Sheki belediyesi, no 10 (121), oktyabr 2014

ШЯКИ ШЯКИ

МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

БЯЛЯДИЙЙЯСИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ n ne ew ws sp pa ap pe er r № 10 (121) Октйабр 2014

о оф ф

S SH HE EK KI I

M MU UN NI IC CI IP PA AL LI IT TY Y

Шяки Бялядиййясинин органы

www.belediyye.sheki.org

В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ!

ЗЯНЭИЛАНЫН ИШЬАЛЫНДАН 21 ИЛ КЕЧДИ

Ятрафлы сящифя 12-дя

PAШA Bank Шяkidя regional biznes-forum keчirdi

Oktyabrыn 22-dя Шяkidя "Aqrar sяnayenin vя kяnd tяsяrrцfatыnыn maliyyяlяшdirilmяsi vя inkiшaf perspektivlяri" mюvzusunda regional biznes-forum keчirilib.

Tяdbiri Azяrbaycanыn яn iri banklarыndan biri olan PAШA Bank tяшkil edib.

Foruma Шяki, Zaqatala, Qяbяlя, Oьuz шяhяrlяrindяn vя yaxыn rayonlardan kiчik vя orta biznes (KOB)

sektorunun 50-yя yaxыn mцяssisяsinin nцmayяndяsi, dюvlяt idarяlяrinin, hяmчinin Шяki шяhяр Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Цsubov qatыlыb.

Tяdbirdя Kяnd tяsяrrцfatы nazirliyinin, PAШA Holdinqin, PAШA Bankыn vя PAШA Sыьortanыn mцtяxяssislяri mяruzя ilя чыxыш edib.

PAШA Bankыn Иdarя Heyяtinin Цzvц, Baш Иnvestisiya Ыnzibatчыsы Taleh Kazыmovun sюzlяrinя gюrя, Bank юzцnц mцшtяrilяrя daha чox maliyyя tяrяfdaшы kimi tяqdim edir, hansы ki maliyyя mяsяlяlяrini hяll etmяklя yanaшы, biznes konsultasiyalar da tяklif edir. "Ona gюrя bu gцnki tяdbirdя qarшыmыza qoyduьumuz яsas mяqsяd aqrar sяnaye vя kяnd tяsяrrцfatыnыn maliyyяlяшdirilmяsi vя inkiшaf perspektivlяrindя banklarыn, xцsusяn dя PAШA bankыn rolu haqqыnda sizinlя mцzakirяlяr vя fikir mцbadilяsi aparmaqdыr", - T. Kazыmov bildirib.

Forum чяrчivяsindя iшtirakчыlar kяnd tяsяrrцfatыnыn vя aqrar sяnayenin mцasir vяziyyяti, onlarыn юlkяnin iqtisadiyyatыnda rolu, KOB sektorunun sahibkarlarыnыn iшtirakы ilя aqrar sяnayenin potensial inkiшaf imkanlarы kimi mюvzularы mцzakirя ediblяr. Nцmayяndяlяr hяmчinin alternativ maliyyя mяnbяlяrinin istifadяsi imkanlarы,

yerli шirkяtlяrin timsalыnda юzяl investisiya imkanlarы vя s. ilя tanыш olublar.

***

PAШA Bank - Azяrbaycanыn aparыcы korporativ bankыdыr. 2007-ci ildя tяsis olunmuш Bank, geniш spektrli korporativ bank xidmяtlяrini gюstяrir, elяcя dя kreditlяrin verilmяsi, qiymяtli kaьыzlar bazarыnda яmяliyyatlar, aktivlяrin idarя olunmasы vя xяzinяdarlыq xidmяtlяri. Baш ofis vя 10 Biznes-mяrkяzlяri ilя tяmsil olunan PAШA Bankda 307 яmяkdaш чalышыr. "Europe Banking Awards" 2011, 2012, 2013 чяrчivяsindя Bank "Azяrbaycanыn яn yaxшы Иnvestisiya Bankы" elan olunmuшdur, 2013-cц ildя isя "World Finance" tяrяfindяn "Best Private Bank in Azerbaijan" adыna layiq gюrцlmцшdцr.

PAШA Bank Azяrbaycanыn iri investisiya Holdinqi olan vя sыьorta, inшaat, inшaat materiallarыnыn istehsalы, turizm vя elяcя dя biznesin digяr sahяlяrindя geniш tяmsil olunan PAШA Шirkяtlяr Qrupunun bir hissяsidir.

Azяrbaycanыn pяrakяndя bankчыlыq bazarыnыn iri banklarыndan biri olan Kapital Bank da PAШA Шirkяtlяr Qrupuna aiddir.

www.pashabank.az

ЯДЛИЙЙЯ - 96 Azяrbaycan яdliyyяsi peшя bayramыnы qeyd edir Яsasы Шяrqdя ilk demokratik respublika olan Azяrbaycan Xalq Cumhuriyyяti dюnяmindя qoyulan, ancaq sюzцn яsl mяnasыnda чiчяklяnmя dюnяmini mяhz цmummilli liderimiz, Ulu Юndяr Heydяr Яliyevin zamanыnda yaшayan яdliyyя sistemi юlkя Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin bu sahяyя ayыrdыьы diqqяt vя qayьыsы nяticяsindя bir addыm daha юndяdir. Иlk dяfя яdliyyя Иsrayыl ИMAMLЫ iшчilяrinin rяsmi olaraq peШяki Иnzibati-Иqtisadi шя bayramы kimi qeyd olunMяhkяmяsinin bюyцk masы da mяhz Ulu Юndяr Heydяr Яliyevin 11 noyabr mяslяhяtчisi, 2-ci dяrяcя 2000-ci il tarixli 566 nюmrяli dюvlяt qulluqчusu. sяrяncamы ilя reallыьa чevrildi. Bununla da 22 noyabr яdliyyя iшчilяrinin peшя bayramы gцnц kimi qeyd edilmяyя baшladы. Tarixi irsin qorunmasы vя яdliyyя sahяsindя чalышan яmяkdaшlarda mяnяvi stimul yaradыlmasы baxы-mыndan bu sяrяncam olduqca mцhцm яhяmiyyяtя ma-likdir. Ulu Юndяrin hяr zaman xцsusi diqqяt vя qayьы ilя yanaшdыьы яdliyyя sistemi hяlя 1995-ci ildя hцquqi яsaslarы Azяrbaycan Konstitusiyasы ilя qoyulan mяhkяmя-hцquq sistemi dцnyanыn яn mцasir vя demokratik dяyяrlяrini яsas gюtцrяrяk uьurlu bir inkiшaf yolu keчdi. Azяrbaycan Respublikasыnыn ilk milli Konstitusiyasыnda BMT-nin 10 de-kabr 1948-ci il tarixli Цmumdцnya Иnsan Hцquqlarы Bяyan-namяsindя vя digяr beynяlxalq mцqavilяlяrdя nяzяrdя tutulmuш insan vя vяtяndaш hцquq vя azadlыqlarы tam vя яhatяli шяkildя tяsbit olunmuшdur. Mцstяqil Azяrbaycan Respublikasыnыn ilk Konstitusiyasы insan vя vяtяndaш hцquqlarыnыn vя azadlыqlarыnыn tяmin edilmяsini dюvlяtin ali mяqsяdi kimi bяyan etmiшdir. (Арды 16-ъы сящифядя)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.2

№ 10 (121), Октйабр 2014

ИЪРА БАШЧЫСЫНЫН ЯЩАЛИ ИЛЯ СЯЙЙАР ЭЮРЦШЛЯРИ Шяки шящяр иъра щакимиййятинин башчысы Елхан Усубов мцтямади олараг шящяримизин мцхтялиф мящялляриндя вя районумузун кяндляриндя ящали иля сяййар эюрцшляри давам етдирир. Сакинляр иля йахындан танышлыг характери дашыйан бу эюрцшлярдя иъра башчысы вятяндашларын шикайят вя тяклифлярини динляйир, йерлярдя сосиал-игтисади проблемлярин щялли истигамятиндя иш апарылмасы цчцн тядбирляр эюрцр.

(Яввялки эюрцшляр щаггында ютян сайарымызда охуйа билярсиниз)

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovун шящярин айры-айры мящялляляриндя вя кяндлярдя кечирдийи сяййар гябулларда, сакинляр иля эюрцшлярдя aьsaqqallar, ziyalыlar, ictimaiyyяt nцmayяndяlяri ilя yanaшы, baшчыnыn mцavinlяri, иъра aparatыnын шюbя mцdirlяri вя мцхтялиф xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяlяri dя iшtirak etmiшlяr.

icra baшчыsыnыn vaxt tapыb онларын йашадыглары яraziyя gяliшini вя ящали иля gюrцшцnц, onlara gюstяrilяn diqqяt vя qayьыnыn bariz nцmunяsi kimi yцksяk qiymяtlяndirяrяk, шяhяrimizdя, elяcя dя ayrы-ayrы qяsяbя vя kяndlяrdя aparыlan tikinti-abadlыq, quruculuq iшlяrindяn danышmыш, йашадыглары яrazidяki hяlli vacib mяsяlяlяrя toxunмушлар.

Тядбирлярдя иштирак едян sakinlяr ilk нювбядя

Кечирилмиш эюrцшлярдя шяhяr icra hakimiyyяti-

nin baшчыsы Elxan Usubov qeyd olunan nюqsan vя чatышmazlыqlarыn aradan qaldыrыlmasы цчцn ayrы-ayrы mцяssisя vя tяшkilat rяhbяrlяrinя konkret tapшыrыqlar vermiш, шяhяrdя, elяcя dя qяsяbя vя kяndlяrdя aparыlan tikinti-abadlыq, quruculuq iшlяrinin daha da sцrяtlяndirilяcяyini, яhaliyя gюstяrilяn sosial xidmяtlяrin hяcminin vя keyfiyyяtinin, цmumilikdя isя яhalinin hяyat sяviyyяsinin яhяmiyyяtli dяrяcяdя yaxшыlaшacaьыnы bildirmiшdir.

Гудула кяндиндя сяййар гябул Oktyabrыn 2-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Qudula kяnd inzibati яrazi dairяsi цzrя nцmayяndяliyinin яhatя etdiyi kяndlяrin sakinlяri ilя gюrцшmцшdцr.

Gюrцшdя baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, ayrы-ayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяlяri, kяnd sakinlяri iшtirak etmiшlяr.

Gюrцшцn яvvяlindя rayonda aparыlan tikinti-abadlыq, quruculuq iшlяrindяn danышыlmыш, kяndlяrin яrazisindяki hяlli vacib mяsяlяlяrя toxunulmuшdur.

Qudula kяnd sakinlяri Camal Musayev, Abid Яdilov, Шahid Mяmmяdov, Qara-

daьlы kяnd sakini Qцdrяt Qaffarov vя baшqalarы чыxыш edяrяk Qudula, Qaradaьlы vя Babaratma kяndlяrinя tяbii qazыn verilmяsi, Qudula kяndindя iчmяli su probleminin hяllinя vя kяnddя mцasir standartlara uyьцn mяktяb binasыnыn inшasыna kюmяklik gюstяrilmяsi kюmяklik gюstяrilmяsi, Qaradaьlы kяndindя qяzalы vяziyyяtdя olan elektrik dirяklяrinin dяyiшdirilmяsi vя sairlя baьlы tяlяb vя tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr.

Gюrцшdя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk tapшыrыq vя tюvsiyyяlяrini bildirmiш, qarшыda duran vяzifяlяr barяdя danышmышdыr.

"Чялябихан" мящяллясиндя эюрцш Oktyabrыn 9-da Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov шяhяrin "Чяlяbixan" mяhяllяsinin sakinlяri ilя gюrцшmцшdцr.

Gюrцшdя mяhяllя sakinlяri, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri ilя yanaшы, baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, яlaqяdar mцяssisя, idarя vя tяшkilatlarыn rяhbяlяri dя iшtirak etmiшlяr. Шяhяr sakinlяri чыxыш edяrяk icra baшчыsыnыn vaxt tapыb яraziyя gяliшini, sakinlяrlя gюrцшцnц onlara gюstяrilяn

diqqяt vя qayьыnыn bariz nцmunяsi kimi yцksяk qiymяtlяndirmiш, son illяr шяhяrdя aparыlan geniш tikinti, abadlыq vя yenidяnqurma iшlяrinin sakinlяrin hяdsiz sevincinя sяbяb olduьunu bildirmiшlяr.

Bununla yanaшы, шяhяrimizdя, elяcя dя hяmin яrazidя gюrцlяcяk iшlяrdяn danышыlmыш, mяhяllяnin яrazisindяki hяlli vacib mяsяlяlяrя toxunulmuшdur.

Mяhяllя sakinlяri Xalid Mяmmяdov, Xanlar Abdullayev, Abdulяli Rяsulov vя digяrlяri чыxыш edяrяk M.Я.Rяsulzadя kцчяsindяn S.M.Яfяndiyev kцчяsinя qяdяr

olan hissяdя asfalt юrtцyцnцn чяkilmяsi, S.M.Яfяndiyev kцчяsindя su юtцrцcц arxыn tяmizlяnmяsi, M.F.Axundov kцчяsindяn 20 №li tam orta mяktяbя gedяn yolun iшыqlandыrыlmasы, 20 №li tam orta mяktяbin giriш hissяsinя asfalt юrtцyцnцn чяkilmяsi vя sairlя baьlы tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr.

Gюrцшя yekun vuran шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov qaldыrыlan mяsяlяrlя baьlы aidiyyatы idarя vя tяшkilat rяhbяrlяrinя konkret tapшыrыqlar vermiш, qarшыda duran vяzifяlяr barяdя danышmышdыr.

Ашаьы Кцнэцт кяндиндя эюрцш Oktyabrыn 23-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Aшaьы Kцngцt kяnd inzibati яrazi dairяsi цzrя nцmayяndяliyinin яhatя etdiyi kяndlяrin sakinlяri ilя gюrцшmцшdцr.

Gюrцшdя baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, ayrы-ayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяlяri, kяnd sakinlяri iшtirak et-miшlяr.

Gюrцшцn яvvяlindя rayonda aparыlan tikinti-abadlыq,

quruculuq iшlяrindяn danышыlmыш, kяndlяrin яrazisindяki hяlli vacib mяsяlяlяrя toxunulmuшdur.

Aшaьы Kцngцt kяnd sakinlяri Adil Bяkirli, Oktay Yunusov, Firudin Kяrimov, Чapaьan kяnd sakinlяri Natiq Kяrimov, Bяylяr Babayev vя baшqalarы чыxыш edяrяk Aшaьы Kцngцt kяndindя yeni qazыlmыш subartezian quyusunun isтifadяyя verilmяsi vя яrazidя iritutumlu su чяninin quraшdыrыlmasы, kяnd tam orta mяktяbi-

nin яsaslы tяmiri, "Dursunlar" mяhяllяsindя yeni artezian quyusunun qazыlmasы, Чapaьan kяndinя tяbii qazыn verilmяsi, Чapaьan kяndindя yeni qazыlmыш subartezian quyusunun isifadяyя verilmяsi vя sairlя baьlы tяlяb vя tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr.

Gюrцшdя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk tapшыrыq vя tюvsiyyяlяrini bildirmiш, qarшыda duran vяzifяlяr barяdя danышmышdыr.

Сящифянин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин www.sheki-gov.az интернет сящифясиндян истифадя олунуб.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 10 (121), Октйабр 2014

сящ.3

Шяки Бялядиййясинин 2015-ъи ил цчцн БЦДЪЯ ЛАЙИЩЯСИ Шяки Бялядиййяси цзря 2015-ъи илин бцдъя лайищяси яразинин сосиал-игтисади инкишафы иля прогнозлар, гцввядя олан верэи дяряъяляри ясасында мювъуд малиййя мянбяляри цзря ресурслар, йяни физики шяхслярин верэийя ъялб едилмяли щяйятйаны торпаг сащяляринин физики щяъми, гейдиййатда олан дашынмаз ямлак вя онларын верэийя ъялб олунмалы дяйяри, бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламларына юдянилян щаггын дяйяри, бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларын иъаря щаггынын дяйяри, курорт рцсуму, мещманхана вя автомобил дайанаъагларындан дахил олан рцсумун дяйяри, Щ.Ялийев паркындан эялян эялирлярин дяйяри, торпаг сатышындан дахил олан эялирин дяйяри вя саир мянбяляр ясасында щазырланмышдыр. "Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында" Азярбайъан Республикасы Ганунунун 10-ъу маддясиня ясасян нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъя щаггында гярар лайищяси мцвафиг сянядлярля бирликдя ъари илин нойабр айынын 25-дян эеъ олмайараг бялядиййя иъласынын мцзакирясиня вя тясдигиня тягдим едилир. Йерли бцдъянин лайищяси бялядиййя иъласына тягдим едилдийи тарихдян 10-эцн ярзиндя йерли ящалинин онунла таныш олмасы мягсядиля мятбуатда дяръ едилир, нювбяти бцдъя или цзря йерли бцдъянин лайищяси бялядиййя иъласынын ъари илин декабр айынын 20-дян эеъ олмайараг тясдиг едилир. Шяки Бялядиййясинин нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъя лайищяси "Бцдъя системи щаггында", "Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында", "Йерли (бялядиййя) верэиляр вя юдянишляр щаггында" Азярбайъан Республикасынын ганунларына, щямчинин Азярбайъан Республикасы Назирляр Кабинетинин 2004-ъц ил 6 октйабр тарихли 149 нюмряли гярарына уйьун олараг щазырланмышдыр.

Эялирляр цзря Шяки Бялядиййясинин 2015-ъи ил бцдъя эялирляри 420000 (дюрд йцз ийирми мин) манат прогнозлашдырылмышдыр. Эялирлярин 28000 манаты (х/ч 6,7%) физики шяхслярдян торпаг верэисинин, 12000 манаты (х/ч 2,9%) физики шяхслярдян ямлак верэисинин, 300 манаты (х/ч 0,1%) йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэисинин, 5000 манаты (х/ч 1,2%) бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр

вясаит нязярдя тутулмушдур. Йерли бялядиййя органлары апаратынын сахланылмасына ашаьыдакы хяръляр нязярдя тутулмушдур:

обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламына эюря рцсумдан, 14000 манаты (х/ч 3,3%) торпагларын иъаря щаггындан, 1400 манаты (х/ч 0,3%) курорт, мещманхана вя автомобил дайанаъаьы рцсумларындан, 10000 манаты (х/ч 2,3%) Щ.Ялийев адына паркдан дахил олан эялирлярдян, 2000 манаты (х/ч 0,5%) ясас вясаитлярин юзялляшдирлмясиндян дахил олмалардан, 326800 манаты (х/ч 77,8%) торпаг сатышындан дахил олмалардан, 5500 манаты (х/ч 1,3%) саир дахил олмалардан, 15000 манаты (х/ч 3,6%) дотасийадан дахил олманын пайына дцшцр. Физики шяхслярдян торпаг вя ямлак верэиляри дахилолмалары Азярбайъан Республикасынын верэи мяъялляси иля мцяййянляшдирилмиш верэи дяряъяляриня уйьун олараг щесабланмышдыр.

Хяръляр цзря Шяки Бялядиййяси цзря 2015-ъи илин бцдъя хяръляри 420000 (дюрд йцз ийирми мин) манат прогнозлашдырылмышдыр.

Штатда олан 19 няфяр ишчинин ямяк щаггы фонду 90960 манат (х/ч 21,7%), штатдан кянар ишчилярин ямяк щаггы фонду 51180 манат (х/ч 12,2%), ямяйин юдянилмяси иля баьлы саир пул юдянишляри 10000 манат (х/ч 2,4%) тяшкил едир ки, ъями ямяк щаггы фонду 150940 манат (х/ч 35,9%) нязярдя тутулмушдур.

Эюстяриъиляр

1. Тящсил хяръляриня 1000 манат (х/ч 0,2%); 2. Сящиййя хяръляриня 1000 манат (х/ч 0,2%); 3. Сосиал мцдафия вя сосиал тяминат хяръляриня 4000 манат (х/ч 1,0%); 4. Мядяниййят, инъясянят, кцтляви информасийа бядян тярбийяси вя дин сащясиндя фяалиййятин тянзимлянмяси хяръляриня 20000 манат (х/ч 4,8%); 5. Мянзил коммунал тясяррцфаты, мцлки мцдафия, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляриня 156489 манат (х/ч 37,3%); 6. Кянд тясяррцфаты, мешя тясяррцфаты хяръляриня 200 манат (х/ч 0,05%); 7. Ясас бюлмяляря аид едилмяйян хяръляря 1000 манат (х/ч 0,2%) сярф едиляъякдир.

Нязярдя тутулмуш ямяк щаггы фондуна уйьун (х.ч. - бцдъядя хцсуси чякиси; олараг Дювлят Сосиал Мцдафия Мябляь - манатла) Фондуна 22% щесабы иля 33471 манат (х/ч 8,0%) сосиал Шяки Бялядиййяси сыьорта щаггы щесабланмышдыр. Мювъуд ганунчулуьа уйьун олараг мцвяггяти ямяк габилиййятини итирмя№ Мябляь Эюстяриъиляр йя эюря 2 щяфтя- Игтисади (манат) лик (14 эцнлцк) тяснифат мцавинят мцяЙерли бялядиййя органлары апаратынын сахланылмасы 236311,0 1 ссися тяряфинО ъцмлядян дян юдянилдийиндян хястялик 211100 Штатда олан ишчилярин ямяк щаггы 90960,0 вярягяляриня вя 51180,0 саир юдянишляря 211200 Штатдан кянар ишчилярин ямяк щаггы эюря 1000 ма- 211300 Ямяйин юдяниши иля баьлы саир пул юдянишляри 10000,0 нат (х/ч 0,2%) 33471,0 212100 Дювлят Сосиал Мцдафия Фондуна айырмалар

Шяки Бялядийясинин 2015-ъи ил цчцн бцдъя хяръляри

Шяки Бялядийясинин 2015-ъи ил цчцн бцдъя эялирляри №

- Дяфтярхана лявазиматы, ъари тясяррцфат мягсядляри цчцн мал вя материалларын алынмасына 5000 манат (х/ч 1,2%); - Езамиййя хидмяти вя сяфярлярин юдянишиня 10000 манат (х/ч 2,4%); - Йанаъаг вя сцртэц материаллары алынмасына 3000 манат (х/ч 0,7%); - Саир няглиййат хидмятляри щаггынын юдянилмясиня 2000 манат (х/ч 0,5%); - Рабитя хидмятляри щаггынын юдянилмясиня 4000 манат (х/ч 1,0%); - Електрик енержиси щаггынын юдянилмясиня 15000 манат (х/ч 3,6%); - Су канализасийа щаггынын юдянилмясиня 700 манат (х/ч 0,2%); - Саир коммунал хидмятлярин щаггынын юдянилмясиня 3000 манат (х/ч 0,7%); - Инвентар-аваданлыьын алынмасы вя тямири хяръляринин юдянилмясиня 2000 манат (х/ч 0,5%); - бинанын ъари тямир

хяръляринин юдянилмясиня 1000 манат (х/ч 0,2%); - Ясас вясаитлярин алынмасына 2000 манат (х/ч 0,5%); - Саир ъари хяръляриня 2000 манат (х/ч 0,5%).

Мябляь (манат)

материалларын алынмасы

222100 223100 223200 224810 224100 224300 224600

1000,0 5000,0

Езамиййя хидмяти, сяфярляр вя ишчиляря компенсасийа юдяниши

10000,0

Йанаъаг вя сцртэц материалларынын алынмасы

3000,0

Саир няглиййат хидмятляри щаггынын юдянилмяси

2000,0

Рабитя хидмятляри щаггынын юдянилмяси

4000,0

Електрик енержи щаггынын юдянилмяси

15000,0

1.

2.

Мцяссися вя тяшкилатларын мянфяят верэиси Физики шяхслярин торпаг верэиси

28000,0

3.

Физики шяхслярин ямлак верэиси

12000,0

4.

Йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэиси

300,0

5.

Саир дахилолмалар

5000,0

6.

Физики вя щцгуги шяхслярин малиййя йардымлары вя ианяляр

200,0

7.

Бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламына эюря йайыъы тяряфиндян юдянилян щагг

5000,0

225400 Инвентар аваданлыьын алынмасы вя тямири хяръляринин юдянилмяси

2000,0 1000,0

14000,0

221320 Биналарын ъари тямири хяръляринин юдянилмяси 311000 Ясас вясаитлярин алынмасы

8.

9.

Торпаг иъаря щаггы Курорт рцсуму, мещманхана вя автомобил дайанаъаьындан рцсум

10.

Щ.Ялийев адына паркдан эялян эялирляр

11.

Хяръляри юдямяк цчцн йюнялдилян илин яввялиня бцдъя галыьы

12.

Ясас вясаитлярин юзялляшдирилмясиндян дахилолмалар

13.

Торпаг сатышындан дахил олан эялир

14.

Гейри мадди активлярин сатышындан дахил олан эялир Ъями:

15.

Субсидийа: Йекуну:

200,0

274300 Хястялик вярягяляриня вя с. юдянишляр 221000 Дяфтярхана лявазиматы, ъари тясяррцфат мягсядляри цчцн мал вя

1400,0 10000,0 -----2000,0 326800,0 100,0

700,0

Саир коммунал хидмятляри щаггынын юдянилмяси

3000,0

Саир ъари хяръляр

5 6 7 8 9

15000,0

14

2000,0 2000,0

282000 Тящсил хяръляри 4

405000,0 420000,0

Су-канализасийа щаггынын юдянилмяси

1000,0

Сящиййя хяръляри

1000,0

Сосиал Мцдафия вя сосиал тяминат хяръляри Мядяниййят, инъясянят, кцтляви информасийа, бядян тярбийяси вя Дин сащясиндя фяалиййятин хяръляри Мянзил коммунал тясяррцфаты, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляри Кянд тясяррцфаты, мешя тясяррцфаты хяръляри Ясас бюлмяляря аид едилмяйян хяръляр Хярълярин ъями:

4000,0 20000,0 156489,0 200,0 1000,0

420000,0

сящ.4

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 10 (121), Октйабр 2014

Milli tяhlцkяsizlik mяsяlяsindя mяnяvi dяyяrlяr amili Son zamanlar dini tяriqяtчiliyin fяallaшmasы ilя baьlы Azяrbaycan cяmiyyяtindя bir narahatlыq yaшanmaqdadыr vя bu heч dя яsassыz deyil. Xцsusяn Suriyada cяrяyan edяn hadisяlяrin fonunda dini ekstremizmin qurbanыna чevrilяrяk "cihad" dalыnca "cяhяnnяmя sяyahяt" arzusuna dцшяnlяrin taleyi fяal mцzakirя mюvzusuna чevrilib...

Ъаваншир ФЕЙЗИЙЕВ, Миллят вякили, fяlsяfя doktoru ...Я slindя isя cяmiyyяti daha чox narahat edяn ayrыayrы fяrdlяrin taleyi yox, юz-юzlцyцndя bu faktыn - dini ekstremizmin Azяrbaycan cяmiyyяtinя yol tapmasы faktыnыn milli tяhlцkяsizliyimizi nя dяrяcяdя tяhdid etmяsidir.

Bцtцn hallarda dini tяriqяtчiliyin mцxtяlif ifrat tendensiyalar цzrя юz fяallыьыnы artыrmasы vя hяtta ictimai-siyasi proseslяrя tяsir etmяk iddiasыnda irяlilяmяsi diqqяtdяn yayыnmamalыdыr. Bu baxыmdan, son aylarda Azяrbaycan mяtbuatыnыn fяallыьы bu tendensiyalarыn araшdыrыlыb цzя чыxarыlmasыnda, ona adekvat ictimai-siyasi rяyin formalaшdыrыlmasыnda bюyцk rol oynadы. Dini tяriqяtчiliyin fяallaшmasы ilя baьlы gюzlяnilяn tяhlцkяlяrin miqyasы vя tяsir dairяsi haqqыnda getdikcя чoxalan informasiya Azяrbaycan cяmiyyяtini yetяrincя mяlumatlandыra bildi.

Dюvlяt qurumlarыnыn чevik reaksiyasы nяticяsindя bu proseslяrя nяzarяtin gцclяndirilmяsi vя milli tяhlцkяsizliyimizя qarшы potensial tяhdidlяrin юnlяnmяsi цчцn bцtцn zяruri addыmlar atыldы. Baш verяnlяr bir daha tяsdiq etdi ki, Azяrbaycan ictimaiyyяti vя dюvlяti milli mцstяqilliyimizi vя dюvlяtчiliyimizi tяhdid edя bilяcяk hяr hansы qцvvяyя qarшы sayыqlыq gюstяrmяk vя onu zamanыnda юnlяmяk iqtidarыndadыr. Ancaq bu da rahatlaшmaq цчцn яsas vermir.

Z aman

durmadan dяyiшir vя nяzяrя almaq lazыmdыr ki, biz qapalы orta яsrlяr qяsrindя deyil, aчыq qloballaшma яsrindя yaшayыrыq. Belя bir шяraitdя mцxtяlif xarakterli gцclц ekspansiya dalьalarы bцtцn sяdlяri bir anda aшыb keчя bilir. Hяtta яn qцdrяtli dюvlяtlяr, oturuшmuш demokratik cяmiyyяtlяr belя mцxtяlif tяzahцrlц siyasi, ideoloji vя dini ekspansiya tяsirlяrindяn юzцnц mцdafiя etmяkdя чяtinlik чяkir.

B u gцn ABШ-da, Avropa юlkяlяrindя hяmin tяsirlяri dяf etmяk цчцn strukturlaшmыш tяsisatlar fяaliyyяt gюstяrir, dini-ideoloji mцdaxilяyя qarшы kцlli miqdarda vяsaitlяr xяrclяnir.

Bir чox юlkяlяrdя ekspansiya tяhlцkяsindяn baшqa, cяmiyyяtin юz "bяtnindяn" doьan mцxtяlif radikal-ekstremist qruplaшmalar vя ifrat millяtчilik hяrяkatlarы da kifayяt qяdяr gцclц tяhlцkя mяnbяyinя чevrilmяkdяdir. Hяtta Avropada vя Rusiyada faшizm ideologiyasыnы yenidяn canlandыran, qeyri-Avropa vя qeyri-rus xalqlarыna qarшы kяskin diskriminasiyanы hяyata keчirmяkdяn чяkinmяyяn tяmayцllяr dя mюvcuddur. Diqqяtlя baxsaq, gюrяrik ki, demokratik Qяrbin цzdя gюrцnmяyяn dяrinliklяrindя dя islamчы vя qяrbчi radikalizm arasыnda gizli savaш gedir. Иslam dцnyasыnda Qяrbin neo-imperializm siyasяtinя qarшы чыxanlar elя Qяrb geopolitik mяkanыnda ona zяrbя vurmaq, bu mяkanы imkan daxilindя "mцsяlmanlaшdыrmaq", bu mцmkцn olmadыqda isя яn azы юlkя daxilindя "diskriminasiya" bяhanяsi ilя hяr hansы чaxnaшma yaratmaьa чalышыrlar.

Mцvafiq olaraq яks tяrяfdя dя яks - fяaliyyяt aparыlыr. Цmumi яhalisinin yaxыn gяlяcяkdя яn azы 20%-nin mцsяlmanlardan ibarяt olacaьыnы proqnozlaшdыran Avropa tяkcя 20 faizlik "чoxluqdan" deyil, hяm dя onun yetiшdirdiyi vя yetiшdirя bilяcяyi ekstremist fяaliyyяtlяrdяn чox narahatdыr. Avropanыn bu vяziyyяtlя heч cцr barышmaq istяmяyяn radikal kяsimi isя islamыn bu mяkanda bцtцn sяviyyяlяrdя gцclяnmяsinя qarшы aчыq vя hiddяtli mцbarizяyя qalxыr. 2 il юncя etiraz яlamяti olaraq 80 nяfяrя yaxыn hяmvя-

ilя yaranmasы artыq heч kimdя шцbhя doьurmur. Hal-hazыrda "dяbdя olan" ИШИD tяhlцkяsini ilk vaxtlar Qяrbin qeyri-adi sakitliklя qarшыlamasы da bir чox mяtlяblяrdяn xяbяr verir. Artыq mяlum olduьu kimi, bu qurumun hяrbi яmяliyyatlarыnыn, taktiki dюyцш uьurlarыnыn яsas sяbяbi ИШИDin tяrkibindя devrilmiш Sяddam rejiminin peшяkar hяrbiчilяrinin fяal iшtirakы ilя baьlыdыr. Bu baxыmdan ИШИD-чilяr Иraqa hцcum etdikdя Sяddam rejimini devirmiш ABШ birmяnalы olaraq dяrhal onlarыn яleyhinя qalxmalы idi. Lakin bu baш

dirmяk cяhdlяri Tцrkiyяnin mцstяqil siyasяt yeritmяk iddialarыnы cilovlamaq mяqsяdi daшыyыr. Almaniya, Fransa vя Avstriyada Яlяvi Birliklяri Konfederasiyalarыnы шяbяkяlяndirib geniшlяndirmяklя islamчыlыьы mяzhяbчiliyя qяdяr daraltmaq cяhdlяri, mцxtяlif ermяni terror tяшkilatlarыnы vaxtaшыrы Tцrkiyяyя qarшы siyasi alяt kimi iшlяtmяk, hяm Шяrq, hяm dя Qяrb "cяbhяsindяn" Tцrkiyя dюvlяtinin milli ideologiyasыnы sarsыtmaьa yюnяlяn ekstremist fяaliyyяtlяrin gцclяndirilmяsi dя bu tяhlцkяli mцdaxilяlяrin gюrцnяn vя gюrцn-

tяnlisini amansыzlыqla qяtlя yetirяn Anders Breyvik bu tяmayцllц hяrяkatlarыn цzя чыxan nцmayяndяlяridir. Чoxlarы isя bu mцbarizяni gizli aparmaqda davam edir. Шяrq юlkяlяrindя tцьyan edяn mцharibяlяri dя bu hadisяlяrdяn kяnarda tяsяvvцr etmяk dцz olmazdы. Bir sыra Qяrb siyasi dairяlяri Шяrq dюvlяtlяrini iчяridяn parчalamaq, onlarы bir-birinя qarшы qoymaq цчцn xцsusi himayя etdiklяri leqal vя qeyri-leqal radikal qurumlarы tяhrikчi, pozucu vя terrorчu fяaliyyяtlяr istiqamяtindя hazыrlayыr, informasiyalaшdыrыr, maliyyяlяшdirir vя onlarыn vasitяsilя bu dюvlяtlяrdя mцxtяlif dinlяr arasыnda, elяcя dя eyni dinin mцxtяlif cяrяyanlarы vя mяzhяblяri arasыnda kяskin ideoloji vя hяrbi qarшыdurmaya qяdяr varan konfliktlяri qыzышdыrыrlar. Mяsяlяn, bu gцn Suriyada dini qruplaшmalarыn vяtяndaш mцharibяsinяdяk шiddяtlяnяn savaшыnda kimin kimя qarшы mцbarizя apardыьыndan, hяtta gяmisi qan gюlцndя batmaqda olan diktator Bяшяr Яsяdin hansы mяzhяbя qulluq etdiyindяn heч Шeytanыn юzц dя baш чыxara bilmir. Amma islam dцnyasыnы bюyцk xaosa qяrq edяn bцtцn bu qыrьыnlarыn mцяlliflяri - "Bюyцk Siyasяt" yцyяnini яlindя saxlayanlar hяmin konfliktdя bilяrяkdяn vя bilmяyяrяkdяn iшtirak edяn tяrяflяrin hamыsыnы bircя-bircя tanыyыr, vaxtaшыrы vяziyyяti dramatiklяшdirib sяngidяrяk, sonra yenidяn gяrginlяшdirяrяk, proseslяri ustalыqla idarя edirlяr.

Onlar nяinki tяkcя Suriyanыn, цmumiyyяtlя, bцtцn islam dцnyasыnыn yedяyini яldя saxlamaq цчцn tяfriqячi fanatiklяrin birbirinя aчdыqlarы "kor atяшi" mяharяtlя "Hяdяfя" tuшlayыrlar. ЯlQaidя, Boko-Haram, Яl-Шяbab, Яhrar Яl-Шam kimi mцasir silahlara, gцclц maliyyя resurslarыna vя on minlяrlя silahlы dюyцшчцlяrя malik olan terror tяшkilatlarыnыn юzюzцnя, kortяbii шяkildя deyil, mяhz vяziyyяti idarя edяnlяrin dяstяyi

vermяdi. Чцnki ИШИD-in Иraqdakы yarыtmaz hakimiyyяtя qarшы mцharibяsi hяmin anda ABШ-ыn maraqlarыna uyьun idi.

mяyяn tяrяflяridir. Bu arada vaxtaшыrы olaraq Tцrkiyя ilя Azяrbaycan arasыndakы qardaшlыq яlaqяlяrinя zяrяr vurmaq цчцn cяhdlяr dя gюstяrilir.

D igяr tяrяfdяn, ИШИD Suriyada bяrqяrar olub vя ABШ-ыn devirmяk istяdiyi Яsяd hakimiyyяtinя dя ciddi zяrbяlяr vurur ki, bu da ABШ-ыn vя bцtюvlцkdя Qяrbin maraqlarыna cavab verir. Bir sюzlя, nя qяdяr ki, terrorчular rejimя, digяr mяzhяblяrя vя tяriqяtlяrя qarшы vuruшurdu, bu nя ABШ-ы, nя dя digяr Qяrb dюvlяtlяrini o qяdяr dя narahat edirdi. Yalnыz ИШИDчilяr Иraqdakы xristian яhalisinin yaшadыьы шяhяri mцhasirяyя aldыqda ABШ vя arxasыnca da Qяrb qяti hяrяkяtя keчdi ki, bu da baшa dцшцlяndir. Son hadisяlяrdяn belя nяticя чыxarmaq olar ki, ИШИD Suriya sяrhяdlяrinя qяdяr geri oturdulacaq, daha sonra Яsяd rejimi чюkяnя qяdяr onlarыn terror fяaliyyяtinя nяinki maneчilik tюrяdilmяyяcяk, яksinя bu fяaliyyяt nюvbяti dяfя yenidяn dяstяklяnяcяkdir.

Yaxыn Шяrqdя vя Шimali Afrikada ikinci dцnya savaшыndan sonrakы tarixdя яn dramatik hadisяlяrin cяrяйan etdiyi bir vaxtda Rusiya vя Чin kimi supergцclяr dя heч dя sakit oturmurlar. Mяhz bцtцn dцnyanыn diqqяtinin Suriya, Иraq, Иsrail-Fяlяstin, Mali, Yяmяn, Somali mцnaqiшяlяrinя vя digяr tяrяfdяn dя bir sыra Afrika юlkяlяrindя peyda olmuш Ebola virusuna qarшы mцbarizяyя cяmlяшdiyi bir zamanda Rusiya юzцnцn hяrbi-siyasi, Чin isя iqtisadi-siyasi ekspansiyasыnы hяyata keчirmяkdя daha da fяallaшmышlar. Belя bir vяziyyяtdя NATO цzrя mцttяfiqlяri tarixin яn чяtin dюnяmlяrindя belя юz dюvlяtчiliyini qorumaьы bacarmыш qardaш Tцrkiyяni dя dini, siyasi, ideoloji tяxribatlara cяlb etmяkdяn чяkinmirlяr. PKK-ya gizli dяstяk vermяklя юlkяnin parчalanmaq tяhlцkяsini daim gцndяmdя saxlamaq, nurчuluьu siyasi hakimiyyяtin цstцndя yerlяш-

B цtцn bu xaosun iчяrisindя mцbarizя цsullarыnыn da tamamilя yeni bir fenomeni tяшяkkцl tapmaqda vя artыq sezilmяkdяdir.

Belя gюrцnцr ki, artыq hяr hansы bir юlkяyя tяzyiq etmяk цчцn mцtlяq onun цzяrinя silahlы ordu yeritmяyя ehtiyac qalmыr. Artыq tяcavцzцn yeni vя daha mцrяkkяb bir formasы - millяtin dini-mяnяvi dяyяrlяrini tяfriqячilik vя mяzhяbчiliklя zяhяrlяyяrяk, cяmiyyяtin bir qismini dini ekstremizmя sюvq etmяklя hяyata keчirilmяsi цsulu mюvcuddur. Ona gюrя dя ekspansiya vя яks-ekspansiyanыn чox mцrяkkяb шяkildя vя чox mцxtяlif formada чulьaшdыьы indiki zamanda, hяqiqяtяn, dюvlяtin vя cяmiyyяtin dayaqlarыnы laxlada bilяcяk dini-siyasi ideologiyalarыn mяqsяdli ixracыna sipяr чяkmяk vя eyni zamanda, dцnya ilя qarшыlыqlы яmяkdaшlыq mцnasibяtlяrini intensiv шяkildя inkiшaf etdirmяk kifayяt qяdяr чяtin vя mяsuliyyяtlidir.

H яm regional, hяm dя qlobal miqyasda цstцnlцk яldя etmяk istяyяn dюvlяtlяrin "gizli mцharibяsindя", hal-hazыrda hяrbi silahlardan deyil, ideoloji silahlardan daha geniш istifadя olunur. Beynяlxalq subyektlяrin bir-birinя qarшы gizli siyasi, ideoloji, dini ekspansiyasыnыn qarшыsыnы almaq isя o qяdяr dя asan mяsяlя deyil. Mяsяlяn, bu ekspansiyanыn яn "populyar" daшыyыcыsы olan mцxtяlif missionerlik hяrяkatlarы son yцz ildя dцnyanыn siyasi xяritяsinin dяyiшilmяsindя, ayrы-ayrы юlkяlяrя siyasяt, ideologiya vя din ixrac edilmяsindя, onlarыn sosial mahiyyяtinin transformasiyaya uьradыlmasыnda silah vя ordu vasitяlяrindяn az rol oynamayыb. Bir afrikalы mцdrik bцtцn Afrika qi-

tяsinin tikя-tikя Avropanыn mцstяmlяkяsinя чevrilmяsindяn sonra bu faciяnin bilavasitя ictimai idrakla baьlы olan sяbяblяrini чox dяqiq ifadя etmiшdi: "Avropalыlar buraya gяlяndя, onlarыn яlindя Kitab ("Bibliya") var idi, amma bizim torpaqlarыmыz vardы. Sonra bir dя baxыb gюrdцk ki, bizim яlimizdя Kitab ("Bibliya") var, onlarыn яlindя isя bizim torpaqlarыmыz...".

Olduqca ibrяtamiz bir deyimdir.

Demяli, Vяtяn torpaqlarыnыn sяrhяdlяrini dцшmяn tяcavцzцndяn qorumaq nя qяdяr vacibdirsя, Vяtяn mяnяviyyatыnыn sяrhяdlяrini dя yad vя zяrяrli ideologiyalardan qorumaq bir o qяdяr zяruridir. Demяli, gцclц ordu, siyasi iradя vя iqtisadi inkiшafla yanaшы Azяrbaycan dюvlяtчiliyinin, onun milli tяhlцkяsizliyinin dayaqlarыndan biri dя saьlam milli mяnяviyyat faktorudur. Milli mяnяviyyat isя hяr birimizin шяxsi mяnяviyyatыni da iчяrisinя alan elя bir mяfhumdur ki, ictimai hяyatыn dindяn siyasяtя qяdяr bцtцn sahяlяrindя yalnыz yцksяk milli dцnyagюrцшц meyarы ilя dцшцnцb fяaliyyяt gюstяrmяk anlamыnы юzцndя ehtiva edir. Milli mяnяviyyata malik olan шяxs - юlkяsinin fяal vяtяndaшы olur, milli dюvlяtчilik mяsuliyyяtini daшыyыr, dini inancыndan, ictimai-siyasi mюvqeyindяn, hяyata baxыш vя maraqlarыndan asыlы olmayaraq, dюvlяtinя vя xalqыna hяr zaman sadiqlik nцmayiш etdirir, dilimizя, mяdяniyyяtimizя, adяtяnяnяlяrimizя, ailя vя mяiшяt dяyяrlяrimizя, milli яxlaqыmыza, юlkяmizin mцstяqillik vя inkiшaf siyasяtinя, insanlararasы mцnasibяtlяrin mюhkяmlяnmяsi vя milli-sosial hяmrяyliyin gцclяnmяsi prosesinя zяrяr vuran vя belя bir tяhlцkя potensialыnы daшыyan hяr cцr hяrяkяtlяrя qarшы mцbarizя aparыr.

Saьlam milli mяnяviyyata malik olmaq - dюvlяtin tяkcя siyasi ha-kimiyyяt vя ya milli ordu sяviyyяsindя deyil, hяm dя цmumxalq sяviyyяsindя, onun яn dяrin qatlarыndan baшlamыш siyasi elitanыn zirvяsinя qяdяr bцtцn sяviyyяlяrdя qorunmasы demяkdir. Buna gюrя dя cяmiyyяtin xaricdяn юlkяmizя ixrac olunan milli, dini, irqi, mяzhяbчilik, tяfriqячilik kimi ekstremist ideoloji tяxribatlara qarшы immuniteti daim mюhkяmlяndirilmяlidir. Иndi Azяrbaycanda siyasi, ideoloji, dini atmosfer o qяdяr aydыn vя шяffafdыr ki, burada yabanчы tяlimatlarla hяrяkяtя gяtirilяn tяmayцllяr dяrhal gюrцntцlяnя bilir.

Saьlam milli mяnяviyyatыmыzыn "mяhяk daшыnda" biz xalqыmыza gяrяk olan yenilik tяшяbbцslяrini dя, dini mцhafizяkarlыьы dirчяltmяk cяhdlяrini dя, bяzi hallarda isя "demokratiya" ixracatчыlыьыnыn gizli niyyяtlяrini dя aчыq-aшkar ayыrd edя bilirik. Mяsяlяn, Milli Demokratiya Иnstitutunun yerli vя яcnяbi "oyunчularы" ilя vяhhabilik, sяlяfilik, tяkfirчilik vя s. cяrяyanlarыn bulanыq fikirli terrorчularы arasыnda, яslindя, heч bir fяrq yoxdur. Bu "ittifaqda" din vя siyasяt чox eybяcяr formada hibridlяшя bilir.

Hibridlяшmiш ikibaшlы terror яjdahasыnыn Azяrbaycanы sancmaq cяhdlяrinin ehtimalыnы isя istisna etmяk olmaz. Bunun цчцn kifayяt qяdяr arqumentlяr mюvcuddur.

Yad fikirliliyin toxumlarыnы Azяrbaycana sяpmяk cяhdlяrinin kюkцndя - dюvlяtimizi siyasi, iqtisadi, ideoloji, hяrbi cяhяtdяn zяiflяtmяk, daxili vя xarici siyasяtin aparыlmasыnda asыlы vяziyyяtя gяtirmяk, onun milli birlik, ictimai hяmrяylik dayaqlarыnы sarsыtmaq mяqsяdlяri dayanыr.

(Арды 5-ъи сящифядя)

№ 10 (121), Октйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.5

ХАН САРАЙЫНЫН БЯНЗЯРСИЗЛИЙИ Mяzahir ЯHMЯDOЬLU,

"Ядалят" гязетинин ямякдашы Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti yanыnda Кцtlяvi Иnformasiya Вasitяlяrinin Иnkiшafыna Дюvlяt Дяstяyi Фondunun maliyyя yardыmы ilя.

Qяdim Шяkidяn, onun gюzяl tяbiяtindяn vя tarixi abidяlяrindяn, eyni zamanda zяhmяtkeш insanlaыndan nя qяdяr yazsam yenя azdыr. Чцnki Шяki hяm dя юzцnяmяxsusluьu ilя fяrqlяnяn mяkandыr, bюlgяdir.

Vя onun hяm maddi, hяm dя mяdяni-mяnяvi simvollarы яsrlяr boyu insanlarы юzцnя cяlb etmяkdяdir.

Bunlardan biri dя Шяki Xan Sarayыdыr. Tяbii, bu mюhtяшяm vя gюzяl adibdя haqqыnda чox sюhbяtlяr aчыlыb, чox yazыlыbdыr.

Ancaq Xan sarayы bir daha yazmaq, diqqяtя чatdыrmaq haqqыnы da qazanыb. Чцnki 250 yaшы olan bu saray tяkcя Шяkinin deyil, bцtюvlцkdя юlkяmizin unikal abidяlяrindяn biridir.

Qafqazыn яn qяdim insan mяskяnlяrindяn biri olan Шяki шяhяrinin 2700 ildяn чox yaшы var. Шяkinin adы miladdan яvvяl VЫЫ яsrdя burada mяskunlaшmыш Sak tayfalarыnыn adыndan gюtцrцlmцшdцr. Иlkin orta яsrlяrdя Шяki Qafqaz Albaniyasыnыn юnяmli яyalяtlяrindяn biri olmuш, sonrakы dюvrlяrdя bir чox dюvlяtlяrin tяrkibinя qatыlmышdыr.

Ayrы-ayrы tarixi чaьlarda Шяki vя onun яtraf яrazilяri bюlgяdя юnяmli nцfuz sahibi olan mцstяqil dюvlяt qurumu шяklindя чыxыш etmiшdir.

Bu gцn Шяki rayonu яrazisindя 90-na yaxыn tarix vя mяdяniyyяt abidяsi - Tunc dюvrцnя aid kurqanlardan tutmuш, XЫX яsrdя tikilmiш mяscidlяr, karvansaralar, kюrpцlяr, hamamlar, шяxsi imarяtlяr vя digяr tikililяr mюvcuddur.

Bu abidяlяrdяn яn mяшhuru Шяki xanlarыnыn yay sarayыdыr. Dцnya memarlыьыnda юz orijinallыьы ilя seчilяn, Azяrbaycanыn

Sarayыn rяsmi hissяsinin baшqa hissяlяrindяn tяcrid edilmяsi шяrq feodal mцhiti цчцn adi haldыr vя bu hala hяtta yaшayыш evlяrindя dя tяsadцf edilir. Belяliklя kяnar adamlar ancan birinci mяrtяbяyя, ikinci mяrtяbяyя isя ancaq xan ailяsinin цzvlяri vя ya onlara qulluq edяn adamlar buraxыlыrdыlar.

Baш fasadыn kompozisi-

nыn kompozisiyasы цч elementin uzlaшmasы ilя xarakterizя edilir: divarыn ornamentliliyi, naxышlы шяbяkя vя piшtaьыn geniшliyi.

Binanыn baш fasadы xыrda, hяndяsi fiqurlara bюlцnmцш, aьac parчalarыnыn aralarыna mцxtяlif rяngli шцшяlяr geyindirilmiш шяbяkя pяncяrя vя qapыlardan ibarяtdir. Шяbяkяlяrin hяr bir kvadrat metr orta hesabla 5000, mцrяkkяb

mяdяni irsindя юzяl yeri olan Шяki Xan Sarayы hяr bir шяxsi valeh etmяyя qadirdir. Elя bu fяrqlilik vя яzяmяt sarayыn adыnыn dцnya abidяlяri sыrasыna daxil edilmяsinя шяrait yaradыb.

Qala divarlarы ilя яhatя olunan Xan Sarayы ikimяrtяbяli olmaqla altы otaqdan, dюrd dяhlizdяn, iki gцzgцlц eyvandan ibarяtdir. Sarayыn uzunluьu 31,5 metr, eni 8 metr, hцndцrlцyц 10 metrdir. Mяrtяbяlяrin planы eynidir. Bir cяrgяdя yerlяшяn otaqlar bir-birindяn dяhlizlя ayrыlыr vя bu яlamяtlя saray planы юz sadяliyi vя aydыnlыьы ilя fяrqlяnir.

yasыnыn xцsusiyyяti salon vя otaqlarыn xarici divarlarыnыn hяllindяn чox asыlыdыr: burada divarlar demяk olar ki, bцtюvlцklя шяbяkя tipli pяncяrяlяrlя яvяz olunmuшdur. Pяncяrя шяbяkяlяrinin hяndяsi ornamentli fiqurlarы, onlara vurulan mцxtяlif rяngli шцшяlяr fasadы ayыran hissяlяrin ornamentli sяthlяri ilя чox gюzяl uyьunlaшыr. Belя шяbяkяli fonda piшtaьыn dяrin taxчalarы чox aydыn bir surяtdя gюzя чarpыr vя eyni zamanda sarayыn birinci mяrtяbяsinя giriшlяri vя onlarыn цzяrindяki ikinci mяrtяbяnin eyvanlarыnы чяrчivяyя alыr. Belяliklя, sarayыn baш fasadы-

yerlяri 14000 aьac vя шцшя шяbяkяdяn ibarяtdir. Binada mismar vя yapышqandan istifadя edilmяmiш, aьac vя шцшя parчalar birbirinя geyindirilmiшdir.

Sarayыn interyerindяki naxышlar daha bюyцk maraq doьurur. Naxышlar hяr iki mяrtяbяnin qыraq otaqlarыndadыr. Hяm birinci, hяm ikinci mяrtяbяdяki zallarыn naxышlarы daha qiymяtlidir. Naxышlar divarlarыn bцtцn sяthini, taxчalarы, divardan plafona olan keчidi, hяr iki mяrtяbяdяki zallarыn plafonlarыnы vя ikinci mяrtяbяnin otaqlarыnы bяzяyir. Иkinci mяrtяbяnin salo-

nunda taxчanыn birirci vя ikinci yaruslarыnda haшiyя шяklindя verilяn dюyцш vя ov sяhnяlяrini xцsusilя qeyd etmяk olar.

Bu tяsvirlяr Шяki xanlыьыnыn tarixindя olan konkret hadisяlяri яks etdirir. Цmumiyyяtlя, Шяki xanlarы sarayыnыn naxышlarы koloritinin zяnginliyi, qыzыlы rяngin geniш tяtbiqi ilя xarakterizя edilir.

Rяnglяrin seчilmяsi yerli tonlarыn tяtbiqinя яsaslanыr. O dюvrцn bцtцn divar naxышlarы kimi, bunlar da tempera ilя gяc цzяrindя iшlяnmiшdir. Шяki xanlarы sarayыna mцxtяlif vaxtlarda naxыш vurmuш rяssamlardan beшinin adы mяlumdur: - Иkinci mяrtbяdяki zalыn plafonuna vurulan naxышlar usta Abbasqulunun adы ilя baьlыdыr. Birinci mяrtяbяdя salonun naxышlarыnыn xeyli hissяsi 1895-1896-cы illяrdя шamaxыlы rяsam-nяqqaш Mirzяcяfяr tяrяfindяn iшlяnmiшdir. Иkinci mяrtяbяdяki zalыn zяmanяmizя qяdяr gяlib чatan naxышlarыnыn чoxunu шuшalы rяssam, mяшhur usta Qяmbяr Qarabaьi vurmuшdur. Onun adы ilя baьlы olan 1902-ci il tarixli naxыш ikinci mяrtяbяdяki zalыn taxчasыnыn yuxarы hissяsindя qalmышdыr. Bundan baшqa sarayыn ikinci mяrtяbяsindяki qыraq otaqlarыn naxышlarыnda шamaxыlы rяssamlar Яliqulu vя Qurbanяlinin adlarы yazыlmышdыr.

Azяrbaycan memarlыьыnыn vя tяsviri sяnяtinin incisi olan Шяki Xan Sarayы onu ziyarяt edяn qonaqlara unudulmaz tяsir baьышlayыr. Sarayы gюrяnlяr onu bina юlчцsцndя olan sehrli mцcrцyя bяnzяdir, onun zallarыna daxil olan insanlar юzlяrini sanki naьыllarda hiss edir, bu mяkanыn яsrarяngiz aurasыndan zюvq alыr. "ЯDALЯT", 27 sentyabr 2014

Milli tяhlцkяsizlik mяsяlяsindя mяnяvi dяyяrlяr amili Ъаваншир ФЕЙЗИЙЕВ, Миллят вякили, fяlsяfя doktoru (Яввяли 6-ъы сящифядя) Bu gцn aчыq rяqabяt dцnyasыnda mцstяqil Azяrbaycanыn qцdrяtli bir dюvlяtя чevrilmяsi vя bцtюvlцkdя regionun yeni siyasi mцnasibяtlяr platformasыna keчidini tяmin edяn qяtiyyяtli addыmlar atmasы faktы ilя hяmin dцnyanы kюhnя qaydalarla idarя etmяk istяyяnlяr barышmыrlar.

M яlumdur ki, islam dцnyasыnыn bir sыra bюlgяlяrindя ifrat dini tendensiyalar чox mцxtяlif шяkillяrdя юzцnя yer edib. Azяrbaycanda isя bцtцn dinlяrin inkiшafыna bяrabяr шяrait yaradыlыr, amma onlarыn radikallaшmasыna, ekstremizmя yuvarlanmasыna imkan verilmir. Bяlkя dя dini islam olan Шяrq юlkяlяri arasыnda Azяrbaycan yeganя dюvlяtdir ki, aparыlan konstruktiv siyasяt nяticяsindя, burada dinin siyasяtя tяsiri, siyasяtin isя dinlя "alver" etmяk mяqsяdi vя maraьы yoxdur. Azяrbaycan dцnya sivilizasiyasыnыn elя bir unikal mяkanыdыr ki, burada din, elm vя siyasяt xadimlяri dini tяriqяtчiliyin zяrяrini dяrk edяrяk, hяmiшя ona qarшы чыxыblar. Hяlя 150-180 il яvvяl Mirzя Fяtяli Axundzadя, Cяlil Mяmmяdquluzadя, Mirzя Яlяkbяr Sabir kimi mцtяrяqqi fikirli yaradыcы insanlar xalqы cяhalяt vя fanatizmdяn uzaqlaшдыраraq "qяflяt yuxusundan" oyatmaьa чalышmыш vя buna nail ola bilmiшlяr.

Buna gюrя dя яsasяn islam daxilindя mюvcud olan mцxtяlif tяriqяtlяr (xцsusilя шiяlik vя sцnnilik) bir-biri ilя nя qяdяr ziddiyyяtli mцnasibяtlяrdя olsalar da, mяdяniyyяtimizin idrak, яxlaq vя mяnяviyyat dяyяrlяri bu mцnasibяtlяri heч zaman kяskinlяшmяyя qoymayыb vя яn чяtin durumlarda belя barышыq mяqamlarыnы tapmaьa nail

olub. Ona gюrя dя bu gцn radikalekstremist tяmayцllц dini cяrяyanlar cяmiyyяtimizdя bюyцyцb artmaq цчцn "mцnbit шяraitdяn" mяhrumdurlar. Lakin onu da etiraf etmяliyik ki, юlkяmizdя xurafatчыlыьыn, ehkamчыlыьыn kюkц hяlя dя tam kяsilmяyib vя geniш ictimai arenada, cяmiyyяtin qabaqcыl inkiшaf tendensiyalarыnda deyil, yalnыz geri qalmыш sюnцk шцur mцhitindя hяmin tяmayцllяr юzцnя "dayaq" tapa bilяrlяr. Missionerlяrin цmid bяslяdiklяri dя mяhz bu "чцrцk nюqtя", beyinlяrin bu qaranlыq hцcrяsidir. Onlar hяmiшя чalышыrlar ki, ehkamчыlыьa, fanatizmя meylli xяstя mяnяviyyatыn sferasыnda юzlяrinя "yuva" qursunlar.

Terrorчuluq kimi яn tяhlцkяli bir fяaliyyяt dя yalnыz fanatiklяr ordusunun "kцtlяvi psixoz" vяziyyяtindя idarя edilmяsi ilя mцmkцn olur. Beyin nя qяdяr kюvrяk vя "gяncdirsя", ona aramsыz tяbliьatы, mexaniki hяrяkяtlяri, qeyri-iradi davranышlarы tяlqin etmяk bir o qяdяr asandыr. Ona gюrя missionerlяr daha чox uшaqlarыn, yeniyetmяlяrin vя gяnclяrin hяlя tam formalaшmamыш zehnlяrini "silib tяmizlяmяyя" vя lazыm bildiklяri ideologiyalarы hяmin "boшluьa" doldurmaьa can atыrlar. Mяhz bu yolla mяnяviyyatыn deformasiyasы baш verir: Bu cцr mяnяvi zяdяlяrя mяruz qalmыш cahil isя kor bir instinktlя nяinki "mцcahid" adы ilя konflikt zonalarыnda юlцm-dirim savaшlarыna qatыla bilяr, hяtta юz dюvlяtinя vя vяtяndaшыna qarшы da silah qaldыra bilяr. Son vaxtlar islam юlkяlяri gяnclяrinin, tяяssцf ki, o cцmlяdяn, Azяrbaycanlы gяnclяrin Suriyada gedяn vяtяndaш mцharibяsinя - mahiyyяtcя, islamы iчяrisindяn daьыtmaьa yюnяlmiш tяriqяtlяrarasы qanlы mцnaqiшяyя qoшulmasы onu gюstяrir ki, milli, regional vя qlobal miqyasda hяr bir dюvlяt цчцn, bцtюvlцkdя beynяlxalq birlik цчцn ciddi tяhlцkя

mяnbяyi olan radikal-ekstremist cяrяyanlarыn ekspansiya hяdяfindя Azяrbaycan da var. Bu gцn Azяrbaycana qarшы tяbliьati ekspansiya, яsasяn, iki formada tяzahцr edir: baшqa юlkяlяrin gizli siyasi-iqtisadi maraqlarыnы юzцndя ifadя edяn tяzyiqlяr шяklindя vя yadfikirli radikal dini cяrяyanlarыn funksionallaшdыrыlmыш ideoloji cяhdlяri шяklindя. Bu tendensiyalar яn mцxtяlif trayektoriyalarla hяrяkяt edяrяk, юzlяrinя юlkяmizdя dayaq tapmaьa чalышыrlar. Belя bir dayaьы isя onlar mюhkяm bir zяmindя deyil, yalnыz "boшluqda" tapa bilяrlяr. Demяli, bizim tяfяkkцr vя mяnяviyyatыmыzda boшluqlar olmasa, onlar heч cцr burada dayaqlana bilmяzlяr. Azяrbaycanda islamdan baшqa, digяr dinlяrя dя etiqad edяnlяr kifayяt qяdяrdir. Ancaq Azяrbaycan Respublikasыnыn beynяlxalq sistemdя unikal dюvlяt kimi mюvcudluьunun ilkin шяrtlяrindяn biri - onun чoxdinli, чoxmяdяniyyяtli vя чoxmillяtli dюvlяt olmasыdыr ki, bu da onun unitarlыьыna tяmяl yaradыr vя юlkяdя milli vяhdяtin sarsыlmazlыьыnы tяmin edir.

Ona gюrя dя Azяrbaycana qarшы tяbliьati ekspansionizm buradakы чoxdinlilik vя чoxmillяtlilik amilindяn nя qяdяr sui-istifadя etmяyя чalышsa da, buna nail ola bilmir.

Azяrbaycana tяriqяtчilik axыnlarы ilя dolmaq istяyяn tяmayцllяr xalqыmыzыn dini dюzцmlцlцk vя humanizm kimi nяcib keyfiyyяtlяrini zяdяlяmяk cяhdlяrindя bulunur, insanlarыn qяlbinя яn hiylяgяr цsullarla girib, onlarыn dini etiqadlarыndan sui-istifadя etmяklя mяnяviyyatыnы zяhяrlяmяk, doьru yoldan sapыndыrыb yolverilmяz hяrяkяtlяrя sюvq etmяyя tяшяbbцslяr edirlяr. Bu prosesin bцtцn mяrhяlяlяri vя texnologiyasы onu gюstяrir ki, dini tяbliьatla mяшьul olan radikal missionerlik vя ekspansionizmin digяr tяzahцrlяri heч dя dinin mahiyyяtindяn doьmur,

юlkяmizя qarшы siyasi, ideoloji tяsir alяti kimi iшlяdilmяk mяqsяdlяri daшыyыr. Ona gюrя dя belя tяшяbbцslяr bir gцn onlarыn tяяssцbkeшlяrini milli dюvlяtя vя hakimiyyяtя qarшы qaldыrmaq iddialarыna qяdяr bюyцyцb tяhlцkяli hяddя чata bilяr. Ancaq mцxtяlif siyasi, ideoloji vя dini ekspansiyanыn qarшыsыnы bцtцn vasitяlяrlя almaqda vя onun hяr cцr tяzahцrlяrini zяrяrsizlяшdirmяkdя Azяrbaycan dюvlяti kifayяt qяdяr gцclц vя barышmazdыr. Demokratiya - xaos vя anarxiya olmadыьы kimi, tolerantlыq da юlkяmizin vя mяnяviyyatыmыzыn qapыlarыnы hяr cцr ifrat dini-siyasi ideologiyalarыn цzцnя aчmaq demяk deyil. Bu gцn milli tяhlцkяsizliyimizin tяminatы юlkяmizя dini-ideoloji mцdaxilя cяhdlяrinin qяtiyyяtlя dяf edilmяsi ilя birbaшa baьlыdыr. Lakin bu istiqamяtdя zяruri addыmlarыn atыlmasы tяkcя milli tяhlцkяsizlik orqanlarыnыn deyil, hяm dя elm, mяdяniyyяt, din, tяhsil vя milli humanitar siyasяtini hяyata keчirяn qurumlarыn vя saьlam milli-mяnяvi dяyяrlяrя malik olan hяr bir vяtяndaшыn vяzifяsidir.

B u gцn Azяrbaycanыn яn mцxtяlif bюlgяlяrindяn gedяrяk Yaxыn vя Orta Шяrqin milli, dini, tяfriqячilik vя mяzhяbчilik savaшlarыna qatыlanlar sadяcя юz ailяlяrinя vя getdiklяri yerlяrin sakinlяrinя bяdbяxtlik gяtirmir. Onlar beyinlяrinя yeridilmiш ifratчы ekstremist dцшцncя tяrzi ilя cяmiyyяtin saьlam, firavan, tolerant bir шяraitdя yaшamasыna da bюyцk tяhlцkя yaradыrlar. Yaxыn vя Orta Шяrqin, elяcя dя qara qitяnin bir чox savaш meydanlarыna gяlяnlяr heч dя tяk bizim vяtяndaшlarыmыz deyil.

Hяr gцn yцzlяrlя, bяzяn minlяrlя gцnahsыz insanlarыn amansыzcasыna qяtlя yetirildiyi bu qan чanaqlarыnda яn mцxtяlif siyasi, iqtisadi, mяdяni vя demokratik inkiшaf sяviyyяsindя yer alan юlkяlяrin vяtяndaшlarыna rast gяlmяk mцm-

kцndцr. Чoxlarы цчцn yeni vя gюzlяnilmяz olan bu durum bцtцn юlkяlяrin siyasi elitalarыnы dцnyanыn mцnaqiшяli bюlgяlяrindя bilяrяkdяn vя ya bilmяyяrяkdяn terrorчuluq fяaliyyяtinя cяlb olunmuш vяtяndaшlarы barяsindя nя kimi tяcili vя tяsirli tяdbirlяrin gюrцlя bilяcяyi dцшцndцrцr. Mяsяlяn, beш yцzя yaxыn vяtяndaшыnыn ИШИD sыralarыnda dюyцшdцyц iddia olunan Bюyцk Britaniyada artыq terror bюlgяsindяn qayыdan vя ya qayыdacaq vяtяndaшlarыn юmцrlцk hяbs cяzasыna mяhkum olunmasы zяrurяti mцzakirя olunur. Latviya юzцnцn yцksяk rцtbяli zabitlяrini mцnaqiшя bюlgяlяrinя gюndяrяrяk orada юz vяtяndaшlarыnыn iшtirakы haqqыnda iddialarы araшdыrыr. Azяrbaycan Konstitusiyasы vя Azяrbaycan milli tяhlцkяsizlik doktrinasы da hяr cцr milli, etnik, dini, irqi, ideoloji vя s. mцxtяlifliyя яsaslanan ayrы-seчkiliyi vя bu zяmindя qarшыdurma yaratmaьa yюnяlmiш terrorчuluq fяaliyyяtlяrini qяtiyyяtlя rяdd edir vя bu kimi fяaliyyяtlяr cinayяt qanunvericiliyi яsasыnda ciddi cяzalandыrыlыr. Bununla belя, юlkяmizdя yabanчы dini, siyasi, ideoloji tendensiyalarыn mцdaxilяsini юnlяmяk texnologiyalarы tяkmillяшdirilmяli, mюvcud tolerantlыq mцhitindяn sui-istifadя hallarыna, missionerliyin tяhlцkяli hяddя чatmasыna qarшы daha barышmaz mюvqe nцmayiш etdirilmяlidir. Missionerlяrin - yabanчы tяriqяt daшыyыcыlarыnыn яsasяn cяmiyyяtin gяnclik qisimini яlя almasыna yol verilmяmяli, gяnc nяslin dцnyagюrцшцnцn milli ideyalar vя rasional dяyяrlяr яsasыnda formalaшdыrыlmasыnыn kompleks layihяlяri hяyata ke-чirilmяlidir. Bir sюzlя, milli tяhlцkяsizliyimizin etibarlы tяminatы - diniideoloji ekspansiya cяhdlяrini dяf etmяk istiqamяtindя zяruri olan bцtцn fяaliyyяtlяrimizin sяfяrbяr edilmяsindяdir.

Мodern.az

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.6

№ 10 (121), Октйабр 2014

Azяrbaycanda elmi jurnalistikanыn formalaшdыrыlmasы reallaшmaq цzrяdir Son 8 illik яmяyin ilkin bяhrяlяrinя yaxыnlaшыrыq Икинъи мягаля

Сяид ЩЦСЕЙНОВ,

AMEA Rяyasяt Heyяti Mяrkяzi Aparatыnыn Иctimaiyyяtlя яlaqяlяr шюbяsinin rяhbяri

(Birinci mяqalя qяzetiмизиn феврал-март 2014-cц il tarixli сайында dяrc olunub) Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasыnыn (AMEA) юlkяdя elmi jurnalistikanыn formalaшdыrыlmasы istiqamяtindя apardыьы iшlяrin ilkin nяticяlяri яn yaxыn za-manda tяqdimata hazыrlanыr. Qarшыdakы aylarda "Elm vя hяyat" jurnalыnda elmi jurnalistikaya cяlb olunmuш yazarlarыn ilk elmi-publisistik mяqalяlяrini gюrmяk mцmkцn olacaq. Цmumяn sяkkiz illik tarixчяdяn sonra iшlяr yeni mяrhяlяyя qяdяm qoyur.

AMEA rяhbяrliyi 2013cц il mayыn 29-da Rяyasяt Heyяtinin qяrarы ilя Иctimaiyyяtlя яlaqяlяr шюbяsini tяsis etdi. Son 1 il яrzindя шюbяnin tяшяbbцsц ilя akademiyanыn 40-dan чox elmi mцяssisя vя tяшkilatыna ixtisasы vя ya sяnяti jurnalistika ilя яlaqяli olan шяxslяr cяlb olundu. Nяticяdя ictimaiyyяtlя яlaqяlяrя mяsul яmяkdaшlardan ibarяt geniш шяbяkя yaradыldы, mцasir informasiya texnologiyalarыnыn imkanlarыndan istifadя etmяklя mцntяzяm vя operativ яlaqя sistemi quruldu. Шяbяkя AMEA-nыn vя elmin tяbliьinя xidmяt edir. Иlkin mяrhяlяdя шяbяkяnin цzvlяrinя elmin tяbliьi xцsusiyyяtlяri, elmi xяbяrlяri hazыrlama prinsiplяri vя mexanizmi чatdыrыldы. Hazыrda Akademiyanыn bцtцn elmi mцяssisя vя tяшkilatlarыnыn fяaliyyяti geniш iшыqlandыrыlыr.

Komandamыzыn яsas mяqsяdi Azяrbaycanda elmin kцtlяvilяшdirilmяsi, o cцmlяdяn elmi nailiyyяtlяrin beynяlxalq ictimaiyyяtя чatdыrыlmasы vя dцnya elmindяki nailiyyяtlяrin юlkяmizdя tяbliьidir.

Elm vя texnologiyanыn sцrяtlя inkiшaf etdiyi, intellektual nailiyyяtlяrin insan hяyatыna durmadan daxil olduьu mцasir dюvrdя elmin mцxtяlif sahяlяri цzrя biliklяrin cяmiyyяtя чatdыrыlmasы mцhцm яhяmiyyяt kяsb edir. Yeni biliklяrя яsas-

lanan qlobal inkiшaf prosesi elmi-texniki, sosial-iqtisadi vя humanitar elmlяrdя tяdqiqatlarыn vя nяticяlяrin tяbliьini mцasir informasiya cяmiyyяtinin qarшыsыna tяlяb olaraq qoyur. Qloballaшma dinamikasыnыn geniш vцsяt aldыьы Azяrbaycanda bu tяlяbin icrasыnыn mяsuliyyяti yerli KИV-lяrin, hяmчinin elmi tяdqiqat mцяssisяlяrindя ictimaiyyяtlя яlaqяlяr цzrя чalышan яmяkdaшlarыn цzяrinя dцшцr. Azяrbaycanчыlыq prinsiplяrinя sюykяnяn milli-mяnяvi vя dini dяyяrlяrin tяbliьi, ekoloji tяfяkkцrцn formalaшdыrыlmasы, hяmчinin Azяrbaycan dюvlяtinin daxili vя xarici siyasяtinin, юlkяdя aparыlan sosial-iqtisadi, mяdяni quruculuq proseslяrinin mahiyyяtinin elmi яsasda ictimaiyyяtя чatdыrыlmasы юlkя jurnalistlяri qarшыsыnda yeni vяzifя kimi formalaшыb.

Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn imzalanmыш "Azяrbaycan Respublikasыnda 20092015-ci illяrdя elmin inkiшafы цzrя Milli Strategiya" vя "Azяrbaycan Respublikasыnda 20092015-ci illяrdя elmin inkiшafы цzrя Milli Strategiyanыn hяyata keчirilmяsi ilя baьlы Dюvlяt Proqramы"nda Azяrbaycan elminin beynяlxalq elm mяkanыna inteqrasiyasыnыn gцclяndirilmяsi, alim vя mцtяxяssislяrin elmi fяaliyyяtinin яlaqяlяndirilmяsi, hяmчinin elmi nailiyyяtlяrin cяmiyyяtя, o cцmlяdяn tяhsil mцяssisяlяrinя чatdыrыlmasы mцhцm vяzifяlяr kimi yer alыr. Яsas hяdяflяrimiz - Azяrbaycanda elmin kцtlяvilяшdirilmяsi, o cцmlяdяn elmi nailiyyяtlяrin beynяlxalq ictimaiyyяtя чatdыrыlmasы vя dцnya elmindяki nailiyyяtlяrin юlkяmizdя tяbliьi dя mяhz hяmin vяzifяlяrdяn irяli gяlir.

Hazыrda qrant layihяlяri, юlkяmizdя tяшkil olunan tяdbirlяr, alimlяrin xaricdя tяlim, konfrans vя seminarlarda iшtirakы, hяmчinin gяnc kadr siyasяti haqqыnda xяbяrlяr komandamыz tяrяfindяn geniш miqyasda ictimaiyyяtя чatdыrыlыr. Lakin bцtцn bunlar son 1 ildя яsasяn islahatlar vя tяdbirlяr fonunda AMEA-nыn tяbliьinя xidmяt edib. Elmin kцtlяvilяшdirilmяsi isя yalnыz Akademiyanыn deyil, elmin юzцnцn tяbliьini tяlяb edir ki, bu da mяhz elmi jurnalistika fяaliyyяtidir.

Yerli imkanlar Azяrbaycanda elmi jurnalistikanыn indiyяdяk formalaшmamasы, tяbii ki, sяbяbsiz deyil. Elmi-publisistik цslubda olmayan yazыlar bir neчя saat vя ya gцn яrzindя hazыrlandыьы halda elmi jurnalistika materiallarыnыn яrsяyя gяlmяyi uzun mцddяt tяlяb edir, hяtta aylar чяkя bilir. Bu iш elmi jurnallarda xeyli mяqalя araшdыrmaq, lazыm gяlяrsя alimlяrin

чюl vя ya laborator tяdqiqatlarыna qatыlmaq, yekunda faktlarы ehmalca яlaqяlяndirib kaьыza kючцrmяklя hяyata keчirilir.

Amma iш bununla bitmir. Materialыn ilkin variantы hazыr olduqdan sonra mюvzu цzrя 1-2 yerli vя ya xarici alimя mцtяxяssis gюzц ilя oxumaq цчцn tяqdim olunur, mцяyyяn dяqiqlяшdirmя, hяmчinin redaktя iшlяri aparыlыr. Nюvbяti mяrhяlяdя redaksiya heyяti jurnalistin araшdыrma iшindяki mюvzunun aktuallыьыnы vя orijinallыьы qiymяtlяndirir. Mцsbяt

norar ala bilяrlяr.

Hяlli yollarы Qeyd olunan чяtinliklяrin hяlli yollarы mяhz AMEAnыn ictimaiyyяtlя яlaqяlяr шяbяkяsindяn baшlayыr desяk yanыlmarыq. Komandamыz var, цzvlяri bir gцndя 10-15 xяbяr hazыrlayan KИV яmяkdaшlarы qяdяr yцklц deyillяr, aylыq яmяkhaqqы ilя tяmin olunublar. Яmяkdaшlarыmыzыn bir qismi ingilis dili kurslarыna da cяlb edilib. Elmi-publisistik mяqalя-

Hяmkarlar bu tip mяqalяlяr yazmaqla elmi jurnalistika sahяsindя ilkin hяvяslяrini vя gяlяcяk цчцn potensiallarыnы nцmayiш etdirirlяr. Hazыrkы gюstяricilяr яmяkdaшlarыmыzыn gяlяcяkdя elmi jurnalistlяr komandasы kimi inkiшaf edяcяyinя inanmaьa яsas verir. Bununla da, юlkяdя elmi jurnalistikanыn formalaшdыrыlmasы istiqamяtindя gюrцlяn iшlяrin yeni mяrhяlяsinя qяdяm qoyuruq. Яvvяllяr yerli mцxbirlяri elmi jurnalistikaya cяlb etmяk чяtin idi. Чцnki, elmdяn kяnar mцhitdя чalышanlara elmi яsaslы materiallar hazыrlamaq чяtin gяlir. Lakin indi elmin mцxtяlif istiqamяtindя чalышan ictimaiyyяtlя яlaqяlяrя mяsul шяxslяrin yaxыn gяlяcяkdя elmi jurnalistlяr kimi formalaшacaьыna яminяm.

Bolqarыstanda tяqdimat

Sяid Hцseynovун Bolqarэstanыn Sveti Vlas шяhяrinin Elenite kяndindяki "Royal Castle" otelindя keчirilmiш “Media vя kцtlяvi informasiya vasitяlяri” mюvzusunda III Beynяlxalq konfransda чыхышы qarшыlandыьы tяqdirdя yazыdakы faktlar redaksiyada yenidяn araшdыrыlыr. Belяcя, mяqalя ictimaiyyяtя tяqdim olunana qяdяr aylar keчir. ABШ vя Avropada elmi jurnalistika mяqalяlяrinя 1-2 min dollar qonorar yazыlыr ki, bu da aylarla чяkilяn zяhmяtя, o cцmlяdяn bюyцk dяqiqliklя aparыlan araшdыrmalara dяyяr.

Azяrbaycan KИV-lяri цчцn qonorar probleminin bu yolda nя qяdяr bюyцk яngяl olduьu mяlumdur. Yerli mцxbirlяr яsasяn daha tez baшa gяlяn vя az mяblяьdя mцqabili olan materiallara meyillidirlяr.

Belя olan halda tяlяsik, яdяbiyyatlara mцraciяt edilmяdяn hazыrlanan yazыlarda araшdыrыcыlыq vя dяqiqlik keyfiyyяtlяri dя az olur.

Digяr чяtinlik ingilis dili ilя baьlыdыr ki, bu da mяqalяlяrdя faktlara яsaslanmaq цчцn elmi nяшrlяrdя geniш axtarышlar zamanы цzя чыxa bilir.

Lakin ingilis dilini yaxшы mяnimsяyяn yerli mцxbirlяrimiz xarici mediaya mяqalяlяr tяqdim edяrяk yцksяk mяblяьdя qo-

lяr hazыrlamaq vяrdiшlяri komandanыn цzvlяrinя fяrdi qaydada aшыlanыr. Юlkяmizdя elmi jurnalistikanыn formalaшmasы vя inkiшafы mяqsяdilя layihя, o cцmlяdяn tяlim vя seminarlarыn, yazы mцsabiqяlяrinin keчirilmяsi nяzяrdя tutulur. Bu kimi layihяlяrя Akademiyanыn elmi mцяssisя vя tяшkilatlarыnda fяaliyyяt gюstяrяn jurnalistlяrlя yanaшы, yerli KИV-lяrin яmяkdaшlarы da cяlb olunacaq, onlara xarici юlkяlяrdя tяшkil edilяn mцvafiq tяlim vя seminarlarda iшtirak шanslarы yaradыlacaqdыr.

Gюzlяnilяn ilk nяticяlяr AMEA-nыn ictimaiyyяtlя яlaqяlяrя mяsul яmяkdaшlar шяbяkяsinin цzvlяri dцnya elmindя ictimai maraq kяsb edяn nяticяlяr haqqыnda mяqalяlяr hazыrlayыb vя bu yazыlar yaxыn zamanda akademiyanыn Sovet dюvrцndяn indiyяcяn mяшhur olan "Elm vя hяyat" jurnalыnda iшыq цzц gюrяcяk.

Bu ilin sentyabrыnda AMEA-nыn юlkяdя elmi jurnalistikanыn formalaшdыrыlmasы istiqamяtindя apardыьы iшlяri Bolqarыstanda tяqdim etmяk imkanыm oldu. Adычяkilяn юlkяnin Sveti Vlas шяhяrinin Elenite kяndindя "Royal Castle" otelindя keчirilmiш "Media vя kцtlяvi informasiya vasitяlяri" adlы ЫЫЫ beynяlxalq konfransda чыxыш etdim. Bolqarыstan Elmlяr Akademiyasы vя Bolqarыstan Alimlяr Birliyi tяrяfindяn tяшkil olunmuш 4 gцnlцk tяdbirя 10 юlkя, o cцmlяdяn Иtaliya, Xorvatiya, Polшa, Rusiya, Yaponiya, Sloveniya, Иran vя digяrlяrinin media, elm vя ali tяhsil mцяssisяlяrinin mцtяxяssislяri qatыlmышdы.

Konfransda "Elmdя ictimaiyyяtlя яlaqяlяr: elmi jurnalistikanыn qurulmasы imkanlarы" adlы mяruzя ilя чыxыш etdim.

Mяruzя maraqla qarшыlandы, suallarы cavablandыrdыm. Yaponiyanыn Fukuoka шяhяrindя yerlяшяn Kyushu Universitetinin professoru Toшiya Kobayaшi elmi kommunikasiya sahяsindя AMEA ilя яmяkdaшlыq niyyяtini vя konkret tяkliflяr hazыrlayacaьыnы bildirdi.

"Яylяncяli elm" Elmin tяbliьi istiqamяtindя digяr bir fяaliyyяt nюvц kimi, шюbя tяrяfindяn "Яylяncяli elm" layihяsinin яsasы qoyulub, AMEA-nыn gяnc alimlяri ilя birgя Шamaxы vя Xaчmazda mяktяblilяrlя gюrцшlяr keчirilib. Fizika, Radiasiya vя Kimya Problemlяri institutlarы, hяmчinin Mяrkяzi Nяbatat Baьыnыn gяnc tяdqiqatчыlarы шagirdlяrя maraqlы tяcrцbяlяr nцmayiш etdiriblяr. Burada mяqsяd regionlarda gяnc nяsil arasыnda elmi tяbliь etmяk, onlarda elmя maraьы artыrmaqdыr. Каспи.аз

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 10 (121), Октйабр 2014

сящ.7

BИR ЮMRЯ SЫЬMAYAN ЮMЦR Ирадя Рювшянин язиз хатирясиня "Hяyat mцbarizяdir, чalыш mцbarizя apar ki, hяmiшя qalib olasan." (И.Рювшян) dяfя gюrцшdцk, lakin sosial шяbяkяdя tez-tez yazышыrdыq.

Xяstя idi, amma bir dяfя dя olsun gileylяndiyini eшitmяmiшdim, яksinя hяmiшя mяnя stimul verirdi - "Hяyat mцbarizяdir, чalыш mцbarizя

Reyhan MИQDADQЫZЫ, Шяки Rеэионал Eлми Mяркязинин яmяkdaшы

bacarmadы, bяlkя dя haqlы olduьu halda яdяbsizlik etmяk istяmяdiyi цчцn susdu, dяrdini qяlbindя dяfn etdi, aьыr bir dяrd tapdы. Yeganя "sяhvi" doьruluq, yeganя amalы haqq uьrunda mцbarizя idi vя bunun

Ирадя ханым гызы Ъямиля вя оьлу Елвинля

ЯBЯDИ HЯQИQЯT ИШЫЬЫ Р.Мигдадгызы Tale amansыzdыr, юlцmsя qяti, Яbяdi dцnyaya yollanыram mяn.

Hamы dяrk elяyir bu hяqiqяti, Sonsuz bir sahilя yan alыram mяn.

Sularda qяrq oldu юmцr yelkяnim, Vяfasыz dцnyaya necя gцvяnim?

Ирадя ханым иш йолдашлары иля Gюzяl bir yaz sяhяrindя, gцlцш dolu gюzlяri, mяsum nяzяrlяri ilя diqqяtimi cяlb edяn gяnc alim, memarlыq цzrя fяlsяfя doktoru Иradя Rюvшяnlя tanыш oldum. Bu mяnimчцn bюyцk xoшbяxtlik idi. Mehriban, kцbar vя nяzakяtli davranышы ilя elя ilk andan qяlbimя asanlыqla yol tapdы. Sяsinin ahяngi mяnя Шopenin prelyуdийаsыnы xatыrladыrdы, eyni ilя onun kimi sakit vя ecazkar…

Dodaqlarыndan qopan kяlmяlяr bulaq kimi sцzцlцb, inci kimi dцzцlцrdц. Bu cцr rяvan vя sяlis nitq mяdяniyyяti onu hяr kяsdяn fяrqlяndirirdi. Иlk gюrdцyцm andan mяni sehrlяyяn bu xanыm onu tanыyan hяr kяsin qяlbinя artыq чoxdan yol tapmышdы. Onun цnvanыna bir dяnя dя olsun mяnfi sюz eшitmяdim, hamы onu sevir, ona hюrmяt edirdi.

Bundan sonra cяmi iki

apar ki, hяmiшя qalib olasan", deyirdi.

Bir gцn onun sяsindя eшitdiyim mюhtяшяm prelйуdийаnыn son akkordlarы sяslяndi vя o, яbяdi susdu. Elя musiqinin юzцtяk sяmaya qalxыb hяzin bir ruha чevrildi. Lakin qяlbimizя hяkk etdiyi mяhяbbяt vя sevgi notlarыnы qяlbimizdяn qopara bilmяdi, Иradя Rюvшяn! Юz xяstяliyi ilя mцbarizяsindя mяьlub oldu, ancaq юlцm ona qalib gяlя bilmяdi. Иradя xanыm юlцmц mяьlub etdi, яsl kamil insan kimi dяrin zяkasы, savadы, aьlы vя dцшцncяsilя… O, юz юlцmц ilя юlцmsцzlцk qazananlar sыrasыnda яbяdi yer aldы.

O, getdi... Эediшi onu tanыyan hяr kяsi sarsыtdы, цzdц, aьlatdы. Gediшi bюyцk itki oldu, elm alяminя vя insanlыьa. Юncя insan, sonra alim idi, Иradя Rюvшяn! Haqsыzlыqlara susmaьы

Елшад БАЙРАМОЬЛУ

ЮLЦMDЯN SONRA

(Ирадя Рювшянин юлмяз хатирясиня)

Dedin ki, юlцmdяn o yana nя var, Ey dost, bir yaxыn dur, bir yaxыn otur. Юlцmdяn o yana neчя qыш, bahar, Юlцmdяn сонра да бир щяйат durur. Яbяdi hяyata yol gedir insan, O юlцr, dirilir hяr fяsil, hяr il.

Hяlя чiyinlяrdя mяzara getmяk, Torpaьa qarышыb gюmцlmяk deyil.

Arxada dosтларла доьмалар qalыr, Fikrin neчя-neчя qяlbя iz salыр.

haqqыnы hяyatы ilя юdяdi. Иndi Шяки Rеэионал Eлми Mяркязин dяhlizlяri, otaqlarы bir isti nяfяs цчцn darыxыr, Иradя Rюvшяn nяfяsi цчцn… Иndi hяmin otaqlardan birindя kюrpя bir qыzcыьaz ana qucaьы, ana sevgisi, ana nяvaziшini яbяdi itirdiyi цчцn iчiniчin aьlayыr. Иndi haradasa uzaqda ana mahnыsыnыn sюzlяrindяn kюvrяlяn bir яsgяr gюzlяrini hamыdan gizlяtmяyя чalышыr. Иndi dцz 40 gцndцr ki, buz kimi bir otaьыn divarlarы arasыnda bяdbяxt bir ana юz nakam balasы цчцn gюz yaшы tюkцr. Иndi haradansa gюylяrdяn bir ruh boylanыb onlarыn bu halыna acыsa belя, tяsяlli etmяyя gцcц yetmяdiyi цчцn yanыb qovrulur. Bu

Ruhum sяmalardan boylanacaqdыr, Gцnяшlя bяrabяr oyanacaqdыr, Sizin dяrdinizlя o yanacaqdыr, Yenя dя dяrdimlя tяk qalыram mяn.

Sцkutum bяlkя dя цzяcяk sizi, Ruhumun gюzlяri gяzяcяk sizi Yoxluьum incidib яzяcяk sizi Bulud tяk hey dolub boшalыram mяn.

Юmrцmя son qoydu hяqiqяt mяnim, Hяqiqяt nurutяk parlayыram mяn.

Gedirяm dostlarыm, halal eylяyin, Tanrыdan ruhuma rяhmяt dilяyin. Иradя yaшamыr artыq, demяyin. Чцnki цrяklяrdя yaшayыram mяn.

ruh mehriban vя cяfakeш ana, gюzяl vя qeyrяtli юvlad, vяtяnini sevяn vяtяndaш, яsil шяxsiyyяt Иradя Rюvшяnin цrяklяrdя yaшayan яbяdi vя canlы xatirяsidir.

Tarix Иradя Rюvшяn шяxsiyyяtinя, onun savadыna, elminя юz qiymяtini артыг vermiшdir vя bundan sonra da vermяkdя davam edяcяkdir. Иllяr keчsя dя bu gюzяl insan, gяnc alim onu sevяnlяrin yaddaш-

larыndan silinmяyяcяkdir. Доьма Шякимизин мемарлыг тарихиня щяср етдийи китаб, йаздыьы елми мягаляляр эянъ мемарларымыза щямишя дцзэцн йол эюстяряъякдир. Onun xatirяsini yad etmяk vя yaшatmaq bцtцn vяtяnpяrvяr ziyalыlarыn, елми иътимаиййятин vя biz gяnc alimlяrin mяnяvi borcudur.

Allah Сяня rяhmяt elяsin, Ирадя Ханым. Рuhun шad olsun, яziz dostum!

Qoyduьun hяr nя var yaшayыр сянсиз, Qurduьun hяr nя var юмрцндцр сянин. Гялбиня эирмисян мин-мин адамын, Сянин йохлуьуна инанмаг чятин. Юлцмдян сонра да уъадыр адын, Эюзляр юнцндядир хяйалын - мятин. Эянъ алим! Етдийин йахшыдыгларын Нясилдян-нясиля йашайыр, инан! Оьлунун, гызынын, дост-танышларын, Бцтцн инсанлыьын цз аьлыьысан. Юмрцн бир юлцмля гуртармыр щеч вахт, Тязядян башлайыр сынаглар щяля. Бцтцн етдиклярин йахшылыгларын, Юлцмдян сонра да йашайыр щяля.

Ирадя ханым щямкарлары иля Шяки районунун тарихи-мемарлыг абитялярини юзцндя якс етдирян хяритяни щазырлайаркян

сящ.8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 10 (121), Октйабр 2014

Шяkiдя “Шящяр эцнц” Zяngin tarixя vя qяdim mяdяniyyяtя malik Шяki 2702 illiyini tяntяnя шяkildя qeyd edir.

Orta яsr Шяrq шяhяrsalma mяdяniyyяtini юzцndя hifz edяn bu qяdim diyar bu gцn yeni inkiшaf mяrhяlяsini yaшayыr.

Oktyabrыn 24-dя Шяkidя "Шяhяr gцnц"nя hяsr olunmuш bayram tяdbiri keчirilib. Bayram шяnliklяrindя respublikamыzыn tanыnmыш elm vя incяsяnяt xadimlяri, Шяki ilя qardaшlaшmыш Gцrcцstan Respublikasыnыn Telavi шяhяrindяn gяlmiш nцmayяndя heyяti, habelя ziyalыlar, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri, musiqi vя rяqs kollektivlяri iшtirak ediblяr. Шяhяr rяhbяrliyi vя tяdbirя dяvяt olunan qonaqlar яvvяlcя цmummilli lider Heydяr Яliyevin abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzцb, xatirяsini ehtiramla anыblar.

Sonra "Yuxarыbaш" Tarix vя Memarlыq Qoruьunun яrazisindяki yay teatrыnda bayram tяdbirlяri чяrчivяsindя ilk konsert tяqdim olunub. Шяhя-

rin balaca sakinlяri bayram iшtirakчыlarыnы rяqs kompozisiyasы ilя salamlayыblar. Daha sonra Gцrcцstanыn Telavi шяhяr bяlяdiyyяsinin mahnы vя rяqs ansamblы geniш konsert proqramы ilя чыxыш edib.

Telavi шяhяr xalq mяclisinin sяdri, nцmayяndя heyяtinin rяhbяri Arчil Txlaшidze belя bir mюtяbяr tяdbirя dяvяt olunduqlarыna gюrя шяhяr rяh-

bяrliyinя minnяtdarlыьыnы bildirib. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, Шяki vя Telavi шяhяrlяri arasыnda qardaшlыq mцnasibяtlяrinin яsasы 2012-ci ilin iyulunda qoyulub.

Kollektivin yцksяk peшяkarlыqla tяqdim etdiyi шux vя oynaq gцrcц xalq rяqslяri,

Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин башчысы Елхан Усубов

Arчil Txlaшidze: “ Шяki ilя Telavi шяhяrlя-ri arasыnda bir чox ox-шar cяhяtlяr var” Шяki ilя Telavi arasыnda bir чox oxшar cяhяtlяr var. Шяhяrlяrimizin qardaшlaшdыьы 2012-ci ildяn etibarяn dostluq яlaqяlяrimiz sцrяtlя inkiшaf edir. Цmidvarыq ki, bu яlaqяlяr hяlя uzun illяr davam edяcяk vя daha da mюhkяmlяnяcяk.

Bunu Шяkidя "Шяhяr Gцnц" mцnasibяtilя keчirilяn bayram tяdbirlяrindя iшtirak edяn Gцrcцstan Respublikasы Telavi шяhяr xalq mяclisinin sяdri, nцmayяndя heyяtinin rяhbяri Arчil Txlaшidze jurnalistlяrя mцsahibяsindя deyib. O qeyd edib ki, Azяrbaycanla Gцrcцstan arasыnda чox isti, mюhkяm dostluq vя qardaшlыq mцnasibяtlяrinin mюvcud olduьunu bцtцn dцnya bilir. Hяr iki юlkяnin dюvlяt baшчыlarы bu яlaqяlяrin daha da mюhkяmlяnmяsinя чox bюyцk tюhfя verirlяr. "Иnsanlar toy-bayram edяrkяn яtrafыna yaxыnlarыnы, doьmalarыnы toplayыrlar. Sevinirik ki, Шяkinin 2702 illiyinя yaxыn dost kimi, biz dя dяvяt almышыq. Fцrsяtdяn istifadя edib, biz dя юz nюvbяmizdя шяkililяri, шяhяr rяhbяrliyini noyabrыn яvvяllяrindя Telavi шяhяrinin yaranmasы gцnц mцnasibяtilя keчirilяcяk bayram tяdbirlяrinя dяvяt edirik" - deyя Arчil Txlaшidze vurьulayыb.

qыlыncoynadanlarыn, naьaraчalanlar qrupunun ifasыnda daьlы xalqlarыn rяngarяng rяqs kompozisiyalarы tяdbir iшtirakчыlarы tяrяfindяn bюyцk maraqla qarшыlanыb.

Konsertin sonunda Шяki шяhяr bяlяdiyyяsi adыndan kollektivя xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunub. "Шяhяr gцnц"nя hяsr olunmuш tяdbirlяr чяrчivяsindя 5 nюmrяli tam orta mяktяbin hяyяtindя цmumtяhsil mяktяblяri vя mяktяbяqяdяr tяhsil mцяssisяlяri kollektivlяrinin hazыrladыqlarы rяqs kompozisiyalarы, flяшmob nцmayiш etdirilib. Шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin tяшkilatчыlыьы ilя mяrkяzi kitabxanada keчirilяn "dяyirmi masa"da gяnclяr yaшadыqlarы шяhяrin tarixi, mяdяniyyяti barяdя dяyяrli mяlumatlar яldя ediblяr.

Hяmin gцn axшam Sabit Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda "Шяhяr gцnц"nцn tяntяnяli baьlanыш mяrasimi keчirilib. Шяhяr sakinlяrini яlamяtdar tarixi gцn mцnasibяtilя tяbrik edяn шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov artыq цчцncц dяfя qeyd olunan bu bayramыn Шяkinin tarixini, mяdяniyyяtini, folklorunu, etnoqrafiyasыnы, mяtbяxini, turizm potensialыnы daha geniш tяbliь vя nцmayiш etdirmяk mяqsяdi daшыdыьыnы bildirib. Vurьulanыb ki, Azяrbaycanыn яn qяdim шяhяr-

lяrindяn vя mяdяniyyяt mяrkяzlяrindяn biri olan Шяki qяdim tariximizin bцtцn mяrhяlяlяrini юzцndя birlяшdirяn bяnzяrsiz diyardыr. Bu шяhяrdя inшa edilяn dцnya vя юlkя яhяmiyyяtli memarlыq abidяlяri, qяdim karvansaraylar, qalalar, mяscid vя mяbяdlяr mяdяni irsimizin nadir incilяrindяndir. Zяngin tarixя malik olan Шяkidя bu bayramыn keчirilmяsi чox bю-

yцk яhяmiyyяt kяsb edir.

Vurьulanыb ki, artыq Шяki Azяrbaycanda festivallar шяhяri kimi tanыnыr. Cari ilin юtяn dюvrцndя bu шяhяrdя dюrd Beynяlxalq festival keчirilib. "Шяhяr gцnц"nя hяsr olunmuш bayram tяdbiri rяngarяng konsert proqramы ilя baшa чatыb.

№ 10 (121), Октйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.9

"Яnяnяvi Иslam dяyяrlяri vя mцasirlik" Шяkidя "Яnяnяvi Иslam dяyяrlяri vя mцasirlik" mюvzusunda regional konfrans keчirilmiшdir Azяrbaycan Respublikasы Dini Qurumlarla Иш цzrя Dюvlяt Komitяsinin tяшkilatчыlыьы ilя oktyabrыn 27-28-dя Шяki шяhяrindя "Яnяnяvi Иslam dяyяrlяri vя mцasirlik" mюvzusunda iki gцnlцk regional konfrans keчirilmiшdir.

Dюvlяt-din mцnasibяtlяrinin daha yцksяk sяviyyяdя tяnzimlяnmяsi, dini maariflяndirmя iшinin tяшkili, hяmчinin dini icmalarыn cяmiyyяtdя radikalizm meyllяrinin qarшыsыnыn alыnmasы vя sosial problemlяrin hяlli prosesinя cяlb olunmasы mяqsяdi daшыyan konfransda шimal-qяrb bюlgяsindя fяaliyyяt gюstяrяn dini icma sяdrlяri, imam vя axundlar, hяmчinin fяal dindarlar vя ilahiyyatчыlar iшtirak etmiшlяr.

Konfrans iшtirakчыlarы яvvяlcя цmummilli lider Heydяr Яliyevin Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin binasы qarшыsыn-

Yaqub Mahmudov, AMEA-nыn mцxbir цzvц, Tarix Иnstitutunun direktoru, Milli Mяclisin deputatы da ucaldыlan abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzцb, xatirяsini ehti-

ramla yad ediblяr.

Sonra DQИDK-nin sяdri Mцbariz Qurbanlы, Шяki шяhяr Иcra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov vя digяr шяxslяr Шяki Иslam mяdrяsяsindя olub, mяdrяsяnin mцяllim vя tяlяbяlяri ilя, dini icma цzvlяri ilя gюrцшцb, hяmчinin Шяki Cцmя vя Иmamяli mяscidlяrinя baш чяkiblяr. "Шяki Palas" otelinin konfrans zalыnda keчirilяn tяdbiri шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov aчaraq юlkяmizdя dюvlяt-din mцnasibяtlяrinin yцksяk sяviyyяdя olduьunu, цmummilli lider Heydяr Яliyevin bununla baьlы siyasяtinin Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla davam etdirildiyini bildirib. Vurьulanыb ki, юlkяmizdя dцnyaya nцmunя ola bilяcяk tolerantlыq mюvcuddur vя mцxtяlif dinlяrin nцmayяndяlяri azad шяraitdя yaшayыrlar. Azяrbaycan dцnyaya inteqrasiya edяn юlkяdir.

Bununla belя, xalqыmыz юz millimяnяvi dяyяrlяrini dя daim qoruyur.

AMEA-nыn mцxbir цzvц, Tarix Иnstitutunun direktoru, Milli Mяclisin deputatы Yaqub Mahmudov sovet hakimiyyяti illяrindя vя mцstяqilliyimizin bяrpa edildiyi ilk dюvrlяrdя цmummilli lider Heydяr Яliyevin milli-mяnяvi dяyяrlяrin qorunmasы цчцn gюrdцyц misilsiz iшlяrdяn bяhs edib. Qeyd olunub ki, юlkяmizdя bцtцn dini konfessiyalara dюvlяt tяrяfindяn diqqяt vя qayьы gюstяrilir.

Kilsя vя sinaqoqlar tяmir olunur, qorunur, yenilяri tikilir.

Qafqaz Mцsяlmanlarы Иdarяsinin sяdr mцavini Qяmяrxanыm Cavadlы vurьulayыb ki, qloballaшan dцnyada yeni чaьыrышlar cяmiyyяtimizin bцtцn sahяlяrindя olduьu kimi, din sahяsindя dя юzцnя yer tapыr.

O, yeniliklяrin bundan sonra da davam etdirilmяsinin zяrurяtindяn bяhs edib.

Azяrbaycan Respublikasыnыn millяtlяrarasы, multikulturalizm vя dini mяsяlяlяr цzrя Dюvlяt mцшaviri xidmяtinin

Mцbariz Qurbanlы, Dini Qurumlarla Иш цzrя Dюvlяt Komitяsinin сядри mяslяhяtчisi Sяrraf Hцseynov dюvlяtin dinя hяr zaman xцsusi hяssaslыq vя qayьы ilя yanaшdыьыnы diqqяtя чatdыraraq, dюvlяtimizin baшчыsы Иlham Яliye-

vin, habelя Azяrbaycanыn birinci xanыmы, Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti Mehriban Яliyevanыn tяшяbbцsц ilя hяyata keчirilяn чoxsaylы layihяlяrdяn sюhbяt aчыb. Natiq bildirib ki, mяscidlяr, eyni zamanda, elm ocaьы olmalыdыr. Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti yanыnda Bilik Fondu vя "Bakы Beynяlxalq Multikulturalizm Mяrkяzi" bu istiqamяtdя tяdbirlяr hazыrlayыrlar.

DQИDK-nыn sяdri Mцbariz Qurbanlы konfransыn яhяmiyyяtindяn vя юlkяmizdяki dюvlяt-din mцnasibяtlяrindяn bяhs edяrяk bildirib ki, Azяrbaycan mцstяqilliyini bяrpa etdikdяn sonra xalqыmыzыn milli-mяnяvi dяyяrlяrinя qayыdышы da sцrяtlяnib. Ulu Юndяr Heydяr Яliyevin "Biz dцnyяvi dюvlяtik, amma dindяn dя ayrы deyilik" fikrini xatыrladan komitя sяdri deyib: "Hяr kяsin dini etiqad azadlыьы var. Bununla yanaшы, milli-mяnяvi dяyяrlяrimizin tяrkib hissяsi olan, o cцmlяdяn юlkя яhalisinin яksяriyyяtinin etiqad etdiyi Иslam dininin яnяnяvi dяyяrlяrinin vя

Сярраф Щцсейнов, Azяrbaycan Respublikasыnыn millяtlяrarasы, multikulturalizm vя dini mяsяlяlяr цzrя Dюvlяt mцшaviri xidmяtinin mяslяhяtчisi mяdяniyyяtinin tяbliьi prioritet mяsяlяlяrdяndir. Ancaq unutmaq lazыm deyil ki, hazыrda dцnyada Иslam dinini radikalizmя sцrцklяmяk meyllяri artmaqdadыr. Odur ki, dini maariflяndirmя iшinя daha diqqяtlя yanaшыlmalыdыr. Юlkя dindarlarыnы yad tяsirlяrdяn qorumaq mяsuliyyяti daha чox ruhanilяrin цzяrinя dцшцr. Яsrlяrin sцzgяcindяn keчяrяk mцasir dюvrцmцzяdяk gяlib чыxan milli-mяnяvi, dini adяt-яnяnяlяrimizi yaшatmalы vя onu insanlara dцzgцn шяkildя чatdыrmalыyыq".

Tяdbirdя чыxыш edяn din xadimlяri юlkяdя dini maariflяndirmя iшinin gцclяndirilmяsinin zяruriliyini bildirib, son dюvrlяr Dюvlяt Komitяsinin tяшяbbцsц ilя bu istiqamяtdя hяyata keчirilяn tяdbirlяri yцksяk qiymяtlяndiriblяr.

Panellяr цzrя davam edяn konfransda bir sыra maraqlы mяruzяlяr dinlяnilib, tяqdim olunan mюvzular яtrafыnda mцzakirяlяr aparыlыb.

Regional konfrans iшini oktyabrыn 28-dя plenar iclaslarla davam etdirmiшdir.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.10

№ 10 (121), Окттйабр 2014

БЯХТИЙАР ВАЩАБЗАДЯ - 90 Щябибулла МАНАФЛЫ АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязин елми ишчиси, тарихчи

Gen yaddaшыmыzыn poeziya dili 1-ъи фясил, 1-ъи щисся

Щяля ики ай йарым яввял бюйцк шаиримиз Бяхтийар Ващабзадянин 89 йашы тамам олмасы мцнасибятиля Шякинин мяркязиндяки абидясини зийарят едяндя фикирляширдим ки, дащи шяхсиййятин 90 иллик йубилейини гязетимиз неъя гейд етсин ки, аз да олса явязолунмаз сяняткарын рущуну шад едя билсин... Бцтцн Азярбайъанда вя дцнйада танынмыш бир шяхсиййят щаггында сюз демяк ня

Mцяllifdяn B u яsяri yazmaq fikrinя xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin yaradыcыlыьыna hяsr olunmuш sayы 90-a чatan mяqalяni diqqяtlя oxuduqdan sonra dцшdцm. Mцяlliflяr яdяbi tяnqidin standartlarыndan чыxыш edяrяk bu poeziyanыn юzцnяmяxsus cяhяtlяrini olduqca yцksяk sяviyyяdя tяhlil ediblяr. Lakin mцtяfяkkir шairin ictimai siyasi lirikasы mяcmuu halыnda, keчmiш zamanlarda baш verяn hadisя vя proseslяrin fonunda, tariximizin "bяdii modeli" kimi bu tяhlildяn kяnarda qalыb.

B яxtiyar Vahabzadяnin ictimai siyasi lirikasы hяr шeydяn яvvяl keчmiшimizin sяciyyяvi яlamяtlяrini яks etdirmяklя xalqыmыzыn keчdiyi tarixi hяyat yolunun salnamяsi kimi qavranыlыr. Mяhz buna gюrя dя onun ictimai siyasi motivli poeziyasы salnamяyя xas olan mяziyyяtlяr baxыmdan sяrf-nяzяr edilmяlidir. Tцrkoloq alim Aydыn Mяmmяdovun tяbirilя desяk шair "tarixin шah damarыnы axtarыb".

Onun poetik dцшцncяsi tarixi hяqiqяtlяrя vя milli dяyяrlяrя mцhafizяkar mцnasibяtilя fяrqlяnib.

Elmi hяqiqяtlяr vя gerчяk faktlar ustad шairin tarixя mцnasibяtinin vahid meyarы olduьundan ehkam xarakterli heч bir "шtampы" qяbul etmяyib.

B яxtiyar Vahabzadя ilя цnsiyyяt zamanы onun tarixi hяqiqяtlяri tяsdiq edяn dяlillяrя яn gюzяl poeziya nцmunяsi kimi yanaшmasыnыn dяfяlяrlя шahidi olmuшam.

Gюrцшlяrimizin birindя sюhbяt dolanыb 1930-cu ildя Шяkidя baш vermiш hadisяlяrin цzяrinя gяldi.

Sovet hюkumяtinin fяrdi torpaq sahяlяrini kollektiv tяsяrrцfatlara чevirmяk цчцn apardыьы aqrar siyasяt hяmin il цsyana sяbяb olub. Шair uшaq ikяn шahidi olduьu hadisяlяrdяn, bюyцklяrdяn eшidib yaddaшыna hяkk etdiyi mяtlяblяrdяn, цsyan yatыrыlarkяn Шяki camaatыna tutulan amansыz divandan, atasыnыn qaчaqlara yardыm gюstяrmяkdя ittiham edilяrяk hяbs olunmasыndan yana-yana danышar, sonra 70 il яrzindя цzяrinя qadaьa qoyulan bu mюvzunu юyrяnib qяlяmя almaьы mяnя tюvsiyя edяrdi.

U lu шairimizin mяslяhяtindяn sonra tariximizin bu aь sяhifяsini aшkarlamaq qяrarыna gяldim. Bir mцddяt arxivlяrdя чalышdыm. 1930-cu il цsyanы haqqыnda bilgilяrя malik olan aьsaqqallarla gюrцшцb xeyli mяlumat topladыm vя яsяrin цzяrindя iшlяmяyя baшladыm. "Шяki цsyanы" kitabыnыn yazыlышыnы 1999-cu ilin payыzыnda baшa чatdыrыb onun bilgisayar variantыnы шairя tяqdim etdim. O, yцz sяhifяdяn artыq olan bu yazыnы olduqca qыsa mцddяtdя oxuyaraq telefonla цnvanыma xeyli xoш sюzlяr sюylяdi, eyni zamanda irad vя tяkliflяrini dя bildirdi. Tяdqiqatы geri aldыqda gюrdцm ki, bir sыra sяhifяlяrdя юz tяkliflяrini, iradlarыnы yazыlы шяkildя qeyd edib. Bяxtiyar mцяllimin qeydlяrini nяzяrя almaqla яsяrя яl gяzdirib чapa verdim. Kitab ulu

гядяр чятиндирся, гялям эютцрцб онун щаггында йазмаг он гат чятиндир. Беля инсанлар щаггында анъаг онлары йахындан таныйан, онларла йолдашлыг, достлуг едянляр сюз сащиби ола билярляр. Мящз бу йахында Бяхтийар Ващабзадя иля йахын мцнасибятдя олан, мян дейярдим ки, онунла достлуг етмиш вя щям дя гязетимизин даими йазары тарихчи-мцяллим Щябибулла Манафлы Бяхтийар

шairimizin yazdыьы gюzяl юn sюzlя, 2000-ci ildя "Zaman" nяшriyyatыnda чap olundu. Ш air bu tяdqiqatda xalqыnыn milli vя sosial zцlmя mцticяsinя boyun яymяdiyini sцbut edяn yeni dяlillяr tapdыьыndan юyцnc duyьusu keчirirdi. O, qяlяmя aldыьы hяmin юn sюzdя bildirirdi: "Aradabяrяdя eшidirik: "Bizim xalq zцlmя baш яyяn mцti xalq olduьundan

Ы ФЯСИЛ "Vay o adamыn halna ki, ulu яcdaddan miras aldыьы яmanяtя, qana, o qandakы ruha xяyanяt edя, onu юzцndяn sonrakы nяslя юtцrя bilmяyя". (Б.Ващабзадя)

Ващабзадяйя щяср етдийи вя рясми олараг щяля ишыг цзц эюрмяйян китабынын електрон вариантыны бизя тягдим едяндя мяним бцтцн наращатчылыъыма сон гойулду. Цмидварам ки, Щ.Манафлынын китабыны там олараг дащи шаирин 90 иллик йубилейиня гядяр щиссящисся охуъуларымыза тягдим едяъяйик.

яzablы dцшцncяlяrinя rяvac verib. Юzlяrinin hюkmranlыq, hцquqlarыnыn daimiliyinя inanan despotlar tarixin bцtцn dюvrlяrindя aьыl, fikir qarшыsыnda qeyri-adi ehtiyatkarlыq etdiklяrindяn aьla gяlmяyяn dяhшяtli cinayяtlяr tюrяdiblяr. Qяdim Misir fironlarыndan baшlamыш rяhbяrlik etdiyi dюvlяtin 20 milyon vяtяndaшыnы mяhv etmiш Stalinя, Kambocada юz doьma xalqыna

Яслими, няслими таныйырам мян, Гарышыг дейилям, юзцмдян щцркям. Сян кимсян, сян нясян, юзцн билярсян, Мян илк гайнаьымдан тцрк оьлу тцркям!

Sovet imperiyasыnыn zorakыlыьыna 70 il dюzцb susdu."

A mma yaxыn tariximizi yaxшы bilяn, onu sovet tяbliьat kitablarыndan deyil, hяyatdan юyrяnяnlяr belя dцшцnmцr. 1920-ci illяrdя Gяncя vя Шamaxы, 1930-cu illяrdя Шяki, Zaqatala цsyanlarы, 1940-ci illяrdя цstц aчыlan tяlяbя tяшkilatlarы, 50-ci illяrdяn sonra yaranmaьa baшlayan dissident яdяbiyyatыnы inkar etmяk mцmkцndцrmц? 1988-ci il Meydan hяrяkatыnыn da юz baшlanьыcыnы hяmin цsyanlardan, tяlяbя tяшkilatlarыndan vя dissident яdяbiyyatыndan gюtцrdцyцnц unutmamalыyыq.

B udur, bюyцk шairin xalqыmыzыn keчib gяldiyi tarixi yola mцnasibяtini ifadя edяn bariz юrnяk!

M яn tяkrarяn bildirmяk istяyirяm ki, bu kitabda Bяxtiyar Vahabzadяnin yaradыcыlыьыnыn яdяbi-bяdii mяziyyяtlяrindяn bяhs etmяk niyyяtindяn чox-чox uzaq olmuшam. Bu mяnim imkanlarыmыn fюvqцndяdir. Hяr kяs bildiyi, bacardыьы, qabiliyyяti чatdыьы iшin arxasыnca getmяlidir. Яks tяqdirdя "yerimizi bilmяdiyimizdяn, yerimiz tяrs dцшdцyцndяn mцsibяtя чevrilirik". Mяnim mяqsяdim yalnыz xalqыmыzыn, vяtяnimizin tarixinin bяdii sяlnamяsinя чevrilmiш Bяxtiyar Vahabzadяnin ictimai-siyasi lirikasыnыn mяzmun yцkцnцn bяzi чalarlarыnы tarixi proseslяrin fonunda diqqяt mяrkяzinя чыxarmaq olub.

***

B юyцk zяkalar mцxtяlif fяrdi xцsusiyyяtlяrя malik olsalar da gerчяkliyi bцtцn tяzahцr hallarы ilя birlikdя, vahid prinsip halыnda, dialektik vяhdяtdя dяrk etmяyя can atdыqlarыndan dцшцncя, fikir baxыmыndan bir -birlяrinя bяnzяyirlяr.

M цtяfяkkir шair Bяxtiyar Vahabzadя ictimai-siyasi lirikasыnda чaьdaш dюvrdя Azяrbaycanda vя dцnyada baш verяn ictimaisiyasi vя mяnяvi-psixoloji proseslяrin universal mяnzяrяsini yaratmaqla yanaшы, idrakla baьlы suallara cavab aramaq цчцn bяшяri dяyяrlяr mizanы ilя tarixя boylanыr.

Tarix isя sosial iearxiyanыn mцxtяlif formalarыna яsaslanan istibdad rejimlяrinin tюrяtdiyi чeшidli rяzalяtlяrlя "zяngin" olduьundan onun tapыndыьы fяzilяtlяrdяn чoxчox uzaqdыr. Mяhz bu sяbяbdяn шair dцnya шюhrяtli yazычы Чingiz Aytmatovun tяbiri ilя desяk "keчmiшя gюrя яzab чяkir". Ona bu hissi yaшadan kюnцl evindя юzцnя binя qurub яdalяtin adыndan danышan, tarixi ittiham edяn sosial zяkanыn - vicdanыn sяsidir: Bu gцn цzцmцzя qabarыr zaman, Biz necя keчmiшi bu gцndяn danaq?

Biz indi dцnяnin чirkablarыndan Necя tяzяlяnяk, necя paklaшaq.

B яшяriyyяtin bцtцn tarixi яrzindя tiranlarыn hamыnы vя hяr шeyi, hяmчinin aьыl vя fikri юz qarшыlarыnda diz чюkdцrmяk niyyяtlяrindяn tюrяnяn fяlakяtlяr шairin

qarшы soyqыrыm tюrяdяrяk onun dюrddя birini qыrmыш Pol Pota qяdяr bцtцn despotlarы gюrцnmяmiш qяddarlыьa sюvq edяn baшlыca amil onlarыn aьыl, zяka, fikir юnцndя keчirdiklяri qorxu hissi olub. Qяddarlыq qorxunun tяzahцr halыdыr.

B яxtiyar Vahabzadя tarixin bцtцn dюvrlяrindя despotizmin tюrяtdiyi fяlakяtlяrin sяbяbini olduqca dяqiq vя lakonik tяrzdя bu cцr ifadя edib.

Bцtцn dюvrlяrdя mцstяbid, qяddar Aьыldan, kamaldan, fikirdяn qorxar. Чцnki o bilir ki, fikir, dцшцncя Nя hцdud tanыyar, nя sяrhяd bilяr.

Odur ki, mцstяbid hяr шeydяn юncя Fikrя, dцшцncяyя qяnim kяsilяr.

Fikir adamlarы onun qяnimi!

O yaxшы bilir ki, fikir gцn kimi Yanыb qaranlыьa birdяn nur чilяr, Boyalы sюzlяrlя цstц юrtцlяn, Aьlarkяn gцlяn.

Hяqiqяtlяri Gюrmяyяn gюzя dя gюstяrя bilяr.

T arixi

yaddaш vasitяsilя ictimai tяcrцbяnin bir nяsildяn digяrinя юtцrцlmяsi dцшцncяsinin inikasы baxыmыndan Abbasqulu Bakыxanovun tarixя dair baxышlarы ilя Bяxtiyar Vahabzadяnin tarixi yaddaшыn qoruyucusu vя юtцrцcцsц kimi dяyяrlяndirdiyi maddi mяdяniyyяt abidяlяrinя vя цmumiyyяtlя tarixя mцnasibяtindя чox ciddi yaxыnlыq var. A.A.Bakыxanov mяhшur "Gцlцstani-Иrяm" яsяrindя

М.НЯБИБЯЙОВ hяmin mяtlяbdяn bяhs edяrяk yazыrdы: "Tarix elя bir danышmayan natiqdir ki, sяlяflяrin vяsiyyяtini bцtцn tяfsilat vя tяriflяri ilя xяlяflяrя bildirir, ehtiyac vя rifah sяbяblяrini, tяrяqqi vя tяnяzzцl yollarыnы anladыr. Gяlяcяkdя tюrяyя bilяn яhvalatы keчmiшin libasыnda insanlarыn nяzяrinя чatdыrыr. Bяli, keчmiшdя vaqe olan bir iш gяlяcяk цчцn dцstцrцlяmяldir vя elmя яsaslanan bir яmяl mюhkяm vя payыdar olar... Tarix elmi isя dцnyanыn tяcrцbяsini bizя kяшf edir.

Bundan daha yaxшы nя ola bilяr?

Xцsusяn hяr bir юlkяnin tarixi orada yaшayan xalq цчцn faydalыdыr: чцnki tarix ona юz millяtinin tяlяb vя adяtlяrindяki xцsusiyyяtlяrini bildirяr, qonшu tayfalarыn rяftarыndan mяlumat verяr, mцxtяlif xalqlarla saxlanыlan яlaqяnin яsas xeyir vя zяrяrini ona mяlum edяr".

B яxtiyar Vahabzadя "Tarix nя deyir?" adlы mяqalяsindя mahiyyяtcя oxшar dцшцncя ilя tarixi abidяlяri obrazlы шяkildя daш nяьmяlяrя, mяktublara bяnzяdяrяk yazыb: "Qяdim abidяlяr onlarы yaradan xalqыn keчib gяldiyi yollardan, bu yollarda чatdыьы fikir vя xяyal mяqamыndan xяbяr verяn niшangahlardыr. Юzцnц neчя-neчя nяsillяrя gюstяrib яsrlяrin burulьanыndan keчib gяlяn bu abidяlяr susa-susa danышыr, danышa-danышa susur. Bu baxыmdan abidяlяr susan daш nяьmяlяrdir".

B юyцk sяnяtkar xalqыn tarixinя milli idrakыn qaynaьы kimi baxыb. Kimin bu qaynaqdan xяbяri yoxdursa юzцnцn zooloji fяrdindяn ayrыlыb шяxsiyyяt sяviyyяsinя yцksяlя bilmяz.

Xalqыn tarixini bilmяyяn insan Юzцnц tanыmaz sюzцnц bilmяz.

Sяfalы чeшmяdяn su iчяr heyvan Ичdiyi чeшmяnin gюzцnц bilmяz.

Ш air yalnыz tarixi abidяlяri deyil, hяm dя яcdadlarыn ruhunu юz qanыnda yaшadan hяr bir soydaшыnы nяsillяri vя яsrlяri bir-birinя baьlayan tarixi yaddaшыn qoruyucusu sanыb, onlarы яcdaddan aldыqlarы miras цчцn яxlaqi mяsuliyyяtя, cavabdehliyя чaьыrыb: "Vay o adamыn halыna ki, ulu яcdaddan miras aldыьы яmanяtя, qana vя o qandakы ruha xяyanяt edя, onu юzцndяn sonrakы nяslя юtцrя bilmяyя".

X alqыmыzыn ruhuna, xarakterinя xas olan яn mцhцm cяhяt hansы dюvrdя, hansы шяraitdя yaшamasыndan asыlы olmayaraq mяnяvi tяmizliyя meyl etmяsidir: Biz boьub vicdanы, qяhr edib arы, Шяrя yoldaш olub haqqы danmarыq.

Heч vaxt unutmarыq yaxшыlыqlarы Amma pisliklяri unudanlarыq.

B юyцk шairin ictimai-siyasi lirikasы цчцn epiqraf mцяyyяn etmяk mяsuliyyяti ilя цz-цzя qalsaydыm tяrяddцd etmяdяn ulu юndяrimiz Mяhяmmяd Яmin Rяsulzadяnin "Иnsanlara Hцrriyyяt, Millяtlяrя istiqlal!" ifadяsini seчяrdim.

Milli istiqlaliyyяt ideyasы Bяxtiyar Vahabzadя poeziyasыnыn яzяli ideyasы kimi daim tяrяqqi prosesi yaшamышdыr. (Арды 11-ъи сящифядя)

№ 10 (121), Октйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.11

БЯХТИЙАР ВАЩАБЗАДЯ - 90 (Яввяли 10-ъу сящифядя) O, sovet hakimiyyяti dюnяmindя, sяrt senzura шяraitindя istiqlaliyyяt ideyasыnы ziyalыlarыn яhяmiyyяtli hissяsinin яqidяsinя чevrilmяsinя nail ola bilib. Bu totalitar rejim daxilindя qeyri-adi, unikal xarakterli bir hadisя kimi diqqяti cяlb edir.

Sonralar hяmin ziyalыlar istiqlaliyyяt uьrunda aparыlan mцbarizяnin юnцndя getdilяr. Bu hяrяkatыn lideri, mяrhum prezident Яbцlfяz Elчibяy azadlыq mцbarizяsinin fяal iшtirakчыsы Яdalяt Tahirzadяyя verdiyi mцsahibяlяrin birindя deyirdi: "Bizim xoшbяxtliyimiz onda idi ki, dilчilяrimizlя яdяbiyyatчыlarыmыz tяzyiqlяrя tяslim olmayыblar. Azяrbaycan яdяbiyyatыnы vя dilini hяmiшя tяbliь ediblяr. Bu ikisi bizdя vяtяnpяrvяrlik duyьularыnы saxlayыb, юlmяyя qoymayыb... 60-cы illяrdя Bяxtiyar Vahabzadяnin шeirlяri artыq hяr yanda oxunurdu: “Gцlцstan” poemasы яldяn-яlя gяzirdi..." Ш air 1961-ci ildя Mяrakeш xalqыnыn milli-azadlыq hяrяkatыndan bяhs edяn "Иstiqlal" adlы bir шeir qяlяmя alыb. Яslindя o, bu шeirdя senzuranы aldatmaq цчцn M.F.Axundzadяnin hяqiqi sюzц sюylяmяk naminя zamanы vя mяkanы dяyiшmяk цsulundan istifadя edяrяk Azяrbaycanda istiqlal mяfkurяsinin daшыyыcыlarыnыn fikirlяrini ortaya qoyub:

dяn imtina etmяk hяddinя чatыr, qarшыda onu nя gюzlяdiyindяn bixяbяr olur. Цlvi ideallardan uzaqlaшыb dar emprik maraqlar яtrafыnda vurnuxmaьы юzцnцn hяyat qayяsinя чevirir. Vяziyyяtin bu hяddя чatmasы ustad шairi olduqca qayьыlandыrыr, narahat edir: Yat ey xalqыm Heч bilmя ki, nяdir hяyat, Nя gюzlяrin gюrsцn sяnin, Nя dя kюnlцn bulansыn, yat!

Oyaq olsan aьlayarsan! Юz halыna hюnkцr-hюnkцr.

Yat, arzunu yuxunda gюr.

И stiqlaliyyяtindяn uzun mцddяt ayrы dцшmцш xalq "яcdaddan miras aldыьы qanы o qandakы ruhu", baшqa sюzlя desяk xarakterinя xas olan яsas cяhяtlяri qoruyub saxlaya bilmяdiyindяn keчmiшini gяlяcяyя юtцrmяk imkanlarыndan da mяhrum olur. Belяliklя, tяdricяn юz simasыnы itirmяyя baшlayыr. Bu bir dialektik prosesdir; axы xalqыn dili dя, dini dя, mяdяniyyяti dя, яxlaq dяyяrlяri dя onun xarakteri "яcdaddan qanla aldыьы ruhu" цzяrindя durur. Яgяr bu ruh, bazis deformasiyaya uьrayыrsa цstqurumda da mяnfi yюnlц dяyiшmяlяr qaчыlmaz olur.

юz xalqы цчцn azadlыq, istiqlaliyyяt arzusu bu gerчяkliyя mцtlяq inamыndan qaynaqlanыr. Mцtяfяkkir шair inanыr ki, yalnыz azadlыьa qovuшmaqla яcdadыn ruhunu tяcяssцm etdirmяk imkanыnы yenidяn юzцmцzя qaytara bilяrik.

Mяhz bu sяbяbdяn azadlыq onun цчцn цlvi ideala чevrilir: Azadlыq, Azadlыq ! Юmrцm boyunca Sяnin acыn oldum, mюhtacыn oldum.

Zaman dilimizi qыfыllayыnca Mяn sяnin daha чox leylacыn oldum.

Tarixin яn bюyцk bir amalы var.

Azadlыq! Bu sюzя tapыnmыш insan.

Azadlыq-sяadяt, Azadlыq-bahar, Yaranmыш insanыn arzularыndan. Иnsan azadlыьы ilk arzu sanmыш, Bu sюz bir iшыqdыr insana darda.

Azadlыq! Azadlыq! Tarix yaranmыш Bu amal uьrunda vuruшmalarda.

L akin шair bюyцk mяhrumiyyяtlяr bahasыna яldя olunan azadlыqdan цrяk dolusu sevinя bilmir. Qazanыlan istiqlaliyyяt цчцn ona юyцnc duyьusu ilя limhяlim dolu bir kюnцllя yaшamaьa imkan vermяyяn nяdir? Yerin tяkindяn

X alqыmыzыn tarixini saxtalaшdыrmaq niyyяtinя dцшяnlяrdяn biri dя milli mяnшяcя Azяrbaycan tцrkц olan Yяhya Zяkadыr. Bu цzdяniraq Иran alimi milli nihilizm bataqlыьыna yuvarlanaraq tariximizi tяhrif etmяk nяdir, hяtta milli varlыьыmыzы danaraq xalqыmыzыn guya farslardan tюrяndiyini iddia edir.

B u iddia milli natamamlыq kompleksinя yoluxmuш xяstя idrakыn sayыqlamalarы kimi hяr hansы tяnqidя davamsыzdыr.

B u яsilsiz iddianыn haradan qaynaqlandыьы mяlumdur.

1926 vя 1937-ci illяrdя Rza шah rejiminin birbaшa sifariшi ilя Seyid Яhmяd Kяsrяvinin "Azяri, zяbane bastan-e Azяrbayqan" kitabы Tehranda чap edildi. Bu kitabda azяrbaycanlыlarыn tцrklцyц rяdд edilirdi. Mцяllifin fikrincя, XЫ yцzilя qяdяr bu millяt kюkcя iranlы olub vя farsca (azяricя) danышыb. Elя bu sяbяbdяn tцrk dili azяrbaycanlыlarыn ana dili deyil, gяlmя dildir.

Elmi яdяbiyyatda "kяsrяvilik" adlanan bu tяlim sonralar milli kimliyimiz цzяrinя kюlgя salmaq цчцn universal vasitя kimi mцxtяlif dairяlяr tяrяfindяn istifadя edilib.

1946 -cы il fevralыn 23-dя Иranыn baш naziri Qяvam цs-Sяltяnя Moskvada Stalin vя Molo-

Yetяr, яsrlяrlя чяkildin шiшя , Hяrrac bazarыnda satыldы dяrin.

Biz yaxшы bilirik: boynu hяmiшя Pambыqla kяsilmiш яyilяnlяrin!

Ayaьa qalxmышdыr artыq vяtяnin, Qoy onun юnцndя diz чюksцn zaman , Юpцrяm qardaшыm, юpцrяm sяnin Иstiqlal sюylяyяn dodaqlarыndan!

И stiqlaliyyяtin himayяsindяn mяhrum olan xalq maddi vя mяnяvi sяrvяtlяri цzяrindя sяrяncam vermяk hцququnu itirir. Belя mцsibяtя dцчar olmuш xalqыn "яcdaddan miras kimi aldыьы qana, o qandakы ruha" sяdaqяtini qoruyub saxlamaq imkanlarы mяhdudlaшыr, dilя, adяt-яnяnяlяrя, mяdяniyyяtя etinasыzlыq ovqatы tяdricяn ona hakim kяsilir. Belяliklя xalqыn яriyяrяk yox olmasы prosesi baшlayыr.

Hansы qiyafяyя girmяsindяn asыlы olmayaraq mцstяmlяkя цsul-idarяsi hяr hansы xalqыn яriyib getmяsindя assimlyator funksiyasыnы yerinя yetirir 1926 -cы ildя SSRИ-dя яhalinin ilk siyahыya alыnmasы zamanы mяlum oldu ki, burada 195 xalq mюvcuddur. 1989-ci ildя imperiyanыn varlыьы яrzindя яhalinin son dяfя siyahыya alыnmasы kampaniyasы hяyata keчirilяrkяn aшkarlandы ki, cяmi 128 etnos qalыb. Demяk Sovet-komminist imperiyasыnыn varlыьыnыn 63 ili яrzindя 67 xalq tarix sяhnяsindяn silinib.

B цtцn bu mяtlяblяr bюyцk sяnяtkarыn "Иstiqlal", "Neo", "Vяtяndяn vяtяnя", "Riyakar", "Anamыn kitabы", "Dan yeri", "Qoruq", "Иlahi", "Azadlыq", "Яgяr qorunmazsa istiqlalыmыz", "Иkibaшlы qartal", "150 il", "Niyyяt","Яsarяtazadlыq", "Kimin яlilя", "Niyyяt", "Aluшtada Яmяt xan Sultanыn heykяli юnцndя", "Hюrцmчяk tor baьladы" vя baшqa шeirlяrindя, hяmчinin poemalarыnda poetik fikrin tяdqiqat predmetinя чevrilib. Шair xalqlarы яzяli tяbiяtindяn qoparыb яrimяyя mяhkum edяn mцstяmlяkячilik siyasяtini sяrt ifadяlяrlя ittiham edir: Cяllad sюylя sяnin damarlarыndan Axan buzlu sumu, yoxsa qanmыdыr?

Quшlarыn nяslini qoruyur insan, Xalqlarы яritmяk insafmыdыr.

Я n acыnacaqlы hal isя budur ki, istiqlaliyyяtini itirmiш xalq "qanыnda daшыdыьы яcdadыn ruhunun" tяdricяn яrimяsinin fяrqinя vara bilmir. Bu haqda dцшцnmяk-

Йазынын мцяллифи Щябибулла Манафлы Бяхтийар Ващабзадя иля, 2008-ъи ил Мяьrur keчmiшimizdяn цzцldц яllяrimiz, Шяrяf bildik юzgяyя qul olmaьы yoxsa biz?

Hяr cцrя zцlmц udduq.

Kюlяliyi qazanыb kiшiliyi unutduq.

Vicdan, dцzlцk, hяqiqяt sцrgцn oldu bu yerdяn Yaltaqlыq vя xяyanяt silahыnы yaьladы.

Cяsarяt qыlыncыnыn aьzы dцшdц kяsяrdяn, Qяbzяsindя, qыnыnda hюrцmчяk tor baьladы.

Dilimiz yasaq oldu.

Ruhumuz qяlbimizdя яbяdi dustaq oldu.

Ruhsuz yaшadыqca biz Vicdanыmыz, eшqimiz Цzцmцzя aь oldu Biz belяcя yaшadыq, yaшamadыq, sцrцndцk. Яmяlimizdя deyil, sюzцmцzdя gюrцndцk.

Ruhumuz qan aьladы Mяscid qapыlarыnda hюrцmчяk tor baьladы.

A zadlыqdan dяm vurub, яslindя xalqlarы mяdяsindя necя яridяcяyini dцшцnяn imperiyanыn pяncяsindяn qopub yenidяn юz tяbiяtimizя uyьun hяyata qovuшmaq bizim цчцn dilimizin fяaliyyяt dairяsini mяhdudlaшdыran yazыlan vя yazыlmayan qanunlardan, "yaltaqlыq vя xяyanяt silahыnы yaьlayыb cяsarяt qыlыncыnы kяsяrdяn salan" kяsif ab-havadan vя шairin sadaladыьы digяr mяnяvi eybяcяrliklяrin ikrah doьuran tяsirindяn qurtulmaьыn yeganя чыxыш yoludur.

B яxtiyar Vahabzadяnin

чыxan qurunt sularы tяki kюlя keчmiшimizdяn sыzыb gяlяn ictimai bяlalar - "Юtцr-юtцr, apar-apar" dяrяbяyliyinin daha geniш miqyasda vя yeni qiyafяdя dirчяldilmяsi, "sяdaqяtin, dяyanяtin, mяhяbbяtin qorxu kюlgяsinя sыьыnmasы", "millяtin юz nifrяtinя hяdяf olmasы", "yalan alverindя hяqiqяtin danыlmasы", "xalqыn sinяsindя zamanыn xыш sцrmяsi", "adamlarы юlцmцn deyil, hяyatыn юldцrmяsi". Bцtцn bu sosial bяlalar шairdя heyrяt qarышыq, tяяssцf hissi yaradыr: Яsarяt altыnda biшdi nяslimiz, Azadlыq eшqinя yandыq, yaxыldыq. Чatыb azadlыьa, bu mяbяddя biz, Шцkцr namazыnы qiblяsiz qыldыq. Иndi biz azadыq, bizi bir zaman Шeytandan qoruyan abыr-hяyadan Azadыq dцшmяnя qяzяbdяn kindяn Millяt hяdяf olub юz nifrяtinя.

Qurtarыb юzgяnin яsarяtindяn Dцшdцk юzцmцzцn яsarяtinя. Иndi azadlыьыm mяnя qяnimdir, Bu gizli oyundan baш aчmыr fяlяk Mяni kor quyudan чыxaran kяndir, Иndi boьazыma keчib halqa tяk...

D aim tarixя mцnasibяtdя gerчяkliyi яks etdirяn dяlil vя sцbutlarыn nяzяrя alыnmasы zярurяtindяn bяhs edяn Bяxtiyar Vahabzadя, bu amilя etinasыzlыq ucbatыndan tarixin tяhrif edilmяsinя yюnяlяn hallara qarшы daim barышmaz mюvqe tutub. Шair haqlы olaraq dцшцnцrdц ki, saxtalaшdыrыlmыш tarix milli idraka pozucu tяsir gюstяrmяklя milli юzцnцdяrk prosesini lяngidir.

tovun qяbulunda olarkяn Molotov ona irad tutaraq bildirib ki, siz azяrbaycnlыlara mяktяb aчmaьa, юz dillяrindя yazы-pozu iшini aparmaьa, qяzet чap etmяyя, bir sюzlя mяdяni vя inzibati muxtariyyяtdяn faydalanmaьa imkan vermяmяkdя dцz iш gюrmцrsцnцz.

B u gюrцшdяn bяhs edяn sяnяddя daha sonra oxuyuruq: "Qяvam цs-Sяltяnя cibindяn nя isя bir sяnяd чыxararaq dedi: "Burada sцbut edilir ki, tцrk dili azяrbaycanlыlarыn doьma dili deyil. Bu dil 900 il bundan яvvяl sяlcuqlar tяrяfindяn Azяrbaycana gяtirilib.

Ona qяdяr azяrbaycanlыlar fars dilindя danышыblar. Pantцrkistlяr Azяrbaycanda (sюhbяt Cяnubi Azяrbaycandan gedir) чoxlu miqdarda яdяbiyyat yayaraq geniш tяbliьat aparыblar. Ancaq onlar azяrbaycanlыlarыn tяbiяtini dяyiшя bilmяdiklяrindяn bu tяbliьat iflasa uьrayыb. Яbu Яli Hяsяn ibn Яli Xacя Nizam яl Mцlk iki bюyцk Sяlcuq imperatoru zamanыnda hakimiyyяtdя olmuш, bu nяhяng imperiyanы idarя etmiшdir. Юzц yazыb: "Mяn bцtцn юlkяlяrя, яyalяtlяrя farsca bilяn, farsca danышan, fars tяhsilli kargцzarlar, nяzarяtчilяr, mцfяttiшlяr gюndяrirяm".

H яmin dюvrц araшdыran tяdqiqatчыlar bildirirlяr ki, шяrqdя Amu Dяryadan baшlayыb qяrbdя Egey dяnizinя qяdяr uzanan bюyцk sяlcuq imperiyasыnda sayы 10 mindяn artыq olan Иran ziyalыsы idarячiliyi, maarifi, kargцzarlыьы, dюvlяt vя digяr yazышmalarы inhisara almышdыr. Bu gerчяk tarixi faktlar sцbut edir ki, qяdim vя zяngin tarixi яnяnяlяrя malik, hяm dя qцdrяtli Sяlcuq dюvlяtinin himayя-

si altыnda olan fars dilinin Azяrbaycanda tцrk dili tяrяfindяn sыxышdыrыlыb sыradan чыxarыlmasы mцmkцn deyildi.

A zяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasыnыn mцxbir цzvц Mahmud Иsmayыl Sяlcuq sarayыnda dяftяrxana iшlяrinin fars dilindя aparыlmasы faktыna яsaslanaraq, sяlcuqlarыn юz dillяrinя biganя olmalarы nяticяsini чыxarыb, onlarыn asimilyasiya siyasяtindяn uzaq olduqlarыnы bildirib vя hяmin konsepsiyanыn mцяlliflяrinя xitabяn bir neчя ifшaedici sual цnvanlayыb: "Sяlcuqlar юz dillяrini nя цчцn Иran яhalisinя deyil, (o zaman Иran da sяlcuqlarыn iшьalы altыnda idi) mяhz Azяrbaycan яhalisinя qяbul etdiriblяr? Bяs onlar nя цчцn iшьal etdiklяri Azяrbaycanla qonшu юlkяlяri dя tцrklяшdirmяyiblяr?"

Mahmud Иsmayыl hяmin яsяrindя tцrk tayfalarыnыn Azяrbaycan яrazisindя lap qяdim dюvrlяrdяn mяskunlaшdыьыndan bяhs edяrяk yazыrdы: "Qяbrя mяrhumun yanыna чanaqlы baьa чanaьы qoymaq Azяrbaycan dilinin kюkцndя dayanan dildя, tцrk dilindя, onun lяhcяlяrindяn birindя danышan soylarыn яnяnяsidir. Mяlumdur ki, qeyd etdiyimiz dildя danышan xalqlarыn, soylarыn яn qяdim abidяlяrindяn biri olan Gцltekinin qяbrinin цzяrindяki daшda чanaqlы baьa tяsviri vardыr. Demяk, hяlя miladdan qabaq bu яrazidя, yяni Azяrbaycan яrazisindя bizim dilimizdя danышanlarыn olmasы юzlцyцndя aydыn olur. Belя olduьu tяqdirdя gюrkяmli tяdqiqatчы Z.И. Yampolskinin hяmin dюvrdя Azяrbaycan яrzazisindя Turukku soylarыnыn mяskunlaшmasы barяsindя sюylяdiklяrinя, onlarыn bizim dilimizin kюkцndя dayanan dildя danышanlar sыrasыna daxil etmяsinя шцbhя ilя yanaшanlarыn elя bir elmi яsaslarы yoxdur".

A dlarы шumer kitabяlяrindя subir, akkad kitabяlяrindя isя subarium, шubaru-subarey kimi qeyd edilmiш tцrkdilli qюvm artыq e.я. ЫЫ vя Ы minilliklяrdя Araz sahillяrindя mяskunlaшmышdыlar. Herodot da юz mяhшur "Tarix" яsяrindя onlarы saspirlяr adlandыrыb vя Araz чayы sahillяrindя yaшadыqlarыnы bildirib. O zaman bu mяkanda farslarыn heч izi, soraьы da yox idi.

Baшqa bir tarixi fakta diqqяt yetirяk: miladdan юncя XЫV yцzilя aid olan assur mixi yazыlarыnda barяlяrindя Z.И.Yampolskinin sюhbяt aчdыьы tцrkdilli turukkularыn Urmiya gюlц яtrafыnda yaшamalarы barяdя mяlumat verilir.

A ssur kitabяsindя onlar truxlar adы ilя xatыrlanыlыr. Daha sonra Azяrbaycan яrazisindя tцrkdilli sak-massaget tayfalarыnыn yaшamalarы barяdя tarixi hяqiqяtlяri dя nяzяrя alsaq vяtяnimizin o zamankы etnik mяnzяrяsinin xarakterik xцsusiyyяtlяri tamamilя aydыnlaшmыш olar.

M anna, Midya vя Albaniya яrazisinя gяlяrяk burada mяskunlaшmыш saklarla yerli яhali arasыnda heч bir ciddi qarшыdurma hallarы olmayыb. Hяr halda bu barяdя qяdim mixi yazыlarda hяr hansы bir mяlumat yoxdur. Яksinя, onlar чiyin-чiyinя dayanaraq Assuriya vя Urartu dюvlяtlяrinin tяcavцzцnя qarшы birgя mцbarizя aparыblar. Bцtцn bu tarixi faktlar sцbut edir ki, etnogenez baxыmыndan yaxыn olduqlarыndan saklarla yerli xalqlar vahid etnomяdяni, etnososial orqanizmя чevriliblяr.

Onlarыn yaxыnlыьыnы шяrtlяndirяn яn mцhцm amil dil oxшarlыьы olub.

F arslarыn яzяli vяtяni isя Hindistan яrazisi olub. Onlar da miladdan юncя ЫX yцzildя oradan чыxaraq qяrbя doьru hяrяkяt edib vя Иranыn cяnub шяrqinя gяlяrяk burada mяskunlaшыblar. Sonralar farslar Elamыn Anшan vilayяtini iшьal ediblяr. Onlar yalnыz miladdan юncя V yцzildя indiki Azяrbaycanыn hцdudlarыnda gюrцnmяyя baшladыlar.

(Арды эялян сайымызда)

сящ.12 Мяммяд Мяммядов: “Яvvяllяr tяsяrrцfat mallarы maьazasыnda чalышыrdыm. Яtrafыmda olan bяzi insanlarыn sыьorta sahяsindя iшlяmяsi vя onlarla olan sюhbяtlяrimdя bu sahяnin perspektivini gюrdцm. "Sыьorta fяaliyyяti haqda" vя "Иcbari sыьorta haqda" qanunlar qяbul olunandan sonra gюrdцm ki, bu sahяdя яmяlli-baшlы biznes imkanlarы yaranыb. Vя iш qurmaьы qяrara aldыm. Иmtahan verdim vя 2011-ci ilin iyun ayыndan sыьorta agenti fяaliyyяti ilя mяшьulam.”

"Яn sяrfяlisi kasko sыьortadыr" -Mяmmяd, яn чox hansы sыьorta nюvlяri ilя mяшьulsunuz?

- Avtomobillяrin icbari vя kюnцllц sыьortasы, daшыnmaz яmlakыn kюnцllц sыьortasы, sяyahяt sыьortasы ilя. Son vaxtlar tibbi sыьorta ilя baьlы bizя daha чox xaricdя oxuyan tяlяbяlяr mцraciяt edir.

Hяmчinin, biznes mяqsяdi ilя vя turizmlя baьlы gedяnlяr dя tibbi sыьorta ilя baьlы mцraciяt edirlяr.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 10 (121), Октйабр 2014

Сыьорта аэенти: "Mцшtяrilяrimin 25%-i dost-tanышlardыr" Fins.az-ыn suallarыna 2011-ci ildяn etibarяn Шяkidя sыьorta agenti fяaliyyяti ilя mяшьul olan Mяmmяd Mяmmяdov cavab verir. lar, hяm dя siz gяlir яldя edяsiniz.

- Bяli, bunu edirяm ki, hяm onlar bundan fayda gюtцrsцnlяr, hяm dя mяn юz biznesimi inkiшaf etdirim.

- Юzцnцzя qayda qoymusunuz ki, dost-tanышlarыnыzы yalnыz siz sыьortalamalыsыnыz?

- Bяli. Mяn чalышыram ki, onlar baшqa sыьorta шirkяtinя mцraciяt etmяmiшdяn qabaq sюhbяt aparыb sыьortaya olan tяlяbatыnы

yяn irяlilяyiш var. Чox vaxt sыьortalanmaq istяyяnlяr pullarыnыn чox olmaьыndan yox, яmlakыnы qorumaq mяqsяdilя mцraciяt edirlяr.

Bu yaxыnda bir mцшtяri bahalы maшыnla gяlib icbari sыьorta etdirirdi.

Tяklif etdim ki, kasko sыьorta etdirsin. Dedi ki, mяnim maшыnыma nяsя olsa юzцmцn dцzяltdirmяyя imkanыm var. Bundan юtrц sяnяd yыьmaьa vaxtыm, hюvsяlяm yoxdur. Lakin чoxlarы яllяrindя olan яmlakыn dяyяrini bilirlяr, sabah hansыsa zяrяr dяyяndя onu юdяmяyя imkanlarы yoxdur deyя sыьortalamaq istяyirlяr.

"Mцшtяriyя baxanda bilirяm ki, ona nя satmaq olar" - Mцbahisя olanda шirkяtdяn sizя шikayяt edirlяrmi?

- Olur. Чox vaxt mцшtяrilяr яsassыz iddialarla mцraciяt edirlяr. Mяsяlяn, bir mцшtяri maшыnыnы icbari sыьortalayыr, sonra gedib hansыsa maneяyя vurur vя gяlib tяlяb edir ki, mяnim maшыnыma dяyяn zяrяr юdяnilsin. Biz onlara izah edirik ki, icbari sыьorta

"Sыьorta agenti olmaq чяtin deyil" - Mцшtяri yыьmaq цчцn mяtbuatda vя televiziyada reklam verisinizmi?

- Niyя?

- Bяli, son vaxtlar maшыnlarыn icbari sыьortadan yayыnmasы hallarы azalыb. Ona gюrя ki, cяrиmяlяr artыb, texniki baxышdan keчяndя icbari sыьorta tяlяb olunur.

Bundan baшqa, sыьorta hadisяsi zamanы maшыnlara gюrя verilяn юdяniшlяrin artmasы mцшtяrilяrin maraьыnы artыrыb. Яvvяllяr mяcburiyyяt qarшыsыnda edirdilяrsя, indi daha чox kюnцllц olaraq mцraciяt edirlяr. Yяni, sыьortalanmaьыn faydasыnы gюrцrlяr.

- Hadisя baш verяndя maшыnы harda dцzяltdirirsiniz?

- Mцшtяri dяyяn zяrяrя dair aktы tяqdim edir, шirkяt onun istяyi ilя ya юzц dцzяltdirir, ya da hяmin mяblяьi ona юdяyir.

"Mцшtяrilяrimin 25%-i dost-tanышlardыr" - Mцшtяrilяriniz tяkcя Шяkidяndir?

- Яsasяn Шяkidяndir. Юz dost-tanышlarыmы, яvvяllяr bzines fяaliyyяti ilя baьlы яlaqяdя olduьum шяxslяri sыьortaya cяlb edirяm.

- Dost-tanышlarыnыza sыьortalanmaьы mяslяhяt gюrцrsцnцz?

- Bяli, tяbii ki.

- Yяqin ki, tяkcя ona gюrя yox ki onlar sыьortalansыn-

- Яlbяttя. Яsasяn maшыnla baьlы mцraciяt edirlяr. Mяn mцшtяri ilя danышanda onun яlavя hansы sыьortaya ehiyacыnыn ola bilяcяyini dяqiqlяшdirirяm. Mяsяlяn, gюrяndя ki, xaricя tez-tez gedir, ticarяt edir, ona sяyahяt sыьortasы tяklif edirяm. Bu mяhsulun sыьorta haqqы чox aшaьыdыr, amma tяminat yaxшыdыr.

- Misal цчцn, sяyahяt sыьortasы цzrя 15 min dollar mяblяьindя tibbi sыьorta tяminatы цчцn illik sыьorta haqqы cяmi 47 manatdыr. Bu pula heч bir юlkяdя tibbi xidmяt almaq olmaz. Amma sыьorta buna imkan verir.

- Яvvяllяr mяшьul olmuшam. "Qala Hяyat" sыьorta шirkяtinin Шяki шяhяrindя satыш цzrя nцmayяndяsi kimi iшlяmiшяm. Lakin son vaxtlar bu iшi dayandыrmышam.

- Avtomobillяrin icbari sыьortasы mцqavilяlяri artыr?

- Bu alыnыr?

- Neчяyя baшa gяlir belя sыьorta?

- Ишчilяrin istehsalatda bяdbяxt hadisяlяrdяn sыьortasы ilя mяшьul deyilsiniz?

- Sюzцn dцzц, iшчilяrin icbari sыьortasы prosedurlarы uzundur. Bunun цчцn mцxtяlif sяnяdlяr yыьыlmalы, sonra o sяnяdlяr tяsdiq olunmalы, geri qayыtmalыdыr, pul keчirilmяlidir vя s. Sяnяdlяrin sayы vя iшin hяcmi daha чoxdur, amma aldыьыm sыьorta komissiyasы azdыr.

Misal цчцn, maьazada чalышan vя 200 manat яmяkhaqqы alan шяxsin illik sыьorta haqqы 12 manatdыr.

Bundan bizя nя qonorar qalacaq ki? Ona gюrя dя bir maшыnы sыьortalamaq ondan xeyli rahat vя sяrfяlidir.

digяr bir mяhsul da var ki, cцzi юdяniш mцqabilindя яlavя tяminatlar ala bilяrsiniz. Bu daha rahatdыr.

- Bяli, Шяkidя "Шяki bяlяdiyyяsi" qяzeti var, orda reklam verirяm.

- Ayda nя qяdяr pul xяrclяyirsiniz reklam цчцn?

юyrяnim vя onlarы sыьortaya cяlb edim.

- Sizin цmumi mцшtяrilяrinizin, yaxud gяlirlяriniзин neчя hissяsini qohumlar, dosttanышlarыnыz tяшkil edir?

- Tяxminяn 25%-ni.

"Baшqa bюlgяlяrdя dя mцшtяrilяrim var"

- Bяs evlяri niyя sыьortalayыrlar, alqы-satqы prosesindя notarius tяlяb etdiyinя gюrя, yoxsa sыьortanыn faydasыnы baшa dцшdцklяrinя gюrя?

- Dцzц, яsasяn notarius яmяliyyatlarы zamanы tяlяb olunduьuna gюrя. Lakin kюnцllц mцraciяtlяrin sayы da getdikdя artыr.

- Шяkidяn baшqa hansы bюlgяlяrdя mцшtяrilяriniz var?

- Siz belя шяxslяri hardan tapыrsыnыz, notarius юzц sizя deyir, yoxsa юzlяri gяlirlяr?

- Qaxda, Balakяndя, Bakыda, Qяbяlяdя dostlarыm, qohumlarыm var ki, onlarla яlaqя saxlayыram, onlarыn sыьortalanma mяsяlяlяrini hяll edirяm. Чox vaxt onlar telefonla zяng edir vя mяn lazimi mяlumatlarы toplayыb onlarыn sыьorta mцqavilяsini hazыrlayыram.

- Яgяr bizim mцшtяri notariusa gedяndя sыьorta tяlяb edilirsя, onлар mяnim ofisimя gяlirlяr. Ya da notariusa getmяmiшdяn яvvяl bilirlяr ki sыьorta tяlяb edilяcяk gяlib bizя mцraciяt edя bilяrlяr.

- Onlar niyя sizя mцraciяt edirlяr, siz onlara gцzяшt edirsiniz?

- Sюzцn dцzцnя qalsa, bazarda bir qayda-qanun var. Hяmiшя alыcы vя satыcы arasыnda sюvdяlяшmя olur. Onlar mяnim yaxыnlarыm da olsa istяyirlяr ki mяn onlara sыьorta haqqыnda mцяyyяn qяdяr gцzяшt edim. Yяqin ki, mяn onlara gцzяшt elяmяsяm onlar mяndяn inciyя dя bilяrlяr.

"Maьaza sahiblяri sыьortaya maraq gюstяrirlяr" - Яhalinin yaшayыш vяziyyяtinin artmasы sыьortaya maraьы artыrыrmы?

- Sюzцn dцzц, camaatыn maddi vяziyyяti artdыqca sыьortaya maraq da artыr. Tяbii ki, 100 faiz demяk olmaz ki hamыnыn vяziyyяti yaxшыlaшыb, amma hяr halda mцяy-

- Daшыnmaz яmlakla baьlы mяcburi sыьorta etdirяnlяrin iчindя sonradan faydasыnы gюrцb kюnцlц sыьortalayanlar olurmu?

- Olur. Яsasяn maьaza sahiblяri mцraciяt edirlяr. Ona gюrя ki, maьazalarda risk faktoru bюyцkdцr. Hяm binanы vя dя iчindяki malлarы sыьortalamaьa чaышыrlar.

- Bu baha baшa gяlir?

- Xeyr, mяsяlяn 10 min manatlыq maьazanыn illik sыьorta haqы 270-300 manat arasыnda olur.

- Hadisя baш verяndя юdяniшi rahatlыqla ala bilirlяrmi?

- Tяbii ki, alыrlar. Hяm icbari, hяm kюnцllц sыьorta цzrя sыьorta hadisяlяri baш verib vя dяyяn zяrяrя gюrя юdяniшlяr verilib. Buna gюrя dя bu sыьortaya da maraq artыr.

yalnыz 3-cц шяxslяrя vurulan zяrяrя gюrя юdяniшi nяzяrdя tutur.

Kasko sыьorta isя baшqa шeydir.

Bяzilяri isя bunu bilя-bilя edirlяr ki, gюrяk nя alыnыr.

- Bяs шirkяtin haqsыz olduьu hallar olubmu?

- Mяn hяlя ki belя bir hala rast gяlmяmiшяm. Mцшtяrinin mяhkяmяyя mцraciяt etmяsi halы ilя qarшыlaшmamышam. Яksinя, bяzi hallarda mцшtяrinin iddiasы яsassыz olduqda da шirkяt mцшtяriyя belя gцzяшtя gedir.

- Sizcя sыьorta agenti bir шirkяtlя iшlяmяlidr, yoxsa bir neчя шirkяtlя?

- Mяncя bir шirkяtlя iшlяmяk daha яlveriшlidir.Чцnki belя olanda mцшtяriyя яlavя mяhsullar satmaq asanlaшыr. Mяsяlяn, mцшtяri gяlib icbari sыьorta ilя baьlы mцraciяt edir, biz tяklif edirik ki,

-Dцzц mяn ora чox vяsait sяrf elяmirяm. O qяzetin яsas maraьы reklamdan gяlir yox, daha чox sыьorta ilя baьlы яhalini maariflяndirmяk, qяzeti oxunaqlы etmяkdir.

- Шяkidя neчя sыьorta agenti var?

- Tяqribяn 10-a yaxыn rяsmi fяaliyyяt gюstяrяn sыьorta agenti vя ya nцmayяndяliyi var. Чцnki potensial чoxdur, bundan 3 dяfя чox sыьorta agenti olsa da hamыya mцшtяri чatar.

- Sыьorta agenti olmaq asandыr, yoxsa чяtin?

- Asandыr. Kim istяsя ola bilяr. Bundan юtrц elя чяtin шяrtlяr yoxdur. Orta tяhsilli olmaq kifayяt edяr. Иmtahanda verilяn suallar da elя чяtin deyil, яsasяn sыьorta terminlяri vя qaydalarы ilя baьlы olur.

100 sualdan 70-я cavab vermяklя sertifikat alыb sыьorta agenti кими fяaliyyяt gюstяrmяk olar.

№ 10 (121), Октйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

vadilяri yolu ilя Malatya (Melitene) vя Чuxurovaya irяlilяmiшdilяr.

Bюlgяsinin яn gцclц qalalarы olan Urfa (Edessa) vя Antakya qalalarыnы bir mцddяt mцhasirяyя aldыqdan sonra Suriyaya enяrяk oradan Qцdsя keчmiшdilяr. Ancaq sцrяtli vя qыsa olan bu yцrцшdяn geriyя qayыdan Hunlar Azяrbaycandan keчяrяk шimala, mяrkяzlяrinя qayыtdыlar. Hunlarыn Anadoluya bu giriшlяri, mяnbяlяrdя Tцrklяrin Anadoluda ilk dяfя gюrцnmяsi kimi qeyd olunmuшdur.

Q яrbdя Hun tяzyiqi 400cц ilя doьru hюkmdar Uldыz komandanlыьы altыnda hiss edilmяyя baшlandы. Balamыrыn oьlu ya da nяvяsi olduьu dцшцnцlяn Uldыz яslindя Hun xarici siyasяtinin

Attila Hunlarыn baшыna keчdiyi zaman 40 yaшlarыnda olan Attila, atasы Muncuq юldцkdяn sonra яmisi Ruanыn yanыnda bюyцmцш, onunla bяrabяr hяrbi yцrцшlяrя iшtirak etmiш vя bu sяbяblя mцxtяlif qюvmlяri yaxыndan tanыmышdыr.

Ayrыca яmisinin yanыnda Hunlarыn daxili vя xarici siyasяtinin яsaslarыnы юyrяnmiшdi. Rua юlцncя Hun юlkяsi bюyцk qardaшы Bleda ilя bяrabяr Attilaya qalmышdы. Mцxtяlif mяnbяlяrin mяlumatыna gюrя яylяncяyя aludя olmuш Bleda (Macar mяnbяlяri ona Buda deyir) ikinci planda qaldыьы цчцn dюvlяti ciddi bir hюkmdar vяsfinя malik

3 - Иranlыlar. (Qafqazdan Tuna чayыna qяdяr) Alanlar, Sarmat, Baшtarna, Neur, Roxolan.

4 - Fin-Uqorlar (Uraldan Baltik dяnizinя qяdяr) Чeremis, Mordvin, Merya, Veшi, Чud, Est, Vidivari.

5 - Tцrklяr. Иmperiyanыn hяr tяrяfinя yayыlmыш Hunlar, Qaradяniz sahillяrinin шimalыndan Volqaya qяdяr Beш-oьur, Altыoьur, On-oьur, Шaraqur, Akatir, Volqanыn шяrqindя Sabar vя baшqa Tцrk qюvmlяri.

T яqribяn 45 fяrqli etnikin yaшadыьы vя fяrqli dillяrin danышыldыьы Hun imperiyasыnda sцkunяt vadы.

Sadяcя 442-ci ildя Akatirlяrin bir цsyan istяyi oldu, lakin bu Attilanыn oьlu tяrяfindяn yatыrыldы.

сящ.13 keчirяcяk Biqila adlы adam vя mяшhur Yunan mцяllifi Priskos da vardы. Heyяt 448-ci ildя Attilanыn yanыna gяldiyindя, Attila plandan xяbяr tutdu, Biqila da sorьuya чяkilяndя hяr шeyi etiraf etdi.

A ttila Bizanslыlarыn heч birinя dяymяdi, lakin imperatora bir mяktub yazdы. Mяktubda belя yazыlыrdы "Theodosios, Attila kimi nяcib bir atanыn oьludur. Attila, atasы Muncuqdan aldыьы nяcibliyi qorumuш, fяqяt Theodosios Attilanыn xяrac verяni olmaqla kюlя vяziyyяtinя dцшmцшdцr. Lakin Theodosios kюlяlik lяyaqяtini dя qoruya bilmяmiш, яfяndisi olan Attilanыn canыna qыymaq istяmiшdir."

Attilanы sakitlяшdirmяk

Ramin SАДЫГОВ, тарих елмляри доктору, Tцrkiyя

Avropa Hunlarы vя Attila

Avropa Hunlarы

Tцrk xalqlarыnыn tarixi чox zяngindir. Bu zяnginliklяr iчindя xцsusяn fяrqli Tцrk boylarы mцhцm yerя sahibdir. Orta Asiyanыn шяrqindяn baшlayaraq Avropaya qяdяr axыnlar edяn Hunlar fяrqli millяtlяrin шяkillяnmяsindя mцhцm rol oynadыlar. Hunlar eramыzdan яvvяl 3-cц яsrdяn etibarяn Metя xanla adlarыnы duyurdular. Qurduqlarы imperiyalarla bir чox millяti hakimiyyяtlяri altыnda saxladыlar vя bir чox millяtin dя hяyat шяraitini dяyiшdirdilяr, yurdlarыndan чыxartdыlar. Nяticяdя 476-cы ildя Roma imperiyasыnыn daьыlmasыnыn sяbяbkarlarыndan biri oldular.

Bu yazыmыzda Avropa xalqlarыnыn hяyatыnda mцhцm rol oynamыш Avropa Hunlarы haqqыnda fikirlяrimizi dяyяrli oxucularыmыz olan sizlяrlя bюlцшяcяyik.

K imliklяri haqqыnda 200 ildяn bяri mцxtяlif tяhminlяr yцrцdцlяn vя bяzi alimlяr tяrяfindяn Monqol, Tцrk-Monqol qarышыmы, Tцrk-Monqol-Manчu qarышыmы, FinUqor qarышыmы olduqlarы vя ya bir baшa Slavyan mяnшяyindяn gяldiklяri, ayrыca German soyuna mяnsub olduqlarы, yaxud Qafqaz qюvmlяrindяn gяldiklяri sюylяnяn Avropa Hunlarыnыn, яslindя Asiya Hunlarыndan gяldiklяri son zamanlardakы tяdqiqatlarda aчыqca ortaya чыxmышdыr. Qяrb Hunlarыnыn, Asiya Hunlarыndan gяldiklяrinя dair яn gцclц dяlil, Fr.Hirth tяrяfindяn sюylяnmiшdir. Bu dяlilя gюrя 355365-ci illяrdя Alan юlkяsi (XяzяrAral dяnizlяri arasы) istila edilяrkяn, Чin mяnbяlяri bu юlkяnin Hiung-nular tяrяfindяn zяbt olunduьunu sюylяrkяn, lakin Latыn yazычы A. Marcellinus (4-cц яsrin sonu) Alan юlkяsinin Hunlar tяrяfindяn яlя keчirildiyini sюylяmiшdir.

G eniш Hun imperiyasы torpaqlarыnda mцxtяlif German lяhчяlяri, Slavyan, Иrani, Fin-Uqor dillяri, Latыnca ve Yunanca danышыlыrdы.

A vropa Hunlarыnыn hokmdar sцlalяsinin Tцrk olduьuna vя Hun kцtlяsinin Tцrkчя danышdыьыna шцbhя yoxdur. Hюkmdar ailяsindя tяsbit edilяn adlar belяdir - Qaradon-qara don, Muncuq (bayraq mяnasыnda iшlяnib. Attilanыn atasыnыn adы) Attila, Иlek, Dengizik, Иrnek, ayrыca Aybars, Oktar, Arыkan vя s.

H unlar 4-cц яsrin ortalarыnda Alan юlkяsini яlя keчirdikdяn sonra 374-cц ildя Volqa чayы sahillяrindя gюrцndцlяr. Hяmin tarixlяrdя Qaradяnizin шimalыndakы dцzяnliklяr bir German qюvmц olan Qotlarыn iшьalы altыnda idi. Hun komandanы Balamыrin idarяsindяki hцcumda Qotlar mяьlub oldular. Belяliklя шiddяtli Hun hцcumu nяticяsindя, Qara dяniz sahillяrindяki mцxtяlif qюvmlяr bir birilяrini yerlяrindяn чыxartdыlar, Roma imperiyasыnыn шimal яyalяtlяrini xarabalыьa чevirяrяk Иspaniyaya qяdяr qovdular. Avropada bu etnik dяyiшim tarixdя mяшhur "Qюvmlяr kючц" kimi qeyd olunmuшdur. Шiddяtli Hun hцcumlarыnыn Avropa millяtlяrinin zehnindя oyandыrdыьы dяhшяt, Latыn vя Yunan mяnbяlяrinin verdiyi mяlumatlara gюrя Hunlar яleyhinя Avropada mцxtяlif rяvayяt vя hekayяlяrin yayыlmasыna sяbяb olmuшdur.

H unlar Qotlar vя Alanlardan tяшkil etdiklяri kюmяkчi qцvvяtlяrlя 378-ci ildя Tuna чayыnы keчdilяr, Romalыlardan hяr hansы mцqavimяt gюrmяdяn Trakyaya qяdяr irяlilяdilяr. Ancaq Roma torpaqlarыnda gюrцnяn Hunlar kяшfiyyat цчцn gedяnlяr idi.

H unlar Roma imperatoru Ы Theodosios-un юlцm ili olan 395-ci ildя yenidяn hяrяkяtя keчdilяr.

Onlardan bir qol Balkanlar цzяrindяn Trakyaya yюnяlяrkяn, bir qol isя Qafqaz цzяrindяn Anadoluya hцcum etdilяr. Anadoluya hцcum hяm Romalыlarы, hяm dя Sasani imperiyasыnы xeyli qorxutmuшdu. Hun sцvarilяri Яrzurum bюlgяsindяn etibarяn Qarasu-Fыrat

яsaslarыnы tяsbit etmiшdi. Bu siyasяtin яsasы bu idi ki, шяrqi Roma yяni Bizans daima tяzyiq altыnda tutulmalы, qяrbi Roma ilя mцnasibяtlяr dostluq sяviyyяsindя davam etdirilmяli idi.

B elяliklя Uldыzыn Tuna sahillяrindя gюrцnmяsi "Qюvmlяr Kючц"nцn ikinci dalьasыnы baшlatmыш, Hunlardan qaчan Viziqotlar Иtaliyaya sыьыnmышdыlar. Шяrq sяrhяdlяri Asiyada Aral gюlцnя qяdяr geniшlяnmiш Hun imperiyasыnыn "qяrb qolunun" hюkmdarы olduьu anlaшыlan Uldыz 404-405-ci illяrdя Tunanы keчяrяk Bizansa Hun tяhdidlяrinin azalmadыьыnы gюstяrmiшdir. Bu arada Yunan mяnbяlяrinя gюrя Uldыz, sцlh danышыqlarы цчцn yanыna gяlmiш Trakya bюlgя rяhbяrinя "Gцnяшin batdыьы yerя qяdяr hяr yeri iшьal edя bilяrяm" deyяrяk meydan oxumuшdur.

U ldыzыn юlцmцndяn sonra Hun imperiyasыnыn baшыna Karaton keчdi. Karaton mяnbяlяrя gюrя, daha чox юlkяnin шяrq sяrhяdlяri ilя mяшьul olmuш gюrцnmцшdцr. Ancaq 422-ci ildя Avropa Hunlarы tarixindя yeni bir dюvr baшladы. Belя ki, Hun hюkmdar ailяsinя mяnsub 4 qardaшdan biri olan Rua imperatorluq taxtыna oturdu. Siyasяtdя Uldыzыn yoluyla gedяn Rua, Bizansыn Hun torpaqlarыnda fяaliyyяtя keчirdiyi cяsusluq шяbяkяsini bяhanя gяtirяrяk tяrtib etdiyi Balkan sяfяrindя (422) mцqavimяt gюstяrя bilmяyяn Bizansы illik 350 libre qыzыl vergiyя baьladы. Bu arada Bizansla, Roma arasыnda problemlяr yaшanыrdы. Bu vяziyyяt Hunlarыn iшini rahatlaшdыrыrdы. Чцnkц hяr ikisini dя tяsir altыnda saxlamaьы bacarыrdыlar. Rua belяliklя hяr iki Yunan dюvlяtinin daxili vя xarici siyasяtlяrinя aчыqca yюn verirdi.

L akin Bizans tarixчisi Priskosa gюrя "Ruadan 350 libre qыzыl qarшыlыьы sцlh qoparmыш imperator ЫЫ Theodosios" gizli шяkildя Hunlara qarшы яcnяbilяri qыzышdыrmaьa davam edirdi. Bu sяbяblя Rua, o zamana qяdяr qцvvяdя olan, Bizanslыlarыn Hun torpaqlarыndakы яcnяbilяrdяn paralы яsgяr yыьma fяaliyyяtlяrini vя ticarяtlя mяшьul olmalarыnы qadaьan etdi.

Bu qadaьaya gюrя artыq Hun юlkяsindя heч bir Yunan gяzя bilmяyяcяk, ticarяt bяlli sяrhяd qяsяbяlяrindя olacaqdы. Bu arada Rua bir mцddяt яvvяl Bizansa sыьыnmыш Hunlarыn mцhцm шяxslяrindяn Mama vя Atakam-ыn geri qaytarыlmasыnы tяlяb etdi. Bizans impeatoru anlaшma yollarы aradы.

Bu sяbяblя elчilяrini Hun sarayыna gюndяrdi. Tam o sыrada Ruanыn юlmяsi (434) Bizansы bюyцk bir tяhlцkяdяn qurtardы. Lakin Bizanslыlar Rua-nыn юlцmцnя sevinsяlяr dя bu sevinч az чяkdi, чцnkц Attila Hun hюkmdarы oldu.

***

Аттила qardaшы Attilaya tяrk etmiшdir.

Zatяn ordu vя xarici iшlяr Attilanыn яlindя idi. Bu arada яmilяri Aybars (шяrq qolu rяhbяri) vя Oktar (qяrb qolu rяhbяri) Rua dюvrцndяki vяzifяlяrindя idilяr. Qardaшы Bleda da Attilanыn yanыnda 11 il kюmяkчi vяzifяsindя iшlяmiш, 445-ci ildя яcяli ilя юlmцшdц.

434 -cц ildя Hun sяrhяdinя gяlяn Bizans elчilяrini Attila, Tunanыn шimal sahillяrindяki Konstantia qalasы юnцndя qarшыladы vя istяklяrini sцlh шяrtlяri kimi yazdыrdы. Konstantia sцlhц adlanan bu mцqavilяnin яsas шяrtlяrinя gюrя Bizans artыq Hunlarla baьlы hяr hansы bir qюvmlя mцzakirяlяr aparmayacaq, Hunlardan qaчanlara (Bizanslы olsa belя) sыьыnma haqqы tanыmayacaq, Bizansыn яlindя olanlar geri verilяcяk, ticarяt mцnasibяtlяri yenя bяzi sяrhяd qяsяbяlяrindя davam edяcяk, Bizansыn юdяdiyi illik vergi iki qatыna, yяni 700 librя qыzыla yцksяlяcяkdi.

B izans imperatoru ЫЫ Theodosios-un qяbul etdiyi bu hюkmlяrя gюrя, Hunlara geri verilяn qaчaqlarы Attila dяrhal asdыrыrdы.

Bu vяziyyяt Hun юlkяsindя olduьu kimi digяr юlkяlяrdя dя Attilanыn qяddar bir insan olduьu sюz sюhbяtlяrinin yayыlmasыna sяbяb olurdu. Bu arada Attila юlkяnin шяrq bюlgяlяrindя aylarca davam edяn tяftiш gяzintilяrinя чыxdы.

B u dюnяmdя Hun юlkяsindя яsas olaraq bu qюvmlяr yaшayыrdы.

1 - Germanlar (шяrqdяn qяrbя qяdяr) Шяrq Qot, Gepid, Turcilinq, Sueb, Markoman, Kuad, Herul, Ruqi.

2 - Slavyanlar. (Orta vя qяrbi Rusiyada) Veneda, Ant, Sklaven.

440 -cы ildяn etibarяn Attila Bizans цzяrindяki tяzyiqi artыrdы. Чцnkц Bizans imperatoru Hunlarla Konstantia mцqavilяsinin шяrtlяrinя яmяl etmirdi. Attila buna чox яsяblяшmiшdi, bu sяbяblя 441-442-ci ildя Ы Balkan sяfяrinя чыxdы. Fяqяt qяrbi Roma dюvlяti baш komandanы Aetiusun Bizans adыna qarantor olmasы vя юz oьlu Karpi-lionu Hun sarayыna rehin gюndяrmяsi Hun hцcumlarыnы dyandыrdы. Lakin bu sяfяr nяticsindя Tuna sahillяrindяki bir sыra qalalar Hunlarыn яlinя keчdi.

F яqяt Bizans bir mцddяt sonra yenя sцlh шяrtlяrini pozdu.

Belя ki, qaчaqlarы Hunlara geri vermir, illik vergini юdяmяkdяn boyun qaчыrыrdы. Buna gюrя Attila 447-ci ildя ЫЫ Balkan sяfяrinя чыxmaьa mяcbur oldu. Hun ordusu iki qoldan Tuna чayыnы keчяrяk sцrяtlя irяlilяdi, Sardika (Sofiya), Philippopolis (Filibe), Markianapolis (Preslav), Arkadiopolis (Lцlяburqaz) kimi шяhяrlяri яlя keчirdi.

Ardыndan Bizans paytaxtыnы mцhasirяyя aldы. Иmperator Theodosios sцlh tяklifi цчцn Anatolios adlы kюmяkчisini Attilanыn yanыna gюndяrdi. Attila Bizansla bu dяfя dя mцavilя baьladы. Lakin Bizans цчцn artыq шяrtlяr daha da aьыrlaшdы. Belя ki, Bizans hяrb tяzminatы olaraq 6000 librя qыzыl юdяyяcяyinя sюz verdi, illik vergi isя 3 qatыna, yяni 2100 librя qыzыla чыxarыldы.

B izans цчцn bu шяrtlяr чox aьыrdы. Buna gюrя dя imperator Theodosios sarayыndakы baш bilяnlяri toplayaraq bir qurtuluш yolu axtarыb tapdы. Bir sцiqяsd ilя Attilanы юldцrmяyя qяrar verildi.

Hun paytaxtыna, yяni Orta Macarыstana doьru yola чыxan elчilik heyяtinin iчindя suiqяsdi hяyata

цчцn Bizansdan yeni bir heyяt gяldi. Lakin Attila чox dцшцncяli vя яslindя baшqa bir plan цчцn qяrarlы idi. Bu dяfя qяrbi Romaya hцcum haqqыnda fikirlяшirdi. 451-ci ildя Hun ordusu (80-100 min Tцrk vя digяrlяri German-Slavyan 200 min nяfяr) Иtaliyaya doьru yola чыxdы. Bu arada Roma ordusu (tяqribяn 200 min) da шimala doьru irяlilяyirdi. Ыki ordu Katalaunum adlы mюvqedя qarшыlaшdы. 24 saat boyunca davam edяn vя hяr iki tяrяfin bюyцk tяlяfat verdiyi bu mцharibяdя kimin dяqiq qalib gяldiyi bugцn dя bilinmir. Tяqribяn 165 min insanыn юldцyц mцharibяdя Avropa tarixчilяri Attilanыn mяьlub olduьunu iddia edirlяr.

Lakin son dюnяmlяrdяki tяdqiqatlar savaш gцnцnцn axшamы Roma ordusunun daьыldыьыnы xяbяr vermяkdяdir. Bu fikri isbat edяn bir hadisя dя, bir il keчmяdяn Hunlar yenidяn Иtaliya цzяrinя yцrцш edяndя, Romanыn Attila ordusunun qarшыsыna чыxacaq gцcц yox idi.

A ttila 452-ci ildя 100 minlik ordusuyla Venesiya ovalыьыna getdi. Bu sыrada Roma sarayы яndiшяli, xalq hяyяcanlы idi. Roma senatы nя olursa olsun barыш tяklif edilmяsini tюvsiyyя edirdi. Kilsя dя bu arzuda idi. Dяrhal bir heyяt hazыrlandы vя dюvrцn mяшhur papaсы Papa Ы Leo rяhbяrliyindяki nцmayяndяlяr Attilanыn hцzuruna getdilяr. Papa, imperator vя bцtцn xristian dцnyasы adыna Attiladan Romanы baьышlamasыnы xahiш etdi.

5 il яvvяl Иstanbul yaxыnlarыna gяlib Иstanbula girmяyяn Attila bu dяfя dя Papanыn aьzыndan Romanыn tяslim olduьunu duyduqdan sonra юlkяsinя geri dюndц. Qяrbi Romanыn da юlkяsinя baьlandыьыna sevinmiш Attilanыn qarшыsыndakы yeni planы artыq Sasanilяr idi. Fяqяt Иtaliya sяfяrindяn dюnцшdяn bir il sonra 60 yaшыnda ansыzыn юldц vя bu plan hяyata keчmяdi.

A ttilanыn юlцmцndяn sonra xanыmы Arыq-kan-dan olma цч oьlu Иlяk, Dяngizik vя Иrnяk atalarыnыn yerini tuta bilmяdilяr. Иmperator olan Иlяk цsyan edяn German qюvmlяrini yatыrmaq цчцn baш ve-rяn Nedao (Avstriyada) mцharibя-sindя hяyatыnы itirdi.

(454) Чox cяsur fяqяt siyasi zяka cяhяtdяn zяif olan Dяngizik imperatorluqda birlik qurmaq цчцn mцbarizя apardы vя nяhayяt bir Bizanslыnыn qыlыnc zяrbяsi ilя юldц.

(469) Иrnяk isя bюyцk qardaшlarыnыn юlцmцn-dяn sonra artыq Orta Avropada qalmaьыn чяtinliyini anlayaraq, mцharibяlяrlя yorьun dцшяn Hun-larыn bюyцk bir qismi ilя Qara-dяnizin qяrb sahillяrinя yerlяшdi.

B elяliklя Avropa Hunlarы o dюvrdяn sonra baшqa millяtlяrlя qaynayыb qarышdыlar. Lakin tarixdя adlarы qaldы, qяhrяmanlыqlarы dillяr яzbяri oldu. Avropada yerlяшdiklяri yerdя bugцn var olan Macarыstan (Hungary)-ыn adы onlarыn adы ilя

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.14

№ 10 (121), Октйабр 2014

"Sarыbaш vя Sarыbaшlыlar" Вагиф АСЛАН, Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutu Шяki filialыnыn baш mцяllimi

(Яввяли ютян сайларымызда)

5-ъи щисся [Eyni proses - яslindя xalqa iшkяncя vermяk prosesi o dюvrdя цmumazяrbaycan hadisяsi kimi tцьyan edirdi. Шяkidя bir-birindяn 20 km. aralыda yerlяшяn Baltalы vя Kiш kяndlяrinin mцstяqilliyimizя qяdяr bir sovetlikdя olmasы, bu faktыn bir чox baшqa yerlяrя dя aidliyi, hяtta, 1960-cы illяrdя Шяki kяndlяrinin bцtцnlцklя Vartaшen (indiki Oьuz) rayonuna tabe edilmяsi, Bilяciklinin, Gюynцklцnцn, daha nя bilim kimin bir arayыш almaq цчцn 120 km. yol getmяsi, bяzяn dя buna gюrя bir neчя gцn yolda-izdя qalmasы nadan, savadsыz, kor-koranя idarяetmяdяn baшqa bir шey deyildi. Чox tяяssцflяr olsun ki, bu nadanlыq mцstяqillik illяrimizdя dя ara-sыra юzцnц gюstяrirdi. Юmrц boyu kolxozda iшlяyяn Kiш kяnd sakini Aslanov Rяsul Qulu oьlu "Bяlяdiyyyя seчkilяri"ndяn яvvяl "mяnя sяs ver" deyib kirli ayaqqabыlarы da yalayan , sadя insanlarыn sяsi, manqurt rяhbяrlяrin "xeyir-duasы" hesabыna bяlяdiyyя sяdrliyinя qяdяr gяlib чatan bяlяdiyyя sяdrinя vя цzvlяrinя юzцnцn kolxozчu olduьunu sцbut edя bilmяdi. Ona kolxozчu kimi verilяn torpaq sahяsini яlindяn alыb "Bяlяdiyyя Ehtiyat Fonduna" (BEF) qatdыlar. Rяsul kiшi haqqыnы tяlяb edяndя isя torpaq шюbяsindяn vя arxivdяn sяnяdlяr, kяnddяn isя kяndin tяsяrrцfat kitabы itdi, mяhkяmя шahidlяri dinlяmяyя ehtiyac olmadыьыnы, torpaq mяsяlяlяrinя baxmadыьыnы sюylяdi. Rяsul kiшi kimя rast gяldisя, hяr iki яlini aчыb "Ay camaat, belя dя hюkumяt olar?" deyя-deyя dцnyasыnы dяyiшdi. - V.As.] Mяhz elя 1950 ci ilin ortalarыndan kяnd sovetlяrinin siyasi-sosial hяyatdakы hюkmran rolu zяiflяmяyя baшlamыш (Bax.sяh.163.), 1960-cы illяrdя kolxoz demokratiyasыnыn kolxoz diktaturasыna, kolxozlarыn feodal malikanяlяrinя, kolxoz sяdrlяrinin feodallara чevrilmяsi prosesi (Bax. sяh.109.) baшa чatmышdы. Sadяcя olaraq, tarixin tяkяrlяri tяrsinя fыrlanmышdы, kapitalizmin цstцndяn keчяrkяn dal-dalы sцrцшmцшdц, sosчuxura dцшmцшdц, sovet dюnяmi ideoloqlarы isя "sosializm" vя "kommunizm" sюzlяri ilя xalqa vя юzlяrinя soyuqluq verir, xalqыn vя юzlяrinin tяrlяmiш yerlяrinя su чыrpыrdыlar. Bu, artыq o яrяfя idi ki, qarшыdan gяlяn mцstяqillik illяrinin iшartыlarы vя bu iшartыlarda юlяzimiш kolxozun saralmыш sifяti gюrцnцrdц. Hяlя sultanlыq dюvrцndяn Sarыbaшdakы Calayer daьыnыn bir hissяsi Calayerdяn olan bir neчя qoyunчuya icarяyя verilsя dя (Bax.sяh.25.) vя bu icarя sovetlяr vaxtыnda юz qцvvяsindя qalsa da, 1950-ci ildя Calayerin 400 hektardan artыq sahяsi цzцmчцlцk sovxozu yaratmaq adы ilя baшqa bir tяsяrrцfata verilmiшdi (Bax.sяh.

164). [Baшqa bir yerdя isя bu mяlumat "1960-cы illяrdя ... rayon rяhbяrlяri yuxarыlarыn gюstяriшi ilя... bu torpaqlardan ...

500 hektara qяdяrini buradan gюtцrdцlяr, orada цzцmчцlцk sovxozu tяшkil etdilяr."

(Bax.sяh.109.) - шяklindя verilmiшdir: - V.As.] Bu, Calayer sakinlяrinin sayca az olmasы ilя baьlы deyildi, sadяcя olaraq, taxtabaш idarячilяrin "цstц bяzяk, altы tяzяk" siyasяtinin nяticяsi idi. Aran kяn-

(Profоссор Rяsul Tahirzadяnin eyniadlы яsяri ятрафында дцшцнъяляр) dini aran, daь kяndini daь kяndi kimi inkiшaf etdirmяk яvяzinя iclaslarы, yыьnaqlarы, yыьыncaqlarы, шuralarы, mяclislяri, hяtta, qurultaylarы da kцtlяvi tяbliьat vя informasiya vasitяlяrinя чevirяn bir dюvlяt adam aldatmaqla mяшьul idi.

"Sarыbaш vя Sarыbaшlыlar" kitabыna nяzяr saldыqda Calayerdя 1873 cц ildя 43 ailя - 186 adam (Bax. sяh.25.), 1950-ci ildя 51 adam (Bax.sяh.164.), 1960-cы ildя 11 ailя - 45 adam (Bax.sяh.25.) yaшadыьыnы gюrцrцk. Sarыbaшda isя 1873-cц ildя 115 tцstц - 860 adam [(Bax. sяh.8.) Bu mяlumat baшqa yerdя 149 ailя - 949 adam шяklindяdir.

(Bax.sяh.25.) - V.As.], 1950-ci ildя 200-я yaxыn ailя - 1000 nяfяrя qяdяr adam [(Bax.sяh.8.) Yenя dя baшqa bir sяhifяdя eyni mяlumatla baьlы "250 ev - 1500 adam" (Bax.sяh.164.) sюzlяri ilя qarшыlaшыrыq. Иstяr-istяmяz informasiyalardakы yuvarlaqlыq oxucunun diqqяtini чяkir. - V.As.],

dir. Prof. Rяsul Tahirzadя чox doьru olaraq, sovet dюnяmindя 70 il dinя qarшы aparыlan mцbarizяnin яxlaqi-mяnяvi zяdяlяrlя nяticяlяnmяsini "Sarыbaшlыlarыn da bir чoxlarы dini - islamdan цz dюndяrdilяr" (Bax.sяh.215.) sюzlяri ilя ifadя edir. (Яlbяttя ki, Allahыndan цz dюndяrяn bir чoxlarыnыn kяndindяn dя цz dюndяrmяlяri tяяccцblц deyildir. - V.As.) 1950-ci illяrdяn "traybalizm" xяstяliyinin cяmiyyяtin bцtцn tяbяqяlяrindя юzцnя yer etmяsinin, "rцшvяtin, yalanыn, qohumbazlыьыn, tayfabazlыьыn" baш alыb getmяsinin, vяzifяlяrin, rцtbяlяrin, adlarыn, niшanlarыn alыnыb satыlmasыnыn (Bax.sяh.163-164.) sovet hяyat tяrzinя чevrilmяsini dя insanы юzцndяn vя kяndindяn uzaqlaшdыran яsas amillяr kimi qiymяtlяndirmяsi mцяllifin problemя dяrindяn yanaшdыьыnы gюstяrir. Bяli, insanlarы ikibaшlы qanunlardan, hiylяgяrliklя doldurulmuш maddяlяrdяn, iliyinя qяdяr yaltaqlыq

rada mяnim цrяyimcя olan bir шey dя vardыr ki, o da doьmalыьыn ifadяsi olan "sяn" sюzцnцn, yanlыш da olsa belя, bюyцk hяrflя yazыlmasыdыr. Mяn burada "Yanlыш da bir naxышdыr" deyimindяki hяqiqяti vя "sяn" sюzцndяki doьmalыьыn bюyцklцyцnц yaшadыm desяm, dцz olar. Kitabыnыn baшqa bir yerindя isя mцяllif: "...1960-cы illяrdяn яvvяl olan hadisяlяri... xatыrlayыb viranяyя чevrilmiш kяndя tamaшa edяndя insanыn aьlamaьы tutur" (Bax.sяh.176.) deyяrяk keчirdiyi aьrыlarы etiraf edir.

1960-cы illяrdя gюrkяmli tarixчi-etnoqraf Mяhяmmяd Nяsirlinin "Sarыbaш gяrgin яmяyin, tяbiяtlя юlцm-dirim mцbarizяsinin vя tam sosial яdalяtin hesabыna yaшamышdыr" sюzlяrini xatыrlayan (Bax.sяh.463.) mцяllif яsas bяlanыn sosial яdalяtin pozulmasы olduьu (Bax.sяh.464.) qяnaяtinя gяlir vя kяndin sosial inkiшafы цчцn tяkliflяrini vermяyi dя (Bax.sяh.465466.) unutmur.

Mцяllifя aьыr gяlяn шeylяrdяn biri dя veriliш xatirinя "Sarыbaш eyforiyasыnыn tяkrar-tяkrar efirя verilmяsi, ...Calayerя kючmцш ailяlяrdяki gяnc qыzlarы vя qocalыb яldяn dцшmцш zurnaчы Яlipaшanы Sarыbaшa gяtirяrяk ...adamlarы чaldыrыb oynatdыqdan sonra onlarыn yыxыx divaralara sыxыlыb aьladыqlarыnыn" nцmayiш etdirilmяsidir. Чцnki onun цrяyindяn:

iшdir, qardaшlar, dяrddaшlar, yurddaшlar! Bunu bilяnlяr bilirlяr, bilmяyяnlяr dя bilsinlяr!

***

Yenя dя Abdukяrim mцяllimя qoшulub Sarыbaшa kяnardan da olsa, baxmaq цчцn getdiyimiz yollarы xatыrlayыram. Sadяcя olaraq, "Sarыbaш vя Sarыbaшlыlar" kitabыnы oxuyb qurtardыьыm цчцn юzцmц tanыш yollarla getdiyim kimi hiss edirяm. Mяnя elя gяlir ki, Eskikяnddяn, Sarvageldяn, Sяngяrqaladan, Qabыrtaladan keчirяm, Pirseyid Babanыn mяzarыna salam verirяm, Шeddыxda шяhidlяrin ruhu qarшыsыnda salavat чevirir vя baш яyirяm. Sonra da Sarыbaшa цz tuturam: Salam, mяnim Sarыbaшыm!

Sяnsяn mяnim tяvяllцdцm, Sяnsяn юmrцm, gцnцm,yaшыm!

Daш qяlbli insanlarы neylяrdin, Иlahi?!

Bizdя bu soyuq qanlarы neylяrdin, Иlahi?! ...Bu dюvrdя kim, sidqц sяfa qalmayacaqmыш...

Bilmяm belя dюvranlarы neylяrdin, ilahi?!

Гурбан Щцсейн оьлу - кяндин иэид оьланларындан бириси. Ябдцлващаб Хялилов - кяндин йцзбашысы. Аллащйар (Мастер) - фабрикант. 1916-ъы илдя Ябдцлващаб йцзбашы Тифлися мцалиъяйя эетмиш, мастер Аллащйарын гонаьы олмушдур. Мастер ону мцалиъя етдирмишдир. Шякил Тифлисдя чякилиб.

1960-cы ildя 300 ailя - 1500 adam

(Bax.sяh.25.) yaшadыьыnыn шahidi

oluruq. Bяs yaxшы, necя olur ki, 1960-cы illяrdяn sonra Sarыbaшda inkiшaf lяngiyir, artыq 1984-cц ildя orada 365 nяfяr (Bax.ASE, VЫЫЫ c.

Bakы - 1984. sяh.297.), nяhayяt, hal-

“Хейбяр”. Сарыбашын мясъидиндя 1930-ъу илляря кими сахланмыш олан бир дашын . Бу шякил Эцръцстан ЕАнын академики Г.Ъ.Читайанын архивиндян эютцрцлмцшдцр. Бурада Хейбяр галасынын лабиринти верилмишдир. hazыrda isя 24 ailя - 75-я yaxыn adam (Bax.sяh.8,461.) qalыr? 1950ci ildяn Sarыbaш vя Calayer bir sovetlikdя birlяшdirilяndяn (Bax. sяh.164.), 1960-cы illяrdя kяnddя layiqli bir qonaq evi tikilяndяn (Bax.sяh.176.) sonra bu шяkildя tяrk edilmяnin sяbяbini tяkcя iqtisad arшыnы ilя юlчmяk dцzgцn deyil-

iшlяmiш nitqlяrdяn iyrяndirяndя hяmiшя belя olur. Яslindя bu, insanlarыn Sarыbaшdan incikliyi deyildi, dюvlяtя, idarячiliyя, ikiцzlц sosial siyasяtя qarшы цsyan idi.

Axы, "kolxoza юyrяшmяsi чяtin olan" (Bax.sяh.135.) daь kяndini dя daь kяndi kimi inkiшaf etdirmяk dюvlяtin яlindя elя bir чяtin iш deyildi.Цstяlik dя bяnnalarы, qalayчыlarы, boyaqчыlarы, atыcыlarы, zяrgяrlяri, dяmirчilяri, misgяrlяri, xяttatlarы, hяkkaklarы, шяbяkячilяri, kцrkчцlяri, keчячilяri, yun ustalarы, xalчaчыlarы, papaqчыlarы, dяrzilяri, qяssablarы, чarыqчыlarы, yяhяr qayыranlarы, ovчularы, dabbaqlarы (Bax. sяh.177-185.) vя s.ilя mяшhur olan vя шяhяr sяviyyяsindя tarixi inkiшaf keчirяn bir kяndi baшa dцшmяk, ona asfalt yollar чяkmяk, beynяlxalq turizmin Azяrbaycan iчindяki marшrutunu geniшlяndirmяk, Azяrbaycan qeyri-adiliyini dцyaya gюstяrmяk dя mцmkцn idi, indi dя mцmkцndцr vя haчan istяsяlяr, onda da mцmkцn olacaqdыr.

***

Prof. R.Tahirzadяnin kяndinя цz tutub etdiyi mцraciяtlяri dюnя-dюnя oxudum, dюnя-dюnя kюvrяldim vя qяhяrlяndim. O цrяk yanьыsы ilя yazыr: "...Ey doьma, ulu vя яziz kяndim, Sяn yaшamalыsan!.. ...Sяn yox olsan, "Sarыbaшlы" sюzц dя... yox olub gedяcяkdir. Necя ki, "sarvagelli", "Malaxlы" vя b. mяfhumlar ... yox olub getmiшlяr." (Bax.sяh.167.) Bu-

nidasы шяklindя Sabiranя bir aьrы keчir.

Mяdяniyyяt evi kimsяsiz, idarя binalarы yiyяsiz, 25 чarpayыlыq xяstяxanasы boш qalan, o boyda чoxmяrtяbяli orta mяktяbindя cяmi 15 шagirdi olan Sarыbaш sakini Calayerdя sяnяd alыb, mюhцr vurdurmaq цчцn (Bax.sяh.462.) 26 km. elяsinя, 26 km. dя belяsinя gedib gяlmяsin, neynяsin? Yaylaqlarы яllяrindяn alыnan, otlaqlarы onunbunun чalьыsыyla чalыnan, qanadlarы qыrыlыb quш qяddinя salыnan, qышda isti peчin qыraьыnda isinmяk яvяzinя meшяbяyi яlindяn canыnы qoymaьa yer axtaran, yazda Sarыbaшda yuva quran qaranquшlardan fяrqli olaraq Calayer vя Qax bir yana dursun, Zaqatalada vя Шяkidя, Gяncяdя, Bakыda vя Sumqayыtda, Gцrcцstanda, Orta Asiyada, Sibirdя, Rusiyada, Ukraynada, Avropada vя Amerikada yuva qurmaq цчцn daьыlышan (Bax.sяh.463.)

Sarыbaшlыlarыn ahы bizi tutmazmы, qardaшlar? Dяdяm Qorqud zamanыnda "qara чadыrda qara keчя цstцndя яylяшib, qara qoyun qovurmasы yemяyя", "Tanrы sяni qarьыyыbdыr, biz dя qarьыyrq" sюzlяrini eшitmяyя mяcbur olsa da, юzцndя gцc tapыb "sяndяnmidir, mяndяnmidir?" sualыnы verя bilяn Dirsя xan kimi (Bax. "Kitabi-Dяdя Qorqud".

Bakы, "Yazычы", 1988. Mяtnin яsli, sяh.34-35; "Kitabi-Dяdя Qorqud" ensiklopediyasы, Ы cild. Bakы, "Yeni Nяшrlяr Evi", 2000. Sяh.39.) bizim dя

papaьыmыzы yox, baшыmыzы qabaьыmыza qoyub dцшцnmяli vaxtыmыz deyilmi? Tяrk edilяn kяndlяrin por tutan yollarыnыn, gюyяrяn divarlarыnыn, bяbяklяri oyulmuш gюz kimi шцшяlяri tюkцlmцш pяncяrяlяrinin, aчыlanda юrtяni, юrtцlяndя aчanы olmayan qapыlarыnыn qarьышыnы цstцmцzя gюtцrцb bu boyda mяmlяkяti kяnd-kяnd, шяhяr-шяhяr юzцmцzdяn kцsdцrя bilяrikmi? Яcdad ruhlarыnы incitmяk, torpaьы kцsdцrmяk olarmы? Иnciyib bizlяrя yadlaшan ruhlarыn kюnlцnц almaq, kцsцb bizlяrdяn qaчan torpaьa чatmaq mцшkцl

Чейдибир Щъы Мурад оьлу Сагалов кцрк гийафясиндя, 1965-ъи ил Saьыm, salam! Solum, salam!

Kol-kos basmыш yolum, salam!

Salam, yurdum! Salam, elim!

Tanыdыnmы юz balanы, Sarvagelim?

Parasardan aшa-aшa, Kцrmцk kimi daшa-daшa Alagюzdя at oynadan, axы, mяndim!

Bяyяm mяni tanыmadыn, Eskikяndim?

Salam mяnim Sяngяrqalam!

Son mяnzilim - Qabыrtalam!

Salam цstц mamыr tutan qяbir daшыm!

Salam, mяnim Sarыbaшыm!

Zirvяsinя чыxыlmayan, daьыm, salam!

Bar-bяhяri yыьыlmayan baьыm, salam! Ичilmяyяn bulaqlarыm, iчim sяndяn!

Keчilmяyяn irmaqlarыm, keчim sяndяn!

Durul daha, Bulandыьыm, Ay baшыna dolandыьыm!

Qurban olsun sяnя baшыm, Sarыbaшыm!

Ey por tutan qapыm-bacam!

Gяlmiшяm ki, sяni aчam!

Olanlarы цrяyinя salma bir dя!

Toya hяsrяt, yasa hяsrяt qalma bir dя!

Qoy чalыnsыn "Sarыbaшы"m "Lяqihяngim"!

Qabaqdadыr hяlя cяngim!

Gяlmiшяm ki, цшцmяsin ocaq daшыm!

Sarыbaшыm!

Sarыbaшыm!

26 noyabr-26 dekabr 2013.

№ 10 (121), ОКтйабр 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.15

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и

Саьлам щяйат - тящлцкясиз щярякят Садыг ФЯТЯЛИЙЕВ

Шяki шяhяr -rayon polis шюbяsinin rяis mцavini polis polkovnik leytenantы Rizvan Ramazanovun rяhbяrliyi ilя polis яmяkdaшlarы rayonun цmumtяhsil mяktяblяrindя ЫX, X, XЫ sinif шagirdlяri ilя gюrцшlяr keчirmяyя baшlamышdыrlar.

Шяki шяhяr -rayon polis шюbяsinin rяis mцavini polis polkovnik leytenantы Rizvan Ramazanovun шаэирдляря юз тювсийялярини верир 2014-cц il октйабрын 14-дя Baш Kцngцt, 16-да Baш Шabalыd, 21-дя Qoxmuq, 23-dя Bideyiz, 28-дя ИнчяЗунуд вя 30-да ися Ибращимкянд kяndlяrindя шagirdlяrlя gюrцш keчirmiшlяr. Bu gюrцшlяr tяrtib olunmuш qrafik яsasыnda hяftяdя 2 dяfяdяn az

olmayaraq bцtцn mяktяblяrdя keчirilяcяkdir.

Gюrцшлярdя aшaьыdakы mюvzularda mяruzяlяr dinlяnilmiш vя verilяn suallar cavablaндырылмышдыр: 1. "Narkotiklяrя gяnclяr yox deyir" - polis b.leytenantы Etibar Cabbarov.

2. "Erkяn nikah vя onun fяsadlarы" - polis leytenantы Anar Xalыqov.

3. "Dini radikalizmя qarшы mцbarizя hяr birimizin borcudur" - polis leytenantы Sяlim Sяlimov.

4. "Yol hяrяkяti qaydalarыna яmяl edяk" - polis leytenantы Tural Niftalыyev.

Tяhsil шюbяsinin mяslяhяtчisi Cumay Kяrimov, Шя-

ki шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin rяisi Vцгар Иskяndяrov, Dini qurumlarla iш цzrя Dюvlяt komitяsinin шimal-qяrb bюlgяsi цzrя шюbяnin baш mяslяhяtчisi Gцндцз Paшayev vя Шяki Cцmя mяscidinin Иmamы M.Xяlilov hяr 4 чыxышla baьlы geniш mяruzя etmiшlяr.

TURAL NИFTALЫYEVИN ЧЫXЫШЫ Цmummilli liderimizin layiqli davamчыsы Cяnab Ali Baш Komandanыmыz, hюrmяtli Prezidentimiz Иlham Яliyevin apardыьы uьurlu, iqtisadi siyasяtin nяticяsidir ki, Respublikamыza xarici юlkяlяrdяn idxal olunan avtomobillяrin sayы gцnbяgцn чoxalmaqdadыr.

Avtomobillяrin sayыnыn чoxluьu yollarda hяrяkяt intensivliyinin yцksяlmяsinя, bununla yanaшы yol nяqliyyat hadisяlяrinin sayыnыn artmasыna gяtirib чыxarmышdыr. Son dюvrdя Respublikamыz яrazisindя baш vermiш yol nяqliyyat hadis-

яlяrindя piyadalarыn vurulmasы ilя nяticяlяnяn yol qяzalarы artmышdыr.

2014-cц ilin 8 ayы яrzindя (yanvar-avqust) Respublikamыz яrazisindя baш vermiш yol nяqliyyat hadisяlяrindя 63 azyaшlыnыn hяlak olmasы, 145-иnin isя xяsarяt almasы Azяrbaycan Respublikasыnыn Daxili Ишlяr Nazirliyindя ciddi narahatчыlыq doьurmuшdur.

Bildirirяm ki, cari ilin son 9 ayы яrzindя Шяki шяhяrrayon polis шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinin xidmяti яrazisindя 6 piyada avtomobillя vurulmuшdur ki, onlardan 3-ц azyaшlы olmuшdur. Bu bizi hяqiqяtяn dя чox narahat edir. Belя ki, aparыlmыш tяhlillяr gюstяrir ki, bu yol nяqliyyat hadisяlяrindя sцrцcцlяrlя yanaшы piyadalarыn da tяqsiri vardыr. Bu da o demяkdir ki, piyadalar yol hяrяkяt qaydalarыnы lazimi sяviyyяdя bilmirlяr vя ona яmяl etmirlяr.

Bildirirяm ki, hяr bir piyada yol hяrяkяti haqqыnda qanunun 40-cы maddяsini bilmяlidir. Yol hяrяkяti haqqыnda qanunun 40-cы maddяsindя piya-

da-larыn vяzifяlяri gюstяrilmiшdir: 1. Piyada sяki ilя, piyada zolaьы ilя, yol чiyinlяri ilя, bunlar olmadыqda isя velosipedчilяrin hяrяkяtini чяtinlяшdirmяmяk шяrti ilя velosiped yolu ilя hяrяkяt etmяli vя ya ayыrыcы zolaьы olan yollarda hяrяkяt hissяsinin xarici kяnarы ilя getmяlidir.

2. Dяmiryolunu, avtomobil yolunun hяrяkяt hissяsini, kцчяlяri piyada keчidlяri ilя, o cцmlяdяn yeraltы vя yerцstц keчidlяrlя, bunlar olmadыqda isя yolayrыclarыnda sяki xяtti vя yol чiyini xяtlяri boyunca keчmяlidir.

3. Yaшayыш mяntяqяlяrindяn kяnarda yolun hяrяkяt

Шяki ШRPШ DYPB YPX-нин баш inspektoru, полис лейтенанты Турал Нифталыйевин шаэирдляр шгаршысындакы чыхышы hissяsi ilя hяrяkяt etdikdя няглиййат васитяляриnin hяrяkяti istiqamяtinя qarшы getmяlidir.

4. Няглиййат васитяляриnя minmяk цчцn yolun hяrяkяt hissяsinя yalnыz няглиййат васитяляри dayandыqdan sonra чыxmaьa icazя verilir. Nяглиййат васитяляринdяn dцшdцkdяn sonra lяngimяdяn yolun hяrяkяt hissяsini tяrk etmяk lazыmdыr.

5. Hяrяkяtin nizamlandыьы yerlяrdя nizamlayыcыnыn vя ya piyada svetoforunun (iшыqforun), o olmadыqda isя, nяqliyyat svetoforunun iшarяsini яsas tutmalыdыr.

6. Yolun hяrяkяt hissяsindя zяrurяt olmadan lяngimяmяli vя dayanmamalыdыr.

7. Цstцn keчid hцququ olan, qыrmыzы vя ya gюy sayrышan iшыq vя xцsusi sяs siqnalы ilя iшarя verяn няглиййат васитяляри yaxыnlaшdыqda, yolun hяrяkяt hissяsini keчimяmяlidir.

8. Dayanmыш няглиййат васитяляриnin arxasыndan yolun hяrяkяt hissяsinя чыxmazdan яvvяl yaxыnlaшan няглиййат ва-

ситяляриnin olmadыьыnы yяqin etmяlidir.

9. Sutkanыn qaranlыq vaxtы yolun iшыqlanmayan hissяlяrindя yalnыz gюrцnцш dairяsindя няглиййат васитяляри olmadыqda yolu keчmяlidir.

10. Piayada, nizamlanmayan piyada keчidlяrinя yolun hяrяkяt hissяsindя yalnыz yaxыnlaшmaqda olan nяqliyyat vasitяlяrinяdяk mяsafяni, onlarыn sцrяtini qiymяtlяndirdikdяn vя yolu keчmяyin onlar цчцn tяhlцkяsiz olacaьыnы yяqin etdikdяn sonra чыxa bilяr.

Keчidi baшa чatdыra bilmяmiш piyadalar няглиййат васитяляриnin яks istiqamяtli hяrяkяtlяrini ayыran xяttin цstцndя dayanыb gюzlяmяlidirlяr. Piyadalar yalnыz hяrяkяtin tяhlцkяsizliyinя яmin olduqdan sonra vя svetoforun (iшыqforun) siqnalыnы nяzяrя almaqla yolu keчmяyя davam edя bilяrlяr. Автомобил гязаларындан узаг олмаг цчцн эялин Йол Щярякят Гайдаларыны юйряняк вя онлара ямял едяк.

Шяки Шящяр Тящсил Шюбясинин Yол Pолис Xидмятинин баш inspektoru, полис лейтенанты Турал Нифталыйевя тяшяккцрц

ДИГГЯТ!

ШЯКИ

ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ:

БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 10 (121), Октйабр 2014

Я ЯД ДЛ Л ИИ Й ЙЙ ЙЯ Я

-

http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua h t t p : / / b e l e d i y y e . s h e k i . o rg http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

АНОНС

9 96 6

96 il юncя яsasы qoyulan Azяrbaycan яdliyyяsi peшя bayramыnы qeyd edir... Иsrayыl ИMAMLЫ

Шяki Иnzibati-Иqtisadi Mяhkяmяsinin bюyцk mяslяhяtчisi, 2-ci dяrяcя dюvlяt qulluqчusu. (Яввяли 1-ъи сящифядя) Цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin "Mяhkяmяlяr vя hakimlяr haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasы Qanununun tяtbiq edilmяsi vя Mяhkяmя islahatlarыnыn hяyata keчirilmяsinя dair tяdbirlяr barяdя 01.12.1998-ci il tarixli 30 nюmrяli Fяrmanы ilя qцvvяyя minmiш "Mяhkяmяlяr vя hakimlяr haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasы Qanunu bu sahяdя qanunvericiliyin mцasirlяшdirilmяsi vя beynяlxalq standartlara uyьunlaшdыrыlmasы baxыmыndan mцhцm addыm olmuшdur. Bundan sonra, Цmummilli liderimizin dюvlяt quruculuьu xяttini uьurla davam etdirяn юlkя Prezidenti cяnab Иlham Яliyev tяrяfindяn яdliyyя vя mяhkяmя sisteminin mцasirlяшdirilmяsi цzrя mцhцm qяrarlar qяbul olunmuш, яdliyyя fяaliyyяtinin mцkяmmяl normativ-hцquqi bazasы yaradыlmыш, яdliyyя iшi beynяlxalq norma vя prinsiplяrя uyьunlaшdыrыlmыш, onun цzяrinя yeni mцhцm vяzifяlяr qoyulmuш, gяlяcяk inkiшafы ilя baьlы dюvlяt proqramlarы qяbul edilmiшdir.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin mяhkяmя vя яdliyyя sisteminin fяaliyyяtinin tяkmillяшdirilmяsi mяqsяdilя imzaladыьы яn mцhцm sяnяdlяrdяn biri 06.02.2009-cu il tarixli 132 nюmrяli Sяrяncamdыr. Hяmin sяrяncamla "Azяrbaycan яdliyyяsinin inkiшafыna dair 2009-2013-cц illяr цчцn Dюvlяt Proqramы" tяsdiq edilmiшdir. Hяmin "Dюvlяt Proqramы" яdliyyя orqanlarыnыn vя mяhkяmяlяrin dinamik inkiшafыnыn tяmin edilmяsi, yeni informasiya vя kommunikasiya texnologiyalarыnыn tяtbiqi, normativ-hцquqi vя maddi-texniki tяminatыn yaxшыlaшdыrыlmasы, kadr potensialыnыn gцclяndirilmяsi mяqsяdilя qяbul edilmiш vя bu istiqamяtdя bюyцk rol oynayыb.

Bundan baшqa, mяhkяmя sisteminin mцasirlяшdirilmяsi цzrя hяyata keчirilяn kюklц islahatlar чяrчivяsindя mяhkяmя fяaliyyяtinin elektronlaшdыrыlmasы vя mцxtяlif texnoloji yeniliklяrin tяtbiqi ilя baьlы qяbul edilmiш "Elektron mяhkяmя" informasiya sisteminin yaradыlmasы haqqыnda Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 13.02.2014-cц il tarixli 268 nюmrяli Sяrяncamы da qeyd etmяk istяyirяm. "Elektron mяhkяmя" informasiya sisteminin yaradыlmasы mяhkяmяyя mцraciяt imkanlarыnыn daha da geniшlяn-

mяsinя, яdalяt mцhakimяsinin hяyata keчirilmяsindя sцrцndцrmячilik vя sui-istifadя hallarыnыn qarшыsыnыn alыnmasыna, шяffaflыq vя operativliyin tяmin edilmяsinя, mяhkяmя qяrarlarыnыn icrasыna nяzarяtin effektivliyinin artыrыlmasыna, elektron kargцzarlыьыn vя sяnяd dюvriyyяsinin tяmin olunmasыna xidmяt edяcяkdir.

Gюrцndцyц kimi, юlkя Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin tяшяbbцsц ilя davam etdirilяn islahatlar vя yeniliklяr bu gцn Azяrbaycan mяhkяmяlяrini insanlarыn цmid yerinя vя problemlяrinin яdalяtli hяll olunduьu bir цnvana чevrib. Regional mяhkяmяlяrin yaradыlmasы insanlarыn

Azяrbaycanda mяhkяmя islahatlarы aparыlarkяn yeni nяsil hakimlяrin yetiшdirilmяsinя xцsusi юnяm verilir. Bunun nяticяsidir ki, юlkяnin mцxtяlif bюlgяlяrindя sosial infrastrukturla yanaшы яdliyyя orqanlarыna vя яdalяt mцhakimяsini hяyata keчirяn mяhkяmяlяrя aid olan inzibati binalarыnыn яdliyyя orqanыnыn vя mяhkяmя hakimiyyяtinin yцksяk statusuna vя qanunvericiliyin tяlяblяrinя cavab verяn binalarla yenilяnmяsi, personalыn insanlara yцksяk keyfiyyяtli xidmяti цчцn hяr cцr шяraitin yaradыlmasы яdliyyя sistemindя чalышan iшчilяrin mяsuliyyяtini birя min artыrmыш vя xidmяt keyfiyyяti dяfяlяrlя artmышdыr.

yarыmilliyi цчцn iш planыnda da Шяki Иnzibati-iqtisadi Mяhkяmяsindя "10 dekabr-Beynalxalq Иnsan Hцquqlarы Gцnц" чяrчivяsindя 01.12.2014-cц il tarixdяn hяr gцn olmaqla 10.12.2014-cц il tarixяdяk "aчыq qapы" gцnlяri elan edilmяsi vя hяmin gцnlяrdя vяtяndaшlara юz hцquqlarыnыn hяyata keчirilmяsi vя яdalяt mцhakimяsinin insanlarыn mяnafeyi naminя fяaliyyяt gюstяrilmяsi ilя baьlы izahat iшlяri aparыlmasы юz яksini tapmышdыr.

Bunlarla yanaшы, vяtяndaшlarыn qяbulu mцtяmadi olaraq hяftяnin 1-ci vя 4-cц gцnlяri olmaqla mяhkяmяnin

Эялян сайымызда: - М.Ф.Ахундовун Тифлис щяйаты; - “Дяниз юмрцнцн” дальалары; - Шякидян чыхан йоллар; - Метаидрак; - Иглим сярвятдир; - Суфизм вя Шяки ядяби мцщити; - Шякидя щейвандарлыьын вязиййяти (статистика)

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Лятифов Тещран Сабир оьлунун адына верилмиш Шяки шящяри, Дадаш Бцнйадзадя кцчяси, ев 14 цнванда йерляшян евин купчасы итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Мяммядова Зярифянин адына верилмиш Шяки шящяри, Якинчиляр (индики Ашыг Ъума) кцчяси, ев № 6 (индики № 12) цнванда йерляшян евин купчасы итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки району, Баггал кянд сакини Билалов Рямзи Йагуб оьлунун Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. mяhkяmяlяrlя daha yaxыndan tяmas etmяsinя шяrait yaradыb vя mцasir iшlяk mexanizmlяr nяticяsindя insanlarыn чoxlu sayda problemlяri mяhkяmяlяrdя юz hцquqi hяllini tapыb. Vяtяndaшlarla maariflяndirici tяdbirlяrin keчirilmяsi nяticяsindя artыq insanlarыn bюyцk яksяriyyяti mцbahisяlяrini mяhz mяhkяmяlяrя mцraciяt etmяklя hяll etmяyя цstцnlцk verir. Bu isя cяmiyyяtdя яdalяtin vя qanunчuluьun mюvqeyini xeyli gцclяndirmiшdir. Nяticяdя dюvlяt-vяtяndaш mцnasibяtlяri mюhkяmlяnmiш vя insanlarыn яdalяt mцhakimяsinя olan etibarlarы dяfяlяrlя artmышdыr.

Azяrbaycanda яdliyyя sisteminin mцasir standartlarыn tяlяblяrinя cavab vermяsindя vя bu sahяdя mцsbяt irяlilяyiшlяrin яldя olunmasыnda Azяrbaycan Respublikasыnыn яdliyyя naziri, Mяhkяmя-Hцquq Шurasыnыn sяdri cяnab Fikrяt Mяmmяdovun xidmяtlяri danыlmazdыr. Azяrbaycan Respublikasыnыn Яdliyyя naziri, Mяhkяmя-Hцquq Шurasыnыn sяdri cяnab Fikrяt Mяmmяdovun sяmяrяli rяhbяrliyi sayяsindя nazirliyin vя onun strukturlarыnыn fяaliyyяti dцzgцn vя operativ qurulur,

Bunun bariz nцmunяsi olaraq Шяki ИnzibatiИqtisadi Mяhkяmяsinin sяdrinin bir sыra яmrlяrini qeyd etmяk is-tяyirяm. Шяki Иnzibati-Иqtisadi Mяhkяmяsinin sяdrinin 09 ийун 2014-cц il tarixli 14 nюmrяli яmri ilя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin 18 iyun 2007-ci il tarixli Sяrяncamыna vя "Azяrbaycan Respublikasыnda insan hцquq vя azadlыqlarыnыn mцdafiяsinin sяmяrяliliyini artыrmaq sahяsindя Milli Fяaliyyяt Proqramы"nыn mцddяalarыna яsaslanmaqla mяhkяmяdя "Иnsan Hцquqlarы Aylыьы" чяrчivяsindя 09.06.2014-cц il tarixdяn hяr gцn olmaqla 18.06.2014-cц il tarixяdяk "aчыq qapы" gцnlяri elan edilmiш vя hяmin яmrя яsasяn vяtяndaшlara юz hцquqlarыnыn hяyata keчirilmяsi vя яdalяt mцhakimяsinin insanlarыn mяnafeyi naminя fяaliyyяt gюstяrilmяsi ilя baьlы izahat iшlяri aparыlmышdыr.

Bundan baшqa, Шяki Иnzibati-Иqtisadi Mяhkяmяsinin sяdri tяrяfindяn tяsdiq edilmiш mяhkяmяnin 2014-cц ilin ikinci

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

sяdri vя hяftяnin hяr iш gцnц olmaqla mяhkяmяnin bюyцk mяslяhяtчisi tяrяfindяn hяyata keчirilir.

Yuxarыda gюstяrilяnlяri nяzяrя alaraq qeyd etmяk istяyirяm ki, Azяrbaycanda яdalяt mцhakimяsini hяyata keчirяn mяhkяmяlяrin vя яdliyyя orqanlarыnыn fяaliyyяtinin dюvlяtin ali mяqsяdi olan insan vя vяtяndaш hцquqlarыnыn vя azadlыqlarыnыn tяmin edilmяsinя yюnяldilmяsi, habelя яdalяt mцhakimяsinin hяyata keчirilmяsi zamanы insan vя vяtяndaш hцquq vя azadlыqlarыnыn mцdafiяsinin yцksяk sяviyyяdя tяшkili, peшяkar hakim korpusunun formalaшdыrыlmasы, mяhkяmяlяrin vя яdliyyя orqanlarыnыn fяaliyyяtindя шяffaflыьыn, obyektivliyin tяmini vя digяr mцhцm mяsяlяlяrin hяlli hяr zaman diqqяt mяrkяzindяdir.

Mяn dя fцrsяtdяn istifadя edяrяk, цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin 11 noyabr 2000-ci il tarixli 566 nюmrяli sяrяncamы ilя tяsis olunmuш 22 noyabr - яdliyyя iшчilяrinin peшя bayramы gцnц mцnasibяti ilя яdliyyя iшчilяrini цrяkdяn tяbrik edirяm.

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: (994177) 4 28 02; Моб:(99450) 310 69 57. Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com municipality-sщеки@rambler.ru

www.sheki-municipality.narod.ru

Шяки району, Шяки кянд сакини Баьырова Айбяниз Ящмяд гызынын пенсийа карты итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, 21-ъи район, Сарабски кцчяси, ев 21-дя йашайан Аьайев Орхан Айдын оьлунун Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, 21-ъи район, Сабит Рящман кцчяси, ев 19-да йашайан Мустафайева Елмира Осман гызынын Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин www.sheki-ih.gov.az, Шяки Бялядиййясинин www.беледиййе.сщеки.орэ вя Канал С телевизийасынын www.каналс.az интернет сайтларындан истифадя олунмушдур.

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 4 декабр 2014-ъи ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.io.ua