MUNICIPALITY SHEKI

Page 1

newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 1

МЦГЯДДЯС РАМАЗАН БАЙРАМЫНЫЗ МЦБАРЯК!

5 йашлы

Ø Øß ßÊ ÊÈ È

МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

Á Áß ßË Ëß ßÄ Ä ÈÈ É ÉÉ Éß ßÑ Ñ ÈÈ n ne ew ws sp pa ap pe er r

о оф ф

S SH HE EK K II

M MU UN N II C C II P PA AL L II T TY Y

Шяки Бялядиййясинин органы

№ 05-08 (71-74), Май-Август 2010

w w w.n uk ha.azer s ayt. co m

В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З

ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.06.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

У Н У Т М А Й А Г ! АЬДЯРЯ, АЬДАМ, ФЦЗУЛИ, ЪЯБРАЙЫЛ ВЯ ГУБАДЛЫНЫН ИШЬАЛЫНДАН 17 ИЛ КЕЧДИ

Гардаш Тцркийянин Президенти АБДУЛЛАЩ ЭЦЛ Шякидя (ятрафлы сящифя 16-да)

ТЯБРИК ЕДИРИК ИЙУНУН 1-ДЯ AZЯRBAYCAN RESPUBLИKASЫ BAШ NAZИRИNИN MЦAVИNИ ABИD ШЯRИFOVUN 70 YAШI TAMAM OLУБ. ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИНИН КОЛЛЕКТИВИ АБИД МЦЯЛЛИМИ БУ МЦНАСИБЯТЛЯ ТЯБРИК ЕДИР, ОНА МЮЩКЯМ ЪАН САЬЛЫЬЫ АРЗУЛАЙЫР.

5

10

ВЯ

ИЪТИМАИ ТЕЛЕВИЗИЙА ВЯ РАДИО ЙАЙЫМЛАРЫ ШИРКЯТИ ЮЗЦНЦН 5, ЛИДЕР ТВ ИСЯ 10 ЙАШЫНЫ ГЕЙД ЕДИР. ЩЯР ИКИ КАНАЛ БУ ИЛЛЯРДЯ ЕВЛЯРИМИЗЯ СЕВИНЪ ЭЯТИРМИШ, БЦТЦН ДЦНЙАДА МЯШЩУРЛАШМЫШДЫР. ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИНИН КОЛЛЕКТИВИ ЩЯМ ИТВ-НИН, ЩЯМ ДЯ ЛИДЕР ТВ-НИН БЦТЦН ЯМЯКДАШЛАРЫНЫ ЙУБИЛЕЙЛЯРИ МЦНАСИБЯТИЛЯ ТЯБРИК ЕДИР.

СЕВИМЛИ АКТЙОРЛАРЫМЫЗ РАФАЕЛ ВЯ ЪОШГУНУ “БУ ШЯЩЯРДЯ” НИН 10 ЙАШЫ МЦНАСИБЯТИЛЯ ТЯБРИК ЕДИРИК. Шяки Бялядиййясинин коллективи

10 ил

ГЯЗЕТИМИЗИН 5 ЙАШЫ ТАМАМ ОЛДУ

БУ БЮЙЦК СЕВИНЪИ БИЗ ЩАМЫ ИЛЯ БЮЛЦШЦРЦК ВЯ КОЛЛЕКТИВИМИЗИ ТЯБРИК ЕДЯН БЦТЦН ИНСАНЛАРА ЮЗ МИННЯТДАРЛЫЬЫМЫЗЫ БИЛДИРИРИК. (Тябрикляр сящифя 13-дя)


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.2

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ULU ЮNDЯR HEYDЯR ЯLИYEVИN ЯZИZ XATИRЯSИ YADDAШLARDAN HEЧ VAXT SИLИNMЯYЯCЯKDИR! Bu fikir цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 87-ci ildюnцmц mцnasibяtilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя keчirilяn toplantыda sяslяnяn mяruzя vя чыxышlarda xцsusi vurьulanmышdыr.

vя fяaliyyяtindяn bяhs edяn film nцmayiш etdirilmiшdir. Toplantыda шяhяr Иcra hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlыnыn "Heydяr Яliyev vя mцstяqil Azяrbaycan" mюvzusunda mяruzяsi dinlяnilmiшdir. Mяruzяdя цmummilli liderin zяngin hяyat yolu vя чoxsahяli fяaliyyяtinin яn юnяmli mяqamlarыna toxunulmuш, onun Azяrbaycan tяhsilinin, sяhiyyяnin, mяdяniyyяtin, hцquqmцhafizя sistemi vя ordu quruculuьunun inkiшaf etdirilmяsi istiqamяtindяki яvяzsiz xidmяtlяrindяn bяhs olunmuшdur. Natiq dahi rяhbяrin dюvlяtчiliyimizin qorunmasы vя mюhkяmlяndirilmяsinя, respublikamыzыn iqtisadi tяrяqqisinя, Azяrbaycanыn beynяlxalq nцfuzunun yцksяlmяsinя gяtirib чыxarmыш siyasi xяttinin hazыrda Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla davam etdirildiyini bildirmiш, юlkяmizdя sosialiqtisadi sahяdя bюyцk irяlilяyiшlяrя nail olunduьunu diqqяtя чatdыrmышdыr. Toplantыnыn sonunda Yeni Azяrbaycan Partiyasы sыralarыna yeni daxil olan цzvlяrя vяsiqяlяr verilmiшdir.

Шяhяr rяhbяrliyi vя ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri яvvяlcя ulu юndяrin icra hakimiyyяti binasыnыn qarшыsыndakы meydanda ucaldыlan abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzmцш, xatirяsini ehtiramla yad etmiшlяr. Tяdbiri шяhяr Иcra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova aчaraq цmummilli lider Heydяr Яliyevin 87-ci ildюnцmц ilя яlaqяdar rayonda keчirilяn silsilя tяdbirlяr barяdя mяlumat vermiш, dahi rяhbяrin яziz xatirяsinin xalqыmыzыn qяlbindя daim yaшayacaьыnы, heч vaxt yaddaшlardan silinmяyяcяyini bildirmiшdir. Sonra цmummilli liderin hяyat

Heydяr Яliyev vя Azяrbaycan dюvlяtчiliyi

Ш.Б.

Milli Qurtuluш Gцnц Шяkidя rяngarяng tяdbirlяrlя geniш qeyd olunмушдur. Шяhяr icra hakimiyyяtinin tяdbirlяr planыna uyьun olaraq, яlamяtdar gцn mцnasibяtilя rayonun idarя vя tяшkilatlarыnda, tяhsil, sяhiyyя vя mяdяniyyяt mцяssisяlяrindя konfranslar, yыьыncaqlar, konsertlяr, idman yarышlarы keчirilмишдir. О ъцмлядян, иyunun 12-dя YAP Шяki tяшkilatыnda "Heydяr Яliyev vя Azяrbaycan

dюvlяtчiliyi" mюvzusunda "dяyirmi masa"keчirilmiшdir. Tяшkilatыnыn sяdri Hяsяn Hяsяnov iшtirakчыlarы яlamяtdar bayram mцnasibяtilя tяbrik etmiш, 15 iyun - Milli Qurtuluш Gцnцnцn mцstяqilliyimizin tarixinя шanlы sяhifя kimi yazыldыьыnы bildirmiшdir. Шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы, YAP Шяki tяшkilatы qadыnlar шurasыnыn sяdri, шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova, tяhsil шюbяsinin

mцdiri Firяdun Иbrahimov, "Шяki-Иpяk" ASC hяmkarlar tяшkilatыnыn sяdri Sevil Иsmayыlova vя baшqalarы чыxыш edяrяk юtяn яsrin 90-cы illяrinin яvvяllяrindя respublikamыzыn ictimai-siyasi hяyatыnda baш verяn hadisяlяri bir daha geniш tяhlil etmiш, hakimiyyяtdя olan s-яriшtяsiz rяhbяrlяrin шяxsi am-bisiyalarы ucbatыndan юlkяdя xaos, bюhran vя юzbaшыnalыьыn yarandыьыnы, Azяrbaycanыn par-чalanmaq tяhlцkяsi ilя цz-lяшdiyini nяzяrя

чarpdыrmышlar. Qeyd olunmuшdur ki, belя bir mяqamda xalqыn tяkidli tяlяbi ilя Heydяr Яliyevin Bakыya gяliшi vя hakimiyyяtя qayыdышы mцstяqilliyimizin yenidяn iti-rilmяsi tяhlцkяsinя birdяfяlik son qoymuшdur. Чox fяrяhlidir ki, bu gцn ulu юndяrin bizlяrя яrmaьan etdiyi mцstяqil Azяrbaycan Prezident Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя daha da inkiшaf edir, юlkяmiz gцndяngцnя чiчяklяnir, qabaqcыl dцnya dюvlяtlяri sыrasыnda юz yerini daha da mюhkяmlяndirir.

ШЯКИДЯ УЛУ ЮНДЯР ЩЕЙДЯР ЯЛИЙЕВИН ХАТИРЯСИНЯ ЩЯСР ОЛУНМУШ МИЛЛИ АТЦСТЦ ОЙУНЛАР ФЕСТИВАЛЫ КЕЧИРИЛМИШДИР Мядяниййят вя Туризм Назирлийинин тяшкилатчылыьы иля Шякинин Дашцз кяндиндя йерляшян Республика Атшлыг Туризм Мяркязиндя кечирилян цмуммилли лидеримиз Щейдяр Ялийевин хатирясиня щяср олунмуш Милли Атцстц Ойунлар Фестивалы баша чатмышдыр. Дюрд эцн давам едян йаришларда 12 команда иштирак етмишдир. Майын 9-да Атчылыг Туризм Мяркязиндя фестивалын тянтяняли баьланыш мярасими олмушдур. Мярасимдян яввял кечирилян ясас йарышда - чювкян ойуну цзря финал гаршылашмасында Шяки вя Аьстафа командалары цз-цзя эялмишляр. Рягиблярини 1-0 щесабы иля мяьлуб едян Шяки командасы нювбяти дяфя чювкян ойунунун галиби адыны газанмышдыр. 3-ъц йери балакянлиляри 2-1 щесабы иля мяьлуб едян Аьдам командасы тутмушдур. Фестивалын програмына дахил олан сцр папаг ойуну цзря йарышын финалында Оьуз вя Гах командалары гаршылашмышлар. Оьуз командасы рягиблярини 4-2 щесабы иля мяьлуб едяряк биринъи йери тутмушдур. 3-ъц йеря Аьъабяди командасы лайиг эюрцлмцшдцр. Папаг ойуну цзря йарышларда ися галиб адыны Исмайыллы

командасы газанмышдыр. Сонракы йерляри Йевлах вя Эоранбой командалары тутмушлар. Фестивалын галибляриня вя иштиракчы командалара Мядяниййят вя Туризм Назирлийинин диплом вя пул мцкафатлары тягдим олунмушдур. Чювкян ойунунун галибляри, ейни заманда Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин дипломлары иля мцкафатландырылмышлар. Мцкафатландырма мярасиминдя Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин башчысы Мурад Ъаббарлы, Мядяниййят вя Туризм Назирлийинин мясул нцмайяндяси Ъаваншир Ъяфяров, щабеля Атчылыг Мяркязинин вя назирлийин ямякдашлары иштирак етмишляр.

- Н.ЪАББАРЗАДЯ


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 3

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.3

ШЯKИ ШЯHЯR ИCRA HAKИMИYYЯTИNDЯ HESABAT YЫЬЫNCAЬЫ KEЧИRИLMИШDИR dяfя artaraq, 93 manat 65 qяpik tяшkil etmiшdir. Mяruzячi bildirmiшdir ki, яvvяlki illяrdя olduьu kimi, cari ilin birinci yarыsыnda da rayonda kяnd tяsяrrцfatыnыn mюvcud sahяlяrinin inkiшaf etdirilmяsi, mяhsul istehsalыnыn artыrыlmasы diqqяt mяrkяzindя saxlanыlmышdыr. 2009cu ildя rayonda cari Иyulun 20-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя ke-чirilяn fяallar yыьыncaьыnda cari ilin birinci yarыsыnыn sosial-iqtisadi inkiшafыnыn yekunlarы vя qarшыda duran vяzifяlяr geniш mцzakirя olunmuшdur. Yыьыncaqda шяhяr Иcra hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы cari ilin birinci yarыsыnыn yekunlarы vя qarшыda duran vяzifяlяrя dair hesabat mяruzяsi ilя чыxыш etmiшdir. Bildirilmiшdir ki, hesabat dюvrцndя rayonda 99 milyon 458,4 min manatlыq mяhsul buraxыlmышdыr. Bu, юtяn ilin eyni dюvrц ilя mцqayisяdя 2 faiz чoxdur. Buraxыlan mяhsulun 22 faizi dюvlяt, 78 faizi isя юzяl bюlmяnin payыna dцшцr. Иlin birinci yarыsыnda rayonda яmtяя dюvriyyяsinin hяcmi 2009-cu ilin mцvafiq dюvrцnя nisbяtяn 7,3 faiz artaraq 95 milyon 460 min manat tяшkil etmiшdir. Bu mцddяtdя rayonda 348 yeni iш yeri aчыlmышdыr. Яhalinin sosial mцdafiяsi sahяsindя gюrцlmцш iшlяrя toxunan Mурад Cabbarlы hazыrda rayonda 3368 ailяnin цnvanlы dюvlяt sosial yardыmы aldыьыnы, o cцmlяdяn cari ilin birinci yarыsыnda 657 ailяyя bu nюv yardыmыn tяyin olunduьunu bildirmiшdir. Иlin birinci yarыsыnda Dюvlяt Sosial Mцdafiя Fondunun rayon шюbяsi tяrяfindяn 26301 nяfяr яmяk pensiyaчыsыna xidmяt gюstяrilmiшdir. 2003-cц illя mцqayisяdя pensiyalarыn orta aylыq mяblяьi 3,5

Yevlax-Zaqatala-Gцrcцstan avtomobil yolunun bir hissяsi tяmir edilmiш, XVЫЫЫ яsrя aid tarix-memarlыq abidяsi olan Aшaьы Karvansarayda яsaslы tяmir-bяrpa iшlяrinя baшlanыlmышdыr. Шяhяrin mяrkяzi ilя axan Qurcana vя Dяyir-manarxы чaylarыnыn uчmuш vя daьыlmaq tяhlцkяsindя olan istinad divarlarы bяrpa olunmuш, чay yataqlarы tяmizlяnmiш, bu чaylarыn divarlarы яrazinin memarlыq цslubuna uyьun yenidяn qurulmuш, piyadalar цчцn sяki-

ilin mяhsulu цчцn 73 min 910 hektar sahяdя payыzlыq taxыl яkini hяyata keчirilmiш, indiyяdяk 67,7 min hektardan чox sahяnin taxыlы biчilmiш, 121 min 572 ton mяhsul istehsal olunmuшdur. Artыq rayonda taxыl biчini baшa чatmaq цzrяdir. Rayonda aparыlan tikinti-quruculuq iшlяri barяdя mяlumat verяn M.Cabbarlы 2010-cu ilin birinci yarыsыnda яsas kapitala yюnяldilmiш investisiyalarыn 97,9 faizinin tikinti-quraшdыrma iшlяrinя sяrf edildiyini diqqяtя чatdыrmышdыr. Bu mцddяtdя Azяrbaycan Respublikasы Milli Arxiv Иdarяsinin Шяki шяhяr filialы цчцn yeni inzibatы bina tikilib istifadяyя verilmiш, Xatirя abidяsi yenidяn qurulmuш, юlkя яhяmiyyяtli

DЦNYA TARИXИ ШЯHЯRLЯR LИQASЫNЫN BЦLLETENИNDЯ ШЯKИ HAQQЫNDA Dцnya Tarixi Шяhяrlяr Liqasыnыn (THE LEAGUE OF HЫSTORЫCAL CЫTЫES) katibliyinin hяr цч aydan bir nяшr etdirdiyi "Dцnya Tarixi Шяhяrlяr" bцlleteninin iyun 2010-cu il tarixli 55-ci sayыnda ШЯKИ haqqlnda geniш mяqalя dяrc edilmiшdir. Yaponiyada iшыq цzц gюrяn bцlletenin цz qabыьы ilя 2-ci vя 3-cц sяhifяlяri bцtovlцkdя Azяrbaycanыn qяdim шяhяri Шяkiyя hяsr olunmuшdur. Mяqalяnin mцяllifi Шяki Bяlяdiyyяsi sяdrinin birinci mцavini GЦЛНАЗ ХАНЫМ SАЛАМОВАДЫР.

lяr yaradыlmышdыr. Hazыrda Шin чayы цzяrindя kюrpцnцn, qarышыq tipli penitensiar mцяssisяnin tikintisinin, шяhяr stadionunda, mяrkяzi kitabxanada aparыlan yenidяnqurma vя tяmir iшlяrinin davam etdirildiyini, Birinci Bilяcik kяndindя inшa olunan 220 шagird yerlik mяktяb binasыnda son tamamlama iшlяrinin gюrцldцyцnц nяzяrя чarpdыran Иcra hakimiyyяtinin baшчыsы, цmumiyyяtlя ilin sonunadяk Шяki шяhяri яrazisindя 20-dяn artыq obyektin tikintisinin baшa чatdыrыlacaьыnы bildirmiшdir. Яhalinin elektrik enerjisi, tяbii qaz, iчmяli su vя digяr xidmяtlяrlя tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяrя toxunan natiq, юtяn 6 ayda Чeшmяli vя Vяrяzяt kяndlяrinя tяbii qazыn verildiyini, Иbrahimkяnd vя Aшaьы Kцngцt kяndlяrinin qazlaшdыrыlmasы, habelя Шяki шяhяrini tяbii qazla tяmin edяn boru xяttinin 18 kilometrlik hissяsinin yenisi ilя яvяz olunmasы istiqamяtindя iшlяrin davam etdirildiyini, Kiш, Baltalы vя Kюbяr Zяyzid kяndlяrindя poчt шюbяlяri цчцn yeni inzibati binalarыn tikilib istifadяyя verildiyini

diqqяtячatdыrmышdыr. Qeyd edilmiшdir ki, bu mцddяtdя mяrkяzi rayon xяstяxanasыnda Yunanыstan hюkumяtinin dяstяyi ilя yaradыlmыш endokrinoloji laboratoriya istifadяyя verilmiшdir. Hesabat dюvrцndя "Шяki - Azяrbaycanыn sяnяtkarlыq paytaxtы- 2010" ili чяrчivяsindя bir sыra tяdbirlяr, habelя Azяrbaycan Bяstя-karlar Иttifaqы vя шяhяr Иcra hakimiyyяtinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя "Иpяk yolu" Birinci Bey-nяlxalq Musiqi Festivalы keчirilmiшdir. Vurьulanmышdыr ki, "Ekologiya ili" чяrчivяsindя qяsяbя vя kяndlяrdя 230 minя yaxыn ting, habelя шяhяr яrazisindя vя magistral yollarыn kяnarыnda 30 mindяn чox aьac яkilmiш, mцhafizяsi tяшkil edilmiшdir. Mяruzяdя, hяmчinin vяtяndaшlarыn яrizя vя шikayятlяrinя baxыlmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяrя toxunulmuшdur. Yыьыncaqda чыxыш edяnlяr gюrцlmцш iшlяr vя qarшыda duran vяzifяlяrdяn geniш sюhbяt aчmышlar.

- Акиф САЛАМ

ALMANИYALЫ QONAQLAR ШЯKИNИN TURИZM POTENSИALЫ ИLЯ MARAQLANMЫШLAR Turizm sahяsindя яmяkdaшlыьыn geniшlяndirilmяsi, Azяrbaycanыn turizm potensialыnыn daha geniш tяbliь edilmяsi mяqsяdi ilя son dюvrlяr Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi tяrяfindяn Almaniyanыn qabaqcыl turizm шirkяtlяri vя kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin nцmayяndяlяri цчцn vaxtaшыrы olaraq info-tur vя press-turlar tяшkil edilir. Bu il aprelin 28-30-da Bakыda keчirilmiш "Aitf-2010" ЫX Azяrbaycan Beynяlxalq turizm vя sяyahяtlяr sяrgisi яrяfяsindя bu юlkяnin tanыnmыш turizm шirkяtlяri vя media nцmayяndяlяrinin respublikamыza nюvbяti press-turu

tяшkil edilmiшdir. Azяrbaycana sяfяr чяrчivяsindя almaniyalы qonaqlar Bakы, Шamaxы vя Qяbяlя ilя tanышlыqdan sonra mayыn 1-dя Шяki шяhяrindя olmuшlar. Qonaqlar Шяkinin turizm potensialы ilя maraqlanmыш, Kiш kяndindяki qяdim alban mяbяdini ziyarяt etmiш, Шяrq memarlыьыnыn nadir incilяrindяn olan Шяki xanlarыnыn sarayы, habelя XЫX яsrя aid tarix-memarlыq abidяsi "Yuxarы karvansara" mehmanxana kompleksi ilя tanыш olmuш, yerli sяnяtkarlarыn яl iшlяrinя baxmышlar. Шяkinin gюrmяli yerlяri vя tarixi abidяlяri ilя tanышlыq almaniyalы qonaqlarыn bюyцk maraьыna sяbяb olmuш, onlar bu qяdim diyarla turizm sahяsindя яmяkdaшlыьыn perspektivlяrini чox yцksяk qiymяtlяndirmiшlяr. Ш.Б.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 4

сящ.4

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯKИDЯ "ИPЯK YOLU" Ы BEYNЯLXALQ Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqы vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя ийунун 27-дян ийулун 2-дяк шящяримиздя "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalы кечирилмишдир. Beш gцn davam edян musiqi bayramыnda шяkililяr Koreya Respublikasыnыn folklor kollektivinin, "Sarы gяlin" Norveч-Azяrbaycan ansamblыnыn, Qara Qarayev adыna kamera orkestrinin, Bяstяkarlar Иttifaqыnыn simli kvartetinin, "Azяrbaycan Televiziya vя Radio Veriliшlяri" Qapalы Sяhmdar Cяmiyyяtinin xor kollektivi vя simfonik orkestrinin, yerli vя Bakыdan gяlmiш musiqi kollektivlяrinin, habelя Azяrbaycan Dюvlяt Opera vя Balet Teatrыnыn konsert vя tamaшalarыnы izlяmишlяr. Festivalыn gцndяliyinя uyьun olaraq, тядбирин биринъи эцнц axшam Шяki Xan sarayыnыn hяyя-tindя Qara Qarayev adыna kamera orkestrinin konserti oldu.

Щашийя: Йери эялмишкян оnu da xatыrladaq ki, orkestr Azяrbaycan musiqisinin klassiklяri Qara Qarayev vя Fikrяt Яmirovun tяшяbbцsц ilя 1964-cц ildя yaradыlmышdыr. Kollektivin ilk baш drijoru vя bяdii rяhbяri respublikanыn xalq artisti, dюvlяt mцkafatlarы laureatы Nazim Rzayev olmuшdur. Kamera orkestri 40 ildяn artыq davam edяn fяaliyyяti dюvrцndя dцnyanыn bir чox mяшhur sяhnяlяrindя, nцfuzlu beynяlxalq festivallarda iшtirak etmiшdir. Orkestrin repertuarыna Qяrbi Avropa, rus vя Azяrbaycan bяstяkarlarыnыn яsяrlяri daxildir. 1998-ci ildяn orkestrя respublikanыn xalq artisti Teymur Gюyчayev rяhbяrlik edir. T.Gюyчayevin drijorluьu ilя keчяn konsert Цzeyir Hacыbяylinin "Arazbarы" sinfonik muьamы ilя aчыlmышdыr. Konsertdя hяmчinin Motsart, Qara Qarayev, Pyotr Чaykovski, Aqшin Яlizadя, Zakir Baьыrov, Sцleyman Яlяsgяrov, Fikrяt Яmirov vя digяr bяs-tяkarlarыn яsяrlяri sяslяndirildi. Konsert tamaшaчыlar tяrяfindяn bюyцk alqышlarla qarшыlandы. Konsertin sonunda шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov шяkililяr adыndan kamera orkestrinin kollektivinя tяшяkkцr etdы. Kollektivя Иcra

Hakimiyyяtinin fяxri fяrmanы vя xatirя hяdiyyяsi tяqdim olundu. Щямин эцн Кoreya Respublikasыnыn folklor ansamblы Шяki Musiqi Texnikumunda чыxыш eтмиш вя аnsamlыn ifasы tamaшaчы-

lar tяrяfindяn alqышlarla qarшыlanмышdыр. *** Festivalыn ikinci gцnц, iyunun 28-dя Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn "Oazis" simli kvarteti Kiш kяndindяki qяdim alban mяbяdinin hяyяtindя, Koreya Respublikasыnыn folklor ansamblы isя qяdim tarix-memarlыq abidяsi olan "Yuxarы Karvansaray" mehmanxana kompleksindя konsert proqramы ilя чыxыш eтмишляr.

Шяki шяhяrindя "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn keчirilmяsi яlamяtdar hadisяdir. Mяlum olduьu kimi, юlkяmizdя mяdяni irsin qorunub saxlanmasыna, xalqыmыzыn zяngin mяdяniyyяtinin tяbliьinя xцsusi diqqяt yetirilir. Prezident Иlham Яliyevin mяdяni irsin qorunub saxlanmasыna xidmяt edяn fяrman vя sяrяncamlarы buna bariz nцmunяdir. Иcra baшчыsы bildirmiшdir ki, son dюvrdя Шяkidя bu istiqamяtdя mцxtяlif tяdbirlяrin keчirilmяsi artыq яnяnя halыnы almышdыr. Bu layihяlяrdя яsas mяqsяd xalqыmыza mяxsus zяngin tarixi-mяdяni irsi qoruyub saxlamaq vя tяbliь etmяk, bюlgяnin turizm potensialыnы geniшlяndirmяkdir. Azяrbaycanыn яdяbiyyat, incяsяnяt vя musiqi tarixindя la-

yяti юzцnяmяxsus цslubu vя ifaчыlыq яnяnяlяri ilя hяmiшя seчilmышdir. Шяkinin musiqi tяhsili sistemi dя kifayяt qяdяr geniшdir. Burada dюrd uшaq musiqi mяktяbi, bir uшaq incяsяnяt mяktяbi ilя yanaшы, uzun illяrdir ki, Musiqi Kolleci dя fяaliyyяt gюstяrir. Bizim mяqsяdimiz odur ki, bu Beynяlxalq Festivalda шяkililяr dя fяal iшtirak etsinlяr. Bu gцn hяmin kollektivlяrin yetirmяlяri sizin qarшыnыzda чыxыш edяcяklяr. Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri bildirmiшdir ki, Azяrbaycanыn яn sяfalы, dilbяr guшяsi - gюzяl Шяki diyarыnda "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalы hяlя bir neчя gцn яrzindя musiqisevяrlяri maraqlы vя rяngarяng konsert proqramlarы ilя sevindirяcяkdir.

yiqli yer tutan bir sыra bюyцk sяnяtkarlarы - XЫX яsrdя milli dramaturgiyanыn яsasыnы qoymuш Mirzя Fяtяli Axundzadя, XX яsr Azяrbaycan poeziyasыnыn korifey sяnяtkarы Bяxtiyar Vahabzadя, milli heykяltяraшlыq sяnяtimizin ilk qцdrяtli nцmayяndяsi Fuad Яbdцrrяhmanov, bяstяkarlыq sяnяtimizin parlaq simalarы Cюvdяt Hacыyev, Шяfiqя Axundova, Emin Sabitoьlu soykюkц ilя Шяki torpaьыna baьlыdыrlar. Ona gюrя dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn Шяkidя beynяlxalq sяviyyяli mяdяniyyяt bayramы keчirmяk tяшяbbцsцnя bюyцk mяmnuniyyяtlя dяstяk olmuшdur. Mяrasimdя чыxыш edяn Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri, professor Firяngiz Яlizadя bildirmiшdir ki, Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalы artыq цчцncц gцndцr ki, mцvяffяqiyyяtlя davam edir. Belя bir festivalыn mяhz Шяkidя baш tutmasы, яlbяttя, bir чox amillяrlя baьlыdыr. Шяkinin musiqi mяdяniy-

Sabah teatrsevяrlяrin qarшыsыnda ilk dяfя aчыq havada operalar gюstяrilяcяkdir. Sonda F.Яlizadя bildirmiшdir ki, bu festival яnяnя halы alacaq vя biz sizinlя hяlя чox gюrцшяcяyik. Festivalыn aчыlыш mяrasimindя Шяki Musiqi Kollecinin xoru vя xalq чalьы alяtlяri orkestri, 4 saylы Uшaq Musiqi Mяktяbinin kamera orkestri, habelя Fikrяt Яmirov adыna Azяrbaycan Dюvlяt mahnы vя rяqs ansamblы geniш konsert proqramы ilя чыxыш etmiшlяr. Proqrama Цzeyir Hacыbяylinin "Koroьlu" operasыndan "Uvertцra", Sяid Rцstяmovun "Azяrbaycan" sцitasы, Sцleyman Яlяsgяrovun "Gюzlя mяni", Rяшid Яfяndiyevin "Gяnclik" rяqsi, George Handelin "Andante", Qara Qarayevin "Sцlh" mahnыsы, Azяrbaycan xalq rяqsi "Чobanlar", Cahangir Cahangirovun "Bulaq baшыnda" rяqsi, Vasif Adыgюzяlovun "Qarabaь шikяstяsi" oratoriyasыnыn finalы vя Цzeyir Hacыbяylinin "Cяngi" яsяri daxil idi. Konsert bюyцk mцvяffяqiyyяtlя

baшa чatmышdыr.

"SARЫ GЯLИN" NORVEЧAZЯRBAYCAN ANSAMBLЫNЫN ЧЫXЫШЫ ШЯKИ TAMAШAЧЫLARЫNЫN ЦRЯYИNCЯ OLMUШDUR "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn цчцncц gцnц "Sarы gяlin" Norveч-Azяrbaycan ansamblыnыn konserti ilя yaddaqalan olmuшdur. Kiш kяndindяki qяdim alban mяbяdinin hяyяtindя ke-чirilяn konsertя шяhяr rяhbяrliyi, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri, yerli musiqisevяrlяr, habelя festival iшtirakчыlarы baxmышlar.

TЯNTЯNЯLИ AЧЫLЫШ MЯRASИMИ Иyunun 29-da axsham saatlarыnda шящяримизин qяdim tarix-memarlыq abidяsi olan "Yuxarы Karvansaray" mehmanxana kompleksinin hяyяtindя Azяr-baycan Bяstяkarlar Иttifaqы vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn tяntяnяli aчыlыш mяrasimi olmuшdur. Mяrasim iшtirakчыlarыnы яlamяtdar musiqi bayramы mцnasibяtilя tяbrik edяn шяhяr Иcra hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы bildirmiшdir ki, bюyцk tarixя, qяdim dюvlяtчilik яnяnяlяrinя, yцksяk mяdяniyyяtя malik olan

Konsertdяn яvvяl Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri, professor Firяngiz Яlizadя "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalы чяrчivяsindя Шяkidя keчirilяn tяdbirlяr barяdя яtraflы mяlumat vermiшdir. Mяrasimdя чыxыш edяn Norveчin юlkяmizdяki sяfiri Yon Ranberq bildirmiшdir ki, Kiш kяndi norveчlilяr цчцn dя doьma bir mяkandыr. Burada yerlяшяn alban mяbяdinin чox qяdim tarixi vardыr. Bizim цчцn fяrяhli haldыr ki, abidяnin bяrpasыnda Norveч hюkumяti dя yaxыndan iшtirak etmiшdir. Abidяnin yaxыnlыьыnda gюrkяmli Norveч sяyyahы Tur Heyerdalыn bцstцnцn qoyulmasы Azяrbaycanda tolerantlыьa bir nцmunяdir. Azяrbaycan vя Norveч xalqlarыnы bir sыra xцsusiyyяtlяr birlяшdirir. Bu gцn isя bizi musiqi birlяшdirяcяkdir. Bu hisslяri bizя "Sarы gяlin" Norveч-Azяrbaycan ansamblы bяxш edяcяkdir. (Арды 5-ъи сящифядя)


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 5

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.5

MUSИQИ FESTИVALЫ KEЧИRИLМИШДИR Mяlumat verilmiшdir ki, Norveч vokalчыsы Liv Runesdatter vя Azяrbaycan kamanчa ifaчыsы Elшяn Mansurovun birgя layihяsi olan "RUNESDATTER / MANSUROV" adlanan layihя 2006-cы ildяn etibarяn hяyata keчirilir. Dяyiшkяn tяrkibi olan bu ansambl Azяrbaycan muьamыnы vя Norveч xalq mahnыlarыnыn цmumi cяhяtlяrini diqqяtя чatdыrmaьы qarшыsыna mяqsяd qoymuшdur. Bu iki юlkяnin musiqi mяdяniyyяti arasыnda

oxшar cяhяt onlarda improvizя sяnяtinin mюvcudluьundan irяli gяlir. Azяrbaycan muьamы vя Norveч xalq mahnыlarы musiqi quruluшu baxыmыndan mцxtяlif olsalar da, ifadя vasitяlяri vя dramaturji keyfiyyяt etibarilя yaxыndыrlar. Layihяnin musiqi юzяyini maraqlы kяsiшmяlяr - qяdim alяt sяslяnmlяri, boьaz tembrlяri, tяbiяt vя maqnitofon lent yazыlarы, xalq musiqisinin toplanmasы zamanы яldя olunan maraqlы melodiyalar tяшkil edir. Burada xalq mahnыlarыndan gяlяn mяnbя aydыn olsa da, digяr xalqlarыn яnяnяlяri dя nяzяrя чarpыr. Bu qяdim mahnыlar muьamla birgя dяrin hissiyyata malik, poeziya ilя vяhdяtdя olan yeni bir sintez yaradыr. "RUNESDATTER/MANSUROV" - Norveч vя Azяrbaycan яnяnяvi klassik musiqisi adlы layihя ilk dяfя olaraq 2010-cu ildя Mцslцm Maqomayev adыna Azяrbaycan Dюvlяt Filarmoniyasыnda tяqdim olunmuшdur. Konsertdя "Bayatы-Шiraz", "Шцшtяr", "Zabul-Segah" muьamlarы цzяrindя improvizяlяr, "Alagюz", habelя Norveч xalq mahnыlarы ifa olunmuшdur. "Sarы gяlin" xalq mahnыsыnыn ifasы isя tamaшaчыlar tяrяfindяn hяrarяtli alqышlarla qarшыlanmышdыr. Altы nяfяrlik ansamblыn tяrkibinя Azяrbaycan tяrяfindяn Elшяn Mansurov (kamanчa), Яlяkbяr Яlяkbяrov (tar), Ehtiram Hцseynov (vokal), Norveч tяrяfindяn isя Liv

Runesdatter (vokal), Tuva Thomassen Bolstad (skripka) vя Leio Nika (akkordeon) daxildirlяr. Konsertin sonunda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova чыxыш edяrяk, ansambl цzvlяrinя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir. Kollektivin цzvlяrinя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin fяxri fяrmanlarы vя xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur.

"LEYLИ VЯ MЯCNUN" VЯ "ШAH ИSMAYЫL" OPERALARЫ ИLK DЯFЯ ШЯKИDЯ AЧЫQ HAVADA OYNANЫLMЫШDЫR "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn dюrdцncц gцnц Azяrbaycan Dюvlяt Akademik Opera vя Balet Teatrыnыn tяqdim etdiyi Цzeyir Hacыbяylinin "Leyli vя Mяcnun" vя Mцslцm Maqomayevin "Шah Иsmayыl" tamaшalarы ilя yaddaqalan olmuшdur. "Yuxarы Karvansaray" tarixi-memarlыq abidяsinin hяyяtindя keчirilяn tяdbiri aчan Azяrbaycan Dюvlяt Akademik Opera vя Balet Teatrыnыn baш rejissoru, яmяkdar incяsяnяt xadimi Hafiz Quliyev Bяstяkarlar Иttifaqыnыn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti ilя birgя hяyata keчirdiklяri bu layihяni yцksяk qiymяtlяndirmiш, festivalыn iшinя uьurlar arzulamышdыr. Teatrыn rяhbяri bildirmiшdir ki, Azяrbaycanda Ы Beynяlxalq Muьam Festivalы keчirilяrkяn muьam operalarыmыzdan olan "Leyli vя Mяcnun", "Шah Иsmayыl" vя "Aшыq Qяrib" яsяrlяrindяn kompozisiyalar qurulmuшdur. Bu kompozisiyalar hяm azяrbaycanlы, hяm dя xarici tamaшaчыlar tяrяfindяn чox yцksяk qarшыlanmышdыr. Bu gцn isя biz "Leyli vя Mяcnun" vя "Шah Иsmayыl" operalarыnы tamaшaчыlara bir az baшqa formada - kompozisiya formasыnda tяqdim edяcяyik. Dцшцnцrяm ki, bu proqram gяlяcяkdя dя davam etdirilяcяk vя daha mюhtяшяm formada xarici юlkя

tamaшaчыlarыna чatdыrыlacaqdыr. Hafiz Quliyev bildirmiшdir ki, 100 ildяn artыqdыr ki, bu tamaшalar oynanыlыr. Иndiyяdяk bu tamaшalar istяr Azяrbaycanda, istяrsя dя xaricdя yalnыz teatrlarыn sяhnяlяrindя gюstяrilmiшdir. Lakin bu tamaшalar ilk dяfя mяhz bu gцn bu festuvalda, Шяkinin qяdim memarlыq abidяsi olan "Yuxarы Karvansaray" abidяsinin hяyяtindя aчыq havada tamaшaчыlara tяqdim olunacaqdыr. Sonra tяdbir iшtirakчыlarы M.F.Axundov adыna Azяrbaycan Dюvlяt Akademik Opera vя Balet Teatrыnыn tяqdim etdiyi Цzeyir Hacыbяylinin "Leyli vя Mяcnun" vя

lar Иttifaqы vя Шяki шяhяr Иcra haki-miyyяtinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя iyunun 27-dяn iyulun 1-dяk Шяki шяhяrindя keчirilяn "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalынын iyulun 1-dя "Yuxarы Karvansaray" tarix-memarlыq abidяsinin hяyяtindя tяntяnяli baьlanыш mяrasimi oldu.

Mцslцm Maqomayevin "Шah Иsmayыl" operalarы яsasыnda hazыrlanmыш tamaшalara baxmышlar. Tamaшalarыn quruluшчu rejissoru respublikanыn яmяkdar incяsяnt xadimi Hafiz Quliyev, dirijor vя xormeysteri яmяkdar incяsяnяt xadimi Sevil Hacыyevadыr. Konsertmeysterlяr respublikanыn яmяkdar artistlяri Mяlahяt Иsamyыlova (piano) vя Elxan Mansurovdur (tar). Solistlяr respublikanыn xalq artisti Шahlar Quliyev, яmяkdar artist Tяyyar Bayramov, habelя Иlkin Яhmяdov, Vцsalя Musayeva, Arzu Яliyeva vя Иlahя Яfяndiyevadыr. Bюyцk mцvяffяqiyyяtlя baшa чatan tяdbirin sonunda Hafiz Quliyevя, habelя solistlяrя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin fяxri fяrmanlarы vя qiymяtli hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur.

tamaшaчыlar qarшыsыnda чыxыш etdilяr. Proqrama Cюvdяt Hacыyevin "Sцlh uьrunda" simfonik poemasы, Aqшin Яlizadяnin "Ana torpaq" odasы, Niyazinin "Arzu"

ИЙУЛУН 1-ДЯ "ИPЯK YOLU" Ы BEYNЯLXALQ MUSИQИ FESTИVALЫ BAШA ЧATDЫ Azяrbaycan Bяstяkar-

Mяrasimdя "Azяrbaycan Televiziyasы vя Radio Veriliшlяri" Qapalы Sяhmdar Cяmiyyяti Niyazi adыna simfonik orkestri vя Cahangir Cahangirov adыna xoru, habelя Шяkili Яlяsgяr adыna Musiqi Kollecinin xor kollektivi geniш konsert proqramы ilя

romansы, Bizenin "Karmen" operasыndan Qaraчы mahnыsы, Firяngiz Яlizadяnin "Иntizar" operasыndan duet, Azяrbaycan xalq mahnыsы "Qaragilя", Cahangir Cahangirovun "Fцzuli" kantatasы (ЫЫ hissя), Bramsыn "Macar rяqsi", Qara Qarayevin "Yeddi gюzяl" baletindяn "Vals" vя Цzeyir Hacыbяylinin "Koroьlu" operasыndan "Чяnlibel xoru" daxil idi. Kollektivlяrin hяr bir чыxышы tяlяbkar Шяki tamaшaчыlarы tяrяfindяn alqышlarla qarшыlandы. Konsertdяn sonra Шяki шяhяr Иcra hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn yцksяk sяviyyяdя keчirilmяsini tяmin etdiyinя gюrя festivalыn bяdii rяhbяri, Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri, professor Firяngiz Яlizadяyя шяhяr icra hakimiyyяtinin fяxri fяrmanы vя "Yuxarы Karvansaray" tarix-memarlыq abidяsinin яks olunduьu rяsm яsяrini tяqdim etdi. Bundan яlavя, "Azяrbaycan Televiziyasы vя Radio Veriliшlяri" QSC Niyazi adыna simfonik orkestrinin bяdii rяhbяri vя dirijoru respublikanыn Яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi Azad Яliyevя, C.Cahangirov adыna xorun bяdii rяhbяri vя dirijoru Шяhla Яlяkbяrovaya, Шяki Musiqi Kollecinin direktoru Sяrdar Шяrifova, solistlяr respublikanыn Яmяkdar Artisti Gцlnaz Иsmayыlovaya, Sяbinя Яsяdovaya, respublika muьam mцsabiqяsinin laureatы Gцllц Muradovaya, habelя "Azяrbaycan Televiziya vя Radio Veriliшlяri" Qapalы Sяhmdar Cяmiyyяtinin rяhbяrliyinя dя Шяki шяhяr Иcra hakimiyyяtinin fяxri fяrmanlarы tяqdim edildi.

- Намиг ЪАББАРЗАДЯ


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.6

05-08 (71-74), Май-Август 2010

" "ИИP PЯ ЯK K Y YO OL LU U" " ЫЫ B BE EY YN NЯ ЯL LX XA AL LQ Q М МУ УС СИИГ ГИИ Ф ФЕ ЕС СТ ТИИВ ВА АЛ ЛЫЫ FИRЯNGИZ ЯLИZADЯ: "Festival чox uьurlu keчmiшdir"

Шяhяrimizdя keчirilяn "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn yekunlarы ilя baьlы AzяrTAc-ыn mцxbirinin "Festivalыn yekunlarыndan razы qaldыnыzmы?" sualыna festivalыn bяdii rяhbяri, Azяrbaycan Bяstя-karlar Иttifaqыnыn sяdri, YUNESKOnun "Sцlh naminя incяsяnяt xadimi" Firяngiz Яlizadя aшaьыdakыlarы bildirmiшdir: -Hяr bir iшin baшlanьыcы чox чяtin olur. Mяnя elя gяlir ki, ilk dяfя keчirilmяsinя baxmayaraq, Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalы чox uьurlu keчdi, maraqlы vя rяngarяng proqramы ilя yadda qalacaqdыr. Burada tяbii ki, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin yцksяk tяшkilatчыlыьыnы, yerli musiqi kollektivlяrinin fяal iшtirakыnы xцsusi qeyd etmяk lazыmdыr. Festivalыn proqramы rяngarяng, eyni zamanda чox чяtin idi. Чцnki proqramda mцxtяlif kollektivlяrin чыxышы, muьam operasыndan baшlamыш ustad dяrsinя qяdяr hяr шey var idi. Belя festivallar чox nadir hallarda keчirilir. Ona gюrя ki, adяtяn festivallar mцяyyяn nюvlяrя aid olur. Mяsяlяn, pianoчular festivalы, mцasir musiqi festivalы, klassik musiqi festivalы vя sair. "Иpяk yolu" festivalы isя bu nюvlяrin hamыsыnы sanki юzцndя cяmlяшdirmiшdi. Bu konsertlяri izlяyяn insanlar hяr gцn yeni bir шey kяшf edirdilяr. Bir gцn kamera orkestrini dinlяdilяr, ertяsi gцn xalq чalьы alяtlяri orkestrinin чыxышыnы izlяdilяr, hяmчinin чox gюzяl rяqslяrя baxdыlar. Biz hяm dя Azяrbaycan xalqыnыn zяngin musiqisinin, zяngin mяdяniyyяtinin canlы шahidi olduq. Festivalda bir sыra юlkяlяrin nцmayяndяlяri чыxыш etmiшlяr. Koreyadan gяlmiш ansamblыn tяqdim etdiyi 25 dяqiqяlik kompozisiyada biz sanki dяrviшlяrin ritminя qulaq asdыq. Gюrkяmli alimimiz Yaqub Mahmudovun bildirdiyi kimi, bu ritmlяrdя biz tцrk vя Koreya xalqlarы arasыnda olan yaxыnlыьы bir daha hiss etdik. Kiш kяndindяki qяdim alban mяbяdindя "Sarы gяlin" Norveч-Azяrbaycan ansamblы чox maraqlы proqramla чыxыш etdi. Burada sanki paralel inkiшaf edяn iki musiqi mяdяniyyяti gюzlяrimiz юnцndя bir-biri ilя qovuшdu. Festivalыn kulminasiya nюqtяsi isя, шцbhяsiz ki, ilk dяfя aчыq havada muьam operalarы яsasыnda hazыrlanmыш tamaшa-kompozisiyalarыn tяqdimatы oldu. Цzeyir Hacыbяylinin "Leyli vя Mяcnun", Mцslцm Maqomayevin "Шah Иsmayыl" operalarы indiyяdяk hяmiшя opera sяhnяlяrindя gюstяrilmiшdir. Biz o dekorlarы, kostyumlarы hяmiшя teatrlarda gюrmцшцk. Festivalda bu operalar ilk dяfя olaraq aчыq havada, tяbii dekorlarla, tяbii шяraitdя gюstяrildi. Biz o gюzяl anlarы birlikdя yaшadыq. Festivalыn adы ("Иpяk yolu") konsertlяrin mюvzusunda da юzцnц bцruzя verirdi: "Oazis" kvarteti, "Sarы gяlin" mahnыsы, "Leyli vя Mяcnun". Bilirsiniz ki, oazis sяhrada "Иpяk yolu" ilя gedяn karvanыn heyяtini tяшkil edяn sяyahяtчilяrin hяsrяtlя

gюzlяdiyi яn gюzяl mяkandыr. Kim bilir, bяlkя dя bu sяyahяtlяr zamanы sяyyahlar "Sarы gяlin" mahnыsыnы dяfяlяrlя zцmzцmя etmiшlяr. "Leyli vя Mяcnun" юzц dя sяhra ilя baьlы bir яsяrdir. Mяcnun iztirablar keчirяndя sanki sяhrada юzцnя bir mцhit tapыr, dincяlir. Шяkinin yalnыz ipяk istehsal edяn deyil, hяm dя "Иpяk yolu" цzяrindя bir шяhяr olduьu festivalыn mюvzularыnda da юzцnц qabarыq bцruzя vermiшdir. Mяnя elя gяlir ki, чox gюzяl festival oldu vя Шяki camaatы da festivala bюyцk maraq gюstяrdi. Festivalda mцxtяlif юlkяlяrin - Koreya, Norveч vя Rusiyanыn sяfirlяri dя iшtirak etmiшlяr. Bu, festivala olan bюyцk maraqdan irяli gяlirdi. Bir sюzlя, festival gюzlяdiyimiz nяticяlяri vermiшdir.

tarixi vardыr". Liv Runesdatter Vestfold vя Rogalandыn nadir musiqi яnяnяsini davam etdirяn azsaylы Norveч ifaчыlarыndandыr. Hazыrda unudulmuш olan, 1860-cы ilя aid xalq mahnыlarыnы aшkarlayan Liv Runesdatter 7 il яvvяl yeni tяdqiqat vя layihяnin baшlanьыcыnы qoymuшdur. Altы il mцddяtindя "Syng hjerte" layihяsi цzяrindя чalышmыш, aшkar etdiyi musiqi parчalarыnыn mяnsub olduьu яnяnяni araшdыrmыш vя юzцnяmяxsus iшlяmiшdir. Liv Runesdatterin 2008-ci ildя "Syng hjerte" adlы albomu buraxыlmышdыr.

tivallarыn xalqlarыmыz arasыnda dostluq яlaqяlяrinin daha da mюhkяmlяnmяsinя bюyцk tюhfяlяr verяcяyinя яminliyini ifadя etmiшdir.

BЯSTЯKARLAR ИTTИ FAQЫNЫN NЦMAYЯNDЯLЯRИ ШЯKИ ZИYALЫLARЫ ИLЯ GЮRЦШMЦШLЯR Festivalыn proqramыna uyьun olaraq iyunun 30-da Musiqi Kollecindя Azяrbaycan Bяstя-karlar Иttifaqы nцmayяndя heyяtinin Шяki ziyalыlarы ilя gюrцшц olmuшdur. Шяhяr icra hakimiyyяti

dan iшtirakы ilя Azяrbaycanda hяyata keчirilяn layihяlяr barяdя mяlumatvermiшdir. Tяdbirdя чыxыш edяn Bяstяkarlar Иttifaqыnыn katibi, xalq artisti, professor Ramiz Zюhrabov Beynяlxalq Festivalыn яhяmiyyяtindяn danышmыш, festivalda Шяkinin xor vя orkestrinin чыxышыnы professionallыq baxыmыndan чox yцksяk qiymяtlяndirmiшdir. Bяstяkarlar Иttifaqыnыn mяsul katibi, sяnяtшцnaslыq namizяdi Lalя Hцseynova, idarя heyяtinin цzvц, bяstяkar Faiq Naьыyev, ittifaqыn цzvц, sяnяtшцnaslыq namizяdi Ceyran Mahmudova, Qara Qarayev adыna kamera orkestrinin rяhbяri, xalq artisti Teymur Gюyчayev, Helsinki Musiqi Akademiyasыnыn professoru Nikita Yujanin dя чыxыш etmiшlяr. Bяstяkarlar Иttifaqыnыn nцmayяndяlяri Шяki ziyalыlarыnыn, musiqiчilяrin чoxsaylы suallarыnы cavablandыrmышlar.

FИNLANDИYALЫ PRO FESSOR ШЯKИDЯ USTAD DЯRSLЯRИ KEЧMИШDИR

Корейа нцмайяндя щейяти Шяки Бялядиййясиндя

LИV RUNESDATTER: "Aзярбайъан халг мусигисиня вурьунам"

QЯDИM ШЯKИ ИLЯ TANЫШLЫQ FESTИVAL ИШTИRAKЧЫLARЫNЫN ЦRЯYИNCЯDИR

Шяkidя keчirilяn "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn iшtirakчыsы, "Sarы gяlin" Norveч-Azяrbaycan ansamblыnыn yaradыcыlarыndan olan norveчli bяstяkar vя vokalчы Liv Runesdatter AzяrTAc-a mцsahibяsindя demiшdir: "Azяrbaycana ilk dяfя bu ilin mayыnda sяfяr etmiшяm. Azяrbaycan xalqы haqqыnda tяяssцratыm чox yцksяkdir. Xцsusilя qonaqpяrvяrliyiniz, elяcя dя vяtяnpяrvяrliyiniz чox xoшuma gяlir. Zяngin musiqi mяdяniyyяtiniz vardыr. Xalq musiqinizi, elяcя dя muьamlarыnыzы uшaqlыqdan sevirяm. Bяstяkar Firяngiz Яlizadяnin яsяrlяri ilя dя maraqlanыram. Шяkidя keчirilяn festivalda iшtirak etmяyimdяn чox mяmnunam. Gюrцrяm ki, bu шяhяr Azяrbaycanыn dilbяr bir guшяsidir, qяdim

"Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn iшtirakчыsы, Cяnubi Koreyanыn "Samuinori" folklor ansamblыnыn meneceri Yeonq Eonmyeon Azяrbaycanыn bu qяdim шяhяri ilя tanышlыqdan чox mяmnun qaldыqlarыnы bildirmiшdir. Qonaq AzяrTAc-a mцsahibяsindя qeyd etmiшdir ki, ansambl 20 ilя yaxыndыr fяaliyyяt gюstяrir. Cяnubi Koreyanыn яn tanыnmыш folklor kollektivlяrindяn biridir. Ansambl dцnyanыn bir чox юlkяsindя qastrol sяfяrlяrindя olmuш, mцxtяlif festivallarda iшtirak etmiшdir. Azяrbaycana ilk dяfяdir ki, sяfяr etmiшdir. Qonaq qяdim Шяki diyarыnыn юzцnяmяxsus milli xцsusiyyяtlяrinя, qonaqpяrvяrliyinя, tяbiяtinя, zяngin tarixi abidяlяrinя, sяnяtkarlыq nцmunяlяrinя, o cцmlяdяn musiqisinя heyran qaldыqlarыnы bildirmiш, belя fes-

baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova Beynяlxalq Musiqi Festivalы чяrчivяsindя son цч gцndя hяyata keчirilяn tяdbirlяr barяdя danышmышdыr. Bildirmiшdir ki, festivalda iшtirak edяn kollektivlяr Шяkinin mцxtяlif mяkanlarыnda Xan Sarayыnda, Kiш kяndindяki alban mяbяdindя, qяdim tarixi memarlыq abidяsi olan "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksindя musiqisevяrlяr qarшыsыnda юz mяharяtlяrini gюstяrmiшlяr. Qara Qarayev adыna Kamera Orkestrinin, Bяstяkarlar Иttifaqыnыn "Oazis" simli kvartetinin, Cяnubi Koreyanыn folklar, "Sarы gяlin" Norveч-Azяrbaycan vя Fikrяt Яmirov adыna Dюvlяt Mahnы vя Rяqs ansambыllarыыnыn, habelя Шяkinin xor vя orkestrinin чыxышы tamaшaчыlar tяrяfindяn bюyцk rяьbяtlя qarшыlanmышdыr. Bu gцnlяr Шяkinin, sюzцn hяqiqi mяnasыnda, musiqi, festival шяhяrinя чevrildiyini diqqяtя чatdыran natiq, belя bir mюtяbяr musiqi bayramыnы bяxш etdiklяrinя gюrя шяhяr rяhbяrliyi adыndan festivalыn bяdii rяhbяri, Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri, professor Firяngiz Яlizadяyя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir. Firяngiz Яlizadя "Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn artыq Azяrbaycanыn musiqi hяyatыnda яlamяtdar bir hadisяyя чevrildiyini bildirmiшdir. Diqqяtя чatdыrmышdыr ki, festivala Azяr-baycanda fяaliyyяt gюstяrяn bir sыra xarici юlkя sяfirliklяrinin tяmsilчilяrinin qatыlmasы bu tяdbirin bюyцk яhяmiyyяtini nцmayiш etdirir. Иttifaqыn sяdri festivalыn keчirilmяsinя gюstяrdiklяri hяrtяrяfli dяstяyя gюrя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin rяhbяrliyinя minnяtdarlыьыnыbildirmiшdir. F.Яlizadя Bяstяkarlar Иttifaqыnыn fяaliyyяti, qurumun yaxыn-

"Иpяk yolu" Ы Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn proqramыna uyьun olaraq, Helsinki Musiqi Akademiyasыnыn professoru, ifaчыlыq sяnяti цzrя doktor, fяlsяfя doktoru Nikita Yujanin iyunun 29da Шяkili Яlяsgяr adыna Шяki Musiqi Kollecindя tяlяbяlяrя ustad dяrsi keчmiшdir. Kollecin direktoru Sяrdar Шяrifov musiqi ifaчыlыьы sahяsindя yцksяk mцtяxяssis olan finlandiyalы professorun bu tяhsil ocaьыnda ustad dяrslяri keчmяsini kollecin hяyatыnda яlamяtdar hadisя kimi qiymяtlяndirmiшdir. Mяlumat verilmiшdir ki, Bakыda anadan olmuш Nikita Yujanin sonralar Bakы vя Leninqrad konservatoriyalarыnda fortepiano ixtisasы цzrя tяhsil almыш, 20 ildяn artыq Sankt-Peterburq Konservatoriyasыnda kaferda mцdiri, fortepiano fakцltяsinin dekanы olmuшdur. Uzun illяr Qnesinlяr adыna Musiqi Akademiyasыnda (Moskva), habelя Finlandiyanыn, Yaponiyanыn (Osaka, Tokio), Almaniyanыn konservatoriya vя universitetlяrindя dяrs demiшdir. M.Yujanin bir sыra nцfuzlu beynяlxalq mцsabiqяlяrin mцnsiflяr heyяtinin цzvц olmuшdur. Onun tяlяbяlяri arasыnda 20-dяn artыq beynяlxalq mцsabiqя laureatы, ABШ, Rusiya, Fransa vя digяr юlkяlяrin konservatoriya vя universitetlяrindя чalышan professor vя yцksяk fяxri adlara layiq gюrцlяnlяr, hяtta YUNESKO-nun "Sцlh naminя incяsяnяt xadimi" vardыr. N.Yujanin dцnyanыn bir sыra юlkяlяrindя, o cцmlяdяn ABШ, Yaponiya, Rusiya, Almaniya, Finlandiya, Иtaliya, Чin, Asiya юlkяlяri, Шяrqi Avropa, Latыn Amerikasы, Afrikada simfonik orkestrlяrlя чыxыш edяrяk solo konsertlяr vermiш, ustad dяrslяri vя simpoziumlar keчirmiшdir. O, ABШ, Yaponiya, Finlandiya, Rusiya, Ekvador, Azяrbaycan vя baшqa юlkяlяrdя beynяlxalq festival vя mцsabiqяlяr tяшkil etmiшdir. N.Yujanin, hяmчinin bir sыra beynяlxalq mцsabiqя vя festivallarыn, o cцmlяdяn, S.Rachmaninov Иnternational Competitions and Festivals USA, Los Angeles-in "art-director"udur. Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri, professor Firяngiz Яlizadя Beynяlxalq Musiqi Festivalы чяrчivяsindя keчirilяn tяdbirlяr barяdя mяlumat vermiшdir. Nikita Yujanin tяlяbяlяrя ifaчыlыq sяnяti barяdя mяruzя etmiшdir. Sonda Firяngiz Яlizadя Musiqi Kollecinя royal hяdiyyя etmiшdir.

- М.НЯБИБЯЙОВ


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 7

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.7

ДАЬЫСТАН ПРЕЗИДЕНТИ АЗЯРБАЙЪАНЫН ШИМАЛ-ГЯРБ БЮЛЭЯСИНЯ СЯФЯРИ ЧЯРЧИВЯСИНДЯ ШЯКИДЯ ОЛМУШДУР Азярбайъанда сяфярдя олан Русийа Федерасийасы Даьыстан Республикасынын Президенти Магомедсалам Магомедов майын 25-дя республикамызын шимал-гярб бюлэясиня эялмишдир. Даьыстан Президентинин бюлэяйя сяфяри Загатала районундан башламышдыр. Загатала щава лиманында Президент Магомедсалам Магомедову вя онун рящбярлик етдийи нцмайяндя щейятини район иъра щакимиййятинин башчысы Мцбариз Ящмядзадя сямимиййятля гаршыламышдыр. Гысамцддятли эюрцшдян сонра нцмайяндя щейяти Шякийя йола дцшмцшдцр. лар.

Шяки иля танышлыг бюлэянин ян ири сянайе мцяссисяси олан "Шяки-Ипяк" Ачыг Сящмдар Ъямиййятиндян башламышдыр. Шящяр иъра щакимиййятинин башчысы Мурад Ъаббарлы Президент Магомедсалам Магомедову

мцяссисянин щяйятиндя мещрибанлыгла гаршыламышдыр. Сонра Даьыстан нцмайяндя щейяти мцяссисянин барамаачан, памбыг сап яйирян, халча тохуйан сехляриндя истещсал просеси иля йахындан таныш олмуш-

Сонра гонаглар чешидляр залында мцяссисядя тохунан тябии ипяк халчалара, парча, кялаьайы вя диэяр мящсуллара бахмышлар. Даьыстан Президентиня мцяссисядя тохунан ипяк халча щядиййя едилмишдир. Президент Магомедсалам Магомедов мцяссисянин хатиря китабына цряк сюзлярини йазмышдыр. Даща сонра Даьыстан нцмайяндя щейяти Хан сарайында олмушдур. Президент Магомедсалам Магомедов сарайын ейванындан Шякинин гядим мящялляляринин мянзярясини сейр етмишдир. Шяки шящяр Иъра щакимиййятинин башчысы Мурад Ъаббарлы Даьыстан Президентиня Хан сарайынын тясвир олундуьу рясм ясяри щядиййя етмишдир. Президент Магомедсалам Магомедов ися сарайын рящбярлийиня Даьыстанын тарихи абидяляриндян бящс едян китаб баьышламышдыр.

Сонра нцмайяндя щейяти "Йухары карвансара" мещманхана комплексиня баш чякмишдир. Гонаглар карвансаранын щяйятиндя чай сцфрясиня гонаг олмушлар.

YAPONИYA HЮKUMЯTИNИN KЮMЯYИ ИLЯ ШЯKИDЯ DAHA BИR LAYИHЯ REALLAШMЫШDЫR

Avqustun 18-dя Шяkidя Yaponiya hюkumяtinin "Ot kюklяri vя insan tяhlцkяsizliyi qrant yardыmы Proqramы" чяrчivяsindя reallaшdыrыlan "Шяki rayonunun Dя rяhamamы vя Gяncяli icmalarыnda чay qыraьыnыn vя чaylardakы vяziyyяtin yaxшыlaшdыrыlmasы" layihяsinin baшa чatmasы mцnasibяtilя mяrasim keчirilmiшdir. Tяdbirdя Yaponiyanыn юlkяmizdяki sяfiri Masamitsu Oki, шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri vя mяhяllя sakinlяri iшtirak etmiшlяr. Mяrasimi giriш sюzц ilя aчan layihяnin rяhbяri, "Шяki Ekologiya vя Tяhsil Mяrkяzi" Gяnclяr Иctimai Birliyinin sяdri Яlirza Mяhяrrяmov bildirmiшdir ki, ekoloji tяhlцkяsizlik insanlarыn hяyat vя saьlamlыьыnыn яn mцhцm amilinя чevrilmiш, yer sivilizasiyasы real ekoloji fяlakяt tяhlцkяsi qarшыsыnda qalmышdыr. Юlkяmizdя bu problemin hяlli, tяbiяtin mцhafizяsi vя ekologiyanыn yaxшыlaшdыrыlmasы mяsяlяlяri istяr hюkцmяtin, istяrsя dя hяr bir vяtяndaшыn mяqsяdyюnlц fяaliyyяtinin tяrkib hissяsi olaraq qalыr. Sevindirici haldыr ki, ekoloji problemlяrin hяllinя yerli ictimai birliklяr vя tяшkilatlar da юz tюhfяlяrini vermяkdяdirlяr. Belя tяшkilatlardan olan "Шяki Ekologiya vя Tяhsil Mяrkяzi" Gяnclяr Иctimai Birliyi uzun mцddяtdir ki, яhali arasыnda ekoloji maariflяndirmя iшlяri ilя mяшьul olur.

Иctimai Birliyin sяdri bildirmiшdir ki, layihяnin яsas mяqsяdi Dяyirmanarx vя Qurcanчay чay yataqlarыnыn 6250 kvadratmetrinin tullantыlardan tяmizlяnmяsi, 580 metr чayqыraьы hasarыn yenidяn qurulmasы vя gяlяcяkdя чaylarыn чirklяndirilmяsinin qarшыsыnы almaq цчцn yerli яhali arasыnda maariflяndirmя iшlяrinin aparыlmasыdыr. Mяrasimdя чыxыш edяn шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы "Ekologiya ili" чяrчivяsindя юlkяmizdя, elяcя dя Шяkidя geniшmiqyaslы tяdbirlяrin hяyata keчirildiyini diqqяtя чatdыrmыш, Yaponiya hюkumяtinin dяstяyi ilя hяyata keчirilяn bu layihяnin шяhяrin sosial-iqtisadi hяyatы цчцn чox mцhцm яhяmiyyяt kяsb etdiyini vurьulamышdыr. Иcra baшчыsы layihяnin hяyata keчirilmяsinя gюstяrdiyi kюmяyя gюrя шяhяr sakinlяri adыndan sяfir Masamitsu Okiyя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir. Mяrasimdя чыxыш edяn Yaponiyanыn юlkяmizdяki sяfiri Masamitsu Oki bildirmiшdir ki, belя layihяlяrin hяy-

ata keчirilmяsi Azяrbaycan Prezidentinin 2010-cu ili "Ekologiya ili" elan etmяsi tяшяbbцsц ilя uzlaшan Yaponiya sяfirliyinin Azяrbaycanda яtraf mцhitin mцhafizяsinя tюhfя vermяk siyasяtinin bir tяzahцrцdцr. Sяfir bildirmiшdir ki, Yaponiya hюkumяtinin "Ot kюklяri vя insan tяhlцkяsizliyi qrant yardыmы Proqramы" Azяrbaycanda 2000-ci ildяn hяyata keчirilir. Bu proqram чяrчivяsindя reallaшdыrыlan layihяlяr яtraf mцhit, sosial mцdafiя, sяhiyyя, tibb, tяhsil vя digяr sahяlяri яhatя edir. Иndiyя kimi bu proqram чяrчivяsindя Azяrbaycanda цmumi mяblяьi 9 milyon 390 min ABШ dollarы olan 129 layihя hяyata keчirilmiшdir. Иcrasы baшa чatan bu layihяnin dяyяri isя 95 min 760 ABШ dollarыdыr. Rяmzi qыrmыzы lent kяsildikdяn sonra mяrasim iшtirakчыlarы Dяyirmanarx vя Qurcanчay чay yataqlarыnda aparыlan iшlяrlя yaxыndan tanыш olmuшlar. Sяfirя Шяki Xan sarayыnыn tяsvir olunduьu rяsm яsяri hяdiyyя edilmiшdir.

Шякийя сяфярини баша чатдыран Даьыстан Республикасынын Президенти Магомедсалам Магомедов щямин эцн Гябяляйя йола дцшмцшдцр.

B U ИL A LИ M ЯK TЯBLЯRЯ QЯBUL ИMTAHANLARЫNDA 70 0 B A L T OP LA M ЫШ 7 ABИT URUYENT DЯN BИRИ ШЯKИLИDИR Gцnel Abdullayeva! O, 10-cu sinfя qяdяr Kiчik Dяhnя kяnd mяktяbindя, 11-ci sinfi isя "Araz" hazыrlыq kursunda tяhsil almышdыr. Bu барядя бизя Gцnelin atasы Елдар Абдуллайев мялумат верди. О, hяm dя яlavя etdi ki, qыzы vaxtilя bяrk xяstяlяnmiш vя uzun mцddяt heч bir qida qяbul etmямишдир. Bu hadisяdяn sonra isя onda fitri istedat meydana gяlмишдир. ШЯKИ BЯLЯDИYYЯSИNИN KOLLEKTИVИ ДЯ GЦNELИ ВЯ БУ ИЛ АЛИ МЯКТЯБЛЯРЯ ГЯБУЛ ОЛМУШ БЦТЦН МЯЗУНЛАРЫ TЯBRИK EDИR, ONЛАРАA TЯHSИLDЯ BЮYЦK MЦVЯFFЯQИYYЯTLЯR ARZULAYИR. Ону да гейд едяк ки, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя builki qяbul imtahanlarыnda 500-700 bal toplayыb ali mяktяblяrя daxil olmuш, gяnclяr vя onlarыn valideynlяri ilя шяhяr rяhbяrliyinin gюrцшц olmuшdur. Qяbul imtahanlarыnda Шяki mяzunlarыnыn gюstяrdiklяri nяticяlяr barяdя mяlumat verяn шяhяr tяhsil шюbяsi mцdirinin яvяzi Bяhyяddin Qцvvяtov bildirmiшdir ki, bu il цmumtяhsil mяktяblяrini bitirmiш 1656 mяzundan 1165 nяfяri ali mяktяblяrя sяnяd vermiш, onlardan 517 nяfяri tяlяbя adыnы qazanmышdыr. Sevindirici haldыr ki, qяbul imtahanlarяnda mяzunlardan 90 nяfяr 500-dяn 600 baladяk, 29 nяfяr isя 600 baldan yuxarы nяticя gюstяrmiшdir. Natiq qяbul imtahanlarыnda Gцnel Abdullayevanыn 700 bal toplayaraq respublika цzrя яn yцksяk nяticя яldя etmяsinin Шяkinin tяhsil hяyatы цчцn чox яlamяtdar hadisя olduьunu xцsusi vurьulamышdыr.

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 8

сящ.8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

МЦЩАРИБЯ ВЕТЕРАНЛАРЫНА ЙУБИЛЕЙ МЕДАЛЛАРЫ ТЯГДИМ ЕДИЛМИШДИР Шяки шящяр щярби комиссарлыьында мцщарибя ветеранларына "1941-1945-ъи илляр Бюйцк Вятян мцщарибясиндя Гялябянин 65 иллийи" йубилей медалынын тягдим олунмасы мцнасибятиля тянтяняли мярасим кечирилмишдир. Мцщарибя вя ямяк ветеранларынын, иътимаиййят нцмайяндяляринин иштирак етдийи тядбирдя чыхыш едян шящяр Иъра щакимиййятинин башчысы Мурад Ъаббарлы, районун щярби комиссары Ябдцлхалиг Хялилов ветеранлары яламятдар тарихи эцн мцнасибятиля тябрик етмиш, онлара хош арзуларыны билдирмишляр. Мялумат верилмишдир ки, мцщарибядя иштирак етмиш 14 мин 896 шякили дюйцшчцдян 9 миня йахыны эери гайытмамышдыр. Юлкядя Бюйцк Вятян мцщарибяси ветеранларына даим йцксяк диггят вя гайьы эюстярилир. Президентин сон сярянъамы иля 1941-

1945-ъи илляр мцщарибяси иштиракчыларына, щялак олмуш дюйцшчцлярин дул арвадларына, арха ъябщядя фядакар ямяйиня эюря орден вя медалларла тялтиф едилмиш шяхсляря бирдяфялик мадди йардымын верилмяси буна бариз нцмунядир. Чай сцфряси архасында

мусиги сядалары алтында давам едян тядбирин сонунда мцщарибя ветеранларына "1941-1945ъи илляр Бюйцк Вятян мцщарибясиндя Гялябянин 65 иллийи" йубилей медалы тягдим едилмишдир. Гейд едяк ки, Шяки району цзря 395 няфяр ветеран бу мцкафата лайиг эюрцлмцшдцр.

Алман фашизми цзяриндя гялябянин 65 иллийи мцнасибяти иля

Алман фашизми цзяриндя гялябянин 65 -ъи илдюнцмц иля ялагядар Республиканын щяр йериндя олдуьу кими доьма Шякимиздя дя бир сыра

силсиля тядбирляр щяйата кечирилмишдир. Бунларын сырасында тяшкилатчылыг вя мязмун бахымындан ян йаддагалан тядбирлярдян бири 07 Май 2010-ъу ил

тарихдя Шяки Мусиги Техникумунда кечирилди. "Ядяби-бядии вя мусигили композисийа" формасында щазырланан бу тядбирдян щямин эцн бцтцн иштиракчылар разы галдылар. Тядбири ачан Сащиб Ялшанбяйлы бцтцн ветераналры гялябянин 65-ъи илдюнцмц мцнасибятиля тябрик етди. Шящяр иъра щакимиййяти башчысынын мцавини Зяриня Ъавадова да ветеранлары тябрик етди. Тядбир бойу мцщарибянин дящшятлярини якс етдирян видео-сужетляр дя иштиракчылара бир нечя саатлыг мцщарибянин дящшятли анларыны йашатды. Ыки саатдан артыг давам едян тядбирин сону Фярщад Мирзяйевин ифасында "Гарабаь" шикястяси иля баша чатды.

Тядбирдя щям мусиги, щям дя бядии-гираятляр бир-бирини тамамлайырды. Мяктябин тялябяляриндян Сябиня Щаъыйева, Щявва Рясулова ,Айсел Илйасова, Т.Исмайылзадя, Айнуря

"Мяшьуллуьун тямин едилмяси сащясиндя сосиал тяряфдашларын ролу" мювзусунда дяйирми маса

13 Май 2010-ъу ил тарихдя Шяки район Мяшьуллуг Мяркязиндя баш тутан тядбирдя районун яксяр идаря вя тяшкилат рящбярляри, щямчинин медиа нцмайяндяляри иштирак едирдиляр. Тядбири эириш сюзц иля ачан район Мяшьуллуг Мяркязинин директору Елчин Саламов сон илляр ящалинин мячьуллуьунун тямин едилмяси сащясиндя эюрцлян ишлярдян вя бу сащядя гаршыйа чыхан проблемлярдян сющбят ачды. Сонра Республика Баш Мяшьуллуг идарясинин "Йерли органларла вя Сосиал тяряфдашларла иш" секторунун баш мяслящятчиси Ибадят Вердийев чыхыш

едяряк бу тядбирин кечирилмясиндя ясас мягсяд кими мяшьуллуг идаряси иля тяшкилатлар арасында гаршылыглы ямякдашлыьын инкишаф етдирилмясиндян ибарят олдуьуну вурьулады. Натиг чыхышында бцтцн идаря, тяшкилат вя диэяр тясяррцфат рящбярляриня тювсиййя етди ки, мцяссисядя бош иш йерляри барядя вахташыры Мяшьуллуг Мяркязини мялуматландырсынлар. Гаршылыглы ямякдашлыг ящалинин ишля тямин олунмасы вя сосиал тяминаты бахымындан олдугъа ваъиб мясялядир. Тядбирдя чыхыш едян Ящалинин Сосиал Мцдафия Мяркязинин директору Мяммяд Нясибов гаршылашдыглары проблемляр-дян сющбят ачды. Натиг гейд етди ки, вятяндашлар онлара тяклиф олунан 150200 манатлыг ишдян имтина едяряк сосиал мцавинят алмаьа мейл едирляр. Бу мясяля арзуолунан щал дейил. Бир щалда ки, сянин саьламлыьын ишлямяйя имкан верир, сян нийя

ишлямяйясян? Тядбирдя чыхыш едян 2 сайлы интернат мяктябинин директору Нийази,1 сайлы Техники Пешя мяктябинин директору Аьа чыхышында ушагларын биринъи нювбядя ишля тямин олунмасынын ваъиблийини гейд етдиляр. Идаря вя мцяссися рящбярляриндян хащиш етдиляр ки, кимсясиз ушагларын ишля тямин олунмасына йардымчы олсунлар. Шяки шящяр Эянъляр вя Идман идарясинин ряиси Вцгар Исэяндяров, Дювлят идаряляри ишчиляри щямкарлар иттифагы район комитясинин сядри Гцдрят Бабайев чыхышында ящалинин мяшьуллуг мяркязи иля щямишя сых ямякдашлыгда олдугларыны гейд етдиляр. Сонда тядбиря йекун вуран Шяки Иъра щакимиййяти башчысынын Сосиал-Игтисади мясяляляр цзря мцавни, мяшьуллуьа кюмяк эюстярян Ялагяляндирмя Комитясинин сядри Фирон Ялийев Мяшьуллуг идарясинин тяшкилатларла мцнтязям ялагя сахланмасынын ваъиб олдуьуну вурьуламагла, ейни заманда мяшьуллуг идарясинин мятбуатла сых тямасда олмасынын ваъиблийини гейд етди. Иш йерляри щаггында мялуматландырма, щабеля маарифляндирмя бахымындан бунун чох ваъиб олдуьуну сюйляди.

Сящифядяки йазыларын мцяллифи: Баба МИРЗЯХАНЛЫ

Ибращимова вя башгаларынын сюйлядийи бядии гираят тядбир иштиракчыларыны хейли тясирляндирди. Профессионал сявиййядя чыхыш едян оркестрин чыхышы да тягдирялайиг иди.

"Ямяк Йармаркасы" 26 май 2010-ъу ил тарихдя Шяки шящяр Дювлят Драм Театрынын бинасында "Ямяк Йармаркасы" кечирилмишдир. Йармаркайа 18 мцяссися вя тяшкилатдан 265 бош (вакант) иш йери тягдим олунмушдур. 18 бош (вакант) иш йери верян мцяссисялярдян 10-у дювлят, 8-и гейри-дювлят тяшкилаты иди.

О ъцмлядян 10 дювлят мцяссисясиндян 83 бош иш йери, 8 гейри-дювлят мцяссисясиндян ися 182 бош иш йери тягдим олунмушдур. Йармаркайа тягдим олунан бош иш йерляриндян 192 фящля йери, 73 гуллугчу йерляридир. Йармарканын ишиндя 600 няфярдян артыг ишахтаран вятяндаш иштирак етмиш, онлардан 52 няфяриня мцнасиб бош (вакант) иш йерлярини тутмаг тутмаг цчцн эюндяриш вярягяси верилмиш, о ъцмлядян 2 няфяр квота йериня ишя эюндярилмишдир. Йармаркайа чыхарылмыш бош (вакант) иш йерляриндя минимум ямяк щаггы 75 манат максимум ямяк щаггы 390 манат олмушдур.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 9

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Шяkinin sяnяt dцnyasы vя Azяrbaycan mяdяniyyяti Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin Mяdяniyyяtшцnaslыq цzrя Elmi-Metodiki Mяrkяzinin tяшkilatчыlыьы ilя mayыn 19-da Шяkidя "Шяkinin sяnяt dцnyasы vя Azяrbaycan mяdяniyyяti" mюvzusunda "dяyirmi masa" keчirilmiшdir. "Sяnяtkarlar evi"ndя keчirilяn tяdbirdя mяrkяzin mяsul nцmayяndяlяri, habelя yerli sяnяtkarlar iшtirak etmiшlяr. Шяhяr mяdяniyyяt vя turizm шюbяsinin mцdiri Aydыn Иbrahimxяlilov "2010-2014-cц illяr Xalq Yaradыcыlыьы Paytaxtlarы" Proqramыna яsasяn Шяkinin 2010cu ildя "Azяrbaycanыn Sяnяtkarlыq Paytaxtы" elan edildiyini xatыrlatmыш, cari ilin yerli sяnяtkarlar цчцn чox mяhsuldar keчяcяyinя яminliyini bildirmiшdir. Шяhяr Иcra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova Proqram чяrчivяsindя Шяkidя xalq tяtbiqi sяnяti, яnяnяvi dekorativ sяnяti vя milli tяsviri sяnяt яnяnяlяri ilя baьlы silsilя tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsinя baшlandыьыnы diqqяtя чatdыrmыш, nazirliyin Metodiki Mяrkяzinin tяшkilatчыlыьы ilя tяшkil olunmuш "dяyirmi masa"nыn bu istiqamяtdя nюvbяti tяdbirlяrdяn biri olduьunu bildirmiшdir. Qeyd etmiшdir ki, qяdim dюvlяtчilik яnяnяlяrinя, zяngin tarixя malik olan Шяki шяhяri, eyni zamanda sяnяtin vя sяnяtkarlыьыn yцksяk sяviyyяdя inkiшaf etdiyi

яrazilяrdяn biri olmuшdur. Odur ki, sяnяtkarlar onlara gюstяrilяn bu etimadы doьrultmaq цчцn il яrzindя daha da mяhsuldar iшlяmяli, Шяki sяnяtkarlыьыnыn шюhrяtini daha yцksяklяrя qaldыrmalыdыrlar. Tяdbirdя чыxыш edяn Мяdяniyyяtшцnaslыq цzrя Elmi-Metodiki Mяrkяzin direktoru, fяlsяfя elmlяri doktoru Vilayяt Иsmayыlov bildirmiшdir ki, "2010-2014-cц illяr Xalq Yaradыcыlыьы Paytaxtlarы" Proqramыnыn hяyata keчirilmяsindя яsas mяqsяd Azяrbaycanыn qeyrimaddi mяdяni irsinin qorunmasы vя tяbliьi, xalq sяnяtinin daha da inkiшaf etdirilmяsi, paytaxt шяhяrlяrin turizm potensialыnыn geniшlяndirilmяsi vя beynяlxalq sяviyyяdя tanыdыlmasыna nail olmaqdыr. Шцbhя yoxdur ki, Шяki sяnяtkarlarы Proqramыn uьurla hяyata keчirilmяsinя юz layiqli tюhfяlяrini verяcяklяr. Tяdbirdя mяrkяzin яmяkdaшы, fяlsяfя elmlяri namizяdi Vahid Юmяrovun "Шяkinin sяnяt dцnyasы vя Azяrbaycan mяdяniyyяti" mюvzusunda mяruzяsi dinlяnilmiшdir. Rяssamlar Birliyi Шяki tяшkilatыnыn sяdri Tahir Hяmidli, Яlillяrin Dizayn Assosiasiyasыnыn sяdri, tяkяlduz ustasы Gцlяndam Alxasova, шяbяkя ustasы Tofiq Rяsulov vя baшqalarы чыxыш edяrяk Шяkidя mюvcud sяnяt sahяlяrinin qorunub saxlanmasы vя inkiшaf etdirilmяsi sahяsindя gюrцlяn iшlяrdяn danышmыш, qarшыda duran vяzifяlяrя toxunmuшlar.

Азярбайъан Халг Ъцмщуриййятинин 92-ъи илдюнцмцня щяср едилмиш елми-практик конфранс Майын 27-дя Шякидя Азярбайъан Халг Ъцмщуриййятинин йарадылмасынын 92-ъи илдюнцмцня щяср едилмиш эениш елми-практик конфранс кечирилди. Азярбайъан Мцяллимляр Институтунун Шяки филиалынын акт залында баш тутан конфрансда Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин Иътимаи тяшкилатлар вя сийаси партийаларла иш шюбясинин мцдири Ряфаел Манафов “АХЪ вя мцасир Азярбайъан дювлятчилик яняняляри” мювзусунда эениш мярузя иля чыхыш етди. Мярузячи чыхышында гейд етди ки, АХЪ-нин йаранмасы Азярбайъан дювлятчилик тарихиндя олдугъа мцтярягги щадися олмагла бярабяр онун гойдуьу зянэин дювлятчилик тяърцбяси улу юндяримиз Щейдяр Ялийев тяряфиндян даща да инкишаф етдирилмиш Азярбайъан бу бу эцн инкишаф етмиш мцасир дцнйа дювлятляри сявиййясиня йцксялмишдир.

Мярузя ятрафында Азярбайъан Мцяллимляр Институту Шяки филиалынын мцяллими Тащир Мящяррямов, шящяр 7 сайлы мяктябин мцяллими Нязакят Щцсейнова вя Азярбайъан Мцяллимляр Институту Шяки филиалынын “Тарих-Ъоьрафийа” факцлтясинин ЫЫ курс тялябяси Ъялал Ибращимов чыхыш етдиляр.

MЯDЯNИYYЯT VЯ TURИZM NAZИRLИYИNИN MЯSUL ЯMЯKDAШLARЫ RAYONUMUZUN MЯDЯNИYYЯT ИШЧИLЯRИ ИLЯ GЮRЦШMЦШLЯR

YUNANЫSTAN HЮKUMЯTИNИN DЯSTЯYИ ИLЯ ШЯ KИDЯ ENDOKRИNOLOJ И LABORAT OR ИYA YARADЫLMЫШDЫR Шяki Mяrkяzi Rayon Xяstяxanasыnda yaradыlmыш endokrinoloji laboratoriyanыn aчыlышы mцnasibяtilя keчirilmiш mяrasimdя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova bildirmiшdir ki, laboratoriya Yunanыstan Xarici Ишlяr Nazirliyinin maliyyяlяшdirdiyi "Yunanыstanыn yardыmы" layihяsi чяrчivяsindя bu юlkяnin Azяrbaycandakы sяfirliyinin dяstяyi ilя yaradыlmышdыr. Bu layihя Azяrbaycanыn yod чatышmazlыьыndan daha чox яziyyяt чяkяn daьlыq rayonlarыnыn яhalisi цчцn nяzяrdя tutulmuшdur. Layihя Yunanыstanыn Patras Tibb Universitetinin mцtяxяssislяri tяrяfindяn hяyata keчirilir. Yeni yaradыlan laboratoriyada iшlяyяcяk endokrinoloq hяkim vя orta tibb iшчisinin iyulda hяmin universitetdя tяcrцbя keчmяsi nяzяrdя tutulur. Layihяnin Azяrbaycan цzrя яlaqяlяndiricisi Nяrgiz Яsяdova bildirmiшdir ki, sюzцgedяn layihяnin respublikamыzda icrasыna 1998-ci ildяn baшlanыlmышdыr. Layihя Azяrbaycanыn 8 rayonunda - Quba, Qusar, Qяbяlя, Oьuz, Шяki, Qax, Zaqatala vя Balakяn rayonlarыnda hяyata keчirilir. Patras Tibb Universitetinin professoru Siostas Marko laboratoriyanыn fяaliyyяti barяdя mяlumat vermiшdir. Bildirmiшdir ki, laboratoriya yod чatышmazlыьы xяstяliklяrinin mцayinя edilmяsi vя mцalicяsi цчцn tяlяb olunan bцtцn imkanlara malikdir. Layihяnin maliyyяlяшdirilmяsinя 110 min avro vяsait xяrclяnmiшdir. Yunanыstanыn Azяrbaycandakы sяfiri Иoannis Metaksas юlkяlяrimiz arasыnda яlaqяlяrin bцtцn sahяlяrdя uьurla inkiшaf etdiyini bildirmiшdir. Qeyd etmiшdir ki, Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevin юtяn il Yunanыstanda olmasы bu яlaqяlяrin geniшlяnmяsinя daha da tяkan vermiшdir. Sяfir yeni yaradыlan endokrinoloji laboratoriyanыn bu regionda яhalinin saьlamlыьыnыn qorunmasыna tюhfя verяcяyinя цmidvar olduьunu bildirmiшdir. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы bildirmiшdir ki, Azяrbaycanda son illяr hяyata keчirilяn uьurlu sosial-iqtisadi siyasяt artыq юz bяhrяsini verir. Respublikamыzыn bцtцn regionlarыnda, o cцmlяdяn Шяkidя insanlarыn hяyat sяviyyяsinin yaxшыlaшdыrыlmasы, sosial-rifahыnыn yцksяldilmяsi, elm, tяhsil, sяhiyyя vя digяr sahяlяrin inkiшafы цчцn чox bюyцk iшlяr hяyata keчirilir. M.Cabbarlы layihяnin reallaшmasыna gюstяrdiklяri dяstяyя gюrя шяhяr sakinlяri adыndan sяfirя, habelя Yunanыstan hюkumяtinin nцmayяndяlяrinя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir. Aчыlышы bildirяn lent kяsildikdяn sonra mяrasim iшtirakчыlarы laboratoriyada yaradыlan шяraitlя tanыш olmuшlar.

Сящифяни щазырлады: Надир ЩЯМИДЛИ

сящ.9

Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin mяsul iшчilяri dцnяn - iyunun 24-dя Шяkidя gяlmiш, mяdяnimaarif mцяssisяlяrinin fяaliyyяti ilя tanыш olmuш, kяnd mяdяniyyяt iшчilяrinin iшtirakы ilя toplantы vя sяyyar qяbul keчirmiшlяr. Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin akt zalыnda keчirilяn tяdbiri giriш sюzц ilя шяhяr mяdяniyyяt vя turizm шюbяsinin mцdiri Aydыn Иbrahimxяlilov aчaraq son illяr respublikamыzda mяdяniyyяt vя turizm sahяsinin inkiшafыna gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan danышmыш, nazirliyin tяdbirlяr planыna uyьun olaraq rayonlarda mяdяniyyяt iшчilяri ilя keчirilяn belя gюrцшlяrin яhяmiyyяtini xцsusivurьulamышdыr. Toplantыda Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi Aparatыnыn rяhbяri Firudin Qurbanov geniш mяruzя etmiшdir. Nazirliyin rяsmisi bildirmiшdir ki, rayonlarda kяnd mяdяniyyяt iшчilяri ilя belя

gюrцшlяrin keчirilmяsi artыq яnяnя шяklini almышdыr. Belя gюrцшlяrin яsas mяqsяdi mяdяniyyяt mцяssisяlяrinin fяaliyyяti ilя yerindя tanыш olmaq, mцяssisяlяrin qarшыlaшdыqlarы problemlяri mцяyyяnlяшdirmяk, onlarыn hяlli yollarыnы araшdыrmaq, birlikdя mцzakirя etmяk, habelя kяnd mяdяniyyяt mцяssisяlяri iшчilяrinin tяшяbbцskarlыьыnыn artыrыlmasыna nailolmaqdыr. Aparatыn rяhbяri daha sonra zalda quraшdыrыlmыш monitorda foto-slaydlar vasitя-

silя nazirliyin strukturu vя fяaliyyяtinin яsas istiqamяtlяri barяdя mяlumat vermiш, nazirliyin gюrdцyц iшlяr barяdя danышmыш, dюvlяtin mяdяniyyяt vя turizmlя baьlы siyasяtinin baшlыca istiqamяtlяri barяdя mяlumat vermiшdir. Mяdяniyyяt vя turizm sahяsinin mцasir tяlяblяrя uyьun inkiшaf etdirilmяsi mяqsяdi ilя son dюvrlяr Azяrbaycan Prezidenti tяrяfindяn mцhцm fяrman vя sяrяncamlarыn imzalandыьыnы, mцvafiq Dюvlяt Proqramlarыnыn qяbul edildiyini nяzяrя чarpdыran F.Qurbanov, qarшыya qoyulan mяsяlяlяri uьurla yerinя yetirmяk цчцn mяdяniyyяt iшчilяrinin цzяrinя bюyцk vяzifяlяrin dцшdцyцnц bildirmiш, onlara tapшыrыq vя tюvsiyяlяrinivermiшdir. Tяdbirdя шяhяr mяdяniyyяt vя turizm шюbяsinin strukturuna daxil olan mцяssisяlяrin rяhbяrlяri чыxыш edяrяk gюrцlmцш iшlяr barяdя danышmыш, tяkliflяrinivermiшlяr. Gюrцшцn sonunda nazirliyin mяsul яmяkdaшlarы mяdяniyyяt iшчilяrini maraqlandыran mяsяlяlяrя aydыnlыq gяtirmiшlяr.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 10

сящ.10

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

"Azяrbaycan milli mяtbuatы -135: tarixi nailiyyяtlяr vя perspektivlяr" Иyulun 9-da Шяkidя "Azяrbaycan milli mяtbuatы - 135: tarixi nailiyyяtlяr vя perspektivlяr" mюvzusunda regional konfrans keчirilmiшdir. Tяdbirdя Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti Administrasiyasыnыn ictimai-siyasi mяsяlяlяr шюbяsi mцdirinin mцavini Яrяstun Mehdiyev, шяhяr rяhbяrliyi, Mяtbuat Шurasыnыn, Kцtlяvi Иnformasiya Vasitяlяrinin Иnkiшafыna Dюvlяt Dяstяyi Fondunun nцmayяndяlяri, bюlgя rayonlarыnыn mяtbuat iшчilяri, ziyalыlar iшtirak etmiшlяr.

Топланты iшtirakчыlarы яvvяlcя цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin шяhяrin mяrkяzi meydanыnda ucaldыlmыш abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dяstяlяri dцzmцш, xatirяsini ehtiramla yad etmiшlяr.

uyьunlaшdыrыlmышdыr. Region mяtbuatыnыn uьurlarы barяdя danышan иъра башчысы bu gцn Шяkidя 6 mяtbu orqan - "Шяki", "Шяki bяlяdiyyяsi", "Region Шяki", "Шяki tяhsili", "Иpяkчi" vя "Шяffaf biznes" qяzetlяrinin nяшr olunduьunu

Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutu Шяki filialыnыn konfrans zalыnda keчirilяn tяdbiri giriш sюzц ilя aчan шяhяr Иcra hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы bildirmiшdir ki, zяngin tarixi яnяnяlяrя malik olan Azяr-baycan milli mяtbuatыnыn 135 yaшы tamam olur. 1875-ci il iyulun 22dя gюrkяmli maarifчi vя publisist Hяsяn bяy Zяrdabi tяrяfindяn nяшr olunmaьa baшlayan "Яkinчi" qяzeti ilя яsasы qoyulmuш milli mяtbuatыmыz bцtцn dюvrlяrdя hяqiqяt carчыsы olmuш, cяmiyyяti dцшцndцrяn problemlяri, dюvrцn qabaqcыl ideyalarыnы vя mцtяrяqqi fikirlяrini яks etdirmiш, xalqыmыzыn maariflяnmяsindя, milli vя bяшяri dяyяrlяrin tяbliьindя mцhцm rol oynamышdыr. Mцrяkkяb, lakin шяrяfli inkiшaf yolu keчmiш milli mяtbuatыmыz hяmiшя xalqыmыzыn шanlы tarixinin gцzgцsц olmuшdur. Mурад Cabbarlы bildirmiшdir ki, mцstяqilliyimizin ilk illяrindя чяtin gцnlяrini yaшayan Azяrbaycan mяtbuatы gerчяkdяn юz mцstяqilliyinя yalnыz 1993-cц ildя nail olmuшdur. Цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin Azяrbaycanda ikinci dяfя hakimiyyяtя qayыdышыndan sonra azad mяtbuatыn inkiшafыna яngяl yaradan sцni mяhdudiyyяtlяr, o cцmlяdяn senzura aradan qaldыrыlmыш, KИV-lяrin qanunvericilik bazasы tяkmillяшdirilmiш vя mцasir dцnya standartlarыna

bildirmiшdir. Tяdbir iшtirakчыlarыnы Azяrbaycan milli mяtbuatыnыn 135 illik yubileyi mцnasibяtilя tяbrik edяn Prezident Administrasiyasыnыn ictimai-siyasi mяsяlяlяr шюbяsi mцdirinin mцavini Яrяstun Mehdiyev Prezident Иlham Яliyevin iyunun 10-da yubileylя яlaqяdar xцsusi Sяrяncam imzaladыьыnы xatыrlatmышdыr. Bildirmiшdir ki, Sяrяncama uyьun olaraq, milli mяtbuatыmыzыn 135 illiyi ilя яlaqяdar paytaxtda vя bюlgяlяrdя mцxtяlif tяdbirlяr keчirilir. Иndiyяdяk Zяrdab, Yevlax vя Gяncя шяhяrlяrindя belя tяdbirlяrin keчirildiyini xatыrladan Я.Mehdiyev Шяkidяn sonra daha 4 regionda konfranslarыn baш tutacaьыnы nяzяrя чaтdыrmышdыr. Qeyd olunmuшdur ki, dюvlяtimizin baшчыsыnыn yubileylя baьlы Sяrяncam imzalamasыnыn юzц mяtbuata, onun cяmiyyяtdяki roluna, yerinя verilяn yцksяk qiymяtdir. Milli mяtbuatыmыz yarandыьы gцndяn indiyяdяk Azяrbaycan cяmiyyяtinin, xalqыnыn hяyatыnda, dюvlяtчiliyimizin mюhkяmlяndirilmяsindя юzцnяmяxsus fяal rol oynamышdыr. Milli mяtbuatыmыz mцxtяlif dюvrlяrdя xalqыmыzы, cяmiyyяtimizi dцшцndцrяn problemlяri iшыqlandыrmыш, bu mяsяlяlяrя mцnasibяtini aчыqlamышdыr. Bununla da cяmiyyяtimizin, xalqыmыzыn, dюvlяtimizin inkiшafыna юz tюhfяsini vermiшdir.

Я.Mehdiyev mяtbuatыn cяmiyyяtdя чox geniш funksiyasы olduьunu diqqяtя чatdыrmышdыr. Bildirmiшdir ki, mяtbuat hяm mяlumatlandыrыr, hяm maariflяndirir, hяm dя milli-mяnяvi dяyяrlяrin qorunub saxlanmasыnda, bяшяri ideyalarыn cяmiyyяtя aшыlanmasыnda mцhцm rol oynayыr. Mяtbuatыn mцяyyяn funksiyalarы mцxtяlif dюvrlяrdя юzцnц daha qabarыq шяkildя gюstяrmiшdir. Bu da cяmiyyяtin юzцnцn yaшadыьы dюvrdяn, qarшыda duran vяzifяlяrdяn vя aktuallыq kяsb edяn mяsяlяlяrdяn asыlы olmuшdur. Юlkяmizdя mяtbuat hяmiшя fяal olmuш vя xцsusяn dя mцstяqillik illяrindя onun rolu daha da artmышdыr. Natiq bildirmiшdir ki, jurnalistlяr cяmiyyяtimizdяki bцtцn proseslяrdя yaxыndan iшtirak edirlяr vя mяtbuat-dюvlяt mцnasibяtlяri dя dinamik inkiшaf yolundadыr. Bu inkiшaf yolu heч dя hяmiшя rяvan olmamышdыr. Mцxtяlif mяrhяlяlяrdя mяtbuatcяmiyyяt, mяtbuat-dюvlяt mцnasibяtlяrindя bir sыra ziddiyyяtli mяqamlar, bir sыra kяskin dюnцш anlarы da olmuшdur. Lakin bцtюvlцkdя cяmiyyяtin, dюvlяtin inkiшafы mяtbuat ilя dюvlяt orqanlarы arasыndakы mцnasibяtlяrdяn hяmiшя nяzяrячarpacaq dяrяcяdя asыlы olmuш, daim birgя sяylяrin mцяyyяn istiqamяtя yюnяldilmяsi qarшыda duran vяzifяlяrin daha uьurlu hяllinя yeni imkanlaraчmышdыr. Prezident Administrasiyasыnыn rяsmisi demiшdir ki, dюvlяtimizin baшчыsы Иlham Яliyevin imzaladыьы Sяrяncamda da vurьulandыьы kimi, Azяrbaycan milli mяtbuatы bu gцn dя юlkяmiz цчцn mцhцm mяsяlяlяrin hяllindя чox yaxыndan iшtirak edir. Mяtbuat, xцsusяn dя Azяrbaycan milli mяtbuatы tarixяn qlobal mяsяlяlяri яks etdirmяk, bцtюvlцkdя cяmiyyяtimizin inkiшafыna xidmяt etmяklя yanaшы, tariximizin юyrяnilmяsindя mцhцm yazыlы mяnbя rolunu da oynamышdыr. Yuxarыda qeyd etdiyim funksiyalardan яlavя olaraq, zaman keчdikcя mяtbuatыmыzы vяrяqlяdikcя, biz tariximizin hansы inkiшaf mяrhяlяlяrindяn keчdiyinin, cяmiyyяtin hansы mяsяlяlяri hяll etdiyinin шahidi oluruq, onlarы yaxыndan izlяmяk, юyrяnmяk imkanы яldя edirik. Mяsяlяn, XЫX яsrdя "Яkinчi" qяzetinin yarandыьы dюvrdяn etibarяn milli mяtbuatыmыzыn tarixinя nяzяr salsaq gюrяrik ki, bu qяzet vя ondan sonrakы mяtbuat orqanlarы Azяrbaycan xalqыnыn, cяmiyyяtimizin keчdiyi mцxtяlif ictimai-siyasi proseslяri, mяdяni inkiшafы, iqtisadi-sosial dirчяliшi vя bu sahяdя meydana чыxan problemlяri юz sяhifяlяrindя яks etdirmiшlяr.

Я.Mehdiyev daha sonra bюlgя mяtbuatыnыn qarшыsыnda duran mцhцm vяzifяlяrdяn bяhs etmiшdir. Konfransda Azяrbaycan Mяtbuat Шurasыnыn sяdri

Prezident Иlham Яliyevin diqqяtmяrkяzindяdir. Чыxыш edяnlяrdяn "Шяki" qяzetinin redaktoru Akif Salamov, "Balakяn" qяzetinin redaktoru Mцrsяl Mikayыlov, Qax

Яflatun Amaшovun "Azяrbaycan milli mяtbuatы - 135: tarixi nailiyyяtlяr vя perspektivlяr" mюvzusunda mяruzяsi dinlяnilmiшdir. Konfransda, hяmчinin Kцtlяvi Иnformasiya Vasitяlяrinin Иnkiшafыna Dюvlяt Dяstяyi Fon-

rayonunda чыxan "Шяlalя" qяzetinin redaktoru Nadir Atakiшiyev, "Oьuz yurdu" qяzetinin redaktoru Nazim Hцseynov, "Zaqatala" qяzetinin redaktoru Иbrahim Иbrahimov diqqяti Azяrbaycanda media sahяsindя hяyata keчir-

dunun icraчы direktoru Vцqar Sяfяrli, Azяrbaycan Mяtbuat Шurasы Иdarя Heyяtinin цzvц, "Иki sahil" qяzetinin baш redaktoru Vцqar Rяhimzadя vя baшqalarы чыxыш edяrяk, Prezident Иlham Яliyevin milli mяtbuatыmыzыn 135 illik yubileyinin keчirilmяsi haqqыnda Sяrяncamыnы dюvlяtimizin media sahяsindя mяqsяdyюnlц vя ardыcыl siyasi xяttinin uьurla reallaшmasыnыn bariz nцmunяsi kimi qiymяtlяndirmiшlяr. Qeyd etmiшlяr ki, bu gцn jurnalistlяrin peшяkarlыq sяviyyяsinin daha da yцksяldilmяsi, onlarыn sosial problemlяrinin hяlli Azяrbaycan dюvlяtinin, шяxsяn

ilяn dюvlяt siyasяtinin mцxtяlif чalarlarыna yюnяldiblяr. Onlar hяyata keчirilяn mяq-sяdyюnlц tяdbirlяrin яsasы Hяsяn bяy Zяrdabi tяrяfindяn qoyulan mяtbu яnяnяlяrin dirчяldilmяsinя, medianыn saf vя saьlam tяmяllяr цzяrindя inkiшafыna daha mцnbit шяrait yaradacaьыna яminliklяrini bildiriblяr. Tяdbiri Prezident Administrasiyasыnыn ictimai-siyasi mяsяlяlяr шюbяsi mцdirinin mцavini Яrяstun Mehdiyev yekunlaшdыrmышdыr.

Ш.Б.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 11

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ШЯKИ ШЯHЯR ИCRA HAKИMИYYЯTИ TЯRЯFИNDЯN YERLИ MЯTBUAT NЦMAYЯNDЯLЯRИ MЦKAFATLANDЫRЫLDЫ Иyunun 2-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы yerlы mяtbuat nцmayяndяlяri ilя gюrцш keчirмишdир. Jurnalistlяri яlamяtdar bayram mцnasibяtilя tяbrik edяn Иcra Haki-miyyяtinin baшчыsы Prezident Иlham Яliyevin milli mяtbuatыmыzыn 135 illik yubileyinin keчirilmяsi haqqыnda Sяrяncamыnы dюvlяtimizin Azяrbaycan mяtbuatыna gюstяrdiyi yцksяk diqqяt vя qayьыnыn bariz nцmunяsi olduьunu bildirmiшdir. Murad Cabbarlы onu da qeyd etdi ki, zяngin tarixi яnяnяlяrя malik Azяrbaycan Milli Mяtbuatы bцtцn dюvrlяrdя hяqiqяt carчыsы olmuш, xalqыmыzыn maariflяnmяsindя, milli vя bяшяri dяyяrlяrin tяbliьindя mцhцm rol oynamышdыr. Azяrbaycanda sюz vя mяtbuat azadlыьыnыn bяrqяrar olmasыnda, milli mяtbuatыmыzыn inkiшafыnda цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin tarixi xidmяtlяrini xatыrladan natiq, 1998-ci ildя mяtbuatda senzuranыn lяьv edilmяsinin kцtlяvi informasiya vasitяlяri qarшыsыnda geniш perspektivlяr aчdыьыnы xцsusi vurьulamышdыr. "Шяki fяhlяsi" qяzetinin qocaman foto-mцxbiri Telman Hяmidli чыxыш edяrяk hamkarlarыnы tяbrik etmяklя yanaшы, hяm dя hяlя юtяn яsrin яvvяllяrindя Шяkidя mяtbяя

olduьunu vurьulayaraq, bu gцn nяinki Шяkinin, цmumiyyяtlя regionun mяtbяяsiz qaldыьыni vurьuladы. Vя яlavя etdi li, mцasir dюvrцmцzdя Шяkidя yenidяn mяtbяяnin tяшkil edilmяsi mяqsяdяuyьцn olardы. "Шяki" qяzetinin baш redaktoru Akif Salam da юz cыxышыnы jurnalist hяmkarlarыnы tяbriklя baшladы. Natiq hяm dя Azяrbaycan mяtbuatыnda Шяkinin ozцnяmяxsus yeri olduьunu vurьuladы. Jurnalistlяr Иttifaqыnыn цzvц, filologiya elmlяri namizяdi, qocaman jurnalist Sabir Яfяndiyev dя sюz alaraq bu gцnkц mцdia mяnsublarыnы Milli mяtbuatыmыzыn 135 illik yubileyi mцnasibяtilя tяbrik etdi. O da Шяki mяtbuatыnыn keчmiшini diqqяtя чatdlraraq юtяn яsrin яvvяllяrindя bюyцk яdibimiz Cяlil Mяmmяdquluzadяnin 2 dяfя Шяkidя olduьunu xцsusi vurьuыadы. Sabir Яfяndiyev eyni zamanda jurnalistlяrя юz mяslяhяtlяrini verdi. Tяdbirdя hяmчinin юvлadы bu il яn yцksяk balla (700 bal) ali mяktяbя daxil olmuш valideyn - "Haqqыn mяhkяmяsi" qяzetinin bюlgя mцxbiri Елдар Абдуллайев dя чыxыш edяrяk юz hяmkarlarыni tяbrik etdi. Tяdbirin sonunda yerli mяtbuat nцmayяndяlяrinя Иcra Hakimiyyяti tяrfindяn pul mцkafatы tяqdim olundu.

ШЯKИ ШЯHЯR ИCRA HAKИMИYYЯTИNИN RЯSMИ ИNTERNET SЯHИFЯSИ ИKИNCИ DЯFЯ ИLИN NOMИNANTЫ ADЫNA LAYИQ GЮRЦLDЦ

ШЯKИ YEШ-ИN XИDMЯTИ ЯRAZИSИNDЯ MЦTЯMADИ KEЧИRИLЯN REYDLЯR SЯMЯRЯ VERИR "Azяrenerji" ASC-nin mяtbuat xidmяtindяn АзярТАъ-а bildirmiшlяr ki, cari ilin martыnda Шяki Yцksяkgяrginlikli Elektrik Шяbяkяsinin (YEШ) xidmяti яrazilяrindя keчir-

Artыq 6-cы ildir ki, keчirilяn "NETTY"-2010 Azяrbaycan Milli Иnternet Mцkafatыnda ilin nominantlarы bяlli oldu. Yarышmada ikinci dяfя "Dюvlяt saytы" nominasiyasыnda iшtirak edяn Шяki шяhяr icra hakimiyyяtinin rяsmi veb sяhifяsi nюvbяti nominantlыьыnы qazanmышdыr. Mяlumat цчцn bildirяk ki, bu nominasiyada bir-чox saytlar arasыnda cяmi 4 sayt nominant adыna layiq gюrцlmцшdцr. Sevindirici haldыr ki, Шяki шяhяr icra hakimiyyяtinin internet sяhifяsi Azяrbaycan siber mяkanыnda dюvlяtimizi layiqincя tяmsil edяn яsas saytlardan hesab olunur. Qeyd edяk ki, saytыn yaradыcыsы "MicroEnn Group Production" may ayыnыn 17-dя "Gяnc Tamaшaчыlar Teatrы"nda keчirilмиш tяntяnяli tяqdimat mяrasimindя юz heyяti ilя iшtirak етмишдир.

ilmiш reydlяr zamanы 320-dяn artыq istehlakчыnыn elektrik enerjisindяn istifadя qaydalarыnы pozmasы faktы aшkar edilmiшdir. Bunun 125-i яhali istehlakчы qrupuna aiddir. Aшkar edilmiш qayda pozuntularы mцvafiq qaydada aktlaшdыrыlmыш vя 948 min kilovat-saatdan artыq itirilmiш elektrik enerjisinin 57 min manata yaxыn istehlak dяyяri bяrpa olunmuшdur. Martda paylayыcы elektrik шяbяkяlяri (PEШ) цzrя Qяbяlяdя 99, Шяkidя 92, Oьuzda 63, Zaqatalada 22, Иsmayыllыda 18, Balakяndя 14, Qaxda isя 13 qayda pozuntusu qeydя alыnmышdыr. Цmumilikdя birinci rцbdя mцяssisя цzrя 830-a yaxыn qayda pozuntusu aшkar edilяrяk 9,3 milyon kilovat-saatdan artыq itirilmiш elektrik enerjisinin istehlak dяyяri bяrpa edilmiшdir. Bu mяblяьin tяxminяn 15 faizinin юdяniшi tяmin olunmuш, qalan hissяsinin юdяnilmяsi istiqamяtindя isя mцvafiq tяdbirlяr hяyata keчirilir. Birinci rцbdя яn чox qayda pozuntusu Шяkidя, яn az isя Zaqatalada qeydя alыnmышdыr.

сящ.11

ШЯKИ "BЮYЦK BEKЧЯ" DЦNYA FЕSTИVALЫNDA ИШTИRAK EDЯCЯK

Bu ilin sentyabrыn 18-dяn oktyabrыn 17-dяk Cяnubi Koreyada keчirilяcяk "Bюyцk Bekчя" Dцnya Festivalыnda ("Great Baekje World Festival - 2010") Шяki шяhяri dя iшtirak edяcяk. SИA-nыn mяlumatыna gюrя, bu barяdя Шяkinin icra baшчыsыnыn elm, sяhiyyя vя mяdяniyyяt mцavini Zяrinя Cavadova mяlumat verib. Onun sюzlяrinя gюrя, Шяki юtяn ilin sentyabrыnda bu festivalda iшtiraka dяvяt alыb. Sюzцgedяn festival tяxminяn 50 ilя yaxыndыr ki, яnяnяvi olaraq hяr il keчirilir: "Bu festivalыn keчirilmяsindя яsas mяqsяd 700 ildяn artыq mюvcud olmuш Bюyцk Bekчяnin tarixi vя mяdяniyyяtini qoruyub saxlamaq vя tяbliь etmяkdir. Bu festivala dяvяt olunan dцnyanыn tarixi шяhяrlяri юz qяdim tarixlяrini, mяdяniyyяtlяrini яks etdirirlяr. Festivalыn dяvяt olunan шяhяrlяrin qarшыsыnda qoyulan шяrtlяrdяn biri ondan ibarяtdir ki, onlar xцsusi quraшdыrыlmыш meydanчada sяrgi ilя iшtirak etmяlidir. Шяki шяhяrinin nцmayяndя heyяti bu festivalda iшtirak etmяk haqqыnda artыq qяrar qяbul edib"- deyя o яlavя edib. Zяrinя Cavadova onu da qeyd edib ki, Шяki шяhяri bu festivalda bir sяrgi ilя чыxыш edяcяk vя bu sяrgidя qяdim Шяkinin цmumi gюrцnцшц яks olunacaq: "Milli geyimlяrimiz, mяiшяtimizi яks etdirяn fotolar, xalq tяtbiqi sяnяt nцmunяlяri, yяni mцxtяlif sяnяtkarlarыn яl iшlяri hяmin festivalda nцmayiш olunacaq".

ШЯKИ SЯRHЯD DЯSTЯSИNDЯ GЯNC ЯSGЯR LЯRИN HЯRBИ ANDИЧMЯ MЯRASИMИ KEЧИRИLMИШDИR Августун 18-дя Шяki Sяrhяd Dяstяsindя Sяrhяd Qoшunlarыnыn yaradыlmasыnыn 91-ci ildюnцmцnя vя gяnc яsgяrlяrin andiчmя mяrasiminя hяsr olunmuш tяdbir keчirilmiшdir. Шяxsi heyяtin, шяhяr icra hakimiyyяti vя hцquq-mцhafizя orqanlarы nцmayяndяlяrinin, valideynlяrin iшtirak etdiyi mяrasimin яvvяlindя meydana tяntяnяli marшыn sяdalarы altыnda hяrbi hissяnin dюyцш bayraьы gяtirilmiш, dюvlяt himni oxunmuшdur. Hяrbi hissяnin komandiri polkovnik-leytenant Sяmid Cяfяrov sяrhяdчilяri яlamяtdar bayram mцnasibяtilя tяbrik etmiш, hяrbi andыn hяr bir яsgяr цчцn doьma

Сящифяни щазырлады: Мурад НЯБИБЯЙОВ

Vяtяnя sяdaqяtlя xidmяt etmяk, mцbariz, mяtin, cяsur vя qorxmaz olmaq, юz canыnы vя qanыnы belя яsirgяmяdяn Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt sяrhяdlяrinin toxunulmazlыьыnы vя tяhlцkяsizliyini tяmin etmяk olduьunu bildir-miшdir. Gяnc яsgяrlяr meydanыn mяrkяzinя dцzцlяrяk Vяtяnimizin sяrhяdlяrini gюz bяbяyi kimi qoruyacaqlarыna, dюvlяtimizя, xalqыmыza sяdaqяtli olacaqlarыna and iчmiшlяr. Шюbя rяisinin шяxsi heyяt цzrя mцavini polkovnik-leytenant Цlvi Cяfяrovun mяruzяsindя юlkяmizdя ordu quruculuьu sahяsindя hяyata keчirilяn mяqsяdyюnlц tяdbirlяrdяn, sяrhяd qoшunlarыnыn formalaшmasы vя inkiшafыna gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan geniш bяhs olunmuшdur. Natiq bu tarixi gцnцn яsgяrlяrin yaddaшыna яbяdi hяkk olunacaьыnы bildirmiшdir. Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin rяisi, general-leytenant Elчin Quliyevin gяnc яsgяrlяrя bayram tяbrikinin mяtni oxunmuш вя хidmяtdя fяrqlяnяn sяrhяdчilяrя mцkafatlar tяqdim edilmiшdir. Sonra hяrbi hissяnin чevik hяrяkяt bюlцyцnцn nцmunяvi чыxышlarы olmuшdur.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 12

сящ.12

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

Шяkidя Azяrbaycanыn xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin anadan olmasыnыn 85-ci ildюnцmц qeyd olunub. Tяdbir xalq шairinin Шяki шяhяrindя ucaldыlan bцstц юnцndя baш tutub. Tяdbirdя Шяki rayon Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы, Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasы (AMEA) Tarix Иnstitutunun direktoru, deputat Yaqub Mahmudov, Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, шair Vaqif Aslan vя rayon ziyalыlarы iшtirak edib. Tяdbirdя чыxыш edяn Mурад Cabbarlы, Yагуб Mahmudov vя digяrlяri Bяхтийар Vahabzadяnin hяyat vя yaradыcыlыьы barяdя яtraflы mяlumat veriblяr. Tяdbir boyunca mяktяblilяr xalq шairinin шerlяrindяn parчalar oxuyub, onun шeirlяrinя hяsr olunmuш mahnыlar sяslяnib.

Bяxtiyar Vahabzadяnin Qarabaь harayы Totalitar mahiyyяtя malik sovet-kommunist rejiminin son dяrяcя gцclц olduьu vaxtlarda belя Bяxtiyar Vahabzadя hakim ideologiyanыn zahiri cяhяtlяrindяn istifadя edяrяk bяшяri dяyяrlяri vяsf edяn vя yцksяk bяdii mяziyyяtlяrilя fяrqlяnяn яsяrlяr yaratmышdыr. Belя xцsusiyyяtlяrя malik olan yaradыcы шяxsiyyяtlяr olduqca nadir hallarda meydana gяlirlяr. Mяhz bu qяbildяn olan tяfяkkцr sahiblяrinin apardыьы zяka mцcadilяsi nяticяsindя kцtlя halыnda olan insan toplumu xalq sяviyyяsinя yцksяlir. Шair юmrцnцn son 20 ilini Qarabaьыn taleyi sarыdan keчirdiyi hяyяcan hissilя yaшadы. Ermяni tяcavцzц baшladыqda iшьalчыnы dяf etmяyя hazыr olmamaьыmыzыn sяbяbini шair xeyli dяrяcяdя tarixя mцnasibяtimizdя axtarыrdы. XX яsrin яvvяllяrindя bir neчя dяfя ermяnilяrin qanlы fitnяfяsadlari ilя цzlяшdiyimiz halda niyя bu qяvi dцшmяnin eyni mяzmuna, eyni mahiyyяtя malik яmяllяri yenя dя bizim цчцn gюzlяnilmяz oldu. Шair tarixin dяrslяrindяn nяticя чыxarmamaьыn acы nяticяlяri barяdя Ю.F. Nemanzadяnin hяlя 1906-cы ildя qяlяmя aldыьы fikrindя юz dцшцncяlяrinin tяsdiqini tapdыьыndan onun bu fikrini юzцnцn "Unutqanlыq" шeirinя epiqraf kimi seчir. Ю.F.Nemanzadя yazыrdы: "yadыmыza gяtirmяzdik ki,ermяnilяr чox - чox яvvяl hazыrladыqlarы hяdsiz - hesabsыz bombalarыn hamыsыnы bizim baшыmыzda partladacaqmыш... Bu sadяdilliyimiz sяbяbilя cцmlяmiz qonшu ermяnilяrlя yenя qяdim sayaq цzrя sцlhanя rяftar edib rahat vя arxayыn olmaьы vяz vя bяyan edirdk vя bu surяtlя millяtimizin gюzцnц baьlayыb uчuruma sarы hazыrlayыrdыq. Иndi lazыmdыr ki, bunlardan ibrяt alыb gяlяcяkdя aldanmamaьa чalышaq." B.Vahabzadя Ю.F.Nemanzadяyя xitabяn deyir: Юmяr bяy, hяr sюzцn haydыr, haraydыr. Deyilib elя bil bu чaьыmыzda. Sяnin bu fяryadыn sыrьa olaydы, Daim sяslяnяydi qulaьыmыzda. Яsrin яvvяlini unutmuшuq biz, Saldыn yadыmыza dцnяnimizi Sadяqяlbliyimiz, tяmizliyimiz Tarixdя nя qяdяr aldatmыш bizi! Ermяni zцlmцndяn yцz ildяn bяri Daшdan - daшa dяydi bu xalqыn baшы. Unutdu чяkdiyi mцsibяtlяri, Niyя oьurlandы onun yaddaшы! Biz baшdan ayaьa rяhimik, шяfqяtik, O kin daьarcыьы, o goreшяndir. Biz яvvяl insanыq, sonra millяtik. O insan olmadan millяtlяшяndi. Qarabaьыn Azяrbaycanыn mяdяniyyяt tarixinя xeyli sayda intibah tipli yaradыcы шяxsiyyяtlяr bяxш etmяsi sцbut edir ki bu

Anadan olmasыnыn 85-ci ildюnцmцnц qeyd etdiyimiz mцtяfяkkir шair Bяxtiyar Vahabzadяnin ictimai-siyasi lirikasы юtяn яsrin 50-ci illяrindяn etibarяn Stalin repressiyasыnыn xofu nяticяsindя Azяrbaycanda yaranmыш fikir яtalяtinя son qoyulmasыnda mцstяsna rol oynamышdыr. Bu poeziya xalqыmыzыn milli шцurunun yцksяliшinя, milli iradяsinin formalaшmasыna яhяmiyyяtli tяsir gюstяrmышdir.

qяdim yurd yerinin tяbii coьrafi xцsusiyyяtlяrilя xalqыmыzыn ruhi imkanlarы arasыnda ilahi bir ahяngdarlыq var. Bяxtiyar Vahabzadя "Oxuma bцlbцl" шeirindя bu ahяngdarlыьы belя sяciyyяlяndirir: ...Bu bahar oxuma, bцlbцl, sяn Allah. Daшaltы чayыnыn kяsilib sяsi, Bizsiz o kцkrяmяz, o, coшa bilmяz. Vallah, inanmыram, bцlbцl nяьmяsi, Hayastan dilinя uyuшa bilmяz. Oxuma, bцlbцl, sяn Allah... ...Bizim oylaьыmыz o qяlbi daьlar, Muьam pычыldayan ayna bulaqlar Daшaltы чayыnыn daшdяlяn sяsi, Шuшa qalasыnыn "Яrimgяldi"si, Dяrin dяrяlяrin daшqыn sellяri, Natяvan шeirinin "qяrяnfillяri", Sarы qayadakы bцlbцl nяvasы, Nяvvabыn, Xudunun yurdu - yuvasы, Nal tюkяn daьlarыn dar keчidlяri, Шuшanыn kaшыdan gюy mяscidlяri, Yarыш meydanlarы, cыdыr dцzlяri, Ulu Pяnah xanыn ayaq izlяri Gюrяn bizim цчцn darыxmыrmы bяs? Boz qarьa bцlbцlя tay ola bilmяz. Qarabaь torpaьыnыn yetirdiyi sяnяtkarlarыn yaratdыqlarы vя ifa etdiklяri ecazkar musiqi юrnяklяri bu mяkanыn estetik qavrayышы ilя шяrtlяnmiш vя xalqыmыzыn

юzцnцifadя vasitяsinя чevrilmiшdi. Demяk xalqыmыzыn ruhi imkanlarыnы nяzяrя alan Allah юzц Qarabaьы bizя rяva gюrmцшdц. Bяxtiyar Vahabzadя "Qяdirin sяsi" шeirindя elя bu mяtlяbdяn bяhs etmiшdi. Bu шeir mяzmun baxыmыndan mяшhur alman filosofu Hegelin tяbiяtlя incяsяnяtin яlaqяsi barяdя irяli sцrdцyц "tяbii xцsusiyyяtlяrin ruhiliyя uyьunluьu" mцddяasы ilя sяslяшir. ..."Sona bцlbцllяrdя" Qяdirin sяsi Yaьышdan sonrakы qюvsi qцzehdяn Aldы boyasыnы aldы rяngini. Cыdыr dцzцndяki яtirli mehdяn Aldы юz ruhunu, юz ahяngini. Bu torpaьыn sяsi, bu yerin sяsi Qяdirin sяsidir, Qяdirin sяsi... Bizi bizdяn alan bu sяs elя bil Aьыzdan, dodaqdan, boьazdan deyil, Qeybdяn, ilahi mяkandan gяlir. Haqqыn, hяqiqяtin tяrяzisindя Gцnahы, savabы чяkяndяn gяlir. Bu misralar bizя tяlqin edir ki, Qarabaь adi mяkan deyil, юz tяbii-coьrafi xцsusiyyяtlяriylя milli mяdяniyyяtimizя spesifik keyfiyyяtlяr aшыlayan qeyri-adi yurd yeridir. Яfsuslar olsun ki, Qяdirin sяsinя mяna чalarlarы verяn, sehirli ahяng bяxш edяn "muьam pычыldayan bulaqlar", "qяlbi daьlar", "dяrin dяrяlяrin daшqыn sellяri", "Sarы qayadakы bцlbцl nяvasы"," Cыdыr dцzцndяn яsяn sяrin meh" hazыrda dцшmяn tяrяfind-

яn zяbt edilib. Biz millяt olaraq Qarabaьыn timsalыnda yalnыz mцqяddяs vяtяn torpaьыnы deyil, hяm dя intibah tipli sяnяtkarlarыn ilham mяnbяyini, musiqimizin tяbii qaynaьыnы itirmiшik. Bu itkinin aьыrlыьыndan gяlяn mяnяvi sarsыntы B.Vahabzadяnin юzцmцzя qarшы yюnяlяn tяnqidi mцnasibяtini daha da kяskinlяшdirirdi: Verib Qarabaьы Bakыya qaчdыq, Bakыda "Qarabaь" kafesi aчdыq. Verib Qarabaьы oxuduruq biz, Toylarda "Qarabaь шikяstяsi"ni Heч demя bizim kiшiliyimiz Toylarda cыrmaqmыш minlik dяstяsini. Poetik fikirlяrindя gerчяkliyin sяrt цzцnц яks etdirяn, hяqiqяtя sadiq qalaraq hяr шeyi юz adы ilя adlandыran ustad sяnяtkar Xocalы soyqыrыmыndan sonra yazdыьы "Яgяr qorunmazsa istiqlalыmыz" шeirindя hяmin qяtliamыn tюrяdilmяsindя яsas rol oynayan Rusiya tяrяfindяn gюzlяnilяn yeni tяhlцkяlяrdяn xalqы xяbяrdar edirdi: Чыxsada яlindяn xalqlar, юlkяlяr Юlmяyib o iblis, o шeytan hяlя. Цч yцz il dцnyaya qan udduran taxt Чцrцyцb, sahibi inana bilmir. Ondan цz dюndяrib bu dюvran, bu vaxt Bu bюyцk gяrчяyi o qana bilmir... ...Yoьrulub iblisin mayasы kindяn, Иblis lяzzяt alыr юz pisliyindяn

Юlцm anыnda da яl чяkяn deyil O юz vяrdiшindяn, iblisliyindяn Sonrakы proseslяr gюstяrdi ki, mцdrik шair Rusiya sarыdan яbяs yerя narahat deyilmiш. 1997ci ilin яvvяllяrindя aшkarlandы ki, Rusiya beynяlxalq hцququn prinsiplяrini kobudcasыna pozaraq gizli шяkildя Ermяnistana bir milyard dollar dяyяrindя silah-sursat юtцrmцшdц. Ermяnilяr mяhz hяmin silahlardan vя rus tяlimatчыlarыndan istifadя edяrяk Daьlыq Qarabaьыn hцdudlarыndan kяnardakы digяr Azяrbaycan torpaqlarыnы - Aьdamdan baшыlayaraq Zяngilana qяdяr olan яrazilяrimizi iшьal etdilяr. Torpaqlarыmыzыn iшьal altыnda qaldыьы dюvrцn uzanmasы vя bu vяziyyяtя dюzцmlц mцnasibяt шairi tяbdяn чыxarыrdы. Hяmin durumun dцnyanыn bюyцk dюvlяtlяrinin ceosiyasi maraqlarыnыn nяticяsi kimi yozulmasы B.Vahabzadяni olduqca narahat edirdi. O bu яhval-ruhiyyяni юzцmцzя inama яsaslanan mяnяvi чevriliшlя яvяz etmяyi tяklif edirdi. Biz tяcavцzцn nяticяlяrini aradan qaldыrmaq istяyimizя mяnяvi, iqtisadi vя hяrbi sahяlяrdя gцcцmцzц intensiv surяtdя artыrmaqla чata bilяrik. Ulu sяnяtkar elя bu hяqiqяtdяn bяhs edirdi: ...Иndi kor talяe dя bizdяn yan keчir, Dюyцш dя qorxulu, sцlh dя qorxulu. Amma bir gerчяk var: sяngяrdяn keчir Masa arxasыna keчmяyin yolu. Sяngяrdя dцшmяnя dяrs vermяdikcя, Ona gцcцmцzц gюstяrmяdikcя O bizя hakimdir, biz onun qulu! Шair, Vяtяn torpaqlarыnыn beшdя birinin uzun mцddяt iшьal altыnda qalmasыna dюzцmlц mцnasibяtя: Qul eylяdi sяbr bizi, Allah alsыn яlimizdяn sяbrimizi - misrasы ilя etiraz edяrяk xalqы Вяtяn torpaqlarыnы azad etmяk цчцn ayaьa qalxmaьa чaьыrыr: Vяtяn oьlu, maya tutmuш sяnin qanыn Bu torpaqdan, bu Vяtяndяn Qalx ayaьa, Иmdad umur Vяtяn sяndяn. Sinяmizlя od - alovlu biz yarmasaq, Иtirilmiш torpaqlarы qaytarmasaq, Vяtяn bizi baьышlamaz! Torpaq bizi baьышlamaz! Sinяmizi daь - daь edяn kinimizdяn Yadelliyя pay vermяsяk, Biz barыta dюndяrmяsяk Daьlar boyda dяrdimizi, Natяvanыn, Цzeyirin юlmяz ruhu Danlar bizi... ...Qalx ayaьa! Diz qatlamaq yaraшarmы Bilgя xanыn nяvяsinя!?... ...Tцlkцlяrin qabaьыndan qaчmaьыnы Axы sяnя baьышlamaz qurd babamыz. Hяbibulla MАНАФЛЫ, AMИ-nin Шяki filialыnыn baш mцяllimi


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 13

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

“Шяki bяlяdiyyяsi” qяzetinin baш redaktoru Murad Nяbibяyovа

Hюrmяtli Murad мцяlliм! Sizi vя bяlяdiyyя kolllektivini "Шяки bяlяdiyyяси" гязетинин tяsis edilmяsinin 5 illiйи mцnasibяtilя sямiмi qяlbdяn tяbrik edirяm. "Шяki bяlяdiyyяsi" qяzeti bяlяdiyyя institutu kimi yeni olmasima baxmayaraq, юzundя Шяki mяtbuatыna mяxsus qabaqcыl яnяnяlяrиня sadiq qalaraq, qяzetчiliyя mяxsus yeni, mцtяrяqqi mяziyyяtlяrя malikdir. "Шяki bяlяdiyyяsi" qя-

Hюrmяtli Murad мцяlliм! Юлкямиздя йерли демократийанын даща да инкишаф етдирилмяси мягсядиля йарадылмыш, ъямиййятимиз цчцн йени олан йерли юзцнцидаря органларынын-бялядиййялярин фяалиййяти, онларын проблемляри барядя иътимаиййятин щяртяряфли мялумамландырылмасында Сизин рящбярлийиниз алтында чыхан “Шяки бялядиййяси” гязети юнямли рол ойнайыр десям, щеч дя сящв етмярям. Гязетиниздя юлкямизин, о ъцмлядян Шякинин иътимаи-сийаси, игтисади вя мядяни щяйатында баш верян мцщцм щадисялярин дя ардыъыл олараг ишыгландырылмасы даим диггят мяркязиндя сахланылыр. Коллективимиз адындан Сизи вя гязетинизин бцтцн ямякдашларыны “Шяки бялядиййяси”нин

zeti ayda bir dяfя чыxsa da, olduqca dolьun, mяzmunlu vя maraqlы nяшr edilir. Burada ictimai-siyasi, sosial vя mяdяni hяyatыmыzыn bцtцn sahяляrinя dair maraqlы mяlumatlar юz яksini tapыr. Qяzetdя buraxыlan hяr bir yazы, sяdяcя olaraq, yalnыz mяlumat xarakyeri daшыmыr, oxucularы dцшцnmяyя, yeni-yeni tяшяbbцslяr irяli sцrmяyя sюvq edir. Bu bюyцk bayram mцnasibяti ilя Sizi, redaksiyanin bцtцn яmяkdaшlarini, qяzetin oxucularini bir daha sяmimi qяlbdяn tяbrik edir, sizlяrя daha bюyцk nailiyyяtlяr, yaradыcы fяaliyyяtиnizdя yeni-yeni uьurlar vя mюhkяm can saьlыьы arzulayiram. Щюрмятля: ИЫHAM ABBASOV, Яdliyyя Naziрliyi Яdliyyя Akademyasыnыn prorektoru hцquq elmlяri цzrя fяlsяfя doktoru Baш яdliyyя mцшaviri prokurorluьun fяxri iшчisi

няшр олунмаьа башланылмасынын бешинъи ил дюнцмц мцнасибятиля тябрик едир, Сизя ваъиб вя ящямиййятли ишиниздя йени-йени уьурлар арзулайырам. Щюрмятля: РЯЩМАН МЯММЯДОВ, Шяки Реэионал Ядлиййя Шюbяsinin ряиси Hюrmяtli Murad мцяlliм! Гязетиниз беш илдир ки, юзцнцн рянэарянэ, бири-бириндян мараглы йазылары иля охуъуларын бюйцк щюрмятини газанмышдыр. “Шяки бялядиййяси” артыг бцтцн Шяки ъамаатынын марагла охудуьу мятбуат васитясиня чеврилмишдир. Сизи гязетининзин 5 йашы тамам олмасы мцнасибятиля сямими гялбдян тябрик едирям. Щюрмятля: Аббас ЯМБАЛА, шаир

Чox hюrmяtli hяmkarыmыz, яziz qяlяm dostumuz! Min bir zяhmяtlя boyabaшa catdыrdыьыnыz qяzetinizin 5 yaшы tamam olmasы mцnasibяt ilя sizi sяmimi qяlbdяn tяbrik edirяm. "Шяki Bяlяdiyyяsi" bu mцddяt яrzindя deyirdim ki, nяinki Шяkililяrin, elяcяdя bцtцn dцnya azяrbaycanlыlarыn sevimlisinя чevrilmiшdir. Xaricdя yaшayan soydaшlarыmыz Шяki mяtbuatыnыn юlчцlляrindяn olan bu qяzeti internet saytы vasitяsilя sevя-sevя iзtяйirlяr. Qяzetin чox sяhifяli olmasы vя hяm tяrtibat, hяm dя mяzmun rяngarяngliyi mяncя oxucunun deyil, elяcя dя jurnalist hяmkarlarыmыzыn sizя daha da hюrmяt vя ehtiramla yanaшmaьa sюvq edir.

Sizdяn daha xoш xяbяrlяr, daha obyektiv vя maraqlы yazыlar eшitmяk vя gюrmяk arzusu ilя: YУСИФ РЯЩИМОВ, "Detektiv-A" qяzetinin Шяki Шюbяsinin mцdiri

сящ.13

ШЯKИ BЯLЯDИYYЯSИNИN KEЧDИYИ YOLLARA BИR NЯZЯR On il bundan qabaq 2000-ci ildя Шяkidя ilk Bяlяdiyyя seчkisi keчirilяrkяn mяn dя Bяlяdiyyя цzvц seчilmiшdim. Bitяrяflяr dя mяnя etimad gюstяrmiшdilяr. Fяaliyyяtя baшladыьыmыz ilk gцndяn (17.1.2000) seчicilяrimin etimadыnы doьrultmaq mяqsяdilя Bяlяdiyyя iclaslarыnda fяal iшtirak etmяk vя шяhяrin mюvcud problemlяrinin qismяn dя olsa hяll olunmasыnda яlimdяn gяlяni etmяk niyyяtindя idim. Bu mяqsяdlя gцndяlik tяrtib edib, mцzakirяyя чыxarыlan bцtцn mяsяlяlяri яtraflы yazmaq vя gяlяcяkdя Bяlяdiyyяnin arxivinя vermяyi nяzяrdя tuturdum. Elя birinci iclasda Шяhяr Bяlяdiyyяsinin юzцnяmяxsus binasы olmadыьыndan icarяyя gюtцrцlяn bir binada fяaliyyяtя baшladыьыndan, keчmiш Aqropromun (indiki Bяlяdiyyя) binasыnыn Bяlяdiyyяyя verilmяsi tяklifini irяli sцrdцk. Tяklif sяsя qoyuldu vя qяbul olunmadы. Nюvbяti iclaslarыn birindя Bяlяdiyyя informasiya mяrkяzi vя Bяlяdiyyя qяzetinin чap olunmasы, seчicilяrlя heч olmaзсa цч ayda bir dяfя gюrцш keчirmяk, gюrцlяn vя icrasы nяzяrdя tutu-

lan iшlяr barяdя onlara mяlumat vermяk tяklifi irяli sцrцldц. Bu tяklif dя sяsvermяdяn keчmяdi. Nюvbяti iclaslarыn birindя, hamыnыn "yaxшы tanыdыьы" bir nяfяrin Bяlяdiyyяyя memar tяyin edilmяsini eшitdikdяn sonra gцndяlik yazmaq fikrindяn vaz keчdim. Gцndяliyin sonuncu cцmlяsindя isя mцddяt яrzindя юz fяaliyyяtimя qeyri-kafi qiymяt verdiyimi qeyd etdim. Bizdяn sonrakы Bяlяdiyyя цzvlяrinin biz tяklif etdiyimiz binada fяaliyyяtя baшlamalarы xяbяrindяn чox mяmnun oldum. Az vaxtdan sonra Шяki Bяlяdiyyяsi qяzetinin ilk nюmrяsi чapdan чыxmasыnы да sevinclя qarшы-

ladыm. Иndi isя qяzetin beш yaшы tamam olur. Qяzetin шяhяr mяtbu orqanlarы arasыnda юz dяsti-xяtti vardыr. Zamanыn tяlяblяrinя uyьun fяaliyyяt gюstяrmяk, oxucularы яsasяn yeni gяrяkli informasiyalarla tяmin etmяk... Bir sюzlя qяzet mюvzu seчilmяsindя daha mцasir vя obyektivliyi ilя oxucularыn rяьbяtini qazanmышdыr. Xeyli чяtinliklяrlя цzlяшmяsinя baxmayaraq qяzetin vaxtaшыrы nяшr olunmasыnda Bяlяdiyyя kollektivinin hяr birinin яmяyi vardыr. Beш yaш чox az bir vaxt hesab olmasыna baxmayaraq, oxucularыn hяr nюvbяti nяшri sяbirsizliklя gюzlяmяsi baш redaktor hюrmяtli Murad Nяbibяyovun uьuru hesab olunmalыdыr. Иndi deyя bilяrik ki, bu qяzetin var imzasы imzalar iчindя. Mяn qяzetin beш yaшы tamam olmasы mцnasibяtilя kollektivimiz adыndan Шяki Bяlяdiyyяsinin bцtцn цzvlяrini sяmimi-qяlbdяn tяbrik edir, onlara yeni-yeni nailiyyяtlяr arzulayыram. Hюrmяtlя: ZЯКЯРИЙЙЯ ЯЛИЗАДЯ, профессор, Шяki Regional Elmi Mяrkяzin direktoru

Илк дяфя зяннимдя йанылдыьыма севинирям Дцз беш ил яввял Шякидя “Шяки Бялядиййяси” гязети адлы гязет чапдан чыхдыьыны ешидяндя, дцзц тяяъъцбляндим. Сон вахтлар юлкямиздя эцндя нечя-нечя гязет вя диэяр мятбу органларынын тясис едилиб щеч 2-3 сайы ишыг цзц эюрмямиш баьландыьынын щамымыз шащидийик. Мян дя бу нюгтейи нязярдян цряйимдя фикирляшдим ки, бу гязет дя йягин ки, бир-нечя сай чап олундугдан сонра йа юз фяалиййятини сахлайаъаг, йа да илдя бир-ики бцллетен характерли нюмряляр дяръ етмякля кифайятляняъяк...

Лакин щеч дя мян фикирляшян кими олмады. Еля гязетин илк - рянэли тяртибатла, йуксяк пешякарлыгла чыхан 16-24 сящифялик нюмрялярини

эюряндя зяннимдя йанылдыьыма юзум дя севиндим. Вя артыг беш илдир ки, мцтямади олараг дяръ олунан “Шяки бялядиййяси” бцтцн шякилилялрин сябирсизликля эюзлядийи бир гязетя чеврилиб. Мараглы бурасыдыр ки, айда бир дяфя чыхан гязетдя гейри оператиылик гятиййян нязяря чарпмыр. Щюрмятли Мурад бяй! Сизи гязетинизин 5 йашы битмяси мцнасибятиля сямими гялбдян тябрк едир, Сизя даща бюйцк уьурлар арзулайырам. Щюрмятля: АКИФ САЛАМЛОЬЛУ

5 йашлы гязетин 55 йашлы баш редактору Мурад Нябибяйова Щюрмятли Мурад бяй! Сизин 55 йашынызла баш редактору олдуьунуз "Шяки Бялядиййяси" гязетинин 5 йашы тамам олмасы цстцстя дцшцр. Ня эюзял тясадцф - 5 йашлы гязетин 55 йашлы баш редактору. Црякдян тябрик едирям Мурад бяй! Щям 55 йашыныз, щям дя 5 йашыныз мцбаряк. Юмрцнцзцн екватор хяттини кечдийиниз бир вахтда арайыб ярсяйя эятирдийиниз "Шяки Бялядиййяси" 5 йашыны гейд едир. Мцбалиьясиз дейя билярям ки, "Шяки Бялядиййяси" гязети щям тяртибат, щям дя мязмун бахымындан республиканын мяркязиндя няшр олунан бир чох гязетляри кюлэядя гойур. "Шяки Бялядиййяси"нин сящи-

фяляриндя охуъулар тякъя бюлэядя фяалиййят эюстярян бялядиййялярин фяалиййятиндян бящс едян йазылар дейил, бцтцнлцкдя шящяримизин сосиал-игтисади щяйаты, маарифсящиййя, мядяниййят сащя-

синдя дя баш верян йениликляр щаггында мараглы мялуматлар изляйирляр. Щямчинин гязетин сящифяляриндя районун эюркямли елм, сянят адамлары барядя дя вахташыры мялуматлар верилир. Щям дя диэяр гязетлярдян фяргли олараг гязетин ямякдашлары кимсядян тямянна уммурлар. Мцасир заманда ъямиййят цчцн бундан хейирхащ иш ня ола биляр! Сизя ъан саьлыьы, гязетчилик фяалиййятиниздя ися бол-бол уьурлар арзулайырам. Щюрмятля: БАБА МИРЗЯХАНЛЫ, "Реэион Шяки " гязетинин тясисчи вя баш редактору


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 14

сящ.14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ПЕШЯ БАЙРАМЛАРЫ

TИBB ИШЧИLЯRИ PEШЯ BAYRAMLARЫNЫ YЦKSЯK ЯHVALИ-RUHИYYЯ ИLЯ QEYD ETDИLЯR Иyunun 16-da sяhяr saatlarыnda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin akt zalыnda 17 iyun - Tibb iшчilяri gцnцnя hяsr olunmuш toplantы keчirilmiшдир. Щямин эцн ахшам ися M.Fцzuli ad. шяhяr mяdяniyяt vя istirahяt parkыnda yeni istifadяyя verilmiш "Bцllur saray" шadlыq evindя sяhiyyя iшчilяrinin шяrяfinя ziyafяt verilmiшdir. Иcra Hakimiyyяtindя keчirilяn tяdbiri giriш sюzц ilя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova aчaraq Azяrbaycan Prezidentinin 2001-ci il 4 iyun tarixli Sяrяncamы ilя hяr il iyunun 17-sinin respublikamыzda tibb iшчilяrinin peшя bayramы gцnц kimi geniш qeyd olunduьunu bildirmiш, rayonun tibb iшчilяrini яlamяtdar bayram mцnasibяtilя tяbrik etmiш, onlara gяlяcяk fяaliyyяtlяrindя uьurlar arzulamышdыr. Toplantыda Шяki Mяrkяzi rayon xяstяxanasыnыn baш hяkimi Mяcid Яliyev яhalinin saьlamlыьыnыn qorunmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяr barяdя geniш mяruzя etmiшdir. Baш hяkim bildirmiшdir ki, юlkяmizdя tibb iшчilяrinin peшя bayramыnыn tяntяnяli шяraitdя qeyd edilmяsi artыq яnяnя шяklini almышdыr. Цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin siyasi kursunu uьurla davam etdirяn Prezident Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя hяyata keчirilяn iqtisadi siyasяt nяticяsindя son illяr юlkя яhalisinin hяyat sяviyyяsi xeyli yцksяlmiш, maddi rifah halы daha da

yaxшыlaшmышdыr. Яhaliyя gюstяrilяn sяhiyyя xidmяtinin yaxшыlaшdыrыlmasы цчцn hяyata keчirilяn mцhцm tяdbirlяr- yeni sяhiyyя

mцяssisяlяrinin tikintisi, tяmiri, sяhiyyя mцяssisяlяrinin mцasir avadanlыqla tяchiz olunmasы, kadrlarыn peшяkarlыьыnыn artыrыlmasы vя digяr tяdbirlяr dюvlяt baшчыsыnыn daxili siyasяtinin яsas prioritetlяrindяn birini tяшkil edir. Tяkcя

2009-cu ildя Azяrbaycanda 60dan artыq tibb mцяssisяsi tikilmiш, яsaslы tяmir olunmuш vя yenidяn qurulmuшdur. Belя sяhiyyя mцяssisяlяrindяn biri dя- mяrkяzi rayon xяstяxanasыnыn 100 чarpayыlыq mцalicя korpusu da hazыrda Шяki шяhяrindя inшa edilir. Fяrяhli haldыr ki, sяhiyyя sahяsinя ayrыlan bцdcя vяsaiti 2003-cц illя mцqayisяdя 8 dяfя artaraq, 2009-cu ildя 502 milyon manat olmuшdur. Natiq bildirmiшdir ki, Azяrbaycan sяhiyyяsinin yenidяn qurulmasы, sяhiyyя sahяsindя hяyata keчirilяn tяdbirlяrin sцrяtlяndirilmяsi mяqsяdi ilя Dцnya Bankыnыn vя Azяrbaycan hюkumяtinin birgя layihяsi яsasыnda "Яhaliyя gюstяrilяn ilkin sяhiyyя xidmяtinin yaxшыlaшdыrыlmasы" layihяsi чяrчivяsindя яsaslы iшlяrя baшlanыlmышdыr. Sevindirici haldыr ki, bu islahatlarыn aparыlmasы цчцn Шяki rayonu da 5 pilot rayondan biriseчilmiшdir. Mяruzячi bildirmiшdir ki, hazыrda Шяki sяhiyyяsindя 370 hяkim, 1290 orta tibb iшчisi яhaliyя sяhiyyя xidmяti gюstяrir. Яhalinin hяr 10 min nяfяrinя orta hesabla

22 hяkim, 76 orta tibb iшчisidцшцr. Tяdbirdя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы чыxыш edяrяk rayonun tibb iшчilяrini peшя

byramlarы mцnasibяtilя tяbrik etmiш, onlara юz nяcib vя xeyirxah iшlяrindя yцksяk peшяkarlыq, bюyцk nailiyyяtlяr arzulamышdыr. Tяmяli цmummilli liderimiz Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulmuш sosial-iqtisadi siyasяtin hazыrda Prezident

Иlham Яliyev tяrяfindяn bюyцk uьurla davam etdirildiyini bildirяn M. Cabbarlы, son illяr digяr sahяlяrdя olduьu kimi, sяhiyyя sahяsindя dя geniш islahatlarыn aparыldыьыnы, tibbi xidmяtin keyfiyyяtinin yaxшыlaшdыrыlmasы цчцn mцhцm tяdbirlяrin hяyata keчirildiyini, kadr hazыrlыьыna xцsusi diqqяt yetirildiyini nяzяrя чarpdыrmышdыr. Иcra baшчыsы regionlarыn sosialы-iqtisadi inkiшafыna dair mцvafiq Dюvlяt Proqramlarыna uyьun olaraq bюlgяlяrdя mцasir tяlяblяrя cavab verяn diaqnostika mяrkяzlяrinin, yeni xяstяxana vя tibb mяntяqяlяrinin istifadяyя verilmяsini dюvlяt baшчыsыnыn яhalinin saьlamlыьыnыn qorunmasыna gюstяrdiyi diqqяt vя qayьыsыnыn bariz nцmunяsi olduьunu xцsusivurьulamышdыr. Tяdbirin sonunda sяhiyyя sahяsindя uzun illяr sяmяrяli fяaliyyяtinя gюrя bir qrup veteran vя qabaqcыl tibb iшчisinя шяhяr icra hakimiyyяtinin fяxri fяrman vя qiymяtli hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur.

- Й.РЯЩИМОВ

DЮVLЯT QULLUQЧULARЫ GЦNЦ QEYD OLUNMUШDUR Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin akt zalыnda 23 iyun - dюvlяt qulluqчularыnыn peшя bayramыna hяsr olunmuш geniш yыьыncaq keчirilmiшdir.

Шяhяr rяhbяrliyi vя tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя цmummilli lider Heydяr Яliyevin abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dяstяlяri dцzmцш, ulu юndяrin xatirяsini ehtiramla

yad etmiшlяr. Yыьыncaьы giriш sюzц ilя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov aчaraq rayonun dюvlяt qulluqчu-

larыnы peшя bayramы mцnasibяtilя tяbrik etmiш, onlara gяlяcяk fяaliyyяtlяrindя uьurlar arzulamышdыr. Dюvlяt qulluьunun mцhцm яhяmiyyяt kяsb edяn sahя, чяtin vя mяsuliyyяtli peшя olduьunu bildirяn natiq, dюvlяtin nцfuzunun, inkiшafыnыn dюvlяt qulluqчusunun, mяmurun fяaliyyяtindяn asыlы olduьunu xцsusi vurьulamышdыr. Bildirmiшdir ki, respublikamыzda demokratik dюvlяt vя vяtяndaш cяmiyyяti quruculuьu prosesindя dюvlяt qulluьunun rolunu, habelя BMT Baш Mяclisinin tюvsiyяsi nяzяrя alыnaraq, Azяrbaycan Prezidentinin 2006-cы il 25 may tarixli Sяrяncamы ilя hяr il iyunun 23-ц respublikamыzda dюvlяt qulluqчularыnыn peшя bayramы gцnц kimi qeyd

olunur.

Yыьыncaqda шяhяr icra hakimiyyяti aparatыnыn шюbя mцdiri Sadiq Yusifovun "Azяrbaycanda dюvlяt idarячilik sisteminin formalaшmasы" mюvzusunda mяruzяsi dinlяnilmiшdir. Mяruzяdя qeyd olunmuшdur ki, "Dюvlяt qulluьu haqqыnda" Qanunun vя onun tяtbiqi цчцn qяbul edilmiш normativ hцquqi aktlarыn яsas mahiyyяti ondan ibarяtdir ki, bu aktlar, ilk nюvbяdя idarячilik sisteminin яsas amillяrindяn olan kadr hazыrlыьыnыn dцzgцn istiqamяtlяndirilmяsinя, bunun цчцn iqtisadi, sosial vя subyektiv яsaslarыn yaradыlmasыna, dюvlяt qulluьunun mцasir tяlяblяr sяviyyяsinя qaldыrыlmasыna шяrait

yaradыr. Bu gцn hцquqi dюvlяt vя vяtяndaш cяmiyyяti quruculuьu prosesindя dюvlяt qulluьunun tяшkili tamamilя yeni prinsiplяrя яsaslanыr, dюvlяtlя vяtяndaш arasыnda inam vя etimad bяrqяrar olur. Hяyata keчirilяn dюvlяt qulluьu siyasяti qanunчuluq vя hesabatlыlыq, шяffaflыq vя mцsabiqя, bяrabяrlik vя cavabdehlik prinsiplяrinя яsaslanan dюvlяt idarячiliyi sisteminin daha sяmяrяli inkiшaf etdirilmяsinя xidmяt edir. Mяruzя vя чыxышlardan sonra sяmяrяli fяaliyyяtlяrinя gюrя bir qrup dюvlяt qulluqчusuna qiymяtli hяdiyyяlяr tяqdim olunmuшdur.

- Ъ.НАМИГ


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 15

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

UNUDULMAZ AKTYORUMUZ LЦTVЯLИ ABDULLAYEVИN 96 YAШЫ QEYD OLUNDU Шяki Dram Teatrыnda hяmyerlimiz, bюyцk sяnяtkar, azяrbaycanlыlarыn sevimlisi, unudulmaz aktyor Lцtvяli Abdullayevin anadan olmasinin 96-cы ildюnцmц tяntяnяli surяtdя yad edilmiшdir. et-mяklя, bu sаhяlяrin korifey sяnяtkarlarыnыn, kino, teatr vя incяsяnяt xadimlяrinin xidmяtlяrini yцksяk qiymяtlяndirir, onlarы daim yad edir. Mяlumat verilmiшdir ki, tanыnmыш gцlцш ustasыnыn xatirя gecяsi Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin 2010cu il цчцn tяsdiq etdiyi tяdbirlяr planыna uyьun olaraq keчirilir. Mяrkяzin kino bюlmяsinin mцdiri Faiq Nяcяfov tanыnmыш gцlцш ustasыnыn teatr vя kino sahяsindяki xidmяtlяrindяn danышmыш, onun mцxtяlif tamaшa vя filmlяrdя yaratdыьы obrazlardan sюhbяt aчmышdыr. Шяhяr mяdяniyyяt vя turizm шюbяsinin mцdiri Aydыn Иbrahimxяlilov sяhnяmizin parlaq istedadlarыndan olan Lцtvяli Abdullayevin Azяrbaycan teatr vя kino sяnяtinin inkiшafыndakы xidmяtlяrindяn danышmыш, bu tяdbirin Шяkinin mяdяni hяyatыnda bюyцk яhяmiyyяtini xцsusi vurьulamышdыr. Mяdяniyyяtшцnaslыq цzrя Elmi-Metodiki Mяrkяzin direktoru, fяlsяfя elmlяri doktoru Vilayяt Иsmayыlov bildirmiшdir ki, qurum юz fяaliyyяtindя elm, mяdяniyyяt vя incяsяnяtin bцtцn sahяlяrindя gяrgin vя sяmяrяli nяticяlяr яldя

АktyorunTяdbirdя iшtirak edяn sяnяt dostlarы, hяmyerlilяri, tяlяbяlяri онун sяhnя fяaliyyяti vя yaradыcыlыьы barяdя xatirяlяrini bюlцшmцшlяr. Gцlnarя Lцtvяliqыzы чыxыш edяrяk atasы ilя baьlы xatirяlяrini danышmыш, tяdbirin tяшkilinя gюstяrdiklяri kюmяyя gюrя ailя цzvlяri adыndan Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinя, Elmi-Metodiki Mяrkяzя, habelя шяhяr rяhbяrliyinя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir. Йыьынъагда Lцtvяli Abdullayevin чяkildiyi "Ulduz", "Arшыn mal alan", "Qяribя яhvalat", "Яhmяd haradadыr" vя digяr

kinofilmlяrdяn fraqmentlяr, habelя gцlцш ustasыnыn yaradыcыlыьыndan bяhs edяn film nцmayiш etdirilmiшdir. Яdяbi-bяdii gecя incяsяnяt ustalarыnыn, юzfяaliyyяt vя rяqs kollektivlяrinin maraqlы konsert proqramы ilя davam etmiшdir.

сящ.15

Elчin Quliyev: "Gяncя, Шяki vя Qяbяlяdя atчыlыq idman nюvц цzrя komandalar formalaшdыrыlacaq"

Ону да хатырладаг ки, Lцtvяli Яmir oьlu Abdullayev 1914-cц ildя Шяkidя anadan olmuшdur. Azяrbaycan sяhnяsinin parlaq istedadlarыndandыr... Azяrbaycan SSR xalq artisti (1960), SSRИ dюvlяt mцkafatы laureatыdыr (1946). Lцtvяli Abdullayevin yaradыcыlыьы Azяrbaycan Musiqili Komediya Teatrы ilя sыx baьlы olmuшdur. Yumordan mяharяtlя istifadя etmяk, komik vяziyyяtlяri realist planda tamaшaчыlara чatdыrmaq onun yaradыcыlыьы цчцn sяciyyяvi olmuшdur. Mюhsцn ("Beш manatlыq gяlin", S. Rцstяmov), Qoшun ("Toy kimindir?", A. Mяшяdibяyov), Dursun ("Durna", S. Rцstяmov), Qяhrяman ("Gюzцn aydыn", F. Яmirov), Mяhяmmяd ("Ulduz", S.Яlяsgяrov), Mitoш ("Hicran", E. Sabitoьlu) onun yaratdыьы яn yaxшы rollardыr. "Arшыn mal alan"(1945), "Яhmяd haradadыr?" (1964) vя s filmlяrdя чяkilmiшdir. Qыrmыzы Яmяk Bayraьы ordeni vя medallarla tяltifolunmuшdur. Лцтвяли Абдуллайевин язиз хатиряси цряклярдя йашайыр вя бу бюйцк актйор Азярбайъан халгы тяряфиндян даим йад едилир.

Azяrbaycanыn цч шяhяrindя - Gяncя, Шяki vя Qяbяlяdя atчыlыq idman nюvц цzrя komandalar formalaшdыrыlacaq. SИA-nыn mяlumatыna gюrя, bu barяdя jurnalistlяrя Azяrbaycan Atчыlыq Иdmanы Federasiyasыnыn prezidenti, Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin rяisi Elчin Quliyev bildirib. Onun sюzlяrinя gюrя, Prezident Иlham Яliyevin tapшыrыьы ilя Novxanы Sяrhяdчi Atчыlыq Kompleksi tikilib, hazыrda isя Azяrbaycanыn цч bюlgяsindя - Gяncя, Шяki vя Qяbяlяdя atчыlыq komplekslяri tikilir. Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin rяisi, generalleytinant Elчin Quliyev hazыrkы idmanчыlara bюyцk цmid bяslяdiyini sюylяyib: "Azяrbaycan milli komandasыna cяlb olunan idmanчыlarыn hamыsы dцnya vя olimpiya oyunlarыnda uьurlar яldя etmiш idmanчыlardыr vя onlarыn bundan sonra da yцksяk nяticяlяr gюstяrяcяyini gюzlяmяk olar". Daha sonra jurnalistlяrin suallarыnы cavablandыran Gяnclяr vя idman naziri Azad Rяhimov Azяrbaycanda bu idman nюvц ilя baьlы bюyцk nailiyyяtlяr яldя edilяcяyinя inandыьыnы bildirib. Onun sюzlяrinя gюrя, bunun цчцn Gяnclяr vя Иdman Nazirliyi tяrяfindяn dя iшlяr gюrцlцr.

GЦCLЦ LEYSAN ШЯKИ ШЯHЯRИNЯ VЯ ЯTRAF KЯNDLЯRЯ CИDDИ ZИYAN VURMUШDUR Rayon Fюvqяladя Hallar Komissiyasыndan verilяn mяlumata gюrя gцclц sel sularы шяhяrin "Yuxarыbaш" TarixMemarlыq Qoruьu яrazisindя bцtцn kцчяlяrdя, habelя M.F.Axundov vя M.Rяsulzadя prospektlяrindя asfalt юrtцyцnц tamamilя daьыtmыш, evlяrя, maьazalara, hяyяtlяrя daш-чыnqыl,

lil dolmuш, ciddi daьыntыlara sяbяb olmuшdur. Bяzi yerlяrdя aьaclar tikililяrin цstцnя aшmышdыr. Bundan яlavя, bir neчя minik avtomobili dя yararsыz hala dцшmцшdцr. Bяzi kяndlяrdя яhalinin tяsяrrцfatlarыna ciddi ziyan dяymiш, kяnddaxili yollar daьыlmышdыr. Elektrik dirяklяrinin aш-

Иyulun 14-dяn 15-nя keчяn gecя Шяki rayonu яrazisindя kцlяklя mцшayiяt olunan gцclц leysan yaьышlarы nяticяsindя Шяki шяhяrindя vя яtraf kяndlяrdя sosial obyektlяrя, infrastruktura vя fяrdi yaшayыш evlяrinя ciddi ziyan dяymiшdir.

daraq, fяaliyyяtini tamamilяdayandыrmышdыr. Yaranmыш vяziyyяtlя яlaqяdar шяhяr rяhbяrliyi operativ tяdbirlяr hяyatakeчirir. Baш vermiш tяbii fяlakяtin nяticяlяrinin aradan qaldыrыlmasы цчцn tяxirяsalыnmaz tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsinя kюmяk mяqsяdi ilя mцvafiq

masы vя qaz xяtlяrinin daьыlmasы nяticяsindя Шяki шяhяrinя elektrik enerjisinin vя tяbii qazыn veriliшi dayandыrыlmышdыr. Rabitя xяtlяrinя dя xeyli ziyan dяymiш, яlaqяlяr kяsilmiшdir. Oьuz istiqamяtindя avtomobil yolunda respublika яhяmiyyяtli kюrpцnцn dayaqlarыnыn bir hissяsi yuyulmuшdur. Gцclц sel sularы шяhяrin Baш Su Hюvzяsindя "Tюvlя qayasы" adlanan яrazidя Шяki шяhяrini iчmяli su ilя tяmin edяn suюtцrцcц qurьunu daьы-

Сящифяни щазырлады: Мурад НЯБИБЯЙОВ

dюvlяt qurumlarыna da mцraciяt olunmuшdur. П.С. Гязет чапа щазырланаркян артыг шящярдя хейли иш эюрцлмцш, дяймиш зийанын арадан галдырылмасы истигамятиндя мягсядйюнлц тядбирляр щяйата кечирилмяйя башланыб.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 16

сящ.16

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ГАРДАШ ТЦРКИЙЯ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ПРЕЗИДЕНТИ АБДУЛЛАЩ ЭЦЛ ШЯКИДЯ

QЯDИM VЯ MЦASИR ШЯKИ ИLЯ TANЫШLЫQ

Tцrkiyя Prezidenti Abdullah Gцl Azяrbaycana rяsmi sяfяri чяrчivяsindя avqustun 17-dя respublikamыzыn шimal-qяrb bюlgяsindя olmuшdur. Sяfяr proqramыna uyьun olaraq Шяkiyя gяlяn Tцrkiyя Prezidenti Abdullah Gцl шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda цmummilli lider Heydяr Яliyevin abidяsi юnцnя gцl dяstяsi qoydu, ulu юndяrin xatirяsini ehtiramla yad etdi. Sonra ali qonaq Шяkinin Orta Zяyzid kяndi яrazisindя tцrk яsgяrinin abidя kompleksini ziyarяt etdi. Prezident Abdullah Gцl abidяnin юnцnя gцl dяstяsi qoydu. Bildirildi ki, bu abidя XX яsrin яvvяllяrindя xalqыmыzы ermяni qяsbkarlarыndan xilas etmяk mяqsяdi ilя Azяr-baycana gяlmiш tцrk ordusunun шяhid яsgяrinin шяrяfinя ucaldыlmышdыr. Abidяnin яtrafыnda geniш abadlыq iшlяri gюrцlmцш, 2002-ci ildя mяzarцstц abidя kompleksi yaradыlmышdыr. Tцrkiyя Prezidenti Abdullah Gцl daha sonra Qafqaz Иslam Ordusunun 1918-ci ildя Azяrbaycan vя Daьыstandakы hяrяkatы vя юlkяmizdяki tцrk шяhid mяzarlыqlarыnыn yerlяшdiyi stendя baxdы. Qardaш юlkяnin dюvlяt baшчыsы Шяkinin mяrkяzi parkыnda xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin abidяsini ziyarяt edяrяk юnцnя gцl dяstяsi qoydu. Mяlumat verildi ki, XX яsr Azяrbaycan poeziyasыnыn яn parlaq simalarыndan biri olan Bяxtiyar Vahabzadя milli mяdяniyyяtimizin tяbliьi vя яdяbi irsimizin dцnyada tanыdыlmasы sahяsindя яvяzsiz xidmяtlяr gюstяrmiшdir. Шair Azяrbaycan-Tцrkiyя dostluq vя qardaшlыq яlaqяlяrinin mюhkяmlяndirilmяsi iшinя dя bюyцk tюhfяlяr vermiшdir. Bяxtiyar Vahabzadяnin vяfatыnыn ildюnцmц ilя baьlы bu il qardaш Tцrkiyяdя dя silsilя anma tяdbirlяri keчirilmiшdir. Prezident Abdullah Gцl parkda Шяki ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri ilя gюrцшdц, onlarla sяmimi sюhbяt etdi.

Tцrkiyя Prezidenti Azяrbaycana sяfяrindяn mяmnun qaldыьыnы, юlkяlяrimizin dostluq vя qardaшlыq яlaqяlяrinin daha da inkiшaf etdirilmяsinin vacibliyini bildirdi. Diqqяtя чatdыrыldы ki, bu sяfяr Tцrkiyя-Azяrbaycan mцnasibяtlяrinin inkiшafыna yeni tюhfяlяr verяcяkdir. Prezident Abdullah Gцl XЫX яsrin tarixi-memarlыq abidяsi olan Шяki Cцmя mяscidinя vя burada fяaliyyяt gюstяrяn Шяki Иslam Mяdrяsяsinя dя baш чяkdi. Ali qonaьa mяscid vя mяdrяsя barяdя яtraflы mяlumat verildi, ona xatirя hяdiyyяsi tяqdim olundu. Prezident Abdullah Gцl mяscidin hяyяtindя mяdrяsяdя tяhsil alan hafizlяrlя xatirя шяkli чяkdirdi. Шяki Xan sarayы ilя tanышlыq zamanы Tцrkiyя Prezidenti Abdullah Gцlя mяlumat verildi ki, XVЫЫЫ яsrя aid olan bu nadir tarixi-memarlыq abidяsi шяhяrin yuxarы hissяsindя, "Yuxarы baш" Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя yerlяшir. Шяrq memarlыьыnыn nadir incisi hesab olunan bu saray Azяrbaycanda ilk mцstяqil xanlыьыn яsasыnы qoyan Hacы

Чяlяbi xanыn nяvяsi, "Mцшtaq" tяxяllцsц ilя шeirlяr yazan Hцseyn xanыn dюvrцndя, tяqribяn 1762-ci ildя tikilmiшdir. Иnшaat texnologiyasыna gюrя Xan sarayыnыn dцnyada bяnzяri yoxdur. Tikinti zamanы mismar vя yapышqandan istifadя olunmamышdыr. Hяr kvadratmetr шяbяkя bir-birinя geydirilяn 5 min hissяdяn ibarяtdir. Saray 1300 metr uzunluьunda qala divarlarы ilя яhatя olunmuшdur. Цч yцz kvadratmetr яrazisi olan

sяnяtinin bir чox nюvlяri, xцsusilя XVЫЫЫ-XЫX яsrlяrя aid maraqlы divar rяsmlяri diqqяti cяlb edir. Bu rяsmlяr яsasяn hяndяsi, nяbati, habelя sцjetli vя quшlarыn tяsviri hяkk olunmuш naxышlardan ibarяtdir. Sarayыn ikinci mяrtяbяsinin divarlarыnda tяsvir olunan dюyцш vя ov sяhnяlяri xцsusilя maraq doьurur. Шяki Xan sarayы indiyяdяk 5 dяfя яsaslы bяrpa edilmiшdir. Tцrkiyя dюvlяtinin baшчыsы sarayыn eyvanыndan

Gцlя Xan sarayыnыn tяsvir olunduьu rяsm яsяri hяdiyyя edildi. Ali qonaq Xan sarayыnыn xatirя kitabыna цrяk sюzlяrini yazdы. Daha sonra Prezident Abdullah Gцl XVЫЫЫ яsrdя Шяrq memarlыьы цslubunda tikilmiш Yuxarы Karvansaray mehmanxana kompleksi ilя tanыш oldu, Шяkinin tanыnmыш ziyalыlarы ilя gюrцшцb sюhbяt etdi. Mяlumat verildi ki, Шяki sяnяtkarlыq vя ticarяt шяhяri olduьundan XVЫЫЫ-XЫX яsrlяrdя burada чoxlu sayda bazar vя karvansaraylar tikilmiшdir. Azяrbaycana gяlяn tacir vя sяyyahlarыn qaldыqlarы vя яsasяn ticarяtlя mяшьul olduqlarы bu karvansaraylar шяhяr hяyatыnda mцhцm yer tuturdu. Шяhяr karvansaraylarы hяm dя ticarяt saziшlяrinin baьlanыlmasы цчцn xцsusi yer hesab olunurdu. Яvvяllяr Шяkidя 5 karvansaray binasы mюvcud olmuшdur. Onlardan yalnыz ikisi - Yuxarы vя Aшaьы karvansaraylar indiyяdяk qalmышdыr. Цmumi sahяsi 6 min kvadratmetr, hцndцrlцyц 14 metr olan kompleks 300-dяn artыq otaq vя zirzяmidяn ibarяtdir. Yuxarы Karvansaray юz юlчцlяri vя hяcminя gюrя Azяrbaycan яrazisindя mюvcud olan яn bюyцk karvansaray hesab edilir. Bu karvansaraya bir qayda olaraq Tцrkiyя, Rusiya vя Иrandan tacirlяr gяlir, burada uzun mцddяt ticarяtlя mяшьul olurdular. Hazыrda bu tarixi abidя mehmanxana kimi fяaliyyяt gюstяrir.

ikimяrtяbяli sarayda 6 otaq, 4 dяhliz vя 2 gцzgцlц eyvan vardыr. Sarayda xalq tяsviri

Шяkinin qяdim mяhяllяlяrini seyr etdi. Prezident Abdullah

Йазы Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин интернет сящифясиндян эютцрцлцб


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 17

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.17

МСЛЪЩС

ШЯКИ МЕМАРЛЫЬЫ

СМС

Шяhяriмизdя yaшayыш evlяrinin memarlыq цslubu (Яввяли ютян сайларымызда)

(XVЫЫЫ яsrin sonu - XX яsrin яvvяlлярi)

2. ШЯKИ YAШAYЫШ EVLЯRИNDЯ ИNTERYERИN FORMALAШMASЫ Tяtbiqi incяsяnяtin vя el sяnяtlяrinin rolu Nisbяtяn ucqar bir guшяdя yerlяшmяsinя baxmayaraq, iqtisadi яlaqяlяr baxыmыndan Шяkinin яlveriшli coьrafi mюvqeyi sяnяtkarlarыn sayыna gюrя onu Azяrbaycan шяhяrlяrinin юn cяrgяsinя чыxarmышdыr. 1861-ci ildя Шяki sяnяtkarlarыnыn sayы 1.735 nяfяrя чatmышdы. O vaxt Rusiyanыn tabeliyinя keчmiш Azяrbaycan шяhяrlяrinin heч birindя bu qяdяr sяnяtkar yox idi. Bu fakt ucqar

яyalяt шяhяri Шяkinin iqtisadi qцdrяtini, burada qыzьыn istehsal fяaliyyяtinin mяnzяrяsini aydыn яks etdirir. Шяki qяdim шяhяrdir. Bu шяhяrin qяdimliyi tяkcя onun zahiri gюrцnцшцndя, memarlыq abidяlяrindя, kцчяlяrindя hiss edilmir. Qяdim diyardakы keчmiш yaшayыш evlяrinin interyerlяri dя bu baxыmdan diqqяti cяlb edir. Buxarы, taxчalar, rяflяr vя s. memarlыq elementlяri baxыmыndan gюzяl vя diqqяtяlayiqdir. Azяrbaycanыn яn qяdim guшяlяrindяn olan Шяki - Balakяn bюlgяsi tяkcя gюzяl tяbiяti ilя

deyil, hяm dя mяшhur qяdim memarlыq vя el sяnяti nцmunяlяri ilя dя diqqяti cяlb edir. Шяkinin шяhяr hяyatы ilя яkiz yaranan sяnяt sahяlяrinin xeyli hissяsi yaxыn keчmiшяdяk davam etmяkdя idi. Dяmirчilik, silahsazlыq, nalbяndlik, misgяrlik, qalayчыlыq, zяrgяrlik, gцmцшbяndlik, dulusчuluq, dabbaqlыq, saьrыcяrdlik, papaqчыlыq, kцrkчцlцk, baшmaqчыlыq, dяrzilik, sяrraclыq, шalbaflыq, xalчaчыlыq, шяrbaflыq, boyaqчыlыq, hяkkaklыq, bяnnalыq, dцlgяrlik, xarratlыq, шяbяkячilik vя onlarca baшqa qяdim istehsal sahяsi Шяkinin sяnяt mяbяdinin baшlыca sцtunlarыnы tяшkil edirdi. Шяki sяnяtkarlarыnыn sayы

haqqыnda ilk doьru - dцrцst mяlumata XЫX яsrin baшlanьыcыnda чar mяmurlarыnыn tяrtib etdiklяri statistika materiallarыnda rast gяlirik. 1848-ci il sяnяdindяn bяlli olur ki, o zaman яhalinin tяkcя geyim vя bяzяk ehtiyaclarыnы юdяmяk цчцn шяhяrdя 235 papaqчы, 178 dabbaq, 147 baшmaqчы, 154 dяrzi, 82 шяridчi, 41 gцmцшbяnd чalышыrmыш. Onlar tяkcя Шяki яhalisinin deyil, habelя qonшu яyalяtlяrdяn gяlmiш mцшtяrilяrin dя tяlяbatыnы юdяyirdilяr. Шяkinin tarixi taleyindя xanlыq dюvrц xцsusi mяrhяlя tяшkil edir. Шяhяrin iqtisadi qцdrяtinin artmasыnda vя siyasi - mяdяni yцksяliшindя XVЫЫЫ яsrin ortalarыnda mцstяqil Шяki xanlыьыnыn yaranmasыnыn bюyцk яhяmiyyяti olmuшdur. Шяhяr яhalisinin sayыnыn artmasыna, яmtяя - pul mцnasibяtlяrinin vя ticarяt яlaqяlяrinin canlanmasыna sяbяb olan bu tarixi inkiшaf nяticяsindя sяnяtkarlыq yeni vцsяt almыш, шяhяr xanlыьыn inzibati mяrkяzinя чevrilmiшdir. Шяkidя яhalinin tяsяrrцfat vя mяiшяt ehtiyaclarыnы юdяmяk цчцn sяnяt dцkanlarыnыn sayы durmadan artыb. Natural tяsяrrцfat buxovalarыnыn юlkяdя яmtяя istehsalыnыn geniшlяnmяsinя цmumяn ciddi яngяl tюrяtmяsinя baxmayaraq, feodal zцmrяlяrin mяdaxilindя xцsusi ticarяt vя шяxsi sяnяt dцkanlarыndan яldя edilяn gяlir bюyцk mяblяь tяшkil edirdi. Tяkcя belя bir faktы xatыrlamaq kifayяtdir ki, Mяhяmmяdhяsяn xanыn 264 xцsusi dцkanы olmuшdur. Sahibkar dцkanlarыndan яldя edilяn qazanc hakim zцmrяlяr arasыnda sяnяt istehsalыnыn geniшlяnmяsinя vя

onun himayя edilmяsinя maraьы artыrdы. Tarixdяn bяllidir ki, indiki Шяki 1772-ci ilin dяhшяtli selindяn sonra yaranmыш vя яvvяlkinя nisbяtяn daha hцndцr vя daьlыq яrazidя inkiшaf etmiшdir. Tяbiidir ki, bu inkiшaf eyni tяrzdя deyil, zяmanяyя, hяyatыn tяlяblяrinя uyьun tяrzdя inkiшaf etmiшdir. Bu inkiшafыn gediшatы mяrhяlяlяrindя isя biri o birindяn daha maraqlы vя diqqяti cяlb edяn tikintilяr, sяnяt яsяrlяri, mцhяndis qurьularы meydana gяlmiшdir. Bюyцk vя fяrdi malikanяlяrin daxilindя qurulmuш zяngin bяzяkli buxarыlar da belяlяrindяndir (16, 26, 33, 36, 37, 38-ci шяkillяr). Цmumiyyяtlя, Шяkidя bяzяksiz deyil, bяzяkli buxarыlarыn da sayы чoxdur. Onlardan eyni usta tяrяfindяn iшlяnmiш vя яhali arasыnda "gцzgцlц" vя yaxud Шяki dialektindя "aynalы buxarы" kimi tanыnan buxarыlar haqqыnda geniш danышmaьa dяyяr. "Aynalы", yaxud "gцzgцlц" ifadяlяri Шяkidя Qulu bяy'я, Alcanbяyov vя Mяmmяdov'lara mяxsus evlяrin buxarыlarыnы sяciyyяlяndirяn яn uyьun ifadяlяridir. Buxarыlar aь gяc цzяrindя oyma naxышlarla bяzяdilmiшdir. Tяkcя Шяkinin deyil, elяcя dя Azяrbaycanыn buxarы qurьularыnыn яn mцhцm vя vacib hissяsini buxarыnыn odluq taxчalarы tяшkil edir. Hяmin taxчalara daha yaxшы gюrkяm vermяk mяqsяdi ilя usta vя sifariшчilяr onlarыn bяzilяrini dekorativ цnsцrlяrlя zяnginlяшdirmяyя чalышыb. Belя buxarы nюvlяrinя M.F.Axundzadяnin anadan olduьu evdя (42-ci шяkil), Sabit Rяhmanыn ev muzeyinin ikinci mяrtяbяsindяki otaqlardan birindя (шяk 33) vя elяcя dя Rяшid bяy Яfяndizadя'nin evindяki buxarыlarы misal gюstяrmяk olar. Yuxarыda qeyd etdiyimiz vя biri digяrindяn xeyli fяrqlяnяn buxarыlarы юyrяndikdяn sonra belя qяnaяtя gяlmяk olur ki, buxarыlarы yaradan usta daha irяliyя getmяyi qarшыsыna mяqsяd qoymuш vя bunu bacarmышdыr. O, Шяkiyя daha чox xas olan sarы torpaqdan deyil, Gяncяdяn gяtirilяn "aь gяc" materialыna mцraciяt etmiш vя чalышmышdыr ki, gяc цzяrindя apardыьы

(4-ъц щисся)

oymalarыn arakяsmяlяrinя gцzgц vя rяngli шцшя parчalarы salsыn. Bununla da o, yurdun daha dяrin vя qяdim яnяnяlяrinя yeni hяyat vя forma vermiшdir. Hяmin яnяnяlяr kaшы ilя цzlяmя bяzяklяri vurulmasы ilя baьlы olmuшdur. Цmumiyyяtlя, qяdim memarlыq vя naxышlama sяnяtlяri haqqыnda чox az vя dяqiq mцlahizяlяrin yцrцdцlmяsinя kifayяt qяdяr imkan verя bilяcяk mяlumatlar qalmышdыr. Deyilяnlяrdяn belя bir mяntiqi nяticяyя gяlmяk olur ki, bяzяkli buxarыlarыn яsas цnsцrlяrindяn biri (daha doьrusu, birincisi) mяhz buxarыnыn aшaьыsыndakы odluq taxчadыr. O, bцtцn qurumun simmetriya oxu цzяrindя yerlяшir vя

qabarыq шяkildя dцzяldilmiш gцnbяzlя tamamlanыr. Buxarыnыn odluq taxчalarыnыn gцnbяzlяri dя цstdяn naxышlanmышdыr. Hяmin gцnbяzlяrdяn birinin цstцnц юrtяn naxыш qurumlarы bu araшdыrmada verilяn qrafik rяsmlяrdяn birindя kiчik юlчцlяrdя gюstяrilmiшdir. Buxarыlarыn timsalыnda bяzяmяlяr elя sыralanыb ki, sanki bir taxчa o birinin iчindя yerlяшib, ona gюrя dя hяr kiчik taxчanыn arxasыndan o biri, daha bюyцyц "boylanыr". Burada чoxlu haшiyя qurumlarы, simmetrik dayaqlar, onlarыn arasыnы dolduran vя mцxtяlif шяkilli ara sahяlяr (цч vя dюrdbucaqlыlara yaxыn), taьlar, baшlыqlar, axыrыncыlarы dюvrяlяyяn dairяvi taьlar, elяcя dя onlarыn яlaqяlяndirяn vя qovuшmasыndan яmяlя gяlяn formalar vardыr. Hяmin yollarla yaranan цmumi formalardan asыlы olaraq, belяlяrinin iчяrisi dя biri o birindяn mцяyyяn cяhяtlяrlя fяrqlяnяn naxышlarla bяzяnmiшdir. Иri sahяlяri юrtяn doldurucu naxышlar bir - birinя daha oxшardыr. Onlarыn яsas xцsusiyyяti bu bюlgяyя mяxsus dalьalы vя spiralvari шaxя gяzmяlяridir ki, onlarыn цzяrindя yarpaq vя gцllяr dцzцlmцшdцr. Onlardan baшqa, xonчalar da vardыr. Naxышlarыn tamaшaчыya baьышladыьы bяdii tяsir onlarыn qabarыq tяrzdя ifadя edilmяsi, qabarыqlarыn sяrhяdlяri boyunca iшыq vя kюlgяliklяrin qonшuluьu vя oynaqlыьы ilя yaranыr. Kюlgяylя iшыьыn oynaqlыьы, oymalarыn ara sahяlяrindя gцzgц vя rяngli шцшяlяrin olmasы onlarы xeyli zяnginlяшdirmiшdir. Bu шцшяlяr яsasяn tцnd gюy rяngdяdir. Шцшяlяrin arasыnda az da olsa qыr-

Ирадя РЮВШЯН, АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязин елми катиби, мемарлыг намизяди mыzы rяnglilяrя rast gяlinir, ancaq belяlяri xeyli azdыr vя яsasяn iri gцllяrin mяrkяzindя yerlяшdirilmiшdir. Buxarыlarыn alыnlыq sahяlяrini dolduran шaxяlяrin, gцl vя yarpaq tяsvirlяrinin arasыnda яjdaha baшlarыnы da gюrmяk mцmkцndцr. Onlar bir чox baшqa юlkяlяrin dekorativ sяnяtindя olduьu

kimi, buxarыlarыn цzяrindя dя od, istilik, bяrяkяt mяnalarыnы ifadя edir. Sonda onu da qeyd etmяk lazыmdыr ki, Шяkinin mюvcud buxarыlarыnыn naxышlarы arasыnda xяttatlыq nцmunяlяrindяn dя istifadя olunmuшdur. Onlar яsasяn gюzяl "nяsx" xяttiylя hяkk olunmuш dualardan ibarяtdir. Xяttatlыq юrnяklяri eyni zamanda Шяki evlяrinin daxilindяki sяrbяst lюvhяlяri яvяz edir. Bu yazыlarыn arasыnda usta юz adыnы - "Usta Abbas" sюzlяrini hяkk etmiшdir. Kim idi usta Abbas? Deyilяnlяrя gюrя, usta Abbas gюzяgяlimli, mцlayim xasiyyяtli, чox eшidib az danышan, el hюrmяti qazanmыш bir шяxs olub. O, sifariшi bitirmяmiш iшi heч kяsя gюstяrmяzdi. Bu barяdя sifariшчilяri dя istisnalыq tяшkil etmяzdi. Yaxшы sяsi vardы, iш яsnasыnda muьam oxumaqdan yorulmazdы. Bunu muьam ifaчыlarыnыn araшdыrыcыlarы da qeyd etmiшlяr. Tez evlяnmiш, lakin юvlad gюrmяmiш usta Abbas bцtцn vaxtыnы vя varlыьыnы gяctяraшlыьa vя muьam alяminя hяsr etmiшdir. XЫX яsrlя XX яsrin qovшaьыnda tikilmiш malikanяlяrin buxarыlarыnы bяzяyяn naxыш цnsцrlяrinin arasыnda Avropanыn bяdii memarlыq sяnяtlяrinin tяsirindяn yaranan цnsцrlяrя dя rast gяlinir. Шяkinin "aynalы" buxarыlarыnыn nцmayiш etdirilmяsindя, xцsusi albomlarыn yaradыlmasыnda, muzeyчilik iшlяrinя cяlb edilmяsindя чatышmazlыqlar hяlя чoxdur vя onlarыn aradan qaldыrыlmasыnыn vaxtы чatmышdыr.

(Арды вар)


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 18

сящ.18

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ЮМРЦНЦ РАДИАСИЙА ПРОБЛЕМЛЯРИНЯ ЩЯСР ЕДЯН ЩЯМЙЕРЛИМИЗ Иradя RЮВШЯН, ШREM-иn elmи katиbи

XИdmяt etmяk sayыlыr kИшИlИkdяn nИшana, Xalqыna xИdmяt etmяk bИr шяrяfdИr Иnsana. Nиzamи Gяncяvи

PakИzя ZАКИРОВА, ШREM-иn elmи ишчиsи Azяrbaycan elmini dцnya miqyasыnda tanыtdыran, юz elmi araшdыrmalarы ilя respublika яhяmiyyяtli strateji mяsяlяlяrя dяyяrli tюhfяlяr verяn hяmyerlilяrimizdяn biri, bu il 60 illik yubileyini qeyd edяn, fiziki-kimya vя radiasiya kimyasы sahяsindя tanыnmыш mцtяxяssis, bu sahяlяrin Azяrbaycanda inkiшafыnda vя onun yeni biliklяrlя zяnginlяшmяsindя яhяmiyyяtli rol oynamыш kimya elmlяri doktoru, professor, яmяkdar elm xadimi, nяhayяt AMEA-nыn mцxbir цzvц Adil Qяribovdur. Adil Abdulxalыq oьlu Qяribov 1950-ci il mart ayыnыn 28-dя Шяkinin Иbrahimkяnd kяndindя anadan olmuшdur. O, 1966-cы ildя Kiчik Dяhnя kяnd mяktяbini gцmцш medalla bitirяrяk Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinin Kimya fakцltяsinя qяbul olmuш, 1972-ci ildя buranы fяrqlяnmя diplomu ilя bitirmiшdir. Hяlя tяlяbяlik illяrindя Adil Qяribov qeyri-adi istedadы, dяrin tяfяkkцrц, kimyяvi proseslяr haqqыnda yцrцtdцyц maraqlы ideyalarы ilя mцяllimlяrin diqqяtini cяlb etmiшdir. Bu sahяyя olan maraьы onu Azяrbaycan Elmlяr Akademiyasы Radiasiya Tяdqiqatlarы sektorunun aspiranturasыna gяtirmiшdir. 19721976-cы illяrdя Azяrbaycan Elmlяr Akademiyasы Radiasiya Tяdqiqatlarы sektorunun aspiranturasыnda fiziki-kimya ixtisasы цzrя tяhsil almыш, 1979-cu ildя "Seolit vя tяrkibindя seolit olan katalizatorlara qamma шцalarыnыn tяsirinin tяdqiqi" mюvzusunda namizяdlik, 1995-ci ildя isя "Oksid vя metal-oksid sistemlяrinin sяthindя maddяlяrin radiasiya-katalitik parчalanma proseslяrindя enerji юtцrцlmяsinin qanunauyьunluqlarы" mюvzusunda fizikikimya vя radiasiya kimyasы ixtisaslarы цzrя doktorluq elmi dяrяcяsi almыш, 1998-ci ildя radiasiya kimyasы ixtisasы цzrя professor elmi adыna layiq gюrцlmцшdцr. Юz elmi fяaliyyяtinя Azяrbaycan Elmlяr Akademiyasыnыn Radiasiya Tяdqiqatlarы Sektorunda baшlayan A.Qяribov 1990-1995-ci illяrdя Azяrbaycan EA-nыn Radiasiya Tяdqiqatlarы sektorunda "Heterogen sistemlяrin radiasiya kimyasы" qrupunun rяhbяri, 1995-2001-ci illяrdя "Heterogen sistemlяrin radiasiya kimyasы" laboratoriyasыnыn rяhbяri vяzifяsindя чalышmышdыr. 2002-ci ildяn bu gцnя kimi AMEA Radiasiya Problemlяri Иnstitutunun direktorudur. 2005-ci ildя "яmяkdar elm xadimi" fяxri adыna layiq gюrцlmцш, 2007-ci ildя AMEA-nыn mцxbir цzvц seчilmiшdir. 200dяn artыq elmi яsяrin vя 17 mцяlliflik шяhadяtnamяsinin mцяllifidir. 8 elmlяr namizяdi, 1 elmlяr doktoru yetiшdirmiшdir. A.A.Qяribov Azяrbaycan Respublikasыnda heterogen sistemlяrin radiasiya kimyasы sahяsindя elmi-

Tale vaxtaшыrы xalqlara юz zяkasы ilя dцnyanы iшыqlandыran, hяyata, tяbiяtя, elmlяrя fяrqli mцnasibяti, orijinallыьы ilя seчilяn insanlar bяxш edir. Azяrbaycan mяdяniyyяti vя elmi tarixindя dя bюyцk dцha sahiblяri, dяyяrli elm vя sяnяt adamlarы az olmamышdыr. Yurdumuzun dilbяr gцшяlяrindяn olan Шяki dя xalqыmыzыn цmummilli mяdяniyyяtindя sanballы yerlяri tutmuш bir sыra gюrkяmli шяxsiyyяtlяr yetiшdirmiшdir. Hяm inqilaba qяdяrki, hяm dя sovet dюnяmindя Azяrbaycan elminin keчdiyi mцrяkkяb yola baxsaq, bunun шahidi olarыq. tяdqiqat iшlяrinin яsasыnы qoymuш vя onun aldыьы nяticяlяr tяkcя respublikamыzda deyil, MDB юlkяlяrindя vя digяr xarici юlkяlяr tяrяfindяn rяьbяtlя qarшыlanmышdыr. A.A.Qяribov yцksяk enerji tutumlu neftkimya proseslяrinin atom enerjisi vasitяsi ilя effektivliyini yцksяltmяk vя enerji tяminatы kimi elmi istiqamяti inkiшaf etdirib. Belя ki, seolit vя tяrkibindя seolit olan katalizatorlarda yeni protonodor vя elektronakseptor mяrkяzlяrin yaradыlmasыnыn yeni radiasiya - kimyяvi цsullarыnы aшkar etmiшdir. Onun aldыьы nяticяlяr neft karbohidrogenlяrinin krekinqi proseslяrinin effektivliyini artыrmaьa imkan vermiшdir. Ыlk dяfя onun tяrяfindяn oksid katalizatorlarыn radiasiya-katalitik tяsir mexanizmi vя radiasiya - katalitik proseslяrin, hяmin proseslяrdя enerji чevrilmяsi vя daшыnmasы proseslяrinin цmumi qanunauyьunluqlarы aшkar olunub, radiasiya-katalitik proseslяr цчцn katalizator seчilmяsinin elmi яsaslarы iшlяnib hazыrlanыb. A.Qяribov tяrяfindяn metan vя metan-su buxarы qarышыьыnыn radiasiya-katalitik parчalanma proseslяri яsasыnda nцvя чevrilmя proseslяrinin enerjisinin istilik vя radiasiya tяrkib hissяlяrinin hidrogen vя CO яsasыnda effektiv чevrilmя proseslяrinin elmi яsaslarы hazыrlanmышdыr. Professor Qяribov tяrяfindяn nцvя reaktorlarыnыn tяhlцkяsizliyi problemi цzrя istilikayыrыcы element ilя istilikdaшыyыcыnыn tяmasыnda gedяn radiasiya-heterogen proseslяrin reaktor materiallarыnыn reaktoru normal vя qяza rejimlяrindя mцdafiя vя katastrofik oksidlяшmяsindя, elяcя dя reaktor daxilindя hidrogen яmяlя gяlmяsindя rollarы aшkar olunub. Alыnmыш nяticяlяr яsasыnda yeni hidrogen-nцvя tipli atom energetik reaktorlarыn elmi яsaslarыnы vя su soyudulan nцvя reaktorlarыnыn normal vя qяza rejimlяrinin ssenarilяrinin iшlяnib hazыrlanmasы цчцn elmi tюvsiyyяlяr verilib. A.A.Qяribov Чernobыl qяzasыndan sonra 1986-cы ildяn 1992-cы ilя qяdяr Rusiyanыn Kurчatov Иnstitutu ilя birgя su ilя soyudulan nцvя reaktorlarыnыn tяhlцkяsizliyi problemi ilя mяшьul olan ilk Azяrbaycan alimidir. A.A.Qяribovun elmi fяaliyyяti atom enerjisinin чevrilmяsi vя ondan istifadя olunmasы, atom-hidrogen energetikasы, nцvя-neft kimya komplekslяrinin yaradыlmasы, nцvя reaktorlarыnыn tяhlцkяsizliyi, radiasiya materialшцnaslыьы, radiasiya katalitik vя adsorbsiyasы, respublikanыn nцvя vя radiasiya tяhlцkяsizliyi kimi aktual problemlяri яhatя edir.

Onun tяrяfindяn tяqdim edilяn yuxarыda gюstяrilяn problemlяri яhatя edяn mюvzular keчmiш sovetlяr birliyinin elmi-texniki proqramlarыna, respublika цzrя elm vя texnikanыn prioritet istiqamяtlяrinя, beynяlxalq proqram vя layihяlяrя daxil edilmiшdir. Onun rяhbяrliyi altыnda enerji tutumlu neftkimya proseslяrinin enerji tяminatыnыn atom enerjisi яsasыnda mцmkцnlцyцnцn aydыnlaшdыrыlmasы vя effektivliyinin yцksяldilmяsinя yюnяlmiш elmi-tяdqiqat iшlяrinin nяticяsindя alцminosilikat, seolit vя seolit tяrkibli katalizatorlarda яlavя vя stabil elektron-akseptor vя protondonor katalitik aktiv mяrkяzlяrin yaranmasыna imkan verяn radiasiya - kimyяvi proseslяrin яsasы iшlяnmiшdir. Radiasiya - termiki proseslяrin neft sяnayesinin ekoloji problemlяrinin hяllindя istifadя mяqsяdi ilя A.Qяribovun rяhbяrliyi altыnda neftlя чirklяnmiш sularda hamogen vя radiasiya katalitik чevrilmя proseslяri tяdqiq olunub. Onun rяhbяrliyi altыnda Azяrbaycan Respublikasыnыn bяzi daь яrazilяrinin timsalыnda tяbii radionuklidlяrin яrazilяrdя yaratdыьы espozisiya doza gцcцnцn vя izotoplarыn tяbii paylanma xцsusiyyяtlяrini aшkar etmяk mяqsяdi ilя Qobustan, Xыzы, Daшkяsяn vя Gяdяbяy rayonlarыna xцsusi ekspedisiyalar tяшkil edilib. Atom Enerjisi цzrя Beynяlxalq Agentliklя Texniki Яmяkdaшlыq proqramы яsasыnda hяyata keчirilяn milli layihя

чяrчivяsindя dяstяklяnяn Azяrbaycanыn transsяrhяd чay sularыnda vя Xяzяr dяnizinin Azяrbaycan regionunda su vя dib чюkцntцlяrindя radionuklidlяrin tяdqiqi aparыlыb. Respublikamыzda istehsal olunan qazыn tяrkibindя radonun radioaktiv izotopunun miqdarы vя ona qaz emalы mцяssisяsinin texnoloji proseslяrinin tяsiri юyrяnilmiшdir. Abшeron yarыmadasыnыn vя buradakы palчыq vulkanlarыnыn яrazilяrindя radioekoloji durum-tяdqiq olunub, ayrы-ayrы lokal radionuklidlяrlя чirklяnmя sahяlяri цzrя tяkliflяr iшlяnilib. AMEA-nыn mцxbir цzvц A.Qяribov respublikamыzы bir sыra beynяlxalq яhяmiyyяtli qurumlarda tяmsil edir. Bunlarыn iчяrisindя Atom Enerjisi цzrя Beynяlxalq Agentliyin Beynяlxalq Nцvя Mяlumatlarы Sistemi (ИNИS), MDB-nin Atom Enerjisinin Dinc Mяqsяdlя istifadяsi цzrя dюvlяtlяrarasы komissiyasы, MDB-nin Elmlяr Akademiyalarыnыn radiasiyalы tяdqiqatlar цzrя Beynяlxalq Elmi Шurasы vя Tцrkdilli dюvlяtlяrin Nцvя Elmlяri vя onun praktiki aspektlяri цzrя tяшkilat komitяsi kimi nцfuzlu beynяlxalq qurumlarыn adыnы чяkя bilяrik. Adil Qяribov hяmчinin Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabinetinin Radiasiya Tяhlцkяsizliyi vя Atom Enerjisi цzrя Beynяlxalq Agentliklя яlaqя цzrя ekspert qrupunun vя Azяrbaycan Respublikasы Energetikanыn perspektiv inkiшafы цzrя dюvlяt komissiyasыnыn цzvцdцr.

A.A.Qяribovun elmitяшkilatчыlыq bacarыьы rяhbяrlik etdiyi Radiasiya Problemlяri Иnstitutunun son illяrdя qazandыьы uьurlu nяticяlяrdя dя юzцnц gюstяrir. Belя ki, RPИ яnяnяvi fundamental iшlяrlя bяrabяr respublikamыzыn radiasiya vя nцvя tяhlцkяsizliyi, radioekologiya, ekologiya, enerji tяminatы sahяsindя elmitexniki , tяdris istiqamяtli bцtцn problemlяrin icrasыnda fяal iшtirak edir. Nцvя vя ikili tяyinatlы materiallarыn sяrhяdlяrdяn dюvriyyяsi цzrя monitorinq, dяrin ekspertiza yюnцmlц iшlяrin hяyata keчirilmяsi mяqsяdi ilя Иnstitutun nяzdindя xцsusi laboratoriya yaradыlыb. Son bir neчя ildя respublikanыn mцxtяlif tяшkilatlarыndan daxil olan maddя vя materiallarыn ekspertizasы RPИ-dя hяyata keчirilir. Uzaqgюrяn alim A.A.Qяribov Radiasiya Problemlяri Иnstitutunun dцnyanыn bir чox elmi mяrkяzlяri ilя geniш beynяlxalq яlaqяlяrini qurmuшdur. Mцxtяlif beynяlxalq tяшkilatlarыn qrant layihяlяri яsasыnda RPИ-dя nцvя vя radiasiya tяhlцkяsizliyi, ekologiya, radioekologiya sahяlяrindя beynяlxalq tяlяblяrя cavab verяn яn mцasir laboratoriyalar tяшkil olunmuшdur. NATO-nun Sцlh Naminя Elm Proqramыnыn Panel qrupunun цzvц olan A.A.Qяribov bu sahяdя mяqsяdyюnlц iш apararaq respublikamыz цчцn prioritet olan istiqamяtlяri seчir, elmi-texniki araшdыrmalar aparыr. Azяr-baycan Respublikasыnыn son illяrdя dцnya miqyasыnda nail olduьu iqtisadi vя siyasi durum юlkяdя яn mцasir xцsusi texnologiyalarыn vя elmi-texniki istiqamяtlяrin yaradыlыb, inkiшaf etdirilmяsinя imkan verir. Hяmyerlimiz AMEAnыn mцxbir цzvц Adil Qяribovun haqqыnda sюz aчmadыьымыz hяlя neчя-neчя elmi kяшfi vя uьurlarы var. Rяhbяrlik etdiyi Radiasiya Problemlяri Иnstitutu kimi bюyцk bir tяшkilatыn iшini olduqca uьurla quran direktor, yorulmaq bilmяdяn elmin bir sыra sahяlяrindя axtarышlar aparan istedadlы alim, юlkяmizi bir sыra beynяlxalq qurumlarda tяmsil edяn Adil Abdulxalыq oьlu Qяribov hяqiqяtяn dя xalqa xidmяt edяn шяxsiyyяtlяrdяndir. Hяmyerlimiz Adil Qяribovu 60 illik yubileyi mцnasibяti ilя tяbrik edir, ona bu xidmяtindя uьurlar, elmin dolanbac, lakin шяrяfli yollarыnda cяsarяtlя addыmlamaq цчцn zehin aчыqlыьы vя can saьlыьы arzulayыrыq.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 19

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.19

ИMAM MЦЯLLИM HAQQЫNDA UNUDULMAZ XATИRЯLЯRИM

Z.M.ЯLИZADЯ, Azяrbaycan MEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzin direktoru, geologiya-mineralogiya elmlяri doktoru, professor Ш яki Regional Elmi Mяrkяzin direktoru, geologiya-mineralogiya elmlяri doktoru, professor Zяkяriyyя Яlizadя akademik Иmam Mustafayevi xatыrlayыr: H яmin sцxur tцnd qara rяngdя vulkan шцшяsi idi. Mяn o sцxurun vulkan шцшяsi olmasыnы dedim, o razы olmadы vя onun "Dяvя gюzц" adlandыьыnы sюylяdi. Mяn cavabыmda dцz deyirsiniz o, xalq arasыnda dяvя gюzц, elmi яdяbiyyatda vulkan шцшяsi adlanыr. Biz bir qяdяr sюhbяt etdikdяn sonra o, mяni tяcrцbя sahяlяri ilя tanыш etmяk mяqsяdilя hяyяtin aшaьы hissяsindяki geniш яraziyя dяvяt etdi. Иlk olaraq hяyяtin kяnarыnda mяnя bir цzцm tяnяyi gюstяrdi vя dedi. Bu tяnяyя diqqяtlя bax, gюrцrsяn tяnяkdя hяm yetiшmiш цzцm, hяm xыrda meyvя (qora), hяm dя yeni чiчяklяr var. Bu цzцmцn maraqlы tarixчяsi var: "Mяn Mяrkяzi Komitяdя iшlяdiyim zaman Mяrkяzi Komitя katiblяrinя rus dilindя nяшr olunan mяxsusi "Amerika" jurnalы gюndяrirdilяr. Mяn jurnalы vяrяqlяdikdя sяhifяnin arasыnda nяisя bir шey яlimя toxundu, ancaq vяrяqlяrя yapышdыьыndan gюrцnmцrdц, vяrяqlяrin arasыndan onu чыxarыb, gюrdцm ki, цzцm toxumudur. Ancaq mцяyyяn edя bilmяdim ki, onu ora bilяrяkdяn qoyublar, yoxsa tяsadцfяn iliшib qalыb. Kюmяkчimi чaьыrыb hяmin toxumun institutda яkib, gюyяrtsinlяr deyя tapшыrыq verdim. Gюrdцyцn bu цzцm ildя цч dяfя bar verяn hяmin toxumdan yetiшdirilib. Sonra biz tяcrцbя sahяsini gяzdikcя o, mяnя mцxtяlif юlkяlяrdяn gяtirilmiш nadir bitki nцmunяlяri, tяbii zяfяran, meyvяsi qoz boyda olan karlik nar (bunu institutun alimlяri юzlяri yetiшdirib) gюstяrdi. B u deyilяnlяri sizin nяzяrinizя чatdыrmaqda mяqsяdim ondan ibarяtdir ki, bu bюyцk шяxsiyyяt яn yцksяk vяzifяdя чalышmasыna baxmayaraq, elmi iшlяri dя daim diqqяt mяrkяzindя saxlayыrdы. O, demяk olar ki, respublika яrazisindя yetiшяn bцtцn dяrman bitkilяrini tanыyыr vя hansы xяstяliklяrdя istifadя olunmasыnы yaxшы bilirdi. Elя bu sяbяbdяn dя Шяki Elmi Mяrkяzindя hяlя 1976-cы ildя Dяrman bitkilяrinin юyrяnilmяsi ilя яlaqяli Respublika elmi-praktiki konfransы keчirmiшdi. Hяmin ildя o, Иran Иslam Respublikasыna dяnli bitkilяrin seleksiyasыnы toplamaq mяqsяdilя Moskvanыn icazяsini alaraq ekspedisiya tяшkil etmiшdi. Иki ay Иranыn bцtцn яyalяtlяrini gяzяrяk orada yetiшdirilяn arpa, buьda, чovdar vя digяr dяnli bitkilяrdяn 300-я qяdяr nцmunя toplamышdыr. Toplanan nцmunяlяrin hяrяsindяn цч nцsxя toplanыb, biri Иranыn kяnd tяsяrrцfatы Nazirinя, ikincisi SSRИ Elmlяr Akademiyasыna, цчцncцsц isя Genetika institutuna nяzяrdя tutulurdu. Иmam mцяllim danышыrdы ki, mяn topladыьыm nцmunяlяri Иranda Nazirя tяqdim etdikdя o mяni qucaqlayыb юpdц vя sevincindяn gюzlяri yaшarmышdы. O , юz tяяccцbцnц gizlяtmяdяn bildirdi ki, belя bir xeyirxah iшi bizim dюvlяtdя tяшkil etmяk heч cцrя mцmkцn deyil. Bu deyilяnlяr юz yerindя mяn geri qayыdarkяn heч aьыla gяlmяyяn gюzlяnilmяz

bir hadisя ilя rastlaшdыm. Tehran hava limanыndan Moskva reysi ilя uчacaq tяyyarяyя minik baшlanarkяn toplanan nцmunяlяrin чяkisi qanunla icazя verilяn normadan xeyli чox olduьundan mяndяn яlavя olaraq biletin qiymяtinin tяxminяn yarыsы qяdяr pul tяlяb edirdilяr. Mяndя яlavя bir manat da olsa pul qalmadыьыndan mяn mяcburiyyяt qarшыsыnda qalыb, oradakы Rusiya sяfirliyinя zяng edib, mяnя kюmяk etmяlяrini xahiш etdim. Rus sяfirliyindяn bildirdilяr ki, hяr-hansы bir maddi kюmяklikdяn sюz gedя bilmяz, yцkцn yarыsыnы azaltmaq lazыmdыr. Mяn bюyцk zяhmяt hesabыna topladыьыm bu qiymяtli nцmunяlяrin heч bir dяnяsini dя kimяsя verilmяsini vя ya itirilmяsini qяtiyyяn yolverilmяz olduьunu bildirib, bunu sizin цчцn, Rusiya цчцn aparыram dedim. Mяnimlя heч cцrя razыlaшmadыlar. Tяyyarяnin uчuшuna чox az vaxt qaldыьыndan vя mяnя rяsmi dюvlяt tяrяfindяn Иranda qalmaьa verilяn icazя mцddяti hяmin gцn baшa чatdыьыndan mяn чыxыlmaz vяziyyяtdя qalmышdыm. E lя bu vaxt gюrdцm ki, hяrbi geyimdя bir nяfяr polkovnik gцlцmsяyя-gцlцmsяyя mяnя yaxыnlaшыb, mяni qucaqlayыb юpdц. Mяn яvvяl onu tanыmamышdыm, sonradan yadыma dцшdц ki, tяxminяn otuz il яvvяl, mяn Sovet ordusu sыralarыnda 1946-cы ildя Иranda olarkяn onunla tanыш olduьum Cяnubi Azяrbaycanlыdыr. Mяn vяziyyяti ona danышan kimi o mцvafiq kassaya yaxыnlaшыb, mяnim bцtюv yцk xяrcimi kassaya юdяyib, юzцmя dя яlavя yol xяrci verib, tяyyarяyя minяnя qяdяr gюzlяyib sonra ayrыldы. Mяn topladыьыm nцmunяlяr iчindя чox qiymяtli materiallar var idi. Yerli sahibkarlardan birisi mяnя bir arpa nюvц gюstяrib qeyd etmiшdi ki, "bu arpanы yaylaьa kючяndя sяpir, yaylaqdan qayыdanda biчirik". Biz heч tяsяvvцr etmяzdik ki, belя bir arpa nюvц ola bilяr. Y eri gяlmiшkяn Иranla яlaqяli Иmam mцяllimin baшqa bir sюhbяti dя yadыma dцшdц. Genetika Иnstitutunun Daьlыq Qarabaьda "Marquшevan" kяndindя bюyцk bir tяcrцbя sahяsi var idi. 80 ha qяdяr torpaq sahяsi taxыlчыlыqla яlaqяli tяcrцbяlяr aparmaq цчцn nяzяrdя tutulmuшdu. Mяni ora dяvяt elяmiшdilяr. Getdim orada gюrцlяn iшlяrlя tanыш oldum. M яn gedяndя Иmam mцяllim orada tяcrцbя sahяsindя iш baшыnda idi. Saat tяxminяn 3-4 radяlяri idi. Sцrцcцsц mяni onun yanыna apardы. G юrцшцb sюhbяt etdik, dedi sяn get bizim qonaq evindя bir az dincяl mяn dя bir azdan gяlяrяm. Belяliklя, mяn sцrцcцsц ilя qonaq evinя qayыtdыm, Иmam mцяllimi gюzlяmяli oldum. O geri qayыdanda saat 1900 olardы. Birlikdя шam yemяyi yedik vя sonra onun oradakы iш otaьыna keчdik. Иш otaьыnda mцxtяlif kitablar чox idi. Bir qяdяr bizim idarяdя aparыlan iшlяrlя яlaqяli sюhbяt etdikdяn sonra, mяn ondan xahiш etdim ki, bir az da o, yaxыn keчmiшdяn, ondan qabaq MK-nin 1-ci katibi iшlяmiш Baьыrovdan, onun mяhkяmя prosesindяn danышsыn. O, Mir Cяfяr Baьыrovun mяhkяmяsindяn danышmaьы, acы hяqiqяtlяri xatыrlamaq istяmirdi. A ncaq sюhbяt яsnasыnda bяzi mяqamlarы xatыrlatdы. Иkinci dцnya mцharibяsi adlanan dяhшяtli insan qыrьыnы 1945-ci ilin mayыnda baшa чatsa da Sovet ordusu mцharibя zamanы dюvlяti xarici mцdaxilяdяn qorumaq mяqsяdilя bir чox qonшu dюvlяtlяrin яrazilяrinя yeritdiyi ordu hissяlяri hяlя tutduqlarы mюvqelяri

tяrk etmяmiшdilяr. Belя яrazilяrdяn biri dя qonшu Иran dюvlяti idi. Burada hяrbi xidmяtdя olan adi яsgяrlяrlя yanaшы, mцxtяlif tapшыrыqlarla Иrana gюndяrilmiш чoxsaylы rяhbяr iшчilяr iчяrisindя mяn dя var idim. Mяnim vяzifяm яhali arasыnda tяbliьat aparmaq, bizim Sovet юlkяsini tяriflяmяk xalqda Шura hюkumяti haqda yaxшы tяяsцrat yaratmaqdan ibarяt idi. Baxmayaraq ki, mяn polkovnik hяrbi rцtbяsindя idim, ancaq tapшыrыqla яlaqяli orada hяrbi geyimdя gяzmirdim. Иranlыlarыn isя ruslara qarшы mцnasibяtlяri heч dя цrяk aчan deyildi. Hakimiyyяt rus ordusunun orada qala bilmяsindяn ehtiyat edirdi. Ona

gюrя bizim tяbliьatыmыzы da yaxшы qarшыlamыrdыlar. Ancaq bцtцn bunlara baxmayaraq biz Cяnubi azяrbaycanlыlar arasыnda чox tяbliьat apardыьыmыzdan onlar arasыnda xeyli insanlarыn шura hюkumяtinя hцsn-rяьbяtini qazandыra bilmiшdik. Yerli яhali arasыnda bizя yaxыndan kюmяk edяn kifayяt qяdяr agentlяrimiz vardы. Vя orada bizi istяmяyяnlяr dя чox idi. Onlarla bizim aramыzda olan sюhbяtlяrdяn birindя bizя bildirdilяr ki, yerli яhali arasыnda xeyli qruplaшmalar var ki, яhali onlardan чox qorxur vя bu sяbяbdяn sizinlя hяmrяylik etmяkdяn чяkinirlяr. Bu zaman mяn hяmin mюvqedя olan o, tяhlцkяli qruplarыn baшчыsыnыn kim olduьunu vя onunla gюrцшmяk istяdiyimi bildirdim. Onlar hяmin шяxsdяn чox qorxurdular deyя onun kimliyini demir vя mяnim dя onunla gюrцшmяyimin qяti яleyhinя idilяr ki, onlar fцrsяtdяn istifadя edib sяni mцtlяq qяtlя yetirяcяklяr. Mяn isя cavabыmda bildirdim ki, mяn onlarыn gюrцшцnя silahsыz gedяcяm. Silahsыz adama silah qaldыrmazlar. Mяn fikrimdя inadlы olduьumdan onlar gюrцшц tяшkil etdilяr. Mяni чox qяzяbli qarшыladыlar. Lakin biz sюhbяtя baшlayandan az sonra, onlarыn tяdricяn, yavaш-yavaш mцlayim rяftara keчmяlяri hiss olunurdu. Bir saatdan чox keчяn hяrtяrяfli sюhbяtimiz яsnasыnda, sonda onlar razыlaшdыlar ki, sizin bir iшarяnizlя biz Azяrbaycan bayraьыnы яlimizdя qaldыraraq urra deyib sizinlя birlяшmяyя hazыrыq. Mяn komendaturaya qayыdandan tяxminяn yarыm saat sonra Bakыdan Mяrkяzi komitяdяn zяng oldu, mяni чaьыrdыlar vя Mir Cяfяr Baьыrov sяninlя danышacaq dedilяr. Mяn bir az narahat oldum. Elя bu vaxt telefonda Baьыrovun qяzяbli sяsi eшidildi. Sяn nя qяlяt elяmisяn orada? Biz sяni ora sabitlik yaratmaьa gюndяrmiшik yoxsa ara qarышdыrmaьa. Bu gцndяn Bakыya

qayыdarsan deyib trubkanы qoydu. Mяn hяmin gцn geri qayыtmalы oldum. Rus kяшfiyyatы dяrhal hadisяni Moskvaya чatdыrmыш, Stalin isя Baьыrova tяpinmiшdi. Иmam mцяllim sюhbяt яsnasыnda Иran ekspedisiyasыndan qayыtdыqdan sonra, bizim Иran haqqыnda yalnыш tяsяvvцrцmцz olmasы haqda danышыr vя orada sцrяtlя inkiшaf olduьunu deyirdi. Яksяr яhali цч dildя sяrbяst danышa bilir. S юhbяt яsnasыnda Иmam mцяllim onu da qeyd etdi ki, kяnd tяsяrrцfatы naziri iшlяdiyim zaman bir sыra mяsяlяlяrlя яlaqяli Moskvada Kremildя ezamiyyяtdя olmuшdum. Mяni Stalinlя gюrцшdцrdцlяr. 15 dяqiqя nяzяrdя tutulan gюrцш bir saata qяdяr davam etdi. Bu gюrцшdяn az vaxt keчdikdяn sonra Mir Cяfяr Baьыrov Stalinlя gюrцшяndя Stalin ona irad tutub ki, bяs deyirsяn Azяrbaycanda kadr yoxdur. Mustafayev yaxшы kadr tяsiri baьышladы. Иmam mцяllim kяnd tяsяrrцfatы naziri iшlяyяrkяn nяinki rayonlarda olan qabaqcыl kolxozlarыn sяdrlяrini, hяtta onlarыn qabaqcыl briqadirlяrini dя tanыyыrdы. Vaxtilя Шяkidя baш zootexnik iшlяyяn Яsgяr hяkim danышыrdы ki, bir dяfя Иmam mцяllim Шяkiyя yoxlamaya gяlяrяk tяsяrrцfatlarы gяzirdi. Bu vaxt elя bir шяrait yarandы ki, o rayon rяhbяrliyini gюzlяmяdяn юz maшыnыna яylяшib, qoyunчuluq tяsяrrцfatыna yollandы. Biz kюhnя maшыnla onun dalыnca yollansaq da, onun maшыnы artыq bizdяn xeyli uzaqlaшdыьыndan bizim ona чatmaq imkanыmыz tamamilя mяhdudlaшmышdы. Hяmin tяsяrrцfatda istяnilяn kяnar шяxs цчцn чox tяhlцkяli olan bir neчя чoban iti saxlanыlыrdы. Biz hяyяcandan юzцmцzц itirdiyimizdяn tяшviш iчяrisindя maшыnla irяlilяyirdik. M aшыnыmыz onun maшыnыna чatmaьa tяxminяn 200 metrя qalmыш o, artыq tяsяrrцfata чatmышdы. Heч bir шeydяn xяbяri olmayan Иmam mцяllim maшыndan dцшцb, adi qaydada idarя binasыna yaxыnlaшmasыnы qorxu vя hяyяcanla izlяyirdik. Иmam mцяllimin itlяrя чatmasыna 2-3 m qalmыш bir dя gюrdцk itlяr yerя uzanыb, quyruq bulayыrlar. Bu hadisя bizim sevincimizя sяbяb oldu ki, bu xяtadan da yaxшы qurtardыq. A merikada 70-ci illяrin sonu 80-cы illяrin яvvяlindя Genetika цzrя keчirilяn beynяlxalq konfransa dяvяt alan Иmam mцяllimя bяdxahlarы bu mяqsяd цчцn maliyyя vяsaitinin чatышmamasы bяhanяsilя ona mane olmaq istяyirdilяr. O, Moskvaya vurduьu bir telefon zяngi ilя bir saata bцtцn problemlяri hяll etmiшdi. Hяmin beynяlxalq konfransda onun uьurlu чыxышы onu dцnya miqyasыnda sayыlыb seчilяn alimlяr sыrasыna чыxarmышdыr. Tяsadцfi deyil ki, konfransdan bir il sonra Yapon alimlяri Azяrbaycana gяlib Иmam mцяllimlя gюrцшmяk istяdiklяrini bildirdikdя Mяrkяzi Komitя onlara baшqa bir alimlя Botanika institutunun direktorunu mяslяhяt gюrmцшdцlяr. Yaponlar isя ya Mustafayevlя gюrцш, ya da geri qayыdacaqlarыnы bildirdikdяn sonra Mяrkяzi Komitя mяcburiyyяt qarшыsыnda qalыb Иmam mцяllimlя gюrцшя razыlыq vermiшdi. Sonralar bizя mяlum olmuшdur ki, Yapon alimlяrinin Azяrbaycana gяlmяkdя mяqsяdlяri Иmam mцяllimlя dяnli bitkilяrin юyrяnilmяsindя mюvcud problemlяrin aradan qaldыrыlmasы mяsяlяlяrinin mцzakirяsi ilя yanaшы, Azяrbaycanda bitяn alaq otlarы nюvlяrinin toplanmasы vя юyrяnilmяsi dя onlarыn maraq dairяsinя aiddir. Biz alaq otlarыnы sahяdя bitmяsinя yol vermяk istяmяdiyimiz halda yaponlarыn onu toplayыb saxlamaqda olan

mяqsяdlяrini baшa dцшmяdiyimizi Иmam mцяllimя bildirdikdя o gцlцmsяyяrяk cavab verdi ki, yaponlar deyirlяr ki, gяlяcяkdя bitkiчilikdя elя xяstяliklяr yayыla bilяr ki, biz onun mцalicяsini tapa bilmяyяk vя onlarыn mцalicяsindя hansыsa alaq otu hяlledici rol oynaya bilsin. Ona gюrя dя biz dцnyada hal-hazыrda yetiшяn alaq otlarыnыn hamыsыndan imkan daxilindя nцmunя toplayыb saxlamaьa чalышыrыq. Иmam mцяllim Azяrbaycanda elmin, mяdяniyyяtin vя incяsяnяtin inkiшafыna xцsusi diqqяt vя qayьы ilя yanaшmasы onun юlkя iqtisadiyyatыnыn digяr sahяlяri ilя dя mяшьul olmasыna mane olmurdu. Bu deyilяnlяrя misal olaraq Bюyцk Qafqazыn cяnub yamaclarыnda polimetal kolчedan filiz yataqlarыndan olan Filizчay, Katex, Kas-daь filiz mяdяnlяrinin kяшf edilmяsi onun bilavasitя tяkidi ilя hяyata keчirilmiшdir. Azяrbaycan geoloqlarыnыn яsas axtarыш-kяшfiyyat iшlяrini Kiчik Qafqaz яrazisindя aparыlmasыna цstцnlцk verяn Moskva, Bюyцk Qafqaz яrazisini perspektivsiz яrazi hesab edirdi. Ancaq Иmam mцяllimin tяkidi ilя burada axtarыш iшlяri aparmalы oldular vя mцsbяt nяticя яldя olundu. Hazыrda istifadяdя olan ШяkiBalakяn magistral yolu da Иmam mцяllimin rяhbяrlik etdiyi dюvrdя inшa edilmiшdir. Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin idarя binasыnыn o vaxtkы Meшя Tяsяrrцfatы nazirliyindяn alыnыb, Akademiyaya verilmяsi vя Baш Шabalыd kяndindя Elmi Mяrkяzя verilяn 20 ha yasaqlыq яrazisi Иmam mцяllimin kюmяkliyi vя tяlяbi ilя baшa gяlmiшdir. 80-cы 80 ildя Иmam mцяllimin sяhhяtti ilя яlaqяli bяzi narahatlыqlar olduьundan o, mцayinя olunmaq mяqsяdilя Moskvaya, Kremildя yerlяшяn яn yцksяk vяzifяli kadrlar цчцn nяzяrdя tutulan klinikaya yollanmышdы. Burada onu yarыm aya qяdяr saxladыqdan sonra dяqiq diaqnoz qoymadыqlarыndan vя hяlя bir qяdяr dя orada qalmalы olduьunu demiшdilяr. Belя mцnasibяtdяn narazы qalan Иmam mцяllim mцalicя hяkiminя bildirmяdяn istirahяt gцnц nюvbяtчi hяkimdяn шяhяrя gяzmяyя чыxmaq mяqsяdilя icazя alыb, onlara hiss etdirmяdяn yыьышыb xяstяxanadan чыxmыш, orada yaшayan чoxsaylы dostlarыndan birinin maшыnы ilя tяyyarя meydanыna yollanыb, oradan Bakыya uчmuш, Bakыdan isя Qaxa, Иlisuya yollanmышdыr. Qыsa mцddяtdя Иlisuda юzцnц dяrman bitkilяri ilя mцalicя edib, Bakыya qayыtmышdы. O nun Mяrkяzi Komitя katibliyindяn чыxarыlmasыnыn яsas sяbяbi isя Ali Sovetin sяdri Mirzя Иbrahimovla birlikdя Azяrbaycan Konstitusiyasыna Azяrbaycan dilinin dюvlяt dili kimi iшlяnmяsini daxil etmяlяri bяhanяsi ilяяlaqяlяndirirdilяr. A ncaq, Ermяnistan vя Gцrcцstana hяlя 37-ci il konstitusiyasыnda hяr iki respublika юz ana dillяrini dюvlяt dili hesab etmяsinя icazя verilmiшdi. K remlin baшbilяnlяrinя isя mцsяlman respublikalarыnыn rяhbяrlяrindяn bilikli, bacarыqlы milli tяяssцbkeш kadr yox, bцtцn tapшыrыqlarы sюzsцz icra edяn ruspяrяst adamlar lazыm idi. И mam mцяllim Azяrbaycanыn bцtцn sahяlяrdя hяrtяrяfli inkiшafы naminя яlindяn gяlяni etmiшdi. Mяn qцrur hissi keчirirяm ki, 25 il mцddяtindя bu alicяnab, dяyяrli insanla чiyin-чiyinя iшlяmiшяm. O , 10 mart 1997-ci ildя qыsa xяstяlikdяn sonra dцnyasыnы dяyiшdi. Allah ona rяhmяt elяsin, qяbri nurla dolsun. Onun яziz xatirяsi xalqыn qяlbindя daim yaшayacaqdыr. B u dяyяrli insanыn keчmiш fяaliyyяtinя lazыmыnca qiymяt verib onun yцzilliyinin respublika sяviyyяsindя qeyd olunmasыnы vacib hesab edяn чox hюrmяtli prezident Иlham Яliyev cяnabларыna юz minnяtdarlыьыmыzы bildirmяliyik.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 20

сящ.20

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

YUNESKONUN BAШ DИREKTORU ШЯKИDЯ OLMUШDUR Юlkяmizdя sяfяrdя olan YUNESKO-nun Baш direktoru xanыm Иrina Bokova avqustun 1-dя Шяki шяhяrindя olmuшdur. Tarix vя Memarlыq Qoruьunun яrazisindя yerlяшяn vя Azяrbaycan memarlыьыnыn nadir incilяrindяn olan Шяki xanlarыnыn sarayыndan baшlamышdыr.

Шяhяrlя tanышlыq "Yuxarыbaш" Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Murad Cabbarlы xanыm Иrina Bokovanы sarayыn hяyяtindя mehribanlыqla qarшыlamышdыr. Иcra baшчыsы qonaьa Шяkinin tarixi, mяdяniyyяti,

xanlыьыn яsasыnы qoyan hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi Hцseyn xan Mцшtaьыn dюvrцndя, tяqribяn 1761-1762-ci illяrdя tikilmiшdir. Saray 1300 metr uzunluьunda qala divarlarы ilя яhatя olunmuшdur. Цч yцz kvadratmetr яrazisi olan ikimяrtяbяli sarayda 6 otaq, 4 dяhliz vя 2 gцzgцlц eyvan vardыr. Saray xanыm Иrina Bokovanыn bюyцk maraьыna sяbяb olmuшdur. O, sarayыn eyvanыndan Шяkinin qяdim mяhяllяlяrini seyr etmiшdir. Sonra qonaq sarayыn hяyяtindя чay sцfrяsi arxasыnda шяhяr 3 nюmrяli uшaq musiqi mяktяbi kollektivinin

Ay mяbяdinin юzцlц цzяrindя qurulmuшdur. Kiш mяbяdi nяinki Qafqaz Albaniyasыnda, elяcя dя bцtцn Qafqazda tяqribяn iki min il яvvяl tikilяn ilk gцnbяzli, zal tipli mяbяddir. Mяbяd tarixi-memarlыq abidяsi kimi dюvlяt tяrяfindяn qorunur. Qonaqlar bюlgяnin яn iri sяnaye mцяssisяsi olan "Шяki-Иpяk" Aчыq Sяhmdar Cяmiyyяtinя gяlmiш, mцяssisяdя istehsal olunan mцxtяlif ipяk parчa, xalчa, kяlaьayы vя digяr mяhsullardan ibarяt sяrgi ilя tanыш olmuшlar. Daha sonra xanыm И. Bokova "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksindя olmuшdur. Qonaьa mяlumat verilmiшdir ki, XVЫЫЫ яsrin sonuXЫX яsrin яvvяllяrindя inшa olunan bu kompleks "Yuxarыbaш" Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя yerlяшir, цmumi sahяsi 6 min kvadratmetrdir. Karvansara Шяrq memarlыьы цslubunda tikilmiшdir. Kompleks 300-я yaxыn otaq vя zirzяmidяn ibarяtdir.

05-08 (71-74), Май-Август 2010

" G Я NCL ЯR AL И BAШ KO M AN DANЫN Я M RИ NЯ H ЯR AN HA ZЫR DЫR!" Иyunun 25-dя "Gяnclяrin Tюhfяsi" Иctimai Birliyi (ИB) vя Bakы Шяhяr Gяnclяr vя Иdman Baш Иdarяsinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя Шяkidя 26 iyun-Silahlы Qцvvяlяr Gцnц mцnasibяtilя "Gяnclяr Ali Baш Komandanыn яmrinя hяr an hazыrdыr" adlы hяrbi vяtяnpяrvяrlik yay dцшяrgяsi fяaliyyяtя baшlamышdыr. Иyunun 28-dяk davam edяcяk dцшяrgяdя ali mяktяblяrin gяnclяr tяшkilatlarыnыn sяdrlяri, Bakы Шяhяr Gяnclяr vя Иdman Baш Иdarяsinin яmяkdaшlarы vя Иctimai Birliyin цzvlяrindяn ibarяt 45 nяfяrlik qrup iшtirak edir. Yay dцшяrgяsinin шяhяrimizdяki "Cяnnяt baьы" Иstirahяt Mяrkяzindя rяsmi aчыlыш mяrasimi dя olmuшdur. Tяdbirdяn яvvяl dцшяrgя iшtirakчыlarы цmummilli lider Heydяr Яliyevin Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlmыш abidяsi юnцnя tяr чiчяklяr dцzmцш, ulu юndяrin xatirяsini ehtiramla yad etmiшlяr. Mяrasimdя Bakы Шяhяr Gяnclяr vя Иdman Baш Иdarяsi rяisinin mцavini Nяcяf Novruzov vя "Gяnclяrin Tюhfяsi" Иctimai Birliyinin (ИB) sяdri Asim Vяliyev чыxыш edяrяk layihяnin mяqsяd vя vяzifяlяri barяdя mяlumat vermiшlяr. Qeyd olunmuшdur ki, bu gцn xalqыmыzыn bir яsas problemi vardыr ki, o da iшьal altыnda olan torpaqlarыmыzыn azad edilmяsi, qaчqыn vя mяcburi kючkцnlяrimizin юz doьma yurdlarыna dюnmяsidir. Azяrbaycan Prezidenti, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin dяfяlяrlя bяyan etmiшdir: "Biz torpaqlarыmыzы qan tюkцlmяdяn, sцlh yolu ilя azad etmяk istяyirik, яks halda baшqa yollar

istisna deyildir. Danышыqlara цmidimiz tцkяnsя, o zaman bizim baшqa yolumuz qalmыr. Bizim tam hцququmuz var ki, юz torpaqlarыmыzы hяrbi yolla azad edяk. Biz buna da hazыr olmalыyыq". Tяшkilatчыlar bildirmiшlяr ki, bцtцn Azяrbaycan xalqы kimi, gяnclяr dя mцsяllяh яsgяr kimi Prezidentimizin, Ali Baш Komandanыn яmrini gюzlяyirlяr. Gяnclяr torpaqlarыmыzы mяnfur dцшmяndяn azad etmяk цчцn canlarыndan belя keчmяyя hazыrdыrlar. Layihяnin keчirilmяsindя яsas mяqsяd dя mяhz Azяrbaycan gяncliyindя vяtяnpяrvяrlik ruhunun geniш tяbliь olunmasы, idman vя fiziki tяlimlяr, habelя hяrbi vя taktiki biliklяrin юyrяdilmяsidir. Bu layihяdя iшtirak edяn hяr bir gяnc qыsa zaman kяsiyindя olsa da, unudulmuш hяrbi biliklяr, nizam-intizam qaydalarы, ordu vя dюyцш hazыrlыьы barяdя mяlumatlar яldя edяcяkdir. Mяrasimdя Шяki Шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin rяisi Vцqar Иskяndяrov, YAP Шяki tяшkilatы Gяnclяr Birliyinin sяdri Gцndцz Paшayev, Qarabaь Mцharibяsi Veteranlarы, Яlillяri vя Шяhid Ailяlяri Иctimai Birliyinin Шяki шяhяr шюbяsinin sяdri Mяm-mяdnuru Яzizov чыxыш edяrяk gяnclяrin vяtяnpяrvяrlik ruhunun yцksяldilmяsi baxыmыndan belя tяdbirlяrin яhяmiyyяtini yцksяk qiymяtlяndirmiш, iшtirak-чыlara uьurlar arzulamышlar. Dцшяrgя gцnlяrindя gяnclяrя hяrbчilяr tяrяfindяn hяrbi tяlimlяr, hяrbi yarышlar, intellektual oyunlar, praktiki mяшьяlяlяr keчirilяcяk, mцharibя iшtirakчыlarы ilя, tanыnmыш ictimaisiyasi xadimlяrlя gюrцшlяr tяшkil edilяcяkdir.

YERLИ ЮZЦNЦИDARЯETMЯ HAKИMИYYЯTИNИN ЯSASLARЫ: NЯZЯRИ VЯ PRAKTИK MЯSЯLЯLЯR

qяdim sяnяtkarlыq яnяnяlяri, iqtisadiyyatы barяdя mяlumat vermiшdir. Sonra YUNESKOnun tяmsilчisi sarayla tanыш olmuшdur. Qonaьa mяlumat verilmiшdir ki, Шяki xanlarыnыn sarayы XVЫЫЫ яsrя aid olan nadir tarixi-memarlыq abidяsidir. Шяrq memarlыьыnыn nadir incisi hesab olunan bu saray Azяrbaycanda ilk mцstяqil

hazыrladыьы qыsa konsert proqramыnы izlяmiш, sarayыn юnцndя uшaqlarla xatirя шяkli чяkdirmiшdir. Xanыm И. Bokova daha sonra Kiш kяndindя yerlяшяn qяdim alban mяbяdini ziyarяt etmiшdir. Qonaьa mяlumat verilmiшdir ki, bu mяbяd eramыzыn birinci яsrindя Qafqaz Albaniyasыnda geniш yayыlan

XVЫЫЫ-XЫX яsrlяrdя Yaxыn vя Orta Шяrq юlkяlяrindяn gяlяn tacirlяr яsasяn bu karvansarada ticarяtlя mяшьul olardыlar. Hazыrda bu tarixi abidя mehmanxana kompleksi kimi fяaliyyяt gюstяrir. YUNESKO-nun Baш direktoru xanыm Иrina Bokova Шяkidяn zяngin vя xoш tяяssцratla ayrыlmышdыr.

ШЯ ЩИДЛЯРИМ ИЗ ЩА ГГЫНД А ЙЕН И КИ ТАБ Бу йахынларда щямйерлимиз, Азярбайъан Бейнялхалг Университетинин ямякдашы Шащназ Саламованын шящидляримизя щяср етдийи “ЭЮЙНЦК ШЯЩИДЛЯРИ” адлы китабынын 1-ъи щиссяси ишыг цзц эюрмцшдцр. Китабда районумузун Эюйнцк кяндиндян 16 няфяр шящид олмуш вя 6 няфяр иткин дцшмцш щямйерлимизин щяйатындан, дюйцш йолундан бящс едилир. Шящназ Саламованын бу китабы эянъ няслин нцмайяндялярини вятянпярвяр Шащназ рущда бюйцмяйя, ВяСАЛАМОВА тянимиз Азярбайъанын мцстягиллийи, торпагларымызын бцтовлцйц уьрунда даим мцбариз олмаьа сясляйир. Китабын елми редактору академик Щ.М.Ящмядов, ряйчиляр педагожи елмляр намизяди, досент М.И.Илйасов, педагожи елмляр намизяди М.Щ.Нязяров вя публисистжурналист Ш.Б.Айдямирдир. Мцяллиф - Шащназ Саламова 1973ъц илдя Баш Эюйнцк кяндиндя анадан олмушдур. Орта тящсилини щямин кянддя алдыгдан сонра Эянъя Дювлят Педагожи Институтунун педагоэика-психолоэийа факцлтясини битирмишдир.

Яdliyyя Nazirliyinin Bяlяdiyyяlяrlя iш mяrkяzinin rяisi Mehdi Sяlimzadяnin bu gцnlяrdя nяfis tяrtibatda iшыq цzц gюrmцш "Yerli юzцnцidarяetmя hakimiyyяtinin яsaslarы: nяzяri vя praktik mяsяlяlяr" kitabы bяlяdiyyя цzvlяri, bяlяdiyyя iшчilяri vя yerli юzцnцidarяetmяyя maraьы olanlar цчцn nяzяrdя tutulmuшdur. AzяrTAc xяbяr verir ki, Milli Mяclisin iqtisadi siyasяt komitяsinin sяdri, akademik Ziyad Sяmяdzadяnin vя professor Яlikram Taьыyevin rяy verdiklяri yeni kitab 7 fяsildяn, nяticя, monoqrafiyanыn rus vя ingilis dillяrindя xцlasяsindяn, beynяlxalq sяnяdlяr toplusundan vя yerli юzцnцidarяetmяyя aid qanunvericilik aktlarыndan ibarяtdir. Monoqrafiya yerli юzцnцidarяetmя hakimiyyяtinin mahiyyяtinя, onun elmi konsepsiyalarыna, inkiшaf tarixinя, idarячilik, hakimiyyяt sistemindя yerinя, normativ яsaslarыna hяsr edilmiшdir. Monoqrafiyada Azяrbaycanda yerli юzцnцidarяetmя hakimiyyяtinin formalaшmasы zamanы meydana чыxan problemlяrin hяlli istiqamяtindя dцnyada mюvcud olan yerli юzцnцidarяetmя sistemlяri, onlarыn demokratiklяшmя prosesinя tяsiri araшdыrыlыr. Bu qurum insan hцquq vя яsas azadlыqlarыnыn tяminat vasitяlяrindяn biri kimi qiymяtlяndirilmяklя, bцtovlцkdя cяmiyyяtin siyasi-hцquqi inkiшaf elementi olaraq dяyяrlяndirilir. Qeyd edilir ki, yerli юzцnцidarяetmя hakimiyyяtinin fяaliyyяtinin sяmяrяliliyi siyasi sistemin tipindяn birbaшa asыlы olan problemdir. Kitabыn birinci fяsli "Yerli юzцnцidarяetmяnin formalaшdыrыlmasыnda яksmяrkяzlяшdirmя prosesi" adlanыr. Burada яksmяrkяzlяшdirmяnin hяyata keчirilmя zяrurяti, anlayышы vя xцsusiyyяtlяri, яksmяrkяzlяшdirmя цzrя nяzяriyyяlяr, onun dяrяcяlяri vя demokratik inkiшaf proseslяri barяdя hяrtяrяfli mяlumatlar, gюrkяmli elm xadimlяrinin яsяrlяrinя istinad edilяrяk mюvzunun mahiyyяti aчыqlanыr. "Yerli юzцnцidarяetmя sistemi цzrя konsepsiyalar vя yerli юzцnцidarя hakimiyyяtinin цmumi tяminatlarы" adlanan ikinci fяsildя dя bяlяdiyyяlяr

haqqыnda konsepsiyalarы, yerli hakimiyyяtin цmumi яlamяtlяri yerli юzцnцidarяetmя konstitusiyalы quruluшun яsaslarыndan, mцlki cяmiyyяtin institutlarыndan vя onun formalaшdыrыlmasы mexanizmlяrdяn biri kimi xarakterizя olunmuшdur. "Yerli юzцnцidarяetmяnin inkiшaf mяrhяlяlяri vя xцsusiyyяtlяri adlanan" цчцncц fяsildя isя Azяrbaycanda yerli юzцnцidarяetmяnin tarixi inkiшaf mяrhяlяlяrindяn vя onun xцsusiyyяtlяrindяn, yerli юzцnцidarяetmяnin sovetlяr dюvrцndяn vя юlkяmizdя bu sistemin tяsis edilmяsindяn bяhs olnur. Kitabыn dюrdцncц fяslindя yerli юzцnцidarяetmяnin mцxtяlif sistemlяri barяdя geniш vя hяrtяrяfli яsaslandыrыlmыш elmi fikirlяr яks olunmuшdur. Иberiya, Sovetlяr, ingilis-sakson sistemlяrinin mahiyyяti, mяramы ilя maraqlanan oxucular bu fяsildя hяrtяrяfli mяlumat яldя edя bilяrlяr. Hяmin fяsildя, eyni zamanda yerli юzцnцidarяetmяnin daxili strukturu vя hakimiyyяtin formalaшdыrыlmasы qaydalarы, sяlahiyyяtlяri vя beynяlxalq standartlar haqqыnda mцяllifin elmi baxыmdan araшdыrmalarы ilя tanыш olmaq mцmkцndцr. Mцяllif bu kitabda demяk olar ki, yerli юzцnцidarяetmя tяsisatыnыn bцtцn mяqamlarыnы яhatя edяrяk, bu sahяdя чalышanlara hяm elmi, hяm dя nяzяri baxыmdan sanballы bir monoqrafiya tяqdim etmiшdir. Tяbii ki, bu kitabla tanыш olan hяr bir kяs yerli юzцnцidarяetmя ilя baьlы юyrяnmяk istяdiyi mяqamlarla tanыш ola bilяcяkdir. Kitabda Azяrbaycanda yerli юzцnцidarяetmя sisteminin inkiшaf perspektivlяri, dюvlяt hakimiyyяt orqanlarы ilя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn qarшыlыqlы fяaliyyяtindя sяlahiyyяt bюlgцsц ilя baьlы mяsяlяlяr mцяllif tяrяfindяn geniш шяkildя izah edilir, baшqa юlkяlяrin yerli hakimiyyяt tяsisatlarыnыn tяcrцbяsi, bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinin яsas mяziyyяtlяri vя digяr mяqamlar barяdя dяyяrli elmi fikirlяr яks olunur. Monoqrafiyanыn ingilis vя rus dillяrindя xцlasяsi isя bu kitabыn daha geniш auditoriya цчцn nяzяrdя tutulduьundan xяbяr verir.

Сящифяни щазырлады: Н.МУРАД


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 21

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.21

Бялядиййяляр мювъуд эялир мянбяляриндян максимум сямяряли вя мягсядйюнлц истифадя етмялидирляр Ядлиййя Назирлийинин Шяки Реэионал Ядлиййя шюбясинин ряиси Рящман Мяммядовла мцсащибя - Бу эцн бялядиййялярин фяалиййятинин сямярялилийинин артырылмасынын ясас шяртляриндян бири бялядиййялярин малиййя имканларынын эенишляндирилмясидир. Сиз бу мясяляйя неъя бахырсыныз? - Ялбяття, йерлиюзцнцидаря органы кими бялядиййялярин цзяриня дцшян вязифяляри йериня йетиря билмяси цчцн онларын малиййя вясаити олмалыдыр. Лакин бялядиййялярин фяалиййятиндя сямярлилик щеч дя йалныз малиййя эялирляринин артырылмасы иля юлчцля билмяз. Мялумдур ки, яксяр бялядиййяляр юз хярълярини юдямяк цчцн йеэаня йолу бялядиййя торпагларыны сатмагда эюрцрляр. Щяр щансы бялядиййянин чохлу сайда торпаг сащяси сатмагла бялядиййя бцдъясиня пул вясаити ялдя етмяси онун фяалиййятинин сямяряли олмасынын эюстяриъиси дейилдир. Диггят йетирилмялидир ки, бялядиййя малиййя вясаитлярини щансы мянбялярдян ялдя едир вя щямин вясаитдян неъя истифадя едир. Торпаг вя ямлак сатмагла, йерли верэилярин, рцсумларын йыьылмасы истигамятиндя ися щеч бир иш апарылмамагла, ялдя олунан вясаитин ися шиширдилмиш иъра апаратынын сахланылмасына, хидмяти автомобилляр вя диэяр истигамятляря сярф едилмяси щямин бялядиййянин перспективи цчцн йахшы щеч ня вяд етмир. Бялядиййяляр юзляри цчцн давамлы эялир мянбяляри йаратмаьа чалышмалы, давамлы малиййя мянбяляриндян истифадя етмякля йерли ящямиййятли мясялялярин щяллиня наил олмалыдырлар. - Ганунвериъиликдя бялядиййялярин малиййя мянбяляри эюстярилмишдир?. - "Бялядиййялярин статусу щаггында", "Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында", "Йерли (бялядиййя) верэиляри вя юдянишляри щаггында" вя Азярбайъан Республикасынын диэяр ганунларында бялядиййялярин малиййясинин формалашмасы вя истифадяси принсипляри, бу сащядя бялядиййялярин сялащиййятляри вя диэяр мясяляляр тянзимлянир. Бялядиййянин малиййя вясаитинин формалашмасы вя истифадяси юзцнцидаряетмя, мцстягиллик, ашкарлыг вя йерли мянафейин республика мянафейи иля узлашмасы принсипляриня ясасланыр. Бялядиййя малиййясинин игтисади ясасларыны бялядиййя ямлакы, торпаглары, йерли бцдъя вя бцдъядянкянар фондлар, бялядиййянин истещсал, хидмят вя диэяр игтисади фяалиййяти тяшкил едир. Щяр бир бялядиййянин юз бцдъяси вардыр. Йерли бцдъя (бялядиййя бцдъяси) йерли юзцнцидаряетмяни, башга сюзля Азярбайъан Республикасы ганунвериъилийи иля мцяййянляшдирилмиш бялядиййя сялащиййятлярини щяйата кечирмяк цчцн формалашан вя истифадя олунан малиййя вясаитидир. Йерли бцдъя мцстягилдир. Бу мцстягиллик йерли бцдъянин юз мядахил мянбяляринин олмасы вя бялядиййялярин йерли бцдъя вясаити барядя сярянъам вермякдя мцстясна щцгугу иля тямин едилир. Бялядиййяляр йерли бцдъяни мцстягил олараг тяртиб, мцзакиря, тясдиг, иъра вя онун иърасына нязарят едир, йерли бцдъянин малиййя илинин сонуна ямяля эялмиш сярбяст галыгларына мцстягил сярянъам верир. Ганунвериъиликдя йерли бцдъянин мцстягиллийиня дювлятин зяманят вермяси тясбит олунмуш, йерли бцдъянин мцстягиллийинин тямини цчцн бир сыра васитяляр нязярдя тутулмушдур. Беля ки яэяр йерли сосиал - игтисади инкишаф програмларыны йерли бцдъянин эялирляри щесабына малиййяляшдирмяк мцмкцн олмадыгда,

йяни йерли бцдъядя кясир йарандыгда бу кясирин юдянилмяси цчцн дювлят бцдъясинин имканлары нязяря алынмагла ялавя эялир мянбяляринин мцяййян едилмяси вя йа дювлят бцдъясиндян дотасийа вя йа субвенсийаларын айрылмасы нязярдя тутулмушдур. Ганунвериъилик вя иъра щакимиййяти органлары бялядиййяляря ялавя сялащиййятляр щяваля етдикдя онлары бу сялащиййятлярин щяйата кечирилмяси цчцн зярури малиййя вясаити иля тямин етмялидирляр. Бялядиййяляр бу сялащиййятляри йалныз бунун цчцн онлара айрылмыш малиййя вясаити щяъминдя йериня йетирирляр. Яэяр иъра щакимиййяти орган-

санксийалар. - Бялядиййяляр щямин эялир мянбяляриндян неъя истифадя едирляр? - Бялядиййяляр йерли бцдъяни тяртиб едяркян ганунвериъиликля мцяййянляшдирилмиш мянбяляр цзря эялирляри дцзэцн прогнозлашдырмалы вя онун тямини цчцн мцвафиг тядбирляр эюрмялидирляр. Физики шяхслярдян торпаг вя ямлак верэисинин дцзэцн щесабланмасы, верэи юдяйиъиляринин дягиг учотунун апарылмасы вя щесабланмыш верэилярин вахтында йыьылмасына диггят эюстярмялидирляр. Бу сащядя бялядиййялярин бир чо-

Рящман МЯММЯДОВ, Ядлиййя Назирлийинин Шяки Реэионал Ядлиййя Шюбясинин ряиси

ларынын гябул етдикляри гярарлар нятиъясиндя йерли бцдъялярин эялирляри азаларса вя йа хяръляри артарса уйьун азалма вя йа артма мябляьляри щямин гярарлары гябул едян органлар тяряфиндян компенсасийа олунмалыдыр. Йерли бцдъянин эялирляриня ашаьыдакылар аиддир.: -Физики шяхслярдян торпаг вя ямлак верэиляри; -Йерли ящямиййятили тикинти материаллары цзря мядян верэиси; -Бялядиййя мцлкиййятиндя олан мцяссися вя тяшкилатлардан мянфяят верэиси; -Бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, биналарда вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламларына эюря юдяниш; -Курорт рцсуму, мещманхана рцсуму, автомобиллярин дайанаъаглары цчцн рцсум вя ганунла мцяййян едилян диэяр йерли юдянишляр; -Азярбайъан Республикасынын дювлят бцдъясиндян верилян дотасийа, субвенсийа вя ссудалар; -Азярбайъан Республикасынын ганунвериъилийиня уйьун олараг бялядиййя ямлакынын юзялляшдирилмясиндян вя иъаряйя верилмясиндян эялирляр, лотерейалардан дахил олан вясаит, щабеля бялядиййялярин фяалиййятиндян ялдя едилян диэяр эялирляр; -Физики вя щцгуги шяхслярин, бейнялхалг тяшкилатларын вя фондларын малиййя йардымлары вя грантлары; -Дювлят ящямиййятли тядбирлярин вя дювлят органларынын гярарлары нятиъясиндя йаранан хярълярин юдянилмяси цчцн малиййя вясаити; -Йерли (бялядиййя) верэиляр вя юдянишляря эюря ганунвериъиликля мцяййян едилмиш гайдада щесабланмыш фаиз вя

хунда проблемляр вардыр. Бир сыра бялядиййялярдя хейли мигдарда юдянилмямиш торпаг вя ямлак верэиси йыьылыб галмышдыр. Щямин бялядиййяляр ися бу вясаитин алынмасы цчцн цзярляриня дцшян вязифяляри там йериня йетирмирляр. Йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэисинин топланмасы сащясиндя бялядиййялярдя вязиййят даща писдир. Еля бялядиййяляр вардыр ки, онларын яразисиндя фяалиййят эюстярян йерли тикинти материалларынын истещсалчыларындан мядян верэисини топласалар онларын малиййя вязиййятиндя кюклц дяйишикликляр баш веряр. Азярбайъан Республикасы Верэиляр Мяъяллясинин 216-ъы маддясиня ясасян йерин тякиндян чыхарылан кярпиъ кирямит эилляри, тикити гумлары цчцн топдан сатыш гиймятинин 4 %-и, йцксяк мющкямлийя малик чынгыл хаммалынын 6 %-и мябляьиндя вя с. мядян верэиси тутулмалыдыр. Йерли ящямиййятли тикити материалы цзря мядян верэисинин юдяйиъиляри щяр ай щесабат айындан сонракы айын 20-дян эеъ олмайараг бялядиййяляря мядян верэисинин бяйаннамясини вермялидир. Юлкямиздя базар игтисадиййаты принсипляри ясасында сащибкарлыьын инкишафы шяраитиндя мящсул вя хидмятлярин рекламы эцнбяэцн эенишлянир. Бялядиййяляр юз мцлкиййятиндя олан торпагларда, биналарда вя диэяр обйектлярдя йерляшян кцчя рекламына эюря юдянишлярин алынмасына, реэионларда туризмин инкишаф етдийи, санаторийа курорт вя мещманхана комплексляринин вцсятля эенишляндийи бир шяраитдя юз яразиляриндя мещманхана, санаторийа - курорт вя туризм хидмяти эюстярян шяхслярдян юдянишин алынмасына диггяти артырмалыдырлар. Айры-айры истещсал вя хидмят сащяляри цзря бялядиййяляр юз мцссисялярини йаратмаьа мараг эюстярмялидирляр. Ганунвериъиликдя бунун цчцн бялядиййяляря бцтцн

зярури шяраит йарадылмышдыр. Йалныз бир мясяляни гейд етмяк истяйирям ки, бялядиййя торпаглары йалныз бялядиййя мцлкиййятиндя олан мцяссися вя тяшкилата истифадя щцгугу иля вериля биляр, юзц дя щярраъ вя йа мцсабигя кечирилмядян, галан бцтцн щалларда бялядиййя торпаглары йалныз мцлкиййятя вя йа иъаряйя вериля биляр. Бялядиййяляр бундан сямяряли истифадя етмялидирляр. Бялядиййянин мцлкиййятиндя олан щцгуги шяхслярдян мянфяят верэисинин йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэисинин, бялядиййя яразисиндя мещманхана вя санаторийа - курорт мцяссисяляриндян алынан йерли юдянишлярин щесабланылмасынын вя юдянилмясинин дцзэцнлцйцнц арашдырмаг мягсяди иля бялядиййялярин верэи хидмяти органынын дювлят верэи органларынын кечирдийи сяййар верэи йохламаларында иштирак етмяк щцгугу вардыр. Бунун цчцн бялядиййя мцвафиг гярар гябул етмяли вя бялядиййянин сядри мцвафиг дювлят верэи органына мцраъият етмялидир. Ганунвериъилийин бялядиййяляря вердийи бу сялащиййятлярдян бялядиййяляр демяк олар ки истифадя етмирляр. Бялядиййя торпаглары иля баьлы мцвафиг ганунвериъилик актларына ялавя вя дяйишикликляр едиляряк бялядиййя торпагларынын ачыг щярраъ вя йа мцсабигя иля сатылмасы вя иъаряйя верилмяси нязярдя тутулмушдур. Мягсяд бир тяряфдян бялядиййя торпагларынын мцлкиййятя вя иъаряйя верилмясиндя ашкарлыьын тямин едилмяси, диэяр тяряфдян ися бялядиййя торпагларынын азад рягабят шяраитиндя мцлкиййятя вя иъаряйя верилмясини тямин етмякля сатыш гиймятинин вя иъаря щаггынын базар гиймятляриня уйьунлуьуна наил олмагла бялядиййялярин мадди марагларынын максимум тямин олунмасыдыр. Бялядиййяляр юзляри дя торпаг сащяляриндян максимум сямяряли истифадя олунмасына, торпаг сащялярини щярраъ вя йа мцсабигяйя чыхараркян илкин гиймяти вя йа илкин иъаря щаггыны мцяййянляшдиряркян базар мязяннясини нязяря алмалы, бялядиййянин мянафейинин тямининин максимум олунмасына наил олмалыдыр. Бялядиййялярин фяалиййятиндя сямярялилийин тямин олунмасынын ясас шяртляриндян бири дя вясаитин мягсядйюнлц хярълянмясиндян асылыдыр. Бялядиййя вясаити йалныз ганунвериъиликля бялядиййянин сялащиййятляриня аид едилян мясяляляря хяръляня биляр. Йерли бцдъянин хяръляринин щяъми вя истигамятляри бялядиййяляр тяряфиндян мцяййян едилир. Бурада бялядиййянин идаряетмя хяръляри, сосиал мяишят, йашайыш, мядяниййят вя идман обйектляринин, щабеля ящалинин цмуми истифадясиндя олан кцчя вя баьларын сахланмасы хяръляри нязяря алыныр. Хяръ нормативлярини бялядиййяляр юзляри мцяййянляшдирирляр. Йерли бцдъядя йерли сосиал мцдафия, сосиал вя игтисади инкишаф, щабеля еколожи програмларын малиййяляшдирилмяси цчцн хяръляр нязярдя тутула биляр. Бялядиййянин пул вясаити йерли бцдъянин хяръляринин щяъми вя истигамятляри нязяря алынмагла йалныз бялядиййянин гярары ясасында айрыла биляр. Бир чох щалларда бялядиййя щяр щансы бир ишин эюрцлмяси цчцн вясаит айрылмасы барядя гярар гябул едир, лакин хяръляняъяк, йяни айрылаъаг вясаитин мябляьи эюстярилмир. Ня гядяр вясаит айрылмасы вя хярълянмяси бялядиййя сядринин ихтийарында галыр ки, бу да ганунсуздур. Дяфялярля бу барядя бялядиййяляря мцвафиг тювсиййяляр верилмишдир. Гейд олунан мясялялярин ганунвериъиликля даща конкрет тянзимлянмяси, бялядиййя вясаитляриндян истифадянин сямя-

рялилийинин артырылмасы вя ашкарлыьын тямин олунмасы мягсяди иля 12 феврал 2010-у ил тарихдя "Бялядиййялярин статусу щаггында", "Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында" ганунлара бир сыра ялавя вя дяйишикликляр едилмишдир. "Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында" Азярбайъан Республикасы Ганунунун 8-ъи маддясиня едилмиш ялавяйя эюря йерли бцдъянин хяръ истигамятляри мцяййян едиляркян ямяк щаггларына айрылмалар цмуми бюдъянин 50-%-индян чох ола билмяз. Бялядиййя бцдъясиндян пул вясаити йалныз бялядиййя иъласынын гярары иля айрылыр вя бу гярарда щямин вясаитин тяйинаты, мягсяди вя дягиг мигдары эюстярилмялидир. Гейд олунан ганунун 11-ъи маддясинин тялябляриня эюря бялядиййяляр юз низамнамяляриндя мцяййян едилмиш гайдада йерл бцдъянин иърасы щаггында иллик щесабаты тясдиг едир вя йерли ящалини таныш етмяк мягсяди иля щямин щесабаты мцхтялиф васитялярля (елан, бцллетен, йерли мятбуат, интернет сайты вя с.) онлара чатдырырлар. Ганунвериъиликдя няинки бцдъянин иърасы щаггында щесабатын, щабеля нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъянин лайищясинин йерли ящалийя чатдырылмасы нязярдя тутулур. Нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъя щаггында гярар лайищяси мцвафиг сянядлярля бирликдя ъари илин октйабр айынын 15-дян эеъ олмайараг бялядиййя иълсынын мцзакирясиня вя тясдигиня тягдим едилир, тягдим едилдийи тарихдян 10 эцн ярзиндя йерли ящалинин онунла таныш олмасы мягсяди иля дяръ едилмялидир. Бялядиййялярин фяалиййятинин даща сямяряли гурулмасында йерли ящалинин фяаллыьынын, бялядиййянин фяалиййяти цзяриндя иътимаи нязарятин щяйата кечирилмясинин бюйцк ящямиййяти вардыр. Ганунвериъиликдя бу сащядя йерли ящалийя бялядиййя актлары йаратмаг тяшяббцсц щцгугу верилмяк дя дахил олмагла эениш имканлар верилмишдир. - Бялядиййяляр тяряфиндян онларын малиййя вязиййятини йахшылашдырмаг цчцн ялавя эялир мянбяляри, башга сюзля бир сыра верэи вя юдянишлярин верилмяси барядя тез-тез тяклифляр сяслянир. - Бялядиййя институту юлкямиздя демократийанын, хцсусиля дя йерли демократийанын инкишафында мцстясна рол ойнайыр. Бялядиййя институтунун инкишаф етдирилмяси, бялядиййялярин игтсади ясасларынын мющкямлянмяси вя фяалиййят даиряляринин эенишляндирилмяси йерли демократийанын даща да инкишаф етдирилмясиня хидмят едян бир истигамят кими дювлятимизин мараьындадыр. Айдындыр ки, демократийанын инкишафы истигамятиндя атылан аддымлар мювъуд реаллыглара ясасланмалы, хаоса, анархийайа сябяб олмамалыдыр. Ялбяття йени малиййя мянбяляри бялядиййялярин эялирлярини артырмаьа хидмят етмялидир. Анъаг ейни заманда да нязяря алынмалыдыр ки, мювъуд малиййя мянбяляриндян бялядиййяляр неъя истифадя едирляр. Щесаб едирям ки, бялядиййяляр бу эцн даща чох ганунвериъиликля мцяййянляшдирилмиш мювъуд эялир мянбяляриндян, сярянъамларында олан вясаитлярдян максимум сямяряли вя мягсядйюнлц истифадя етмяк цзяриня ишлямялидирляр. - Мцсащибя цчцн чюх саь олун! Сющбятляшди: Баба МИРЗЯХАНЛЫ


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 22

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.22

АББАСОВ ЩИКМЯТ АББАСЯЛИ ОЬЛУ

AZЯRBAYCANЫN MИLLИ QЯHRЯMANЫ ЧИNGИZ MUSTAFAYEV

Шяки иътимаиййятиня аьыр итки цз вермишдир. Мяркязи Район Хястяханасынын ъярращиййя шюбясинин мцдири, истедадлы щяким, шякилилярин севимлиси Щикмят Аббасяли оьлу Аббасов 55 йашы тамам олмамына 1 ай галмыш фаъияли сурятдя вяфат етмишдир. Щикмят Аббасов 1955-ъи ил ийунун 6-да Шякидя анадан олмушдур. 1 ай да йашасайды, 55 йашы олаъагды... О, 1971-ъи илдя Шяки шящяр 10 сайлы орта мяктяби битирдикдян сонра Н.Няриманов адына Азярбайъан Дювлят Тибб Институтунун мцалиъя-профилактика факултясиня дахил олмуш, 1977-ъи илдя ораны мцыяффягиййятля гуртармышдыр. Бир ил Бакы шящяр Тяъили Йардым Стансийасында ъярращиййя цзря интернатура кечдидян сонра ися Шяки Мяркязи Район Хястяханасынын сярянъамына эюндярилмишдир. Хястяхананын ъярращиййя шюбясиндя танынмыш ъярращ, йцксяк сявиййядя юз пешясинин устасы Вящйяддин щякимин рящбярлийи алтында ишя ямяк щякимлик фяалиййятиня башлайан Щикмят Аббасов чох аз бир заманда щям коллективин, щям дя хястялярин бюйцк етимадыны газанмышдыр. Даим юз цзяриндя чалышан, щякимлик пешясинин сирлярини тякъя тяърцбядян дейил, щям дя тибби китаблардан юйрянян Щикмят Аббасов мцяллими Вящйяддин щяким рящмятя эетдикдян сонра шюбядя ону явяз етмяйя башлады вя тез бир заманда рящбярлик тяряфиндян эянъ олмасына бахмайараг ъярращиййя шюбясиня мцдир тяйин олунду. Хош хасиййяти, мцлайим давранышы, эцлярцз сифяти иля Щикмят щяким ишлядийи мцддятдя табечилийиндя чалышан тибб ишчиляринин, еляъя дя она мцраъият едян хястялярин бюйцк щюрмятини газанмышды. Она тякъя юз районумуздан дейил, республикамызын диэяр бюлэяляриндян олан хястяляр дя мцраъият едирдиляр. Йцзлярля хястяйя шяфа верян, йцзлярля инсаны щяйата гайтаран, онларла тибб ишчисинин йетишмясиндя ролу олан Щикмятин орта мяктяб йолдашлары, достлары, цмумиййятля Шяки ящалиси арасында да хцсуси щюрмяти вар иди. Щеч кими йаддан чыхартмаз, вахташыры бцтцн цшаглыг - мяктяб йолдашлары иля, таныш - билиши иля щеч олмазса телефонла щал-ящвал тутар, зарафатлашар, чятинлийи оланлара юзцнямяхсус тярздя цряк-диряк верярди. Ян чох фикря гярг олан, щансыса бир проблемдян башыны итирян ким олурса-олсун, Щикмятин сясини ешитъяк бцтцн дярдини-сярини унудар, онун хош зарафатларына гулаг асарды. Фягят... Щамынын дярдиня шярик олан, щамынын саьламлыьц уьрунда эеъясини эцндцзцня гатан Щикмят юзцнц яъялин ялиндян гцртара билмяди. Щикмятин юлцмц - фаъияли юлцмц бцтцн шякилиляри сарсытды. Онун юлцмцня аиляси, йахынлары иля бирликдя ян чох йананлар бир дя онун орта мяктяб йолдашлары олду. О мяктяб йолдашлары ки, Щикмятля бярабяр сябирсизликля эялян ил орта мяктяби битириб мязун олдугдарынын 40 иллик йубилейини эюзляйирдиляр. Инди онлар щямин йубилейи Щикмятсиз гейд едя биляъяклярми?.. 35 иллик йубилейдян сонра цч синиф йолдашы - Илйас Мяммядиййя оьлуну, Асиф Бещъят оьлуну вя Щикмят Аббясяли оьлуну итирян 1971-ъи илин мязунлары... Лакин щяйат давам едир. Цряйимиздя дост нисэили, йолдашларымызын бош йери галса да йашамалыйыг. Онсуз да щяр биримиз щяр эцн итирдикляримизя бир эцн йахынлашырыг. Улу Танрыдан юлянляримизя рящмят диляйирик.

05-08 (71-74), Май-Август 2010

50 ЙАШЫНЫ ГЕЙД ЕТДИЙИМИЗ ЧИНЭИЗИМИЗ 18 ИЛДИР КИ, ЦРЯЙИМИЗДЯ ЙАШАЙЫР Чingiz hяlя юlцmцndяn яvvяl milyonlarla azяrbaycanlыnыn цrяyindя vя beynindя юzцnя bir qяhrяman kimi yer elяmiшdi Artыq 18 ildir ki, Azяrbaycanыn telemяkanыndan Чingiz Mustafayevin sяsi gяlmir. Azяrbaycanыn milli qяhrяmanы, mяшhur telejurnalist, hяmyerlimiz Чingiz Mustafayev 1992-ci il, iyunun 15-dя Vяtяnimizin bцtюvlцyц uьrunda юzцnяmяxsus шяkildя apardыьы mцbarizя zamanы Aьdamыn Naхчыvanik kяndindя qяhrяmancasыna hяlak olub. Qыsa hяyatы vя hяtta юz юlцmц ilя Чingiz Mustafayev "vяtяnpяrvяrlik - dяbdя deyil" kimi fikirlяri alt-цst etdi. Чingiz "vяtяnpяrvяr" sюzцnцn hяqiqi mяnasыnы юzцnя qaytardы. Яgяr onun kimilяri daha чox olsaydы, kim bilir, bяlkя dя biz Qarabaьы itirmяzdik... Чingiz Mustafayev 1960-cы il avqustun 29-da hяrbчi ailяsindя anadan olub. 1983-cц ildя Azяrbaycan Tibb Иnstitutunu bitirib. 1985-ci ildя yaratdыьы "Cяngi" birliyindяki fяaliyyяti ilя Azяrbaycan gяnclяrinin lideri sяviyyяsinя yцksяlib. Bu Sovet Иttifaqыnda baшlanan yenilяшmя prosesinin Azяrbaycanda tяшяkkцl tapan ilk yetkin tяzahцrц idi. Azяrbaycanыn mяdяni-ictimai hяyatыnda oynаmaьa baшladыьы rol Чingiz Mustafayevi islahаtчы-novator lider simasыnda tяqdim etmяkdя idi. Ermяnistanыn Azяrbaycana qarшы tяcavцzц baшlayandan sonra Чingiz jurnalistikaya цz tutdu. O, Azяrbaycan-Ermяnistan mцharibяsinin 1992-ci ilя qяdяr olan dюvrцnцn яsl salnamяsini yaratdы. Юlkяnin dюyцш gedяn bцtцn bюlgяlяrindяn operativ xяbяrlяr, ayrыayrы яskяrlяr haqda xцsusi reportajlar vя bцtцn bunlarla yanaшы Azяr-baycanda gedяn siyasi proseslяr barяdя яtraflы informasiyalar onun mцяllifliyi

50

ilя pяrvяriш tapыrdы. Чingiz Mustafayev Azяrbaycan tamaшaчыsыna hяr bir reportajы ilя tanыш olsa da, dцnya onu daha чox Xocalыda чяkdiyi filmlя tanыdы. Чingiz Mustafayevin mяhz bu filmi ilя Ermяnistanыn imici bцtцn dцnyada ciddi sarsыntыya mяruz qaldы. O dюyцш zonalarыna yalnыz reportyor kimi yollanmыrdы. O cяbhяdя bir яskяr, zabit vя hяtta komandan kimi bir чox vяzifяni юz цzяrinя gюtцrцrdц. Cяbhяdяn чыxan яskяrlяrя onun geri qayыtmaq

bяrяdя verdiyi kяskin vя qыsa gюstяriшlяr, bu яmrlяrin yerinя yetirilmяdiyi tяqdirdя Чingizin emosional davranышы яn yeni teletarixin яn dramatik sяhifяlяridir. Чingiz Mustafayev bir telejurnalist olaraq cяbhяdя yarandыьы kimi cяbhяdяdя hяlak oldu. Црякляримиздя юзцня ябяди йер тапмыш Чинэиз Мустафайев 1993-cц ildяn Azerbaycanin Milli Qяhrяmanidir.

Шяkidя Милли Гящряманын хатирясиня щяср едилмиш зона биринъилийи кечирилиб Чingiz Mustafayevin doьum gцnцnя hяsr olunmuш yarышlarda 150 idmanчы галиб ады уьрунда mцbarizя aparыb. Шяki Иdman Saьlamlыq Mяrkяzindя keчirilmiш zona yarышlarыnda idmanчыlar "qoceryu-okinava", "karate-do" vя "kabudo" dюyцш nюvlяri цzrя qцvvяlяrini sыnayыblar. Шяki rayonunun Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin, hяmчinin Чingiz Mustafayev adыna Mяdяniyyяt Sarayыnыn tяшkilatчыlыьы ilя keчirilmiш zona birinciliyindя Шяki idmanчыlarы ilя yanaшы Fцzuli, Xocavяnd, Beylяqan, Gюyчay, Иsmayыllы rayonlarыndan gяlmiш karate ustalarы gцclцnц mцяyyяnlяшdiriblяr. 3 yaш qrupu цzrя baш tutmuш dюyцшlяrdяn sonra Шяki idmanчыlarы komanda hesabыnda birinci olub. Иkinci Yeri Beylяqan tяmsilчilяri tutub. Яn gцclц цчlцyц isя Иsmayыllы rayonunun kollektivi tamamlayыb. Yarышda fяrqlяnmiш 4 яn gцclц idmanчыya ANS Шirkяtlяr Qrupunun цzяrindя Чingiz Mustafayevin яksi hяkk olunmuш niшan vя hяdiyyяlяri tяqdim olunub. АНС ПРЕСС

Шяки шящяр 10 сайлы орта мяктябин 1971-ъи ил мязцнлары адындан Мурад НЯБИБЯЙОВ

АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН Шяки Бялядиййясинин коллективи, Адиля вя Тамилла баъыларына, аналары БЯДРИЙЙЯ ХАНЫМЫН вяфатындан кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир. Бядриййя ханым Шяки сящиййясинин танынмыш сималарындан бири иди. О, узун мцддят Шяки Мяркязи Район Хястяханасынын Кардиолоэийа шюбясиня рящбярлик етмишди. Бядриййя ханым щям дя щамымызын севимлиси, шящяримизин баш мемары, 5 ил яввял дцнйасыны дяйишмиш Агил Мяммядовун анасы иди.

Шяки Бялядиййясинин коллективи, Шяки Иъра Щакимиййяти Апаратынын “Иътимаи тяшкилатлар вя сийаси партийаларла иш” шюбясинин мцдири Ряфаел Манафова, дайысы ЩИКМЯТ МУСАЙЕВИН вяфаты иля ялагядар дярин щцзнля башсаьлыьы верир.

Шяки Бялядиййясинин коллективи, Шащин Бабайевя, оьлу ШЮЩРЯТИН фаъияли вяфатындан кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядиййясинин коллективи, Бяйляр Теймурова, гардашы АДИЛИН вяфатындан кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Мурад Нябибяйов вя Фярзалы Гасымов, достлары Фуада ГАРДАШЫНЫН вяфаты иля ялагядар дярин щцзнля баш саьлыьы верирляр.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 23

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

Шяkiдя Nяqliyyat vя Rabitяnin inkiшafы Son illяr юlkяmizdя aparыlan uьurlu social-iqtisadi islahatlar Azяrbaycanы regionun lider dюvlяtinя чevrilmiшdir. Цmummilli lider Heydяr Яliyevin mцяllifi olduьu hяrtяrяfli inkiшaf strategiyasыnы uьurla reallaшdыran Prezident Иlham Яliyevin dцzgцn daxili vя xarici siyasяtinin nяticяlяri юzцnц hяyatыn bцtцn sahяlяrindя o, cцmlяdяn nяqliyyat vя rabitя sahяsindя dя aydыn gюstяrir. Иndi Azяrbaycan vяtяndaшlarы sivil dцnyanыn qяbul etdiyi aparыcы dюvlяtlяrdяki kimi normal fяalliyyяt vя yaшam tяrzinя yiyяlяnmiш, юz sosial rifahыnы dahada yaxшыlaшdыrmaq цчцn яlveriшli imkanlar qazanmышdыr. Dюvlяt яhalinin qayьы vя problemlяrinin hяlli ilя baьlы bцtцn mцmkцn tяdbirlяri hяyata keчirir, reginal layihяlяrin rellaшdыrilmasыna sяy gюstяrir. Юlkя iqtisadiyyatыnыn яsas infrastrukturlarыndan biri olan nяqliyyat sektoru dayanыqlы inkiшaf edir. Яvvяlki illяrdя olduьu kimi, 2009-cu ildя nяqliyyat sektoruna investisiyalarыn yюnяldilmяsi, nяqliyyatыn hяrяkяt heyyяtinin yenilяшmяsi, yeni avtomabil yollarыnыn чяkiliшi, yenidяnqurulmasы vя s. iшlяr davam etmiш, hяyata keчirilmiш transmilli layihяlяr sahяnin inkiшafыna юz mцsbяt tяsirini gюstяrmiшdir. Son 5-ildя respublikada avtomabil nяqliyyatыnda yцk daшыnmasы orta hesabla hяr il 7,6 faiz artmышdыr. Юzяl avtomabil nяqliyyatы mцяssisяlяrinin fяaliyyяtlяrinin geniшlяnmяsi, vяtяndaшlarыn mцlkiyyяtindя olan шяxsi avtomabillяrinin sayыnыn sцrяtlя artmasы avtomabil nяqliyyatыnыn stabil inkiшafы цчцn яsaslы zяmin yaratmышdыr. 2009-cu il яrzindя nяqliyyat sektorunda mцhцm iqtisadi gюstяricilяr qazanыlmыш,юlkя iqtisadiyyatыnыn prioritet sahяlяrindяn olan nяqliyyat-yol kompleksinin яhalinin чevik, tяhlцkяsiz, keyfiyяtli vя mцasir nяqliyyat xidmяtlяrinя artan tяlяbatыnы tяmin edяn sяviyyяdя qurulduьu vя davamlы xarakter aldыьы юzцnц яyani шяkildя gюstяrmiшdir.

Юlkяnin rabitя sektoru iqtisadiyyatыn яn yцksяk artыmla vя stabil inkiшaf edяn sahяsi olaraq qalыr. Mюvcud rabitя sahяlяrinin intensiv шяkildя yцksяk шяkildя istismarы, habelя yeni xidmяt nюvlяrinin yaranmasы inkiшafы sяciyyяlяndirяn amillяrdяndir. Иqtisadiyyatыn digяr sahяlяrindя mцяssisяlяrin fяaliyyяti цчцn mцnbit шяraitin yaranmasы, cяmiyyяtin rabitя sahяsinin xidmяtlяrinя tяlabatыn artmasы sahяnin inkiшafыna tяkan vermiш vя rabitя infrastrukturunun moderinlяшmяsi sayяsindя sosial-iqtsadi inkiшafыn yцksяldilmяsi юndя duran mяsяlяlяrdяn birinя чevrilmiшdir. 2009-cu ildя Шяki rayonu цzrя cяmi 1798,6 min manatlыq rabitя xidmяti gюstяrilmiшdir ki, bununda 1597,3 min manatы vя ya 88,8 faizi Шяki Telekommunikasiya Qovшaьыnыn, 201,3 min manatы vя yaxud 11,2 faizi isя Шяki Poчtamtыnыn payыna dцшцr. Цmumiyyяtlя юtяn illя mцqayisяdя cяmi rabitя xidmяti 194,8 min manat vя ya 13,9 faiz artmышdыr. Шяki rayonunda яhaliyя 32 elektron sistemli ATS vя 38 poчt шюbяsi xid-

Иllяr цzrя

2007

2008

2009

1405

1649,8

1798,6

1264,7 140

1442,6 207,2

1597,3 201,3

Яsas telefon aparatlarыnыn sayы (nюmrя) o,cцmlяdяn Шяhяr цzrя telefon aparatlarыnыn sayы Kяnd цzrя telefon aparatlarыnыn sayы

23870

24197

25046

13558 10312

13742 10455

14686 10360

Mяnzillяrdя olan telefon aparatlarыnыn sayы (nюmrя) o,cцmlяdяn Шяhяr mяnzillяrindя Kяnd mяnzillяrindя

22172

22952

23105

12050 10122

13485 9467

13292 9813

Hяr 100-ailяyя dцшяn telefon aparatlarыnыn sayы (яdяd)

62

64

69

Rabitя xidmяtlяrinin hяcmi(min man) o,cцmlяdяn Шяki Telekomnikasiya Qovшaьы Шяki Poctamtы

Nяqliyyat sistemi юlkя iqtisadiiyyatinin яn mцhцm sahяlяrindяn biridir. O юlkяnin iqtisadi inkiшafыnы vя яhalinin sosial rifahinы xarakterize edяn sahяlяrdяn biri olmaqla, fяaliyyяti ilbяil artmaqdadыr. Шяki nяqliyyat sistemi respublikanыn nяqliyyat sisteminin bir qolu olmaqla daima tяzяlяnir, yenilяшir vя inkiшaf edir. 2009-ci ildя nяqliyyat sektoru цzrя faktiki qiymяtlяrlя mяhsul buraxыlышыnыn hяcmi 3827,9 min manat olmuшdur ki, bu da юtяn illя mцqayisяdя 537,8 min manat vя ya 16,3 faiz чoxdur. Hesabat ilindя nяqliyyat sektoru цzrя яhaliyyя cяmi 3827,9 min manatlыq nяqliyyat xidmяti gюstяrilmiшdir ki, bununda 172,5 min manatы vя ya 4,5 faizi nяqliyyat mцяssisяlяrinin, 3655,4 min manatы vя ya 95,5 faizi isя fiziki шяxslяrin payina dцшцr. Mцddяt яrzindя "Шяki-Sяrniшin" ATSC-e tяrяfindяn 84,3 min sяrniшin daшinmiш, sяrniшin dюvriyyяsi 3822 min sяrniшin km, sяrniшin daшinmadan яldя olunan gяlir isя 56,5 min manat olmuшdur. Юtяn illя mцqayisяdя daшinan sяrniшinlяrin sayы 10 min nяfяr vя ya 13,5 faiz, sяrniшin dюvriyyяsi 395,5 min sяrniшin km vя ya 11,5 faiz, яldя olunan gяlir isя 5,9 min manat vя 11,7 faiz artmышdыr. Daшыnmыш sяrniшinlяrin 25,1 mini vя ya 29,8 faizini шяhяrlяrarasi 58,6 mini vя ya 69,5 faizini шяhяrяtrafы, 0,6 mini vя ya 0,7 faizini isя шяhяr daxili daшыmalar tяшkil etmiшdir. Mцddяt яrzindя шяhяr-rayon daxili sяrniшin daшыma fяaliyyяti ilя mяшьul olan fiziki шяxslяr tяrяfindяn 14788 min sяrniшin, 1177 min ton yцk daшыnmышdыr ki, bu da юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 1133 min vя ya 8,3 faiz sяrniшin, 67 min ton vя ya 6 faiz yцk чoxdur.

mяt gюstяrir. Bunlardan da 3 ATS vя 8 poчt шюbяsi шяhяrdя, 29 ATS vя 30 poчt шюbяlяri kяndlяrdяdir. ATS-in цmumi tutumu 25046 яdяd (шяhяrdя 14686 яdяd, kяnddя 10360 яdяd) яsas telefon aparatlarыnыn sayы isя 25000 яdяd (шяhяrdя 14600 яdяd, kяnddя 10400 яdяd) olmuшdur. Hesabat ilindя 620 яdяd telefon чяkiliшi olmuшdur. Rayonda 3550 internet, 85 ADSL, 152 peyk rabitяsi, 1500 SDMA abunячisi vя 12 taksafon, o cцmlяdяn 4 шяhяrlяrarasi vя 8 шяhяr daxili taksafon vardir. Mцddяt яrzindя cяmi telefon danышыqlarыnыn sayы 2765 min danышыq olmuшduur ki, bununda 946.4 mini respublika daxili, 147,2 mini beynяlxalq danышыqlar, mobil telefon шяbяkяsinя чыxышlarыn sayы isя 1671,4 min яdяd olmuшdur. Rabitя xidmяtlяrinin hяcmi, яsas telefon aparatlarыnыn sayы,mяnzillяrdя olan telefon aparatlarыnыn sayы vя hяr 100 ailяyя dцшяn telefon aparatlarыnыn sayы aшaьыdakы cяdvяldя illяr цzrя gюstяrilmiшdir. Nяqliyyat, rabitя sahяlя-rindя яldя olunan nailiyyяtlяr bu sistemdя чalышan iшчilяrin яmяk haqqlarыnыn artmasыna sяbяb olmuшdur. Mцddяt яrzindя nяqliyyat, rabitя sistemindя чalышan iшчilяrin orta яmяk haqqы cari il яrzindя 1308 min manat olmuшdur ki, bu da юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 185 min manat vя ya 16,5 faiz чoxdur. Bir iшчiyя dцшяn orta aylыq яmяk haqqы 186 manat olmuшdur ki, bu da юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 32 manat vя ya 20,8 faiz чoxdur. Elшяn HЯШИМОВ, Шяки Статистика Идарясинин аparыcы mяslяhяtчiси

сящ.23

BU ИL ШЯKИDЯ 134 MИN TONDAN ЧOX TAXЫL ИSTEHSAL EDИLMИШDИR Шяki rayonunun taxыlчыlыq tяsяrrцfatlarыnda biчin kampaniyasы mцvяffяqiyyяtlя baшa чatmышdыr. Фermerlяr builki mюvsцmdя 73 min 862 hektar taxыl sahяsindяn 134 min 300 ton mяhsul gюtцrmцшlяr. Tяdarцk edilmiш mяhsulun 98 min 772 tonu buьda, 34 min 694 tonu arpa, 834 tonu isя vяlяmirdir. Hяr hektardan orta hesabla 18,2 sentner mяhsulgюtцrцlmцшdцr. Иndi taxыlчыlar gяlяn ilin mюvsцmцnя hazыrlaшыrlar. Payыzlыqlarыn sяpini цчцn indiyяdяk 4820 hektar sahяdя yay шumu чыxarыlmышdыr vя hazыrda bu iш davam etdirilir.

"ИSTEHLAKЧЫ HЦQUQLARЫNЫN QORUNMASЫNDA SAHИBKARLARЫN VЯZИFЯLЯRИ" MЮVZUSUNDA KONFRANS KEЧИRИLMИШDИR Иqtisadi Иnkiшaf Nazirliyi yanыnda Antiinhisar Siyasяti vя Иstehlakчыlarыn Hцquqlarыnыn Mцdafiяsi Dюvlяt Xidmяti istehlakчыlarыn hцquqlarыnыn qorunmasы, istifadяyя yararsыz istehlak mallarыnыn satышыnыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdi ilя sahibkarlar цчцn maariflяndirmя tяdbirlяrini davam etdirir. Nюvbяti tяdbir iyulun 9-da Шяki шяhяrindя keчirilmiшdir. "Иstehlakчы hцquqlarыnыn qorunmasыnda sahibkarlarыn vяzifяlяri" mюvzusunda konfransda Шяki-Zaqatala iqtisadi rayonunda fяaliyyяt gюstяrяn 250 nяfяrя yaxыn sahibkar, habelя dюvlяt qurumlarы vя ictimai tяшkilatlarыn nцmayяndяlяri iшtiraketmiшlяr. Konfransы giriш sюzц ilя aчan Иqtisadi Иnkiшaf Nazirliyi yanыnda Antiinhisar Siyasяti vя Иstehlakчыlarыn Hцquqlarыnыn Mцdafiяsi Dюvlяt Xidmяtinin rяisi Zahid Иsayev яsasы цmummilli liderimiz Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulan vя hazыrda Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla davam etdirilяn iqtisadi siyasяt nяticяsindя юlkя iqtisadiyyatыnda davamlы inkiшafыn tяmin olunduьunu, Azяrbaycanыn iqtisadi artыm sяviyyяsinя gюrя dцnyada lider dюvlяtlяrdяn birinя чevrildiyini, яhalinin gяlirlяrinin ilbяil artdыьыnы vurьulamышdыr. Bildirmiшdir ki, iqtisadiyyatыn inkiшafы, яhalinin gяlirlяrinin yцksяlmяsi insanlarыn mцxtяlif mallara, xidmяtlяrя olan tяlяbatыnы da artыrmыш, istehlakчыlarыn юz hцquqlarыnыn mцdafiяsinя daha чox яhяmiyyяt vermяsinя gяtirib чыxarmышdыr. Иstehlakчыlarыn hцquqlarыnыn mцdafiяsi юlkяmizdя mцhцm яhяmiyyяt kяsb edяn mяsяlяlяrdяn birinя чevrilmiшdir. Юlkяmizdя istehlakчыlarыn hцquqlarыnыn mцdafiяsinin etibarlы tяminat sistemi yaradыlmыш, bu sahяni tяnzimlяyяn bir sыra normativ hцquqi aktlar qяbulolunmuшdur. Azяrbaycanda istehsalыn hяcminin geniшlяndiyini, mallarыn vя xidmяtlяrin чeшid vя nюvlяrinin artdыьыnы bildirяn natiq istehlak bazarыnda hяlя

dя normativ sяnяdlяrin tяlяblяrinя cavab vermяyяn, saxlanma vя yararlыlыq mцddяtlяri юtmцш, mяnшяyi mяlum olmayan, sertifikatlaшdыrыlmamыш, saxtalaшdыrыlmыш, insan hяyatы vя saьlamlыьы цчцn tяhlцkяli mяhsullarыn satыlmasы hallarыnыn mцшahidя olunduьunu diqqяtя чatdыrmышdыr. Bildirmiшdir ki, 2010-cu ilin yanvar-iyun aylarы яrzindя Dюvlяt Xidmяti tяrяfindяn hяyata keчirilяn nяzarяt tяdbirlяri zamanы mяnшяyi mяlum olmayan, saxlama mцddяti юtmцш vя normativ sяnяdlяrin tяlяblяrinя uyьun etiketlяnmяmiш 735,9 ton mцxtяlif nюv яrzaq mяhsullarы satышdan чыxarыlmышdыr. Bu mяhsullarыn 148,3 tonu mяhv edilmiш, 30,3 tonu tяkrar emala gюndяrilmiш, 523,8 tonu normativ sяnяdlяrin tяlяblяrinя uyьun etiketlяndikdяn sonra satышa qaytarыlmышdыr, 33,5 tonu ilя baьlы araшdыrmalar isя davam etdirilir. Bundan яlavя, hяmin mцddяtdя 299,1 ton qeyri-яrzaq mallarы satышdan чыxarыlmышdыr. Qanun pozuntusuna yol vermiш sahibkarlыq subyektlяri barяsindя Dюvlяt Xidmяti tяrяfindяn Azяrbaycan Respublikasы Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinя uyьun olaraq цmumilikdя 762 qяrar qяbul olunmuш, inzibati xяtaya yol vermiш шяxslяr 1 milyon 137,9 min manat mяblяьindя cяrimяedilmiшlяr. Konfransda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Firon Яliyev чыxыш edяrяk, mюvzunun aktuallыьыnы qeyd etmiш, konfransыn iшinя uьurlar arzulamышdыr. Konfransda Antiinhisar Siyasяti vя Иstehlakчыlarыn Hцquqlarыnыn Mцdafiяsi Dюvlяt Xidmяti rяisinin mцavini Иlqar Sadыqov, qurumun шюbя mцdiri Zahid Шяrifov, Шяki Яrazi Kяnd Tяsяrrцfatы Иdarяsinin baш mяslяhяtчisi Nцrяddin Иbrahimov, Шяki шяhяr Gigiyena vя Epidemiologiya Mяrkяzinin direktoru Яhliyar Hцseynov vя baшqalarы чыxыш edяrяk, istehlakчы hцquqlarыnыn mцdafiяsi ilя baьlы gюrцlяn iшlяr vя qarшыda duran vяzifяlяr, istehlakчыlarыn hцquqlarыnыn qorunmasыnda sahibkarlarыn vяzifяlяri vя digяr mяsяlяlяr barяdя danышmышlar.

- Йусиф РЯЩИМОВ


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 24

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.24

Ekoloji tяmiz enerjidяn istifadя edяk, торпагларымызы qoruyaq Ирадя ЩЦСЕЙНОВА, "Rцzgar" ekoloji-ictimai Birliyinin Иътимаиййятля ялагяляр шюбясинин мцдири Dцnyanыn bir чox юlkяlяrindя qlobal ekoloji problemlяrin (iqlim dяyiшmяlяri, sяhralaшma, biomцxtяlifliyin azalmasы vя s.) hяlli mяqsяdи ilя atmosferя atыlan istixana qazlarыnыn azaлdыlmasыnы vя meшяlяrin yanacaq kimi istifadяsinin mяhdudlaшdыrmasыnы nяzяrdя tutan, alternativ enerji mяnbяlяrindяn istifadя olunmasыna aid iri miqyaslы лayihяlяr hяyata keчirilir. Mяlumdur ki, istixana qazlarыnыn яsas mяnbяyi enerji istehsalыnda 80%-я qяdяr payы olan neft, kюmцr vя tяbii qazыn yanmasы prosesidir. Tцkяnmяz ehtiyatlarыn mюvcudluьu, еkoloji cяhяtdяn tяmizliyi, mцstяqil istifadя цчцn yaraрlы vя sadя olmasы da bяrpa olunan enerji mяnbяlяriniн istifadя-sinin цstцnlцklяri sыrasыndadыr. Hazыrda Azяrbaycanda neft sяnayеsi sцrяtlя inkiшaf etmяkdяdir. Beynяlxalq Neft Kontrakтlarыnыn fяaliyyяtя baшlanmasы ilя яlaqяdar olaraq illik neft istehsalы 50 mln. tonu keчяrяk, 2030-2050-ci illяrdя neft istehsalыnda azalma hiss olunacaq vя юlkяnin enerji balansы proqnozlarынa gюrя Azяrbaycanda neftin vя qazыn sяrfi azalacaqdыr. Digяr tяrяfdяn sяnayеlяшmяnin, xцsusilя dя enerjitutumlu sahяlяrin inkiшafы vя яhalinin artыmы enerjiyя olan ehtiyacыn artmasыna gяtirяcяkdir. Hazыrda цzvi yanacaqlarыn yanmasыndan alыnan istixana vя digяr zяrяrli qazlarыn miqdarыnыn artmasы tendensiyasы mцшahidя olunur. Nяqliyyat tullantыlarы ilя birlikdя bu qazlarыn atыlmasы юlkя яrazisindя atmosfer havasыnыn keyfiyyяtinи kяskin sцrяtdя aшaьы salmaqdadir. Artan enerji ehtiyacыnыn tяmin olunmasы vя zяrяrli qazlarыn azadыlmasы yolu ilя atmosfer havasыnыn keyfiyyяtinin yaxшыlaшdыrыlmasы alternativ enerji mяnbяlяrindяn istifadя edilmяsi zяrurяtini yaradan amillяrdяndir. Bяrpa olunan enerji mяnbяlяri sыrasыnda gцnяш vя kцlяk enerjisi resurslarыn miqyasыna, ekoloji tяmizliyinя vя coьrafi yayыlmasыna gюrя чox prespektivлиdir. Tяbii ki, hidroenerji, dalьa enerjiси, geotermal enerji, biokцtlя enerjisi vя s. enerji mяnbяlяri цzvi yanacaqlara alternativ kimi inkiшaf etdirilя bilяr. Hяr il gцnяшdяn yerя daxil olан енержи щазырда yer kцrяsindя istifadя olunan bцtцn enerjidяn 20 мин dяfя чoxdur. Gцnяш enerjisi ekoloji tяmizliyi, resurslarыn tцkяnmяzliyi vя bяrpa olunmasы ilя fяrгlяnir. Kцlяk enerjisinin resurslarы da zяngindir. Яgяr bцtцn kцlяyi elektrogeneratorlarыn turbinlяrinя yыьmaq mцmkцn olsa idi, onda ildя 80 milyard ton yanacaьa qяnaяt etmяk olardы. Azяrbaycan юz coьrafi mюvqeyinя gюrя gцnяш vя kцlяk resurslarы ilя zяngindir. Abшeron yarыmadasы vя Xяzяr dяnizinin sahilboyu zolaьыnda 1 kvadrat metr sahяyя dцшяn gцnяш enerjisinin miqdarы orta hesebla 0,8-1,0 kVt tяшkil edir. Gцnяш шualarыnыn davamlыlыьы ildя 2500 saata bяrabяrdir. Naxчыvan Muxtar Respublikasы цчцn isя 1 kvadrat metrя dцшяn gцnяш enerjisi 1,1-1,2 kVt, gцnяш шцalarыnыn davamlыьы isя ildя 2900 saatdir. Kцlяk enerjisinя gяldikdя isя, mяlumdur ki, Abшeron yarыmadasыndа vя xяzяr dяnizinin sahilboyu zolaьыnda ilin 270 gцnц чox gцclц kцlяkli olur,

kцlяyin orta illik sцrяti isя 7.2 m/san tяшkil edir. Bяrpa olunan enerji mяnbяlяrinin geniшmiqyaslы istifadяsini tяmin etmяk цчцn яn azы 3 prioritet istiqamяtdя fяaliyyяt tяшkil edilmяlidir: 1. Bяrpa olunan enerji nюvlяriniн istifadяsi sahяsindя qanunvericiliyin inkiшaf etdirilmяsi, strategiyanыn vя fяaliyyяt planыnыn yaradыlmasы, iqtisadi mexanizimlяrin vя proqramlarыn iшlяnilmяsi vя s daxildir. 2. Bяrpa olunan enerji nюvlяrinin istifadяsinя aid institusional inkiшaf. Buna xцsusi qurumlarыn, texniki vя maliyyя potensialыnыn yaradыlmasы, insan potensialыnыn yetiшdirilmяsi aiddir. Bяrpa olunan enerji mяnbяlяrindяn enerjinin alыnmasыnы vя istifadяsini nяzяrdя tutan texniki imkanlar, qurьular, sistemlяr, standartlar, normativlяrin yaradыlmasы da bu fяaliyyяtя aiddir. 3. Bяrpa olunan enerji nюvlяrinin istifadяsi sahяsindя ictimaiyyяti mяlumatlandыrma vя maariflяndirmя sяviyyяsinin yцksяdilmяsi. Bu sahяdя planlaшdыrыlan tяbliьat iшi mцxtяlif sяviyyяli auditoriyalara hesablanmalыdыr. Hяm qяrar qяbul edяnlяr, hяm dя mцxtяlif sяviyyяli maraqlы tяrяflяr arasыnda aparыlan tяbliьat kampaniyasы son nяticяdя bяrpa olunan enerji mяnbяlяrinin tяtbiqi цчцn яlveriшli шяrait yaratmalыdыr. 21 oktyabr 2004-cц ildя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyev tяrяfindяn tяsdiq edilmiш "Azяrbaycan Respublikasыnda alternativ vя bяrpa olunan enеrji mяnbяlяrindяn istifаdя olunmasы цzrя Dюvlяt Proqramы"na яsasяn юlkяmizdя bяrpa olunan alternativ enerji mяnbяlяrinin inkiшaf etdirilmяsi vя bu mяnbяlяrdяn istifadя etmяklя mцxtяlif tяlabatчыlarыn enerji tяchizatыnыn yaxшыlышdыrыlmasы sahяsindя addыmlar atыlmaьa baшlanыlmышdыr. Bu sahяdя institusional potensialы artыrmaq mяqsяdilя 2009-cu ildя Azяrbaycan Alternativ vя Bяrpa olunan enerji mяnbяlяri цzrя Dюvlяt Agentliyi yaradыlmышdыр. 2010-cu "Ekologiya ili"ndя bu tяdbirlяrin davam edяcяyi gюzlяnilir. Tяbii ki, bяrpa olunan enerji mяnbяlяrinin az enerjitutumlu sahяlяrdя, yeni evlяrdя, fяrdi tяsяrrцfatlarda, kiчik miqyaslы istehsal sahяlяrindя istifadяsi daha яlveriшlidir. Ona gюrя dя яhali arasыnda bu sahяdя tяbliьat iшini nяzяrdя tutan fяaliyyяtlяrя daha geniш yer verilmяsi vacibdir. Alternativ enerji mяnbяlяri tяtbiq olunan qurьularыn istehsalыnыn vя istehlakыnыn lяng getmяsinin яsas sяbяblяrindяn biri яhali arasыnda bu sahяdя sяhih mяlumatlarыn olmamaсыdыr. Belя ki, bu qurьularыn texnikiiqtisadi gюstяricilяri, istismar qaydalarы, qiymяti, яldя olunmasы mexanizmi vя s mяlumatlar maraqlы tяrяflяr arasыnda kifayяt dяrяcяdя yayыlmamiшdir. Qeyd etmяk lazыmdыr ki, Azяrbaycanda bu enerji nюvlяrinin potensialы yцksяk olmaqla yanaшы, hяm dя bir чox ucqar kяndlяrdя enerji mяnbяyi kimi meшяlяrin istifadяsiniн qarшыsыnы almaq uчцn sяmяrяli цsul ola bilяr. "Rцzgar" ekoloji-ictimai Birliyinin hяyata keчirdiyi лayihяsi icmalar arasыnda bu sahяdя tяbliьat iшlяrinя hяsr olunmuшdur. Юlkяnin Шяki, Гах, Zaqatala, Balakяn, Иsmayыllы rayonlarыnda seчilmiш icmalarda эцnяш enerjisinin istifadяsi sahяsindя tяbliьat iшlяri hяyata keчirilmяyя baшlanыlmышdыr. Layihяdя эцnяш kollektorlarы vя эцnяш batareйalarы vasitяsilя isti su vя elektrik enerjisi alыnmasы sahяsindя tяbliьat materiallarы vя qurьularыn tяlimatlarы yayыlыr, habelя pilot qurьularыn istismarы sahяsindя tяlimlяr tяшkil olunur.

05-08 (71-74), Май-Август 2010

Respublikamыzda "Tяmiz hava" aylыьы keчirilир Nяqliyyat vasitяlяrinin istismarы zamanы atыlan zяhяrli tullantыlarlы atmosfer havasinin чirklяnmяsinin qarшыsыnы almasы mяqsяdilя 2010-cu il avqustun 1-dяn 31-dяk respublikamыzda "Tяmiz hava" aylыьы keчirilir. Aylыq яrяfяsindя AR biologiya vя Tяbii Sяrvяtlяr Nazirliyi ilя birgя tяrtib olunmuш bir-sыra tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsi nяzяrdя tutulmuшdur. Бяйляр РЦСТЯМОВ, "Tяmiz hava" aylыьы tяdbiri bюyцk яhяШяки ДЙПБ-нин miyyяt kяsb edяn bir tяdbir olmaqla юlkяmizin ямякдашы, полис капитаны ekoloji vяziyyяtinin yaxшыlaшdыrыlmasыna, insanlarыn saьlamlыьыnыn qorunmasыna xidmяt edir. Ona gюrя bu tяdbirin sяmяrяli keчmяsindя aidiyyatы tяшkilatlar yaxыndan iшtirak etmяlidirlяr. Шяki PШ DYPИ tяrяfindяn bu istiqamяtdя mцяyyяn iшlяr hяyata keчirilir. Hяrяkяt iшtirakчыlarы arasыnda, яhali arasыnda bu tяdbirin mяqsяdi vя яhяmiyyяti barяdя sюhbяtlяr vя izahat izlяri aparыlыr. Kцчя vя yollarda mцtяmadi olaraq reydlяr keчirilir. Qaz anolizаtorlardan istifadя edяrяk ixrac qazlarыn zяhяrlilik dяrяcяsi yoxlanыlыr. Zяhяrliliyin miqdarы normadan чox olan nяqliyyat vasitяlяrinin istismarы qadaьan olunур, sцrцcцlяr haqqыnda mцvafiq tяdbirlяr gюrцлцr. "Tяmiz hava" aylыьы яrяfяsindя sцrцcцlяri nяqliyyat vasitяlяrinin texniki vяziyyяtinя qarшы daha diqqяtli olmaьa чaьыrыrыq. Gцndяlik olaraq texniki vяziyyяt yoxlanmalы, xцsusilя karbцrator sisteminin, mцhяrrikin nasazlыqlarы aradan qaldыrыlmalыdыr. Bяzяn mцшahidя olunan Kamaz, Avia, Nissa, Иkarus markalы nяqliyyat vasitяlяrinin qara tцstц ilя kцчя vя yollarda hяrяkяt etmяsi yol verilmяzdir. Belя hallar шяhяr vя rayonumuzun tяbiяtinя ciddi zяrяr vurur. Hяmчinin yadda saxlamalыyыq ki, kцчяlяr boyu mяktяblяr, uшaq baьчalarы, xяstяxanalar vя yaшayыш evlяri yerlяшir. Yol hяrяkяti haqqыnda Azяrbaycan Respublikasы Qanununun 30.1 maddяsinя яsasяn texniki nasaz nяqliyyat vasitяlяrinin istismarы qadaьandыr. Иnзibati xяtalar Mяcяllяsinin 155.2.1 maddяsinя яsasяn texniki nasaz avtomobillяri idarя edяn sцrцcцlяr inzibati mяsuliyyяt daшыyыrlar. Elяcя dя avtotяsяrцfatlarda nяqliyyat vasitяlяrinin istismarыna cavabdeh olan mяsul шяxslяr texniki nasaz avtomobillяri xяttя buraxmaьa gюrя mяsuliyyяt daшыyыrlar. Odur ki, avtotяsяrцfatlarda xяttя чыxan avtomobillяr yoxlanmalы, ixrac qazlarda zяhяrliliyi normadan чox olan nяqliyyat vasitяlяri xяttя buraxыlmamalыdыr. Fяrdi avtomobil sцrцcцlяri avtomobillяrini Шяki DYP-dя aчыlmыш diaqnostika mяntяqяsindя vя Шяki rayonlararasы avtomobillяrя texniki xidmяt mяrkяzinin diaqnostika mяntяqяsindя yoxlada bilяrlяr. Иstismar zamanы katalizatorla tяъщiz olunmuш, benzin yanacaьы ilя iшlяyяn avtomobillяrin mцяrriklяrindяn atыlan iшlяnmiш qazlarda dяm qazыnыn miqdarы 1% olmalыdыr. Dizel yanacaqlы avtomobillяrdя isя qazlarыn yaratdыьы tцstцlцk sяrbяst sцrяt rejimindя 15%, maksimum fыrlanma tezliyindя 40%, turbo mцhяrriklяr цчцn isя 50% olmalыdыr. Avtomobillяrdя zяhяrli tullantыlarыn Avropa normalarы (Euro Ы-dяn - Euro ЫЫ-dяk). Avropa birliyinin цzvц olan dюvlяtlяrя satыlmыш nяqliyyat vasitяlяrinin iшlяnmiш qazlarыnыn tullantыlarы цчцn buraxыla bilяn hяdlяri mцяyyяn edя bilяn tяlяblяr toplusudur. Иlk Euro normalar - benzin vя dizel mцhяrrikli nяqliyyat vasitяlяrinin iшlяnmiш qazlarыnda zяrяrli maddяlяrin miqdarыnы tяnzimlяyяn ekoloji standartlar olub, 1988-ci ildяn qцvvяyя minmiшdir, 1992-ci ildя Euro-Ы, 1996-cы ildя Euro-ЫЫ qяbul edilmiшdir.

DЫQQЯT! KИTABSEVЯRLЯRИN NЯZЯRИNЯ! ШЯKИ REGИONAL ELMИ MЯRKЯZИNИN ЯMЯKDAШLARЫNЫN UZUN ИLLЯR GЯRGИN AXTARЫШLARЫNЫN VЯ TOPLAMALARЫNЫN NЯTИCЯSИ OLAN "ШЯKИDЯ MЯHЯLLЯ ADLARЫ, SOYLAR VЯ LЯQЯBLЯR" ADLЫ KИTABЫN ИKИNCИ HИSSЯSИ ЧAPDAN ЧЫXMЫШDЫR. KИTAB 603 SЯHИFЯDЯN ИBARЯT OLUB 100-Я YAXЫN RЯNGLИ VЯ AЬ-QARA FOTOLARЫ, 181 MЯHЯLLЯ ADLARЫ VЯ NЯSИLLЯR GЮSTЯRИCИSИНИ, ADLAR VЯ LЯQЯBLЯR GЮSTЯRИCИSИNИ ЯHATЯ EDИR. ЮZ NЯSИLLЯRИ HAQQЫNDA BИZИM ЯMЯKDAШLARЫMЫZA MЯLUMAT VERЯNLЯR VЯ QЯDИM ШЯKИMИZИN YAXЫN KEЧMИШИ ИLЯ MARAQLANANLAR KИTABDA ЧOX MARAQLЫ MЯLUMATLA TANЫШ OLMAQ ИSTЯYИRLЯRSЯ, ШЯKИ REGИONAL ELMИ MЯRKЯZИNЯ MЦRACИЯT EDЯ BИLЯRLЯR. TEL: 6-04-11


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 25

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.25

ИЧMЯLИ SU PROBLEMИ HЯLLИNИ TAPMALЫDЫR Щяля та гядимдян индийядяк Шяки ящалисинин ичмяли суйа олан ещтийаъынын тяминаты проблем олараг галмагдадыр. Бу чятинлийин арадан галдырылмасы цчцн мцтяхяссисляр мцхтялиф йоллар ахтарырлар. Бу проблем Шякидя чохларынын йахшы таныдыьы, узун мцддят Шяки Реэионал Елми Мяркяздя елми ишляр цзря директор мцавини ишлямиш, щязырда ися тягацддя олан мемарлыг намизяди, Азярбайъанын ямякдар мемары Нярэиз Ясэярованы да наращат едир. Мящз бу йазыны да биз проблемин актуаллыьыны нязяря алараг Нярэиз ханымын мяслящяти иля гязетимиздя дяръ едирик.

Чingiz XЯLИFЯZADЯ, Rusiya Tяbiяt Elmlяri Akademiyasыnыn hяqiqi цzvц, Geologiya-mineralogiya elmlяri doktoru, professor, Azяrbaycanыn яmяkdar geoloqu Шяki шяhяrinin iчmяli su tяminatы iki mяnbяdяn hяyata keчirilir. Шяhяrin шimali-qяrbindя yerlяшmiш Kiш чayы цstцndя qurulmuш sugюtцrцcцsц ambarы, istismar sisтemi vя шяhяrin шimali-шяrqindя, "Yuxarы baш"da Qurcana чayыnыn цstцndя qurulmuш sugюtцrцcцsцdцr. Bunlarыn tяminat gцcц eyni deyildir. Kiш чayы sugюtцrцcцsц шяhяrin 2/3 hissяsini iчmяli su ilя tяmin edir. Шяhяrin 1/3 hissяsinin, o cцmlяdяn "Yuxarы baш", "Gцlяhli mяhяllяsi", "Doqquz para" vя "Gяncяli mяhяllяsi"nin su ehtiyacы шimali-шяrqdя Qurcana чayы цzяrindя qurulmuш sugюtцrцcцsцnцn hesabыna hяyata ke-чirilir. Цmumiyyяtlя, шяhяr qяdim zamanlardan fiziki-coьrafi vя iчmяli su tяchizatы mюvqeyindяn чox яlveriшli шяraitdя, iki daь чaylarы arasыnda salыnmышdыr. Orta яsrlяrdя vя hяtta XVЫЫЫ, XЫX яsrlяrdя шяhяr яhalisinin sayы 50 mindяn artыq olmadыьыndan mюvcud iчmяli su ehtiyatlarы шяhяri tamamilя tяmin edirdi. Ancaq XX яsrin яvvялlяrindяn baшlayaraq Шяki шяhяrindя ipяkчiliyin yeni mцstяvidя inkшafы vя sonar ipяk-toxuculuq kombinatыnыn istismara verilmяsi ilя яlaqяdar iчmяli vя mяiшяt sularыna olan ehtiyacы xeyli artdы. Burada яsas sяbяb sosial-iqtisadi inkшaf vя шяhяr яhalisinin intensiv artmasы olmuшdur. Ancaq mяtbuatdan mяlumdur ki, шяhяrin artmaqda olan iчmяli suya ehtiyacыnы tяmin etmяk цчцn o vaxt шяhяr rяhbяrliyi tяrяfindяn sяmяrяli bir iш gюrцlmяmiшdir. Bюyцk vяtяn mцharibяsi яrяfяsindя шяhяrin шirin suya olan ehtiyacы daha acыnacaqlы bir vяziyyяtя dцшmцшdцr. Su gюtцrцcцlяrindя olan qurьularыn ciddi tяmirя ehtiyacы yaranmыш, ancaq vяsait olmadыьыndan bu hяyata keчirilmяmiшdir. Digяr tяrяfdяn шяhяri tяmin edяn saxsы borulardan ibarяt su xяtlяri (xanlыqlar vaxtыndan tikilmiш) artыq mцasir texniki tяlяbata cavab vermirdi vя onlarыn istismarы bюyцk itkilяrlя mцшayяt olunurdu. Belя шяraitdя yaranmыш su qыtlыqы шяhяr sakinlяrini aьыr bir sosial vяziyyяtdя qoymuшdu. O vaxt (1940-1950 illяr) шяhяr mяhяllяlяrinin яksяri bir km-lik mяsafяdяn su gяtirяrяk iчmяli suya olan ehtiyaclarыnыn 25-30%-ni tяmin edirdilяr. Keчяn яsrin 50-ci illяrindяn sonrа шяhяrdя ipяk sяnayesinin yeni inkшaf mяrhяlяsi, ipяk kombinatыnыn vя onu xammalla tяchiz edяn fabriklяrin tam gцcц ilя iшlяmяsi vя шяhяrdя yeni sяnaye obyektlяrinin yaranmasы, тцtцn fabrikи vя яt kombinatы, bir sыra rayonlararasы mцяssisяlяr шяhяrin sosial-iqtisadi inkшafыna tяkan verdi. Bu da юz nюvbяsindя шяhяr яhalisinin artmasыna gяtirib чыxartdы. Tяbiidir ki, belя шяraitdя iчmяli suya olan ehtiyac daha ciddi xarakter aldы.

Yaranmыш vяziyyяt шяhяr rяhbяrliyini narahat etdiyindяn Dюvlяt Plan Komitяsinя vя Geologiya Иdarяsinя Шяki шяhяrindя iчmяli suyun resurslarыnы artыrmaq цчцn hidrogeoloji vя mцhяndisi-geoloji iшlяrin aparыlmasы sifariшi verildi. Sonralar, keчяn яsrin 80-90-cы illяrindя Geologiya Иdarяsinin rяisi Я.M.Шяkinskinin rяhbяrliyi altыnda чox юnяmli iшlяr aparыlmыш vя yaxшы nяticяlяr яldя edilmiшdir. 1980-ci ildяn baшlayaraq шяhяrin aшaьы hissяsinin яrazi-sindя Azяrbaycan Geologiya Иdarяsi tяrяfindяn 11 istismar quyuсу qazыlmыш (cяdvяlя bax) vя istifadя цчцn шяhяrин mцяssisяlяrinя tяhvil verilmiшdir. Шяki шяhяrinin aшaьы hissяsindя 1980-1987-ci illяrdя qazыlmыш su istismar quyularы haqqыnda mяlumatlar aшaьыdakы cяdvяldя verilmiшdir: Bu quyulardan gюtцrцlяn iчmяli suyun istismar ehtiyatы 7084,8 m kub/gцn tяшkil edir ki, bu da 1980-cи ildя шяhяrin iчmяli suya olan ehtiyacыnыn 25%-ni tяшkil edirdi. "Baksukanallayihя" institutunun mяlumatlarыna gюrя 2000-ci ildя шяhяrin iчmяli suya olan ehtiyacы 56 min m kub/gцn miqdarыna planlaшdыrыlmышdыr. Biz hesab edirik ki, 2005-ci ildяn baшlayaraq шяhяrdя turizmin intensiv inkшafы, yeni turizm obyektlяri, istirahяt vя яylяncя mяrkяzlяri, 4 vя 5 ulduzlu mehmanxanalarыn tikilmяsi ilя яlaqяdar шяhяrin шirin suya olan ehtiyacы xeyli artaraq, 80 min m kub/gцn miqdarыnda planlaшdыrыlыr. Яslindя isя шяhяrin iчmяli su ilя real tяchizatы halhazыrda 30-32 min m kub/gцn miqdarыndadыr. Шяhяr яhalisinin iчmяli su ilя lazыmы sяviyyяdя tяmin olunmamasы isя шяhяrin sosial-iqtisadi inkшafыna aьыr zяrbя vurur vя яhali arasыnda, sяnaye vя xidmяt mцяssisяlяrindя sosial gяrginlik yaradыr. Mяsяlяnin Шяki шяhяri цчцn vacib olmasыnы nяzяrя alaraq, Dюvlяt Geologiya Komitяsinin hidrogeologoya ekspedisiyasы 1990-cы ildя SSRИ-nin daьыlmasы яrяfяsindя Шяki шяhяrinin aшaьы hissяsindя vя

No

Oьuz yolunda hidrogeoloji kяшfiyyat aparmышdыr. Hidrogeoloqlar tяrяfindяn Kюbяr Zяyzit kяndi ilя Kцngцtчay arasыndakы яrazidя 200 m dяrinliyindя шirin su ilя zяngin horizont aшkar edilmiшdir. Bu horizontda yцksяk keyfiyyяtli iчmяli шirin suyun istismar ehtiyatы 80000 m kub/gцn miqdarыnda hesablanmышdыr. Gюstяrilяn miq-

fondu vя s.) uzun mцddяtя aшaьы faizlя kredit gюtцrmяklя icra etmяk mяqsяdяuyьun olardы. Vяsait яldя edilяn kimi layihя iшlяrinя baшlяmaq, Kюbяr Zяyzit kяndinin yaxыnlыьыnda mяrkяzi sugюtцrцcц vя 50000 m kub su saxlayan terminal tikmяk lazыmdыr. Bu suyun Kюbяr Zяyzitdяn Шяkiyя gяtirilmяsinin

olar. Bu tяklifin reallaшdыrыlmasы шяhяri яlavя iчmяli su ehtiyatы ilя tяmin edя bilяr. Bu yaxыnlarda mюhtяrяm prezidentimiz Иlham Яliyev шяhяrlяrin шirin su tяchizatы vя kanalizasiya sistemlяrinin tяkmillяшdirilmяsi problemlяrinя hяsr olunmuш mцшavirяdя чыxыш edяrяk gюstяrmiшdir ki, Azяr-

darda шirin suyu yer sяthinя чыxartmaq цчцn 31 istismar quyusunun qazыlmasы tюvsiyyя edilmiшdir. Bu ehtiyatlarыn reallaшmasы Шяki шяhяri цчцn bu gцn яn aktual mяsяlяlяrdяn biri olmalыdыr. Burada texniki-iqtisadi яsaslandыrma vя layihя iшlяrini hяyata keчirmяk цчцn vяsait tяlяb olunur. Vяsaitin bir hissяsini su tяchizatы sahяsindя yaranmышшяhяr яhalisinin vя mцяssisяlяrin sosial-iqtisadi cяtinliklяrini hяll etmяk цчцn dюvlяt subsidiyasы hesabыna hяyata kaчirmяk olar. Qalan hissяsini isя Beynяlxalq Banklardan (Иslam inkшaf bankы, Beynяlxalq inkшaf bankы, Beynяlxalq valyuta

ancaq polietilen borular vasitяsilя hяyata keчirilmяsi mяqsяdяuyьundur. Bundan baшqa шяhяrin "Qышlaq" vя mяrkяzi hissяsindя 10-15 min m kub hяcmindя rezervuarlar olan nasos stansiyalarыnыn tikilmяsi яsas tikinti iшlяri ilя yanaшы aparыlmalыdыr. Biz hesab edirik ki, Шяki шяhяrinin яlavя iчmяli su ehtiyatlarы Kiш чayыnыn yataьыnda mюvcud olan yataqaltы axыmdыr. Bu yataqaltы axыnыn hяcmini, yatma dяrinliyini vя axыn istiqamяtini юyrяnmяk vя reallaшdыrmaq цчцn ayrыlmыш vяsait яsasыnda hidrogeoloji iш aparmaq, su ehtiyatыnы hesablamaq, sonra layihя iшlяrinя baшlamaq

baycan Respublikasы шяhяrlяrinin 40% ancaq шirin su ilя fasilяlяrlя tяmin olunur. Bu sahяdя dюvlяt mяrkяzdя vя yerlяrdя bюyцk юnяmli iчlяr aparыr vя yaxыn gяlяcяkdя bu iшlяrin daha bюyцk miqyasda aparыlmasы nяzяrdя tutulur. Bu mюvqedяn Шяki шяhяrinin iчmяli su probleminin hяllini tezlяшdirmяk, yuxarыda sюylяnilmiш tяkliflяrin realizasiyasыnы sцrяtlяndirmяk цчцn cari ilin dekabrыna qяdяr Шяki Иcra Hakimiyyяtinin rяhbяrliyi altыnda bir gцnlцk elmi-praktiki konfransыn keчirilmяsi mяqsяdyюnlц olardы. Tez bir zamanda konfransыn keчirilmяsi цчцn mцtяxяssislяrdяn ibarяt iшчi tяшkilat komitяsininyaradыlmasы vя konfransda Шяkinin iчmяli su tяchizatinin hяlli ilя яlaqяdar iki-цч mяruzяnin dinlяnilmяsi yerinя dцшяrdi. Elmi-praktiki konfransa Ekologiya vя Tяbii Sяrvяtlяr Nazirliyindяn, Elmlяr Akademiyasыndan vя layihя-tikinti institutlarыndan, alimяktяblяrdяn tanыnmыш mцtяxяssislяrin dяvяt olunmasы mяsяlяnin hяllinя kюmяklik gюstяrmiш olardы. Elmi-praktiki konfransыn qяrarы яsasыnda sonrakы addыmlarыn atыlmasы mяqsяdяuyьundur. Belяliklя Шяki шяhяrinin iчmяli vя texniki su problemi fundamental hяllolunmadan onun ciddi sosial-iqtisadi inkшafыndan sюhbяt aчmaq sadяlюhvlцk olardы. Шяki шяhяrinin iчmяli su tяchizatыnin fundamental hяll olunmasы vaxtы artыq чatmышdыr. Bu iшi yubandыrmaq olmaz, чцnki шяhяrin gяlяcяk sosial-iqtisadi inkшafы шirin su tяchizatы problemi ilя sыx яlaqяdardыr.

ИSTИSMAR SU QUYULARЫNЫN YERLЯШDИYИ MЦЯSSИSЯNИN ЯRAZИSИ

Hasilat

QAZЫLMA TARИXИ

1/san

3 m / gцn

1

Psixiatriya xяstяxanasыnыn yanыnda

1980

3

259,2

2

Zooparkыn yanыnda (bu yer яvvяllяr belя adlanыrdы)

1980

16

1382,4

3

M.F.Axundov adыna parkda

1982

3

259,2

4

Uшaq xяstяxanasыnыn yanыnda

1983

16

1382,4

5

Шяhяr profilaktoriyasыnыn yaninda

1984

4

345,6

6

Чюrяk zavodunun yanыnda

1985

9

777,6

7

MSK-4-цn yanыnda

1985

7

604,8

8

Dram teatrin yanыnda

1986

8

691,2

9

Tяzя шяhяr xяstяxanasыnыn yanыnda

1986

3

259,2

10

Psixiatriya xяstяxanasыnыn yanыnda

1986

4

345,6

11

Turbazanin hяyяtindя

1986

9

777,6

82

7084,8

ЪЯМИ

“ЭЯЛЯРСЯН-ЭЮРЯРСЯН”, № 4, 2008


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 26

сящ.26

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

BЮYЦK BИR KЯШFИN ASTANASЫNDA... Zяkяriyyя ЯЛИЗАДЯ, Шяki Regional Elmi Mяrkяzin direktoru, профессор, gеолоэийа-минералоэийа елмляри доктору Geofizika sahяsindя apardыьы fundamental elmi tяdqiqatlarы ilя юlkяmizdя vя onun hцdudlarыndan чox-чox uzaqlarda tanыnan gюrkяmli alim Rasim Hacыyev haqqыnda hяmkarlarыnыn, qohumlarыnыn qяlяmя aldыqlarы xatirяlяri oxuduьum mцddяtdя bюyцk шяxsiyyяtlяrin insan haqqыnda sюylяdiklяri fikirlяr hafizяmdя elя hey canlanыrdы. O fikirlяr bunlardыr: "Иnsan yaranmышlarыn яn яzяmяtlisidir". Rasim Hacыyevin o qяdяr dя uzun olmayan, lakin olduqca mяnalы юmцr yolu bu qanadlы fikirlяrin gerчяkliyi tяcяssцm etdirdiyini bir daha tяsdiqlяyir. Tяfяkkцr yoxsulluьunu elmi titullardan ibarяt zahiri dяbdяbя ilя gizlяtmяyя чalышan, elmi fяaliyyяtdяn чox, bunun gюrцntцsцnц yaradan цzdяniraq alimlяrdяn fяrqli olaraq Rasim Hacыyevin xarakterinin baшlыca xцsusiyyяti tяvazюkarlыq vя sadяlik olduьundan bюyцk elmi nailiyyяtlяr яldя etmяsinя baxmayaraq bir nюv kюlgяdя qalыb. Ancaq unutmamalыyыq ki, zaman bцtцn mяsяlяlяrя aydыnlыq gяtirir, hяr шeyi yerbяyer edir. AMEA-nыn vitse-prezidenti, Geologiya institutunun direktoru, hюrmяtli akademik Akif Яlizadя Rasim Hacыyevin elmi fяaliyyяtindяn bяhs edяrяk yazыr ki, onun "Azяrbaycan яrazisinin aьыrlыq qцvvяsinin regional anomaliyalarыnыn geoloji izahы" adlы namizяdlik dissertasiyasы elmin bu sahяsiylя mяшьul olan mцtяxяssislяrin mяnbя kimi istinad vя mцraciяt etdiklяri klassik elmi яsяrlяr sыrasыna daxil olmuшdur. Akif mцяllim Rasim Hacыyevin elmi fяaliyyяtinin яhatя dairяsinin geniш miqyasa malik olduьunu nяzяrя чatdыraraq bildirir ki, onun tяdqiqatlarы Xяzяr dяnizinin cяnubunda neft vя qaz strukturlarыnы, Azяrbaycan яrazisinin geoloji dяrinlik quruluшunun, qravitasiya юlчцlяrinin emalы, qravitasiya юlчц nяticяlяrinin geoloji izahы vя qravitasiya sahяsinin zaman dяyiшmяlяrinin юyrяnilmяsi kimi problemlяri яhatя etmiшdir. Rasim mцяllim ilk monoqrafiyasыnы N.И.Шapыrovskiylя birlikdя yazmышdыr. "Dяniz geofiziki kяшfiyyatы" adlanan bu яsяr 1962cы ildя iшыq цzц gюrmцшdцr. Monoqrafiyanыn Xяzяr dяnizinin kontinental Шelf zonasыnыn timsalыnda Yer qabыьыnыn quruluшunu vя neft qaz strukturlarыnы юyrяnmяk цчцn Azяrbaycanda yaradыlan dяniz geofiziki kяшfiyyat metodlarы шяrh edilir. Яsяrin elmi яhяmiyyяtindяn bяhs edяn A.Яlizadя yazmышdыr. "...Bu monoqrafiyada яksini tapan dяniz geofiziki kяшfiyyat цsullarы tez bir zamanda Azov, Qara dяniz, Barents vя Oxot dяnizlяrindя tяtbiq edilmяyя baшlanыldы" Elя bu faktdan чыxыш edяrяk deyя bilяrik ki, hяmin monoqrafiya bцtцn dцnya miqyasыnda dяniz geofizikasыnыn inkiшafыnda mцstяsna rol oynamышdыr. Юtяn yцzilliyin 60-cы illяrindя dяniz qravimetrik юlчmяlяr цчцn R.Hacыyev tяrяfindяn irяli sцrцlяn "mяrkяzi dayaq" vя lюvbяrsiz dib-qravimetrik mцшahidя" adlanan цsullar hяm elmi, hяm dя iqtisadi baxыmdan olduqca sяmяrяli olmuшdur. Bu цsullar чaьdaш dюvrцmцzя qяdяr bцtцn dцnyada uьurla tяtbiq olunur. Rasim Hacыyev tektonik hяrяkяtlяrin mяnшяyini izastasiya, yяni Yer planetinin istidяn geniшlяnmяsi vя sыxыlmasы nяzяriyyяsindяn чыxыш edяrяk izah etmяklя yanaшы, tamamilя yeni bir fikirseysmik dalьalarla eyni zamanda

Иnsan yaranmышlarыn яn яzяmяtlisidir baш verяn "tektonik dalьa" nяzяriyyяsini irяli sцrmцшdцr. O, 1966cы ildя "tektonik dalьa" nяzяriyyяsini Geologiya Иnstitutunda keчirilяn seminarda mцzakirяyя чыxardы. Tяяssцflяr olsun ki, R.Hacыyevin fundamental mяruzяsindя irяli sцrцlяn "tektonik dalьa" nяzяriyyяsi gюrkяmli alimlяr akademik Ш.Я.Яzizbяyov vя akademik Я.Ш.Шыxяlibяyli tяrяfindяn elmi cяhяtdяn zяif яsaslandыrыlmыш, inandыrыcы olmayan nяzяriyyя kimi inkar edildi. Onlar R.Hacыyev tяrяfindяn irяli sцrцlяn bu ideyanы nяinki nяzяriyyя, hяtta hipotez kimi qяbul edilmяsinя qarшы чыxdыlar. Xeyli sonralar dцnyanыn bir sыra elmi nяшrlяrindя "tektonik dalьa" nяzяriyyяsi haqqыnda mяqalяlяr dяrc olunmaьa baшladы. Rus vя ingilis dilindя чыxan bu yazыlarda mцяlliflяr hяmin nяzяriyyяni юz adlarыna чыxmaьa baшladыlar. Heч kim "tektonik dalьa" nяzяriyyяsinin ilk mцяllifini, azяrbaycanlы alim Rasim Hacыyevi xatыrlamaq istяmirdi. Belя bir vяziyyяtin yaranmasыnыn sяbяbi юzцmцz idik. Biz bir-birimizi sыxышdыrmaьы yaxшы bacarsaq da baшqalarы qarшыsыnda mцqavimяt gцcцmцz zяifdir. Юz qцvvяmizя inamsыzlыq, юzцmцzц bяyяnmяyib baшqalarыnыn imkanlarыnы шiшirtmяyimiz milli xarakterimizя xas olan чalarlardыr. Bu yerdя hяmin mяtlяbdяn bяhs edяn bюyцk шairimiz Bяxtiyar Vahabzadяnin misralarыnы xatыrlamamaq mцmkцn deyil: Hяmiшя sulayыb юzgя baьыnы, Юzцnц-юzцnя yad, цzaq sanыr. Шam bilir юzцnцn чil-чыraьыnы, Юzgяnin шamыnы чil-чыraq sanыr. Rasim mцяllim "tektonik dalьa" nяzяriyyяsi mяsяlяsindя юzцnцn haqlы olduьunu bilirdi. O, цmumiyyяtlя mюhkяm inandыьы hяr hansы mяsяlяdя юzцnцn haqlы vя ya haqsыz olduьuna шцbhя edяn, tяrяddцd mюvqeyi tutan adamlardan deyildi. R.Hacыyev "tektonik dalьa" nяzяriyyяsinin mahiyyяti barяdя Moskvada, "Yerin fizikasы" elmi-tяdqiqat institutunda mяruzя etmяyi planlaшdыrыrdы. Lakin xяstяlik buna imkan vermяdi. Xяstя olduьu zaman tez-tez deyяrdi: "Mяn яminяm ki, dцzgцn yoldayam vя bюyцk bir kяшfin astanasыndayam". R.Hacыyev saьalыb ayaьa durandan sonra "tektonik dalьa" nяzяriyyяsiylя daha fundamental шяkildя mяшьul olacaьыnы planlaшdыrыrdы. O bu arzusunu dostu, Azяrbaycan Dюvlяt Neft Akademiyasыnыn kafedra mцdiri, g.m.e.d., profesor Ч.Xяlifяzadяyя bildirmiшdi. Professor R.Hacыyev haqqыnda yazdыьы xatirя xarakterli mяqalяdя bu barяdя яtraflы bяhs etmiшdir. Ancaq baшыnыn цstцnц kяsdirmiш amansыz юlцm buna imkan vermяdi. Haradan gяldi чыxdы юlцm - bu qoca kaftar. Yaman kяm fцrsяtdir, gюrmцr ki, яlimdя nя qяdяr iшim var? Яli Kяrimя mяxsus olan bu hцznlц misralar elя bil ki, Rasim Hacыyevin taleyinя biчilib. R.Hacыyevin sevimli dostlarыndan olan g.m.e.d. M.Rцstяmov onun haqqыnda yazmышdыr: "...Яminliklя demяk olar ki, Rasim Hacыyev kompleks geofiziki mяlumatlarы analiz edяrяk цmumilяшdirяn vя nяticяdя geoloji interperetasiya edяn yeganя alim olmuшdur. Bu baxыmdan Rasim mцяllimin ruhu xatirinя qeyd etmяliyяm ki, "Глубинное геологическое строение Азербайджана" fundamental monoqrafiyasыndan sonra onu юz aramыzda "Kiчik Abыx adlandыrыrdыq. Яgяr Abыx Qafqazыn

yerцstц geologiyasыnыn ilk tяsvirini vermiшdisя, Rasim mцяllim onun dяrinlik quruluшunu tяsvir etmiшdir". Rasim mцяllim yuxarыda haqqыnda bяhs olunan "Azяrbaycanыn dяrinlik geoloji quruluшu" monoqrafiyasы 1965-ci ildя чap edilmiшdir. Kitabыn чap olunmasыndan 45 il keчmяsinя baxmayaraq bu gцn dя geoloq vя geofiziklяr ondan bяhrяlяnirlяr. Rasim mцяllim tяrяfindяn ilk dяfя olaraq qravimetrik variometrlяr vasitяsilя aьыrlыq qцvvяsinin ikinci tюrяmяlяri sistemli юyrяnilmiш vя nяticяdя Xяzяryanы geodinamik poliqonda aьыrlыq qцvvяsinin daha чox dяyiшmяsilя xarakterizя olunan sahяlяr tяyin

tarix sцbut edir ki, istedadlы vя zяkalы insanlarыn яksяriyyяti elя o bюyцk mяnalы sadяliyin daшыyыcыlarы olublar. R.Hacыyevin dцnyasыnы dяyiшяrkяn nяvяsi Tural Hacыyevin cяmi iki yaшы olub. Babasыnы gюrя bilmяmяsini acы tale yazыsы kimi qяlяmя verяn Tural onun шяklinя baxa-baxa surяtini qяlbinя hяkk edib. Babasы haqqыnda deyilяn xoш sюzlяri dinlяyя-dinlяyя barяsindя qяlяmя alыnan yazыlarы oxuya-oxuya цrяyindя ona abidя ucaldыb. Bacыsы oьlu R.Qaragюzovun xatirяlяrindяn: "Mяn Moskva Dюvlяt Universitetinя qяbul olduьum vaxt atam vяfat etdi. Bizim maddi vяziyyяtimiz kяskin шяkildя pislяшdi. Rasim dayыm kюmяyя

RАСИМ HАЪЫЙЕВ olunmuш vя bu dяyiшmяlяrin rayonun seysmikliyi ilя яlaqяsi aшkar edilmiшdir. Rasim mцяllim haqqыnda dostlarыnыn, qohumlarыnыn xatirяlяrini oxuyarkяn bu bюyцk alim hяm dя gюzlяrimiz юnцndя kamil яxlaqa, mяnяvi zяnginliyя malik яsil insan kimi canlanыr. Yaxыn qohumu, Azяrbaycanыn tanыnmыш jurnalistlяrindяn olan Zяrxanыm Яhmяdova onu sadя, sяmimi vя qayьыkeш bir insan kimi xarakterizя edir. Иnsanlara olan tяmяnnasыz mцnasibяtini, insanlarы var-dюvlяtinя, vяzifяsinя gюrя deyil, insan olduqlarыna gюrя dяyяrlяndirmяsini, "dostlarыnыn, yaxыn qohumlarыnыn aьrыsыnы цrяyinin aьrыsыna qata bilmяsini, onlarыn kяdяrinя шяrik olub, sevincinя sevinmяsini, maddi vя mяnяvi kюmяyini kimsяdяn яsirgяmяmяsini" Rasim mцяllimin xarakterinin яn yцksяk mяziyyяtlяri kimi tяqdim edir. Zяrxanыmыn xatirat dяftяrindяn daha bir epizoda diqqяt kяsilяk: "...Orta mяktяbi bitirib tяk bircя bala gюrя ali mяktяbя qяbul oluna bilmяdim. Ailяmizin maddi durumu bir o qяdяr dя yцksяk olmadыьыndan mяn iшlяmяli idim. Amma elя bir yer olmalы idi ki, mяnim qяbul imtahanlarыna hazыrlaшmaьa imkanыm da olsun. Bundan xяbяr tutunca mяni юz laboratoriyasыna dяvяt edib kiчik bir texniki iш tapшыrdы. Mяn gцn яrzindя o iшi gюrцr, hяm dя ciddi-cяhdlя qяbul imtahanlarыna hazыrlaшыrdыm. Burda iшlяyя-iшlяyя onun baшqa keyfiyyяtlяrinin шahidi olurdum. Onun hяm dя yцksяk idarячilik mяdяniyyяtinя malik olduьunu gюrцrdцm. Tabeчiliyindя olan insanlarla onun цnsiyyяtinя diqqяt yetirirdim. Яtrafdakыlarыn ona olan bюyцk rяьbяti, mяhяbbяti gюz qabaьыndaydы. Bu hяr an, hяr bir situasiyada gюrцnцrdц. Bu rяьbяti, bu mяhяbbяti o юzц qazanmышdы. Иlk nюvbяdя dя bюyцk mяnalы sadяliyi, saflыьы ilя qazanmышdы.” Gюrцnцr, doьrudan da nahaq yerя demяyiblяr ki, sadяlik яslindя elя bюyцklцkdцr. Yaшanan

yetiшdi. Tяhsil aldыьыm bцtцn mцddяt яrzindя o, mяnя poчt vasitяsilя pul gюndяrdi. Oxuduьum dюvrdя bir dяfя dя olsun pulun gюndяrilmяmяsi vя ya gecikdirilmяmяsi halы ilя rastlaшmadыm..." Geologiya sahяsindя fяaliyyяt gюstяrяn bir elm adamы kimi mяn dя hяmkarыm Rasim Hacыyevlя baьlы xatirяlяrimi qяlяmя almышam. Bu mяqalя Rasim mцяllimin tяlяbяsi, tanыnmыш alim, AMEA-nыn mцxbir цzvц, professor Fяxrяddin Qяdirovun tяшяbbцsц ilя Geologiya Иnstitutu tяrяfindяn nяшrя hazыrlanmыш "Azяrbaycanыn gюrkяmli geofizik alimi Rasim Hacыyev" adlы kitabda getmiшdir. Ancaq kitabыn mяhdud tirajla чap olunduьunu vя bu sяbяbdяn dя yurddaшlarыmыzыn bюyцk яksяriyyяtinin hяmin kitabы oxumaq imkanыndan mяhrum olduьunu, яn baшlыcasы isя Rasim Hacыyevin яsil-nяsяbcя Шяki torpaьыndan olduьunu nяzяrя alaraq hяmin mяqalяnin bяzi epizodlarыnы bu yazыya яlavя etmяyi mцnasib sandыm. Mяnim Rasim mцяllimlя ilk tanышlыьыm Geologiya Иnstitutunda iшя baшladыьыm 1959cu ilя tяsadцf edib. Zahirяn aьыraьa-yana, ciddi gюrkяmя malik olan Rasim mцяllimi iшgцzarlыьы, iste-dadы, юzцnя vя baшqalarыna qarшы tяlяbkarlыьы ilя fяrqlяnirdi. Яsil elm adamыna mяxsus bцtцn mяnяvi-psixoloji gюstяricilяr onda vяhdяt halыnda birlяшmiшdi. Rasim mцяllimin gюrkяmli alim kimi yetiшmяsindя onun mяnsub olduьu ailяnin, daha doьrusu bu ailяdя elmя, maarifя xцsusi, qeyri-adi hяvяsin olmasы ilя xarakterizя olunan mяnяvi mцhitin mцhцm rolu olmuшdur. Hacыyev qardaшlarыndan Nazim Hacыyev AKP MK-da шюbя mцdiri kimi чalышmыш, digяr qardaш coьrafiya elmlяri doktoru, professor Aьa mцяllim BDU-da kafedra mцdiri statusunda elmi vя pedaqoji fяaliyyяt gюstяrmiшdir. Aьa mцяllimin oьlu, tanыnmыш siyasяtчi Hikmяt Hacыzadя dя dissertasiya

mцdafiя edяrяk fizika-riyaziyyat elmlяri namizяdi alimlik dяrяcяsi almышdыr. Rasim Hacыyevin kiчik qardaшы Emin Hacыyev vя bacыsы Xalidя xanыm da bu ailяnin yetirdiyi alimlяr sыrasыnda qяrar tutmuшlar. Onlarыn hяr ikisi elmlяr namizяdi alimlik dяrяcяsinя malik olmuшlar. Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin araшdыrma predmetinя чevirdiyi mюvzulardan biri dя "Шяkidя mяhяllя adlarы, soylar vя lяqяblяr" adlanыrdы. Araшdыrmalarы yekunlaшdыrыb iki cilddяn ibarяt kitab halыnda чap etdirdik. Kitabыn ikinci cildindя nяsillяr haqqыnda gedяn mяlumatlar sыrasыnda Rasim Hacыyevin ana nяnяsi vя ulu babasы barяdя dя mяlumatlar var. Hяmin mяlumatlardan bяlli olur ki, Шяkinin Qышlaq яrazisindя yaшayan bu nяslin яcdadlarы son dяrяcя yцksяk nцfuza vя maddi imkanlara malik din xadimlяri olmuшlar. Nяnя Molla Mяstяn Molla mяktяbindя qadыnlara Quranы tяdris etmiшdir. O, xeyir-шяr mяclislяrindя aparыcы sima kimi tяmяnnasыz iшtirak edяn bir шяxs olaraq xцsusi hюrmяt sahibi olub. Ulu baba - Molla Sяdi Яfяndi Qышlaq mяscidinin baш mollasы, hяm dя geniш biliyя, яhatяli dцnyagюrцшя malik bir шяxs olduьundan xalq iчindя bюyцk hюrmяt qazanыb. O, qыzы Molla Mяstana mцqяddяs kitabыmыz QuraniKяrimi mцkяmmяl шяkildя юyrяdib. Belяliklя aydыn olur ki, nяslin genetik kodunda mюvcud olan xцsusi istedad bir neчя nяsil dюnяmindя юz dominantlыьыnы saxlaya bilib. 1972-ci ildя Azяrbaycan Elmlяr Akademiyasыnыn Rяyasяt Heyяti Шяki-Zaqatala zonasыnыn iqtisadiyyatыnы vя mяdяniyyяtini daha da inkiшaf etdirmяk цчцn Шяkidя Zona Elmi Bazasыnыn yaradыlmasы haqqыnda qяrar qяbul etdi. Yeni elmi tяsisatыn fяaliyyяtilя яlaqяdar bцtцn mяsяlяlяr mцzakirяlяr yolu ilя юz hяllini tapdы. Yeni yaradыlan bu qurumun rяhbяri Azяrbaycanыn Rяyasяt Heyяtinin цmumi iclasыnda tяsdiq edilmяli idi. Яsas namizяd mяn idim. Иyun ayыnыn яvvяllяrindя keчirilяn hяmin iclasыn gцndяliyinя bir sыra mцhцm mяsяlяlяr salыndыьыndan bюyцk iclas salonuna Rяyasяt Heyяtinin цzvlяriylя yanaшы elmi-tяdqiqat institutlarыnыn direktorlarы, onlarыn mцavinlяri, elmi katiblяr vя digяr rяhbяr elmi iшчilяr toplaшmышdы. Cari mяsяlяlяrin mцzakirяsindяn sonra gцndяlikdя duran mяsяlя Шяki Zona Elmi Bazasыna rяhbяrlik edяcяk шяxsin tяsdiqlяnmяsi idi. Elmi katib iclas iшtirakчыlarыnы шяxsi iшimdя яksini tapmыш gюstяricilяrlя tanыш etdi. Akademiyanыn prezidenti Hяsяn Abdullayev iclas iшtirakчыlarыna mцraciяt edяrяk sorцшdu: "Namizяdя kimin sualы var?" - sual verяn olmadы. Иclasda Шяki torpaьыnыn yetiшdirdiyi gюrkяmli alimlяrdяn akademiyanыn hяqiqi цzvlяri Яzяl Sultanov, Cяbrayыl Hцseynov, mцxbir цzv Niyazi Sяmяdov, Mahmud Иsmayыlov, Zцlfцqar Zцlfцqarov da iшtirak edirdilяr. Ancaq prezident mяnim barяmdя rяy bildirmяk цчцn onlara deyil, Rasim Hacыyevя sualla mцraciяt etdi. H.Abdullayevin mяhz ona mцraciяt etmяsi hamыnы, o cцmlяdяn mяni dя xeyli tяяccцblяndirdi. Prezident Rasim mцяllimя rus dilindя mцraciяt etdiyindяn, o da rusca чox qыsa cavab verяrяk: "Он очен порйадочный человек" - dedi. Bu cavabdan sonra mяnim Шяki Zona Elmi bazasыna rяhbяr seчilmяyim rяsmi qяrarla tяsdiqlяndi. O vaxt mяnim haqqыmda Rasim mцяllimin sюylяdiyi mцsbяt rяy "alicяnab vя tяmiz adam" ifadяlяri artыqlamasы ilя Rasim mцяllimin юzцnя dя aiddir. Allahdan ona qяni-qяni rяhmяt dilяyirяm. Qяbri nurla dolsun.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 27

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.27

AZЯRBAYCANЫN MЯNЯVИ ZЯNGИNLИYИ UЬRUNDA DЮYЦШЯN ЯSGЯR - ЮLMЯZ SЯNЯTKAR BU ИL MARTЫN 26-DA MЯШHUR AZЯRBAYCAN DRAMATURQU, HЯMYERLИMИZ SABИT RЯHMANЫN 100 YAШЫ TAMAM OLUB APRELИN 10-DA ШЯKИ MЦЯLLИMLЯRИ UNUDULMAZ SЯNЯTKARЫN 100 ИLLИK YUBИLEYИNИ QEYD EDИBLЯR Rяшad RЯШИДОВ, Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsinin metodisti Sяhяrdir! Шяki шяhяrinin цstцnц duman-чяn юrtmцш, hяtta duman o qяdяr aшaьы enmiшdir ki, daьlar da gюrцnmяz olmuшdur. Чisкin, xыrda yaьыш damcыlarы yerя enir, sanki hansыsa bir nurani varlыq gцcц чatыb, gюrя bilmяdiyi bir iшdяn peшmanчыlыq чяkяrяk iчin-iчin aьlayыrdы. Arabir dя sakitlяшir, gюz yaшlarыnы gizlяtmяk istяyirdi. Belя bir чяnчяmirli havada yaradыcы, istedadlы шagirdlяr, elmi-pedaqoji tяdqiqat vя araшdыrma iшlяri ilя mяшьul olan pedaqoji iшчilяr, yazычы vя шairlяr, mяdяniyyяt iшчilяri, Sabit Rяhman sevяrlяr яllяrindя gцl-чiчяk dяstяlяri Sabit Rяhmanыn bцstцnя doьru irяlilяyirdilяr. Onlar gцl-чiчяk dяstяlяrini bцstцn юnцnя qoyduqdan sonra Sabit Rяhmanыn ev muzeyinя yollandыlar. Muzeyin direktoru Pяrvanя Иsgяndяrova muzeyin yaranma tarixi vя buradakы eksponatlar barяdя mяlumat verdi. Daha sonra Sabit Rяhman sяnяtinin pяrяstiшkarlarы Milli Qяhrяman Чingiz Mustafayev adыna Mяdяniyyяt Mяrkяzinin konfrans zalыna toplaшdыlar. Чox sevindirici hal idi ki, tяhsil шюbяsi hяmyerlimiz, istedadlы qяlяm ustasы, gюrkяmli yazычы, tanыnmыш dramaturq Sabit Rяhmanыn 100 illik yubileyinin keчirilmяsinя dair яmr vermiш (30 dekabr 2009-cu il, яmr N:155/d), hяmчinin yubileylя яlaqяdar silsilя tяdbirlяr keчirmяyi qяrara almышdыr. Щашийя: Azяrbaycan яdяbiyyatыnda юzцnяmяxsus yeri, mюvqeyi olan bu gюrkяmli шяxsiyyяt haqqыnda цmumtяhsil mяktяblяrinin яdяbiyyat dяrsliйиndя heч bir mяlumatыn olmamasы ися Azяrbaycan ziyalыsыnы dцшцndцrmяyя bilmяz. Belя ki, XЫ sinfin яdяbiyyat dяrsliyini vяrяqlяyяrkяn bu dяrsliyin tяrtibi mяnя Rusiya Federasiyasыnыn mяtbu orqanы olan "Яlamяtdar vя xatirя gцnlяrinin tяqvimi"ni xatыrlatdы. 189 sяhifяdяn ibarяt olan dяrsliyin шagirdlяrя чatdыrыlmasы цчцn il яrzindя 68 saat ayrыlmышdыr. Demяli, XЫ sinif шagirdlяri 45 dяqiqяlik dяrsdя tяxminяn 2,7 sяhifя oxumaqla kifayяtlяnmяlidirlяr. Bu dяrslikdя XX яsrin komediya janrыnыn yeganя tяmsilчisinin hяyat vя yaradыcыlыьы шagirdlяrя belя bir cцmlя ilя чatdыrыlыr: "Sonrakы illяrdя S.Rяhmanыn komediyalarы, Иlyas Яfяndiyevin lirik-romantik pyeslяri meydana чыxыr". Sabit Rяhman haqqыnda belя bяsit mяlumat оlan dяrslikdяn istifadя edяn шagird юz milli яdяbiyyatыnы, xцsusilя XX яsr Azяrbaycan яdяbiyyatыnda komediya janrыnы tяk tяmsil edяn sяnяtkar vя onun yaradыcыlыьы haqqыnda nя юyrяnя bilяr? - Bu barяdя dцшцnmяyя dяyяr. Sabit Rяhmanы tanыmayan Azяrbaycan mяktяblisi dцnya яdяbi xяzinяsinя daxil olmuш Шekspиri, Molyeri, Ostrovskini, Qoqolu, Чexovu, Qriboyedovu vя baшqalarыnы necя tanыya bilяr? Sovet dюvrцndя юz sюzцnц cяsarяtlя demяyi bacaran bir шяxsiyyяtin, kцtlяvi cяzalandыrma illяrindя "Toy" komediyasы yazmaьa qadir olan bir sяnяtkarыn, aydыn dцшцncяli ziyalыnыn, cяmiyyяtdяki eybяcяrliklяrя qarшы mцbarizя aparan vяtяndaшыn, юz hяmvяtяnlяrinin taleyini dцшцnяn ictimai xadimin, nяhayяt, Azяrbaycan mяnяviyyatыnыn tяmizliyi uьrunda dюyцшяn яsgяrin "Яdяbiyyat" dяrsliklяrindяn tяcrid olunmasыnыn sяbяbi nяdir? Bu gцn mцstяqillik illяrini yaшayan Azяrbaycan xalqыna cяmiyyяtdя baш verяn neqativ hallarы, cяmiyyяtя zidd elementlяri vя onlarыn hяrяkяtlяrini mяnяviyyatыmыzdan tяmizlяmяk цчцn XXЫ яsrin Sabit Rяhmanы lazыmdыr. Konfransda qeyd edildi ki, Шяki шяhяr Tяhsil шюbяsi 30 dekabr

2009-cu il tarixli 155/d nюmrяli яmrlя "Biz XXЫ яsrin Sabit Rяhmanыnы axtarыrыq" devizi altыnda komediya janrы nominasiyasы цzrя цmumtяhsil mяktяblilяrinin VЫЫЫ-XЫ sinif шagirdlяri arasыnda mцsabiqя keчirmiшdir. Mцsabiqяnin шяrtinя gюrя iki pяrdяli komediya яsяrlяri yaratmaq mяqsяdi ilя Azяrbaycan dili vя яdяbiyyatы mцяllimlяri шagirdlяr arasыndan yaradыcы, qabiliyyяtlilяrini seчяrяk onlarыn fяaliyyяtinя elmi-pedaqoji vя metodiki rяhbяrlik etmяli idilяr. Qarшыya qoyulmuш bu mцrяkkяb mяsяlя hяll edilmiш, mцsabiqяnin tяшkilat komitяsi vя mцnsiflяr heyяti daxil olmuш яsяrlяri diqqяtlя tяhlil etmiш vя qaliblяr mцяyyяnlяшdirilmiшdir. Sabit Rяhmanыn 100 illiyi mцnasibяti ilя keчirilяn bu gцnki, elmi-nяzяri konfransda biz Sabit Rяhmanыn keчdiyi hяyat vя yaradыcыlыq yoluna bir daha nяzяr salacaьыq. "Sabit Rяhmanыn hяyat yolu" mюvzusunda mяruzя edяn Шяki 12 saylы orta mяktяbin mцяllimi Xatirя Muradova qeyd etdi ki, Sabit Kяrim oьlu Mahmudov 1910-cu il 26 mart tarixindя Шяkidя tacir ailяsindя anadan olub. Bюyцk mцtяfяkkir, dramaturq Axundzadя kimi o da ilk gцlцш tяhsilini Шяkidя almышdыr. Orta mяktяbi Шяkidя bitirdikdяn sonra 1926-cы ildя Bakы Mцяllimlяr Иnstitutunda, 1929-1932-ci illяrdя Pedaqoji Иnstitutun яdяbiyyat fakцltяsindя tяhsil almышdыr. Bununla kifayяtlяnmяyяn яdib sonralar Moskva Sinemotoqrafiya Иnstitutunda tяhsilini davam etdirib. Шяki folklar mцhitindяn sonra ikinci яdяbi xeyir-duasыnы "Molla Nяsrяddin" jurnalыndan aldы vя burada ilk qяlяm tяcrцbяsi "Шeyx Шamil" чap olundu. Bir-birinin ardыnca "Xяyalplov", "Pozьun", "Gяnclik hekayяlяri" kimi kitablarы чыxdы. Filmoqrafiya sahя-sindя dя mцhцm xidmяtlяri olan яdib "Ulduz", "Hicran", "O olmasыn, bu olsun" vя bu kimi baшqa яsяrlяrin ssenarisi vя libretto mцяllifi olmuшdur. Fяaliyyяtinя gюrя 1943-cц ildя Azяrbaycan SSR Иncяsяnяt xadimi adыna layiq gюrцlmцш, orden vя medallarla tяltif olunmuшdur. Юlцmц ilя юlцmsцzlцyя qovuшan Sabit Rяhman bu gцn teatr sяhnяlяrindя, kino lentlяrindя, oxucu qяlblяrindя yaшayыr. Шяki mцhiti М.Ф.Axundzadя, S.Rяhman kimi komediya ustalarы yetiшdirib. Bu torpaq юz mцnbitliyini hяlя itirmяyib. Gяlin, XXЫ яsrin S.Rяhmanыnы da Шяkimizdяn tapaq. Daha sonra konfransda qeyd edildi ki, dramaturgiya, o cцmlяdяn komediya janrы яdяbiyyatыn яn mцrяkkяb formasыdыr. Bu barяdя nя qяdяr dяyяrli sюzlяr sюylяnilmiшdir. Gяnc Belinski yazыrdы: "Siz dя teatrы mяnim onu sevdiyim qяdяr sevя bilirsinizmi? Yaxud belя demяk daha yaxшыdыr ki, siz teatrы, nemяt vя hяqiqяtdяn baшqa, dцnyada olan hяr шeydяn artыq sevmяyя bilяrsinizmi?" Qoqol iddia edirdi: "Teatr elя bir tribunadыr ki, bu tribunadan adamlara чoxlu yaxшыlыqlar etmяk olar". Mяhz Sabit Rяhmanыn da komediyalarы cяmiyyяtin mяnяviяxlaqi dяyяrlяrinin qorunub saxlanыlmasыna vя inkiшaf etdirilmяsinя, neqativ hяrяkяtlяrin aradan qaldыrыlmasыna kюmяklik gюstяrmiшdir. "Biz XXЫ яsrin S.Rяhmanыnы axtarыrыq" devizi altыnda keчirilяn mцsabiqяnin yekunu olan elmi konfransda шяhяr 5 сайлы orta mяktяbin Azяrbaycan dili vя яdяbiyyat mцяllimi, AYB-nin Шяki bюlmяsi яdяbi mяclisinin цzvц Bahar Sяmin юz mяruzяsindя S.Rяhman komediyalarыnыn mюvzusu vя ideyasы haqqыnda geniш mяlumat verdi. O, чыxышыnda qeyd etdi ki, doьrudan da indi bizя, xalqыmыza XXЫ яsrin yetiшdirяcяyi S.Rяhman qяlяmi lazыmdыr ki, cяmiyyяtdяki eybяcяrliklяri tяnqid atяшinя tutaraq, insanlarы nadanlыq чirkabыndan arыndыrmaьa, tяmizlяmяyя nail ola bilsin.

Bu gцn Шяki ziyalыlarы, яdяbiyyatчыlar, яdяbiyyatsevяrlяr, vяtяnpяrvяrlяr, яsl vяtяndaш lяyaqяti olan insanlar bu xeyirxah tяшяbbцsя qoшulmalы, шagirdlяrimiz arasыndan XXЫ яsrin S.Rяhmanыnы tapmaqda, bu yaradыcы axtarышыmыzda bizя yardыmчы olmaqdanчяkinmяmяlidirlяr. Dцzdцr, bu mцsabiqяdя biz "cцcяrtilяr" tapdыq. Amma axtarышыmыz davam edir vя edяcяk. Bяdii яdяbiyyat olduqca geniш nцfuzetmя qabiliyyяtinя malikdir. O, insan hяyatыnыn яn mцxtяlif sahяlяrini яhatя edir, insanыn dцшцncя vя hisslяrinя nцfuz edir, insanыn яn mцrяkkяb, яn zяrif hisslяrini baшa dцшmяk vя tяsvir etmяyя qadirdir. Hяyatыn elя cяhяtlяri yoxdur ki, onlarы bяdii яdяbiyyat яks etdirmяmiш olsun. N.Q.Чerniшevskinin fikrincя, insan hяyatы poeziyanыn baшlыca predmeti, yeganя mяzmunudur. 10 сайлы orta mяktяbin mцяllimi Цlkяr Яhmяdova юz чыxышыnda gюstяrdi ki, XX яsr Azяrbaycan яdяbiyyatы nцmayяndяlяrindяn olan S.Rяhman felyeton, pyes, kinossenarilяrlя yanaшы hяm dя mцxtяlif mюvzularda olan hekayя vя povestlяr mцяllifidir. Яdibin "Шirin bцlbцl", "Чiy яt", "Ceyran", "Altы qыzыn atasы", "At", "Qanlы mяktub", "Darvaza dram cяmiyyяti", "Tцkяzban xalanыn mяktяbi" vя s. kimi satirik, "Sevinc yaшlarы", "Musiqi haqqыnda hekayя", "Bir sevginin tarixi" kimi realist hekayяlяri var. Daha irihяcmli "Vяfasыz", "Arzular", "Son faciя" яsяrlяrindя isя dюvrцn vяtяnpяrvяr gяnclяri, onlarыn apardыьы mцbarizяlяr, xeyirlя шяrin mцbarizяsi tяsvir olunur. Юz nяшr яsяrlяri ilя S.Rяhman Azяrbaycan яdяbiyyatы tarixindя Sабит Rяhman яdяbi mяktяbiya-ratmышdыr. Konfransda daha sonra qeyd edildi ki, film ssenaridяn baшlanыr. Filmin keyfiyyяti ssenarinin keyfiyyяtindяn чox asыlыdыr. Ssenari (vя ya kino-dramaturgiya) яdяbiyyatыn xцsusi nюvцdцr. Яdяbiyyatыn digяr nюvlяrindя olduьu kimi onun da tikinti materialы sюzdцr. Pyes kimi, ssenari dя hяrяkяtin inkiшafы цzяrindя qurulur. Ssenaridя sюz azdыr, tяxminяn pyesdя istifadя olunacaq sюzцn yarыsы qяdяrdir. Buradan da replikalarыn mяzmunca dolьun olmasыna, tutumlu olmasыna, ifadяli vя yыьcam olmasыna ciddi ehtiyac yaranыr. Kinonun юz qanunlarы vardыr. Hяm dя bu qanunlar чox ciddi qanunlardыr. Bir seriyalы filmin seansы saat yarыm чяkir. Filmin uzunluьu 2700 metr olur. Ssenari kompyuter yazыsы ilя tяxminяn 80 sяhifя olmalыdыr. Belя tяlяb mяcbur edir ki, ssenari kompozisiya cяhяtdяn dяqiq, aydыn, yыьcam vя dinamik olsun. Ssenarist uzun dialoqlarы qыsa ifadяlяrlя, mцmkцn olduqda isя baxышlarla, mimika ilя яvяz etmяyя чalышыr. Sабит Rяhman "Arшыn mal alan", "Mяшяdi Иbad", "Koroьlu", "Яhmяd haradadыr" filmlяrinin ssenarilяrini, "Ulduz" vя "Hicran" musiqili komediyalarыnыn, "Yeddi gюzяl" baletinin librettolarыnы yazmышdыr. "Иndi mяnя tяzя gяlir kюhnя, шirin xatirяlяr" bu deyim hamыnыn qяlbini kюvrяldir, insan qяlbindяn gizli, tяяssцf doьuran bir gizilti keчir. Sabit Rяhmanla vaxtы ilя gюrцшяn Шяki 11 saylы orta mяktяbin mцяllimi Шahid Abdurkяrimov юz чыxышыnda qeyd etdi ki: “Bu gцn mяnim цчцn daha яlamяtdar bir gцndцr. Ona gюrя ki, bюyцk komediya ustasы Sabit Rяhmanыn 1960-cы ildя Шяkidя anadan olmasыnыn 50 illiyi mцnasibяtilя keчirilmiш tяntяnяli yыьыncaqda iшtirak etmiш vя Sabit Rяhmana hяsr etdiyim шeri oxumuшdum. Bu gцn isя istedadlы dramaturqun anadan olmasыnыn 100 illiyi mцnasibяti ilя "Biz XXЫ яsrin Sabit Rяhmanыnы axtarыrыq" devizi altыnda keчirilяn konfransыn iшtirakчыsыyam vя iftixar hissi ilя o gцnц xatыrlayыb unudulmaz

anlarыmыn mяnя bяxш etdiyi duyьularыmы Sizinlя bюlцшmяk istяyirяm. S.Rяhmana hяsr etdiyim шeiri bir gцn яvvяl, o zaman "Шяki fяhlяsi" qяzetinin redaksiyasыnda "Sяbuhi" яdяbi dяrnяyinin rяhbяri шair-dramaturq Lцtvяli Hяsяnova oxudum. Onun mяslяhяti ilя шeirin 8-я yaxыn surяtini чыxartdыrdыm vя sяhяri gцn yыьыncaqda oxuduqdan sonra Sabit Rяhmanыn vя onunla gяlяn qonaqlarыn xahiшi ilя шeirin surяtlяrini onlara verdim. Bir hяftя sonra Sabit Rяhmanыn Bakыda keчirilяcяk 50 illik yubileyinя dяvяt edildim. 50 il яvvяl oxuduьum шeiri bu gцn dя oxumaq istяyirяm: 50 yaшыn mцbarяk Yaraшыr sяnя ad-san Чox-чox Kяrяmovlara Hяlя toy tutacaqsan. ЦrяyimdяMцrшцdцn Иncisindяn inciyir Sadыq Gцlяrcan daha Gцlяrsяn bяsdir deyir. Яliqulu evlяnir, Aшnalar toya gяlir. Gцlцшlяr tяbяssцmц Gah incidir, gah da dцrr. Mяnalыdыr hяr biri Dяrindяndцшцndцrцr. Hяr gцlцшцn iчindяn Neчя alaq otlarы Boylanыb yaralayыr Yenя dя dostu-yarы. Sяngцldцrя-gцldцrя Neчя sirr aчacaqsan. Yюndяmsiz eyiblяri, Salыb ayaq altыna Шяfяqlяr saчacaqsan. Eh!... Hяlя bu nяdir ki, Gцnlяr elя юtцr ki, Yolunda яngяl olan Neчя naqislяrlя sяn Dюyцшя girяcяksяn Onlarы юzlяrinя Sabahgцldцrяcяksяn.” Sabit Rяhmanыn ev muzeyinin direktoru Pяrvanя Иsgяndяrova Шяki ШTШ-nin mцdiri Firяddun Иbrahimov baшda olmaqla bцtцn яmяkdaшlara Sabit Rяhmanыn 100 illiyini lяyaqяtlя, yцksяk sяviyyяdя keчirdiklяrinя gюrя юz minnяtdarlыьыnы bildirdi. Sonra шair-laureat Abbas Яmbala qeyd etdi ki, akademik Yaшar Qarayevin tяbiriнcя desяk, mяnяviyyatыn yenilяшib kamillяшmяsi яdяbiyyatыn, sяnяtin poeziyanыn цzяrinя dцшцr. Иnsanda mяnяviyyat yenilяшib kamillяшяndя onun hюrmяti юlkяdя, цmumilikdя mяnяviyyat юlkяdя yenilяшib kamillяшяndя hяmin юlkяnin nцfuzu vя hюrmяti xaricdя artыr: “Mяn юz adыmdan Шяki Tяhsil Шюbяsinin rяhbяrliyinя, onun pedaqoji kontingentinя, yaradыcы шagirdlяrя bu cцr saf, duru yaradыcы mцhit, axar yaratdыqlarыna gюrя

tяшяkkцr edib, hюrmяt vя ehtiramыmы bildirirяm.” "Biz XXЫ яsrin Sabit Rяhmanыnы axtarыrыq" devizi altыnda Шяkinin цmumtяhsil mяktяblяrinin VЫЫЫ-XЫ sinif шagirdlяri arasыnda komediya janры nominasiyasы цzrя keчirilяn mцsabiqяdя 5 saylы orta mяktяbin VЫЫЫ sinif шagirdi Zяkяriyyяzadя Шяlalя, onun elmi rяhbяri Salehova Bahar ikinci dяrяcяli, 12 saylы orta mяktяbin XЫ sinif шagirdi Mяmmяdov Rяsul vя onun elmi rяhbяri Mahmudova Xatirя, 20 saylы orta mяktяbin ЫX sinif шagirdi Paшazadя Fяrid vя onun elmi rяhbяri Sяlimov Mais ЫЫЫ dяrяcяli diplomlarla tяltif edildilяr. Шagirdlяrя pul mцkafatы tяqdim edildi. Orta Zяyzid kяnd 2 saylы orta mяktяbin VЫЫЫ sinif шagirdi Hцseynli Mюvlцd vя onun elmi rяhbяri Yusifova Arzu, 11 saylы orta mяktяbin XЫ sinif шagirdi Muradova Gцnel vя onun elmi rяhbяri Mяmmяdkяrimov Шahid Fяxri Fяrmanla tяltif edildilяr. Шagirdlяrя hяdiyyяlяr tяqdim olunmuшdur. Шяki ШTШ-nin mцdir mцavini Mяmmяdov Qalib, 17 saylы orta mяktяbin mцяllimi Elшяn Abdurяhmanov, шair-laureat Abbas Яmbala, Чingiz Mustafayev adыna Mяdяniyyяt mяrkяzinin direktoru Rяшidova Qюnчя qaliblяri tяbrik etdilяr. Konfransda yekun sюzц sюylяyяn Шяki ШTШ-nin mцdiri, pedaqoji elmlяr doktoru Firяddun Иbrahimov qaliblяri tяbrik etmiш vя tяrbiyя iшlяri цzrя koordinasiya шurasыnыn istedadlы gяnclяrin seчilmяsindя vя onlarla ardыcыl, mцtяmadi iш apardыьыna, mцnsiflяr heyяtinя isя mцsabiqяdя gяrgin яmяyinя vя obyektivlik tяmin etdiyinя gюrя tяшяkkцrцnц bildirmiшdir. Konfrans qurtardыqdan sonra Шяkiнин цzяrindяki buludlar чяkilmiш, gцnяшsя юz qыzыlы шяfяqlяrini sяxavяtlя tяbiяtя vя insanlara яrmaьan edirdi. Belя bir havada mяnim fikrimdя Sabit Rяhman sяnяtkarlыьы canlanыr. Onun yaradыcыlыq fяaliyyяtinin yeni-yeni чalarlarыnы dяrindяn tяdqiq etmяyя чaьыrыrdы. Lakin bu яdяbi tяnqidчilяrin iшi olduьundan mяn mяqalяni yekunlaшdыrмаг истяйирям: - Sabit Rяhman Azяrbaycanda komediya janrыnы yцksяk sяnяt dяrяcяsinя чatdыrmышdыr. Buna gюrя dя o gяlяcяk nяsillяr цчцn dя ustaddыr, ideoloqdur. Klanчыlыq, tayfaчыlыq, eqoizmdяn uzaq olacaq, bяшяri dяyяrlяr vя prinsiplяrlя yaшayacaq gяnc nяslimiz onu dяrindяn dяrk edяcяk, mцasirlяrimizin qeyri-obyektiv baxышlarыnda olan чatышmazlыqlarы aradan qaldыracaq, bu sяnяtkara mюhtяшяm abidя ucaldacaqdыr.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 28

сящ.28

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

05-08 (71-74), Май-Август 2010

БУНЛАРЫ БИЛМЯК МАРАГЛЫДЫР

DOROQOVUN ANTИSEPTИK STИMULYATORU Ютян ясрин I йарысында A.V.Doroqov xяrчяnь xяstяliyinя qarшы ASD (antiseptik - stimulyator Doroqova) preparatы kяшf etmiшdi . Лакин бu dяrmanыn SSRИ Сяhiyйя Nazirliyi tяrяfindяn qяbul edilmяsi цчцn Doroqovun bцtцn cяhdlяri boшa cыxыrdы. Preparatыn adыnda onun soy adыnыn ьюstяrilmяsi hec cцrя imkan vermirdi ki, onkoloьiya sahяsindя artыq юz biliklяriylя mяшщurlaшan, namizяdlik, doktorluq adlarыna layiq olan alimlяr юz soy adlarы ilя yanaшы baytar alimin adы чяkilsin. Doroqova aчыq bildirirdilяr vя "mяslяhяt gюrцrdцlяr” ki, tibbdя ASD-nin qяbul edilmяsi uчun o preparatыn adыnda gюstяrilяn "D" hяrfini gюtцrmяlidir. Doroqov isя bununla razыlaшmыrdы. Чцnki o, yaxшы baшa dцшцrdц ki, razы olsa, onun adы mцяlliflяrin siyahыsыndan tamam silinяcяk. Hяmin illяrdя Beriyanыn anasы xяrgяnc xяstяliyinя tutulmuшdu. Dяrmanыn soraьы Berliyaya чatdы. Doroqov гадыны saьaltdыqdan sonra Берийа бу барядя мялумат верир. Stalin ися sяhiyyя naziri A.F.Tretyakova zяng edib soruшur: - Nя vaxt ASD kцtlяvi istifadяyя buraxilacaq? Мящз Stalinin bu zяngindяn sonra dяrman tяsdiq olunur vя onun istehsalыna baшlanыr вя Doroqov mцalicяlяriни davam etdirir. Lakin tezliklя Stalin dцnyasыnы dяyiшir, Beriya gцllяlяnir. Doroqovun yenidяn problemlяri baшlaныr. Gюrцnцr Doroqov юz kяшfi ilя kimlяrinsя шюhrяtini aшaьы salыrdы. Odur ki, indiyяdяk ASD yalnыz bayltarlыqda istifadя цчцn icazяlidir. Buna baxmayaraq, ASD preparatы Moskvada vя шяhяrin yaxыn vilayяtlяrindя mяhшurlaшmaьa baшlayыrdы. Doroqovun цnvanыna minlяrlя tяшяkkцr mяktublarы gяlirdi. O mяktublar xяrчяng xяstяliyinin юlцmя mяhkum etdiyi xяstяlяr tarяfindяn yazыlыrdы. Onlar bu dяrmanыn kюmяyi ilя шяfa tapmышdыlar. ASD-nin tяbiяtdя istifadя olunmasы aчыq qalmышdы. Dяri, чiyяr, mяdя-baьыrsaq, urяk-damar, onkoloji vя qinekolojы xяstяliklяrlя mцbarizяdя юz effektini gюstяrяn preparat gюrkяmli tibb elmi iшчilяrinин tячrцbясинdя rastlaшmырdы. Onlar юzlяrinя sыьышdыrmырdыlar ki, baytar hяkim, baytarlыq elmяri namizяditibb sahяsindя yцksяk vяzifяdя чalышan, namizяdlik, doktorluq, akademik rцtbяlяrini daшыyan alimlяrя "dяrs keчsin". Цmumiyyяtlя tibb iшчilяrinin baytarlaра ikinci dяrяcяli hяkim kimi yanaшmalarы hamыya mяlum idi. Doroqovun ixtirasы чox neqativ nяticяlяrя gяtirib чыxartdы. Щятта оna qarшы cinayяt iшi qaldыrыldы. Doroqovu preparatы komersiya mяqsяdiyля istifadя etmяsindя tяqsirlяndiriрdilяr. Mцstяntiqlяr bu preparatы qяbul edяn

vя mяnfi tяsir edяn insanlarы tapmaьa cяhd etdilяr, lakin tapa bilmяdilяr, чцnki belя insanlar yox idi. Bundan baшqa mяlum oldu ki, Doroqov юz puluna iki tяcrцbя aparatы quraшdыrmышdы. Evdяki dяzgah onun iшinя хитамы surяtlяndirdi, cinayяt iшi baьlandы. ASD-nin effeklяri gюz qabaьыnda idi.

lozunq baшqa шeydi, hяyat baшqa. Belяliklя, ASD preparatыnы ikinci dяfя (qismяn ) mяxvilяшdirdilяr. 1957-ci ildя Doroqov calышdы ki, bu mюъцzяli preparat Сийаси Бцroda olan tanышыn vasitяsi ilя tяstiq edilsin. Lakin bцtцn cяhдlяr boшa cыxdы. Preparatыn mяxvi olmasы, Doroqovun 42 yaшыnda baш vermiш

А.В.ДОРОГОВ Sinir sistemindя, endokrin sisteminin fяaliyyяtinin pozulmasы kiшilяrin coxunda prostat xяstяliyinя gяtirib cыxarыr. ASD-nin qяbulu mцяlicяnin komponentlяrindяn biridi. ASD-ni qяbul edяn prostat xяstяlяr шяfa tapыrdыlar, saьlam insanlar isя (profilaktik mяqsяdlя) qыsa bir vaxtda orqanizmlяrini шlaklardan tяmizlяyirdilяr. SSRИ-нin Farmokomitяsi 1951-ci ildя ASD-nin istifadяsinя dяri xяstяliklяrinin mцalicяsindя icazя verdi. Tibbdя yeni addыm atыldl. Яldя etdiyi pullara Doroqov laboratoriya tikdirmiш vя ASD цzяrindя tяdqiqat iшlяrini davam etdirmiшdir. ASD mяhшurlaшыrdы. Onu almaq цcцn gцnlяrlя nюvbяdя dайанырдыlar. Kreml rяhbяrlяrinin яmrlяrinя яsasяn mяhbuslar цzяrindя tяdqiqat iшlяri aparыlыrdы. Birinci nюvbяdя ASD vяrяm xяstяliyinin profilaktikasы vя mцalicяsi цчцn istifadя olundu. Юlцm faktlarы bir neчя dяfя azalыrdы. Tяdqiqatlarыn чoxu mяxvilяшdirilmiшdi. Gюzlяnilmяz nяticяlяr яldя edilmiшdir. Bu faktlar mяmurlarы vя tibb elmi iшчilяrini hяyacanlandыrыrdы. Юлкядя, farmoсeptikada inqilabы, яhalinin uzunюmцrlцлцyцnц heч kim ictяmirdi. Doroqova izah edildi ki,

namяlum юlцmц, tяdqiqatlarыn kяsilmяsi, ASD preparatыnыn istifadяsini dayandыrdы. ASD ilя baьlы bir яhvalat ...Saralmыш, yыrtыlmыш qяzeti o xяstяxanыn pяncяrяsi iчindя tapdы. Qяzetdя ,,XX яsrin super preparatы" ASD haqqыnda oxudu. Bu mяqalя onun hяyatыnы tamamilя dяyiшdi... Mixail Иvanoviч inanыrdы ki, mяqalя onun яlinя Allahыn kюmяyi ilя dцшmцшdц. Иnsanlarыn taleyi hяrdяn elя qurulur ki, hяyat vя юlцm arasыnda qalan insan baшa dцшцr ki, hяr шey boшdu, яsas - saьlamlыqdыr. 1979-cu ildя Mixail Иvanoviч Frolov Neryunqri шящяrinя gяldi. Fяal, saьlam, idmanы sevяn, hяr sяhяr soyuq su ilя yuyunan бу инсан яmin idi ki, hec bir xяstяlik ona yaxыn gяlя bilmяz. Bяla gюzlяnilmяdяn gяlir. Иnanmaq cox cяtin idi ki, qяfil aшkarlanan шiш, hяrarяt, aьrыlar - dяhшяtli simtomlardan xяbяr verir. Frolov elя bilirdi ki, hяr шey kecib gedяcяk. Lakin M.Иvanoviч юzцnц lap pis hiss etdikdя, tяcili yardыm onu xяstяxanaya catdыrdы, tяcili olaraq яmяliyyat etdilяr. Diaqnoz - xяrcяng, ilk яmяliyyatы 1996-ci ildя olmuшdu. Шaьaldы, xяstяxanadan чыxdы lakin hяrarяt yenя qalxdы. Ardы ilя

ALBALЫ ШИRЯSИ YUXUGЯTИRИCИDИR

iki яmяliyyatda keчirtdi. ЩАШИЙЯ: 1943-cц ildя mцxtяlif institutlarыn, akademiyalarыn, universitetlяrinin bir чox laboratoriyalarыna gizli hюkцmяt tapшыrыьы verilmiшdi. Иnsanlarы vя heyvanlarы radiasiyadan qoruyan preparat nяin ki, immuniteti qaldыran, hяm dя ucuz vя asan яldя edя bilяn dяrman olmalы idi. Belя шяrtlяr tяdqiqatlarыn чoxunu чыxыlmaz vяziyyяtя saldы. Uьur цmцmittifaq Baytarlыq Eksperimental Иnstitutunun, baytarlыq elmlяri namizяdi Doroqovun rяhbяrlik etdiyi bir laboratoriyanыn payыna dцшdц. Doroqovun ekspremental qabiliyyяti vя bu mяsяlяyя qeyri яnяnяvi yanaшmasы ona uьur gяtirdi. Doroqov xammal kimi qurbaьalarы istifadя edirdi.O toxumalarыn sublimasiyasы (bяrk maddяnin mayeyя dюnmяdяn buxara vя яksinя-buxardan bяrk hala чevrilmяsi) ilя яldя etdiyi mayяе ьцclц antiseptik, stimulyator yara saьaldыcы xassяlяrя malik idi vя ASD adlandыrdы. Sonralar hяmиn 1ci fraksiyanы 2 fraksiyaya bюlцndц: ASD-2 vя ASD-3 fraksiyalarыna. Dюrdцncц, axыrыncы dяfя Neryunqrinin cяrrahlarы Frolovu яmяliyyat etdilяr. Bu 1997-ci ilin yanvar ayыnda baш verdi. Frolovun hяyat yoldaшыna dяhшяtli diaqnoz haqqыnda xяbяr verdilяr. Эeniш bяdxassяli шiш. Axыrыncы шans qalmышdы-ixtisaslaшdыrыlmыш klinika. Axыrыncы яmяliyyatdan 8 gцn sonra tяcili yardыm Frolovu tяyyarя иля бурайа gяtirdi. ASD-nin 3-cц fraksiyasы xarici istifadя цчцndцr. Dermotoloq-hяkimlяrASD-dяn geniш istifadя edяrяk yaxшы nяticяlяr яldя etdilяr. 2-ci fraksiyanы hяm xarici hяm dя daxili dяrman kimi istifadя edirdilяr. Heyvanlar цzяrindя keчirilяn tяcrцbяlяrin nяticяlяri baшqa preparatlarla bircя aparыlan effektlяri bяzi ASD mяsxяrячilяrin чoxunu tяяccцblяndirdi. Paralel olaraq ASD-2-nin istifadя yolu ilя mцxtяlif sistem vя orqanlarыn patalogiyalar qaldыrыldы. Яla nяtigяlяr bronxial astmanыn mцalicя etmя zamanы яldя edildi. O zaman bu xяstяliyi mцalicя preparatlar mюvcud deyildi.ASD ilя aparыlan mцalicя kurslarы sinir, endokrin, immun vя baшqa sistemlяri funksiyalarыnы normallaшdыrыrdы. Elяcя dя... ASD damarlarыn varikoz geniшlяnmяsini mцaliъя edirdi. Qnkologiyada ASD-nin tяsiri mцkяmmяl idi. Trixomonoz, xlomidioz, elяcяdя fibroma, mioma, uшaqlыьыn xяrчяngi, mastopatiya vя s. xяstяliklяr bu preparatыn tяsiri altыnda mяhv olurdu. Frolov preparatыn dozasыnы bilmяdяn, dцшцnmяdяn bяxtяbяxt, qяbul etmяyя baшladы. O inamla danышыrdы ki, ASD onu xilas etdi, шiшi blokada edяrяk (metastaзa) yayыlmaьa imkan vermяdi.

Шяфяг МАЩМУДОВА, Шяки Реэтонал Елми Мяркязин ямякдашы Moskvada Frolovu Rusiya Tibb elmi mяrkяzinя yerlяшdirdilяr. Hяkimlяr чox чяtinliklя nюvbяti яmяliyyata razыlыq verdilяr. Professor Шalыqin Y.A. dedi: Bizя юlцmlя nяticяlяn яmяliyyat lazыm deyil, чalышarыq sizi xilas edяk. Яmяliyyat 4saat davam etdi. Frolovun sюylяdiklяrindяn: ,,Mяrkяzdя unikal cяrrah mяnя dedi: Bu ekskluziv яmяliyyat idi, чox tяяcцblцdцr, siz necя belя шiшlя yaшayыrdыnыz? Яmяliyyatdan sonra mяnя tяklif etdilяr ki, laboratoriyada mцainя etsinlяr. Dюrd gцn яrzindя qяbul etdiyim ASD qan gюstяrigilяrini xeyli yaxшыlaшdыrmышdы. Saьalma mцddяtindя mяn ASD - nin qяbul etmяyя davam edirdim. Hяkimlяр шualanmanы mяnя mяslяhяt gюrdцlяr vя xяbяrdar etdilяr ki, on saatdan sonra mяdяmdя kяskin aьrыlar baш verяcяk. Nя 11-ci nя 12-ci seanslardan sonra mяn aьrы hiss etmяdim. Professor Шalыqin dedi ki, mяnim praktikamda bu hadisя nadir haldы. Frolovun hяyat yoldaшы Frolova Qalina Valentinovna ASDni bцtцn Moskva apteklяrindяn axtarыrdы. ASD-nin istifadя qaydalarыnы insanlar tapыrdы - xяstяlяrя, hяkimlяrя юtцrцrdцlяr. Frolovlar bir чox qohum vя yaxыnlarыna kюmяk etdilяr. Frolovlar deyirlяr: "Юzцm qяbul etdikdяn sonra mяn яminliklя deyя bilяrяm ki, ASD qanы mцalicя edir, immuniteti qaldыrыr. Bu dяrman qяtiyyяn ziyansыzdы. Bu ASD gцclц antibakterial tяsirя malikdir vя gцclц adantoqendir." ,,Mяxvi" qrifi ASD-dяn 1962-ci ildя gюtцrцlmцшdцr. Belяliklя, nadir preparat 1947-ci ildя, kяшf olunub. Tibb mяmurlarы tяbii ki, bu kяшfi dцшmяnчiliklя qarшыladыlar. O, dюvr цчцn tibb elminin sяviyyяsi, dяrmanыn terapiyada nadirliyini, effektini dяrk etmяyя imkan vermirdi. Buna gюrя dя 1957-ci ildя Doroqovun faciяli юlцmцndяn sonra ASD tibbdя tamamilя unuduldu, ancaq bu gцnяdяk baytarlыqda geniш istifadя olunur. Редаксийадан: Мягаляни интернет материаллары ясасында щазырлайан Шяфяг ханыма юз

XЯRЧЯNGЯ QARШЫ YENИ VAKSИN YARADЫLMЫШDЫR

Nyu-Yorkdakы Roчester Universitetinin alimlяri zяrяrsiz yuxugяtirici vasitя kimi albalы шirяsindяn istifadя etmяyi mяslяhяt gюrцrlяr.

Britaniya alimlяri Midlseks Universitetinin professoru Rey Aylesin rяhbяrliyi altыnda onkologiyada яsl чevriliш etmiшlяr. Onlar xяrшяngin яn qorxulu nюvlяrinin, o cцmlяdяn dюш, baьыrsaq, yumurtalыq, mяdяaltы vяzi xяrчяnginin inkiшafыnыn qarшыsыnы alan, hяtta шiшlяri kiчildяn vaksin yaratmышlar.

Mцtяxяssislяr tяcrцbяdя iшtirak edяn kюnцllцlяri iki dяstяyя bюlцb, birincisinя albalы шirяsi, digяrinя isя baшqa meyvяlяrin шirяsini vermiшlяr. Onlar sяhяr vя axшam bir stяkan шirя iчmiшlяr. Ekspermientin nяticяlяri gюstяrmiшdir ki, шяkяr qatыlmamыш albalы шirяsi iчяnlяr yoldaшlarыna nisbяtяn 17 dяqiqя чox yatmышlar. Tяdqiqatчыlar albalы шirяsinin yuxugяtirici tяsirini tяrkibindяki melatoninlя яlaqяlяndirmiшlяr. Bu hormon gцndяlik yuxu-ayыqlыq siklini tяnzimlяyir. Yuxunu mюhkяmlяndirяn albalы шirяsi bяzi dяrmanlar kimi orqanizmя kяnar tяsir gюstяrmir. Odur ki, albalы шirяsindяn, elяcя dя meyvяsindяn dяrmanlara alternativ tяhlцkяsiz natural vasitя kimi istifadя etmяk olar.

Bяzi aqressiv шiшlяr yalnыz hamilя qadыnlarda mцшahidя olunan hormonlar яmяlя gяtirir. Sюhbяt xorionik qonadotropin hormonundan (hCG) gedir. Hamilяlik testi zamanы mяhz bu hormon hяlledici rol oynayыr, yяni cavabыn mцsbяt olduьunu gюstяrir. Professor Rey Ayles mцяyyяn etmiшdir ki, sidik kisяsi xяrчяnginin bяzi nюvlяrindя, mяdяaltы vяzi, yumurtalыq, dюш vя baьыrsaq xяrчяngi hallarыnыn yarыsыnda hCG-nin mцяyyяn formasы яmяlя gяlir. Onun yaratdыьы vaksin hCG-ni mяhv etmяk цчцn immun sisteminin proqramыnы yenidяn qurur. Nяticяdя шiшlяr azalыr, metastaz proseslяri lяngiyir. Vaksinin insanlar цzяrindя ilkin kliniki sыnaqlarы uьurla baшa чatmышdыr. Buna baxmayaraq, alimlяr onu yalnыz beш ildяn sonra bazara чыxarmaq niyyяtindяdirlяr. Vaksin tяkcя Bюyцk Britaniyada hяr il minlяrlя insanыn hяyatыnы xilas edя bilяcяkdir.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 29

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ШЯKИLИLЯR QANVERMЯ AKSИYASЫNDA FЯAL ИШTИRAK ETMИШLЯR Иyunun 9-da Sяhiyyя Nazirliyinin Шяki Regional Qan Bankыnda qanvermя aksiyasы keчirilmiшdir. Donorlarыn mцayinяsi vя qangюtцrmя prosesi B.Eyvazov adыna Elmi-Tяdqiqat Hemotologiya vя Transfiziologiya Иnstitutunun nяzdindяki Mяrkяzi Qan Bankыnыn hяkim vя tibb iшчilяri tяrяfindяn hяyata keчirilmiшdir.

сящ.29

САЬЛАМЛЫГ SU FЯALLЫЬЫ SAXLAYЫR, TЯZYИQИ TЯNZИMLЯYИR Alimlяr aydыnlaшdыrmышlar ki, su tяkcя susuzluьu yatыrmыr. O, hяm dя orqanizmi fяal saxlamaьa, qan tяzyiqini tяnzimlяmяyя qadirdir. Devid Robertson Vanderbilt Universitetinin Tibb Mяrkяzindяn olan hяmkarlarы ilя birlikdя barorefleksi (tяzyiqi normada saxlayan refleks) itirmiш xяstяlяrin timsalыnda suyun orqanizmя tяsiri mяsяlяsini 10 il яrzindя юyrяnmiшdir. Su simpatik sinir sisteminin fяaliyyяtini sцrяtlяndirir. Simpatik sinir sistemi onurьa beyindя yerlяшяn mяrkяzi vя bir-biri ilя birlяшmiш чoxsaylы sinir qollarы vя dцyцnlяrindяn ibarяt periferik sinir sistemlяrinя ayrыlыr. Fяallыьы, qan tяzyiqini vя enerji sяrfini dя artыran mяhz simpatik sinir sistemidir. Qыzыl Xaч Cяmiyyяtinin ABШ bюlmяsi юz nюvbяsindя mцяyyяn etmiшdir ki, qan vermяzdяn яvvяl yarыm litr su iчяn adamlarda bayыlmaq riski 20 faiz azalыr. Su simtapik sinir sisteminin fяallыьыnы vя demяli, enerji sяrfini artыrdыьы цчцn чяkinin azalmasыnы da tяmin edir.

DEPRESSИYA KЯMAЬЫLLЫЬA SЯBЯB OLUR

Mяrkяzi Qan Bankыnыn шюbя mцdiri Gцlarя Abbasova bildirmiшdir ki, "Hemofiliya vя talassemiyalы irsi qan xяstяliklяri цzrя Dюvlяt Proqramы"nыn icrasы ilя яlaqяdar Sяhiyyя Nazirliyinin tяdbirlяr planыna uyьun olaraq respublikamыzыn paytaxtы vя bюlgяlяrdя davamlы olaraq hяyata keчirilяn bu xeyirxah aksiya talassemiya vя hemofiliyalы xяstяliklяrdяn яziyyяt чяkяn insanlara, xцsusilя uшaqlara kюmяk gюstяrmяk, onlara dяstяk olmaq mяqsяdi daшыyыr.

Depressiyaya meyilli, hяyatыndan narazы insanlarыn yaшa dolduqca aьlыnыn azalmasы riski tяmkinli insanlara nisbяtяn yцksяkdir. Alimlяr son 17 ildя 70-80 yaшlы minяdяk insanыn xяstяlik tarixчяini tяdqiq etmiшlяr. Onlarыn 164-dяn kяmaьыllыq, 136-da isя Alsheymer xяstяliyi inkiшaf etmiшdir. Mяlum olmuшdur ki, vaxtilя depressiyadan яziyyяt чяkяn adamlarda kяmaьыllыq riski 70 faiz artmышdыr. Depressiyaya meyilli adamlarыn baш beyninin mцяyyяn hissяlяrinin iltihabы baш verir ki, bu da beyin qabыьыnda dяyiшikliklяrя sяbяb olur. Nяticяdя kяmaьыllыьыn яlamяtlarы юzцnц gюstяrir. Burada fizioloji amillяrlя yanaшы, sosial amillяr dя bюyцk rol oynayыr. Belя insanlar цnsiyyяtdяn qaчыr, юzlяrinя qapыlыr. Belя hяyat tяrzi isя kяmaьыllыьa gяtirib чыxarыr. Alimlяr mцяyyяnlяшdirmiшlяr ki, depressiya insana tяkcя mяnяvi cяhяtdяn deyil, fiziki cяhяtdяn dя яzab verir. Ruh dцшkцnlцyцnя qapыlan insan aьrыnы daha kяskin hiss edir. Alimlяr bunu beyinin eyni hissяlяrinin hяm emosiyalara, hяm dя fiziki aьrыya cavabdeh olmasы ilя izah edirlяr.

ЧOX ИШLЯMЯK ЦRЯK-DAMAR XЯSTЯLИKLЯRИ RИSKИNИ 60 FAИZ

ARTЫRЫR Иш saьlamlыq vя insanыn cюvhяri demяkdir. Amma hяddindяn artыq iшlяmяk insan orqanizmi цчцn ciddi tяhlцkя yaradыr. Hяr gцn 10-11 saat gяrgin iшlяyяn adamlar цrяk-damar xяstяliklяri probleminin qurbanыna чevirlirlяr. 11 il яrzindя yaшы 35-lя 60 arasыnda olan 6 min nяfяr цzяrindя tяcrцbя aparmыш ingilis alimlяri bu qяnaяtя gяlmiшlяr. Alimlяr apardыqlarы tяcrцbяyя яsasяn gцndяlik iш normasыndan яlavя 3-4 saat artыq iшlяyяn шяxslяrdя цrяk-damar xяstяliklяrinя tutulma ehtimalыnыn daha yцksяk olduьunu mцяyyяn etmiшlяr. Onlar sцbut etmiшlяr ki, hяddindяn artыq iшlяmяk insanlarda цrяk-damar xяstяliklяri riskini 60 faiz artыrыr. Bu xяstяliyin geniш vцsяt almasыna az yatmaq da sяbяb olur. Hяkimlяr bu xяstяliyя tцtцlmamaq цчцn hяr gцn 7 saat iшlяmяyi vя gяrgin яmяkdяn sonra mяnalы istirahяt etmяyi mяslяhяt gюrцrlяr. Bu cцr hяyat tяrzi цrяk-damar xяstяliklяri riskinin qarшыsыnы alыr.

HЯR ИL DЦNYADA 100 MИN ADAM ИLAN SANCMASЫNDAN ЮLЦR Hяr il dцnyada яn azы 100 min adam ilan sancmasыndan юlцr. Lakin юlцmlя nяticяlяnяn bir чox hallarыn qarшыsыnы zяrяrчяkяnlяrin lazыmi mцalicя ilя tяmin olunmasы, xцsusяn antitoksinlяrdяn istifadя imkanlarыnыn yaradыlmasы yolu ilя almaq mцmkцndцr. Bunu mayыn 5-dя ilan zяhяrinя qarшы antitoksinlяrin istehsalы, paylanmasы vя onlara nяzarяt цzrя yeni rяhbяr prinsiplяri aчыqlayan Dцnya Sяhiyyя Tяшkilatы (DST) bяyan etmiшdir. DST юz saytыnda zяhяrli ilanlarыn rast gяlindiyi yerlяr, onlarыn gюrцnцшц, antitoksinlяrdяn istifadя qaydalarы vя onlarы яldя etmяk yollarы barяdя geniш informasiya yerlяшdirmiшdir. DST-nin baш direktorunun kюmяkчisi Karissa Etyen bildirmiшdir ki, bir чox юlkяlяrin zяruri antitoksinlяrdяn istifadя imkanlarы yoxdur, digяrlяri ilan zяhяrinя qarшы sыnaqdan keчirilmяyяn antitoksinlяrdяn istifadя edirlяr. Odur ki, insanlar ilan sancdыqda чox vaxt lazыmi mцalicя ala bilmirlяr". DST-nin mяlumatыna gюrя, hяr il dцnyada beш milyon adamы ilan sancыr ki, bunlarыn da 2,5 milyonu zяhяrlя baьlы olur. Tяxminяn 100 min adam юlцr, 300 minяdяk adam яlil olur. Zяhяrlяnmяnin яsas qurbanlarы tяchizatы zяif olan tibb mяntяqяlяrinя malik yoxsul kяnd icmalarыnda yaшayan uшaqlar vя fermerlяrdir.

Qapы dюyцlцr ЩЕКАЙЯ A.SАЛАМОЬЛУ

Шяki mяrkяzi rayon xяstяxanasыnыn hяkim vя tibb iшчilяrinin yaxыndan kюmяyi ilя gцn яrzindя davam edяn aksiyada 170 nяfяrя yaxыn donor iшtirak etmiшdir. Aksiyada шяhяr icra hakimiyyяti, яrazi icra nцmayяndяliklяri vя bяlяdiyyяlяrin rяhbяr vя яmяkdaшlarы, habelя sяhiyyя iшчilяri fяallыq gюstяrmiшlяr.

Toplanan qan laboratoriya mцayinяsindяn keчirildikdяn sonra Mяrkяzi Qan Bankыna tяhvil verilяcяkdir.

O, darvazanыn aralы qaldыьыnы gюrцb sevindi , qaчыb qurtulmaьыn, azad olmaьыn vaxtы чatmышdы. Sяhяr yemяyini doyunca yeyib цstцndяn su da iчdi. Taxta darvazaya tяrяf addыmladы, Яhmяd kiшinin baшы ev iшlяrinя qarышыq idi, kяnd yoluna чыxdы , цzцnц daь tяrяfя tutub getmяyя baшladы. Sevinirdi, чoxdan arzuladыьы azadlыьa чatmышdы, eшшяk kimi iшlяmяkdяn bezmiшdi. Yolda buьda yцklц юkцz arabasы ilя qarшыlaшdы, arabanыn tяkяrlяri ya yцkцn aьыrlыьыndan, ya da yaьsыzlыqdan cыrыldayыrdы. Eшшяk шцkцr etdi ki, o daha yцk altыnda deyil, azaddыr! Aьыr-aьыr, yorьun-yorьun yцrцyяn юkцzlяrя onun yazыьы gяldi. Sahibi gюrяn indi onun qaчmaьыndan xяbяr tutub onu etibarsыz, vecsiz bir mяxluq kimi qiymяtlяndirirdimi? Atasы da hяr dяfя atыn balasыnы ona gюstяrib deyяrdi ki, bax, o ata-anasыna hюrmяt edib hяmiшя onlarыn dalыyca, arxada gedir, sяnsя daim mяndяn qabaьa dцшцb шыllaqlaya-шыllaqlaya gedirsяn. Иndi Яhmяd kiшinin arxasыnca iшя getmяkdяnsя burda veyillяnirdi. Yerя palыdыn qozalarы tюkцlmцшdц, amma bu onun yemяyi deyildi, axы o donuz ki, deyil. Baшыnы qaldыrыb daьlara baxdы , hяr yer yamyaшыl idi, яsil цrяkaчan vaxtdы, baharыn яvvяli olsa da arxadakы daьыn zirvяsindяn parыldayan qalыn qarыn havasы buralarы isinmяyя qoymurdu, palanы belindя olmadыьыndan bir az цшцdц. Eшшяk bюш dayanmaqdan bilmirdi neynяsin. Aьnamaьa baшladы, atasы ona demiшdi ki, yerя uzanыb aьnamaq sцlalяmizin yaraшыьыdыr, sяn dя nяslimizdя bu яnяnяni davam etdirяrsяn, bu hяm torpaq vannasыdыr, hяm dя tяmizlikdir. Bu dяmdя azad olsa da, sahibsiz idi, tabe olmamaq яla

idisя dя yiyяsizlik pis шeydi, darыxdы, hяlя bir az qorxdu da. Kюpяk sцrцsцnя rast gяlmiшdi, tяшviшя dцшdц, ona hцcum etsяydilяr necя qorunacaqdы? Hяr ehtimala qarшы dalыnы onlara чevirdi ki, шыllaq atmaьa hazыr olsun. Bu kюpяk sцrцsцnцn яvяzinя at ilxыsы olsaydы gюydяn daш yaьardыmы? Чoxdandыr яlinя qяшяng madyan dцшmцrdц, kяnddя qatыrlarыn sayы da azalmaqda idi. Evdяn чыxmaьыn sяbяblяrindяn biri dя sahibindяn incimяyi idi. Son vaxtlar kяndlяrinя ayaq aчan яcnяbi turistlяri belindя gяzdirirdi, bu isя ona яskiklik gяlirdi, odun daшыmaq ondan min dяfя xoшdu. Sahibi onu beш manata taksi kimi istifadя edirdi. Яcnяbilяrin ona baxыb gцldцklяri bяs deyildi, hяlя minib arsыz-arsыz sцrцrdцlяr dя. Иkinci bir incimяyi шяhяrя kiшmiш aparыb satanda olmuшdu. Dostu Яhmяd kiшiyя hardansa kiшmiш alыb vermiшdi ki, satыb dolansыn. Яhmяd kiшi dя sыx yaшayыш evlяrinin arasы ilя gяzib "ay kiшmiш alan!" deyяrяk qышqыrыb mцшtяri sяslяmяk istяyirdi. Elя bu anda eшшяyin anqыrmaьы gяlib kiшinin sяsini batыrыrdы. Bunu bilяrяkdяn etmяsя dя sahibi "ay" sюzцnц deyяn kimi eшшяyin xoшagяlmяz sяsi alяmi bцrцyцrdц. Dюrdцncц dяfя Яhmяd kiшi qeyzlя ona bir чubuq vurub, "ay eшшяk, qoy bir aьыz da biz deyяk"- deyяrяk яsяblяшmiшdi. Amma bir dяfя sahibi onu юlцmdяn qurtarmышdы, qonшu kяnddяn qonaqlыqdan qayыdanda daь чayы daшmышdы. Чayы keчmяk istяyяn bir nяfяri sel aьzыna alыb eшшяklя birlikdя aparmышdы. Bu sяbяbdяn Яhmяd kiшi eшшяyi qabaьa vermяdяn юzц yerя dцшяrяk яlinя uzun bir aьac gюtцrцb чayыn dayaz yerlяrini vяlяvurd elяmяyя baшladы. Hяr iki sahildя kцkrяyяn чayыn qorxusundan adamlar durub tamaшa

edir, hяtta yцk maшыnlarыnы чaya salmaqdan ehtiyat edirdilяr. Яhmяd kiшi baшыnы qaldыranda qarшыsыnda aь saqqallы, aь чalmalы, яbalы, nurani bir kiшinin ona baxdыьыnы gюrmцшdц . Hяmin kiшi ona baшa salmышdы kы, eшшяyi burdan чaya sal vя чяpinя bu xяtlя, axarы ilя sцr vя o yamacdan чыx, qorxma dediyim kimi etsяn чayы keчяcяksяn. Яhmяd kiшi dя elя edib чayыn o tayыna чыxanda kяnd camaatы ondan niyя юzbaшыna danышdыьыnы soruшmuшdular. Tяяcъцblяnяn Яhmяd kiшi sonradan baшa dцшmцшdц ki, ona yol gюstяrib xilas edяn Xыzыr Иlyas imiш. Otlamaьa baшladы, yadыna o saat Яhmяd kiшi dцшdц gюrяn indi o da nahar edirmi? Baшa dцшmцrdц ki sahibi niyя ot yemir? Axы onun diшlяrinin dцzцmц яt yeyяnlяrя yox, ot yeyяnlяrя aid idi, яsnяyяndя gюrmцшdц. Onda heysiyyatыna тoxunmuшdu ki , яsnяyяndя яli ilя aьzыnы niyя tutmur? Ya bu onun xasiyyяti idi , ya da eшшяk olduьu цчцn onu saymыrdы, bяlkя dя bюyцk, nцfцzlц adamlarыn yanыnda mяdяniyyяt gюstяrib яli ilя aьzыnы юrtцrdц. Fяrяhlяndirici iшlяri yadыna salыb юzцnя toxtaqlыq vermяk istяdi, onun цч adы vardы, bяxtяvяrdi. Amma iki adы чox da xюшuna gяlmirdi , ona "eшшяk " vя "uzunqulaq" deyяndя acыьы tuturdu, "ulaq" deyяndя isя xoшlanыrdы. Axшam dцшцrdц вя о daьdakы meшяliyя baxыb vahimяlяnirdi. Hяm qorxudan , hяm dя susuzluqdan qыrtlaьы qurumuшdu, evя qayыtmaq lazыmdы, daha gecdi. Kяndin kяnarыnda bir evin qabaьыnda ayaq saxladы, bu ev lяnяtlяnmiш ev idi, bu mцlkdяn nяsilbяnяsil bir nяfяr dя olsun xoшbяxt adam чыxmamышdы. (Арды вар)


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 30

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.30

05-08 (71-74), Май-Август 2010

QЯДР ЭЕЪЯСИНИ РАМ АЗАНЫН АХЫРЫНЪЫ ОН ЭЦНЦНДЯКИ ТЯК РЯГЯМ ЛИ ЭЕЪЯЛЯРИНДЯ АХТАРМАГ ЛАЗЫМДЫР

Азяр НАФИЙЕВ Он ики айын султаны, мцгяддяс Рамазан айы щаггында охуъуларымыза ятрафлы мялумат вермяк мягсядиля илащиййатчы, Dini Qurumlarla Иш цzrя Dюvlяt Komitяsinin Шimal-Qяrb bюlgяsi цzrя шюbяsinin baш mяslяhяtчisi Азяр Нафийевя мцраъият етмяйи гярара алдыг.

lik etmяk hisslяrini inkiшaf etdirir. Oruc hяm dя insana nemяtlяrin qiymяtini юyrяdir, yяni oruc tutarkяn dцnya nemяtlяrindяn uzaq qalaraq onlarыn dяyяrini daha da yaxшы anlamaьa чalышыrыq. Bu da insana hяmin nemяtlяri qorumaьa vя o nemяtlяri bяxш edяn Allaha шцkцr etmяyi юyrяdir. - Kimlяr oruc tut-

Ъянаб Нафийев, яввялъя охуъуларымыза Ramazan orucu haqqыnda bir az mяlumat verяrdiniz. - Oruc Иslam dininin beш яsas шяrtindяn biridir. Bu ibadяt insanlarы dцnyada pis яmяllяrdяn чяkindirmяklя yanaшы, gцnahlarыn baьышlanmasыna vяsilя olur. Oruclu insan mцяyyяn mцddяtdя maddi vя mяnяvi istяklяrinя hakim olmaqla, bu duyьularыnы цlvi hisslяrlя яvяz edir. Ramazan ayыnda oruc tutmaq Allah Tяala tяrяfindяn mцsяlmanlara hicrяtin ikinci ili (624-cц ildя), Шaban ayыnda vacib buyurulmuшdur. Ayяdя belя bildirilir: "Ey iman gяtirяnlяr! Oruc tutmaq sizdяn яvvяlki цmmяtlяrя vacib edildiyi kimi, sizя dя vacib edildi ki, (bunun vasitяsilя) siz pis яmяllяrdяn чяkinяsiniz!" (яlBяqяrя, 183). "Oruc" sюzц яrяb dilindя "savm" kяlmяsilя ifadя edilmiшdir vя lцьяvi mяnasы "юzцnц qorumaq", "nяfsinя hakim olmaq" demяkdir. Dini termin kimi isя gцn чыxandan gцn batanadяk yemяk iчmяkdяn vя cinsi яlaqяdяn uzaq olmaq demяkdir. Иnsan oruc tutmaqla Allaha olan sevgisini vя mяhяbbяtini ifadя edir. Oruc insana Allahы xatыrladыr, mяsuliyyяt issini artыrыr. Qяlbi pis duyьu vя dцшцncяlяrdяn tяmizlяyir, baшqalarыna zяrяr vermяkdяn чяkindirir. Иnsana яn gюzяl яxlaqi davranышlar aшыlayaraq dili yalan vя чirkin sюz sюylяmяkdяn, яllяri pis iшlяr gюrmяkdяn qoruyur. Иnsanda mяrhяmяt vя baшqalarыna kюmяk-

malыdыrlar? - Ramazan ayыnda oruc tutmaq, hяddi-buluь чaьыna чatmыш, aьыllы mцsяlman kiшi vя qadыna vacib (fяrz) buyurulmuшdur. Lakin qadыnlar zahыlыq dюvrцndя vя bяzi haлlarыnda oruc tutmaz vя namaz qыlmazlar. Bu hallar bitdikdяn sonra namaz istiсna olmaqla, tutmadыqlarы oruclarы qяza edяrlяr. Yяni gцnя-gцn oruc tutarlar. - Kimlяr oruc tutmaya bilяr? Цzrsцz sяbяbdяn Ramazanda oruc tutmamaq

gцnahdыr vя kяffarяsi (cяzasы) vardыr. Lakin bir kimsя xяstяlik, sяfяr, mяcburiyyяt, hamilяlik, яmzikli olmaq, шiddяtli aclыq, susuzluq vя yaшlыlыq sяbяbilя Ramazan orucunu tutmaya vя baшlamыш orucu poza bilяr. Oruc tutmaьa gцcц чatmayan яldяn dцшmцш, yaшlы vя saьaлmaьыna цmid kяsilmiш xяstяlяr Ramazan ayыnыn hяr gцnц цчцn fidyя verirlяr. Fidyя, eynilя fitrяnin miqdarы qяdяrdir. Fidyяlяr bir nяfяrя verilя bildiyi kimi bir neчя yoxsula verilя bilяr. Ramazanda niyyяt edilяrяk tutulmuш oruc цzrlц sяbябdяn pozularsa, yenidяn gцnbяgцn tutulmalыdыr. Ancaq tutulmuш orucun bilяrяkdяn, цzrsцz olaraq pozulmasы kяffarяti zяruri edяr (yяni bir gцnцn яvяzinя, iki ay vя ya almыш gцn oruc tutulmalыdыr). - Obaшdanlыqda (sahurda) qalxыb yemяk yemяk шяrtdir? Obaшdanlыqda (sahurda) qalxыb yemяk yemяk mцstяhab (bяyяnilяn) яmяllяrdяn sayыlыr. Peyьяmbяrimiz bununla baьlы belя buyurmuшdur: "Sahurda yemяk yeyin, чцnki onda bяrяkяt vardыr". Obaшdanlыq yemяyi oruc tutana aclыьa dюzmяk цчцn gцc verir. Hяm dя bu vaxt dualarыn

Gцnortadan sonra isя niyyяt etmяk olmaz. - Orucun insan saьlamlыьыna mцstяsna faydalarы haqda da danышыlыr. Bu barяdя nя deyя bilяrsiniz? - Bu haqda hяkimlяr daha doьru mяlumatlar verя bilяrlяr. Ancaq bu mюvzu ilя baьlы Hяzrяt Mяhяmmяd (s) peyьяmbяrin hяdislяrindя dя bu mяsяlяyя yer veрilib. Hяdislяrin birindя buyurulur ki, "Oruc tutun ki, saьlam olasыnыz." Bundan baшqa alimlяr orucun saьlamlыq baxыmыndan faydalы olmasыnы deyirlяr. Hяtta Nobel Tibb mцkafatы qazanmыш fransыz alimi Aleksi Karel dя buna diqqяt чяkяrяk belя demiшdir: "Ramazan ayыnda bяdяndя yыьыlmыш maddяlяr iшlяnir, sonradan onlarыn yerinя yenilяri яmяlя gяlir, belяliklя vцcud tяmizlяnir. Oruc, saьlamlыq baxыmыndan чox faydalыdыr." - Oruc tutmaьыn baшqa hansы faydalarы var? - Oruc tutmaq insana sяbirli olmaьы, чяtinliklяr qarшыsыnda dюzцmlц vя tяmkinli olmaьы юyrяdir. Oruc sayяsindя mцяyyяn mцddяt aclыьa vяrdiш etmiш insan hяйatdakы чяtinliklяrя qarшы sяbirli olaraq, sыxыntыlara qatlanыr, яzmli vя

qяbul olunduьuna dair hяdislяr mюvcuddur. - Orucun qяbul olunmasы цчцn nя etmяk lazыmdыr? Orucun qяbul olunmasы цчцn яvvяlcя niyyяt etmяk lazыmdыr vя sыrf Allah rizasы цчцn oruc tutmaq lazыmdыr. Niyyяtsiz oruc mяqbul deyildir. Oruca obaшdanlыqdan vя ya axшamdan quшluq vaxtыnadяk (sabah tezdяn gцnortayadяk) niyyяt edilя bilяr. Obaшdan qalxmaq istяmяyяn шяxs axшamdan sabahыn orucunu, obaшdan qalxaraq niyyяt etmяyi unudan isя gцnortayadяk niyyяt edя bilяr.

mцbariz olur. Eyni zamanda insan oruc sayяsindя nяfsinя hakim olaraq шeytana tabe olmadыьы цчцn dя шeytanыn яli-qolu baьlanыr vя tяsirsiz hala gяlir vя belяliklя dя pis яmяllяrdяn uzaq olur. - Bu ayda gюrцlяn yaxшы яmяllяrin qarшыlыьыnыn digяr aylara nisbяtяn qat-qat verilяcяyini deyirlяr. Bu haqda nя deyя bilяrsiniz? - Uca Allah bяndяlяrinin edяcяyi hяr ibadяt vя gюzяl яmяli yeddi yцz misli qяdяr mцkafatlandыracaьыnы Qurani-Kяrimdя vяd etmiшdir. Bir qцdsi hяdisdя dя belя

"Яlilik, ancaq sayыlmaz deyilik!" Mяlumat цчцn bildirmяk istяyirik ki, Gяnclяrin Иnkiшaf Mяrkяzi Avropa Gяnclяr Fondunun maliyyя dяstяyi ilя maliyyяlяшdirilяn "Яlilik, ancaq sayыlmaz deyilik!" layihяsinя may ayыnыn avvяlindяn start vermiшdir. Layihя Шяki, Zaqatala, Balakяn, Oьuz vя Qяbяlя rayonlarыnы яhatя edir. Layihяnin birinci hissяsi baшa чatыb vя tяшkilatыn mяtbuat xidmяti KИV цчцn layihя haqqыnda informasiya vermяk mяqsяdilя tяdbir tяшkil etdi. Tяdbirdя mцюtяlif KИV nцmayяndяlяri, ictimai birliklяr vя gяnclяr tяшkilatlarы iшtirak edirdilяr. Lyihяni giriш sюzц ilя aчan layihяnin koordinatoru Arif Иsmayыlov bildirdi ki, цmumi hazыrlыq prosesindяn sonra may ayыnыn цчцncц hяftяsi layihя чяrчivяsindя adlarы чяkilяn rayonlardan цmumi sayы 30 nяfяr olmaqla, яlil gяnclяr цчцn Шяki шяhяrindя regional tяlim kursu tяшkil olunmuшdur. 6 gцn mцddяtindя davam edяn tяlim kursun яsas mяqsяdi qarшыdan gяlяn parlament seчkilяrindя яlil gяnclяrin seчk-

ilяrdя aktiv iшtirakыnы tяmin etmяk mяqsяdilя respublikada ilk dяfя яlil gяnclяrdяn ibarяt seчki mцшahidячi qrupu yaratmaqdыr. Layihя hяmчinin bu gяnclяrin cяmiyyяtя inteqrasiyasыna hяdяflяnib. Яlil gяnclяrin seчkilяrdя aktiv iшtirakы hяmчinin onlarыn cяmiyyяtя inteqrasiyasы цчцn stimul yaratmыш olur. Layihяnin ikinci hissяsi hazыrlыq mяrhяlяsindяdir. Bu hissяdя hяmчinin yuxarыda adlarы чяkilяn rayonlarda яlil gяnclяrlя, MSK цzvlяri ilя gюrцшlяr nяzяrdя tutulub. Bu gюrцшlяrdя яsas diqqяt яlil gяnclяrin cяmiyyяtя inteqrasiyasы metodlarыna, MSK цzvlяrinin vя яlil gяnclяrin seчki hцquqlarы ilя tanышlыьы vя maariflяndirmяsinя ayrыlacaq. Gюrцшlяrdяn sonra media kampaniyanыn keчirilmяsi planlaшdыrыlыr. Bu kampaniyaya yerli radio vя telekanallar cяlb olunacaq. Kampaniya чяrчivяsindя bir neчя ictimai tanыtыm maariflяndirici reklam чarxlarыn чяkilmяsi nяzяrdя tutulub.

deyilir: "Oruc mяnim цчцndцr, mцkafatыnы da mяn verяcяm",buyurmaqla oruclunun mцkafatыnыn daha чox olacaьыna iшarя etmiшdir. Hz.Peyьяmbяr (s) isя bir hяdisindя orulunun "Rяyyan" qapыsыndan Cяnnяtя daxil olacaьыnы mцjdяlяmiшdir. Ramazan ayыnы yaшamaьa hяm ruhla, hяm dя qяlblя niyyяt etmяk lazыmdыr. Yяni bundan mяqsяdimiz niyyяtimizi dцzgцn mцяyyяnlяшdirяrяk Ramazanы yaшamaqdыr. Burada oruc tutmaq цчцn яsas olan niyyяtdяn sюhbяt getmir. Яsasы Allahыn razыlыьыnы qazanmaq olan niyyяti nяzяrdя tuturuq. Hz. Peyьяmbяr: "Яmяllяr niyyяtlяrя gюrя dяyяrlяndirilir. Hamыya niyyяt etdiyi шey verilяcяkdir", - buyurur. Elя isя яmяlin hяqiqi dяyяri icra edяnin niyyяtindя gizlidir. Rяsulullahыn (s) "Mюminin niyyяti яmяlindяn xeyirlidir..." hяdisi bu hяqiqяti vurьulayыr. Yяni яsas mяsяlя niyyяtin sяmimi vя gюzяl olmasыdыr. Elя isя Ramazanda niyyяtlяrimizi dцzяltmяliyik ki, vяrdiшlяrimiz ibadяtlяrя чevrilsin. Ziyafяtlяrimiz, ziyarяtlяrimiz ibadяt olsun. Dolayыsы ilя hяr bir шeyi Allah цчцn almalы, Allah цчцn vermяli, Allah цчцn ehsan etmяli, Allah цчцn oxumalы, Allah цчцn qыlmalыyыq... Qыsasы, hяr iшdя Allahыn razыlыьы nяzяrя alыnmalыdыr. - Qяdr gecяsi haqqыnda da bir az mяlumat verяrdiniz. - Qяdr gecяsi QuraniKяrimin nazil olmaьa baшladыьы, Cяbrail (я) ilя birlikdя digяr mяlяklяrin talelяri icra etmяk цчцn dцnyaya gяldiyi, min aydan daha xeyirli olan mцqяddяs vя fяzilяtli bir gecяdir. Qurani-Kяrimdя bu gecяnin fяzilяtini bildirяn mцstяqil bir surя var. Bu surяdя Uca Rяbbimiz belя buyurur: "Hяqiqяtяn, Biz onu (Quranы) Qяdr gecяsi nazil etdik! Sяn nя bilirsяn ki, Qяdr gecяsi nяdir?! Qяdr gecяsi min aydan daha xeyirlidir! O gecя mяlяklяr vя ruh (Cяbrail) Rяbbinin izni ilя hяr bir iшdяn dolayы yerя enяrlяr. O gecя dan yeri sюkцlяnя kimi salamatlыqdыr!" (Qяdr surяsi, 97/1-5). Qяdr gecяsinin Ramazan ayыnыn hansы gecяsi olmasы haqqыnda mцxtяlif fikirlяr ortaya atыlmышdыr. Alimlяrin яksяriyyяti, hяmin gecяnin Ramazan ayыnыn iyirmi yeddinci gecяsi olduьunu ifadя edirlяr. Hz.Peyьяmbяr: "Siz Qяdr gecяsini Ramazanыn axыrыncы on gцnцndяki tяk rяqяmli gecяlяrindя axtarыn!", - buyurmuшdur. - Вахт тапыб бизи марагландыран суллары ъавабландырдыьыныз цчцн сизя дярин миннятдарлыьымызы билдиририк вя бцтцн охуъуларымыз адындан сизи мцгяддяс Рамазан айы мцнасибятиля тябрик едирик.

Сющбятляшди: Мурад НЯБИБЯЙОВ

Layihяnin цmumilikdя beш ay mцddяtindя yekunlaшmasы planlaшdыrыlыr. Tяdbirdя iшtirak edяn yerli QHT nцmayяndяlяri, aktiv gяnclяr vя sяlahiyyяtli шяxslяr чыxыш edяrяk layihя haqqыnda rяy vя tяkliflяrinin bildirdilяr. Яsasяn яlil gяnclяrin cяmiyyяtя inteqrasiyasыnda bu tipli layihяlяrin vacibliyi, яlil gяnclяrin layihяlяrdя birbaшa iшtirakы vя mяhz gяnclяrin юz яlil hяmyaшыdlarыы diqqяtя alaraq bele layihяlяr iшlяmяsi qeyd olundu. Gяnclяrin чixышыnda qeyd olundu ki, bu tipli layihяlяr яlil hяmyaшыdlarыmыzы daha yaxыndan anlamaьa vя yardыmчы olmaьa kюmяk edir vя bu cцr layihяlяrin onlar цчцn яhяmiyyяti bюyцkdцr. Digяr qonaqlarыn чыxышыndan sonra yerli vя beynяlxalq tяlimчi ekspertlrя layihя barяdя юz fikirlяrini bildirdilяr. Sonda sюz yeindяn layihя koordinatoru Arif ismayыlova sюz verildi. Layihя koordinatoru tяdbirdя iшtirak etdiklяri цчцn iшtirakчыlara юz tяшяkkцrцnц bildirdi vя davamlы olaraq bu tipli press konfranslar tяшkil edяcяklяrini bildirdi.

-

Иdrak NЯЪЯФОВ, Gяnclяrin Иnkiшaf Mяrkяzinin Mяtbuat xidmяtinin rяhbяri


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 31

05-08 (71-74), Май-Август 2010

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.31

ИШЫЬЫ СЮНМЦШ ЗИЙАЛЫЛАР ЯДИЛ ХАН романы, 3-ъц фясил, 5-ъи щисся

Акиф САЛАМОЬЛУ

(Яввяли ютян сайымызда) Рясул киши ариф адамды, гонаглара бахмадан изащ едирмиш кими диллянди: - Яминя ханымын атасы иля дост олмушам. Халы-халча ишиндя сярраф иди, мяня дя сонрадан чох шейи о юйрятди. Евляриня эедиб эялирдим, эюрдцм гызы башыашаьы, тярбийяли ушагдыр. Буну он дюрд йашы оларкян атасындан хащиш едиб алдым. Мяни оьлу кими севирди. Сюзцму йеря салмады. Чох эюзял инсандыр, биръя гцсуру вар щюзякидир. Сонунъу сюзц гонаглар анламайыб бир-биринин цзцня бахдылар. - Щя, баьышлайын бакылы лящъясиндя дедим, йяни ялиня цч дяня габ алса онлардан бирини салыб сындыраъаг. Башга ишляриндян разыйам, евиня щяр эцн беш-алты гонаг эялся инъимяз, даралмаз. Ряшидин ахшама гядяр вахты чохду, она эюря булвара, музейя вя башга эязмяли йерляря дя баш чякдиляр. О, ахшама гядяр мцшащидясиндян беля гянаятя эялмишди ки, пайтахт щяля дя онун миллятиня там мяхсус дейилдир. Шящяр мяркязиндя ян эюзял биналарда щяля дя башга миллятлярин нцмайяндяляри айрыъа мянзиллярдя ращат йашадыглары щалда Рясул дайы цмуми, сычовуллу щяйятдя беш няфяр аиля цзвц иля бирликдя юмцр чцрцдцрдц. Йадына 1919-ъу илдя йазылмыш "Азярбайъан" шериня индики ъаванларын гошдуьу нязиря дцшдц: Бакыда евляр уъалыр Ичиндя руслар гоъалыр Оьлун, гызын чюлдя чалыр Азярбайъан, Азярбайъан. Доьруданмы Бакы милйончуларынын газандыгларына щарам гарышмыш ки, онларын уъалтдыглары дябдябяли биналарын эениш мянзилляриндя бир няфяр дя ясил тцрк оьлу йашамыр. Инди пянъярялярдян вя бязякли ейванлардан сифяти гырышмыш, ялайаьы, боьазы бцрцшмцш йящуди, ермяни вя рус гоъалары Бакынын мяркязи, издищамлы кцчяляриня ращатъа тамаша едирдиляр. Ряшид эюрцрдц ки, диэяр миллятляр бурада тцрклярдян даща фираван йашайырлар. Бу биналарда йашамаьа щцгугу оланлар ися узаг Сибирдя донуб юлцрдцляр. Ряшидин эюрдцкляри вя фящм етдикляри ону сарсытмышды, ахшам дямирйол ваьзалына эедяндя бикеф иди. Рясул дайы билирди ки, онлары пис гаршыламайыб ки, наразы галсынлар, йягин шяхси мясяляляридир. Она эюря галанлара ящямиййят вермядян баъысы гызынын алнындан вя сачларындан юпяряк: - Баъыма вя баъыоьлу Сялимя чохлу саламлар сюйля. Де ки, вахтыдыр, гыз тапыб евлянсин, эеъикся олаъаг бизим тайымыз. Ряшид бу сюзц юзцня дя эютцрдц: - Дцнйа йаман гарышыб, щеч мяслящят билмирям.

- Инсанлар мцщарибялярдя эцлля йаьышы алтында евлянибляр, щяйат давам етмялидир. Бу арада Бахшяли яфянди сющбятя гошулду: - Сяди Ширази дейиб ки, "Кимдя варса кишилик, мцтляг о арвад алаъаг". - Сяди Ширази юзцня бахан киши олуб, дейирляр щарда отурсайды гаршысында гызыл эцл олмалыймыш, - дейя Ряшид мювзуну тамамлады. Эеъя йарысы олдуьуна бахмайараг дямирйол ваьзалында ъамаат гарышга кими гайнайырды, амма чоху кядярли, ялямли, гайьылы эюрцнцрдц. Арабачыларын вя гарачыларын ялиндян йеримяк олмурду, дилянчиляр дя чох иди. Ряшидин цзцндяки ифадяни охуйан олсайды о щцзн йериня башсаьлыьы вермяйя эялян адамлара охшайырды. Га-

амма изн вер йа дайым бизя эяляндя, йа мян онлара эедяндя ону тахым, Рясул дайым беля шейлярдя инъя рущлудур, бирдян инъийяр. - Йахшы, язизим, бу гайдада олар. Редаксийайа гайыдандан сонра эянъ мцхбир щеч билмирди ня йазсын, кяскин йазылар горхулудур, ади хябярляр ися онун цряйинъя дейилди. Бош дайанмаг да адамы яталятя апарыр. Баш вермиш бир хябяри гялямя алды: "Бир кассир шящяр банкындан пул эютцрцб колхозчулара пул пайламаг цчцн Баш Эюйнцк кяндиня эедирмиш. Бир вяфалы ити дя вармыш вя ону даим мцшайият вя мцщафизя едирмиш. Ит архада атын далыйъа гачанда эюрцр ки, пул чантасы йеря дцшдц. Ит ъялд габаьа сычрайыб атын габаьыны кясир вя бяркдян щц-

мяни мятбяхинин тяртиб едилмясиня эизли эюстяриш вермишди. О вахт бизим йемякляри, о ъцмлядян долманы да о сийащыйа салмаг истямишдиляр. "Долмаг", "долдурмаг" тцрк сюзцдцр, йохса сиз сюзляримизи дя юзялляшдирмяк истяйирсиниз? - Эял, мцбащися етмяйяк, бураны мцнасиб билмирсинизся, ахшам евя эялин башга йемяк биширярям. Йахшы габан басдырмасы дцзялдярям, бармагларынызы йалайарсыныз ща. - Пейьямбяримиз донуз яти йемяйи бизя гадаьан едиб, зира бу ят инсан ятиня йахын олдуьундан гадаьа ясаслыдыр. Гуранын ачылмамыш сирляри щяля чохдур. Эюрцрсцнцзмц, инсанлар йемякляриня эюря дя сифятляри дяйишир, она уйьунлашыр. Дцйц йейян халглар уъабой олмазлар, дяниз кяна-

Кющня Бакы, Дямир йол ваьзалы тарын фити ешидилди, дартынараг йорьун щалда иряли эетмяк истяйян гатары орта бойлу, долу бядянли, мяналы бахышлы, гайьыкеш бир дайы йола салырды. Бялкя дя бу эцн, бу ваьзалда ян чох севинъли анлары йашайан бу дайы иди. О севинирди ки, истякли баъысы гызы ляйагятли, мярифятли, бир адамла щяйат гуруб. Сяриййя дя дайысынын мящряманя бахышларына бахыб дцшцнцрдц ки, яъяба, ейни ата вя анадан мцхтялиф хасиййятли адамлар неъя доьулур? Сейид дайысы анъаг юзц цчцн йашайан, биэаня бир киши олдуьу щалда Рясул дайысы аиляъанлы, гощумъанлы, фядаи иди. Юзц кими дя щяйат йолдашы тапмышды. Рясул дайысынын мящряманя бахышлары алтында гатар узаглашырды. Сяриййя сон анда диггят йетириб эюрдц ки, дайысынын ири эюзляри йашла долуб. Гатар тярпяняндян аз сонра Сяриййя яриня эизлинъя пычылдады: - Дайым мяня той пайы верди, дейир Грозныдан эяля билмядим, цзцрлц щесаб еля. Гатара миняндя овъума гызыл зянъирли бир тцрк лиряси басды, даща гымылдана билмядим. - Инди ону бойнундан ачаъагсан? Сяриййя Ряшидин гысганълыьыны анлады, ону бойнуна салсайды шякилли медалйона йер галмайаъагды. - Билирсян ки, бу медалйон евляняндян сонра бир ан да бойнумдан ачылмайыб,

рцб ишаря вермяк истяйир. Кассир ишин ня йердя олдуьуну баша дцшмцр вя итя аъыгланыр. Лакин ит ял чякмир, даща щиддятля щцрцр, ат щцркцр, кассир щирслянир. Нювбяти дяфя ит щцряндя сащиби ону гырманъла бярк вурур. Гырманъ итин башына дяйдийиндян аьыр зярбядян зинэилдяйяряк эери дюнцр. Кассир мянзил башына чатанда эюрцр пул чантасы йохдур, айылыр, баша дцшцр ки, вяфалы ити она хябярдарлыг едирмиш. Тез эери дюнцр, аты дюрднала эялдийи йола чапыр. Ашаьы Эюйнцк йолунун аьзында итинин башыны пул чантасынын цстцня гойуб ъан вердийини эюрцр". Хябяри макинада чап едян катибя Ряшидля йахындан таныш олмаг истяйирди. Наз-гямзясини ишя салыб ону сясляди: - Ряшид бяй, материалыныз щазырдыр, башга йазыныз вармы? - Йохдур - дейяряк узаглашмаг истяйяркян Анащид ону яйляди: - Нечя айдыр бир йердя ишляйирик, щяля ямялли-башлы таныш олмамышыг. Бялкя бу эцн нащары бирликдя едяк, яла ермяни долмасы биширмишям, ъамыш гатыьы да вар. - Долма ня вахтдан сизин олуб? - Еля дцнйа йаранандан. - Щявва да ермянидир? - Ня билим, матаь*, амма долманы билирям. - Гулаг ас, Анащид, 1930-ъу илдя сизин Микойан ер-

рында йашайан халглар ися фарфорла чох гидаландыгларындан рянэляри тцнд олмаз: аь, сарышын вя кцрян оларлар. Юзляри дя щипноз тясириня тез дцшярляр. Анащид цздя юзцнц мещрибан эюстярся дя дахилян гайнайырды. Доьрудан да бу оьлан щипноза дцшмяк истямирди. О, ачыг йахасыны бир аз да габаьа верди. Йери аь, цстц гырмызы хырда сяпмяли назик кофтасынын алтындан дюшляринин йарысы эюрсянирди. Цзцнцн тябяссцмцнц бир аз да артырды: - Демяли ахшам эялирсиниз. - Бяс ярин щардадыр? Евдя олаъаг? - Йох, ъаным, езамиййятдядир. - Онда йох, башга вахт бахарыг. - Горхдун? Ряшид Анащидин ясил ниййятини щяля инди баша дцшдц, цряйиндя юзцнцн садялювщлцйцня эцлдц. О, щеч вахт Сяриййяйя хяйанят етмязди, бу гадынын мярамы ня иди эюрясян? Ъисмани щяззми, йохса ондан да цстцн мараглар? Эуйа садяъя яриня хяйанятин архасында "Анащидин даща эцълц щийляси, мякри дурмурму? Ряшид йазылмыш вярягляри ялиндя дястяляйиб ону охуйурмуш кими деди: - Сядагятли кишиляр хасиййятиня эюря дейил, миллиййятиня эюря сечилир Анащид ъцмлянин мянасыны дярщал анламадыьы цчцн

эюзлярини дюйдц. Ряшидся отаьына гайытды. Онлары эцдян Оруъ йеня иш йолдашына мяслящят верди ки, бу гыздан узаг дурсун. Евя бикеф дюнян Ряшиди гапы аьзында никбин щяйат йолдашы гаршылады. Яри яэяр ишдян евя дилхор вя пяришан эялярдися Сяриййя ону бащар вахты щя-йятдяки чичяклярин вя гызыл-эцллярин йанына эятиряр, йай, па-йыз вахты бар вермиш аьаъларын алтына апарар, гыш вахты ися онун нязяр-диггятини йа гар алтында будаглары азъа яйилмиш наьылвари аьаълара йюнялдяр, йа да айнабяндляриндян ачыг-айдын эюрцнян даьлара мящяббятля тамаша етмяйя тящрик едярди. Юзц дя бунлары еля мящарятля, ляззятля ширинликля тярифлярди ки, журналист оьлан щяким гызын щяйати бахышларына гялбиндя "афярин!" дейярди. Бязян публисистик йазыларындакы инъя дуйьулары онун сюзляриндян эютцрярди. Бу эцн дя беля олду. Лакин Ряшиди щеч ня овутмурду, ичиндя бир бошлуг йаранмышды, ону истядийи кими йазмаьа гоймурдулар, йазыларыны сюзбясюз охуйуб чапдан сахлайырдылар. Мяъбур едирдиляр ки, гурбаьа кими аьзына су алыб суссун. Щирсини билмирди щара тюксцн, ялиня балта алды, асмаьы тяряфдя галагланмыш одун кютцкляриня йахынлашды, онлары парчаламаьа башлады. Ики щямлядян сонра одунун талашасы ялиня батды, уфулдады. Кянардан сейр едян щяйат йолдашы тез евя гачыб йод вя тянзиф эятирди: - Ряшид, бу сянлик дейил, гялямля балта арасында эюр ня гядяр фярг вар. - Йазмаьа гойурлар ки? Щяр щансы бир йердя сюзцн кечмяся сюзцнц дяйишмя, йерини дяйиш - дейибляр. - Пешяни дяйишмяк истяйирсян? - Бцтцн инсанларын щяйатында тярягги вя тяняззцл баланс йарадырлар. Онларын ъцзи бир щиссяси бу балансдан мящрумдурлар. Мян инди тяняззцлдяйям. Сяриййя еля анлады ки, Ряшид ювлады олмадыьына эюря рущ дцшкцнлцйцня тутулуб. Амма йеня ону щякимя эюндярмяйя игтидары чатмады, бирдян гялби синар. Щяр икиси бири-биринин цзцня бахыб зорла эцлцмсямяйя чалышды. Инсан щяйатда чох язаб чякдийи цчцн эцлцшц иъад едиб. Зейналабдин киши баггал дцканындан эялирди. Щямишя тямкинли, аьайана олан бу киши дя юзбашына дейинмякдян юзцнц сахлайа билмирди: - Гиймятляр дурмадан артыр, беля дя базар олар? ______________________ * матаь - язизим (ермяниъя)

О ХУ Ъ УЛ А РЫ Н Н ЯЗ Я РИ НЯ ! “ЯДИЛ ХАН” китабы артыг чапдан чыхмыш вя Шякидя сатыша бурахылмышдыр. Китабы Бяхтийар Ващабзадя адына паркдакы “Планет” дяфтярхана лявазиматы маьазасындан (10 сайлы орта мяктябля цзбяцз) алмаг олар.


newspaper.Municipality Sheki.No 05-08.2010:Layout 1 20.10.2010 14:44 Page 32

ДИГГЯТ!

ШЯКИ

ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ:

http://sheki-municipality.narod.ru http://belediyye.io.ua http://shekitehsili.tk http://karabagh.azersayt.com http://sheki.io.ua

БЯЛЯДИЙЙЯСИ 05-08 (71-74), Май-Август 2010

ЭЦНДЯЛИК ХЯБЯРЛЯР САЙТЫМЫЗ:

Гиймяти: 60 гяпик

Й ЙЕ ЕН НИ И К КИ ИТ ТА АБ Б Шяки Реэионал Елми Мяркязинин тяшяббцсц вя ямяйи иля щазырланмыш “ДАЩИЛЯРИН ЮМЦР ЙОЛУ” китабында алимлярин щяйатындан данышылыр. Китабдакы тяръцмейищал йазыларынын яксяриййяти 1983-ъц илдя Москвада няшр олунмуш “Совет алимляри” китабындан эютцрцляряк тяръцмя едился дя, юз кяшфляри вя елми наилиййятляри иля бцтцн дцнйада ад газанмыш бир сыра мяшщур Азярбайъан алимляри щаггында мягаляляр дя ясяря дахил едилиб.

http://nukha.tk

Vяtяndaшlarыn nяzяrinя! Мялумат цчцн билдиририк ки, Азярбайъан Республикасы Президетинин “Ядлиййя органларынын инкишафы щагында” Фярманына уйьун олараг реэионал ядлиййя шюбяляринин йарадылмасынын балыъа мягсяди йерли ядлиййя органларынын мцраъият етмяк имканларынын асанлашдырылмасы, бялядиййялярин фяалиййятиня инзибати нязарятин сямярясинин артырылмасындан ибарятдир. Шяки реэионал ядлиййя шюбясинин ярази йурисдиксийасына Балакян, Загатала, Гах, Шяки, Оьуз вя Гябяля районлары аиддир.

Йерли ядлиййя гурумларынын (район гейдиййат шюбяляри, нотариат конторлары, мящкямя иърачылары хидмяти) вя бялядиййялярин фяалиййяти иля баьлы Шяки реэионал ядлиййя шюбясиня мцраъият олуна биляр. Ейни заманда билдиририк ки, Azяrbay-can Respublikasы Prezidentinin 15.09.2008-ci il tarixli Sяrяncamы ilя tяsdiq edilmiш "2008-2015-ci illяrdя Azяrbaycan Respublikasыnda yoxsulluьun azaldыlmasы vя davamlы inkiшaf Dюvlяt Proqramы"nдa яhaliyя, xцsusilя onun aztяminatlы tяbяqяsinя pulsuz hцquqi yardыmыn gюstяrilmяsi vя onlarыn maariflяndirilmяsi mяqsяdilя bюlgяlяrdя hцquqi mяslяhяt xidmяtlяri mяrkяzlяrinin yaradыlmasы nяzяrdя tutulmuшdur. Бу мяркязлярин тяшкил олунуб там фяалиййятя башламасынадяк щямин ишлярин щяйата кечирилмяси Azяrbaycan Respublikasы Яdliyyя Nazirliyiнин рящбярлийи тяряфиндян реэионал ядлиййя шюбяляриня щяваля едилдийиня эюря ящалинин гейд олунан тябягяси щцгуги йардымла баьлы Шяки реэионал ядлиййя шюбясиня мцраъият едя биляр.

Китабын тяртибчиляри Шяки Реэионал Елми Мяркязинин директору, эеолоэийа-минералоэийа елмляри доктору, профессор Зякяриййя Ялизадя вя щямин мяркязин елми катиби, мемарлыг намизяди Ирадя Рювшяндир. Китабда Азярбайъанын дунйа мигйасында танынмыш алимляри ЛЦТФИ ЗАДЯ, ЩЯСЯН АБДУЛЛАЙЕВ, ЙУСИФ МЯММЯДЯЛИЙЕВ, АЗАД МИРЗЯЪАНЗАДЯ вя диэяр совет дюврцнцн алимляри щаггында чох мараглы мягаляляр ишыг цзц эюрмцшдцр.

Шяki Рegional Яdliyyя Шюbяsinin цnvanы вя телефонлары: Шяki шяhяri, AZ-5500, 20 Йанвар кцчяси 94. Telefon: (0177) 4-32-18. Факс: (0177) 4-34-48.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки шящяри, Баьбанлар кцчяси, ев 84 цнванда йашайан Абдулрящманов Чинэиз Умудвар оьлунун адына верилмиш: 1. Шяхсиййят вясигяси; 2. Сцрцъцлцк вясигяси; 3. Бейнялхалг Банкын сосиал йардым карты; 4. 34 БА 842 Дювлят нюмря нишанлы автомобиля аид Етибарнамя вя 5. 34 БА 842 Дювлят нюмря нишанлы автомобилин техники паспорту итдийи цчцн етибарсыз щесаб олунур. Русийа Федерасийасы, Йарославл вилайяти, Переслав районунун Григорово кяндиндя Набережнайа кцчяси, ев 69 цнванда йашайан вя Шякидя мцвяггяти гейдиййатда олан Ялякбяров Сябущи Лцтвяли оьлунун адына Русийа Федерасийасы тяряфиндян верилмиш 62 Но 3608492 нюмряли паспорт итдийи цчцн етибарсыз щесаб олунур. Шяки шящяри, 31-ъи р-н, М.Я.Рясулзадя кцч. ев 193, мянзил 25дя йашайан Щцммятов Тярлан Ъаббар оьлунун адына олан "Опел Астра" маркалы 10 СП 638 дювлят нишанлы автомобилин арха нюмряси итдийи цчцн етибарсыз щесаб олунур. Шяки р-ну, Чолахлы кянд сакини Мяммядов Кянан Гнйаз оьлунун етибарнамя ясасында идаря етдийи ЗАЗ 110308 маркалы 10 СЖ 342 дювлят нишанлы автомобилин АА Но-857207 нюмряли техники паспорту итдийи цчцн етибарсыз щесаб олунур. 2002-ъи илдя Шяки району, Киш кянд сакини Нясибов Мирварид Шяфайят оьлунун адына верилмиш Балталы кяндиндя 0,54 ща торпаг сащясинин “Торпаг Гейдиййаты Акты” итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, Ф.Абдуращманов кцч. ев 14 цнванда йашайан, 26 апрел 1948-ъи ил тявяллцдлц Теймуров Бяйляр Абдурящим оьлунун АЗЕ серийалы 03325976 нюмряли шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз щесаб олунур.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

asыlыdыr.

РАЩАТЛЫЬЫН ГЯДРИНИ БИЛЯНЛЯР ЦЧЦН...

Бу мясялянин ися йардымчы ола билярик.

Бу эцн сойдашларымыз хarici юlkяlяrя даща чох сяфярляр едир, яънябилярин йашайыш тярзини эюрцб тябии ки, юзляри цчцн дя беля ращатлыг йаратмаг истяйирляр... Ахы ким истямяз ки, йашадыьы мцлк, чалышдыьы офис, истиращят етдийи баь еви эюзял, йарашыглы, инсанын рущуну охшайан олмасын?! Hяr bir baшlanьыc kimi, tikinti dя ideyadan ямяля эялир. Yяqin ki, siz дя artыq gяlяъяk evinizin, тикмяк истядийиниз обйектин virtual surяtini xяyalыnыzda ъанландырырсыныз vя tezliklя юz fантазийанызы reallaшdыrmaq, bu reallыqdan щязз алмаг istяyirsiniz... Лакин сизин фантазийанызын эерчякляшмяси цчцн мemar тяфяккцрцня, дизайнер кюмяйиня ещтийаъыныз вар вя бu да тябиидир. Мемарын лайищяси sizin ideyanыzыn vя tяxяyyцlцnцzцn яksidir. Mцasir tikilяъяк бинада rahat yaшamaьыnыz вя йа ишлямяйиниз sizin fikirlяrinizin неъя kaьыza kючцrцlяъяйиндян чох

Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com municipality-sщеки@rambler.ru

http://sheki-municipality.narod.ru

щяллиндя биз сизя

Eйни заманда, sizin щазырда йашадыьыныз kюhnя evin yenidяn planlaшdыrыlmasы, interyerinin sizя xoш olan stildя qurulmasы вя евинизин интерйериндя эюз охшайан дивар собаларынын (каминлярин) лайищяляндирилмяси цчцn дя бизя мцраъият едя билярсиниз.

Zяmanямиз dяyiшib...

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: (994177) 4 28 02;

ШЯKИ REGИONAL ЯDLИYYЯ ШЮBЯSИ

Цнванымыз: АЗ5500, Шяки шящяри, М.Я.Рясулзадя пр.,182, 2-ъи мяртябя. Тел: (0177) 4 28 02; Моб: (055) 646 73 00.

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб: Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 02 Сентйабр 2010-ъу ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

http://nukha.azersayt.com


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.