlb еtmяlidir. Riyаziyyаtы

boш keчirmяk istяyяnlяr, onabuna sюz atanlar da var. Ona gюrя dя elя dя bюyцk vя prinsipial fяrq gюrmцrяm. Amma bu gцn cavanlarыn bir qismi abыrsыz, яdяbsizdir. Daha чox cяmiyyяtdяn nяsя qoparmaq, яvяzindя bir шeylяr vermяmяk - bu prinsiplя yaшayanlar var. Amma bunu bцtцn cavanlara шamil etmяk olmaz. Bacarыqlы gяnclяrin zяhmяti, яmяyi gюz qabaьыndadыr. Bu gцn biz valideynlяr, mцяllimlяr, mцasir cavanlarla iшlяmяйин, onlarla dil tapmaьыn чяtin olduьundan qileylяnirik. Lakin bu o demek deyil ki, bizim gяnclяrimiz savadsыz vя bacarыqsыzdыr. Bяlkя biz - valideyinlяr, mцяllimlяr onlara dцzgцn yanaшmыrыq? Mцtlяq deyil ki, hamы ali tяhsil alsыn. Axir vaxtlar maraqlы bir paradoks yaranыb. Bu gцn яksяr valideynяr юvladыnыn mцtlяq ali tяhsil almasы ideyasы ilя yaшayir, юz uшaqlarыnыn bilik vя

lеktivlяrin шяhяrimizin yаrаdыcы tяшkilаtlаrы ilя яlbir iшlяmяsi xцsusilя vаcibdir. Бу эцн Rеspublikа Rяssаmlаr Иttifаqыnыn Шяki bюlmяsinin idаrя hеyяti шяhяr mяktяblяrindя incяsяnяtlя bаьlы dяrslяrin tяшkili, mяktяblяrin bяdii еstеtik tяrtibаtы ilя mаrаqlаnыrmы? Belя tяшяbbцs olsa, pеdаqоji kоllеktivlяr tяrяfindяn rяьbяtlя qаrшыlаnarmы? Yаxшы оlаr ki, bu tяшkilаtlаrlа tяhsil шюbяsi vя mяktяb аrаsыndа mяnяvi kюrpц yаrаdыlmаsыnыn zяruriliyi hiss еdilsin. Ейни заманда, тяsviri incяsяnяt, rясmxяtt, яmяk tяlimi dяrslяrini tяdris еdяn mцяllimlяr юz pешяlяrini цrяkdяn sеvmяli, шаgirdlяrdя nяcib kеyfiyyяtlяr fоrmаlашdыrmаьа ciddi sяy gюstяrmяlidirlяr. Lаkin tяяssцf ki, bu sаhяdя mцsbяt nаiliyyяtlяrlя yаnашы, nюqsаnlаr dа vаrdыr. Bеlя ki, bяzi mяktяblяrdя bu dяrslяr mцvаfiq tяhsili, tеxniki hаzыrlыьы, еstеtik zюvqц оlmаyаn insanlara tаp-

sеvяn vя оnа аludя оlаn шagird bu еlmin tяkcя quru cяhяtlяrini gюrmяli dеyil. Mцяllim gяlяcяk riyаziyyаtчыnыn dа dцnyа gюrцшцndя, hяyаtа bаxышыndа gюzяlliyя, еstеtik tяfяkkцrя mаrаq yаrаtmаlыdыr. Tяsаdцfi dеyil ki, яdяbiyyаtыmыzыn klаssiki, dаhi Nizаmi Gяncяvinin yаrаdыcыlыьыndа biz hяndяsяnin, аstrоnоmiyаnыn, sяmа cisimlяrinin bяdii tяfяkkцrdя yаrаtdыьы pоеtik tяsirlяri duyur, оnun insаn mяnяviyyаtыnы kаmillяшdirdiyini gюrцrцk. Hяr bir mцяllim tяdris еtdiyi fяndяn аsыlы оlmаyаrаq шаgirdlяrdя hяyаtыn bцtцn tяrяflяrini gюrmяk vя dяrk еtmяk bаcаrыьыnы tяrbiyя еtmяlidir. Gюrkяmli yazычы, rejыssor vя ssenarist Anar, bir mцsahibя zamanы "Sovet dюvrцnцn gяnclяrini mцasir Azяrbaycan gяncliyindяn fяrqlяndirяn cяhяtlяr hаnsыlаrdыr?" sualыnа belя cavab vermiшdi: - Mяn цmumilяшdirmяnin яleyhinяyяm. Sovet dюvrцndя dя, elя indi dя gяnclяr mцxtяlifdir. O vaxt da elя gяnclяr olub ki, biliklяrini artыrmaьa, cяmiyyяtя xeyir vermяyя чalышыblar, sяmяrяli iшlя mяшьul olublar, onlarla yanaшы avaralar da olub. Ыndinin юzцndя dя elяdir. Bu gцn elя gяnclяr var ki, чalышmaq, nяsя bir iш gюrmяk istяyir. Tяbii ki, vaxtыnы

bacarыьыna mяhяl qoymadan bцtцn fяnlяr цzrя repetitor tutur, belяliklя юzlяri dя, uшaqlarы da iztirab чяkirlяr. Яn чox da belяlяrinin arasыnda oьlan uшaqlarыnыn valideynlяri цstцnlцk tяшkil edir ki, bunun da sяbяbi birmяnalы olaraq hяrbi xidmяtlя baьlыdыr. Dцzdцr, biz valideynlяr qыzlarыmыzыn da ali tяhsilli olmaqlarыnda maraqlыyыq. Bunu da baшa dцшmяk чяtin deyil. Lakin yadдan чыxarmaq lazыm deyil ki, юlkяmizя, millяtimizя ali tяhsilli mцtяxяssislяrdяn baшqa, xalq tяsяrrцfatыnыn bцtцn sahяlяrindя istedadli, bacarыqlы, юz iшinя can yandыran sяnяtkarlar, ustalar, fяhlяlяr dя lazыmdыr. Bu mяsяlя ilя baьlы mяn bir memar kimi юzцmя yaxыn olan vя mяktяblяrdя чox aшaьы sяviyyяdя tяdris оlunаn fяnlяrя xцsusi toxunmaq istяrdim. Gяnc nяslin hяrtяrяfli inkiшаfыndа digяr fяnlяrlя yаnашы, tяsviri incяsяnяt, rяsmxяtt, яmяk тялими dяrslяrinin dя rоlu чох bюyцkdцr. Шяhяrimizin mяktяblяrindя, pеdаqоji kоllеktivlяrdя bu sаhяdя kifаyяt qяdяr tяcrцbя tоplаnmышdыr. Lаkin tяяssцflя qеyd еtmяk lаzыmdыr ki, аdы чяkilяn fяnlяrin tяdrisi tаm qяnаяtbяxш dеyildir. Беля дцшцнцрям ки, шаgirdlяrdя еstеtik tяrbiyяnin fоrmаlашmаsыndа pеdаqоji kоl-

шыrыlыr. Lakin hazыrda шяhяrimizdя kifayяt qяdяr mеmаrlar, rяssаmlar var... Rеspublikа Rяssаmlаr Иttifаqыnыn чоx qцvvяtli bюlmяsi vаr... Onlаrыn bilik vя bacarыьыndan, gцcцndяn istifаdя еtmяk dцзgцn olmazmы?.. Мяktяb rяhbяrlяri дя яmяk vя incяsяnяt dяrslяrinin yцksяk sяviyyяdя kечirilmяsi цчцn mцяllimlяrя яmяli kюmяk еtmяlidirlяr. Bu sаhяdя mяktяbin юzцnцn plаnы olmalыdыr. Mяktяblяrdя xцsusi sяrgi vя mцzеylяr yаrаdыlmalыdыr. Сevindirici haldыr ki, сон иллярдя belя problemlяr юn plana чыxardыlыr. Bu yaxыnlarda Шяki Sяnяtkarlar Evindя gяnc sяnяtkarlarыn sяrgisi тяшкил едилмишди. Шяki Шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin, "Gяnc novatorlar" Иctimai Birliyinin tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn tяdbirdя gяnc sяnяt ustalarы ilя yanaшы, Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn ali vя orta ixtisas mяktяblяriнин дя tяlяbяlяrinin яl iшlяri tяqdim olunmuшdu. Sяrginin яsas mяqsяdi milli - mяnяvi dяyяrlяrimiz olan el sяnяtkarlыьыnыn qorunub saxlanыlmasыna, gяnclяr arasыnda daha geniш tяbliьinя nail olmaq, yeniyetmя vя gяnclяrdя bu sahяyя maraq oyatmaq, habelя ictimaiyyяti gяnc sяnяtkarlarыn яl iшlяri ilя tanыш etmяk idi. Vя hяmin sяrginin tяшkilat-

чыlarыna mяn dяrin minnяtdarlыьыmы bildirirяm vя sяrgi ilя tanышlыqdan sonra qяti deyя bilяrяm ki, шяhяrimizdя istedadlы insanlar чoxdur. Onlarыn isя hamыsыnы цzя чыxardыb, geniш auditoriyaya tяqdm etmяkdя orta mяktяblяrdя tяdris edilяn rяsm, rяsmxяtt vя яmяk tяlimi fяnnlяrinin bюyцk rolu vardыr. Bяzяn bizim "чяtin tяrbiyя olunan", "savadsыz" adlandыrdыmыz uшaqlar arasыnda elя istedadlыlarы olur ki, sadяcя belяlяrinя adlarыnы чяkdiyimiz fяnnlяr vasitяsi ilя dцzgцn istiqamыt vermяk kifayяtdir ki, onlar cяmiyyяt цчцn lazыmlы шяxsiyyяt kimi yetiшsinlяr. Иstedad mяktяbdя yetiшяr!.. Bu mяqalяdя nя mяktяbin, nя mцяllimlяrin adы чяkilmяsi юnяmli deyil, lakin, yarыmчыq da olsa, mяn bir neчя saьirdin iradlarыnы arzularыnы диггятinizя чatdыrmaq istяyirяm. Sorьu zamanы mяni tяяcцblяndirяn vя sevindirяn o oldu ki, uшaqlar nя oxuduqlarы mяktяbin nюmrяsini, nя mцяllimlяrin adlarыnы чяkmяkdяn qяtiyyяn чяkinmirlяr. Hяr шeyi olduьu kimi sюylяyirlяr. Mяn isя uшaqlarыn dediklяrini ad чяkmяdяn diqqяtinizя чatdыrmaq istяyirяm: - "Mяktяbimizdя problemlяr чoxduр. Яsas problem partalarыn vя divarlarыn pis vяziyyяtdя olmasыdыr. Qapыlar baьlanmыr, muяllimlяr yaxшы dяrs keчmirlяr, xususi ilя dя (мцяллимин ады чякилир) ..." - "Санитар говшаьы mяktяbimizin hяyяtindяdir vя чox natяmiz vяziyyяtdяdir. Mяktяbimiz 2 mяrtяbяlidir. Biz hяyяtя dцшяnя qяdяr zяng чалыныр. Ona gюrя dя istяrdik ki, mяktяbimizin binasыnda yeni Санитар говшаьы tikilsin." - "Stadionumuz шoranlыqdыr. Uшaqlar stadiona ayaq basa bilmir. Чцnki stadiona girяn insan “saь чыxmыr”, stadionda “batыr”. Biz ona gюrя idman dяrslяrindя mяktяbin hяyяtindя (asfaltыn цzяrindя) futbol vя digяr oyunlar oynamalы oluruq." - "Mяktяbimizdя istilik sistemi iшlяmir. Sinifdя mцяllimlяr vя шagirdlяr gюdяkcяylя otururlar. Sinifляр чox soyuq olur. Mяn palto ilя oturmuram, urяyim darыxыr paltoda. Ona gorя dя il boyu xesteyem." Belя шяraitdя yetiшяn gяnclяrdяn nя gюzlяmяk olar? Bunlardan bilik, savad, alicяnablыq, vяtяnpяrvяrlik tяlяb etmяyя bizim haqqыmыz varmы? Йазынын соnунdа аli mяktяblяrя qяbul olunуб, абитурийент адыны алмыш мязунларымыза uьurlar arzulayыram. Оnlаrа bilik verяn, yol gюstяrяn mцяllimlяrя minnяtdarlыьыmы bildilirяm. Keчid balы toplaya bilmяyяn mяzunlarымызa isя demяk istяyirяm ki, qanыnыzы qaraltmayыn. Sizin aranыzda чox bacarыqlы gяnclяr var. Mяn sizlяri bаcаrыqlы peшя sahiblяri, Шяkimizin ehtiyacы olan gюzяl sяnяtkarlаr arasыnda gюrmяk istяyirяm. Сонда fцrsяtdяn istifadя edib шяhяrimizin pedaqoji ictimaiyyяtini, шagird vя tяlяbяlяrini, eyni zamanda qяzetimizin bцtцn oxucularыnы Дцнйа Азярбайъанлыларынын щямрйлик эцнц вя yeni il mцnasыbяti ilя tяbrik edirяm.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:44 Page 12

сящ.12

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 12 (89), Декабр 2011

Шяки gцndяn-gцnя gюzяllяшir, abadlaшыr Prezident Иlham Яliyevin bu il sentyabrыn 12-dя imzaladыьы "Шяki шяhяrinin sosial-iqtisadi inkiшafыnыn sцrяtlяndirilmяsinя dair яlavя tяdbirlяr haqqыnda" Sяrяncam bu qяdim шяhяrin mцasirlяшdirilmяsi vя inkiшafыnda yeni mяrhяlяnin baшlanьыcыnы qoymuшdur. Sяrяncamda шяhяrin millimemarlыq цslubunun qorunub saxlanmasы, яrazinin infrastrukturunun yenudяn qurulmasы, шяhяrin turizm potensialыnыn geniшlяndirilmяsi, tarixi abidяlяrin qorunub saxlanmasы vя bяrpa edilmяsi, xalq tяtbiqi sяnяtinin daha da inkiшaf etdirilmяsi vя digяr tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsi nяzяrdя tutulur. Hazыrda Шяki шяhяri bюyцk bir tikinti meydanчasыnы xatыrladыr. Шяhяrin Heydяr Яliyev, M.F. Axundov, M.Я.Rяsulzadя prospektlяrindя, Salman Mцmtaz kцчяsindя, Teatr meydanыnda, park vя xiyabanlarda bяrpa vя yenidяnqurma iшlяri yцksяk sцrяtlя davam etdirilir, mяrkяzi xяstяxana binasыnыn fasadы yenidяn qurulur, kцчя vя prospektlяrdя mцasir iшыqlandыrma sistemi quraшdыrыlыr, qяdim yaшayыш binalarы, abidяlяr bяrpa olunur. Bir sюzlя, шяhяr simasыnы dяyiшir, mцasirlяшir, gюzяllяшir. Яlamяtdar bayramlar - 31 dekabr- Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliyi Gцnц vя Yeni il bayramы яrяfяsindя шяhяrin Чяlяbixan

mяhяllяsindя, Bяшir Mяmmяdov kцчяsindя yerlяшяn istirahяt guшяsi - mini park yenidяnqurma iшlяrindяn sonra yenidяn sakinlяrin istifadяsinя verilmiшdir. Bu mцnasibяtlя keчirilяn mяrasimdя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov, Milli Mяclisin deputatы Cavanшir Fey-

birinя чevrilяcяkdir. Юlkяmizin daha da inkiшaf etmяsi, iqtisadi qцdrяtinin artmasы mяqsяdi ilя Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn ardыcыl tяdbirlяrin hяyata keчirildiyini, Azяrbaycanыn beynяlxalq alяmdя nцfuzunun durmadan artdыьыnы vurьulayan natiqlяr, Шяki яhalisi adыndan dюvlяtimizin baшчыsыnы яlli-

ziyev чыxыш edяrяk sakinlяri qarшыdan gяlяn яlamяtdar bayramlar mцnasibяtilя tяbrik etmiш, Шяkidя aparыlan geniшmiqyaslы tikinti-quruculuq iшlяri barяdя danышmышlar. Qeyd olunmuшdur ki, Шяki tezliklя nяinki bюlgяnin, elяcя dя respublikamыzыn яn gюzяl шяhяrlяrindяn

illik yubileyi mцnasibяtilя цrяkdяn tяbrik etmiш, ona mюhkяm cansaьlыьы, Azяrbaycanыn daha da чiчяklяnmяsi naminя fяaliyyяtindя yeniyeni uьurlar arzulamышlar. Sonra sakinlяr parkы gяzmiш, yaradыlan шяraitlя tanыш olmuшlar.

dыqlarы binalarыn qarшыsыnыn abadlaшdыrыlmasы, ictimai hяyяtdя idman meydanчasы vя kiчik park salыnmasы, И.Hяmidov kцчяsindяki suюtцrцcц arxlarыn geniшlяndirilmяsi, dюngяlяrin asfaltlaшdыrыlmasы, S.Rяhman kцчяsindяki arxlarыn tяmiri, M.Яliyev kцчяsinin asfaltlaшdыrыlmasы vя yolkяnarы arxlarыn tяmiri, M.Я.Rяsulzadя prospektindяki 4a цnvanыnda iчmяli su probleminin hяlli vя sairlя baьlы tяlяb vя tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr. Gюrцш yыьыncaьыna шяhяr

icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov yekun vuraraq qeyd olunan nюqsan vя чatышmazlыqlarыn aradan qaldыrыlmasы цчцn ayrы-ayrы mцяssisя vя tяшkilatlarыn rяhbяrlяrinя konkret tapшыrыqlar vermiш, шяhяrdя aparыlacaq tikinti-abadlыq, quruculuq iшlяrinin daha da sцrяtlяndirilяcяyini, яhaliyя gюstяrilяn sosial xidmяtlяrin hяcmini vя keyfiyyяtinin, цmumilikdя isя яhalinin hяyat sяviyyяsinin яhяmiyyяtli dяrяcяdя yaxшыlaшacaьыnы bildirmiшdir.

Шяhяrdя yeni sosial layihя hяyata keчirildi Шяkidя яhalinin яn sыx yerlяшdiyi yaшayыш sahяlяrindяn birindя - "Яшirlяr" mяhяllяsindя sakinlяrin asudя vaxtlarыnыn tяшkili цчцn tikilmiш yeni bina istifadяyя verilib. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov vя millяt vяkili Cavanшir Feyziyevin iшtirakы ilя hяmin sosial obyektin aчыlыш mяrasimi keчirilib. Aztяminatlы ailяlяrin mяrasimlяrini keчirmяk цчцn hяr cцr шяrait yaradыlan

bu binada tяdbirlяr tяmяnnasыz olaraq reallaшacaq. Hяm icra baшчыsы, hяm dя millяt vяkili чыxыш edяrяk юlkя baшчыsыnыn яhaliyя gюstяrdiyi qayьыdan, vяtяndaшlarыn sosial problemlяrinin hяlli istiqamяtindя gюrцlяn iшlяrdяn danышaraq sakinlяri yeni sosial obyektin aчыlышы mцnasibяti ilя tяbrik edib. Qeyd olunub ki, Azяrbaycanыn intensiv inkiшaf edяn bюlgяlяrindяn olan Шяkidя son vaxtlar geniшmiqayslы abadlыq, tikinti,quruculuq iшlяri hяyata

keчirilib. Шяki daь rayonudur vя belя yerdя sosial-mяiшяt obyektlяrin tikilmяsi tяqdirяlayiq haldыr. Bildirilmiшdir ki, bu kimi tikililяr gяlяcяkdя шяhяrin digяr hissяlяrindя dя istifadяyя verilяcяk. Tikinti iшlяrinin шяhяrin daxili imkanlarы hesabыna aparыldыьы da qeyd olunmuшdur. Tяdbirdя gюrцlяn iшlяrdяn razыlыqlarыnы bildirяn mяhяllя sakinlяri bir sыra hяlli vacib mяsяlяlяrя dя toxunmuш, mцvafiq kюmяklik gюstяrilmяsini xahiш etmiшlяr. Belя ki, sakinlяr yaшa-

Шяhяr rяhbяrliyi hяrbi hissяlяrdя keчirilяn bayram шяnliklяrindя iшtirak etmiшdir

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov, hцquq-mцhafizя orqanlarыnыn rяhbяrlяri vя icra hakimiyyяti aparatыnыn mяsul iшчilяri 31 dekabrDцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяm-

rяyliyi Gцnц vя Yeni il mцnasibяtilя rayon яrazisindя yerlяшяn Sяrhяd Dяstяsi, Daxili Qoшunlar vя Fюvqяladя Hallar Nazirliyinin hяrbi hissяlяrindя keчirilяn bayram шяnliklяrindя iшtirak etmiшlяr.

Tяdbirlяrdя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov яsgяr vя zabitlяri яlamяtdar bayramlar mцnasibяtilя tяbrik etmiш, Azяrbaycan dюvlяtчiliyinin, onun mцstяqilliyinin vя яrazi bцtюvlцyцnцn qorunmasыnda, dюvlяt sяrhяdlяrinin etibarlы mцhafizяsindя, baш vermiш fюvqяladя hallarыn nяticяlяrinin aradan qaldыrыlmasыnda hяrbчilяrin, яsgяrlяrimizin цzяrinя чox bюyцk mяsuliyyяt dцшdцyцnц bildirmiш, onlara xidmяti vяzifяlяrin yerinя yetirilmяsindя uьurlar arzulamышdыr. Hяrbчilяr gюstяrilяn diqqяt vя qayьыya gюrя шяhяr rяhbяrliyinя minnяtdarlыq etmiш, doьma Vяtяnя sяdaqяtlя xidmяt edяcяklяrini, Azяrbaycan Prezidenti, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin etimadыnы doьrultmaq цчцn sяy vя bacarыqlarыnы яsirgяmяyяcяklяrini

bildirmiшlяr. Bayram tяdbirlяrindя шяhяr mяdяniyyяt vя turizm шюbяsinin, habelя pedaqoji kollecin kollektivlяri rяngarяng konsert

proqramы ilя чыxыш etmiшlяr. Qonaqlar яsgяrlяrimizin mяiшяt шяraiti ilя dя tanыш olmuш, onlarla sяmimi sюhbяt aparmышlar.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 13

№ 12 (89), Декабр 2011

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.13

Yeni iliniz mцbarяk!

Илин сонуна hяlя bir neчя gцn qaлмыш шяhяrimizn kцчяlяri, parklarы, baьlarы, meydanlarы Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяylik Gцnц vя yeni ilin gяliшi mцnasibяtilя bayramsayaьы bяzяdilmiш, шяhяrin sakinlяri bayram axшamы

цчцn шяhяrin baш meydanыna dяvяt olunmuшdular. Юz el-obasыnы, yer-yurdunu bюyцk mяhяbbяtlя sevяn, Azяrbaycan dюvlяtчiliyinя sonsuz sяdaqяt gюstяrяn шяkililяr vя шяhяrimizin qonaqlarы hяmin чaьrышы bюyцk mяmнuniyyяtlя qяbul edяrяk, bюyцklцuшaqlы шяhяrin mяrkяzi park vя meydanlarыna toplaшmышdыlar. Bяlkя dя шяhяrimizin gecяlяri heч zaman bu qяdяr izdihamlы gюrцnmяmiшdi. Цmumrayon шяnliklяrinя vя tяdbirlяrя Шaxta babanыn meydana gяliшi, yeni il шamlarыnыn, шяhяrin baш kцчя vя meydanlarыnы, ictimai binalarыn fasadыnы bяzяyяn rяngarяng kцчя iшыqlarыnыn yandыrыlmasы, hяmvяtяnlяrimizя xeyirduasы ilя start verilmiш, mюhtяшяm bir atяшfяшanlыqla gюyцn цzц iшыqlandыrыlmыш, incяsяnяt ustalarыnыn чыxышlarы dinlяnilmiш, шadlыq vя шadyanalыq olmuшdur. Sonra цmumrayon tяdbiri шяhяrin яn gюzяl, яn yaraшыqlы шadlыq sarayыnda davam etdirilmiш,

2011-ci ilin yekunlarыna gюrя ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi, elm, tяhsil, sяhiyyя, mяdяniyyяt, idman vя digяr sahяlяr цzrя "Иlin qaliblяri" adыna layiq gюrцlmцш nominantlarыn mцkafatlandыrыlmasы mяrasimi keчirilmiшdir.

lяr mцnasibяtilя tяbrik etmiш, 2011-ci ildя rayonun ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi, elmi-mяdяni hяyatыnda baш verяn yeniliklяrdяn, qazanыlan uьurlardan danышmышdыr. Natiq demiшdir ki, цmцmmilli liderimiz Heydяr Яliyevin tяшяbbцsц ilя 1992-ci il dekabrыn 16-da Naxчыvan Muxtar Respublikasыnыn Ali Mяclisi, sonra isя Azяrbaycan Respublikasыnыn Milli Mяclisi 31 dekabrы Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяylik gцnц kimi qeyd olunmasы haqqыnda qяrar qяbul etmiшdir. Artыq 19 ildir ki, dцnyanыn mцxtяlif юlkяlяrindя yaшayan soydaшlarыmыz bu bayramы tяntяnяli шяkildя qeyd edir. Bu gцn bцtцn dцnya azяrbaycanlыlarы fяxr edir ki, onlarыn mцstяqil, azad, suveren юlkяsi vardыr. Cяnab Prezidentimiz Иlham Яliyevin rяhbяrliyi altыnda indi Azяrbaycan bцtцn dцnyada tanыnan, iqtisadiyyatы dinamik inkiшaf edяn bir юlkяyя чevrilmiшdir. Bu gцn respublikamыzыn demяk olar bцtцn yaшayыш mяntяqяlяrinin, шяhяr vя kяndlяrimizin simasы яhяmiyyяtli шяkildя dяyiшmiшdir. Иndi юlkяmiz bir чox regional layihяlяrin hяyata keчirilmяsindя яhяmiyyяtli rol oynayыr. 2011-ci ildя Avropa Иttifaqы ilя Azяrbaycan arasыnda"Cяnub" qaz dяhlizi цzrя Bяyannamя imzalanmыш, Abшeron yataьыnda bюyцk qaz ehtiyatlarы aшkarlanmышdыr. Yola salmaьa hazыrlaшdыьыmыz bu ildя Azяrbaycan bюyцk diplomatik qяlяbя qazanmыш, Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatыnыn Tяhlцkяsizlik Шurasыna qeyri-daimi цzv seчilmiшdir. 2011-ci ildя юlkяmiz dюvlяt mцstяqilliyinin 20 illiyini tяntяnяli шяkildя qeyd etmiшdir. Natiq qeyd etmiшdir ki, "Evroviziyon - 2011" mahnы mцsabiqяsindя Azяrbaycan tяmsil-

ru sцrяtlя inkiшaf edir. Яhalyя verilяn pensiyalar, sosial mцvainяtlяr яmяk haqlarы bir neчя dяfя artmышdыr. Aztяminatlы ailяlяrin sosial mцdafiяsi istiqamяtindя xeyli iшlяr gюrцlmцшdцr.

шыnda iшtirak etmiшdir. Bundan baшqa dюvlяt baшчыsы Шяki шяhяrinin sosial-iqtisadi inkiшafыnыn sцrяtlяndirilmяsinя dair bir sыra sяrяncamlar imzalamыш, bununla da tarixi шяhяrlяrin inkiшafы prosesi mяhz Шяkidяn baшlamышdыr.

2011-ci ildя Cяnab Prezidentimizin imzaladыьы 3 mцhцm sяrяncam onun bu шяhяrя olan bюyцk qayьыsыnыn nяticяsidir. Иcra baшчыsы Шяkiyя vя шяkililяrя gюstяrdiyi hяssas mцnasibяtя, hяdsiz diqqяt vя qayьыya gюrя bir daha cяnab Prezidentimizя шяkililяrin minnяtdarlыьыnы bildirmiш, ona can saьlыьы, yeni-yeni uьurlar arzulamышdыr. Natiq onu da vurьulamышdыr ki, 2012-ci ildя dя rayonumuzda bir sыra mцhцm layihяlяr hяyata keчirilяcяk, tarixi gцnlяr, bayram tяdbirlяri yцksяk sяviyyяdя qeyd olunacaqdыr.

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы cяnab Elxan Usubov hяm шяhяrin baш meydanыnda, hяm dя burada rayonumuzun sakinlяrini яlamяtdar vя tarixi gцn-

чilяri qяlяbя qazanmышdыr. Bu isя o demяkdir ki, 2012-ci ildя bu bюyцk mцsabiqя юlkяmizdя keчirяlяcяk. Respublikamыzda qeyri neft sekto-

Bildirilmiшdir ki, 2011-ci il doьma шяhяrimiz цчцn dя uьurlu olmuшdur. Bu il noyabr ayыnыn 17dя Cяnab Prezidentimiz Шяkidя olmuш vя bir sыra obyektlяrin aчыlы-

Sonra ilin qaliblяrinя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn sяrяncamыna яsasяn fяxri fяrmanlar vя qiymяtli hяdiyyяlяr tяqdim edilmiшdir. Mяrasim adlы-sanlы incяsяnяt ustalarыnыn чыxышlarы ilя mцшayiяt olunmuшdur.

Valideyn himayяsindяn mяhrum uшaqlara bayram sovqatы чat dыrыlmышdыr

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin rяhbяrliyi hяr il olduьu kimi, bu il dя Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliyi Gцnц vя Yeni il яrяfяsindя шяhяrdяki qarышыq tipli inter-

nat mяktяbinя qonaq gяlmiш, kimsяsiz vя valideyn himayяsindяn mяhrum uшaqlarыn Yeni il шяnliyindя iшtirak etmiш, gяtirdiklяri bayram sovqatы ilя uшaqlarы sevin-

dirmiшlяr. Шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov uшaqlarы яlamяtdar bayramlar mцnasibяtilя tяbrik etmiш, юlkяmizdя valideyn himayяsindяn mяhrum uшaqlara dюvlяt sяviyyяsindя xцsusi diqqяt vя qayьы gюstяrildiyini bildirmiш, bu sahяdя Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti, Milli Mяclisin deputatы, YUNESKO vя ИSESKO-nun xoш-

mяramlы sяfiri Mehriban xanыm Яliyevanыn xidmяtlяrini xцsusi vurьulamышdыr. Uшaqlarыn hazыrladыqlarы

maraqlы konsert proqramыndan sonra internat mяktяbinin sakinlяrinя bayram hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.14

Шяkidя talassemiyalы uшaqlar цчцn nюvbяti humanitar aksiya keчirilmiшdir Milli Mяclisin deputatы, iш adamы Cavanшir Feyziyevin tяшяbbцsц vя "Avro-Med" шirkяtinin dяstяyi ilя Шяki шяhяrindя talassemiyadan яziyyяt чяkяn uшaqlar цчцn nюvbяti humanitar aksiya keчirilmiшdir.

Hяmyerlimiz Macarыstanda Azяrbaycanыn himnini sяslяndirmiшdir Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn "Cяngavяr" idman klubunun rяhbяri, 3-cц dan qara kяmяr ustasы Иlqar Иbrahimov 2011-ci ilin oktyabrыnda Ukrayna Respublikasыnыn Yalta шяhяrindя keчirilяn uшu-sanda цzrя dцnya чempianatыnda 2 dюyцш keчirяrяk 3-cц yerя чыxmыш vя bцrцnc medala layiq gюrцlmцшdцr. Вя бу чempionatdan sonra hяmyerlimiz Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы cяnab Elxan Usubovun xeyir-duasы ilя cari ilin noyabrыnda Macarыstanыn Tamasi шяhяrindя Pankration (qaydasыz dюyцш) nюvц цzrя dцnya чempionatыna qatыlmышdыr. Иlqar hяmin чempionatda da bцtцn rяqiblяrinя qalib gяlяrяk dцnya чempionu adыna (qыzыl medala) layiq gюrцlmцш vя Azяrbaycanыn himnini sяslяndirmiшdir.

Xeyriyyя tяdbiri чяrчivяsindя яvvяlcя B.Eyvazov adыna Elmi-Tяdqiqat Hemotologiya vя Transfiziologiya Иnstitutu Mяrkяzi Qan Bankыnыn Шяki bюlmяsindя talassemiyalы uшaqlara kюmяk mяqsяdi ilя kюnцllц qanvermя aksiyasы keчirilmiшdir. Millяt vяkilinin dя iшtirak etdiyi aksiyada gцn яrzindя yцzlяrlя шяkili donor kюnцllц qan vermiшdir. C.Feyziyev talassemiyalы xяstяlяrя gюstяrilяn tibbi yardыmыn daha da tяkmillяшdirilmяsi цчцn xяstяlяrin lazыmi dяrman preparatlarы ilя tяminatыnыn daha da yaxшыlaшdыrыlmasыnыn, bюlgяlяrdя ixtisaslaшdыrыlmыш tibb mцяssisяlяrinin, talassemiya mяrkяzlяrinin yaradыlmasыnыn, donorluq mяdяniyyяtinin inkiшafыnыn, yцksяk ixtisaslы hяkim-mцtяxяssislяrin yetiшdirilmяsinin, irsi qan xяstяliklяri цzrя яhalinin maariflяndirilmяsinin vacibliyini юnя чяkmiш, bu xeyirxah aksiyaya fяal qoшulduqlarыna gюrя Шяki яhalisinя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir. Sцfrя яtrafыnda rяngarяng konsert proqramы ilя birneчя saat davam edяn xeyriyyя Sonra xeyriyyя tяdbiri Шяkidя qeydiyyatda olan 60 nяfяr talassemiyalы xяstя uшaq vя onlarыn valideynlяrinin iшtirakы ilя "Bцllur" шadlыq sarayыnda davam etdirilmiшdir. Tяdbirdя чыxыш edяn Milli Mяclisin deputatы Cavanшir Feyziyev cяmiyyяtin diqqяtini hяyatы mцtяmadi olaraq qan kючцrцlmяsindяn asыlы olan talassemiyalы xяstяlяrin probleminin hяllinя yюnяltmяyin vacibliyini xцsusi vurьulamышdыr. Son dюvrlяr talessemiyadan яziyyяt чяkяn insanlarыn mцalicяsi istiqamяtindя dюvlяt sяviyyяsindя ardыcыl tяdbirlяrin hяyata keчirildiyini, "Hemofiliya vя talassemiya irsi qan xяstяliklяri цzrя Dюvlяt Proqramы"nыn qяbul edildiyini nяzяrя чarpdыran millяt vяkili, gюrцlяn tяdbirlяrя baxmayaraq, belя xяstяlяrin sayыnыn ilbяil artmasыnыn ciddi narahatlыq doьurduьunu bildirmiшdir. Diqqя-

№ 12 (89), Декабр 2011

Bu gцnlяrdя sevincini bizimlя bюlцшяn idmanчы mцsahibя zamanы demiшdir ki, hяmin qяlяbя mцnasibяti ilя zяng edяrяk bizi ilk tяbrik edяn dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin sяlahiyyяtli nцmayяndяsi Nizami Иsmayыlov olmuшdur. Bu qяlяbяdяn sonra Шяki idmanчыlarы hяmvяtяnlяrinя daha bir qяlяbя sevinci dя yaшatmышlar. Belя ki, 2011ci ilin 16-18 dekabrыnda Bakы шяhяrindя шotakan karate-do nюvц цzrя 9-cu dan qara kяmяr ustasы Hitoшi Kasuyanыn rяhbяrliyi altыnda ke-чirilяn imtahanda Шяkinin altы idmanчыsы 1ci dan qara kяmяr, bir idmanчыsы 1-ci kyu (qяhvяyi kяmяr), bir idmanчыsы isя 6-cы kyu (yaшыl kяmяrя) layiq gюrцlmцшdцr. Иdmanчы sonda bu qяlяbя mцnasibяti ilя onlara maddi vя mяnяvi yardыm gюstяrdiyinя gюrя cяnab Elxan Usubov baшda olmaqla Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin bцtцn aparatыna юz minnяtdarlыьыnы чatdыrmышdыr. www.sheki-ih.gov.az

Beynяlxalq Яlillяr Gцnц mцnasibяtilя tяdbir keчirilmiшdir

tя чatdыrmышdыr ki, hazыrda tяkcя Шяki-Zaqatala bюlgяsindя 200 nяfяrя yaxыn, o cцmlяdяn Шяkidя 60 nяfяr talassemiyalы xяstя vardыr.

Tяhsil Nazirliyinin "Qaynar xяtt" xidmяtinя bu ilin noyabrыnda 2225 mцraciяt daxil olуб Щямин мцраъиятлярин 4-ц Шякидян олуб. Nazirliyin mяtbuat xidmяtindяn AzяrTAc-a bildirmiшlяr ki, mцraciяtlяrin чoxu sorьu xarakterlidir. Mяktяbяqяdяr, цmumi tяhsil, texniki peшя, orta ixtisas vя ali mяktяblяrdя tяdrisin tяшkili, шagird vя tяlяbяlяrin biliyinin qiymяtlяndirilmяsi, юdяniш haqqыnыn mцяyyяnlяшdirilmяsi, tяhsil mцяssisяlяrinя qяbul vя digяr mяsяlяlяrlя baьlы olmuшdur. Mцraciяtlяrin digяr qismi isя mцяllimlяrin dяrs bюlgцsц, dяrs yцkцnцn hяcmi, яmяkhaqqыnыn hesablanmasы, dюvlяt sifariшi ilя vя xaricdя dюvlяt proqramы чяrчivяsindя ali tяhsil alan tяlяbяlяrin tяhsil haqqыnыn kючцrцlmяsi qaydalarы, юzяl ali mяktяblяr vя baшqa mяsяlяlяrя aid problemlяri яhatя edib. Bir sыra mцraciяtlяrdя mяktяbяqяdяr, цmumi tяhsil, ilk peшя-ixtisas tяhsili mцяssisяlяri, orta-ixtisas vя ali mяktяblяrdяki чatышmazlыqlardan bяhs olunur. Bu qяbildяn olan 76 mцraciяt яsasыnda araшdыrmalar aparыlmыш, nюqsanlarыn aradan qaldыrыlmasы istiqamяtindя mцvafiq iшlяr gюrцlmцшdцr.

Dekabrыn 3-dя Qarabaь Mцharibяsi Veteranlarы, Яlillяri vя Шяhid Ailяlяri Иctimai Birliyinin Шяki шюbяsindя Beynяlxalq Яlillяr gцnц mцnasibяtilя tяdbir keчirilmiшdir. tяdbirinin sonunda шirkяt tяrяfindяn talassemiyalы xяstя uшaqlara maddi yardыm gюstяrilmiшdir.

Юtяn ay Bakы шяhяrindяki mяktяbяqяdяr tяhsil mцяssisяlяrindяn 6 шikayяt daxil olmuшdur. Mцraciяtlяrdя yemяklяrin keyfiyyяti, uшaqlarыn baьчaya qяbulu vя digяr mяsяlяlяrя toxunulmuшdur. Цmumi tяhsil mяktяblяrinin fяaliyyяtindя yol verilmiш nюqsanlarla baьlы 63 mцraciяt edilmiшdir. Шikayяt mяzmunlu bu mцraciяtlяrdяn 23-ц Bakыdan, hяr birindяn 1-i olmaqla Mingячevir, Gяncя vя Sumqayыt шяhяrlяrindяn, 7-si Abшerondan, 4-ц Шяkidяn, hяr birindяn 3-ц olmaqla Kяlbяcяr vя Bilяsuvar rayonlarыndan, hяr birindяn 2-si olmaqla Cяlilabad, Masallы vя Xaчmaz rayonlarыndan, hяr birindяn 1-i olmaqla Fцzuli, Ordubad, Yardыmlы, Hacыqabul, Saatlы, Qubadlы, Quba, Zaqatala, Xocalы, Qazax, Tovuz, Daшkяsяn, Шabran vя Qяbяlя rayonlarыndan daxil olmuшdur. "Qaynar xяtt" xidmяtinя daxil olan mцraciяtlяr яsasыnda iшindя nюqsan aшkarlanan tяhsil mцяssisяsi rяhbяrlяrinя mцvafiq tapшыrыqlar verilmiшdir. Belя ki, araшdыrma aparыlan bir sыra mяktяb direktorlarыna rяhbяrlik etdiklяri tяhsil mцяssisяsindя mяnяvi psixoloji iqlimin saьlamlaшdыrыlmasы, яmяk intizamыna nяzarяtin artыrыlmasы tюvsiyя olunmuшdur. Digяr 7 mцraciяtdя isя ali, orta ixtisas vя ilk peшя-ixtisas tяhsili mцяssisяlяri tяlяbяlяrinin tяqaцdlяrinin gecikdirilmяsi, diplomlarыn verilmяmяsi, dюvlяt sifariшi ilя tяhsil alan tяlяbяlяrin tяhsil haqqыnыn dюvlяt vя юzяl ali mяktяblяrя, xaricdя tяhsil alan tяlяbяlяrin tяqaцdlяrinin mцvafiq xarici юlkяlяrin tяhsil mцяssisяlяrinя kючцrцlmяsi mяsяlяlяrindяn bяhs edilmiшdir. АзярТАъ

Tяdbiri giriш sюxzц ilя ictimai birliyin rayon шюbяsinin sяdri Mяmmяdnuru Яzizov aчaraq юlkяmizdя яlillяrin sosial mцdafiяsinin gцclяndirilmяsi sahяsindя hяyata keчirilяn tяdbirlяr barяdя danышmыш, onlarыn sosial problemlяrinin hяllinя gюstяrdiyi yцksяk diqqяt vя qayьыya gюrя яlillяr adыndan Prezident Иlham Яliyevя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir. Tяdbirdя шяhяr icra hakimiyyяti aparatыnыn шюbя mцdiri Sadiq Yusifov чыxыш edяrяk яlillяri яlamяtdar bayram mцnasibяtilя tяbrik etmiш, onlarыn cяmiyyяtя inteqrasiyasы, mцavinяtlяrinin artыrыlmasы, mяnzil-mяiшяt шяraitinin, tibbi xidmяtin keyfiyyяtinin yaxшыlaшdыrыlmasы sahяsindя hяyata keчirilяn mяqsяdyюnlц tяdbirlяr barяdя danышmышdыr. Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, яlillяrin sosial mцdafiяsinя dair Dюvlяt Proqramы чяrчivяsindя rayonu-

muzda da яlilliyin qarшыsыnыn alыnmasы, reablitasiyasы istiqamяtindя mцhцm addыmlar atыlmышdыr. Яlillяrin mяnzil шяraitinin yaxшыlaшdыrыlmasы mяqsяdi ilя mцhцm tяdbirlяrin hяyata keчirildiyini konkret faktlarla nяzяrя чarpdыran natiqlяr tяkcя son bir-neчя ildя Шяkidя цmumi mяnzillяrinin sayы 78 olan 3 yaшayыш binasыnыn tikilib istifadяyя verildiyini, kяndlяrdя 14 fяrdi evin inшa edildiyini, яlillяrя 15 minik avtomobilinin verildiyini vя yaxыn vaxtlarda daha 6 nяfяr яlilin minik avtomobilinя sahib olacaьыnы diqqяtя чatdыrmышdыr. Яlillяrin saьlamlыqlarыnыn bяrpasы sahяsindя gюrцlяn iшlяrя toxunan tяdbir iшtirakчыlarы Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn Яlillяrin Reabilitasiya Mяrkяzindя 171 nяfяr Qarabaь mцharibяsi яlilinin davamlы mцalicя olunduьunu, яlillяr vя шяhid ailяlяri цчцn 36 mяnzilli yeni yaшayыш binasыnыn шяhяrdя, 4 fяrdi yaшayыш evinin isя kяndlяrdя istifadяyя verilяcяyini bildirmiшlяr. Tяdbirin sonunda шяhяr icra hakimiyyяti tяrяfindяn 60 яlilя maddi yardыm gюstяrilmiшdir.

Е Л А Н ЯЗИЗ ОХУЪУЛАРЫМЫЗ! “ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” гязетиня 2012-ъи ил цчцн абуня кампанийасы давам едир. Гязетимизя абуня олмаг цчцн “Азярмятбуатйайым” АСЪ-нин Шяки Шюбясиня вя Шяки Ре-эионал Почт Шюбясиня мцраъият едя билярсиниз.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 15

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 12 (89), Декабр 2011

сящ.15

El sяnяti poetik tяfяkkцrdя Шяki sяnяtkarlыq bayatыlarы

Аббас ЯМБАЛА Zяngindir Шяkinin sяnяt dцnyasы, Yazdыm ki, tarixdя qalsыn яsasы. Юн сюз

Tariximiz, mяdяniyyяtimiz, mяiшяtimiz Bяшяr cяmiyyяtinin keчdiyi yolu шяrяflя keчяn Шяkinin tarixi olduqca qяdim vя zяngindir. Bunu son iyirmi ildя Шяkidя aparыlan qazыntы iшlяri zamanы aшkar edilяn maddi яшyalar da sцbut edir. Hazыrda Шяkidя ta qяdimdяn baшlayan sяnяt nюvlяri indiyя qяdяr mцhafizя olunub sakinlяri tяrяfindяn bu яnяnя davam etdirilir. Ona gюrя dя Шяki Azяrbaycanda sяnяtkarlыq paytaxtы kimi yцksяk ada layiq gюrцlmцшdцr. Abbas Яmbala hal-hazыrda yaшadыlan vя unudulmaqda olan sяnяt nюvlяrini шifahi xalq яdяbiyyatыmыzыn qяdim nцmunяsi olan bayatы janrыnda tяrяnnцm etmiшdir. Шair ayrы-ayrы sяnяtlяri bayatы шяklindя tяrяnnцm edяrяk яbяdilяшdirmiшdir. Aшaьыda verilmiш bayatыlar, demяk olar ki, bцtцn sяnяt nюvlяrini яhatя edir. Bayatыlar elя yazыlmышdыr ki, bяшяriyyяtin keчdiyi tarixi mяrhяlяlяrin heч biri unudulmamыш, sadяdяn mцrяkkяbя, asandan чяtinяhamыsы mяrhяlя-mяrhяlя яks etdirilmiшdir. Daш dюvrцndяn baшlanan sяnяt nюvlяrinin hamыsыnы yada salmыш, poeziyamыzda яbяdilяшdirяrяk чox faydalы iш gюrmцшdцr. Hяm dя bayatыlarda яks etdirilяn sяnяt nюvlяrinя izahat verilmiшdir. Ayrы-ayrы tarixi dюvrlяrя uyьun olaraq bayatыlar xronoloji ardыcыllыqla verilmiшdir. Bu poeziyaya Abbas Яmbalanыn gяtirdiyi yenilik vя mцvяffяqiyyяtidir. Яn qiymяtli cяhяtlяrdяn biri dя odur ki, bayatыlarda iшlяdilяn ifadя vя terminlяr ulduzlarla iшarя olunmuш izahatlarda tяhlil olunub mяnasы aчыlmышdыr. Bir sюzlя bu bayatыlar sanki unudulan vя davam etdirilяn sяnяt nюvlяrinin reseptidir. Bir vaxtlar tarixчilяr Azяrbaycanыn mяdяniyyяt tarixini yazarkяn qiymяtli bir mяnbя kimi bu nцmunяlяrя mцraciяt etmяli olacaqlar. Biz isя belя faydalы yaradыcыlыq iшlяrindя hюrmяtli шairimizя cansaьlыьы vя uьurlar arzulayыrыq. Maqsud MУСТАФАЙЕВ, фiloloq Sяnяtlяr: 1. Duluz. 2. Dяmirчi. 3. Silahsaz. 4. Misgяr. 5. Qalayчы. 6. Kцmdar. 7. Иpяkчi. 8. Яllя toxuma. 9. Kяlяьayычы. 10. Boyaqчы. 11. Oyma. 12. Basmaчы.

13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44.

Papaqчы. Memar. Nalbяnd. Xamut-Sяrrac. Sandыqчы. Tяkalduz. Dяyirmanчы. Tяndirчi. Чюrяkчi. Qяssab. Dabbaq. Qяdim nяfяsli alяtlяr. Dяrzi. Чarыxчы. Чustчu. Lavada. Bafta. Gцmцшbяnd. Zяrgяr. Minalama. Aшbaz. Baшmaqчы. Keчячi. Halvaчы. Dцlgяr. Faytonчu. Чarvadar. Dяllяk. Шяbяkя. Xarrat. Daшqaчы. Cuvar.

***

Duluz Duluz qab verib bяhrя, Kцp, piti qabы, nяhrя. Qazan, kцlчя basanы*, Gюrяnlяr dцшцr sehrя. Samovar biшdi gildяn*, Qaynayыr dюrd min ildяn. Dяm чayniki sюndцrцr, Yanьыnы boьar, dildяn. Dяmirчi Cilala, dяmir, tuncu, Иti saxla qыlыncы. Шikara aman vermяz, Цчbaшlы nizя ucu. Silahsaz "Dayan doldurum" tцfяng*, Xяncяr, qыlыnc gюrцb cяng. Adы kiшilik rяmzi, Deyilmяyibdir cяfяng. Misgяr Kяfgir*, satыl*, sinisi, Qalay cilalar misi. Qыflы aш qazanыna, Юrtцlцb mяcmяyisi*. Dяyrimi manqal birdir, Qыrxaчar* camы sirdir. Badya, dolчa, sяrpuшu*, Gцlabdanы sehirdir. Baшыnda шalы tirmя, Mis qabda vяsmя, sцrmя. Qulluqчu qoltuьunda, "Seyf"* siz hamama girmя. Qalayчы Kюrцyцn alov, hisi, Misя keчir istisi. Aшqarыyla* parladыr, Qalayчы paxыr misi. Qalayladыb cцyцmц, Gяtirmiшяm suyumu. Aшы sцzцb qazanda, Dяmя qoydum dцyцmц. Kцmdar Azяrbaycan meшяsi, Иpяk qurdu guшяsi. Min illяrdir Шяkidя, Olub "Kцmdar" peшяsi*. Иpяk qurdunun dinci, "Qaraca"dыr birinci*. "Cцmsaz", "Kiчiч"lя, "Ulu", Шax yuxusu beшinci. Иpяkчi Palыdыn ipяk qurdu, Dюrd min il yollar yordu. Qыzыl sыrьa qurd fiqur*, Tarixя шahid durdu.

Шяbяkяm var qurama, Puшdu dюшшяk sыrama. Иpяyin soy kюkцdцr*, Qurdla, cabal, barama. Яllя toxuma Yunu yu, чыrp, dara hey, Иp яyirsin cяhrя, iy. Saplarы яlvan boya, Nюv-nюv paltar toxu, gey. Kяlяьayычы "Soьanы" kяlяьayы, "Heyratы", "Aь" yox tayы. "Шabalыdы", "Qыrmыzы", "Qara" altыdыr sayы*. Boyaqчы Saraьanы toz et dюy, Almanы, soьanы soy. Sumaq, cыr nar qabыьыn, Qoz qяrzяyin qaynat qoy. Oyma "Buьda kosu", tabaьы*, Tяknяdя un qalaьы. Daшda quran yazыsы, Oymadы yox calaьы*. Basmaчы Rяng-rяngdяn keчid alыr, Иpяyя naxыш salыr. On beш qяlib bitяndя, Milli "Heyratы" qalыr*. Papaqчы Чoban papaьы шяlli, Qaragцl qыvrыm telli. "Шahbяzяndi", "qulaqlы", "Чappa" papaьы bяlli. Memar Evi tikdim qiblяyя, Qismяt olsun cцmlяyя. Qapы-bacan aчыlsыn, Daim toya шяnliyя. Nalbяnd Kяhяrя iшlяdib fяnd, Ayaqlarыn etdi bяnd. Baharda yaz, qышda qar, Buz nalы vurdu nalbяnd. Xamut-Sяrrac Gяtir qoшqu kяhяri, Цzяngi, qamчы, zяri. Xamut-Sяrrac daш-qaшla, Bяzя yцyяn, yяhяri. Sandыqчы Vяtяnin, ev-eшiyin, Sandыq, mцcrц, beшiyin. Sяnяti daim yaшat, Qeyrяtlя чяk keшiyin. Tяkalduz Чitmя, alafa seчmя, Kяlяьayыdan keчmя. Alяmi heyran qoyub, Tяkalduz, xovlu tikmя.

Tяknяdя un, яlяyi, Яlя ayыr kяpяyi. Oma, kцlчя, qoqalla, Tяndirя yap чюrяyi. Иsti чюrяklя pendir, Ye tяndiri sevindir. Чюrяk yap, bas kцlvяni*, Aьzыnы юrtцb sюndцr. Sildim kцncц-bucaьы, Чюlя qoydum sacaьы. Sacda yuxa salmaьa, Cur yandыrdыm ocaьы. Qяssab Qяlяmяylя, lцlяboш, Bel, qabыrьa bir dя dюш. Boyun topu, can яti, Dadы, яtri olur xoш. Yumшaqdыr sяrdяs, dцymя, Biшir girs, dolma, qiymя. Barmaq,чalьacdan bozbaш, Soyutmasыndan doyma. Diшi kяsir gerчяkdir, Ona gюrя hцrkяkdir. Bazarda qяssab deyir, Vallah "dяdяm" яrkяkdir. Dabbaq Dabbaq alыьы* kяsdi, Silяyя* dяri basdы. Чarыx, custa, чivяyя, Gюnц, meшini bяsdi. Qяdim nяfяsli alяtlяr Zurna Tцrkцn sяsidir, Tцtяk eшq hяvяsidir. Balaban hicran, hяsrяt, Ney ruhun nяfяsidir. Dяrzi Palto, kostyum, fяrzi, Zюvqlя шax tikir dяrzi. Gюzяl usta az-azdы, Gяzsяn kцrreyi яrzi. Чarыxчы Чarыьыn canы gюndцr, Юkцz dяrisi юndцr*. Dяri sapla baьlanыr, Ucu dik, daban hцndцr. Чustчu Altы gюn, iчi isti, Keчi dяrisi цstц*. Юkцz gюnц islanmыr, Dюzцmlц edir чustu. Lavada Gюzяllik var яbada, Baftada zяr-zibada. Geyilmяmiш dik durur, Шax gюrцnцr lavada. Bafta Gюzяlliyin var bafta, Naxыш tюkцb yar bafta. Lavadaya bяnd olub, Qыzыl, gцmцш, zяr bafta. Gцmцшbяnd

Tяk яllя dцz, Tяkalduz*, "Hяndяsi", "nяbati" dцz. "Qoшa","kцskцn","gюz yaшы", Butadыr oxu sюz-sюz.

Gцmцш яtяk bel baьы, Sal toqqadan qurшaьы. Silah, qыnы, qяbzяsi, Basma naxыш qundaьы*.

Mцtяkkяylя*, "Yцk цzц", Yяhяrчin oxшar gюzц. "Gяzmя", "yazma" toxunur, Mяxmяr, Mahuda dцzц.

"Gцl bilяrzik", "Tel basan", Saчыna tax darasan. Gцmцш,"Gцldaban baшmaq" "Tцlяk" яtяk* vurasan.

Dяyirmanчы

Zяrgяr

Daш fыrlanыr dюyцnцr, Buьda, dцyц цyцnцr. Bir puda цч yirvяnkя, Шaad* alыb sюyцnцr*. Tяndirчi Keчi qыlыnы atыb, Sarы torpaьa qatыb. Palчыьы yastы yayыb, Yumru tяndiri чatыb. Чюrяkчi

Qolbaqdыr "Arpa", "Danя", "Kяpяnяk", "Шar"-dыr tяnя. Шяbяkя quran qabы, Dяst "Шяbяkя"dяn denя. Taxыlыbdыr sinяbяnd*, "Cцtqabaq" alыna bяnd*. Baшlыq qoyandan sonra, Baшa юrtmцrlяr rцbяnd. Xanыm boyun bяzяyi, Qыzыldan "May bюcяyi"*. Цч min yeddi yцz ildяn,

Kama yetdi dilяyi. Minalama "Qarasavad" qarasы*, Qыzыl, gцmцш minasы. Nazik simlя iшlяnir, "Buta", gцlцn xonчasы. Aшbaz Pяsdayы*, quyruq, яti, Dobuda biшir biti. Sumaq, tяndir чюrяyi, Baш soьanы яz gяti. Kababa яmlik quzu, Kяllяpaчa, cыzbыzы*. Barmaьы yalayarsan, Tюksяn яdava, duzu. Baшmaqчы Baшmaq* tikmiшяm yara, Bax rяnglяrdя чalara. Qыzыl, gцmцшц qotaz, Zяrbaftalы, zяrxara. Keчячi Yunu юlчцdя saxla, Nazik, qalыnы yoxla. Qыl keчя bяrkiyincя, Su чilяyib toxmaqla*. Halvaчы Paxlava balda biшdi, Tel halva tez yetiшdi*. Peшvяng, qыrmabadamыn, Dadы dillяrя dцшdц. Al-яlvandыr pяrvяrdя, Mindalы* yastы, girdя. Toy noьulu, bamiyя, Шяfadыr min bir dяrdя. Unudulub "Zilviyyя*", "Dцyц halvasы" niyя? Bizя miras qalanы, Qoruyaq duraq yiyя. Dцlgяr Aьacы seчяr dцlgяr, Qurudub keчяr dцlgяr. Xonшa чяrчivя halat, Юlчцylя biчяr dцlgяr. Faytonчu Faytonda axшam yanar, Saь-sol otuzluq fanar*. Qoшquda qoшa kяhяr, Yola hazыr dayanar. Чarvadar Иstяr isti, istяr qar, Kяndbяkяnd gяzir vadar. Цч-dюrd ulaq yцkцylя, Alыb, satыr чarvadar*. Dяllяk Цlgцclя qыrxыlыr baш, Цzц eylяyir tяraш. Hamamda* xыna qatыb, Saqqala yaxыr birbaш. Шяbяkя Qыrmыzы, sarыyla, gюy, Yaшыl rяng шцшя dцz qoy. Шяbяkяyя gцn dцшцr, Xalчaya oxшayыr юy*. Xarrat Aьacы dяqiq fыrrat, Hяvяh-dяstяni yarat. Beшik, qurbur stola, Naxышlar tюkцr xarrat. Daшqaчы Kяhяr atыn qaшqadыr, Tяrifi bambaшqadыr. Ta qяdimdяn mяnzilя, Yцk daшыyan daшqadыr*. Cuvar Cuvar* чaydan buraxar, Su el arxыna axar. Suvarыlan baьчa-baь, Bar verяr axarbaxar.

***

Qonaq gяlin Шяkiyя, Dostluq sыьmыr юlчцyя. Bяшяrin beшiyidir*, Azяrbaycan-Tцrkiyя. Kцlчя basan - Kцlчя yaьlы яdavalы чюrяkdir. Razyana, zяncяfil, keшniш toxumu, yaьda qaynadыlыr. Sonra kцndяlяnmiш xяmirin (чюrяk xяmiri) arasыna qoyulur. Цstцndяn kцlчя basanla basыlыr, kцlчя yastыlanыr vя цstцnя gюzяl naxышlar dцшцr. Kцrяdя yapыlыr, tяndirdя yapыlanda yaьыnы az tюkцrlяr. Samovar biшdi gildяn Шяkinin Daшцz kяndindяki dюrd min il yaшы olan kurqandan duluz samovarы yanыnda da duluz dяm чayniki tapыlыb. Tapыntы AMEA Arxeologiya Etnoqrafiya Иnstitutunun Шяki Arxeologiya vя folklor bюlmяsindя saxlanыlыr. Mяlumatы Шяki bюlmяsinin rяhbяri Nяsib Muxtarov vя laborant Иntizar Bяdяlova verib. "Dayan doldurum" tцfяng - Dayandoldurum tцfяng bir dяfя atыr, sonra yenidяn doldurulur. Dюyцш vaxtы kimin tцfяngi boш olurdusa, onu gюzlяyirdilяr ki, kiшilikdяn deyil, qoy tцfяngini doldursun. Silahsazlыq Hacы Чяlяbinin dюvrцndя inkiшaf edib, яn yaxшы barыt (aь barыt) Zяyzid kяndindя istehsal olunub. Kяfgir - Kяfgir misdяn hazыrlanыb, uzun dumasы, dairяvi, yastы deшikli aьzы olan alяtdir. Mцxtяlif юlчцlяrdя hazыrlanыr. Xюrяyin, tiyanda mцrяbbяnin kяfini almaq, turшu qarышdыrmaq цчцn istifadя olunur. Satыl - Satыl aшaьыsы vя yuxarыsы enli beli dar mis qabdыr. Vedrя kimi яl tutan dumasы var. Misgяrlяr satыlы mцxtяlif юlчцlяrdя gюzяl naxышlarla hazыrlayыblar. Юlчцsцndяn asыlы olaraq xюrяk, maye mяhsullar, яrzaq vя kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы vя mцxtяlif mяqsяdlяrя iшlяdilib. Юrtцlцb mяcmяyisi - Mis mяcmяyilяr adяtяn beш, on qab aш чыxaran qazanlarыn aьzыna юrtцlцr ki, aш yaxшы dяm alsыn. Evdя xeyirdя, шяrdя bazarlыq olunanda zяnbildяn bazarlыq mяcmяyiyя yыьыlыb. Qыrxaчar - Qыrxaчar camы misdяn dairяvi dяrin boшqaba oxшar qabdыr. Ичяrisindя qыrx яdяd qaba birlяшdirilяn tяrpяnяn pulcuqlar var. Bu qabla qыrxы чыxan kюrpяlяri, doьuшdan sonra qыrxыnы tюkяn qadыnlarы, iшi gяtirmяyяn, pis vяrdiшlяrdяn tюvbя elяyяn, qыrxa dцшяn adamlarы чimdirirlяr. Sяrpuшu - Sяrpuш bir ucu шiш, o biri tяrяfi bюyцk badyaya oxшayan naxышlы mis qabdыr. Xюrяk qaba tюkцlяndя tez soyumasыn, milчяk, чibin qonmasыn deyя цstцnя юrtцrlяr. Malqaranы saьanda шiш ucunu yerя sancыb, sцd saьыrlar. "Seyf" - Seyf misdяn hazыrlanыr, dairяvi olur vя ortada mis kяmяri, kilidi olur. Юz dюvrцndя xanыmlar

(Арды 16-ъы сящифядя)


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 16

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.16

№ 12 (89), Декабр 2011

El sяnяti poetik tяfяkkцrdя (Яввяли 15-ъи сящифядя) hamama gedяndя qulluqчu "Seyfi" qoltuьuna gюtцrцb onunla hamama gedib. Elя xanыm olub ki, dюrd-beш kq qыzыl zinяt яшyalarы olub. Qulluqчu xanыm hamamdan чыxana kimi "Seyfi" qoruyub. Aшqarыyla - Qalayчы kюrцyц dяridяn (gюndяn) olur. Ичindя hava olur. Kюrцyцn arxa hissяsindя nazik kяndir baьlanыr vя bir metr hцndцrlцkdя kюrцyя paralel aьacыn ucuna baьlanыr. Aьac ortadan dayacaьa baьlanыr. Qalayчы, misgяr ocaьa kюmцr tюkцb aьacыn ucundan aшaьы basdыqca ocaьa kюrцk hava цfцrцb, alovlandыrыr. Qalayчы mis qabы qыzdыrыb sonra яlindяki яski ilя (pambыq dцrmяyi) kislotaya batыrыb, qazana, mis qaba sцrtцr vя tez qalay vurub яlindяki яskini sцrяtlя qaba sцrtяrяk qalaylayыb, qabыn paxыrыnы aчыb, parыldadыr. Kцmdar - Rяшid bяy Яfяndizadя юz tяdqiqatlarыnda qяdim zamanlarda Шяki, Яrяш, Samux meшяlяrindя vяhшi tыrtыl qurdlarыnыn ipяk toxumasыndan bяhs etmяklя vя bu яrazini kцmdarlыq peшяsinin meydana gяldiyi mяkan kimi qяlяmя vermяklя Azяrbaycanda ipяkчiliyin olduqca qяdim tarixя malik olmasы fikrinя tяrяfdar чыxmышdыr. - "Шяki ipяyi uzaq karvan yollarыnda" Zяkяriyyя Яlizadя. Nazim Иbrahimov B-2008, sяh 205. Qaraca - Tut ipяk qurdu beш yuxu yatыr. Hяr yuxu dюvrц bir yaшdыr. 1. "Qara yuxu" - Шяki qяzasыnda "Qaraca" deyilir. 5-6 sutka davam edir. 2. "Cцmsaz" - Hamыsы saьlam demяkdir. Иkinci yuxu 4-5 sutka davam edir. 3. "Kiчiч" yuxu - 4-5 sutka davam edir. 4. "Ulu" yuxu - 5-6 sutka davam edir. 5. "Шax" yuxusu - beшinci yuxu 8-12 sutka davam edir. - "Шяki ipяyi uzaq karvan yollarыnda" Zяkяriyyя Яlizadя, Nazim Иbrahimov B-2008, sяh 53,54,55. Qыzыl sыrьa qurd fiqur Шяkinin Qudula kяndindяki dюrd min il yaшы olan kurqandan qыzыl sыrьa tapыlыb. Sыrьanыn цstцndя palыd ipяk qurdunun qыzыl fiquru var. Sыrьa Azяrbaycan Xalчaчыlыq muzeyindя

saxlanыlыr. Mяlumatы AMEA Arxeologiya Etnoqrafiya Иnstitutunun Шяki Arxeologiya vя folklor bюlmяsinin rяhbяri Nяsib Muxtarov vя laborant Иntizar Bяdяlova verib. Иpяyin soy kюkцdцr - Tut Иpяk qurdu cabal (kяkil) yarpaьы ilя qidalanыr vя barama sarыyыr. Beш yuxu yatыr. - "Шяki ipяyi uzaq karvan yollarыnda" Zяkяriyyя Яlizadя, Nazim Иbrahimov B-2008, sяh 53,54,55. Altыdыr sayы - Kяlaьayыnыn altы nюvц var. 1. "Soьanы" 2. "Heyratы" 3. "Aь" 4. "Шabalыdы" 5. "Qыrmыzы" 6. "Qara" Hяr nюvцn yцzlяrlя rяng чalarы var. Tabaьы - Buьda kosu - iri gюvdяli aьacыn iчяrisini iti alяtlя oyub чыxarыrlar. Olur oyma чяllяk. Ичяrisindя buьda saxlayыrlar. Aьac gюvdяsinin iчяrisini oyub arxыd (nяhrя) hazыrlayыblar. Иri aьac gюvdяsindяn tabaq (bюyцk aьac mяcmяyi) hazыrlayыblar. Calaьы - Qяbirin baш daшlarlarыnыn цzяrindя iti uclu xцsusi alяtlя quran ayяlяri oyublar. Heyratы - Иspяrяk "Heyratы" kяlaьayыsыnda altы rяngdяn istifadя olunur. 2001-ci ildя tяcrцbяli boyaqчы Umarov Яfsяr Novruz oьlu яlavя iki tцnd vя aчыq yaшыl rяngi tяdbiq edib, on beш qяlibdяn istifadя edяrяk, "Milli Heyratы"-nыn birinci dяfя sяkkiz rяnglя zяngin naxышlarыnы alыb. Sяkkiz rяngli "Milli Heyratы" Яfsяr dayыnыn adы ilя baьlыdыr. Qяliblяri isя mяшhur naxыш ustasы Qцdrяt Яbdцlяzяl oьlu Abdurяhimov tяrяfindяn hazыrlanыb. Usta Qцdrяt oyma ilя qяlibdя, nazik dik taxtasыnda, plastik lюvhя ilя, mismarla rяngarяng naxышlar yaradыr. Цmumiyyяtlя usta Qцdrяt kяlaьayы sяnяtinin bцtцn sahяsini яla bilir. Tяkalduz - tikmя adыdыr, yяni tяk яllя dцz mяnasыndadыr. Tяkяlduzda elя naxыш nюvlяri var, onlar yazыnы яvяz edir. Mцяyyяn dюvrlяrdя tяkalduz tikmяsi ilя mяktublaшыblar. "Qoшa" цzцzя butadыr, sevgi bildirir. "Kцskцn" arxa-arxaya olan butalardыr. "Gюz yaшы" isя baшы aшaьы olan butalardыr.

"Hяndяsi" fiqurlarla toxunuшdur, "Nяbati" ortada naxышlarla toxunur. "Gяzmя" parчanыn kяnarы ilя toxunur. Mцtяkkяylя - Mцtяkkя, qayыnata, qaynana dюшяyinin yanыna sюykяnmяk, dirsяklяnmяk цчцn qoyulur. Uzunsov, dairяvi olur. Hяr ucunda ipяk qotaz tikirlяr. Mцtяkkяnin astarы vя цzц olur, yuyulub, чыrpыlыb, didilmiш tяmiz qoyun yunu doldurulur. Astara, sonra tяkalduzla iшlяnmiш цz keчirilir. Bяzяn balыncы da яvяz edir. Yцk цzцnцn Mяxmяr, mahud цzlцkdя tяkalduzla naxышlы tikmяlяri olur. O da юz dюvrцndя evdя yцkцn цzяrinя юrtцlцb, evя xцsusi gюzяllik verib. Шaad - Шaad dяyirmanчыnыn zяhmяt haqqыdыr. 1 pud - 16 kq 1 yirvяnkя - 400 qram Dяyirmanчы bir pud (16 kq) dяnя цч yirvяnkя (1 kq 200 q) un zяhmяthaqqы alыb. Sюyцnцr - Sevinir. Kцlvяni - Kцlvя tяndirin aшaьыsыnda yaxшы yanmasы цчцn hava iшlяmяyя vя kцlц gюtцrmяyя qoyulan tяqribяn on sm diametrindя olan yerdir. Ora uyьun sarы palчыqdan stяkan formasыnda qurudulmuш tыxac dцzяldilir. Чюrяk yapыlыb qurtaran kimi kцlvяyя hяmin tыxacы qoyub (kцlvяni basыb) tяndirin aьzыnы kюhnя mяcmяyi ilя юrtцrlяr. Tяndir bir azdan sюnцr. Dabbaq alыьы - Dяrinin kяnarыnda olan, artыq яyri чыxыntыlar. Silяyя - Silя, dюyцlmцш saraьanda qarышdыrыlan isti sudur. Qara rяng almaq цчцn istifadя olunur. Bяzяn isti su ilя dюyцlmцш saraьandan mцxtяlif rяnglяrdя tumac (zil qara) dяri almaq цчцn, dюrd dяfя suyu vя saraьanы tяzяlяmяklя silя basыrdыlar. Юkцz dяrisi юndцr - Чarыq iki cцr olur. Bazara, шяhяrя, iшя-gцcя geyilяn чarыq adi чarыq olub, dabanы alчaq, ucu da o qяdяr шiш vя dik olmayыb. Иkinci чarыq toya, mяclisя geyilяn vя imkanlыlarыn hяmiшя юz dюvrlяrindя geydiklяri чarыq tamamilя fяrqlяnib. Bu чarыьыn dabanы hцndцr, ucu dik vя шiш olur. Hяr iki чarыьыn altы юkцz gюnцndяn olub цstц юkцz dяrisindяn kяsilяn yumшaq nazik saplarla iшlяnib. Юkцz gюnцnя su, yaьыш dяyяndя

islanmыr bяrk durur. Camыш, inяk gюnцnя su dяyяndя yumшalыr. Яn keyfiyyяtli padoшu da юkцz gюnцndяn hazыrlayыrlar. Keчi dяrisi цstц - Чustun altы юkцz dяrisindяn цstц keчi dяrisindяn tikilir, чustun iчinя ayaq yerinя qoyun dяrisindяn meшin kяsib qoyurlar ki, ayaq tяrlяyяndя sцrцшцb ayaqdan чыxmasыn. Bu adi чustdur. Bir dя var nazik чust. Bu чustun naski kimi boьazы olub, arxa tяrяfinя keчi dяrisindяn яl tutub rahat geymяk цчцn hissя tikirlяr. Bu чustlarыn hяr ikisinin altы юkцz gюnцndяn tikilir. Цstцnц isя dana dяrisindяn sifariш edirlяr ki, чust tez yыrtыlmasыn юmrц uzun olsun. Чustu tikdirяndяn sonra, bir юlчц bюyцk цzц yumru rezin qaloш alыb чustu qaloшa geyяrdilяr ki, tяmiz qalsыn. Qonaq gedяndя qaloшu чыxarardыlar чust ayaqda qalardы. Basma naxыш qundaьы Gцmцш bяndlяr silahlarы naxышlamaq цчцn яvvяlcя tцfяng qundaьыna qяbzяyя, qыna, яl tutan hissяyя uyьun gцmцшцn цzяrinя naxышlarы iшlяyib sonra basma цsulu ilя yerlяrinя bяnd edirdilяr. "Tцlяk" яtяk - "Tцlяk" яtяk чox zяrif gцmцш iшlяmяdir ki, чox yцngцl olub, qяdim gen bol qat-qat tumanlarыn яtяyinя vurardыlar. Sinяbяnd - Qыzыl vя gцmцшdяn hazыrlanыr vя sinяyя taxыlыr. Bяzilяrindя чoxlu qыzыl pul, yaxud pulcuqlar olub. Elя sinяbяndlяr olubki, шяbяkя yaxud daшqaшla bяzяdilib. "Cцtqabaq" alыna bяnd Alыna baьlanыlan чox nяfis zюvqlя iшlяnilяn яl iшi, daшqaшla bяzяdilяn zinyяt яшyasыdыr. Qыzыldan "May bюcяyi" Oьuz rayonunun Kяrimli kяndindяki, цч min yeddi yцz il yaшы olan kurqandan qыzыldan on qяpiklik boyda boyunbaьы ilя sinяdяn asыlan "May bюcяyi" tapыlыb. May bюcяyinin ortasыnda boyundan asmaq цчцn halqa var. Tapыntы AMEA Arxeologiya Etnoqrafiya Иnstitutunun Шяki Arxeologiya vя folklor bюlmяsindя saxlanыlыr. Mяlumatы Шяki bюlmяsinin rяhbяri Nяsib Muxtarov vя laborant Иntizar Bяdяlova verib.

"Qarasavad" qarasы Minalama sяnяtinя qarasavad texnikasы deyilir. Qыzыl, gцmцш яшyalarыn цzяri minalanыb sonra nazik simlя (alяtlя) цzяri mцxtяlif naxышlarla bяzяdilib. Pяsdayы - Pяsdayы pitini biшirmяk цчцn lazыm olan lяvazimatdыr. Axшamdan suya qoyulan noxud (bir pay, bir adamlыq norma 100 qr. Stяkanla юlчцlцr) цч яdяd quru gavalы, цч яdяd soyulmuш шabalыd, xыrda doьranmыш soьan, yцz qram yumшaq quzu яti, nazik quyruq tikяsi. Cыzbыz - Cыzbыz kяsilяn heyvanыn iчalatыndan biшirilir. Qaraciyяr, aьciyяr, цrяk, bюyrяk bir az can яti, aь яt, bir az quyruq, yaьlы yoьun baьыrsaq (чevirib tяmizlяyib яncir yarpaьы ilя) doьranmыш, nazik doьranmыш soьan vя duz, яdava tюkцlцr. Baшmaq - Baшmaqlarыn чeшidi mцxtяlif olub. 1. Qыz цчцn - incя gцlяbяtin tikmяlяrlя 2. Gяlin цчцn - zяrli, zяrbaftalы, zяrxara, qыzыlы, gцmцшц qotazlarla, gцmцш gцldaban baшmaqlar olub. 3. Orta yaшlы xanыmlara isя qara dяridяn чarыxlar tikilib. Kiшi цчцn yaшa uyьun mцxtяlif rяngli dяrilяrdяn tikilib. Su чilяyib toxmaqla Keчя qoyun yunu vя keчi qыlыndan olub. Qoyun yunundan olan qalыn keчя шirя (torpaq) evlяrя salыnыb, hяsirin цstцndяn. Nazikdяn papaьы tikяndя iшinя qoyublar. Keчi qыlыndan olan keчяdяn yapыncы tikiblяr. Keчяni hazыrlayanda яvvяl yunu didib, bezin цstцnя bяrabяr yayыblar. Su чilяyib tapdalayыblar. Yapыxandan sonra xalчa kimi bцrцyцb su чilяyя-чilяyя toxmaqla (яltutan yeri nazik qalan hissяsi kюtцk kimi 0.5 m uzunluьunda) vurublar, ta ki keчя qяddinя dцшяnя kimi. Tel halva tez yetiшdi - Tel halvanыn xamыrы hazыr olandan sonra onu iki adam цzцzя dartыb, atыb tutur. Yetiшяndя isя aчыlыr, tel-tel olur. Gцlab ilя yeyilяndя daha dadlы olur. Mindal - Mindal шяkяri mцяyyяn miqdar unla qarышdыrыb qaynadыrlar. Sonra qoz vя fыndыq lяpяlяrini bu шяrbяtin iчinя tюkцrlяr. Lяpяlяrin цzяrini шяrbяtli tяbяqя tutur. Qoz lяpяsi yastы, fыndыq lяpяsi

girdя mindal olur. Zilviyyя - "Zilviyyя"ni qяdimdяn hamamda biшiriblяr. Onun xamыrыnыn acыmasы цчцn hamamыn buxarы vя istiliyi lazыm olub. Gec acыyыb vя kцndяyя gec gяlib. Ulduz, цч bucaq, aypara, dairя formalarыnda biшirilib. Dцyц unundan halva isя Шяkinin, Gюynцk vя Layыsqы kяndlяrindя qara bayramlarda evlяrdя biшirilir. Otuzluq fanar - Faytonun цч nюvц olub. 1.Gяncя 2.Tiflis 3.Sankt-Peterburq (Romanov) Bizя Gяncя faytonu яlveriшli olub. Tiflis faytonu чox aьыrdыr, diklяri чыxa bilmir. Sankt-Peterburq faytonu alчaqdыr vя gюvdяsi nazikdir, чaylardan keчя bilmir, zяrbяyя dцшяndя gюvdяsi dюzmцr. Иmkanlы adamlar faytonuna otuzluq lampa qoyub, imkansыzlar onluq lampa. Чarvadar - Чarvadarlarыn цч-dюrd ulaьы (eшшяyi) olub. Onlar ulaqlarы яrzaq, sяnaye mallarы ilя yцklяyib kяndbяkяnd gяziblяr. Hяm mal satыb, dяyiшib, alыb ailяlяrini saxlayыblar. Hamamda xыna qatыb Qяdimdя dяllяklяr hamamda iшlяyiblяr. Baшы, цzц qыrxыb, saqqalы qaydaya salыblar, saqqala xыna qoyublar. Qan alыblar, diш чыxarыblar, uшaqlarыn sцnnяtini etmяyя evlяrя dяvяt olunublar. Юy - Ev. Daшqa - At arabasы.Иki yaxud dюrd tяkяrli olur. Daшqanы (arabanы) sцrяnя daшqaчы deyilir. Cuvar - Cuvar чaydan suyu el arxыna aчыb mяhяllяsini, baьыnы suvarmaq istяyяnin hяyяtinя arxla чatdыrыrdы. Arxa nяzarяt edяrdi ki, icazяsiz kimsя suyu kяsmяsin. Baьыnы sulayыb qurtardыqdan sonra cuvara zяhmяtinin qarшыlыьы olaraq xяrclik verяrdilяr. Bяшяrin beшiyidir Avropa, Asiya xalqlarыnыn kюkц Tцrklяrdir. (Fikir Tяrcцmячi, Tцrkoloq, Akademik Tofiq Hacыyevindir.) - "Qыpчaq чюlцnцn yovшanы", Murad Adcы, sяh. 186, Bakы 1997. 2008-2010, Шяki

АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН Башда Фикрят Ъяфяров олмагла Шяки Бялядййясинин коллективи, Шяки шящяр иъра щакимиййяти башчысынын биринъи мцавини Щясян Щясянова, анасы ФЯЗИЛЯТ ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Башда Зякяриййя Ялизадя олмагла Шяки Реэионал Елми Мяркязин коллективи, Азярбайъан Милли Елмляр Академийасынын президенти Мащмуд Кяримова, анасы ЛИДИЙА ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Башда Зякяриййя Ялизадя олмагла Шяки Реэионал Елми Мяркязин коллективи, Шяки шящяр иъра щакимиййяти башчысынын биринъи мцавини Щясят Щясянова, анасы ФЯЗИЛЯТ ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядййясинин коллективи, иш йолдашлары Бялядиййянин Цмуми вя кадрлар шюбясинин ряиси Сяйалы ханым Абдуллайевайа, гощуму ЯМИРХАН БАХШЯЛИЙЕВИН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Фикрят Ъяфяров, Акиф Щцсейнов вя Мурад Нябибяйов, НУРМЯЩЯММЯД АБДУЛЩЯМИДОВУН вяфаты мцнасибятиля кядярляндиклярини билдирир вя мярщумун аилясиня, гощумларына дярин щцзнля баш саьлыьы верирляр.

Шяки шящяр 10 сайлы орта мяктябин 1957-ъи ил мязунлары Немят Щаъыйев, Емин Илйасов, Ибращимхялил Щаъыйев, Фурман Мурадов, Мяммяд Ъялилов вя Ариф Султанов, синиф йолдашлары НАДИР ЩЯМИДОВУН вяфаты мцнасибятиля кядярляндиклярини билдирир вя мярщумун аилясиня, гощумларына дярин щцзнля баш саьлыьы верирляр.

Ъялилов Телман вя Салманова Йулдуз, Шяки шящяр исра щакимиййяти башчысынын биринъи мцавини Щясян Щясянова, анасы ФЯЗИЛЯТ ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндиклярини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верирляр.

Шяки Бялядййясинин коллективи, иш йолдашлары Илщам Хялилова, бибиси СУРИЙЯ ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядййясинин коллективи, Рямзи Кяримова, атасы НИЙАЗИ КЯРИМОВУН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядййясинин коллективи, Тащир Лятифова, анасы СЦРЯЙЙА ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Мурад Нябибяйов, Натиг Бабайев вя Сязайи Гяниряйев, Мащир Щцсейнова, дайысы ДАШДЯМИР ИБРАЩИМХЯЛИЛОВУН вяфаты мцнасибятиля кядярляндиклярини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верирляр.

Мурад Нябибяйов, Натиг Бабайев вя Мащир Щцсейнов, Сязайи Гяниряйевя, баъысы НУРИЙЙЯ ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндиклярини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верирляр.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 17

№ 12 (89), Декабр 2011

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ДЯЛЯДУЗЛАР ЙАХАЛАНЫБ Vяtяndaшlarыn etibarыndan sui-istifadя edяrяk aldatma yolu ilя onlara mяxsus kцlli miqdarda яmlakы яlя keчirmяk mяqsяdilя dяlяduzluqla mяшьul olan шяxslяr ifшa olunmuшlar Bakы, 20 dekabr (AzяrTAc). Milli Tяhlцkяsizlik Nazirliyi vя Baш Prokurorluq tяrяfindяn birgя hяyata keчirilmiш яmяliyyat-axtarыш tяdbirlяri nяticяsindя ayrы-ayrы vяtяndaшlarыn etibarыndan sui-istifadя etmя vя aldatma yolu ilя onlara mяxsus kцlli miqdarda яmlakы яlя keчirmяk mяqsяdilя dяlяduzluqla mяшьul olan шяxslяr ifшa olunaraq yaxalanmышlar. Milli Tяhlцkяsizlik Nazirliyinin vя Baш Prokurorluьun mяtbuat xidmяtlяrinin AzяrTAc-a daxil olmuш birgя mяlumatыnda deyilir ki, Azяrbaycan Respublikasыnыn vяtяndaшы, Bakы шяhяr sakini, 1981cы il tяvяllцdlц Aьacanov Elчin Tapdыq oьlu юzgяnin kцlli miqdarda яmlakыnы яlя keчirmяk mяqsяdi ilя Azяrbaycan Respublikasыnыn vяtяndaшыnыn (шяxsin adы vя soyadы юzцnцn xahiшi ilя aчыqlanmыr) etibarыndan sui-istifadя edяrяk ona 50 min manat pul mцqabilindя Milli Tяhlцkяsizlik Nazirliyinя iшя dцzяldяcяyi barяdя yalan vяd vermiшdir. Elчin Aьacanov bu mяqsяdlя Bakы шяhяri Bayыl qяsяbяsinin яrazisindя yerlяшяn restoranlarыn birindя hяmin vяtяndaшыn 50 min manat pulunu яlя keчirmяyя cяhd edяrkяn cinayяt baшыnda yaxalanmышdыr. Faktla baьlы Azяrbaycan Respublikasыnыn Baш Prokuroru yanыnda Korrupsiyaya qarшы mцbarizя Иdarяsindя Azяrbaycan Respublikasы Cinayяt Mяcяllяsinin 29, 178.3.2-ci (etibardan sui-istifadя etmя vя ya aldatma yolu ilя kцlli miqdarda ziyan vurmaqla юzgяnin яmlakыnы яlя keчirmяyя cяhd) maddяsi ilя cinayяt iшi baшlanыlmыш, Elчin Aьacanov tяqsirlяndirilяn шяxs qismindя cяlb edilяrяk barяsindя mяhkяmяnin qяrarы ilя hяbs qяtimkan tяdbiri seчilmiшdir. Milli Tяhlцkяsizlik Nazirliyi vя Baш Prokurorluq tяrяfindяn hяyata keчirilmiш daha bir яmяliyyat-axtarыш tяdbiri nяticяsindя Bakы шяhяri, Sabunчu rayonu, Maшtaьa qяsяbяsindя yaшayan, 1963-cц il tяvяllцdlц Cavadov Иlqar Mяcnun oьlu ifшa edilmiшdir. Belя ki, Azяrbaycan Respublikasыnыn vяtяndaшы (шяxsin adы vя soyadы юzцnцn xahiшi ilя aчыqlanmыr) Milli Tяhlцkяsizlik Nazirliyinя яrizя ilя mцraciяtindя gюstяrmiшdir ki, Иlqar Cavadov onu Azяrbaycan Respublikasыnыn Milli Tяhlцkяsizlik Nazirliyinя iшя dцzяldяcяyi barяdя yalan vяd vermiш, bunun цчцn 80 min manat pul istяmiш vя aralarыnda olan sюvdяlяшmяyя gюrя ilkin юdяniш kimi 5 min manat verilmяsi barяdя razыlaшmышlar. Bakы шяhяrinin Sabunчu rayonu яrazisindяki kafelяrin birindя ilkin юdяniш kimi 5 min manat pulu яrizячidяn alarkяn hal шahidlяrinin iшtirakы ilя keчirilmiш яmяliyyat tяdbiri nяticяsindя Иlqar Cavadov cinayяt baшыnda yaxalanmышdыr. Faktla baьlы Azяrbaycan Respublikasыnыn Baш Prokuroru yanыnda Korrupsiyaya qarшы mцbarizя Иdarяsindя Azяrbaycan Respublikasы Cinayяt Mяcяllяsinin 178.2.4-cц (etibardan sui-istifadя etmя vя ya aldatma yolu ilя xeyli miqdarda ziyan vurmaqla юzgяnin яmlakыnы яlя keчirmя) maddяsi ilя cinayяt iшi baшlanыlmыш, Иlqar Cavadov tяqsirlяndirilяn шяxs qismindя cяlb edilяrяk barяsindя mяhkяmяnin qяrarы ilя hяbs qяtimkan tяdbiri seчilmiшdir. Cinayяt iшlяri цzrя bцtцn hallarыn araшdыrыlmasы цчцn zяruri яmяliyyat-istintaq tяdbirlяri davam etdirilir. Elчin Aьacanovun vя Иlqar Cavadovun qanunsuz hяrяkяtlяrinin yuxarыda gюstяrilяnlяrlя mяhdudlaшmadыьы ehtimal olunduьundan, onlarыn hцquqazidd яmяllяrindяn zяrяr чяkmiш digяr vяtяndaшlardan Azяrbaycan Respublikasыnыn Baш Prokuroru yanыnda Korrupsiyaya qarшы mцbarizя Иdarяsinя vя Milli Tяhlцkяsizlik Nazirliyinin яrazi orqanlarыna mцraciяt etmяlяri xahiш olunur.

Яlaqя telefonlarы: 440-81-58 vя 405-99-99.

Шяkidя baш vermiш ики yol-nяqliyyat hadisяsindя дюрд няфяр дцнйасыны дяйишмишдир 6 dekabr (AzяrTAc). Yevlax-Zaqatala-Gцrcцstan sяrhяdi yolunun Шяki rayonundan keчяn 58-ci kilometrindя aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш vermiшdir. Baш Dюvlяt Yol Polisi Иdarяsindяn AzяrTAc-a bildirmiшlяr ki, Bakы шяhяr sakini Teymur Яfraimovun idarя etdiyi "Mazda GX-9" markalы, 10-OM-090 dюvlяt qeydiyyat niшanlы avtomobil Шяki rayonu istiqamяtindя hяrяkяtdя olarkяn Balakяn rayon sakini Vaqif Kяrimovun idarя etdiyi "BMV-730" markalы, 99-BC-699 dюvlяt qeydiyyat niшanlы avtomobillя toqquшmuшdur. Qяza nяticяsindя hяr iki sцrцcц vя "Mazda GX-9" markalы avtomobildя olan sяrniшin -Lyudmila Яfraimova hadisя yerindя юlmцшlяr. Faktla baьlы cinayяt iшi baшlanmышdыr, araшdыrma aparыlыr.

***

10 dekabr (AzяrTAc). Шяki шяhяri яrazisindя Sadiq Musayevin idarя etdiyi "Ford-Tranzit" markalы vя Qяrib Novruzovun idarя etdiyi "VAZ-2107" markalы avtomaшыnlar toqquшmuшdur. Daxili Ишlяr Nazirliyinin mяtbuat xidmяtindяn AzяrTAc-a bildirmiшlяr ki, nяticяdя Q.Novruzov xяsarяt almыш, bacыsы Firuzя Novruzova isя hadisя yerindя юlmцшdцr. Hadisя ilя baьlы cinayяt iшi aчыlmышdыr, araшdыrma aparыlыr.

сящ.17

ДЙП эушяси 2011-ъи илдя ашкар едилмиш йол щярякят гайда позунтулары Шящяримиздя щярякят шяраити неъядир вя ясас щансы гайда позунтуларына фикир верилмялидир. 2011-ъи илин ютян дюврцндя 2409 йол щярякят гайда позунтулары ашкар едилмишдир. Бунлардан 86 сярхош сцрцъц, 29 автомобили сцрцъцлцк щцгугу олмадан идаря едян, 4 няфяр ися юз автомобилини сярхош сцрцъцйя верян олмушдур. 35 няфяр сцрят гайдасыны, 68 няфяр эириш гадаьандыр йол нишанынын тялябини позан, 54 няфяр сярнишин дашыма гайдасыны позан, 3 няфяр йол айрыъыны кечмя гайдасыны позан, 55 няфяр йол нишанланма хятляринин тяляблярини позан, 6 няфяр гаршы щярякят золаьына чыхма гайдасыны позан сцрцъцлцляр олмушдур. 3 няфяр гяза вязиййяти йаратдыьы цчцн, 5 няфяр ися полисин гануни тялябиня табе олмадыьы цчцн сахланмышдыр. 73 няфяр сцрцъцлцк вясигяси олмадан, 11 няфяр ися автомобили вякалятнамясиз идаря етмишдир. 261 няфяр сцрцъц автомобили вахтында техники бахышдан кечирмядийи цчцн сахланылмышдыр. 9 няфяр автохулиганлыг етдийи цчцн сахланылмыш, щагларында мцвафиг тядбирляр эюрцлмцшдцр. Хатырладырыг ки, аз да олса, шящярин бязи щиссяляриндя автохулиганлыг щярякятляриня раст эялирик. Щал-щазырда автохулиганлыг щярякятляри Шяки ПШ ДЙП -нин нязаряти алтындадыр вя беля сцрцъцляря гаршы ъидди мцбаризя апарылыр. Автохулиганлыг - йяни няглиййат васитясинин сцрцъцсц тяряфиндян иътимаи гайданы вя ящалинин динълийини нцмайишъясиня шякилдя позан, ъямиййятя ачыгъа

щюрмятсизлик ифадя едян, йол щярятяти гайдаларынын мцхтялиф цсулларла давамлы олараг позулмасы иля мцшайят олунан гярязли щярятятля эюря няглиййат васитялярини идаряетмя щцгугу бир илядяк мцддятя мящдутлашдырмагла шярти малиййя ващди мябляьинин дюрд йцз мислиндян алты йцз мислинядяк мигдарда (440 манатдан 660 манадяк) ъяримя едилир вя йа няглиййат васитялярини идаряетмя щцгугу бир илядяк мцддятя мящдудлашдырылмагла ишин щалларына эюря, позунтуну тюрядянин шяхсиййяти нязяря алынмагла он эцнядяк инзибати щябс тятбиг олунур. Ейни щярякятлярин ил ярзиндя инзибати тянбещя мяруз галмыш шяхс тяряфиндян тякрар тюрядилмясиня эюря няглиййат васитялярини идаря етмяк щцгугу бир илдян ики ил мцддятя мящдудлашдырылмагла шярти малиййя ващиди мябляьинин 600 мислиндян 800 мислинядяк (660 манатдан 880 манатадяк) ъяримя едилир вя йа няглиййат васитялярини идаря етмяк щцгугу бир илдян ики илядяк мцддятя мящдудлашдырылмагла ишин щалларына эюря, позунтуну тюрядянин шяхсиййяти нязяря алынмагла он беш эцнядяк инзибати щябс тятбиг едилир. Сцрцъцлярин нязяриня ону да чатдырырыг ки, автомобиллярдя щеч ъцр плйонка вя пярдяляря, гейри стандарт сигналлара иъазя верилмир. Вя беля щаллара гаршы ъидди мцбаризя апарылыр, рейдляр кечирилир. Плйонка, пярдя, гейри стандарт- йяни йцксяк тонлу,

Бяйляр РЦСТЯМОВ, Шяки ДЙПБ-нин ямякдашы, полис капитаны чох авазлы сяс гурьуларынын автомобилляря гурашдырылмасы щалларына раст эялинярся, онлар йериндяъя ачылаъаг вя мцвафиг инзибати тянбещ эюрцляъякдир. Наращатедиъи щаллардан бири дя базар яразисидир. Бязи сцрцъцлярин дайанма, дурма гайдаларыны позмасы базар ятрафында, хцсусиля С.Мунтаз кцчясиндя тыхаъларын йаранмасына сябяб олур, бу да ящалинин вя диэяр щярякятдя олан сцрцъцлярин щаглы наразыьына эятириб чыхарыр. Бахмайараг ки, базарын С.Мумтаз кцчясиндя кцчя эенишляндирилмиш автомобиллярин саьда дайанмасы цчцн шяраит йарадылмышдыр. Лакин бязи сцрцъцлярин ики ъярэя дайанмасы, йахуд да машыны йолун ортасында гойуб эетмяси тыхаъларын йаранмасына сябяб олур. Щазырда базар ятрафында хидмят апармаг цчцн ДЙП ямякдашлары айрылмыш, гайдалары позан сцрцъцляр щаггында ъидди тядбирляр эюрцлцр. Йазынын сонунда бир даща сцрцъцляримизи йол щярякяти гайдаларыны позмамаьа, бир-бириня щюрмятля йанашмаьа чаьырырыг.

Saxta sяnяdlяr яsasыnda vizalarыn alыnmasыnы tяшkil edяn cinayяtkar dяstя ifшa edilmiшdir Azяrbaycan Respublikasыnыn Baш Prokurorluьunun mяtbuat xidmяtindяn AzяrTAc-a bildirmiшlяr ki, uzun mцddяt saxta sяnяdlяr tяrtib etmяklя Bakы шяhяri vя respublikanыn digяr regionlarыndan olan vяtяndaшlara vizalar almaqla xarici юlkяlяrя sяfяrlяr tяшkil edяn, habelя digяr qanunsuz fяaliyyяtlя mяшьul olan cinayяtkar dяstя ifшa edilmiшdir. Azяrbaycan Respublikasыnыn Baш prokuroru yanыnda Korrupsiyaya qarшы Mцbarizя Иdarяsinя daxil olmuш mцraciяt цzrя hяyata keчirilmiш tяxirяsalыnmaz яmяliyyat tяdbirlяri nяticяsindя cinayяtkar dяstяnin цzvlяrindяn olan Bakы шяhяrindя yerlяшяn "Euro Azia Az" Mяhdud Mяsuliyyяtli Cяmiyyяtinin icraчы direktoru Yusifov Иlqar Kяrim oьlu turizm шirkяtinя mцraciяt etmiш Bakы шяhяr sakini Abbasov Natiq Abbas oьluna saxta sяnяdlяr яsasыnda "Шengen" vizasыnыn яldя edilmяsini tяшkil edяcяyi vяdi ilя sonuncudan 3 min manat pulu xidmяti otaьыnda rцшvяt kimi alarkяn cinayяt baшыnda yaxalanmышdыr. Fakta gюrя Baш prokuror yanыnda Korrupsiyaya qarшы Mцbarizя Иdarяsindя Azяrbaycan Respublikasы Cinayяt Mяcяllяsinin 311.1-ci (rцшvяt alma) maddяsi ilя cinayяt iшi baшlanmышdыr. Hяyata keчirilmiш istintaq-яmяliyyat tяdbirlяri

zamanы mцяyyяn edilmiшdir ki, fяaliyyяt gюstяrdiyi mцddяt яrzindя cinayяtkar dяstя tяrяfindяn bir чox vяtяndaшa rцшvяt mцqabilindя dюvlяt vя юzяl mцяssisяlяrdя iшlяmяlяri, yцksяk яmяk haqqы almalarы barяdя saxta arayышlar, saxta mehmanxana vя tяyyarя bilet bronlarы, hяmчinin bюyцk mяblяьdя pul vяsaitlяrini tяsdiq edяn mцxtяlif saxta bank arayышlarы hazыrlanmaqla Avropa юlkяlяrinя sяfяr etmяk mяqsяdi ilя vizalarыn alыnmasы tяшkil edilmiшdir. "Euro-Azia-Az" MMCnin Bakы шяhяrindя mцxtяlif цnvanlarda yerlяшяn ofislяrinя vя И.Yusifova mяxsus mяnzilя keчirilmiш baxыш zamanы шirkяtin xяzinяsinя mяdaxil olunmamыш kцlli miqdarda pul, vяtяndaшlara mяxsus цmumvяtяndaш pasportlarы, mцxtяlif dюvlяt vя юzяl tяшkilatlara mяxsus imzalы vя mюhцrlц boш blanklar, habelя istintaq цчцn яhяmiyyяt kяsb edяn digяr sяnяdlяr aшkar edilяrяk gюtцrцlmцшdцr.

Иstintaqla hяmчinin mцяyyяn edilmiшdir ki, И.Yusifovun mяnzilindя aшkar edilяrяk gюtцrцlmцш mцxtяlif шяxslяrя mяxsus чoxsaylы цmumvяtяndaш pasportlarыnыn sahiblяrindяn 19-u юlkя hцdudlarыnы tяrk edяrяk Avropa юlkяlяrinя getmiш, saxta sяnяdlяr яsasыnda Azяrbaycan Respublikasыnы tяrk edяrяk Avropa dюvlяtlяrindя mяskunlaшmыш vяtяndaшlardan 3 nяfяri isя deportasiya edilmiшdir. И.Yusifov Cinayяt Mяcяllяsinin qeyd edilяn maddяsi ilя tяqsirlяndirilяn шяxs qismindя cяlb edilяrяk barяsindя mяhkяmяnin qяrarы ilя hяbs qяtimkan tяdbiri seчilmiшdir. Hazыrda cinayяtkar dяstяnin digяr цzvlяrinin mцяyyяn edilmяsi vя dяstя tяrяfindяn tюrяdilmiш digяr cinayяtlяrin aчыlmasы istiqamяtindя zяruri istintaqяmяliyyat tяdbirlяri davam etdirilir.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 18

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.18

№ 12 (89), Декабр 2011

ШЯKИLИLЯR OSMANLЫ SARAYЫNDA

Яdalяt TAHИRZADЯ (Яввяли гязетимизин ютян сайында)

Cяbhя чox tяcili bu mяrmilяrdяn istяyirdi. Amma yaxыn anbarlarda bu чapda mяrmi yoxdu. Quru yoluyla шяrqdяki anbarlardan gяtirtmяk isя aylar alыrdы" (ss.217-218). Bu dюnяmin gerчяk mяnzяrяsini gюz юnцndя canlandыran "Tцrkiyя" qяzetinin yazarы Иsmayыl Yaьcы "Qurtuluш Savaшыmыz Batыnыn vяhшiliyi ilя mцcadilяdir" adlы mяqalяsindя bunlarы anladыr: "Tarixin tяsdiq edя bildiyi beш min illik Tцrk varlыьыnы, bir hяmlяdя dцnyadan silmяyя hяvяslяnяn Batыnыn iшьalчыlarы Bюyцk Hцcumda baшlarыnы daшlara vurdular. 26 avqust l922-dя baшlayan Tцrk irяli hяmlяsi 30 avqusta gяlindiyindя yunanы mяьlub etdi. Чapqыnчыlar da darmadaьыn qaчmaьa baшladыlar. Bu darmadaьыnla yanaшы, vяhшi niyyяtlяri vя цzlяri dя tam olaraq ortaya чыxdы. Tяrk etdiklяri hяr шяhяri, kяndi vя tarlanы

"24 avqustda (1922-Я.T.) yaшananlarы korgeneral Nuri Bяrkюz, xatirяlяrindя: "Qяrb Cяbhяsi Qяrargahы Akшehirdяn savaш meydanыna hяrяkяt edяrkяn kяшfiyyatdan bir tel gяlmiшdi; bunda Trikopis ilя Diyenisin arasыnыn pozulduьu bildirilmяkdяydi. Teli Cяbhя Komandanыna mяn gюtцrmцшdцm. "-Bax, bu, yaxшы xяbяrdir",- dedi vя qяrargah Qocatяpяyя doьru hяrяkяtя keчdi. Cяbhя qяrargahыnыn avtomobil qismini, Adanalы dюvlяtlilяrin Qяrb Cяbhяsi Qяrargahыna hяdiyyя etdiklяri avtomobillяr tяшkil edirdi. Biz tam hяrяkяt edirdik ki, Baшkomandan (Mustafa Kamal Atatцrk - Я.T.) mяni чaьыraraq: "Nuri, sяn burada qalacaqsan, teleqrafxananы яmrin altыna alacaq, heч bir yerя xяbяr sыzmamasыnы tяmin edяcяksяn. Gяlяn xяbяrlяri mяnя чatdыrarsan!"- buyurmuшdular. Tez teleqrafxananы Цчцncц Шюbя mцdiri Rasim bяy ilя bяrabяr яmrimizя aldыq. Hцcumun baшladыьы 26 avqustdan 30 avqusta qяdяr teleqraf mяmurlarыnы evlяrinя belя gюndяrmяdim. Yemяklяrini yanыmыzda yeyir, ayaqyoluna belя nюvbяtчi yanыnda чыxыrdыlar. Hяr kяs bu sцkutdan шцbhяlяnmiшdi. Sыx-sыx Mяclisdяn axtarыrlar, Baшvяkil Rauf bяy, Daxiliyyя Vяkili Яdnan bяy Mustafa Kamal paшa ilя danышmaq istяyir, durmadan harada olduqlarыnы soruшurdular. Mяn dя verdiyim cavabda "яfяndim, Baшkomandan qitяatla bяrabяr tяftiшdяdir" kimi sюzlяrlя baш qatmaьa чalышыrdыm. 27 avqustda Rauf bяy чox qыzьыn olaraq teleqraf baшыnda: "Nuri bяy, nя olur? Hяr kяs narahatdыr, burada cцrbяcцr rяvayяtlяr danышыlыr...",- deyя юzцndяn чыxmышdы. Mяn dя cavabыmda: "Яfяndim, cяbhяdяn top sяslяri gяlir...",- deyя cavab verdim. Halbuki mяn Akшehirdяydim. Cяbhяdяn gяlяn top sяslяri duyula bilmяzdi. Hцcum baшlayalы iki gцn oldu, dцшmяndяn bir xeyli yer qazanыlmышdы. Ertяsi

edilяn Tцrk heyяtinя Genяlkurmay Baшqanlыьыnca "hяrbi ekspert" olaraq qatыlmasы uyьun gюrцlцb. Cenevrяdяn dюnцшdя 1932-1933-dя Bolu'dakы 135-ci alayыn komutan vяkili (mцavini) olaraq qitя xidmяtinя чыxыb vя 30 avqust 1933-dя albay (polkovnik) rцtbяsinя yцksяlib. Mehmet Nuri Bяrkюz 1933-цn oktyabrыnda Cцmhuriyyяtin 10-cu ili шяnliklяrinя qatыlan vя aralarыnda marшal K.Y.Voroшilov, marшal S.M.Budyonnы, Sovetlяrin Ankara яski Bюyцkelчisi S.И.Aralov, Sovet maarif naziri N.N.Bubnov, maarif nazirinin mцavini Q.M.Krjijanovski vя b. yer aldыьы Sovet heyяtinя mehmandar olaraq gюrяvlяndirilib. Onuncu il tюrяnlяri dюnяmindя Voroшilov, Budyonnы vя baшqalarы ilя Atatцrk'цn юzяl danышыqlarыnы da mяhz Mehmet Nuri bяy tяrcцmя edib. 1933-1935-ci illяrdя Ehtiyat Zabit Mяktяbinin komutanlыьы ona tapшыrыlыb. 1935-dя Kiyev manevrlяrinя dяvяt edilяn orgeneral (ordu generalы) Fяxrяddin Altay'ыn baшqanlыьыndakы hяrbi heyяtin qяrargah baшqanы olaraq gюrяvlяndirilib. 1936-da Moskvaya "hяrbi attaшe" tяyin edilib vя burada bir il iшlяyib. Bu mцnasibяtlя Prof. Dr. Vilayяt Quluyev yazыr: "Mцasir Tцrkiyяnin qurucusu Kamal Atatцrk Mehmet Nuri Bяrkюzц yaxшы tanыyыrdы, dяfяlяrlя шяxsi etimadыnы nцmayiш etdirmiшdi. Onun Ankaraya gяlяn Sovet heyяtlяrini mцшayiяt etmяsi, Atatцrkцn qeyri-rяsmi rus dili tяrcцmячisi olmasы, sonralar isя Moskvada Tцrkiyяnin hяrbi mцшaviri vяzifяsini tutmasы Bяrkюzцn SSRИ ilя hяrbi vя tяhlцkяsizlik sahяsindя яmяkdaшlыqda Qazinin inandыьы simalardan biri olduьunu sюylяmяyя яsas verir". Mehmet Nuri Bяrkюz 1937-dя Trabzon Piyada Alayы komutanlыьыna, 1938-dя Иstanbul Maltяpяdяki Piyada Atыш Mяktяbi komutanlыьыna, 30 avqust 1939-da da Sivasda

Tцrkiyя Cцmhuriyyяtinin 10-cu il tюrяnlяrindя polkovnik Nuri Bяrkюz Ulu Юndяr Mustafa Kamal Atatцrk'цn sюzlяrini marшal Kliment Voroшilov'a tяrcцmя edir. Ankara, 1933. (Sina Bяrkюz kolleksiyasы). Birinci dцnya savaшыnыn sonlarыna doьru yцzbaшыlыьa (kapitanlыьa) yцksяlib. 1918-dя Birinci dцnya savaшыnыn bitmяsindяn sonra Tцrkiyяyя dюnяrяk 24 oktyabr 19l9-da Hяrb Akademiyasыna girib, bir il oxuduqdan sonra, l8 may 1921-dя Ulu Юndяr Mustafa Kamal Atatцrk'цn baшlatdыьы Qurtuluш Savaшыna qatыlmaq цчцn Anadolu'ya keчяrяk юncя Genяlkurmay (Baш Qяrargah) Шяrq Ишlяri Mцdirliyini, 1921-in noyabrыndan 1923-яdяk dя Qяrb Cяbhяsi Qяrargahы Цчцncц Шюbяsinin Mцdirliyini edib . Turqut Юzakman'ыn "Bu чыlgыn Tцrklяr" romanыnыn (Иstanbul, "Bilgi" yayыnevi, 2005) surяtlяrindяn biri dя yцzbaшы Mehmet Nuri Bяrkюz'dцr. Яsяrin "Sakarya savaшыna hazыrlыq (25 iyul 1921 - 13 avqust 1921)" adlы цчцncц bюlцmцndя oxuyuruq: "FEVZИ PAШA da Ankarada qяrargahdakыlarla durumu dяyяrlяndirirdi. Ordu dцшmяnlя aranы 200 km. aчaraq, yяni bir savaшa hazыrlanmaq цчцn gяrяkяn zamanы qazanmышdы. Yunan ordusu da yыprandыьы цчцn чяkilяn ordunu izlяyя bilmяyib durmuшdu. Hцcuma keчя bilmяk цчцn ciddi hazыrlыq yapmasы gяrяkdi. Bu mцddяt iyirmi gцn olaraq hesablanыrdы. Bu zamanы чox yaxшы dяyяrlяndirmяk, zяrbя yemiш ordunun silah vя savaшчы яsgяr sayыnы чoxaltmaq, kamil tяшkilatыnы yenidяn dцzяnlяmяk gяrяkdi. Sakaryanыn шяrqinя чяkilяn orduda ancaq 30.000 savaшчы (tцfяngli яsgяr) qalmышdы. Qalanlarы: istehkamчы, poчt, rabitячi, saьlыq, orkestr, чюrяkчi heyяti kimi siniflяrin vя yardыmчы xidmяt birliklяrinin чoxu silahsыz яsgяrlяr idi. Mяrkяz Ordusundan bir tцmяn (diviziya) tяшkil etmяk vя yollamaq istяnmiшdi. Tяhsil mяrkяzlяrindя dя beш minяdяk hяrbчi vardы. "Qalan boшluьu yeni яsgяrlяrlя dolduracaьыq". Yцzbaшы Nuri Bяrkюz: "Bяli, amma, paшam... - dedi,- ...tцkяnmiш xalq yenilmiш bir orduya yenidяn dяstяk verяrmi? Цstяlik zaman чox dardыr, ancaq yaxыn bюlgяlяrdяn hяrbчi toplaya bilirik. Bu kяsimin яsgяrlik yaшыna girяnlяrinin sayы ehtiyacы юdяyяrmi? Yetяr sayda hяrbчi gяldi deyяk, yeni яsgяri 10-15 gцndя юyrяdib savaшa hazыrlamaq mцmkцndцrmц? Bu qяdяr qыsa mцddяt iчindя yeni bir яsgяr nя юyrяnя bilяr ki?". Problem bu qяdяr deyildi, яlbяttя. Mяsяlяn, bцtцn ratsiyalar xilas edilmiшdi, amma чяkilmя sыrasыnda чoxu xarab olmuшdu. Яldя ehtiyat hissя yoxdu. Mяsяlяn, bцtцn sцvarilяrin яlindя yalnыz yцz on sяkkiz qыlыnc vardы. Bu цzdяn sцvarilяr hamыlыqla piyada savaшы aparыr, яsgяrlяr atlы hцcuma sцngц deyя uчlarы sivrildilmiш uzun zopalarla qalxыrdыlar. Mяsяlяn, 75 mm-lik mяrmi чox azalmышdы, halbuki toplarыn чoxu bu чapdaydы.

yandыrыb-yaxdыlar. Иzmirя чыxdыqlarыnda yapdыqlarы vяhшilik on mislinя qalxmышdы. Qяrbi Anadolunu yunanlыlarыn istilasыndan 15 may 1919-dan 9 sentyabr1922-dя Иzmirdяn dяnizя tюkцlmяlяrinя, 17 sentyabr1922-dя Mudanyadan qovulmalarыna qяdяr yandыrdыqlarы yerlяrin sayы 55.800-dцr. Dюrd yцz яlli il Tцrklяrin яdalяtli idarяsindя din, dil vя ticarяtlяrindя azadlыьыn яn geniшini yaшatdыьыmыz topluluqlarыn Tцrkя layiq gюrdцklяri vяhшilik. Bu gцn Tцrkiyяni iшgяncячilikdя suчlayan qafillяrя elanяn bildirilir... Elя bununla baьlы bir xatirя... Иstefadakы general Nuri Bяrkюz deyir ki: "Dцшmяni qovalayan Tцrk qцvvяtlяri Иzmirя doьru axarkяn mяni Uшak mюvqe komutanы tяyin etdilяr. Orada minlяrcя yunan яsirinin ehtiyaclarыnы юdяmяyя чalышыrdыm. Yunan Baшkomandan vяkili (mцavini) Trikopis dя Uшakda idi. Bir gцn yavяrim Trikopisdяn fransыzca bir mяktub gяtirdi. Mяktubda яsir general: "Dцnяn sяlahiyyяtli bir zabitdяn яsir yunan zabitlяrinin Ankaraya gюndяrilяcяklяrini vя Uшakdan Polatlыyadяk piyada gюtцrцlяcяklяrini юyrяndim. Bu zabitlяrimiz savaш sяbяbiylя yorьundurlar. Qidasыzlыqdan dцшkцn vя halsыzdыrlar. Nя шinel, nя yorьanlarы vardыr. Bir neчя kilometr getdikdяn sonra yыxыlыb qalыrlar. Mяncя, ehtiyacы olanlara paltar vя ayaqqabы verilmяsi vя avtomobillяr ayrыlmasы yaxшы olur. Bu xцsusa nяzяri-diqqяtinizi чяkirяm"- deyirdi. Trikopisi чaьыrtdыm vя "Mяn sizlяri sizin yandыra bilmяdiyiniz, salamat qalmыш binalarda saxlayыram. Altlarыnыzdakы yataqlar insanlarыnы diri-diri юldцrdцyцnцz evlяrdяn alыndы. Hяlя dцnяn evlяrinin yanmasыnы seyr etdiyiniz insanlar sizlя daha necя davransыn? Ankaraya gedяn dяmir yollarыnы siz xarab etdiniz. Yol yoxdur. Sяkkiz yaшlы чocuqlarыmыz belя kilometrlяrcя mяsafяyя kцrяklяrindя mяrmi daшыyыrlar. Mяmlяkяtim qan aьlarkяn bu gюstяrdiyimiz lцtfkarlыьы dцnyada hansы millяt gюstяrя bilir? Arxanыzda buraxdыьыnыz xarabalarda nя qoydunuz ki, nя istяyirsiniz? Bir il юncя zabitlяriniz Uшakdan Sakaryaya yцyцrяrяk gяlmiшdi. O zaman necя yeridilяrsя indi dя elя gedяcяklяr. Buralara sizi bizmi чaьыrdыq? Hansы цzlя bizlяrdяn mяrhяmяt istяyirsiniz!". Bu sюzlяrimi gюzlяri yerdя dinlяyяn Trikopis, utandыьыndan dodaqlarыnы diшlяyirdi. Mяnя doьru zoraki bir baxышla: "Bяzi zabitlяrin israrы ilя o mяktubu yazmышdыm. Mяni baьышlayыn vя o mяktubu yox sayыn",- dedi". Ulu Юndяr Atatцrk'цn Akшehirdяki hяyatыnы incяliyinяdяk izlяmiш Mehmet Koч "Atatцrk Akшehirdя" adlы dяyяrli яsяrindя 1922-ci il savaшыndan bяhs edяrkяn korgeneral (general-polkovnik) Nuri Bяrkюz'цn xatirяlяrindяn dя yararlanыb. Яsяrin "Akшehir teleqrafxanasы nяzarяt altыnda" adlы bюlцmцndя mцяllif yazыr:

Tцrkiyя hяrbi nцmayяndяsi podpolkovnik Nuri Bяrkюz Millяtlяr Cяmiyyяti Tяrksilah Hazыrlыq Konfransыnda. Cenevrы, 1932. (Sina Bяrkюz kolleksiyasы). gцn Rauf bяy maraqla tяkrar sordu; mяn gяlяn suallarы cяbhяyя yetirir, Baшkomandandan aldыьыm tяlimata gюrя idarя edirdim. Ertяsi gцn "Nuri bяy, cяbhяdяn nя xяbяr?"deyя sordular. Cavabыmda: "Яfяndim, top sяslяri uzaqlaшыr, dяrindяn gяlir",- deyяrяk bir яndiшяnin olmadыьы, sevinяcяk bir xяbяrin yaxыnda rяsmi bir aьыzla yetiшя bilяcяyi hissini oyandыrыrdыm. 1 sentyabrda isя Akшehirdяn Baшkomandanыn imzasы ilя Mяclisя bu teli чяkdim: "Qяrb Cяbhяsindя 26 avqustda baшlayan hцcumumuz Afyonqarahisar, Altыndaш, Dumlupыnar arasыnda bюyцk bir meydan savaшы halыnda beш gцn beш gecя davam etdi. Tцrkiyя Bюyцk Millяt Mяclisi Ordularыnыn qяhrяmanlыьы zяfяrimizin tяmin olunmasыnы mцmkцn etdi, zalыm vя mяьrur bir dцшmяnin яsl qцvvяtlяrini aьыllara dяhшяt verяcяk qяtiyyяtlя mяhv etdi. Яn bюyцk komandandan яn gяncinя qяdяr ordularыmыza hakim olan fikir millяtinin gюstяrdiyi vяzifя uьrunda, hяyatыnы belя sevя-sevя vermяkdir. Bunu muharibя meydanыnda gюrяrяk bцtцn millяtimя xяbяr verirяm". Bunu чяkdikdяn sonra Akшehirdя vяzifяm bitmiшdi. Birbaшa cяbhяyя gяldim" шяklindя bildirmяkdяdir". Qurtuluш Savaшыnыn sona yetmяsindяn sonra Mehmet Nuri bяy 1923-dя baшqa sinif yoldaшlarы ilя birlikdя Hяrb Akademiyasыnda tяhsilinя davam edib vя 1925-dя Akademiyanы bitirяrяk Иzmir Mюhkяmlяndirilmiш Mюvqe Komandanlыьы Иstixbarat Шюbяsi mцdirliyinя tяyin edilib. O, 1927-dя Ankarada Milli Яmniyyяt Ыstixbarat Шюbяsi Mцdirliyinя, 1929-da 189-cu alay 2-ci tabur komutanlыьыna, 30 avqust 1930da yarbay (podpolkovnik) rцtbяsinя yцksяlяrяk Genяlkurmay Ыstixbarat Шюbяsi mцdirliyinя tяyin edilib. Millяtlяr Cяmiyyяti Andыnыn 8-ci maddяsinя gюrя 2 fevral 1932-dя Cenevrя'dя toplanan Silahsыzlanma Konfransыna dяvяt

vя Иslahiyyяdя tuьay (briqada) komutanlыqlarыna tяyin edilib. 30 avqust 1939-da tuьgeneral (general-mayor) vя 30 avqust 1941-dя tцmgeneral (general-leytenant) rцtbяlяrinя yцksяlяrяk Шяrqi Bяyaziddя 53-cц sяrhяd diviziyasы komutanlыьыna, 1943-dя Bornovada 57-ci diviziya komutanlыьыna, 1945-dя Иzmirdя 12-ci korpus komutanlыьыna tяyin edilib. 30 avqust 1946-da korgeneral (general-polkovnik) rцtbяsinя yцksяlib. 1947-dя Genяlkurmay Baшqanlыьыnыn hяrяkat yarbaшqanы, 1949-da Tцrkiyя Jandarmasыnыn Baш Komutanы tяyin edilib. 1950-nin iyununda tяqaцdя чыxыb. Bu tяqaцdчцlцk яhvalatыnы "Hцrriyqяt" qяzeti yazarы Sonяr Yalчыn'dan dinlяyяk: 14 may 1950 Цmumi seчkilяr oldu. Demokrat Partiyasы sandыqdan birinci partiya olaraq чыxdы. ............................................................... Cцmhuriyyяt tarixinin яn юnяmli mцlki hяrяkяtinin olduьu bu keчid dюnяmindя Ankarada bir dedi-qodu altdan-aldan danышыlmaьa baшlandы: "Hяrbчilяr dюvlяt чevriliшi edяcяk!". "Yцksяk Hяrbi Шura цzvlяri toplantы edir". "Komutanlar Чankaya Kюшkцnя чыxыb Иnюnцylя gюrцшdцlяr". Mцlki-hяrbчi hяr kяs gяrgindi. Gюzlяr milli шef Иsmяt Иnюnцyя чevrildi. Иsmяt paшa siyasi kulislяri hяrяkяtlяndirяn "ordunu tяhrik edir" iddialarыna cavab vermя ehtiyacы belя hiss etmяdi. Genяlkurmay Baшqanы orgeneral (ordu generalы) Nafiz Gцrman Cяlal Bayarыn evinя getdi, sюz verdi: "Ordu seчki nяticяlяrinя sayьыlыdыr". 2 iyun 1950. ............................................................... Menderes kabinяsi Mяclisdяn yetяrli sяs aldы.

(Арды 19-ъу сящифядя)


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 19

№ 12 (89), Декабр 2011

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.19

VЯ TЦRKИYЯ ORDUSUNDA (Яввяли 18-ъи сящифядя) Ankarada narahatlыq sцrцrdц... Bяzi чevrяlяr hяrbчilяrin artыq mцdaxilя edяcяyindяn яmindi. 6 iyun 1950. Gюzlяnilяnin яksi oldu. Cяlal Bayar ilя Adnan Menderes Tцrk Silahlы Qцvvяtlяrindя bюyцk bir tяmizlяmя hяrяkяtinя baшladыlar. Ordunun yцksяk komandanlыьы dяryazdan keчirildi.

Tцrkiyя Milli Gцvяnlik Kurulu (Milli Tяhlцkяsizlik Tяшkilatы) Baш katibi, ordu generalы Mahmud Bяrkюz. 1950. Genяlkurmay Baшqanы orgeneral (ordu generalы) Яbdцrrяhman Nafiz Gцrman, Hava Qцvvяtlяri komandanы orgeneral Zяki Doьan, Dяniz Qцvvяtlяri komandanы oramiral (donanma admiralы) Mяhяmmяdяli Цlgяn, Jandarma Baш komandanы korgeneral (general-polkovnik) Nuri Bяrkюz, Genяlkurmay ЫЫ Baшqanы orgeneral Иzzяt Aksalur, Birinci Ordu komandanы orgeneral Asыm Tыnaztяpя, Иkinci Ordu komandanы orgeneral Mцzяffяr Tuьsavul, Цчцncц Ordu komandanы orgeneral Mahmud Bяrkюz kimi yцksяk sяviyyяli komandanlarla birlikdя toplam 15 general vя 150 polkovnik istefaya gюndяrildi! Иstefaya gюndяrilяnlяr arasыnda Hяrbi Шura цzvlяri orgeneral Kazыm Orbay, orgeneral Salih Omurtak kimi komandanlar da vardы. ............................................................... DP hюkumяti niyя belя bюyцk bir tяmizlяmя яmяliyyatы aparmышdы? "Bir gцn Baшbakanlыьa bir polkovnik gяldi. Adnan Mendereslя юzяl bir danышыq apardы, yцksяk sяviyyяli zabitlяrin чevriliш hazыrlыьы iчindя olduьunu sюylяdi vя Tцrk Silahlы Qцvvяtlяrindя bюyцk tяmizlяmя hяrяkяti belяcя baшladы". Sюylяnяn buydu. Halbuki iшin яsli elя deyildi!.. Bayar-Menderes ordu iчindяki "Иnюnцчц paшalar"ы tяmizlяmяk istяmiшdi.

***

Korgeneral Mehmet Nuri paшa Hяrb ordeni, Gцmцш Lяyaqяt ordeni vя Иstiqlal ordeni ilя tяltif olunub. Onun yayыnlanmыш яsяrlяri: 1. E.Pekarski, Yakut Dili Sюzlцyц, 1ci cild, TDK, Иstanbul, 1945 (tяrcцmя tяшkilatы цzvц olaraq) . 2. M.P.Veltman, Bюyцk Hяrbdя Kiчik Asiya vя Tцrkiyяnin Tяqsimi (tяrcцmя). 3. Rusiyadan Mevsuk Mяlumat (beшaltы яsяr). Цmuri-Шяrqiyyя arxivlяrindя. 4. General Fiшmann, Gaz Nяvilяri (tяrcцmя). 5. 1950-1954-cц illяr arasыnda "Ulus" qяzetindя yayыnlanan 10-adяk mяqalяsi. Danышdыьы шivяlяr vя bildiyi yabanчы dillяr: Azяrbaycan tцrkcяsini yaxшы, tatarcanы orta, rusчanы yaxшы, fransыzcanы orta dяrяcяdя, Иsveч dilini danышыq sяviyyяsindя, kцrdcя orta dяrяcяdя. Mehmet Nuri Bяrkюz 16 yanvar 1975-dя Haqqыn rяhmяtinя qovuшub. "Milliyyяt" qяzetindя oxuyuruq: "Tцrk Ordusunun dяyяrli komutanlarыndan, istefadakы korgeneral Nuri Bяrkюz dцnяn vяfat edib. Цч orden sahibi Bяrkюz 86 yaшыndaydы. Bяrkюzцn cяnazяsi sabah hяrbi tюrяnlя torpaьa verilяcяkdir". Bu qяzetin 24 yanvar 1975 tarixli sayыndan юyrяnirik ki, cяnazя tюrяninя Tцrkiyя Ordusunun яn yцksяk gюrяvlilяri qatыlыb. Tяяssцf ki, Mehmet Nuri paшanыn юlцm tarixi bяzi qaynaqlarda yanlыш olaraq 17

yanvar gюstяrilmяkdяdir. Yuxarыda bildirdiyimiz kimi, Mehmet Nuri paшa Hяsяn Behcяt paшa'nыn qыzы Ayiшя Цlviyyя xanыm'la (?-24.1.1993, Иstanbul) ailя qurub. Bu evlilikdяn onlarыn bir oьlu - Prof. Dr. Sina Bяrkюz (1936) doьulub. Sina Bяrkюz uzun illяr Иstanbul Texnik Цniversitetindя iшlяyяrяk professorluьa yцksяlib. 2000-ci ildя o, юz istяyi ilя tяqaцdя чыxыb vя akademik hяyatыna indi Bяhreyn Цniversitetindя professor olaraq davam etmяkdяdir.

4. ORGENERAL (ORDU GENERALЫ) MAHMUD HACЫ ИLYAS OЬLU SARЫKЯRИMLИ (MAHMUD BЯRKЮZ) (1895, Шяki - 23.04.1989, Иstanbul) Orgeneral (ordu generalы) Mahmud Bяrkюz paшa haqqыnda ilk bilgini bюyцk qardaшыnыn oьlu Prof. Dr. Sina Bяrkюz Иnternetdя verib, sonra Prof. Dr. Vilayяt Quluyev bu bilgidяn yararlanaraq юz dяyяrli mяqalяsini yazыb. Mahmud Hacы Иlyas oьlu Sarikяrimli (Mahmud Bяrkюz) 1895-ci ildя Шяki'dя dцnyaya gюz aчыb, ilk tяhsilini burada alыb. Ailяsi Bursa'ya mцhacirяt etdikdяn az sonra Bursa Hяrbi Rцшdiyyяsinя girib, 1915-dя bu mяktяbi bitirяrяk orduda xidmяtя baшlayыb. 1951-dя orgeneral rцtbяsindя istefaya чыxanadяk o, Tцrkiyя Ordusunda шяrяfli bir zabit yolu keчib. Tяяssцf ki, onun xidmяt bяlgяlяri bu gцn яlimizdя deyil, bu цzdяn onun haqqыnda geniш bilgi almaq imkanыmыz yoxdur. Ancaq bildiklяrimizi burada veririk. Mahmud (Bяrkюz) Hяrbiyyя Akademiyasы'nda tяhsilini davam etdirяrkяn Tцrkiyяnin Иstiqlal Savaшы baшlanmыш, o da bюyцk qardaшы Mehmet Nuri kimi tяhsilini yarыmчыq qoyaraq Vяtяn uьrunda юlцm-dirim savaшыna atыlmыш, Atatцrkцn sadiq яsgяrlяrindяn biri olaraq bir чox fяdakarlыqlar gюstяrmiш, bu qutsal savaшdan qazi olaraq чыxmышdы. Savaш bitdikdяn sonra Hяrbiyyя Akademiyasыnda tяhsilini tamamlayaraq topчu zabit kimi чeшidli bюlgяlяrdя vя rцtbяlяrdя xidmяtdя bulunub. Korgeneral (generalpolkovnik) Mahmud Bяrkюz paшanы 1948-dя Milli Mцdafiя Nazirliyi mцstяшarы (nazir mцavini) olaraq gюrцrцk. 11-12 iyul 1948-dя yanlarыnda on zabitdяn ibarяt bir heyяtlя Ankaraya gяlmiш ABШ Hяrbiyyя Nazirliyi mцstяшarы Vilyam H. Draper, Xarici Ишlяr Nazirliyindяn rяfaqяtinя tяyin edilяn M. Frank Visner vя ABШ Baш Qяrargah Heyяti Planlar vя Hяrяkat Dairяsi mцdiri general-polkovnik Albert C. Redemayer'lя mцxtяlif gюrцшlяrя qatыlanlar arasыnda mцstяшar, korgeneral Mahmud Bяrkюz vя Genяlkurmay Hяrяkat Dairяsi yarbaшqanы, korgeneral Mehmet Nuri Bяrkюz dя vardы. Amerikanыn Ordu gцnц mцnasibяtilя Amerika Sяfarяti hяrbi attaшesi Mr. Rominson ilя yoldaшы 6 aprel 1949-da Ankara Palasda bir kokteyl vermiшdilяr. Kokteyldя Tцrkiyяnin bir sыra yцksяk sяviyyяli gюrяvlilяri arasыnda Milli Mцdafiя Nazirliyi Baш mцstяшarы (birinci mцavini), orgeneral Mahmud Bяrkюz, Jandarma Baш komandanы, korgeneral Nuri Bяrkюz dя vardыlar. 13 iyun 1949-da diplomatik kuryer Fuad Gцzaltan'ыn cяnazяsi Иstanbula aparыlarkяn Ankaradan keчdiyi zaman qatarыn Ankara vaьzalыnda dayanmasы яsnasыnda Gцzaltanыn cяnazяsini Milli Mцdafiя Nazirliyi Baш mцstяшarы orgeneral Mahmud Bяrkюz, quru, hava vя dяniz qцvvяtlяrinя mяnsub generallar, zabitlяr vя bir чox yцksяk sяviyyяli gюrяvlilяr salamlayыb. Az sonra orgeneral Mahmud Bяrkюz Цчцncц Ordu komandanы tяyin edilib. 6 iyun 1950-dя yцksяk sяviyyяli komandanlarla birlikdя toplam 15 general vя 150 polkovnik istefaya gюndяrilяrkяn onlarыn arasыnda Цчцncц Ordu komandanы, orgeneral Mahmud Bяrkюz dя vardы. Ancaq bir hяftя sonra, 13 iyunda o daha юnяmli bir gюrяv olan Milli Tяhlцkяsizlik Tяшkilatыnыn Baш katibi tяyin edildi vя 6 sentyabr1951-dя bu vяzifяdяn tяqaцdя чыxdы. Prof. Dr. Sina Bяrkюzцn mяnя bildirdiyinя gюrя, Mahmud Bяrkюz paшa 1989-cu ildя vяfat edib. Mahmud Bяrkюz paшa, Qurtuluш Savaшы qazilяrindяn, 2-ci dюnяm Sakarya millяt vяkili mяrhum briqada komandiri, polkovnik Mustafa Kяrяm'in qыzы Rяidя xanыm'la ailя qurmuшdu. Canan Цlkяr vя Bяliь Bяrkюz'цn anasы, Hяsяn Kяrяm, Nяшidя Kяrяm vя Vяdat Kяrяmin bюyцk bacыsы olan Rяidя Bяrkюz яrindяn 7 il юncя - 18.5.1981-dя Haqqыn rяhmяtinя qovuшub. Иki uшaьы olan (oьlu Cihan Цlkяr vя qыzы Nilцfяr) qыzlarы Canan Цlkяr dя vяfat edib. Mahmud paшanыn oьlu Dr. Bяliь Bяrkюz (26.5.1921, Иstanbul-18.1.2001, Los-Altos /Kaliforniya/ABШ) ABШ-ыn Kaliforniya шtatыnы Los-Altos шяhяrindя yaшayыrdы. Buradakы "Kaliforniya Tцrk-Amerikan Birliyi"nin (TAAC Turkish American Association of California) qurucu vя baшqanlarыndan, genяlliklя ABШ Tцrk topluluьunun liderlяrindяn idi. Bяliь bяyin юvladы yoxdur. Yoldaшы юzцndяn юncя vяfat edib.

YAZARЫN SON SЮZЦ Bu mяqalяdя Azяrbaycanыn Шяki шяhяrindя doьulmuш 4 gюrkяmli kiшinin yaшamыnы qыsaca da olsa izlяdik. Mabeynчi Mяhяmmяdяmin bяyi чыxmaqla onlarыn 3-ц haqqыnda Tцrkiyя arxivlяrindя hяlя araшdыrmalarыn aparыlmamыш olmasы, onlarыn Tцrkiyя vя Azяrbaycan toplumlarыna layiq olduqlarы sяviyyяdя tanыdыlmamasы tarixi bir яdalяtsizlikdir. Umudvaram ki, yaxыn dюnяmdя biz onlarыn hяr biri haqqыnda qalыn-qalыn kitablar oxuyacaьыq. Иnшallah! 3.4.2011, Bakы. ___________________________________ 1 Nuxa/Noxu Шяki шяhяrinin yaxыnlыьыndakы bir яski kяndin adы idi. O kяnd indi Шяki шяhяrinя qovuшub. 2 Cцmlя originalda yanlышdыr. 3 M. Ali Resulzade. Шair Иsmail Nakam. "Azerbaycan Yurt Bilgisi", yыl:3, 27.4.1934, sayы 28, ss.154-155. Mяqalя yazarы Mяhяmmяdяli Rяsulzadя buradakы bilgilяrin bir чoxunu "Иstanbulda yaшayan Шяki alimlяrindяn Saleh bяyяfяndi"dяn alыb (s.155). 4 Mяhяmmяdяmin bяyin zюvcяlяrinin adlarыnы Xeyriyyя Kяrimzadя'nin adы keчяn yazыsыndan aldыq. Яli Birincinin mяqalяsindя bu adlarыn yanlыш verildiyini dцшцnцrцk. 5 Mяhяmmяdяmin bяyin buradakы yalыsы 1919-un martыnda Иstanbuldakы bюyцk yanьыnda kцlя dюnmцш, bцtцn яntiqя яшya, saray rяssamlarыnыn hяdiyyя etdiyi tablolar, bюyцk, Harяkя taban xalыlarы vя kitabxanasы mяhv olmuшdu. Bax: Hayriye Kerimzade. Mehmet Emin bey'in hayatы, ss. xxx-xxxi. 6 Sina Bяrkюzцn mяnя yazdыьыna gюrя, Mehmet Nuri Bяrkюzцn ulu babasы - onun ana tяrяfdяn nяnяsi Nurcahan xanыm'ыn atasы Hacы Mяhяmmяd kiшi Hяsяn Bяhчяt paшanыn babasы Darьa Яhmяd'in qardaшыdыr. 7 Sina Bяrkюzцn mяnя yazdыьыna gюrя, Mяhяmmяdnuru paшanыn Azяrbaycandakы adы sadяcя "Mяhяmmяd"dir. Иkinci "Nuri" adыnы, o zamanlarыn adяtinя gюrя, Bursada bir xocasыnыn verdiyini (baшqa Mehmetlяrlя qarышmasыn deyя) юzц oьluna danышыb. Demяli, o, Azяrbaycanda "Mяhяmmяdnuru" adы daшыmayыb. Qardaшlarыn "Sarыkяrimli" soyadы daшыdыqlarы da шцbhяlidir. Nuri paшa sadяcя "Sarыkяrimoьullarыndan" olduqlarыnы sюylяyirmiш. 8 Mehmet Nuri Bяrkюz Tцrk hяrbi яsirlяrinin rus hяrbi яsirlяri ilя dяyiшdirilmяsi ilя gюrяvli "HilaliЯhmяr" (Qыrmыzы Aypara) Cяmiyyяti heyяtinя цzv kimi qatыlaraq Sankt-Peterburq'a gюndяrilib. Bu heyяtin baшыnda Tцrk siyasi dцшцncя tarixinin vя юzяlliklя Tцrkчцlцk tarixinin gюrkяmli simalarыndan olan (яslяn Kazan tatarы) Yusuf Akчura bulunmaqdaydы. - Sina Bяrkюz. 9 Bu sinifdя oxuyanlar birinci ili 24 oktyabr 1919 7 iyul 1920-dя tamamladыqdan sonra Anadoluda Milli Mцcadilяyя qatыlыblar. Savaшda Qяrargah zabitlяrinя ehtiyac olduьundan, ancaq bu zabitlяr yalnыz bir il tяhsil gюrdцklяrindяn, bюyцk hяrbdя olduьu kimi, Ankarada Genяlkurmay Rяisliyindя 1922 ilindя bunlara mяxsus цч aylыq bir kurs aчыlыb vя bunun nяticяsindя imtahanla gяrargah zabiti olublar. Qurtuluш Savaшыndan sonra bu sinif Yыldыzdakы mяktяbdя iki il oxuyaraq tяhsillяrini tamamlayыb. O zaman mцxtяlif sяbяblяrlя qяrargah zabiti olmayanlar mяktяb tяhsilini tamamladыqdan sonra olublar. Bu sinifdяn qяrargah zabiti olmayan qalmayыb. Bu sinif Anadoluya gяldikdяn sonra Иstanbulda Hяrb Akademiyasыnda heч bir sinif qalmamышdы. Buna gюrя 1921-dя Иstanbulda bir giriш imtahanы aчыlыb, 25-яdяk zabit mяktяbя qяbul edilib vя bir il tяhsil gюrцblяr. Bunlarыn arasыnda Шahzadя Faruq яfяndi dя vardыr. Ancaq Иstiqlal Hяrbindяn sonra Genяlkurmay Baшqanlыьы bu sinfi qяbul etmяyib vя tяhsillяrinя son verib. - Sina Bяrkюz. 10 Burada yanlышlыq olduьunu dцшцnцrяm. Mahmud paшa 6 sentyabr 1951 tarixinяdяk orgeneral (ordu generalы) rцtbяsi ilя Milli Tяhlцkяsizlik Tяшkilarыnыn Baш Katibi iшlяyib, yяni tяqribяn bir il sonra istefaya чыxыb. 11 Яsяrin tяrcцmя tяшkilatыnda baшda Яbdцlqadir Иnan olmaq цzrя Prof. Яhmяd Cяfяroьlu, korgeneral Xalis Bыyыktay, tцmgeneral Nuri Bяrkюz, Rяшid Rяhmяti Arat, Яli Hцseyn Turan (Hцseynzadя Яli bяy), istefadakы podpolkovnik Yaqub Orak, istefadakы mayor Rяmzi Kilяrcioьlu, konsul mцavini Иsmayыl Шяrafяddin Yula, Hяmdi Tokяr, Qaffar Gцneyden, Abdullah Battal Taymas, Fuad Toktar, Orxan Шamxal, Яbdцlcabbar, Kяrim Odяr, Hяsяn Abdullah Ortяkin, Шяfiqя Qaspыralы, Sabur Rяsulun яmяyi keчmiшdir. - Sina Bяrkюz.

QAYNAQLAR 1. Doч. Dr. Ali Akyыldыz. ЫЫ. Abdulhamid'in чalышma sistemi, yюnetim anlayышы ve Babыali'yle (Hцkцmet) iliшkileri. - Osmanlы siyaset, s. 289. 2. Ali Birinci. Asya-yы Vusta Seyyahы Kurena Mehmet Emin Beyin Hikayesi. - "Tцrk Yurdu" dяrgisi, mart 2006, c. 26, sayы 223, ss. 72-77. 3. Azяrbaycan dilinin izahlы lцьяti. Ы cild. Bakы: "Шяrq-Qяrb" nяшriyyatы, 2006. 4. Яdalяt Tahirzadя. Шяkinin tarixi qaynaqlarda. Bakы: "Master" nяшriyyatы, 2005, s.188. 5. Hayriye Kerimzade. Mehmet Emin Beyin hayatы. - Иstanbuldan Asya-yы Vusta'ya Seyahat. Seyyah Mehmet Emin Efendi'nin Seyahatnamesi. Hazыrlayan: Profesюr A.Muhibbe Darga. Иstanbul: Everest Yayыnlarы,

2007. 6. Иstanbuldan Asya-yы Vusta'ya Seyahat. Seyyah Mehmet Emin Efendi'nin Seyahatnamesi. Hazыrlayan: Profesюr A.Muhibbe Darga. Иstanbul: Everest Yayыnlarы, 2007. 7. M. Ali Resulzade. Шair Иsmail Nakam. "Azerbaycan Yurt Bilgisi", yыl:3, 27.4.1934, sayы 28, ss.154-155. 8. Mehmet Koч. Atatцrk Akшehirdя. Akшehir Belediyesi Kцltцr Yayыnlarы. Akшehir, Bahчыvanlar Basыm Sanayi A.Ш., 2010, s. 59. 9. Mehmet Yavuz. Berlinde Tцrk-Иslam mimarisi. - Sanat dergisi, s. 89. 10. "Milliyyяt" qяzeti, 17.1.1975, s.3. 11. "Milliyyяt" qяzeti, 10.3.1978, s.5.

Tцrkiyя Jandarmыnыn Genяl Komutanы, general-polkovnik Mehmet Nuri Bяrkюz. 1949. (Sina Bяrkюz kolleksiyasы). 12. "Milliyyяt" qяzeti, 19.3.1978, s.6. 13. "Milliyyяt" qяzeti, 25.1.1993, s.10. 14. Soner Yalчыn. Demokrat Parti'nin 'balans ayarы' 6 Haziran 1950 darbesi ... - "Hцrriyyяt" qяzeti, 4 mart 2007. <http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx ?id=6056843&yazarid=218>. 15. Soner Yalчыn. Osmanlы Sarayi'nda Bir Sosyalist - Шehzade Abdulkadir. - "Hцrriyet" qяzeti, 04.10.2009. 16. Tцrk Kurtuluш Savaшы. Belgelerle Tцrk Tarihi Dergisi Yayыnы, Ыstanbul: Menteш Matbaasы, 1968, s. 213-217. 17. "Tцrkiyя" qяzeti, 7 sentyabr 2005. 18. Vilayяt Quluyev. Tцrk ordusunun azяrbaycanlы generallarы. Onlarыn яksяriyyяti яslяn Шяkidяn olublar. - "525-ci qяzet", 8.11.2008. 19. Yыlmaz Юztuna. Devletler ve hanedanlar. Tцrkiye (1074-1990). Cilt:2. Ankara, Baшbakanlыk Basыmevi, 1989. 20. Zяkяriyyя Яlizadя, Nazim Иbrahimov. Шяki ipяyi uzaq karvan yollarыnda. Bakы: "Master" nяшriyyatы, 2007, s.42. Bu kitabda Шяkidя ipяkчiliyin vя ipяk ticarяtinin tarixi, ipяk tacirlяri haqqыnda geniш bilgi vardыr. 21. http://en.wikipedia.org/wiki/Nuri_Berkoz. 22. http://byegmgovtr.xn--ler-1la8h.net/YAYЫN LARЫMЫZ/AyinTarihi/1948/temmuz1948.htm. 23. http://byegmgovtr.xn--ler-1la8h.net/YAYЫN LARЫMЫZ/AyinTarihi/1949/haziran1949.htm. 24. http://culturecityistanbul.blogspot.com/200 9/10/dolmabahce-palace-collections.html. 25.http://www.familysearch.org/Eng/Search/S SDЫ/individual_record.asp?recid=552604145&ld s=3&region=-1&regionfriendly=&frompage=99. 26. http://www.hanemiz.com/turk-kulturu-ve-m edeniyeti/159355-tarihi-haritalar.html. Xяritяlяrlя baьlы bцtцn bilgilяr bu saytdandыr. 27. http://kurtmeydani.blogspot.com. 28. http://www.nadirkitap.com/musavver-tarif-ihayvanat-mehmet-emin-kitap935172.html. 29. http://turksibersavunmakuvvetleri.tr.gg/T. ue.rkiye-Cumhuriyeti-Kronolojisi--k1-3-k2-.htm. 30. http://webcache.googleusercontent.com/se arch?q=cache:DaxoqeLYQRЫJ:byegmgovtr.xn-ler-1la8h.net/YAYЫNLARЫMЫZ/AyinTarihi/1949/nis an1949.htm+An%C2%ACkara+Palasta+bir+koktely+vermi%C5%9Flerdir.+Kokteylde&cd=1&hl=r u&ct=clnk&gl=az&source=www.google.az 31.http://www.zerbaijan.com/azeri/MB_CV.htm. 32.http://www.zerbaijan.com/azeri/NB_CV.htm. 33.http://www.zerbaijan.com/azeri/HBP_CV.htm. 34. www.muratdarga.blogspot.com. 35. http://www.nadirkitap.com/melange-de-poesies-turques-et-persanes-composees-et-traduite s-en-francais-m-emin-bey-kitap1236095.html.

Bu yazы Tцrkiyяdя - Ankarada чыxan mяшhur "Tцrk Yurdu" dяrgisinin 100 illik yubileyinя hяsr olunmuш юzяl nюmrяdя (iyul 2011, cild 31, sayы 287, ss. 245-260) dяrc edimiш mяqalяnin Azяrbaycan tцrkcяsinя uyьunlaшdыrыlmыш qяzet variantыdыr.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 20

сящ.20

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 12 (89), Декабр 2011

Unudulmuшlarыmыzdan biri - Яliabbas Qяdimov

Hяbibullah MАНАФЛЫ,

Шяки Реэионал Елми Мяркязин елми ишчиси, тарихчи Юtяn яsrin 20-ci illяrindя kommunistlяrin Azяrbaycanda qoruduьu totalitar rejim repressiya vasitяsi ilя sяrbяst dцшцncяnin axыrыna чыxdы. Яsяblяri sarsыdan, qяlblяri donduran mяnfur qorxu insanlarы hяqiqяti gяrяksiz bir шey kimi kяnara tullanmaьa vadar edirdi. Чoxlarы, lap чoxlarы mяhz bu yolu tutdu. Ancaq ululardan miras olaraq aldыqlarы tяmiz qana sadiq olan, aьlы, dцшцncяni юzlяrinя qiblяgah edяn elя aydыnlarыmыz olmuшdur ki, bu idbar rejimя qarшы mцbarizяni юzlяrinin hяyat qayяsinя чevirdilяr. Onlardan biri dя Шяki torpaьыnыn yetirmяsi Яliabbas Яli oьlu Qяdimov (1887-1937) idi. Onun adы ilk dяfя Zяkяriyyя Яlizadяnin rяhbяrliyi altыnda hazыrlanaraq nяшr edilmiш vя onun hяm mцяllifi olduьu "Шяkidя mяhяllя adlarы, soylar vя lяqяblяr" kitabыnda чяkilib. Hюrmяtli professor hяmin яsяrdя Яliabbas Qяdimovu vяtяn, xalq qeyrяti чяkdiyinя gюrя шяr qцvvяlяr tяrяfindяn qяtlя yetirilяn vя belяliklя шяhidlik mяqamыna чatan bir vяtяnpяrvяr ziyalы kimi sяciyyяlяndirir. Xatыrlatmaьы юzцmя borc bilirяm ki, Я.Qяdimov haqqыnda sяnяdlяri AR Milli Tяhlцkяsizlik Nazirliyinin arxivindя uzun illяr tяdqiqat aparmыш tanыnmыш alim Яdalяt Tahirzadя tapыb цzя чыxarmышdыr. Яdalяt bяylя шяxsi sюhbяtimizdя ona Яliabbas Qяdimovla baьlы baшqa sяnяdlяrin dя olduьunu ancaq onlarы nяшrя hazыrlamaьa macal tapmadыьыnы, hяmin materiallarы mяnя vermяk istяdiyini bildirdi. Mяn onun tяklifinя mяmnuniyyяtlя razы oldum. Rusca yazыlmыш hяmin sяnяdlяr яsasыnda qяlяmя aldыьыm kitabы artыq tamamlamaq цzrяyяm. Kimdir Яliabbas Qяdimov? Шяki Sяhiyyя Шюbяsinin mцdiri iшlяyяn Яliabbas Qяdimov 11 may 1921-ci ildя Azяrbaycan Fюvqяladя Komissiyasыnыn mцvяkkili Potrebaya bir izahat yazыb. Azяrbaycan MTN arxivindя saxlanыlan Pr.128 шifrяli istintaq sяnяdinin 59-60-cы vяrяqlяrindя getmiш bu izahatda Я.Qяdimov юzцnцn hяyat tarixчяsindяn bяhs edяrяk yazыrdы: "Babam Шяkidя nalbяnd idi. Atam 70 yaшlы qocadыr. Ыndi Шяki Sяhiyyя шюbяsindя tяchizat agentidir. Mяn iшчi tяbяqяsindяnяm. (Яslindя o, varlы ailяdяn чыxmышdы. Mяlum sяbяbя gюrя bunu gizlяtmяyя mяcbur idi.H.M). 1986-cы ildяn 1905-ci ilяdяk Aшqabad gimnaziyasыnda oxumuшam. 1904-cц ildя VЫЫ sinif шagirdi ikяn eserlяrin шagird tяшkilatыna girmiшяm. Bir il sonra, VЫЫЫ sinifdя oxuyarkяn siyasi iш цstцndя 7 yoldaшыmla birgя gimnaziyadan чыxarыlmышam. 1906-cы ildя ekstern yolu ilя Gяncя gimnaziyasыnы bitirяrяk Kazan Universitetinin tibb fakцltяsinя girmiшяm. Universitetdя tяlяbяlяr arasыnda fяal inqilabчы kimi gцclц iшlяmiшяm. 1907-ci ilin sonunda Kazandan Aшqabada qaчmышam. Burada 2

dяfя vilayяt dustaqxanasыnda hябsdя olmuшam. 1908-ci ildя Tцrkцstan vilayяtindяn sцrgцn edilmiшяm. Hяmin il Bakыda BibiHeybяt zavodlarыnda iшlяmiшяm. Gizli шяkildя Tцrkцstana getmiшяm vя 1908-ci ilin sonunda eser partiyasыndan чыxmышam. Aшqabadda 6 ay gizli yaшayaraq 1909-cu ildя Иrana - Mяшhяdя keчmiшяm vя burada 2 ilя yaxыn Иran inqilabчыlarы ilя iшlяmiшяm. 1911-ci ildя Mяшhяddя Rusiya baш konsulu mяni hяbs edib. Konsulluqdan qaчmышam vя Mяшhяddяki Иran hakimiyyяt dairяlяrinin yardыmы ilя oradan Tehrana, Tehrandan Baьdada, Baьdaddan da Иstanbula qaчmышam. Иstanbulda 1911-ci ildя hazыrda Daьыstan inqilab Komitяsinin sяdri iшlяyяn yoldaш Qorxmazovun yardыmы, tюvsiyяsi ilя indi Шяrqdя Tяbliьat Шurasыnыn цzvц olan yoldaш professor Bяhaяddin mяni Иstanbul Universitetinin tibb fakцltяsinя gюtцrцb vя buranы 1916-cы ildя bitirmiшяm. 1917-ci ildя Tцrkiyя sosialistlяri mяni professorlar Aqil Muxtar, Яli Hцseynzadя vя Mцslihlя birgя Stokholmda keчirilяcяk bцtцn Avropa sosialistlяrinin konfransыna (Bu, konfrans yox, qurultay idi.- H.M) gюndяriblяr. " Belяliklя, bu qeyd onu sцbut edir ki, Я. Qяdimov 1917-ci ildя Tцrkiyяdя elя yetkin vя nцfuzlu ad qazanmыш ki, яn gюrkяmli adamlarla, o sыradan dahi Яli bяy Hцseynzadя ilя birlikdя bu юlkяni tяmsil etmяk цчцn beynяlxalq yыьыncaьa gюndяrilib. Ciddi tяdqiqata layiq faktdыr. Onu da bildirirяm ki, nяшrя hazыrladыьыm kitabda vя bu mяqalяdя яksini tapan bir sыra fakt vя hadisяlяr Azяrbaycan tarixшцnaslыьыnda ilk dяfя qяlяmя alыnыr. Ыzahatda Я.Qяdimov daha sonra yazыr: "1917-ci ildя шяkili kimi vяtяnim Шяkiyя dюnmцшяm. Burada юncя Cяfяrabad kяndinin, sonra Шяki шяhяrinin vя Шяki qяzasыnыn hяkimi vяzifяlяrindя iшlяmiшяm. Xalq sяhiyyя komissarы (sяhiyyя naziri - H.M) doktor Kazыmov bu ilin 17 aprelindя mяni Шяki Sяhiyyя Шюbяsinin mцdiri tяyin edяnяdяk son vяzifяmi яsas iш yerim kimi saxlamышdыm. 27 aprel inqilabыnadяk heч bir partiyada olmamышam. Ancaq Шяki kommunistlяrinin gizli tяшkilatыna чox yaxыn olmuшam vя kommunistlяr 28 apreldя mяni partiyanыn hяqiqi цzvlяri sыrasыna qяbul edяrяk inqilab Komitяsinя sяfяrbяr etdilяr. Mяrkяzdяn gяlmiш yoldaшlar 2-ci qeydiyyat vaxtы mяni Шяki Qяza Kommunist Partiyasыnыn hяqiqi цzvц kimi tяsdiqlяyiblяr. 10-15 gцndяn sonra mяn yoldaш Шяki Qяza Kommunist Partiyasы mяsul katibinin yanыnda oldum vя Шяki tяшkilatыnыn taktikasы ilя razыlaшmadыьыma gюrя partiya sыralarыndan чыxarыlmaьыmы шifahi xahiш etdim. Bu cari ilin yanvarыnda olub. O vaxtdan heч bir yыьыncaьa getmяmiшяm." Я.Qяdimovun yazdыьы izahatыn sonrakы hissяsindяn mяlum olur ki, qяza Kommunist Partiyasыnыn mяsul katibi ondan xahiш edib ki, Kommunistlяrin sыralarыnы tяrk etmяsinin sяbяblяrini yazыlы шяkildя tяqdim etsin. Я.Qяdimov katib Tokoyevя verdiyi izahatda aшaьыdakы цч sяbяbi gюstяrir: 1. Шяki Qяza Kommunist Partiyasыnыn kюk salmыш hesabat sisteminя hяddяn artыq biganя yanaшmasы. Bunun nяticяsindя qяzanыn яmяkчi kяndlilяri iш heyvanlarыndan mяhrum olub, шяhяr fяhlяlяri vя sovet qulluqчularы isя nяqliyyatыn daьыlmasы цzцndяn bu gцnяdяk yarыmac qalыb. 2. Юz hяrяkяtlяri ilя kommunist partiyasыnы vя sovet hakimiyyяtini яn kasыb vя savadsыz kяndlilяrin gюzцndяn salmыш tamamilя hazыrlыqsыz vя nadan partiya iшчilяrinin kяndя gюndяrilmяsi. 3. Fяhlяlяrin mяiшяtini yaxшыlaшdыrmaq цчцn yerli шяraiti nяzяrя

almadan burjuaziyanыn яmlakыnыn mцsadirя edilmяsi, adamlarыn icazяsiz axtarыlmasы, mцsadirя edilmiш bir чox шeylяrin protokola salыnmamasы, onlarыn sayыnыn gюstяrilmяmяsi. Я.Qяdimov izahatыnda daha sonra yazыrdы: Mяni Шяki Qяza Kommunist Partiyasыndan чыxmaьa vя Шяki шяhяr Fяhlя, kяndli vя Яsgяr Deputatlarы Sovetinя "Tibbi Sanitariya яmяyi" tяшkilatыnыn Шяki шюbяsindяn юz namizяdliyimi bitяrяf kimi vermяyя vadar edяn sяbяblяr, bax bunlardыr. Mяn bu ilin 25 aprelindя yekdilliklя Шяki шяhяr, Fяhlя, Kяndli vя яsgяr deputatlarы Sove-

qыsa mцddяt яrzindя Шяkidя юz xeyriyyя яmяllяri ilя яhalinin rяьbяtini qazanmыш milli burjua nцmayяndяlяri Mяhяmmяdaьa Qяdimbяy, Hacы Sяlim oьlu Mehdiqulu Zцlfцqarov, Mяшяdi Zцlfцqarov, Yaqub Sяfяrяli oьlu, Mehdi Hцseynov, Sцleyman Mustafa oьlu, Hяmzя Яsяdullayev, Mяшяdi Яsяdullah Qafarov, Azad Mustafayev, Mяcid Mustafa oьlu vя baшqalarыnыn nяinki bцtцn яmlaklarы mцsadirя olunmuш, hяtta юzlяri dя cismяn mяhv edilmiшdilяr. Mяhz bu amil, Я.Qяdimovun yazdыьы kimi, fяhlяlяrin durumunu xeyli чяtinlяшdirmiшdi. Qыrmыzы ordu vя xalq яrzaq komissarlыьы tяrяfindяn яhali

Яliabbas Яli oьlu Qяdimov tinя seчildim. 27 apreldя Шяki Qяza Sovetlяri qurultayыna seчkilяr aparыldы. Mяn Sovetlяrin qяza qurultayыna da deputat seчildim. 1 mayda qurultay yыьыncaьыnda Иcraiyyя Komitяsinя seчkilяr zamanы yoldaшlardan (Kommunistlяrdяn - H.M) biri qышqыrdы ki, "biz Abbas hяkimin adы olan siyahыya sяs vermяyяcяyik". Deputatlarыn чoxu cavab verdi ki, bцtцn namizяdlяri ayrы-ayrыlыqda sяsя qoymaq istяyirik. Bu vaxt yoldaш xalq komissarы Musabяyov (sюhbяt Qяzяnfяr Musabяyovdan gedir. Bu zaman o, Azяrbaycan SSR-in яrzaq komissarы idi. -H.M) iclasы baьladы vя 2 maya keчirdi. Deputatlar zaldan чыxarkяn mяni Siyasi bцro komissarы hяbs etdi. 2 mayda Иcraiyyя Komitяsinя vя Azяrbaycan Sovetlяri qurultayыna seчkilяr keчirildi, mяn isя 3 mayda baшqa yoldaшlarыmla birэя Ay.FK-ya gюndяrildim. Hяkim Я. Qяdimov 11.V.1921 Я.Qяdimovun ikinci hяbsi ilя baьlы olan bu sяnяd onun юmцr yolunun 1921-ci ilяdяk olan dюnяmini yetяrincя dяqiq iшыqlandыrыr. Я.Qяdиmovun kommunist partiyasыnыn яmяllяri haqqыnda yazdыqlarы hяqiqяti яks etdirirdi. Sovet hюkumяti tяrяfindяn 1920-ci ilin mayыndan dekabrыnadяk olan

soyulub-talanыrdы. Xalq Яrzaq Komissarlыьыnыn xяtti ilя Azяrbaycan яhalisindяn 4.480.000 pud bуьda vя arpa, 13.200 baш heyvan, 350.000 pud meyvя vя tяrяvяz, ordunun яli ilя isя 700.000 pud buьda vя arpa, 20.600 baш heyvan mцsadirя edilmiшdi. Azяrbaycanыn Moskvadakы sяlahiyyяtli nцmayяndяsi B.Cavanшir mцsadirя kаmpaniyasыnda iшtirak edяn kommunist чinovniklяrin bяd яmяllяri haqqыnda Leninя verdiyi mяlumatda bildirirdi: Azяrbaycan kяndlilяri bir шey haqqыnda xahiш edir vя yalvarыrlar: "Nя varsa hamыsыnы birdяfяlik alыn vя ailя ocaqlarыmыzы gцndяlik qeyri-mцtяшяkkil vя tяhqiredici basqыnlardan xilas edin". Я. Qяdimov kommunist partiyasыndan чыxmaq цчцn yazdыьы яrizяdя dя bu rяzalяtlяrdяn bяhs edirdi. O, bununla da юzцnц sovet-kommunist rejiminin daimi zяrbяsi altыna qoymuш oldu. Я.Qяdimov 1921-ci ilin martыndan 1936-cы ilin dekabrыna qяdяr dюrd dяfя hяbs olunub. 26 yanvar 1937-ci ildя tяrtib etdiyi aktda Яliabbas hяkim bu sюzlяri yazmышdыr: "Mяn artыq dюrdцncц dяfяdir ki, hяbs olunuram. Bu qayda ilя mяni on dюrd dяfя dя hяbs edя bilяrlяr, чцnki mяn NKVD tяrяfindяn man-шыrlanmышam". Я. Qяdimovun hяyatы-

nыn tufanlы anlarынa yaxыndan bяlяd olmaq цчцn Яbdцlmabud Яfяndiyevin 9 fevral 1937-ci ildя шahid kimi verdiyi ifadяnin bir mяqamыna diqqяt yetirяk: “...Я.Qяdimov 1918-ci ildя Tцrkiyяdяn Шяkiyя qayыdыr vя burada hяkim iшlяmяyя baшlayыr. Qыsa mцddяtdяn sonra Шяkidя bюyцk nцfuz qazanыr. O, Шяkidя Mяhяmmяdяli Xяlifяzadя, Veysяl Mustafayev, Hцseyn Kiшli, Яndцlkяrim Иmamzadя, Иstanbuldan olan Шюvkяt Aydяmir oьlu vя Yaшarla birэя Mцsavat Partiyasыnыn yerli юzяyini yaradыr. Onlar tez-tez yыьыncaqlarda vя qonaqlыqlarda Mцsavat tяшkilatыmыn xeyrinя чыxышlar edirlяr...." Я.Qяdimov dюrdцncц dяfя hяbsxana divarlarы arasыna salыndыqdan sonra 10 yanvar 1937-ci ildя istintaqa юzц haqqыnda daha bir ifadя vermiшdir. Bu ifadя dя onun юmцr yolunun bяzi sяhifяlяrinя iшыq salыnыb: “...1920-ci ildя VЫЫ diviziyanыn xцsusi шюbяsi tяrяfindяn hansыsa fяaliyyяtdя ittiham olunaraq hяbs edilmiшяm. ancaq bir ay sonra azadlыьa чыxmышam. Шяki Иcraiyyя Komitяsinя seчkilяr zamanы Mцsavat tяшkilatыna mяnsub olmaqda ittiham edilяrяk Azяrbaycan Fюvqяladя Komissiyasы tяrяfindяn yenidяn hяbs edilmiшяm. Ancaq 7-8 gцndяn sonra mяni Bakыda azad etsяlяr dя Шяkiyя qayыtmaьыmы yasaqlayыblar. Xalq Sяhiyyя Komissarlыьы tяrяfindяn Zaqatalaya gюndяrilmiшяm. 1923-cц ilin iyuluna qяdяr Zaqatalada olmuшam. 1923-cц ilin iyulunda DSИ-nin (Dюvlяt Siyasi Иdarяsi) Zaqatala шюbяsi tяrяfindяn cinayяt mяcяllяsinin 64-cц maddяsi ilя ittiham olunaraq qrup halыnda hяbs edilmiшik. Иstintaqыn gediшindя 64-cц maddя 63-cц maddя ilя яvяz edilib. Mцhakimя olunaraq 3 il mцddяtinя azadlыqdan mяhrum edilmiшяm. Мяni millяtчi чыxышlar etmяkdя gцnahlandыrmышdыlar”. Яliabbas Qяdimov ikinci vя цчцncц dяfя hяbs olunmasы ilя baьlы faktlarla tanыш olduq. Bяs, o, ilk dяfя nя vaxt vя hansы ittihamla hяbsя atыlmышdыr? Bu barяdя dя mяlumatlarы sяnяdlяrdяn яldя edirik. Onun 1921-ci ilin martыnda hяbs edilmяsi цчцn яsas yaradan sяnяdlя - Xцsusi шюbяnin 21 mart 1921-ci ildя tяrtib etdiyi 5 saylы raportla tanыш olaq: "Mцvяkkilin verdiyi mяlumatdan bяlli olmuшdur ki, Gяncя quberniyasыnыn Шяki шяhяrindя bir qrup ziyalыnыn yaratdыьы gizli tяшkilat Antаntanыn, xцsusяn Иngiltяrяnin xeyrinя fяaliyyяt gюstяrir. Bu tяшkilatыn baшlыca mяqsяdi Zaqafqaziyada Иngiltяrя tяmayцlцнц formalaшdыrmaьa nail olmaqdыr. Tяшkilat tяmiz aьqvardiyaчы mahiyyяtdяdir. Bu tяшkilata aшaьыdakы шяxslяr daxildir: 1.Mяhяmmяdяli Яfяndiyev (Шяki ali real mяktяbin direktor mцavini) 2.Abbas Яfяndi (Шяki шяhяrindя hяkim) 3.Sцleyman Яfяndi Шirinbяyov (sabiq zabit) 4. Zahid Иbrahimxяlil oьlu (qышlaq mяktяbinin direktoru) Яslindя heч bir tяшkilatzad olmayыb. Yuxarыda adlarы qeyd olunan ziyalыlar evdя oturub siyasi diskussiya aparыblar. Hяmin diskussiyada iшtirak edяn Tцrkiyяdяn gяlmiш Hяsяn Чяlяbi Bakыya qayыtdыqdan sonra qonaq kimi dцшdцyц evin sahibi ilя sюhbяtlяшяrяk Шяkidя iшtirak etdiyi siyasi polemikadan sюz aчmыш vя bildirmiшdir ki, orada ziyalыlar Иngiltяrяnin Zaqafqaziyaya mцdaxilяsinя tяrяfdar olmaqda hяmrяylik gюstяrdiklяri halda yalnыz o Иngiltяrяnin Шяrqdя o sыradan Tцrkiyяdя яlя keчirdiyi mцlklяrin qeyri -qanuni olduьunu bildirяrяk etiraz etmiшdir.

(Арды вар)


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 21

№ 12 (89), Декабр 2011

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.21

Q a l i l e o Q a l i l e y (1564-1642) Bu insanыn adы, eyni zamanda mцasirlяrinin hяm nifrяti, hяm dя qibtяsinя sяbяb olurdu. Buna baxmayaraq o, dцnya elm tarixinя yalnыz Cordano Brunonun davamчыsы kimi yox, hяm дя Иtalyan иntibahыnыn bюyцk dцhalarыndan biri olaraq daxil olmuшdur. Qalileo Qaliley 15 fevral 1564-cц ildя Pizza шяhяrindя yoxsullaшmыш zadяgan ailяsindя anadan olmuшdur. Onun atasы Vinчenso Qaliley istedadlы musiqiчi vя bяstяkar idi, lakin incяsяnяtlя ailя dolandыrmaq чяtin olduьundan gяlяcяk alimin atasы mahud alveri ilя mяшьul olurdu. 11 yaшыnadяk Qaliley Pizzada yaшamыш vя adi mяktяbdя tяhsil almышdыr, bundan sonra ailяsi ilя bяrabяr Florensiyaya kючmцшdцr. Burada o, tяhsilini Mцqяddяs Benedikt Monastыrыnda davam etdirmiш, qrammatika, hesab, natiqlik vя digяr elmlяri юyrяnmiшdir. 17 yaшыnda Pizza Universitetinя qяbul olan Qaliley hяkimlik peшяsinя yiyяlяnmяyя hazыrlaшыrdы. Eyni zamanda юz istяyi ilя riyaziyyat vя mexanikaya dair яsяrlяr, xцsusilя Evklid vя Arximedin яsяrlяrini oxuyurdu. Sonuncunu Qaliley sonralar hяmiшя юz mцяllimi adlandыrardы. Maddi vяziyyяtinin pis olmasы цzцndяn gяnc Qaliley Pizza Universitetindяki tяhsilini yarыmчыq qoyaraq Florensiyaya qayыtmalы olur. Evdя Qaliley mцstяqil шяkildя onu dяrindяn maraqlandыran fizika vя riyaziyyatla ciddi mяшьul olur. 1586-cы ildя o, "Kiчik hidrostatik tяrяzilяr" adlы ilk elmi яsяrini yazыr ki, bu da onun elm alяmindя az da olsa mяшhurlaшmasыna vя bir neчя alimlя tanыш olmasыna sяbяb olur. Onlardan birinin - "Mexanika dяrsliyi"nin mцяllifi Qvido Ubaldo del Montenin zяmanяti ilя Qaliley 1589-cu ildя Pizza Universitetindя riyaziyyatdan mцhazirяlяr demяk hцququ qazanыr. 25 yaшыnda o vaxtilя oxuduьu, lakin tamamlaya bilmяdiyi universitetin professoru olur. Qaliley tяlяbяlяrя riyaziyyatы vя Ptolomey tяlimi яsasыnda astronomiyanы tяdris edir. Elя hяmin illяrdя Qaliley Aristotelin nяzяriyyяsinя яsasяn aьыr cisimlяrin yцngцl cisimlяrя nisbяtяn daha sцrяtlя yerя dцшmяsini yoxlamaq mяqsяdilя aшan Pizza qцllяsindяn mцxtыlif яшyalarы atmaqla tяcrцbяlяr aparыr. Nяticяlяr nяzяriyyяni tяsdiqlяmir. Qaliley "Hяrяkяt haqqыnda" (1590) яsяrindя Aristotelin cisimlяrin dцшmяsi nяzяriyyяsinя qarшы чыxыr. Hяmin яsяrdя o yazыrdы : "Яgяr aьыl vя tяcrцbя hяr hansы mяsяlяdя цst-цstя dцшцrsя, mяnim цчцn bunun яksяriyyяtin fikinя zidd olmasыnыn heч bir яhяmiyyяti yoxdur." Qalileyin rяqqasыn kiчik rяqsi hяrяkяtlяrinin izoxronluьu onun titrяyiшlяri dюvrlяrinin amplituddan asыlы olmamasыna dair aparыlan tяcrцbяlяri dя bu dюvrя aiddir. Maraqlыdыr ki, bu nяticяyя o, Pizza kilsяsindя чыlчыraqlarыn yыrьalanmasыnы mцшahidя edяrkяn юz nяbzini tutmaqla gяlmiшdi... Qvido del Monte Qalileyi bir mexanik kimi yцksяk qiymяtlяndirir vя "Yeni dюvrцn Arximedi" adlandыrыrdы. Aristotelin fizikaya dair fikirlяrinin tяnqidi qяdim yunan aliminin tяrяfdarlarыnы Qalileyя qarшы qoyur. Gяnc professorun Pizzada qalmasы чяtinlяшir vя mяшhur Padua Universitetindя riyaziyyatdan mцhazirяlяr demяk barяdя dяvяti qяbul edir. Padua mяrhяlяsi Qalileyin hяyatыnыn яn mяhsuldar vя xoшbяxt dюvrцdцr. Burada o, ailя qurur, юz hяyatыnы Mariya Qamba ilя baьlayыr. Onlarыn Virciniya (1600) vя Liviya (1601) adlы qыzlarы, sonra isя Vinчenso (1606) adlы oьlanlarы dцnyaya gяlir. 1606-cы ildяn Qaliley astronomiya ilя mяшьul olur. 1610-cu ilin martыnda onun "Ulduz carчыsы" adlы яsяri iшыq цzц gюrцr. Buna qяdяr heч bir яsяrdя astronomiyaya dair sensasiyaya sяbяb ola bilяcяk bu qяdяr informasiya bir arada yer almamышdы. Hяmin mяlumatlar isя 1610-cu ilin yanvar -

fevral aylarыnda aparыlan bir neчя gecя mцшahidяsi zamanы яldя olunmuшdu. Teleskopun kяшfi haqqыnda mяlumatы vя kifayяt qяdяr yaxшы tяchiz olunmuш emalatxanasы olan Qaliley hяr dяfя daha mцkяmmяl olan bir neчя mцшahidя borusu nцmunяsi hazыrlayыr. Nяticяdя alim 32 dяfя bюyцtmяk gцcц olan teleskop dцzяldя bilir. 7 yanvar 1610-cu ildя o teleskopu gюyя tuшlayыr. Onun gюydя gюrdцyц mяnzяrяlяr - Ay sяthindяki kюlgяli sыra daьlar vя zirvяlяr, dяrяlяr vя dяnizlяr onun Yerя bяnzяmяsindяn xяbяr verirdi. Bu fakt isя hяm dini tяsяvvцrlяri, hяm dя Yerin digяr sяma cisimlяri arasыnda xцsusi mюvqe tutmasыna dair Aristotel nяzяriyyяsini inkar edirdi. Sяmadakы bюyцk aь zolaq Kяhkяшan (Sцd Yolu) teleskopla baxыldыqda ayrы-ayrы ulduzlara par-

pernik tяlimini daha inadla tяbliь etmяyя baшlayыr. Kilsя dairяlяri bundan tяшviшя dцшцr. Bir alim kimi Qalileyin nцfuzu yцksяkdir, onun fikirlяrinя qulaq asыrlar. Demяli, чoxlarы dцшцnяcяk ki, Yerin hяrяkяti haqqыnda tяlim sadяcя kainatыn quruluшu haqqыnda astronomik hesablamalarы asanlaшdыran fяrziyyя deyil. Kilsя xadimlяrinin Kopernik tяliminin geniш vцsяt alacaьыndan narahatчыlыьы kardinal Roberto Bellarminonun mяktublarыndan birindяn dя aydыnlaшыr : "Yerin Gцnяшin яtrafыnda hяrяkяt etdiyini, Gцnяшin isя hяrяkяtsiz qaldыьыnы iddia etdikdя, bцtцn mцшahidя olunan tяbiяt hadisяlяri geosentrik nяzяriyyяdяn daha yaxшы izah olunur vя burada hяqiqяt var, bцtцn bunlardan isя ehtiyatlanmaq lazыm deyil vя hesblama ( riyyaziyyat ) цчцn bu yetяrlidir; lakin iddia etdikdя ki, Gцnяш hяqiqяtdя Kai-

Florensiyaya qayыdan Qaliley nя vaxtsa iшыq цzц gюrяcяyinя цmid etdiyi yeni kitabыn цzяrindя iшlяmяyя baшlayыr. 1628-ci ildя alim yцksяk kilsя dairяlяrindя Kopernik tяliminя mцnasibяti aydыnlaшdыrmaq цчцn Romaya gedir. Romada eyni barышmaz mцnasibяtin olduьunu gюrsя dя, bu onu yolundan dюndяrmir. 1630-cu ildя Qaliley kitabы tamamlayыr vя Konqreqasiyaya tяqdim edir. Qalileyin яsяrinя sяrt senzura tяrяfindяn baxыlmasы iki il davam edir, nяticяdя onu qadaьan edirlяr. Onda Qaliley kitabы doьma Florensiyada чap etdirmяyя qяrar verir. Oradakы yerli senzorlarы ustalыqla aldada bilir vя kitab 1632-ci ildя iшыq цzц gюrцr. Kitab "Dцnyanыn iki sistemi - Ptolomey vя Kopernik sistemi arasыnda dialoq" adlanыrdы vя dramatik яsяr шяklindя yazыlmышdы. Senzura цzцndяn Qaliley ehtiyatlы hяrяkяt etmяyя mяcbur olmuшdu: kitab Kopernikin iki,

чalanыrdы. Yupiterin яtrafыnda alim nюvbяti gecя planetя nяzяrяn mюvqelяrini dяyiшяn kiчik ulduzcuqlar (яvvяlcя цчцnц, sonra daha birini) gюrцr. Tяbiяt hadisяlяrinя mцnasibяtdя kinematik qavramaya malik olan Qalileyя bu - Yupiterin peyklяrinin olmasы Yerin mцstяsna mюvqeyя malik olmamasыnы gюstяrяn daha bir sцbut idi. Qaliley Yupiterin 4 peykinin olmasыnы kяшf edir. Gцnяшin sяthindяki lяkяlяrin yerini dяyiшmяsini mцшahidя etmяklя Qaliley Gцnяшin dя юz oxu яtrafыnda fыrlanmasыnы mцяyyяn edir. Mцшahidяlяri nяticяsindя Qaliley юz oxu яtrafыnda fыrlanmanыn bцtцn sяma cisimlяrinя xas olan keyfiyyяt olmasы qяnaяtinя gяlir. Ulduzlu gюyц mцшahidя edяrkяn o, mцяyyяnlяшdirir ki, gюydяki ulduzlarыn sayы adi gюzlя gюrцlя bildiyindяn чoxdur. Belяliklя, Qaliley Cordano Brunonun Kainatыn hцdudlarыnыn sonsuz vя tцkяnmяz olmasы fikrini tяsdiqlяmiш olur. Bundan sonra Qaliley belя bir nяticяyя gяlir ki, Kopernikin irяli sцrdцyц heliosentrik nяzяriyyя yeganя doьru nяzяriyyяdir. Qalileyin teleskopik kяшflяri чoxlarы tяrяfindяn inamsыzlыq, hяtta dцшmяnчiliklя qarшыlandы; lakin Kopernik tяliminin tяrяfdarlarы, xцsusilя dя qыsa bir zamanda "Ulduz carчыsы ilя sюhbяt" adlы яsяr чap etdirяn Kepler юz tяlimlяrinin doьruluьuna яminlik yaradan bu kяшflяri alqышlarla qarшыladыlar. "Ulduz carчыsы" alimя Avropada шюhrяt qazandыrыr. Toskano hersoqu ЫЫ Kozimo Mediчi Qalileyя saray riyaziyyatчыsы vяzifяsini tutmaьы tяklif edir. Bu alimя maddi rifah, elmlя mяшьul olmaq цчцn asudя vaxt verя bilяrdi vя o, tяklifi qяbul edir. Bundan яlavя bu Qalileyя vяtяni Florensiyaya qayыtmaq imkanы verirdi. Toskano hersoqu kimi nцfuzlu hamisi olan Qaliley indi Ko-

natыn mяrkяzidir, o Шяrqdяn Qяrbя doьru hяrяkяt etmir, yalnыz юz oxu яtrafыnda fыrlanыr, Yer isя цчцncц sяmada yerlяшir vя bюyцk sцrяtlя Gцnяшin яtrafыnda fыrlanыr, bu чox tяhlцkяli ola bilяr vя yalnыz ona gюrя yox ki, o bцtцn filosoflarы vя dinшцnas alimlяri qыcыqlandыrыr, hяm dя ona gюrя ki, bu mцqяddяs tяlimя ziddir vя Mцqяddяs Kitabыn yalan olmasыnы цzя чыxarыr." Romaya Qalileyin яleyhinя шikayяtlяr yazыlыr. 1616 - cы ildя Mцqяddяs Gюstяricilяr Konqreqasiyasыnыn (qadaьan vя icazяlяrя baxan kilsя tяшkilatы) tяlяbi яsasыnda 11 tanыnmыш dinшцnas alim Kopernik tяlimini yenidяn mцzakirя edir vя onun yanlыш olduьuna dair qяrar verir. Bu qяrarыn яsasыnda heliosentrik nяzяriyyя kцfr hяdyan elan olundu, Kopernikin "Sяma cisimlяrinin hяrяkяti" adlы kitabы isя qadaьan edildi. Bununla da bu nяzяriyyяni dяstяklяyяn yazыlmыш vя gяlяcяkdя yazыlacaq bцtцn kitablar da qadaьan olunurdu. Qalileyi Florensiyadan Romaya чaьыrыrlar, yumшaq, lakin qяti шяkildя Kainatыn quruluшu haqqыnda kцfr tяlimi tяbliь etmяyя son qoymasыnы tяlяb edirlяr. Юyцd verяn isя yenя dя hяmin kardinal Bellarmino idi vя Qaliley razыlaшmaьa mяcbur olur. O, Cordano Brunonun юz "kцfrцndя" inad etmяsinin nя ilя nяticяlяndiyini unutmamышdы. Bundan baшqa bir filosof kimi Qaliley bilirdi ki, bu gцnцn "kцfr"ц sabahыn hяqiqяtinя чevrilяcяk. 1623-cц ildя Qalileyin dostu kardinal Maffeo Barberini VЫЫЫ Urban adы ilя papa seчilir. Alim Romaya tяlяsir. O, Kopernik tяliminя qoyulan qadaьanыn lяьvinя цmid etsя dя, яliboш qayыdыr. Papa Qalileyя izah edir ki, katolik dцnyasыnыn kafirliklя mцbarizя apardыьы bir dюvrdя mцqяddяs tяlimin hяqiqiliyini шцbhя altыna salmaq olmaz.

Aristotel vя Ptolomeyin bir tяrяfdarы arasыnda dialoq шяklindяdir vя tяrяflяrdяn hяr biri digяrinin tяliminin яdalяtli tяrяflяrini etraf etmяklя onu anlamaьa чalышыr. Mцqяddimяdя Qaliley, Kopernik tяlimini dini tяlimя яks vя qadaьan olunduьundan dяstяklяmяdiyini vя kitabda bu tяlimi nяinki tяsdiqlяmяdiyini, яksinя onu ittiham etdiyini yazmaьa mяcbur olur. Lakin nя ustalыqla yazыlmыш mцqяddimя, nя tяhkiyя formasы hяqiqяti gizlяdя bilmir: kitabda Aristotel fizikasыnыn vя Ptolomey astronomiyasыnыn ehkamlarы aчыq шяkildя iflasa uьrayыr, Kopernikin tяlimi isя zяfяr чalыr; Qalileyin mцqяddimяdя ifadя etdiyi шяxsi mцnasibяtinin яksinя olaraq onun Kopernik tяliminя, onun hяqiqiliyinя inamы шцbhя doьurmur. Doьrudur, burada Qalileyin hяlя planetlяrin Gцnяш яtrafыnda nizamlы vя dairяvi hяrяkяtinя inandыьы aydыn hiss olunur, yяni o, planetlяrin hяrяkяti haqqыnda Kepler tяliminin mahiyyяtini hяlя tam olaraq anlamamышdыr. O, hяmчinin Keplerin qabarma vя чяkilmяlяrin яmяlя gяlmяsinя dair fяrziyyяsini (Ay cazibяsi!) qяbul etmir, яvяzindя bu tяbiяt hadisяsinin izahы kimi sonradan yanlыш olduьu цzя чыxan шяxsi nяzяriyyяsini irяli sцrцr. Kilsя dairяlяri hiddяtlяnirlяr. Tяcili tяdbirlяr gюrцlцr. "Dialoq"un satышыna qadaьa qoyulur, Qalileyi isя Romaya mяhkяmяyя чaьыrыrlar. Yetmiш yaшlы qocanыn xяstяliyi haqda цч hяkim tяrяfindяn verilmiш arayышы da iшя yaramыr. Romadan xяbяr gяlir ki, яgяr o, юz xoшu ilя gяlmяsя, onu zorla, яli qandallы gяtirяcяklяr. Yaшlы alim yola dцzяlir. Qaliley mяktublarыndan birindя yazыrdы: "10 fevral 1633-cц ildя Romaya чatdыm vя mцqяdddяs ata vя inkvizisiyanin mяrhяmяtinя цmid etmяyя baшladыm. Яvvяlcя mяni daьыn baшыndakы Troitsa qяsrinя saldыlar, ertяsi gцn inkvizisiya

йазыны щазырлады: Шяфяг МАЩМУДОВА, Шяки Реэтонал Елми Мяркязин ямякдашы komissarы mяnim yanыma gяldi vя юz karetasыnda apardы. Yol boyunca o mяnя mцxtяlif suallar verdi vя Yerin hяrяkяtinя dair kяшflяrimin Иtaliyada yaratdыьы qalmaqala (haykцyя) son qoymaьыmы istяdiyini bildirdi. Mяnim ona gяtirя bildiyim bцtцn riyazi dяlillяrя o, bir qayda olaraq Mцqяddяs Kitabdan alыnmыш - "Yer tяrpяnmяz olub vя dцnya durduqca da belя qalacaq" kяlmяsi ilя cavab verirdi.” Mяhkяmя iшi 1633-cц ilin aprelindяn iyununadяk davam etdi, 22 iyunda isя Cordano Brunonun юlцm hюkmцnц dinlяdiyi eyni kilsяdя, eyni yerdя Qaliley diz чюkяrяk ona verilmiш tюvbя mяtnini oxudu. Qaliley Kopernik tяliminя qoyulmuш qadaьanы tanыmadыьы halda, iшgяncя qorxusu altыnda etiraf etmяli olur ki, "istяmяdяn" bu tяlimin doьruluьunu tяsdiq etmiшdir vя rяsmяn bu tяlimdяn imtina edir. Belя bir addыmы atarkяn alчaldыlmыш Qaliley baшa dцшцrdц ki, inkvizisiyanыn uzatdыьы mяhkяmя prosesi heч dя yeni tяlimin qarшыsыnы ala bilmяmiшdir, onun юzцnя isя "Dialoq"da yer alan fikirlяri inkiшaf etdirmяk, onlarы kilsя ehkamlarыna heч bir yer qoymayan kainatыn dцzяninin klassik nяzяriyyяsinя чevirmяk цчцn vaxt qazanmaq lazыm idi. Kilsяyя isя bu mяhkяmяnin gediшatы bюyцk zяrbя vurdu. Baxmayaraq ki, юmrцnцn son illяrini чox aьыr шяraitdя iшlяmяyя mяcbur oldu, Qaliley tяslim olmadы. Юzцnя mяxsus Arчetri malikanяsindя ev dustaьыna (inkvizisiyanыn daimi nяzarяti altыnda yaшamaq) чevrildi. Bu xцsusda o, Parisdяki dostuna yazыrdы: "Arчetridя mяn шяhяrя getmяmяk, чox qonaq qяbul etmяmяk, qonaьыm olan чox az шяxslяrlя isя чox yaxыnlaшmamaq kimi ciddi qadaьalar altыnda yaшayыram... Mяnя elя gяlir ki, mяnim indiki mяhbяs hяyatыm yalnыz hamыmыzы gюzlяyяn uzun vя darыsqal mяhbяslя яvяz olunacaq." Иki illik dustaqlыqda Qaliley яsasяn dinamikanыn (hяrяkяtin) qanunauyьunluqlarыndan bяhs edяn "Sюhbяtlяr vя riyazi sцbutlar" adlы яsяr yazыr. Kitab tamamlandыqda bцtцn katolik dцnyasы (Иtaliya, Fransa, Almaniya, Avstriya) onu чap etmяkdяn imtina edir. 1636-cы ilin mayыnda alim яsяrinin чap olunmasы цчцn Hollandiya ilя danышыqlar aparыr, sonra isя gizli шяkildя яlyazmanы ora gюndяrir. 1638-ci ilin iyulunda kitab Leydendя iшыq цzц gюrцr, Arчetriyя isя kitab tяqribяn bir il sonra - 1639-cu ilin iyununda чatыr. Bu zaman artыq gюzlяrinin nurunu itirmiш Qaliley (uzun illяrin gяrgin яmяyi, yaшыnыn чoxluьu, hяmчinin yaxшы iшыq filtirlяri olmadan tez-tez Gцnяшя baxmasы buna sяbяb ola bilяrdi) юz яmяyinin bяhrяsinя yalnыz яllяri ilя toxunmaqla kifayяtlяnmяli olur. Qaliley 8 yanvar 1642-ci ildя vяfat edir. Yalnыz 1979-cu ilin noyabrыnda Roma Papasы ЫЫ Иohan Pavel rяsmяn 1633-cц ilin inkvizisiyasыnыn alimi zor gцcцnя Kopernikin nяzяriyyяsindяn intina etmяyя mяcbut etmяklя sяhv etdiyini etiraf etdi. Bu, katolik kilsяsi tarixindя ilk vя yeganя hal idi ki, bir шяxsin kafirlikdя ittiham edilmяsinin яdalяtsiz olmasы onun юlцmцndяn 337 il keчdikdяn sonra rяsmяn etiraf olunurdu.


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 22

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.22

№ 12 (89), Декабр 2011

20 Yanvar faciяsinin ildюnцmц ilя baьlы silsilя tяdbirlяr keчirilir Xalqыmыzыn qan yaddaшыna qяhrяmanlыq vя шяhidlik zirvяsi kimi яbяdi hяkk olunmuш 20 Yanvar faciяsinin iyirmi birinci ildюnцmц ilя baьlы Шяkidя silsilя tяdbirlяrin keчirilmяsinя baшlanmышdыr. Шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцvafiq sяrяncamы ilя yaradыlmыш tяшkilat komitяsinin hazыrladыьы tяdbirlяr planыna uyьun olaraq, idarя, mцяssisя vя tяшkilatlarda, цmumtяhsil, peшя, ali vя orta ixtisas mяktяblяrindя elmi konfranslar, xatirя gecяlяri, dяyirmi masalar, шяhid

ailяlяrinin цzvlяri ilя gюrцшlяr, inшa yazы vя шeir mцsabiqяlяri keчi-rilir, idmanыn mцxtяlif nюvlяri цzrя xatirя turnirlяri tяшkil olunur. Mяdяniyyяt evlяrindя, klub vя kitabxanalarda Qanlы yanvara hяsr olunmuш guшяlяr yaradыlыr, foto, rяsm vя kitab sяrgilяri aчыlыr, яdяbi-bяdii kompozisiyalar nцmayiш etdirilir. Yanvarыn 19da rayonun bцtцn tяhsil ocaqlarыnda 20 Yanvar faciяsi ilя baьlы xцsusi dяrslяr keчilяcяkdir. Цmumxalq hцzn gцnцnяdяk Шяki шяhяrindя, elяcя dя qяsяbя vя kяndlяrdя Шяhidlяr xiyaban-

larыnda imяciliklяr keчirilяcяk, abadlыq vя sяliqя-sahman iшlяri aparыlacaqdыr. Bundan яlavя, шяhid ailяlяrinя maddi yardыmlar gюstяrilяcяk, mяscidlяrdя шяhidlяrin ruhuna dualar oxunacaqdыr. Yanvarыn 20-dя Шяkinin Шяhidlяr xiyabanыnda цmumшяhяr mitinqi keчirilяcяk, шяhid mяzarlarы цzяrinя яklil vя gцl dяstяlяri qoyulacaqdыr. Saat 12.00-da Шяki шяhяrindя, habelя qяsяbя vя kяndlяrdя 20 Yanvar шяhidlяrinin xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilяcяkdir.

ТЯЙЙАРЯ ГЯЗАСЫ novella

Иlham AББАСОВ,

hцquqшцnas, Azяrbaycan Jurnalistlяr Birliyinin цzvц, "Azяrbaycan Bayraьы" media diplomu laureatы

Советляр дюняминдя тяййаря гязалары, эями гязалары, истещсалатда баш верян партлайышлар, кцтляви ихтишашлар, цмумиййятля, бу кими щадисяляр барядя гязетлярдя, бир гайда олараг, мялуматлар дяръ едилмяз, телевизийа вя радиода бу щагда мялуматлар верилмяз, бир сюзля - бу характерли щадисяляр барядя мялуматлар иътимаиййятдян фактики олараг, эизлядилярди. Она эюря дя иътимаиййятдя беля тяясцрат йаранырды ки, беля щадисяляр сосиализм ъямиййятиндя баш вермир вя веря дя билмязди. Лакин, яслиндя, беля щадисяляр Советляр дюняминдя дя баш верирди, юзц дя эетдикъя артырды.

вирядя республика прокурорунун мцавини дя иштирак едяъяк, она эюря дя бцтцн ямякдашларын прокурорлуьун хцсуси эейим формасында олмасы, цмумиййятля, прокурорлугда сялигя-сящман йарадылмасы, гонагларын гаршыланмасы, нятиъя етибары иля мцшавирянин йцксяк сявиййядя кечирилмяси барядя мцвафиг тапшырыглар верди. Шящяр прокурору Салман мцяллим чох тяърцбяли, сяриштяли вя нцфузлу прокурор ишчиси иди. Тясадцфц дейилдир ки, республиканын ямякдар щцгугшцнасы фяхри адына лайиг эюрцлмцш илк прокурорлуг ишчиляриндян

Республика прокурорунун мцавини русдилли олдуьундан мцшавиряни ясасян рус дилиндя апарырды, лакин район прокурорлары ися Азярбайъан дилиндя чыхыш едир вя суаллара да Азярбайъан дилиндя ъаваб верирдиляр. Мцшавирянин ахырына йахын республика прокурорунун мцавини даьятяйи районларын биринин прокуроруну айаьа галдырды вя деди: - Сизя гоншу райондан тяййаря гязасы баш вермяси фактына эюря башланмыш ъинайят ишини вермишдиляр, о ишин истинтаг нятиъяси ня олду? Щямин прокурор, защи-

имкан вермирди. Сонрадан республика прокурорунун мцавини дя мцшавиря иштиракчыларынын эцлцшцня гошулду вя деди: - Неъя йяни, тяййаря гязасы фактына эюря башланмыш ъинайят ишини ганунсуз торпаг зябтетмя маддяси иля мящкямяйя вердиниз, бу неъе ола биляр? Хащиш едирям буну ятрафлы изащ един. Мцшавиря иштиракчылары ися щяля дя уьунуб эедирдиляр. Айаг цстя дайанмыш район прокурору республика прокурорунун мцавининя мцраъият едяряк вя мцшавиря иштиракчыларыны эюстяряряк деди: - Йолдашлар имкан ве-

бири дя о иди. Республика прокурорунун истинтаг иши цзря мцавини яввялляр щярби прокурорлуг органларында хидмят едяряк истефайа чыхмыш Эцлмяммядов Владимир Казымович иди. Мцшавиряни о, апармалы иди. Сонрадан бизя мялум олду ки, о, Бакы-Эянъя гатары иля эялиб вя сящяр тездян шящяр прокурору ваьзалда юзц шяхсян республика прокурорунун мцавинини гаршыламышдыр. Кялбяъяр, Лачын кими, нисбятян узагда йерляшян, районларын прокурорлары ися базар эцнцндян эялиб, мещманханада юзляриня йер эютцрмцшдцляр.

рян Щиндистанын мяшщур кино актйору Раъ Капура охшайырды вя айаьа дурараг суала ъаваб верди: - Йолдаш республика прокурорунун мцавини, тяййаря гязасы бизим районун яразисиндя дейил, гоншу районун яразисиндя баш вермишдир. Мящкямя щямин факт цзря башламыш ъинайят ишини ялавя истинтага гайтармышды (Советляр дюняминин

рирляр ки, изащ едим, - дейиб зала мцраъият етди: - а кишиляр, бир сакит дурун, изащ едим дя. Республика прокурорунун мцавинин мцдахилясиндян сонра залда сакитлик йаранды вя о, щяля дя айаг цстя дуран прокурора деди: - Хащиш едирям, щямин иш барядя мцшавиряйя ятрафлы мялумат верин. Мцшавиря иштиракчыларынын сакитляйшдийини эюрян прокурор деди: - Тяййаря "ПО-2"

***

Мяним прокурорлуг органларында ишлямяйимин икинъи или йениъя тамам олмушду вя шящяр прокурорлуьун баш мцстянтиги вязифясиндя ишляйирдим. О заманлар Бакы-Балакян дямир йолу хятти щяля чякилмямишди вя ятраф районларын чохуна гатарла эедиш-эялиш йох иди. Она эюря дя район яразисиндя чохсайлы мцхтялиф районларарасы базалар фяалиййят эюстярирди. Тясадцфи дейилдир ки, район (шящяр) прокурорлуг органларынын иллик фяалиййятинин йекунлары вя гаршыда дуран вязифялярин мцзакирясиня щяср олунмуш зона мцшавиряляри, бир гайда олараг, ишлядийим шящяр прокурорлуьуна тяйин едилирди.

***

Феврал айынын яввялляри оларды. Гар щяля йаьмаса да гыш щавасы иди. Шящяр прокурору прокурорлуьун ямялиййат ишчилярини щяфтянин ахырларында хидмяти кабинетиня йыьыб билдирди ки, гаршыдан эялян базар ертяси эцнц бюлэяйя дахил олан районларын прокурорларынын бурада мцшавиряси кечириляъяк, мцша-

***

Мцшавиря базар ертяси эцнц саат 11-дя прокурорлуьун иълас залында башлады. Мцшавирядя гоншу район прокурорларындан ялавя ишлядийим прокурорлуьун ямялиййат ишчиляри дя иштирак едирдиляр вя тяхминян, 20-25 няфяр мцшавирядя иштирак едирди.

ъинайят-проссесуал ганунвериъилийиня эюря мящкямянин ъинайят ишини ялавя истинтага гайтармаг сялащиййяти варды - И.А.), биз щямин

иш цзря ялавя истинтагы тамамлайыб, ганунсуз торпаг зябтетмя маддяси иля иши йенидян бу эцнлярдя мящкямяйя вердик. Беля дейяндя залда бярк эцлцшмя баш верди. Йердян дейирдиляр тяййаря гязасы щара ганунсуз торпаг сащяси зябт етмяк щара?!... Мцшавиря иштиракчыларынын сонрадан уьултуйа чеврилян эцлцшмяси щямин прокурора республика прокурору мцавининин суалыны ъавабландырмаьа

(щямин тяййаря модели конструктор Поликарповун лайищяси цзря щазырланмагла, ел арасында "Кукурузник" ады иля танынырды - И.А.) маркалы

олмагла, якинляря, зийанвериъиляря гаршы мцбаризя мягсядиля, дярман сяпмяк цчцн нязярдя тутулмушду. Щадися баш верян эцнц истиращят эцнц олуб. Тяййарянин пилоту бир няфяр досту вя ики няфяр гызла районун йемякханаларынын бириндя йемяк йейиб, спиртли ички гябул етдикдян сонра гызлары вя достуну тяййаря иля сейря чыхмаьы

тяклиф едиб, онлар бирликдя тяййаря мейданына эялиб, тяййаря мейданынын ряисинин йериндя олмамасындан истифадя едяряк, ики няфяр гызы вя бир достуну тяййаряйя миндиряряряк щавайа галдырыб, лакин аьыр дяряъяли сярхош олдуьу цчцн тяййаряни идаря едя билмямиш, тяййаря район яразисиндя йеря эцълц чырпылмыш вя нятиъядя тяййарядя олан пилот вя цч сярнишин дя щялак олмушлар. Щямин прокурор сюзцня давам едяряк деди: - Тяййарянин пилоту, башга сюзля, ъинайятин субйекти вяфат етдийиня эюря ону мящкямяйя веря билмядик. Лакин ялавя истинтаг заманы мцяййян едилди ки, тяййаря лиманынын ряиси йахында юзц цчцн помидор-хийар якиб вя онлары сувармагла мяшьул олдуьундан, щямин тяййарянин ганунсуз учушунун гаршысыны ала билмяйиб. Она эюря биз дя тяййаря лиманынын ряисиня ганунсуз торпаг зяптетмя маддясиня эюря иттищам елан етмякля, онун барясиндя ъинайят ишини мящкямяйя эюндярдик. Район прокурору беля дейяндя республика прокурорунун мцавини разы галды вя деди: - Щя, бу башга мясяля. Хащиш едирям ишин мящкямя нятиъясини дя мяня мярузя едясиниз. Республика прокурорунун мцавини район прокурорунун бу мялуматындан сонра она яйляшмясини тяклиф етди. Район прокурору республика прокурорунун мцавининин бу сюзцндян сонра бир гядяр црякляняряк юзцндян разы щалда йериндя яйляшди, ъиб йайлыьыны чыхарыб цзцнцн вя бойнунун тярини силмяйя башлады. Онун бу изащедиъи мялуматындан сонра залдакылар да сакитляшяряк динмирдиляр. Бу вязийят ися, бир нюв, бир аз бундан яввял залдакыларын эцлцш щядяфиня чевирилмиш район прокуроруну бир гядяр дя црякляндирди. Прокурор артыг юзцндян разы щалда залдакылара бахыр, лакин щеч ня демирди. Прокурорун бахышлары санки дейирди ки, бир имкан верин данышаг да, эюрцрсцнцз, республика прокурорунун мцавини дя чыхышымдан разы галды. Бу щадися тяхминян гырх ил бундан яввял баш верся дя мцшавиря иштиракчыларынын уьултулу эцлцшц щяля дя йадымдадыр…


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 23

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 12 (89), Декабр 2011

сящ.23

ИШЫЬЫ СЮНМЦШ ЗИЙАЛЫЛАР ЯДИЛ ХАН романы, 3-ъц фясил, 8-ъи щисся (сон)

Акиф САЛАМОЬЛУ

(Яввяли ютян сайларымызда) Йыьынъаг гуртармышды, ъамаат даьылышырды. Мустафа бяй тялясмядян, щцгугшцнаслара мяхсус ещтийатла йан-йюрясиня нязяр йетирди: "Щя, йалгузаглар ган ийиня йыьышыблар" дейя юзц ешидяъяк сясля пычылдады. Бир папирос йандырды, гапы аьзында йубанды. Файтону кцчянин о тайында дайанмышды, гара машын да бураларда олмалы иди. Эюрдц, бир аз узагда сахламышдылар. Эюзц иля Ибады арады, йеня бу адамларын ичиндя цряклиси, гочаьы о иди. Ади сющбят едирмиш кими Ибада тапшырыг верди: - Тез бизя эет, Хядиъя ханыма де гызым Ярузийяни дя эютцрцб тяъили олараг мютябяр бир йердя эизлянсин. Ара совушандан сонра онлары Бакыйа ютцрярсиниз. Мустафа бяй сюзцнц гуртарыб ъялд аддымларла файтона тяряф эетди. Йад адамлардан бири онун габаьыны кясиб яйляди. - Ъан-ъийяр сян мяня таныш эялирсян. - Мустафа бяй Ялиябяйов! - дейя сярт ъаваб алан йад адама даща ики няфяр йахынлашды. Онлардан бири кобуд сясля: - Сийаси идарянин ряиси сизинля сющбят етмяк истяйир. Мустафа бяй файтону эюстяряндя, кобуд адам яда иля: - Файтон лянэ олар, вахтымыз аздыр, буйурун машына - дейяряк дал-далы онлара тяряф йахынлашан гара машыны эюстярди.

- Мяня юйцд вермяк, Иса Мясищдян мисаллар эятириб цряйими йумшалтмаг истяйирди. Ону сюйдцм, о да мяня рявайят данышды ки, "Щязряти Иса йолда йанындан ютцб кечян донуза мцраъиятля "Эетдийин йеря саь-саламат чатасан" - дейя дуа едир. Ясщабяляри тяяъъцбля она баханда ъаваб верир ки, мян дилими йахшы данышмаьа юйрядирям. - Бяс сян ня дедин? - Дедим юзцнц чох да мярифятли щесаб етмя, дейирляр юзцн ат цстнцдя эедяндя бюйцк гардашын йанынъа пийада эедир. Ъаваб вермяди. - Сонра ня дедин? - Йеня сюйдцм, юзцнц ешитмямязлийя гойараг хащиш еляди ки, ики рцкят намаз гылмаьа иъазя верим вя юлдцряндя архадан йох, синясиндян вурум. - Иъазя вердин? - Ща, матаь. - Няйя эюря? - Она эюря ки, Исадан данышмышды вя бир дя она эюря ки, онун эюзляриндяки горхуну эюрцб

ряйя йахынлашыб даьлара тамаша етмяк истяди. Нязяриня ики няфяр шцбщяли шяхс дяйди. Лап ашаьыда ися гара машын дайанмышды. Бу адамлар чох эцман ки, хейирлийя эялмямишдиляр. Далаьы санъды, редаксийа ишчилярини бир-бир эюзцнцн юнцндян кечирди. "Бу дяййуслар кимин овуна чыхыблар эюрян; аллащ гящр етсин бу ев йыханлары", - дейяряк онларын гарасынъа сюйдц. Чох фикирляшся дя иш йолдашлары арасында "халг дцшмяни" тапмады. Бирдян санки йухудан айылды, эери ганрылды. Оруъ йеня няся данышырды, гапыны архадан килидляйиб масанын архасына кечди, сцрятля йазмаьа башлады: "Язизим Сяриййя! Сяндян щеч вахт инъимямишям, йохса билмирям сянидями зярэяр атан гызылдан дцзялдиб? Щаггыны щалал еля, щеч няйи билмяк олмаз. Мян щюкумят мямурларынын щагсызлыгларындан чох йазмышам. Чох гамчыламышам бу ядалятсизляри. Инди онлар мяним йазыларыма ъаваб веряъякляр. Онларынса ъавабы гяддарлыг, гисас вя гятлдир. Амма сян горхма, мян сянин рущунда даим

билмясин дейя беля едибляр. Ъаван оьланын аь кюйняйиндя ган лякяляри варды, цз-эюзцндя дя зоракылыг изляри эюрцнцрдц. О сюзэялиши, еля-беля деди: - Бакыда бир гоншумуз вар, имканлы адамдыр, юзц дя мярифятли кишидир, нухалыдыр. Мяндян тяляб едирляр ки, онун щаггында донос верим. Эуйа о бу гясдляри тяшкил едир, ъаванлары йолдан чыхарыр. Амма о таъир, ишэцзар адамдыр, щеч чохдандыр эюрцшмямишик дя, Грозныда олур, орда сехляри вя нефт гуйулары вар дейирляр. Ряшид диксинди: - Ады нядир кишинин. - Рясул дайы. Ряшид юз дярдини унутду: - Ъаван оьлан, о мяним гощумумдур, сийасятля гяти арасы йохдур, йеня кичик гардашы Сейиди десяляр бир аз инандырыъы олар. Сян аллащ, мющкям ол, кишини эцдаза вермя, йашлы вахтында цч кюрпяси вар. - Дейирляр лап сян йазмасан да Гнозныда йазан тапылаъаг, онсуз да онун "кулак"

***

…Йеня Анащидин мянзилиндя щям зийарятдир, щям дя тиъарят. Шабанов юз евиндяки кими щцндцр сюйкяняъякли дивана йайханараг йеря сярилмиш айы дярисинин ъайнагларына бахыр вя дцшцнцрдц ки, эюрян бу ъайнаглар юляня гядяр сащибинин нечя овуну амансызъасына парчалайыб? Айы йыртыъы олса да ъяллад дейилди, юзц йашамаг цчцн дидиб парчалайырды, Гаврил Амбарсумович ися тцркляри ганына гялтан етмяк цчцн йашайырды. Мятбяхдян ялиндя конйак шцшяси отаьа дахил олан Анащидин яйниндя ипякдян йай халаты варды, бу еля халат иди ки, ону эеймяся дя оларды. Ашнасыны ещтизаза эятирмяк истяйян ойнаш щяр ъцр васитядян истифадя едирди. Биръя гычлары яйри олмасайды. Гаврил онда щеч бир нюгсан тапа билмязди. Гаврилин эюзляри онун балдырларындан ашаьы еняряк гычларында дайанды. Анащид еля щиссляр кечирирди ки, санки ашнасы она нязярляри иля дейил тцклц ялляри иля тохунур. О, беля щалда да мцяййян щязз ала билирди. Амма Гарвилин сярт щярякяти ону щейрятляндирди. Чекисти илэиляндирян башга шейляр иди, о ойнашынын яйри гычларына бахараг Ряшиди йадына салырды вя она эюря вящшиляшмишди ки, нийя индийя гядяр онун ялиндя тутарлы дялил йох иди. Гаврил тцклц яли иля Анащидин боьазындан йапышыб баьырды: - Нийя донос йазыб вермирсян о пантцркист щаггында?! Сящярдян ахшамаъан тцркляри бизим гаты дцшмянляримизи тярифляйир, сянся йатмысан фил гулаьында, ня эюзляйирсян?! - Шабанов, щамысыны сяня данышырам, ща. Даща йазмаг няйя лазым, ахы иш йолдашыйыг, цзбяцз эяля билярик. - Сян доьрудан эиъсян?! Мян ону тутсам бир даща бурахмайаъаьам, Нурмящяммяд яфянди кими щямин эеъя эцлляляйяъяйям. - Ону юлдцрдцн ки? Ня вахт? - Еля бир саат яввял. Инди сянинля буну гейд едирдик ща, даща бир аьыллы тцрк бейнини даьытдым. - Неъя?

Анащидин доносуна ясасланан щюкмцн ахырынъы сюзлярини; "Пантцркист, панисламист халг дцшмяни Ряшид Вялибяйова юлцм щюкмц елан едилсин" ешидян анда гялбиндян нида галхды: "Йа ряббим, сян мяни баьышла, сяни гынайырдым ки, мяня нийя ювлад бяхш елямирсян. Сян щаглыйсанмыш, бир эцнащсыз инсаны дцнйайа эятириб "халг дцшмяни"нин ювлады кими язаба дцчар етмяк истямирсянмиш. Баьышла мяни, Аллащым, щеч олмаса атама, анама, баъыма вя эцнащсыз, мясум Сяриййяйя хятяр тохунмаьа гойма, щифз еля онлары.” Инди Ряшид севинирди ки, ювлады йохдур. Щеч рява билмязди ки, она эюря ювлады бу алчагларын ялиндя чапаласын. Эиъэащында вя пейсяриндя гяфил аьрылар щисс еляди, яввял эюзляри гаралды, сонра щяр йан ган рянэиня бцрцндц, узагдан щяниртиляр эялирди, амма айдын ешидилмирди. Бир аздан Сяриййя гаршысында пейда олду, она севдийи ал рянэли мяхмяр чичяйини вя ган рянэиндя "дябяряэюз" бянювшяни узатды. Ряшид онлары ийлямяк истяди, лакин чичякляр ган гохуйурду… Сонра бабасы Вялибяй ону мещрибанлыгла гаршылайыб кичик ъоъуг кими ялиндян тутуб щараса апарды, Ряшид бабасы иля эязмяйя эедяндя чох севинярди, инди дя онун ири, исти ялиндян тутуб севинъля эцллу бахчайа тяряф аддымлайырды… Архада, ялиндя одлу силащла дайанмыш ъялладлар Ряшидин ганы гачмыш сифятиня бахдылар. Чох мараглы иди ки, онун сифятиндя аъыг, кин вя йа горху явязиня додагларында мясум бир ушаг тябяссцмц варды. Сентйабрын 15-дян 16-на кечян бу язаблы эеъядя ъялладлар бу зийалы сифятя бир дя бахдылар, онун юлцмцня ямин олмаг истяйирдиляр. Ряшидин ъаны чыхса да, рущу бураларда долашыр, сарышын севэилиси Сяриййядян мящяббят долу чичякляри алмагда давам едирди.

***

1894-ъц илдя Шякидя ачылмыг илк цсули-ъядид мяктяби. Отуранларын арасындакы мцяллимляр - солда Юмяр Фаиг Неманзадя вя саьда Гязянфяр. Шякил www.fotobank.az сайтындан эютцрцлцб щязз алым. - Бяс юзцнц неъя апарды? - дейя гана сусамыш диши ъанавар юлцм сящняси иля марагланды. - Демирдимми о да бяшярдир, щамы кими о да юлцмдян горхурду. Юлцм щюкмц охунанда ону яснямяк тутмушду. Адятян бу щюкм охунанда инсанлар юзцнц ики ъцр апарыр, йа о саат шалварыны исладыр, йа да яснямяйя башлайыр. Амма бу адам эюзлярини йуммады. - Инди нювбя киминдир? - Испалком Шяряфин. - Ахы о сизин адамдыр. - Чох шей билдийиня эюря эедиб Сибирдя азы он ил "истиращят" етмялидир - дейян Шабанов йеня гызышды - Сяни дя беля тале эюзляйя биляр, ярини дя. Сабащ Ряшид щаггында донос столумун цстцндя олмаса ярин хябярдарлыг кими эцлляляняъяк! Анащид илк дяфя иди ки, Шабановдан горхурду.

***

Йеня сентйабр, Ряшидин щяйатында бу ай щямишя мцщцм заманлардан олмушду, йахшы вя йа пис щяр ня варса бу айда баш вермишди. Сынанылмыш олдуьу цчцн лап айын яввялиндян давранышына вя данышыьына ъидди нязарят едир, аз данышыр вя аз йазырды. Еля Анащиддян дя кянар эязир, онун фитнякар суалларына ъаваб вермирди. Сийаси идарянинся сябри тцкянмишди. Он беш эцн кечян сакитлийин архасында туфан эюзлянилирди. Ряшид бу эцн нядянся лап чох дарыхырды, бир йердя гярар тута билмирди. Щямишя щявясиндя олдуьу Оруъун лятифяляриня дя гулаг аса билмирди, эюзц иш йолдашында олса да тякъя онун эцлцшцнц эюрцр, сясини ешитмирди. Сяссиз филмя бахырмыш кими щеч ня анламырды. Сяриййянин дедийи кими етди, пянъя-

йашайаъаьам, даим сянинля олаъаьам мяним унудулмаз, сарышын севэилим!". Каьызы цч-дюрд дяфя гатлайыб Оруъа узатды: - Яэяр мяни апарсалар, бу мяктубу Сяриййяйя чатдырарсан. Оруъ ня баш вердийини анламадан: - Щара апарырлар ки, сяни? Ряшид пянъярядян зорла эюрцнян гара машины эюстярди. Оруъун боьазы гуруду, мяктубу эютцрцб ъорабынын ичиня сохду, сонра графиндян су сцзцб гуртумгуртум ичмяйя башлады. Ялляри ясся дя Ряшидя цряк-диряк вермяк истяди: - Ня билирсян кимин далыйъа эялибляр? Ятрафда о гядяр ев вар ки, юзцнц горхутма - деди вя бирдян йадына дцшдц ки, Анащид ики саат яввял баш редактордан иъазя алыб эетди. Хаин хофлу олар ахы. Амма бу барядя щеч ня демядян ъорабыны бир дя йохлады.

***

Эятирилян кими Ряшид изолйатора салынды. Гоншу камерадан тцкцрпярдиъи сясляр эялирди, йягин дустаглара ишэянъя верирдиляр. Кимся йахынлыгда шеир охуйурду, Сямяд Мянсурун "Рянэдир" шери иди. Эюзляри гаранлыьа алышанда эюрдц ки, сяс еля юз камерасындан эялирмиш. Эянъ оьлан буранын лящъясиндя данышмырды. Ряшид марагланды: - Адыныз нядир? Ня цстя тутублар? - Адым Муса Казымзадя, бакылыйам. Тягсирляндирирляр ки, эуйа силащ эяздирмишям, бюйцкляря гясд щазырлайырмышам. Аь йаландыр! Ащ иблисляр, шейтанлар, ъинляр! - Бакыда тутубларса Нуха тцрмясиня нийя эятирибляр? - Гардашым вязифяли шяхсдир, мяня яли чатмасын, кюмяк едя

дамьасы цстцндядир - дейяряк йорулмуш ъаван отурмаг истяди. - Ора щюйцшдцр, отурма дейяндя Ряшиди анламады, журналист сящвини баша дцшдц - баьышла Нуха лящъясиндя дедим, йяни йашдыр. Эянъ оьлан ялини йелляди: - Бурдан саь чыхмаьа цмид йохдур, хястяляниб юлсяк хошбяхтликдир. - Бядэцман олма, достум, эяляъяйя цмидля бах. - Щансы эяляъякдян данышырсыныз, язаблы юлцмдян?! Пязявянэ мцстянтиг Ряшидин голундан еля йапышды ки, аз гала сцмцйц сынаъагды. Амма Ряшид аьрыйа дюзяряк юзцнц сындырмады. Мцстянтиг щейвяря сясля: - Я "яйригыч", вуруб о бири гычыны да мян шикяст едярям, йаз эюряк Бахшяли Ахундов щаранын аэентидир, Франсанын, Иранын, йохса Тцркийянин? - О Франсада тящсил алыб. - Неъя тящсил алыб ки, бир илдян сонра юйрядиляряк эери гайыдыб, мяэяр тибб тящсили бир илдир? - Бу аиля вязиййяти иля ялагядар олуб. - Йахшы, аиля вязиййяти онун Нухайа дюнмяйини тяляб едирдися нийя йенидян Тещрана эедиб? Билирсянми орада она неъя яряб вя фарс диллярини юйрядибляр? - О, гардашынын йанына ишлямяйя эетмишди, чох габилиййятли инсандыр бцтцн елмляри фюврян гаврайыр. Алиъянаб, зийалы бир кяс аэент ола билмяз. - Олмаса да, биз тяшкил едяъяйик, йазсан юлцмдян гуртарарсан юзцнц, ъавансан, евлисян, ъанына щейфин эялмир? - Йох! Мян йалана, ифтирайа, бющтана гол гойа билмярям. Мцстянтиг ону йан отаьа апарды. Мяшщур цчлцк-мящкямя цзвляри маса архасында архайын отурмушдулар. Щюкм охунду,

Сящяриси гара машын Бахшяли Ахундову да апарды. Бир нечя эцн истинтагдан сонра ону вя бакылы оьланы пайтахта, Байыл щябсханасына эятирдиляр. Бурада диэяр сийаси дустаглар да варды. Онлардан бири хябяр верди ки, бу илин ийулунда алтмыш алты йашлы Юмяр Фаиг Неманзадяни дя Эцръцстанда "халг дцшмяни" кими щябс едибляр. Щаким Атабашйанын сядрлийи иля кечян мящкямядя она юлцм щюкмц охунаркян галын су стяканыны сындырыб венасыны кясяряк уъадан дейиб: "Сизин эцллянизля юлмякдянся беля юлцм даща шяряфлидир". Лакин ону саьалдараг сонрадан эцлляляйибляр. Бу хябярдян Бахшяли яфянди чох сарсылды, о щяйатында икинъи дяфя иди ки, беля ичин-ичин йанараг аьлайырды. Бири цч ил юнъя Ъяфяр йени ил ахшамы цряйи дайананда, бири дя инди вятянпярвяр бир зийалынын, Нухада маарифин пярвяришиндя тцкянмяз ямяк сярф едян йорулмаз бир инсанын мящв едилмясини ешитдийиня эюря. Атасы Молла Казым щяр сющбятиндя Юмяр Фаиги тярифляйиб эюйляря галдырарды. Бакы дямир йол вазлаьы гадынларла долу иди. Бу дярдли гадынлар аталарыны, ярлярини, гардашларыны, оьулларыны сцрэцня йола салмаьа эялмишдиляр. Бахшяли яфянди инилтили, фярйадлы гадын сяслярини ешидиб вагонун сынмыш пянъярясиндян перрона нязяр салды. Эцндцз олмасына бахмайараг щавада олан гапгара булудлар эцняшин ишыьынын гаршысыны кясмишди. Гадынларын йолдуьу сачлар да бу булудлара гарышыб ваьзала гаранлыг чюкдцрмцшдц. Нечя аилянин ишыьыны сюндцрцб зийасыны юзц иля апаран бу гатара зцлмят гатары да демяк оларды. Бахшяли дярдли-дярдли бакылы баласы Мусайа бахыб: - Юмрцмцзцн чичяклянян вахтында эюр бизи щара апарырлар. Доьрудан да гарышганын яъяли чатанда ганад чыхарыр. - деди. 9 ийул 2005-ъи ил


1r:Layout 1 11.01.2012 20:45 Page 24

ДИГГЯТ!

ШЯКИ

ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ:

БЯЛЯДИЙЙЯСИ 12 (89), Декабр 2011

Гиймяти: 60 гяпик

ЙЕНИ КИТАБ Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasы Шяki Regional Elmi Mяrkяziнин Elmi Шurasыnыn qяrarы ilя милли азлыгларын фолклоруну юзцндя топлайан “Бабаларын щикмят хязиняси” адлы йени китаб чap olunмушдур.

***

Китабдакы материаллары тoplayan, tяrtib edяn, nяшrя hazыrlayan vя юn sюzцn mцяllifi пedaqoji elmlяr цzrя fяlsяfя doktoru Яли Сцлеймановдур. Redaktorlar: filologiya elmlяri doktoru Мящяррям Гасымлы вя geologiya- mineralogiya elmlяri doktoru, professor Зякяриййя Ялизадядир. Rяyчilяr: filologiya elmlяri цzrя fяlsяfя doktoru Ящмяд Гурбанов, Ящмяд Боройев вя tarix elmlяri цzrя fяlsяfя doktoru Ширинбяй Щаъыялидир.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Мяммядова Салатын Кярим гызынын адына олан Шяки шящяри, Н.Няриманов кцчяси, ев 132, мянзил 43 цнванда йерляшян евин гейдиййат вясигяси (купча) итдийи цчцн етибарсыз щесаб едилир.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин (www.sheki-ih.gov.az), Шяки бялядиййясинин (www.nukha.tk) вя АзярТАъ-ын (www.azertag.com) интернет сайтларындан истифадя олунмушдур.

http://nukha.tk

бунлары билмяк мараглыдыр Siqaret aludячilяrinя Yeni Gцnяш sistemi yerkюkц kюmяk edя bilяr кяшф едилиб Yeni Zelandiyada yaшayan astronom Rolf Olsen teleskopla sяmanы seyr edяrkяn baшqa Gцnяш sistemini kяшf etmiшdir. AzяrTAc xяbяr verir ki, inanыlmaz olsa da, bu belяdir: astrofotoqraf 25 santimetrlik teleskop vasitяsilя sensasiyalы gюrцntцlяr яldя etmiшdir. O, Gцnяш sistemindяn 60 milyon iшыq ili mяsafяsindя yerlяшяn 12 milyon sяma cisimli yeni sistemin шяklini чяkmiшdir. Fotoda "Beta Pictoris" adlы yeni sistem aydыn gюrцnцr. Gцnяш sistemi ilя mцqayisяdя чox gяnc sistem olan hяmin sistemdя kosmik zibil vя toz diskini aydыn gюrmяk olar. Kainatda bir neчя Gцnяш sisteminin mюvcudluьu ilя baьlы alimlяr indiyяdяk bir neчя fяrziyyя irяli sцrmцшdцlяr. 1993-cц ildя Harvard Universitetinin alimlяri "Alpha Pictoris" vя "Beta Pictoris" adlarыnы verdiklяri iki yeni sistemi gюrsяlяr dя, onlarыn шяkillяrini чяkя bilmяmiшdilяr.

Иnsanы alkoqolizmdяn xilas edяn birlяшmя tapыlmышdыr

Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin uzun illяr folklor sahяsindя apardыьы araшdыrmalarыn konkret bir sahяsini яks etdirяn bu kitabda Qax, Zaqatala, Balakяn rayonlarыnda yaшayan milli azlыqlarыn - avar, zaxur, yengiloy xalqlarыnыn folklor юrnяklяri toplanmышdыr. Azsaylы xalqlarыn шifahi mяnяvi dцшцncяsi, folklor hяyatыnы юyrяnmяk цчцn bu яsяr qiymяtli mяnbяdir. Kitab milli azlыqlarыn шifahi sюz sяnяti ilя vя цmummiyyяtlя folklorla mяшьul olan tяdqiqatчыlar, ali vя orta mяktяblяrin mцяllim, tяlяbя vя шagirdlяri, hяmчinin xalq yaradыcыlыьы ilя maraqlanan geniш oxucu kцtlяsi цчцn nяzяrdя tutulmuшdur.

http://sheki-municipality.narod.ru http://belediyye.io.ua http://issuu.com/shekibelediyyesi http://karabagh.azersayt.com http://sheki.io.ua ЭЦНДЯЛИК ХЯБЯРЛЯР САЙТЫМЫЗ:

Alimlяr qяbul edilяn spirtli iчkinin hяcmindяn asыlы olmayaraq, ayыq qalmaьa, adяtяn bяrk sяrxoшluqdan sonra yaranan sцstlяшmяni neytrallaшdыrmaьa vя alkoqol asыlыlыьыndan xilasa imkan verяn birlяшmя tapыblar. AzяrTAc "New Scientist" jurnalыna istinadяn xяbяr verir ki, tяdqiqatчыlar diqqяti Чindя bitяn konfet aьacыnыn (Hovenia dulcis) cюvhяrinin tяrkibinя cяmlяшdirmiшlяr. Heyvanlar цzяrindя aparыlan tяdqiqat zamanы mяlum olmuшdur ki, hяmin birlяшmя qanda alkoqolun qatыlыьыna baxmayaraq, beyni zяhяrlяnmяdяn qoruyur. Kaliforniya Universitetinin farmakoloqu Lyan Sizin bildirmiшdir ki, yaxыn vaxtlarda hяmin birlяшmя insanlar цzяrindя sыnaqdan keчirilяcяkdir. Dihydromyricetin (DHM) adlanan birlяшmяnin sirri ondan ibarяtdir ki, o alkoqolun beyin reseptorlarыna чatmasыna mane olur vя nяticяdя qanda alkoqol lazыmi effekti vermir.

РАЩАТЛЫЬЫН ГЯДРИНИ БИЛЯНЛЯР ЦЧЦН... Zяmanямиз dяyiшib... Бу эцн сойдашларымыз хarici юlkяlяrя даща чох сяфярляр едир, яънябилярин йашайыш тярзини эюрцб тябии ки, юзляри цчцн дя беля ращатлыг йаратмаг истяйирляр... Ахы ким истямяз ки, йашадыьы мцлк, чалышдыьы офис, истиращят етдийи баь еви эюзял, йарашыглы, инсанын рущуну охшайан олмасын?! Hяr bir baшlanьыc kimi, tikinti dя ideyadan ямяля эялир. Yяqin ki, siz дя artыq gяlяъяk evinizin, тикмяк истядийиниз обйектин virtual surяtini xяyalыnыzda ъанландырырсыныз vя tezliklя юz fантазийанызы reallaшdыrmaq, bu reallыqdan щязз алмаг istяyirsiniz... Лакин сизин фантазийанызын эерчякляшмяси цчцн мemar тяфяккцрцня, дизайнер кюмяйиня ещтийаъыныз вар вя бu да тябиидир. Мемарын лайищяси sizin ideyanыzыn vя tяxяyyцlцnцzцn яksidir. Mцasir tikilяъяк бинада rahat

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: (994177) 4 28 02; Моб:(99450) 310 69 57. Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com municipality-sщеки@rambler.ru

http://sheki-municipality.narod.ru

Siqaret чяkяnlяr чoxlu yerkюkц yemяlidirlяr. Yerkюkцnцn hяtta яn qatы siqaret чяkяnlяrin aьciyяrinin fяaliyyяtini yaxшыlaшdыrdыьыnы aydыnlaшdыran britaniyalы alimlяr belя qяnaяtя gяlmiшlяr. Alimlяrin tяdqiqatlarы nikotin asыlыlыьыnda yerkюkцnцn bюyцk faydasыnы birmяnalы шяkildя sцbut edir. Uшaqlыqdan tanыdыьыmыz bu tяrяvяz zяrяrli vяrdiшdяn hяtta on illяr boyu яziyyяt чяkяnlяrя kюmяk edir. Yerkюkц hцceyrяlяrя mяhvedici tяsir gюstяrяn, hяtta DNT molekullarыnы zяdяlяyяn sяrbяst radikallarыn яmяlя gяlmяsinя яngяl olan beta-karotin vя E vitamini ilя zяngindir. Qeyd edяk ki, sяrbяst radikallarыn tяsir altыnda hцceyrяnin genetik kodu zяdяlяnir ki, bu da onkoloji xяstяliklяrin inkiшafыna yol aчыr. Sяrbяst radikallar xяrчяngdяn baшqa insult vя infarkta yol aчыr, orqanizmin vaxtыndan яvvяl qocalmasыna sяbяb olur. Siqaret чяkяnlяrin mяhz aьciyяrindя tцtцn tцstцsцnцn vя чirkli havanыn tяsiri altыnda яn tяhlцkяli aktiv molekullar яmяlя gяlir. Yerkюkц heч dя tяkcя tцtцn asыlыlыьыna kюmяk etmir. Bu nadir tяrяvяz bюyrяk daшы, bюyrяk xяstяliklяri, miokard infarktы, anemiya, stenokardiya, ateroskleroz, xolesistit, baьыrsaq qurdlarыnыn tюkцlmяsi, poliartrit, yuxarы tяnяffцs yollarыnыn katarы vя orqanizmdя mцxtяlif шiшlяrin mцalicяsinя kюmяk edir. Kяskin xora, nazik vя onikibarmaq baьыrsaq iltihabыnda yerkюkцndяn чox istifadя etmяk olmaz. Yerkюkц шirяsi stomatit vя damaq xяstяliklяrinя kюmяk edir. Sцd qatышdыrыlmыш yerkюkц шirяsi юskцrяyi mцalicя edir, bronxit, laringit vя pnevmoniya xяstяliklяrindя bяlьяmin tяmizlяnmяsinя kюmяk edir.

Pikassonun daha bir яsяri oьurlanmышdыr Yunanыstanыn paytaxtы Afinadakы incяsяnяt qalereyasыndan iki яsяr oьurlanmышdыr. Onlardan biri Pablo Pikassonun "Qadыn Kяllяsi" tablosudur. Оьurluq zamanы muzeydя siqnalizasiya iшя dцшmцшdцr. Binadakы mцhafizячi qaчan kiшini gюrmцшdцr. Bundan sonra mцhafizячi zallarы dolaшыb vя iki tablonun oьurlandыьыnы aшkar etmiшdir. Oьru цчцncц tablonu da aparmaq istяmiш, lakin яsяri чяrчivяdяn kяsяrяk чыxara bilmяmiшdir.

yaшamaьыnыz вя йа ишлямяйиниз sizin fikirlяrinizin неъя kaьыza kючцrцlяъяйиндян чох asыlыdыr. Бу мясялянин ися щяллиндя биз сизя йардымчы ола билярик. Eйни заманда, sizin щазырда йашадыьыныз kюhnя evin yenidяn planlaшdыrыlmasы, interyerinin sizя xoш olan stildя qurulmasы вя евинизин интерйериндя эюз охшайан дивар собаларынын (каминлярин) лайищяляндирилмяси цчцn дя бизя мцраъият едя билярсиниз.

Цнванымыз: АЗ5500, Шяки шящяри, М.Я.Рясулзадя пр.,182, 2-ъи мяртябя. Тел: (0177) 4 28 02; Моб: (055) 646 73 00.

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 10 Йанвар 2012-ъи ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

http://nukha.azersayt.com


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.