MUNICIPALITY SHEKI

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:18 Page 1

ЯЗИЗ ОХУЪУЛАРЫМЫЗ! НОВРУЗ БАЙРАМЫНЫЗ МЦБАРЯК! МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

Ø Øß ßÊ ÊÈ È

Á Áß ßË Ëß ßÄ Ä ÈÈ É ÉÉ Éß ßÑ Ñ ÈÈ n ne ew ws sp pa ap pe er r 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

о оф ф

S SH HE EK K II

M MU UN N II C C II P PA AL L II T TY Y

Шяки Бялядиййясинин органы

www.issuu.com/shekibelediyyesi

В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.06.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ!

ХОЪАЛЫ СОЙГЫРЫМЫНДАН 20 ИЛ КЕЧДИ

ШЯКИНИН НОВРУЗ АХШАМЛАРЫ

Шякидя Novruz bayramы yцksяk яhvali-ruhiyyя ilя qeyd edildi

Ятрафлы сящифя 17-дя

Шяki tцrk dцnyasыnыn qeyri-maddi mяdяni irs paytaxtы seчilmiшdir Rusiya Federasiyasыnыn Tatarыstan Respublikasыnda keчirilяn TЦRKSOY-un ЫV seminarыnda Tatarыstan Respublikasыnыn Elabuга, Baшqыrdыstan Respublikasыnыn Ufa шяhяri vя Azяrbaycan Respublikasыnыn Шяki шяhяri tцrk dцnyasыnыn 2012-ci ildя qeyri-maddi mяdяni irs paytaxtlarы elan olunmuшdur.

Bu чяrcivяdя il яrzindя Шяkidя tцrk dцnyasыnыn tarix vя mяdяniyyяtinя dair mцxtяlif tяdbirlяrin keчirilmяsi nяzяrdя tutulur. Ятрафлы сящифя 10-да

ЕРМЯНИ ТЕРРОРИЗМИ сящ.3 ШЯКИНИН БАШ ПЛАНЫНЫН ТЯГДИМАТЫ ОЛМУШДУР

сящ.13

ЩАРА ЭЕДИР БЕШИКСИЗ ДЦНЙА?..

сящ.18

БУ ГЯРБ ДЕМОКРАТИЙАСЫНА РЕКВИЙЕМ САЙЫМЫЗДА: М.Ф.АХУНДОВУН ПЕДАГОЖИ ЭЮРЦШЛЯРИ

сящ.5

сящ.9

ГАЙЫДЫШ

сящ.22

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:18 Page 2

сящ.2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

20 Yanvar faciяsinя hяsr olunmuш цmumшяhяr tяdbiri Mцasir Azяrbaycan tarixinin яn faciяli, eyni zamanda azadlыq mцbarizяmizin яn шanlы sяhifяlяrindяn olan 20 Yanvar faciяsinin 22-ci ildюnцmц Шяkidя xalqыmыzыn qяhrяmanlыq salnamяsi, fяxarяt vя шяrяf gцnц kimi qeyd edilmiшdir.

Faciяnin ildюnцmц ilя baьlы tяdbirlяr planыna uyьun olaraq, yerlяrdя silsilя tяdbir-

юzцnцn yenilmяzliyini, qяhrяmanlыьыnы, azadlыq uьrunda mцbarizя яzmini bir daha bцtцn

lяr, anma mяrasimlяri keчirilmiш, шяhidlяrin яziz xatirяsi ehtiramla yad edilmiшdir. Hцzn gцnц ilя яlaqяdar цmumtяhsil mяktяblяrindя inшa yazы vя rяsm mцsabiqяlяri tяшkil olunmuш, yanvarыn 19-da mяktяblяrdя ilk dяrslяr 20 Yanvar mюvzusuna hяsr olunmuшdur.

Yanvarыn 20-dя Шяki шяhяrindяki яsaslы tяmir olunmuш vя yenidяn qurulmuш Шяhidlяr xiyabanыnda ictimaiyyяt nцmayяndяlяrinin, mцharibя vя яmяk veteranlarыnыn iшtirakы ilя цmumшяhяr mitinqi keчirilmiшdir. Шяhidlяrin ruhuna dua oxunmuш, qяbirlяrin цzяrinя gцl-чiчяk dяstяlяri qoymuшlar.

Toplantыnы giriш sюzц ilя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova aчaraq 20 Yanvar gцnцnцn mцasir Azяrbaycan tarixindя xalqыmыzыn azadlыq mцbarizяsi vя qяhrяmanlыq salnamяsinin яn parlaq sяhifяlяrdяn biri kimi bюyцk яhяmiyyяt daшыdыьыnы bildirmiшdir. Vurьulanmышdыr ki, mяhz 1990-cы il 20 yanvar gecяsindя Azяrbaycan xalqы

dцnyaya bяyan etmiшdir.

Mяrasimdя чыxыш edяn

шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsы aparatыnыn яrazi idarяetmя orqanlarы ilя iш шюbяsinin mцdiri Rяfail Mяnяfov bildirmiшdir ki, imperiya qцvvяlяrinin hяrb maшыnыnыn 1990-cы il yanvarыn 20-dя Azяrbaycan xalqыna qarшы hяyata keчirdiyi vandalizm, terror aktы insanlыьa qarшы tюrяdilmiш яn aьыr cinayяtlяrdяn biri kimi bяшяr tarixindя qara sяhifя olaraq qalacaqdыr.

Natiq 20 Yanvar hadisяlяrinя hцquqi vя siyasi qiymяt verilmяsindя, faciяnin gцnahkarlarыnыn цzя чыxarыlmasыnda, шяhidlяrin adыnыn яbяdilяшdirilmяsindя цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin tarixi xidmяtlяrini юnя чяkmiш, mяhz ulu юndяrimizin mцdrik siyasяti vя qяtiyyяtli addыmlarы nяticяsindя bu gцn 20 Yanvarыn respublikamыzыn hяr yerindя xalqыmыzыn qяhrяmanlыq salnamяsi gцnц kimi qeyd edildiyini xцsusi vurьulamышdыr.

Natiq qeyd etmiшdir ki, Heydяr Яliyev siyasi kursunu чox uьurla davam etdirяn vя yaradыcыlыqla hяyata keчirяn mюhtяrяm Prezidentimiz Ыlham Яliyevin dюvlяtimizin daha da qцdrяtlяnmяsi, xalqыmыzыn firavan yaшamasы цчцn yцrцtdцyц daxili vя xarici siyasяtin bir istiqamяti dя mяhz шяhid ailяlяrinя gюstяrdiyi hяdsiz diqqяt vя qayьыdыr. Xalqыmыz bunu dюvlяt baшчыmыzыn imzaladыьы fяrman vя sяrяncamlarda, onun чыxыш vя nitqlяrindя, mцvafiq strukturlara verdiyi tюvsiyяlяrindя aydыn gюrцr.

Mяhz cяnab Prezidentin 19 yanvar 2006-cы il tarixli "20 Yanvar шяhidinin ailяsi цчцn

Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin tяqaцdцnцn tяsis edilmяsi haqqыnda", eyni za-

illяrdя imzaladыьы fяrmanlarla шяhid ailяlяrinя dюvlяt qayьыsы artыrыlmышdыr.

manda hяmin tяqaцdцn artыrыlmasы ilя baьlы 2008 vя 2011-ci

Qarabaь mцharibяsi яlillяrinin, шяhid ailяlяrinin mяnzil-mяiшяt шяraitlяrinin yaxшыlaшdыrыlmasы mяqsяdilя hяyata keчirilяn tяdbirlяr чяrчivяsindя Шяki шяhяrindя цmumilikdя 78 mяnzildяn ibarяt 3 inzibati yaшayыш binasы tikilяrяk hяmin qяbildяn olan insanlarыn istifadяsinя verilmiш, cari ildя isя 36 mяnzilli yeni yaшayыш binasыnыn tikilmяsi nяzяrdя tutulmuшdur.

Prezidentin xцsusi tapшыrыьы ilя Шяhidlяr xiyabanы milli memarlыq цslubuna uyьun olaraq yenidяn qurulmuшdur.

Tяdbirdя Qarabaь mцharibяsi veteranlarы, Яlillяri vя Шяhid Ailяlяri Иctimai Birliyi rayon шюbяsinin sяdri Mяmmяdnuru Яzizov, istefada olan zabit Rasim Sяlimov vя baшqalarы чыxыш edяrяk шяhid ailяlяri vя mцharibя яlillяrinin sosial mцdafiяsinin gцclяndirilmяsi sahяsindя dюvlяtimizin baшчыsы tяrяfindяn hяyata keчirilяn tяdbirlяri yцksяk qiymяtlяndirmiш, bu qayьыya gюrя Prezident Иlham Яliyevя minnяtdarlыqlarыnы bildirmiшlяr.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:18 Page 3

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.3

Xocalы - яsrimizin faciяsidir Xocalы soyqыrыmыnыn 20-ci ildюnцmцnя hяsr olunmuш anыm mяrasimi keчirilmiшdir Xocalы soyqыrыmыnыn 20-ci ildюnцmц ilя яlaqяdar Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя keчirilяn anma mяrasiminin яvvяlindя faciяnin dяhшяtlяrini яks etdirяn sяnяdli film nцmayiш etdirilmiш, faciя qurbanlarыnыn xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmiшdir.

Tяdbiri Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsы aparatыnыn ictimai tяшkilatlar vя siyasi partiyalarla iш шюbяsinin mцdiri Sadiq Yusifov aчmышdыr. Шяhяr icra hakimiyyяti aparatыnыn шюbя mцdiri Rяfail Mяnяfovun "Xocalы - яsrimizin faciяsidir" mюvzusunda mяruzяsindя faciяnin baшvermя sяbяblяri, mahiyyяti, ermяni cяlladlarыnыn vяhшiliklяri bir daha xatыrlanmыш, Xocalы mцdafiячilяrinin qяhrяmanlыьыndan geniш bяhs edilmiшdir.

Mяruzячi bildirmiшdir ki, "Bюyцk Ermяnistan" xцlyasыnы Azяrbaycan torpaqlarы hesabыna reallaшdыrmaq istяyяn ermяnilяr tarix boyu xalqыmыzыn baшыna olmazыn mцsi-

bяtlяr gяtirяrяk, saysыz-hesabsыz faciяlяrя bais olmuшlar.

Tarix boyu dяfяlяrlя acы gцnlяr yaшamыш Azяrbaycan xalqы 20 il bundan яvvяl, 1992-ci il fev-

zlяmя vя soyqыrыmы siyasяtinin davamы, яn qanlы sяhifяsi idi.

Qeyd olunmuшdur ki, Xocalы qяtliamы Ermяnistanыn Daьlыq Qarabaьы iшьal etmяk mяqsяdi

kяsb edяn qяdim mяdяniyyяtя, strateji юnяmя malik Xocalы rayonu ermяni separatizminin, шovinizminin qurbanы olmuшdur.

ralыn 26-da xцsusi qяddarlыqla tюrяdilmiш Xocalы faciяsi ilя цzlяшmiшdir. Bu faciя iki yцz ilя yaxыn mцddяtdя ermяni millяtчilяri tяrяfindяn azяrbaycanlыlara qarшы mцntяzяm ola-raq hяyata keчirilяn etnik tяmi-

ilя apardыьы iшьalчыlыq mцharibяsinin gediшindя dinc яhaliyя qarшы tюrяdilmiш cinayяtlяrin miqyasca яn dяhшяtlisidir.

Tarixi abidяlяri ilя fяrqlяnяn, Azяrbaycan tarixinin юyrяnilmяsindя mцhцm яhяmiyyяt

Natiq bildirmiшdir ki, Xocalы soyqыrыmыnыn beynяlxalq mцstяvidя tanыdыlmasы vя ermяni faшizminin ifшasы ilя baьlы ilk praktik tяшяbbцs ulu юndяr Heydяr Яliyevin hakimiyyяtя qayыdышыndan sonrakы dюvrя tя-

Yusif RЯЩИМОВ,

AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinин elmi iшчisi 1990-cы ilin payыz aylarы idi. O zamanki юlkя rяhbяrliyi tяrяfindяn Xocalы шяhяrinin strateji cяhяtdяn mюhkяmlяndirilmяsi цчцn Aьdamda qяrargah yaradыlmышdы. Шяki dя hяmin vaxtda Xocalыya mцtяmadi olaraq юz dяstяyini vя kюmяyini gюstяrirdi. O cцmlяdяn, шяxsяn mяnя dя hяmin prosesdя iшtirak etmяk qismяt olmuшdu. Шяki rayonlararasы "Aqrartikinti" trestinin mяsul iшчisi qismindя 16 яdяd texnika, 2 tikinti briqadasы ilя birlikdя Xankяndindяn mяcburi kючkцn olmuш insanlarыn tяcili yerlяшdirilmяsi mяqsяdi ilя fin evlяrinin quraшdыrыlmasы цчцn ezamiyyяtя gюndяrildim. Aьdamdan Xocalыya qяdяr bizi 2 яdяd piyadalarыn dюyцш maшыnы vя rus яsgяrlяri mцшaiyяt etdi. Xocalыnыn giriшinя vя чыxышыna yanьыndan mцhafizя bюlmяsi vя kюnцllцlяr tяrяfindяn nяzarяt olunurdu. Шяrhin юzц isя bюyцk bir tikinti meydanыna чevrilmiшdi. Mяn orada olarkяn artыq toxuculuq vя xalчa fabrikinin, mцasir aeroportun vя s. яhяmiyyяtli tikintilяrin artыq baшa чatdыьыnыn шahidi oldum. Biz isя iki hяftя mцddяtindя 4 яdяd 4 otaqlы ev quraшdыraraq istifadяyя verdik.

Amma heч aьlыma gяlmяzdi ki, min bir яziyyяtlя яrsяyя gяlmiш bu tikililяr bir vaxt ermяnilяrя qalaчaq vя sюkцlяcяk, gцnahsыz dinc яhalimiz isя qяtlyana mяruz qalacaq. Юzцmя чox suallar verdim. Bu niyя belя oldu, bu nяdяn oldu?

Daha sonradan meydana чыxan hadisяlяrdяn bяlli oldu ki, bu heч dя tяzя bir шey deyilmiш, яsirlяr boyu davam edяn, mцqяddяs xalqыmыza qarшы yюnяldilяn ermяni terrorunun davamыdыr...

Ermяni millяtчilяri SSRИ-nin daьыlmasыndan istifadя edяrяk Rusiyanыn яnяnяvi imperiya iddialarыna arxalanaraq yenidяn Azяrbaycana qarшы яrazi iddialarыnы irяli sцrdцlяr. Ermяnilяr Azяrbaycanda hakimiyyяt uьrunda gedяn чяkiшmяlяrdяn istifadя edяrяk Azяrbaycan torpaqlarыnыn 20 faizini

sadцf edir. Yalnыz цmummilli liderimizin sяyi nяticяsindя Xocalы soyqыrыmыna dцzgцn hцquqi-siyasi qiymяt verilmiш, bu hadisяlяrin dцnya ictimaiyyяtinя чatdыrыlmasы istiqamяtindя mцhцm iшlяr gюrцlmцшdцr.

Qeyd olunmuшdur ki, Heydяr Яliyev Fondunun son dюvrlяr bu istiqamяtdяki fяaliyyяti xцsusilя tяqdirяlayiqdir.

Mяrasimdя Xocalыdan olan mяcburi kючkцn Eldяniz Mяhяrrяmov, Xocalы mяktяbinin direktoru Qцvvяt Kazыmov vя baшqalarы чыxыш edяrяk qaчqыn vя mяcburi kючkцnlяrin sosial problemlяrinin hяllinя gюstяrilя diqqяt vя qayьыya gюrя dюvlяtimizin baшчыsыna minnяtdarlыqlarыnы bildirmiш, Azяrbaycan Prezidenti, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin qяtiyyяti sayяsindя tezliklя юz doьma torpaqlarыna qayыdacaqlarыna яminliklяrini ifadя etmiшlяr.

Tяdbirin sonunda rayonda mяskunlaшmыш Xocalыdan olan 96 ailяyя шяhяr icra hakimiyyяti tяrяfindяn maddi yardыm gюstяrilmiшdir.

ERMЯNИ TERRORИZMИ Xocalыnыn ermяni faшizmi tяrяfindяn iшьalыnыn 20 ili tamam oldu iшьal edя bildilяr. Azяrbaycan dюvlяti qonшu Ermяnistanla mцbahisяli mяsяlяlяri dinc yolla hяll etmяk цчцn dяfяlяrlя cяhd gюstяrmiшdir. Lakin Ermяni tяrяfi юz kюhnя vя яnяnяvi havadarlarыna arxalanaraq Azяrbaycan tяrяfinin tяkliflяrini rяdd etmiшdir.

keчяndяn sonra, 1988-ci ildяn Ermяnistanыn Azяrbaycana qarшы olan яrazi iddiasы davam edir. Ermяnistan Azяrbaycan vя Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsi nяticяsindя bir milyondan artыq soydaшыmыz юz doьma ata-baba yurdundan faciяli шяkildя qovuldular. Mцna-

Tяsadцfi deyildir ki, BMT Tяhlцkяsizlik Шurasыnыn qяbul etdiyi dюrd qяtnamяni - 822, 853, 874, 884 - yerinя yetirmяkdяn boyun qaчыrdы. Bцtцn bunlar 1918-1920-ci illяrdя olan hadisяlяrin tяkrarыdыr. O zaman Azяrbaycan dюvlяti юzцnцn silahlы qцvvяlяrinin gцcц ilя ermяnilяrin tяcavцzkarlыьыnыn qarшыsыnы ala bilmiшdi. Lakin mяьlub olan ermяnilяr dяfяlяrlя "yazыq", "acizanя" шяkildя Bюyцk Dюvlяtlяrя mцraciяt etmiшdilяr ki, Azяrbaycan tяrяfi mцharibяni dayandыrsыn.

Paris Sцlh Konfransыndan 68 il

qiшя nяticяsindя XX яsrdя analoqu olmayan Xocalы faciяsi baш verdi. 1992ci ildя fevralыn 25-dяn 26-na keчяn gecя ermяni silahlы dяstяlяri Xankяndi шяhяrindя yerlяшdirilmiш keчmiш SSRИnin 366-cы motoatыcы hяrbi alayыnыn iшtirakы ilя Xocalы шяhяri yerlя-yeksan edildi. Hяmin gecя qocalar, qadыnlar, uшaqlar ermяni silahlы dяstяlяri tяrяfindяn vяhшicяsinя qяtlя yetirildi.

Xocalы faciяsinя qяdяr Daьlыq Qarabaьыn azяrbaycanlыlar yaшayan шяhяrlяri, kяndlяri, qяsяbяlяri yerlяyeksan edildi.

1992-ci ildяn ATЯM (indiki ATЯT) bu mяsяlяni hяll etmяk цчцn gяrgin fяaliyyяt gюstяrir. Lakin Ermяnistan tяrяfi яvvяlki dюvrlяrdя olduьu kimi indi dя mяsяlяni юz xeyrinя hяll etmяk цчцn mцxtяlif bяhanяlяr gяtirir.

Belя ki, son dюvrlяrdя Azяrbaycan vя Ermяnistan Prezidentlяri dяfяlяrlя gюrцшцb bu mяsяlяni mцzakirя etsяlяr dя hяlяlik heч bir real nяticя яldя olunmayыb.

Daьlыq Qarabaь vя ona bitiшik olan 7 rayon bцsbцtцn Ermяnistanыn iшьalчы qцvvяlяri tяrяfindяn iшьal edilmiшdir. Ermяnistanыn Azяrbaycana qarшы tяcavцzц davam edir.

Ermяnistanыn iшьalчы ordusu tяrяfindяn Azяrbaycanыn iшьal olunmuш rayonlarыnыn tarixi, maddi mяdяniyyяt abidяlяri, muzeylяri, qяbiristanlыqlarы, fauna vя florasы tamamilя daьыdыlmышdыr.

2006-cы ilin iyun ayыndan baшlayaraq Daьlыq Qarabaь vя ona bitiшik rayonlar Ermяnistanыn iшьalчы ordusu tяrяfindяn yandыrыlыr. Alov bцtцn Qarabaьыn sяrhяd rayonlarыnы яhatя etmiшdir. Bцtцn bunlar hamыsы ATЯT-in hяmsяrhяdlяrinin gюzц qarшыsыnda baш verir.

Artыq vяtяnimizin qяdim yaшayыш mяskяnlяrindяn biri olan Xocalыnыn ermяni iшьalыndan dцz 20 il юtdц.

Azяrbaycan bu юmrц Xocalыsыz yaшadы.

Amma bu mцddяtdя Azяrbaycan dцnya alяmindя mцstяqil siyasяtя malik bir dюvlяtя чevrildi, onun artыq qцdrяtli ordusu vя mцasir Azяrbaycanыn memarы olmuш цmummilli lider Heydяr Яliyevin siyasi kursunu xцsusi bir mяharяtlя vя cяsarяtlя davam etdirяn, xalqыn qeyrяtli oьlu, Ali Бaш komandanы Иlham Яliyevi vardыr. Odur ki, Azяrbaycanыmыzыn юz sюzцnц deyяcяyi vaxt uzaqda deyil.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:18 Page 4

сящ.4

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

Шяki yeni inkiшaf mяrhяlяsindяdir Fevralыn 11-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя 2011-ci ilin yekunlarыna hяsr olunmuш geniш hesabat yыьыncaьы keчirilmiшdir.

Yыьыncaq iшtirakчыlarы яvvяlcя цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzmцш, xatirяsini ehtiramla yad etmiш, icra hakimiyyяti binasыnыn foyesindя rayonda istehsal olunan mяhsullarыn vя el sяnяtkarlarыn яl iшlяrindяn ibarяt sяrgiyя baxmышlar.

Yыьыncaьыn яvvяlindя 2011-ci ildя Шяkinin sosial-iqtisadi hяyatыnda baш verяn yeniliklяrdяn bяhs edяn film nцmayiш etdirilmiшdir. ki, 2011-ci ildя rayonda sosialiqtisadi sahяlяrin inkiшafыna цmumilikdя 88 milyon 16 min manat investisiya yюnяldilmiшdir. Bu, яvvяlki illя mцqayisяdя 2 dяfя чoxdur. Яsas kapitala yюnяldilmiш investisiyanыn 77 milyon 875 min manatы vя ya 88,5 faizi tikinti-quraшdыrma iшlяrinя sяrf edilmiшdir.

Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, Prezident Иlham Яliyevin юtяn il sentyabrыn 12-dя imzaladыьы Шяki шяhяrinin sosial-iqtisadi inkiшafыnыn sцrяtlяndirilmяsinя dair яlavя tяdbirlяr haqqыnda Sяrяncamыna uyьun olaraq, hazыrda шяhяrin millimemarlыq цslubunun qorunub Yыьыncaqda шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovun 2011-ci ilin yekunlarы vя qarшыda duran vяzifяlяrя dair hesabat mяruzяsi dinlяnilmiшdir.

Mяruzяdя qeyd olunmuшdur ki, 2011-ci il Шяkinin tarixindя яn uьurlu illяrdяn biri kimi yadda qalacaqdыr. Юtяn il Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn Шяki шяhяrinin sosialiqtisadi inkiшafы ilя baьlы цч mцhцm Sяrяncamыn imzalandыьыnы xatыrladan natiq, bu sяnяdlяrdя Шяki шяhяrinin milli-memarlыq цslubunun qorunub saxlanmasы, шяhяrin turizm potensialыnыn geniшlяndirilmяsi, tarixi abidяlяrin bяrpa olunmasы, xalq tяtbiqi sяnяtinin daha da inkiшaf etdirilmяsi vя digяr tяdbirlяrin nяzяrdя tutulduьunu diqqяtя чatdыrmышdыr.

Mяruzячi bildirmiшdir ki, 2011-ci il шяkililяr цчцn hяm dя Prezident Иlham Яliyevin bu шяhяrя nюvbяti sяfяri ilя yaddaqalan olmuшdur. Dюvlяti-

Aqrar sahяdя gюrцlяn iшlяr barяdя mяlumat verяn natiq, 2011-ci ildя taxыlчыlыьыn, heyvandarlыьыn, meyvячiliyin, цzцmчцlцyцn inkiшafыnыn diqqяt mяrkяzindя saxlanыldыьыnы, rayonda rekord miqdarda- 238 min 585 ton taxыl istehsal olunduьunu bildirmiшdir. Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, bu, 2009-cu illя mцqayisяdя 18 min ton, 2010-cu illя mцqayisяdя isя 100 min ton чoxdur. Hazыrda rayonun Чяlяbixan qяsяbяsi

яrzindя Aшaьы Kцngцt, Oxud vя Fazыl kяndlяrinя tяbii qazыn verildiyini bildirmiш, kяndlяrin qazlaшdыrыlmasы istiqamяtindя iшlяrin sцrяtlяndirilmяsinin vacibliyini юnя чяkmiшdir. Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, tяmяli 2010-cu ilin dekabrыnda qoyulmuш "Шяki шяhяrinin su tяchizatы vя kanalizasiya sistemlяrinin yenidяn qurulmasы" layihяsinin birinci mяrhяlяsi цzrя iшlяr dя artыq yekunlaшmышdыr vя cari ilin martыnda ikinci mяrhяlя цzrя tikinti-quraшdыrma iшlяrinя baшlanыlacaqdыr.

Mяruzя яtrafыnda YAP Шяki tяшkilatы sяdrinin mцavini Rяfail Musayev, rayon polis

чarpayыlыq xяstяxana binasы, шяrab zavodu vя "Green Hill Иnn" mehmanxanasыnыn aчыlышыnda iшtirak etmiшdir. Sяfяr zamanы Prezident Иlham Яliyev, hяmчinin, Шяki Olimpiya Иdman Kompleksinin yenidяnqurmadan sonrakы vяziyyяti vя "Aшaьы Karvansaray" kompleksindя aparыlan tяmir-bяrpa iшlяri ilя dя tanыш olmuш, Sabit Rяhman adыna Dюvlяt Dram Teatrыna baш чяkmiшdir.

Qeyd olunmuшdur ki, 2011-ci ildя Шяkidя iqtisadiyyatыn яsas sahяlяri цzrя istehsal olunan mяhsul vя xidmяtlяrin цmumi hяcmi 333 milyon 851 min manat olmuшdur. Bu, яvvяlki illя mцqayisяdя 37,4 faiz чoxdur. Adambaшыna dцшяn mяhsul istehsalыnыn hяcmi 2010-cu ilя nisbяtяn 36,2 faiz artaraq 1 min 898 manat tяшkil etmiшdir.

Mцddяt яrzindя pяrakяndя яmtяя dюvriyyяsi 9,2 faiz artaraq 237 milyon 165 min manat, яhaliyя gюstяrilяn pullu xidmяtlяrin hяcmi isя 21,8 faiz artaraq 54 milyon 740 min masaxlanmasы шяrti ilя mцasirlяшdirilmяsi istiqamяtindя zяruri tяdbirlяr hяyata keчirilir, bцtцn kцчя vя prospektlяr, park vя meydanlar яsaslы шяkildя yenidяn qurulur, tarixi binalar bяrpa olunur, шяhяrdя yeni, mцasir iшыqlandыrma sistemi quraшdыrыlыr, bir sюzlя, шяhяr bцsbцtцn simasыnы dяyiшir.

Natiq vurьulamышdыr ki, Шяki яhalisi gюrцlяn iшlяri чox yцksяk qiymяtlяndirir, bu diqqяt vя qayьыya gюrя dюvlяtimizin baшчыsыna minnяtdarlыqlarыnы bildirirlяr.

mizin baшчыsы шimal-qяrb bюlgяsinя sяfяri чяrчivяsindя noyabrыn 17-dя Шяkidя olmuш, bir-sыra emal vя sosial tяyinatlы юbyektlяrin, o cцmlяdяn 100

шяhяrin mяrkяzindя qoyulmuш bцstцnцn яtrafыnda geniш abadlыq vя yenidяnqurma iшlяrinin aparыldыьыnы bildirmiшdir.

nat olmuшdur. Hesabat ilindя rayonda 1184 yeni iш yeri aчыlmышdыr.

Mяruzячi bildirmiшdir

Dahi mцtяfяkkir M. F. Axundzadяnin anadan olmasыnыn 200 illik yubileyinin yцksяk sяviyyяdя keчirilmяsi цчцn geniш hazыrlыq iшlяrinin aparыldыьыnы diqqяtя чatdыran E. Usubov, hazыrda bюyцk яdibin adыnы daшыyan prospektdя, mяdяniyyяt vя istirahяt parkыnda, ev muzeyindя, habelя

яrazisindя 16 min ton tutumu olan taxыl anbarы kompleksinin tikintisi davam etdirilir.

Qeyd olunmuшdur ki, 2011-ci ildя tяhsil mцяssisяlяrinin maddi-texniki bazasыnыn mюhkяmlяndirilmяsi istiqamяtindя tяdbirlяr davam etdirilmiш, Baш Kяldяk kяndindя 180 шagirdyerlik yeni mяktяb binasы, Kiш kяndindя uшaq baьчasы tikilib istifadяyя verilmiшdir. Hazыrda шяhяrdяki 5 saylы tam orta mяktяb цчцn 320 yerlik yeni tяdris korpusunun, Шorsu vя Aшaьы Layыsqы kяndlяrinin hяr birindя 360, Чяlяbi xan qяsяbяsindя isя 180 шagird-yerlik yeni mяktяb binalarыnыn tikintisi, шяhяrdяki 22 saylы uшaq baьчasыnыn яsaslы tяmiri davam etdirilir. Яhalinin fasilяsiz elektrik enerjisi, tяbii qaz vя iчmяli su ilя tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяrя toxunan mяruzячi, mцddяt

шюbяsinin rяisi Eldar Иlyasov, Шяki Elektrik Шяbяkяsinin rяisi Иntiqam Baьыrov, Qaz Иstismarы sahяsinin rяisi Taleh Шamradov, шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin rяisi Vцqar Иskяndяrov, bяrpaчы-memar Sehran Mяmmяdov vя baшqalarы чыxыш etmiшlяr.

Yыьыncaqda Prezident Administrasiyasыnыn mяsul iшчisi Rafil Hцseynov vя Milli Mяclisin deputatы Cavanшir Feyziyev чыxыш edяrяk 2011-ci ildя respublikamыzda ictimaisiyasi vя sosial-iqtisadi sahяlяrdя яldя olunan uьurlardan danышmыш, qarшыda duran vяzifяlяrя toxunmuш, tюvsiyyяlяrini bildirmiшlяr.

Yыьыncaq iшtirakчыlarы adыndan Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevя mцraciяt qяbul olunmuшdur.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:18 Page 5

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.5

Qяrb demokratiyasыna rekviyem Иfa edir - Fransa Senatы.

Dirijor - Sarkozidir.

Bяшяriyyяtin yaranышыndan bu gцnяdяk tayfalarыn, qяbilяlяrin vя bir чox birliklяrin яvvяllяr yalnыz hяyat uьrunda mцbarizяsi vя daha sonrakы mяrhяlяlяrdя daim nяyя isя nail olmaq cяhdlяri bцtцn sonrakы nяsillяr tяrяfindяn dяyяrlяndirilяrkяn bu proseslяr "cяmiyyяtin dialektik inkiшaf yolu" adlandыrыlыb. Mцasir dюvrdяn geriyя baxaraq ibtidai insan birliklяrinin motivasiyasыnы anlamaьa чalышarkяn bu yolu mцяyyяnlяшdirяn mяqsяdlяr vя bu mяqsяdlяrя чatmaq uьrunda istifadя olunan vasitяlяr nя qяdяr qeyri-insani gюrцnsя dя tяbii qarшыlanыb. Чцnki bu mяqsяdlяr dя, vasitяlяr dя mюvcud olduьu zamanыn ruhuna vя mяzmununa uyьun idi. Bяшяr юvladыnыn "homo sapiens" adlandыrыldыьы dюvrdяn bu gцnяdяk insan cяmiyyяtlяrini hяr hansы bir mяqsяd uьrunda hяrяkяtя gяtirяn motivasiyalar яsrlяr яrzindя insani dяyяrlяr яxz etmяklя cilalanmыш vя mцasir dюvrцmцzdя яxlaqi humanistik keyfiyyяtlяrlя zяnginlяшяrяk Dцnya Birliyinin bцtцn цzvlяri цчцn mяqbul sayыla bilяcяk bir mяzmun яldя etmiшdir. Bцtюvlцkdя XX яsr яrzindя hяr hansы bir mяqsяdя nail olmaq uьrunda istifadя olunan vasitяlяrin qarшыya qoyulan mяqsяdi doьruldubdoьrultmamasы hяrяkяtlяrя bяraяt qazandыrыlmasы nюqteyinяzяrindяn ilk nюvbяdя siyasяtчilяr tяrяfindяn vя цmumiyyяtlя isя hяr bir fяrd tяrяfindяn virtual bir юlчц vahidi kimi qяbul olunmuшdur.

Demяli, mяqsяdlяrin vasitяni doьrultmaq zяrurяti яslindя ictimai bir dяyяrя чevrilmiш, hяyatыn bцtцn sahяlяrindя olduьu kimi, siyasяtdя dя hamыnыn baшa dцшя bilяcяyi vя riayяt etmяli olduьu bir davranыш tяrzinя, davranыш normasыna чevrilmiшdir. Xцsusяn cяmiyyяtin "elitar tяbяqяsinin" digяr qaydalar kimi bu normaya da riayяt etmяsi "шяrяf iшi" kimi anlaшыlыb vя qiymяtlяndirilib.

Dцnya Birliyi dя 200-я yaxыn dюvlяtin tяшkil etdiyi bir cяmiyyяtdir vя heч шцbhяsiz, insan cяmiyyяtinя xas olan keyfiyyяtlяri цmumilяшdirmяklя Dцnya Birliyini yaradan cяmiyyяtin hяyatыna, yяni dюvlяtlяr arasыnda qяrarlaшan mцnasibяtlяrя, bu mцnasibяtlяrin tяmяl prinsiplяrinя шamil etmяk tяbii vя mяntiqli gюrцnцr. Bu isя o demяkdir ki, dюvlяtlяrarasы mцnasibяtlяr dя etikmяnяvi vя яxlaqi keyfiyyяtlяrdяn xali olmamalыdыr vя яslindя xali dя deyildir. Sadяcя fяrdlяr arasы mцnasibяtlяrdя bu prinsiplяrin pozulma hallarы olduьu kimi, dюvlяtlяrarasы qarшыlыqlы tяsirdя dя bu keyfiyyяtlяrя mяhяl qoymayan vя nяticя etibarilя, Dцnya Birliyi adlandыrdыьыmыz cяmiyyяtя vя onun dяyяrlяrinя etinasыz yanaшmaqla юzцnц "elitar tяbяqяyя yaraшmayan" tяrzdя aparan dюvlяtlяr dя var. Son 20 ildя belя davranышыn mцяlliflяri bir чox hallarda XX яsrin ikinci

yarыsыndan sonra юzцnц qlobal siyasяtin avanqardы sayan, dцnyanыn bюyцk bir hissяsini, bяzяn hяtta bцtюvlцkdя dцnyanы юz ardыnca aparmaьa iddialы olan, юzцnц demokratiya vя insan haqlarыnыn mцdafiячisi kimi tяqdim edяn dюvlяtlяr olurlar. Bu hal bir qяdяr paradoksal gюrцnsя dя, zяnnimcя, burada da bir qanunauyьunluq var. Bu da ondan ibarяtdir ki, son 20 ildя Dцnya Birliyini yarыm яsrdяn чox mцшaiyяt edяn "Qяrb"lя "Шяrq" arasыndakы soyuq mцharibя шяraiti aradan qalxdыqdan sonra dцnya dцzяninin yeni, daha mцtяrяqqi formasыnыn tяшяkkцl tapmasы kimi mюhtяшяm bir proses baш vermяkdяdir. Yeni siyasi шяrait yeni rasional

Иttifaqыnыn daьыlmasыndan sonra qlobal miqyasda birmяnalы шяkildя sюz sahibinя чevrilяn ABШ vя Qяrbi Avropa dюvlяtlяri bu цstцnlцyц яldяn vermяk istяmir, ona gюrя dя son dюvrlяrdя Tцrkiyя, Azяrbaycan, Argentina, Чin, Hindistan kimi юlkяlяrin beynяlxalq arenada artmaqda olan nцfuzu hяmin dюvlяtlяr tяrяfindяn siyasi qыsqanclыqla qarшыlanыr. "Sюz sahibi" statusunu itirmяk vя ya heч olmasa bюlцшmяk xofu qarшыsыnda bяzяn aqoniya durumunu xatыrladan siyasi manevrlяr bu dюvlяtlяrin юzlяrinin bяyan etdiklяri vя yцz illяrlя uьrunda mцbarizя apardыqlarы tяmяl prinsiplяrdяn sцlh, demokratiya, bяrabяrlik, яdalяt vя hяqiqяt kimi dяyяr-

qarшы mцnasibяtdя Fransanыn daim qяrяzli mюvqe tutmasы dцnya ictimaiyyяti цчцn чoxdan sirr deyildi. Onilliklяr яrzindя Tцrkiyяnin Avropa Birliyinя цzvlцk tяшяbbцslяrini юnlяmяk цчцn Tцrkiyяyя qarшы tяzyiq vя tяhdid vasitяsi kimi vaxtaшыrы gцndяmя gяtirilяn vя чыxarыlan qondarma "ermяni soyqыrыmы" layihяsi, Fransa siyasяtindя hяmiшя usanmadan istifadя edilяn bir alяt olmuшdur.

Dюvlяtlяr arasыnda beynяlxalq mцstяvidя istяr siyasi, istяrsя dя iqtisadi rяqabяtin яn gяrgin anlarыnda Fransa юz siyasi portfelindяn "ermяni kartыnы" чыxararaq Tцrkiyяni geri чяkilmяyя, gцzяшtя getmяyя mяcbur etmяyя чalышmышdыr. On illяr яrzindя davam edяn qeyri-

yanaшma vя bu yanaшma яsasыnda formalaшaraq hяyata vяsiqя qazanacaq mцasir qlobal siyasяtin meydana gяlmяsini aktuallaшdыrыr. Цчцncц minilliyin ilk яsrindя meydana чыxmasы gцnbяgцn zяrurilяшяn bu yeni qlobal siyasяt dцn-yanыn siyasяt tarixindя dюnцш fazasыnы yarada bilяr. Bu siya-sяt mцxtяlif maraqlarыn toq-quшduьu aчыq vя ya gizli mц-barizя meydanы yox, diplomatiyasыnыn zahiri vя daxili tяrяflяri ziddiyyяt tяшkil edяn, "ikili" standartlarыn tяtbiqindяn чяkinmяyяn, amoralist fяaliy-yяtlяrя чeшidli manevrlяrlя haqq qazandыran siyasi texnologiyalarыn kompleksi yox, dцnya dюvlяtlяrinin milli siyasяtlяrinin uzlaшdыьы яdalяtli, humanist, demokratik, universal, rasional, praqmatik vя яn yцksяk siyasi яxlaq meyarlarыna яsaslanan yeni mяzmunlu beynяlxalq mцnasibяtlяrin siyasяti olmalыdыr. Belя bir siyasяtin beynяlxalq mцnasibяtlяr sistemindя bяrqяrar olmasы яvvяlki "hegemon" dюvlяtlяrin qlobal miqyasda aparыcы rolunu zяiflяdir, onlarыn "ikinci" vя hяtta "цчцncц dюvlяtlяr" kimi xarakterizя etdiklяri dюvlяtlяrin rolu vя tяsir dairяsi isя geniшlяnmяkdяdir. Sovet

lяrdяn geri чяkildiyini nцmayiш etdirir. Bu - hяmin dюvlяtlяrin yeni inkiшaf mяrhяlяsinя чыxmыш vя yeni "sюz sahibi" iddiaчыlarы kimi gюrцnяn dюvlяtlяrя qarшы apardыqlarы sяrt vя qяrяzli mцnasibяtlяrdя юzцnц daha aydыn шяkildя gюstяrmяyя baшlamышdыr. 2008-ci ildяn etibarяn dцnya iqtisadiyyatыnы vя яsasяn dя inkiшaf etmiш dцnya юlkяlяrini bцrцmцш qlobal bюhran шяraiti dя юz nюvbяsindя Dцnya Birliyinin bяzi "elitar цzvlяri"nin siyasяtini daha da aqressivlяшdirmiш, bu siyasяti hяr cцr яxlaqi, mяnяvi-etik vя humanist яsaslardan mяhrum etmiшdir.

Sцbut gюz qabaьыndadыr. Son dяfя 1789-cu ildя "Azadlыq, Bяrabяrlik vя Qardaшlыq" шцarы altыnda inqilab edяrяk Dцnya birliyinin bцtцn цzvlяrinя яn yцksяk яxlaqi dяyяrlяrin hяyat normasыna чevrildiyini bяyan edяn Fransa bu gцn siyasi etikanыn, яxlaqыn vя qlobal cяmiyyяt tяrяfindяn qarшыlыqlы mцnasibяtlяr sistemini xarakterizя etmяli olan meyarlar kimi qяbul olunmuш dяyяrlяrin heч birinя mяhяl qoymadan "ermяni genosidi" haqqыnda qanun layihяsinя sяs verdi. Onunla eyni hяrbi- siyasi blokun цzvц olan Tцrkiyяyя

saьlam rяqabяt nяhayяt, bu hяftя юzцnцn kuliminasiya nюqtяsinя чatdы. Fransa Konqresinin ardыnca Fransa Senatы da sяkkiz saat davam edяn debatlardan sonra 86 sяs яleyhinя, 127 sяs lehinя olmaqla "ermяni genosidini" inkar etmяyя gюrя cяza tяdbirlяri nяzяrdя tutan qanun layihяsini tяsdiq etdi. Яlbяttя, inqilabdan sonrakы dюvrlяrdя, xцsusяn dя 20-ci яsr яrzindя Fransa siyasяtindя "deklarasiya olunan" vя "hяyata keчirilяn" siyasi kurslar arasыnda diametrik ziddiyyяtlяr vaxtaшыrы юzцnц gюstяrmiшdi. Xцsusяn, Яlcяzairdя vя Afrikanыn bu gцn "frankofon" adlandыrыlan юlkяlяrindя Fransa kolonial siyasяti tarixinin genosid xarakterli hadisяlяrlя zяngin olduьu bцtцn dцnya ictimaiyyяti цчцn mяlum bir faktdыr. Amma XXЫ яsrin ikinci onilliyindя demokratiya, яdalяt, яxlaq, rasionallыq vя praqmatizm kimi dяyяrlяrin qlobal siyasяtdя mюhkяmlяnmяyя baшladыьы bir vaxtda Fransa Senatыnыn siyasi яxlaqa zidd addыmыna dцnya siyasяt elmindя haqq qazandыra bilяcяk bir arqumentin mюvcud olmadыьыna яminяm. Яbяs yerя mяqalяnin

Cavanшir FEYZИYEV, Milli Mяclisin deputatы, fяlsяfя doktoru

baшlanьыcыnda "vasitяlяrin mяqsяdi doьrultmasы" hipotezini xatыrlatmamышdыm. Senatыn bu qяrarы qяbul etdiyi andan mяni dцшцndцrяn bir sualыn cavabыnы tapmaq цчцn mцxtяlif nяzяriyyяlяri, postulatlarы beynimdя чюzяlяyяrяk Fransa siyasяtindя istifadя edilяn "ermяni soyqыrыmы" adlы vasitяnin hansы mяqsяdя xidmяt etdiyini vя bu vasitяnin hяmin mяqsяdi doьruldub-doьrultmadыьыnы anlamaьa чalышdыm. Riyaziyyat elminin qanunlarыna gюrя 3 mяchuldan 2-si mяlum olduьu halda 3-cц mяchulun tapыlmasы mцшkцl deyil.

Qlobal siyasяt elminin dя formalaшmaqda olan konfiqurasiyasыna gюrя beynяlxalq siyasяt яdalяtli, яxlaqlы, rasional vя praqmatik olmalыdыr. Burada vasitя mяlumdur, mяqsяd isя mяchuldur. Bяs Fransa siyasяtindя mяchulu necя tapmalы? Yяni mяqsяd nяdir?

Doьrudanmы Sarkozi kimi siyasi avanturistin daha 7 il hakimiyyяt kцrsцsцndя oturmaq arzusu fransыz xalqыnыn elчilяri olan Senat цzvlяrini ata-babalarыnыn onlara miras qoyduьu demokratiya, sюz azadlыьы prinsiplяrinя xяyanяt etmяk kimi siyasi cinayяtя getmяyя vadar etdi? Doьrudanmы Fransalы senatorlar яslяn fransыz olmayan Sarkoziyя yarыnmaьы demokratik fransыz toplumunun tяmяl prinsiplяrini mцdafiя etmяkdяn цstцn tutdular? Bяs Fransanыn Avropa Birliyinin lider dюvlяtlяrindяn biri kimi dцnyaya юyrяtmяk, aшыlamaq iddiasыnda olduьu dяyяrlяr necя olsun? O dяyяrlяrя Fransiz cяmiyyяtinin юzцndя yer qalmadыmы? Bяs ATЯT-in Minsk Qrupunun Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsinin hяlli цzrя цч hяmsяdr юlkяsindяn biri kimi Fransa bu problemin hяllindя nя dяrяcяdя obyektiv vя sяmimi ola bilяr? Fransa nяyя nail olmaq istяyir? Bяlkя Fransa onilliklяr boyu Fransada yasayan ermяni vяtяndaшlarыnыn "mяnяvi яziyyяtlяri"nя nяhayяt son qoymaq vя Prezident seчkilяrinя qatыlan hяr bir namizяdin baшы цstцndяn "Domokl qыlыncы" kimi asыlan ermяni mяsяlяsini birdяfяlik qapadaraq Fransa dюvlяtinin "milli problemi"ni hяll etmяk istяyirdi? Bяlkя XVЫЫЫ яsrdя Avropa xalqlarы arasыnda "Azadlыq, Bяrabяrlik vя Qardaшlыq" prinsiplяrini шцar edib nюvbяti inqilabы hяyata keчirmiш Fransa qlobal siyasi hяyatda yeni bir formula kяшf edib bu dяfя dя bяшяriyyяti irяliyя aparacaq bir siyasi novatorluq etmяk tяшяbbцsцndя bulunmaq istяyib? (Арды 6-ъы сящифядя)

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:18 Page 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.6

№ 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

Шяkidя xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin xatirяsi anыlmышdыr Xalqыmыzыn unudulmaz vя яbяdiyaшar шairi, mцasir Azяrbaycan poeziyasыnыn яn parlaq simalarыndan olan Bяxtiyar Vahabzadяnin vяfatыnыn ildюnцmц ilя яlaqяdar шairin anadan olduьu Шяki шяhяrindя xatirя tяdbiri keчirilmiшdir. Шяhяr Иcra Hakimiyyяti vя "Qafqaz" Universitetinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn "Шяkidяn dцnyaya - Bu dцnyadan bir Bяxtiyar keчdi" adlы tяdbirdя ziyalыlar, poeziya hяvяskarlarы, ictimaiyyяt nцmayяndяlяri, habelя qonaqlar iшtirak etmiшdir.

Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя Шяki Musiqi Kollecinin foyesindя "Poeziyamыzыn Bяxtiyarы" adlы sяrgi ilя tanыш olmuшlar.

Xatirя gecяsindя Milli Mяclisin

zadяnыn яbяdiyyяtя qovuшmasыndan цч il vaxt keчir. Lakin onun iшыqlы xatirяsi xalqыmыzыn qяlbindя hяmiшя yaшayacaqdыr. Юz dяyяrli яsяrlяri ilя mцasir Azяrbaycan яdяbiyyatыnыn inkiшafыnda bюyцk xidmяtlяr gюstяrmiш Бяхтийар Vahabzadяnin yaradыcыlыьы bяdii fikri-

anadan olduьu yurdu - Шяkini чox sevirdi. Яsяrlяrindя Шяkiyя xas olan kolorit, dяrin dцшцncя, aьыllы zяka юzцnц aydыn biruzя verirdi. Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, шairin xatirяsini яbяdilяшdirmяk mяqsяdi ilя Шяki шяhяrindяki mяrkяzi parklardan birindя onun bцstц qoyulmuш,

mizin zяnginlяшmяsindя mцhцm rol oynamышdыr. Azяrbaycan dilinin saflыьы, tяmizliyi vя zяnginlяшmяsi uьrunda mцbarizя шairin yaradыcыlыьыnыn яsas istiqamяtlяrindяn birini tяшkil etmiшdir.

Onun яsяrlяri dцnyanыn mцxtяlif dillяrinя tяrcцmя edilmiшdir, Tцkiyяdя vя tцrkdilli юlkяlяrdя sevя-sevя oxunur.

шяhяrdяki mяktяb vя kцчяlяrdяn birinя шairin adы verilmiшdir. Hяr il avqustun 16-da, шairin doьum gцnцndя Шяkidя "Bяxtiyar - poeziya gцnlяri keчirilir.

deputatы Cavanшir Feyziyev, "Qafqaz" Universitetinin rektoru Яhmяd Sanыч чыxыш edяrяk B. Vahabzadяnin mцasir Azяrbaycan poeziyasыnыn inkiшafыndakы xidmяtlяrindяn danышmышlar. Qeyd olunmuшdur ki, bюyцk яdib, mahir pedaqoq, gюrkяmli ictimai xadim Bяxtiyar Vahab-

Чыxышlarda qeyd olunmuшdur ki, B.Vahabzadя Vяtяninя, doьulduьu yerя, soykюkцnя baьlы bir insan idi. O,

Cavanшir FEYZИYEV, Milli Mяclisin deputatы, fяlsяfя doktoru

(Яввяли 5-ъи сящифядя) Dцnya Fяlsяfяsi yarandыьы gцndяn bu gцnяdяk Qanun, Azadlыq, Mяsuliyyяt kimi kateqoriyalar яtrafыnda meydana чыxan bir sыra klassik suallarы birmяnalы cavablandыrmaqda чяtinlik чяkir. Mяsяlяn, "Kimin hцququ чatыr ki, baшqasыna cяmiyyяtdя nя etmяli vя ya nя etmяmяli gюstяriшini versin?", yaxud "Fяrdin ehtimalыna gюrя, qanun яdalяtsizdirsя, o , bцtцn hallarda qanuna tabe olmalы, yoxsa onu inkar etmяlidir?" vя yaxud "Qanun яdalяtsizdir deyя ona tabe olmayan шяxs eyni imkanlarы baшqalarыna dя rяva bilirmi, yoxsa o, yalnыz юz azadlыьы haqqыnda dцшцnцr vя baшqalarыnыn qanuna tabe olmalarыnы gюzlяyir?". Bяlkя Fransa siyasяtчilяri яsrlяr boyu dцnyanыn яn mяшhur filosoflarыnы dцшцndцrяn bu suallarыn cavabыnы tapыblar? Яgяr tapыlan cavab "ermяni genosidini tanыmaq"dan ibarяtdirsя, belя bir cavab daha чox suallar yaradыb vя "demokratiyanыn beшiyi" adlandыrыlan Fransa indi

Tяdbirdя B.Vahabzadяnin hяyat vя yaradыcыlыьыndan bяhs edяn film nцmayiш etdirilmiш, Musiqi Kolleci tяlяbяlяrinin ifasыnda шairin sюzlяrinя yazыlmыш mahnыlar oxunmuш, шeirlяr ifa olunmuшdur.

Qяrb demokratiyasыna rekviyem dя, gяlяcяkdя dя "ermяni genosidi" ilя baьlы daim ona цnvanlanacaq suallara cavab vermяli olacaq. Burada yadыma atalar sюzц dцшцr. "Bir dяli quyuya bir daш atdы, el yыьыldы, o daшы quyudan чыxara bilmяdi".

Gюrяsяn, Fransanыn юzц "genosid" daшыnы atdыьы siyasяt quyusundan necя чыxacaq?

Dцnya siyasяtindя yeni nяsil dюvlяtlяri kimi tяшяkkцl tapmaqda olan Azяrbaycan, Rusiya, Belarus, Gцrcцstan, Litva, Чexiya vя sair bu kimi onlarla юlkяlяrdя Fransa Senatorlarыnыn vя ya Konqresmenlяrinin mцшahidячilik edяrяk seчkinin demokratik, шяffaf vя яdalяtli keчirilib-keчirilmяmяsi haqqыnda mцlahizяlяr irяli sцrmяsi gцlцnc gюrцnmцrmц? Vя ya bundan sonra Azяrbaycanla Ermяnistan arasыnda onilliklяr яrzindя davam edяn mцnaqiшяnin hяllindя Fransanыn "Mюhtяrяm Hakim" rolunda чыxыш etmяsi absurd vя gцlцnc gюrцnmцrmц? Gцlцnc deyincя, Baron Mцnhauzenin mяhшur deyimini xatыrladыm.

"Cяnablar, siz чox ciddi gю-

rцnцrsцnцz. Aьыllы gюrцnmяk hяlя aьlыn olmasыnыn яlamяti deyil. Yer цzцndя bцtцn nadanlыqlar mяhz aьыllы sifяt ifadяsi ilя baш verir. Gцlцmsяyin cяnablar, gцlцmsяyin".

Doьrudan da bu dцnyada bir чox eybяcяrliklяr gцlцmsяyяrяk edilir. Fransыzlarыn etdiyi kimi.

Etiraf etmяliyяm ki, nя qяdяr чalышsam da mяn bu suallarыn cavabыnы tapa bilmяdim. Uшaqlыqdan яn чяtin riyazi mяsяlяlяri hяll etmяkdяn xцsusi zюvq alardыm. Riya-ziyyat mцяllimim Baba Yusifovun bunu hiss edяrяk mяnя mяktяb dяrsliklяrindя olmayan, hяlli mяktяbli шagird цчцn чox чяtin gюrцnяn mяsяlяlяri gяtirib qarшыma qoyduьunu vя hяr dяfя bu mяsяlяlяri hяll edяrяk cavabы dцz tapdыqda necя zюvq aldыьыmы xatыrladыm.

O zaman hяmiшя цrяyimdя Baba mцяllimя qarшы rяьbяt hissi daha da artardы. Amma bu dяfя Sarkozinin ortaya qoyduьu mяsяlяnin cavabыnы tapa bilmяmяyim mяni mяyus etmiшdi.

Proseslяr isя artыq цzцaшaьы - yяni "razvyazka" istiqamяtindя inkiшaf etmяklя юlц nюqtяyя doьru gedir. Mяhz юlц nюqtяyя. Чцnki bu qanun layihяsi nя onilliklяr яrzindя чirkin niyyяtlяr яtrafыnda cцrbяcцr rяvayяtlяr uyduran ermяnilяrя, nя dя bu cцr "яxlaqsыz himayяdarlыq aktы"nыn mцяllifi olan fransыzlara heч bir fayda vermяyяcяk.

Neylяmяk olar? Fransa tяzadlar юlkяsidir. Mяsяlяn, XXЫ яsr fransыz senatorlarыnыn yцrцtdцyц ikiцzlц, mяkrli, шovinist siyasяtlя bяrabяr, Fransa hяm dя zяrif, incя musiqinin, mяhяbbяt musiqisinin vяtяnidir. Bu dяfя dя Fransa musiqi bяstяlяdi. Amma hissiyatыm mяnя deyir ki, bu mяhяbbяt musiqisi deyil, bu zяrif, incя bir musiqi deyil. Bu matяm musiqisidir. Hяr dяfя belя musiqini esidяndя hяr bir шяxs юz-юzцndяn soruшur: Po kom zvonit kola-kol? ( vя ya belя demяk olarsa, "Bu яcяl zяngi kim цчцn чalыnыr?"). Mяn dя юzumя bu sualы verincя cavabыnы dяrhal tapdыm. Bu - 223 il

яvvяl Sarkozinin sяlяflяrinin fransiz xalqыna bяxш etdiyi "Azadlыq, Bяrabяrlik vя Qardaslыq" ideyasinыn matяmidir.

Bu bцtюvlцkdя Qяrb demokratiyasы цчцn tutulan yasыn Fransanыn цrяyindя - Parisdя чalыnan matяm musiqisidir.

Bяs bu musiqinin mцяllifi kimdir? Mяn hяyat, mяhяbbяt, sяadяt notlarы цzяrindя Hektor Berlioz, Чarlz Quno, Corc Bize, Klod Debцssi, Moris Ravel kimi fransыz korifeylяrinin bяstяlяdiyi musiqini dinlяmiшяm. Bu isя baшqa bir musiqidir. Fransanыn Tцrkiyя siyasяtindя yenicя istifadя etdiyi vasitяni (ermяni genosidi) doьrulda bilяcяk mяqsяdi tapa bimяsяm dя, musiqinin mцяllifini tanыdыьыma яminяm. Bu yerdя mцяllifinin adыnы dцшцnmяyя belя macal tapmamыш, юzumdяn asыlы olmayaraq beynimя gяlяn ilk frazanы olduьu kimi yazыmыn baшlыьыna чыxarmaq qяrarыna gяldim: “Qяrb demokratiyasыna REKVИЙEM. Иfa edir FRANSA SENATЫ. DirijorSARKOZИ-dir.”

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 7

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.7

Шяhяrin "Topqaraьac" mяhяllяsindя sяyyar qяbul Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov martыn 15-dя шяhяrin "Topqaraьac" mяhяllяsinin sakinlяri ilя gюrцшmцшdцr.

Gюrцш yыьыncaьыnda mяhяllя aьsaqqallarы, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri ilя yanaшы, baшчы-

nыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, ayrы-ayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяlяri dя iшtirak etmiшlяr. Шяhяr sakinlяri ilk olaraq icra

baшчыsыnыn vaxt tapыb яraziyя gяliшini, sakinlяrlя gюrцшцnц, onlara gюstяrilяn diqqяt vя qayьыnыn bariz nцmunяsi kimi yцksяk qiymяtlяndirmiшlяr. Bununla yanaшы, шяhяrimizdя, elяcя dя hяmin яrazidя aparыlan tikinti-abadlыq, quruculuq iшlяrindяn danышыlmыш, mяhяllяlяrin яrazisindяki hяlli vacib mяsяlяlяrя dя toxunulmuшdur.

Mяhяllя sakinlяri Mяmmяd Mustafayev, Sabir Hцmbяtov, Qinyaz Qaffarov, Иlqar Mяmmяdov, Bahar Яzizova vя baшqalarы чы-xыш edяrяk Шirvani kцчяsindяn keчяn arxыn suyunun tяnzimlяnmяsi, M.Яliyev kцчяsindяki arxыn bяrpasы, яra-zidяki yцksяk gяrginlikli yarыmstansiyanыn yerinin

dяyiшdirilmяsi, M.Яliyev, F.Sadыqov, Шirvani, M.Abbasov, S.Rяhman, S.Mцmtaz kцчяsindяki dюngяlяrin asfaltlaшdыrыlmasы, "Яbdцlqяni" hamamыnыn bяrpasы, 14 saylы uшaq baьчasыnыn tяmiri, яrazidя vaxtilя kinoteatr kimi fяaliyyяt gюstяrяn binanыn bяrpasы, яvvяllяr ipяk istehsalat birliyi 2 saylы filialыnыn yataqxanasы kimi fяaliyyяt gюstяrяn binanыn tяmir olunmasы vя sairlя baьlы tяlяb vя tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr.

Gюrцш yыьыncaьыna шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov yekun vuraraq qeyd olunan nюqsan vя чatышmazlыqlarыn aradan qaldыrыlmasы цчцn ayrы-ayrы mцяssisя vя tяшkilatlarыn rяhbяrlяrinя konkret tapшыrыqlar vermiш, шяhяrdя aparыlacaq tikinti-abadlыq,

quruculuq iшlяrinin daha da sцrяtlяndirilяcяyini, яhaliyя gюstяrilяn sosial xidmяtlяrin hяcminin vя keyfiyyяtinin, цmumilikdя isя яhalinin hяyat sяviyyяsinin яhяmiyyяtli dяrяcяdя yaxшыlaшacaьыnы bildirmiш, sakinlяri qarшыdan gяlяn Novruz bayramы mцnasibяtilя sяmimi tяbrik etmiшdir.

kяnd icra нцмайяндяляри щесабат вердиляр Aшaьы Kцngцt kяndиндя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn Aшaьы Kцngцt icra nцmayяndяliyinin hesabat yыьыncaьы keчirilmiшdir. Иcra nцmayяndяsi Ehsan Sяfяrovun nцmayяndяliyin 2011ci illяrdя gюrdцyц iшlяrя dair hesabatы dinlяnilmiшdir.

Qeyd olunmuшdur ki, icra nцmayяndяliyi Aшaьы Kцngцt vя Чapaьan kяndlяrini яhatя edir.

Aшaьы Kцngцt kяndindя 1343 nяfяr, Чapaьan kяndindя 335 nяfяr яhali yaшayыr.

Nцmayяndяliyin Aшaьы Kцngцt kяndindя bяlяdiyyя, orta mяktяb, mяdяniyyяt evi, uшaq baьчasы, kitabxana, hяkim ambulatoriyasы, 256 nюmrяli EATS, 2 чayxana, 3 maьaza vя digяr mяiшяt obyektlяri fяaliyyяt gюstяrir. Чapaьan kяndindя isя 1 яsas mяktяb, klub, kitabxana, sяhiyyя obyekti, maьaza vя чayxana var.

Kяnd sakinlяri яsasяn maldarlыq, taxыlчыlыq vя tяrяvяzчiliklя mяшьul olurlar. Kяnd icra nцmayяndяliyi юz iшini шяhяr icra hakimiyyяti tяrяfindяn tяsdiq

olunmuш iш planыna uyьun olaraq qurmuш, ayda bir dяfя nцmayяndяliyin yerli komissiyalarыnыn iclaslarы keчirilmiшdir.

Mяlumat verilmiшdir ki, hesabat mцddяtindя Иbrahimkяnddяn Aшaьы Kцngцt kяndinя

xяttя birlяшdirilmiш, qяzalы vяziyyяtdя olan elektrik dirяklяrinin bir neчяsi dяyiшdirilmiш, Чapaьan чayыnыn kяnarыnda sahilbяrkitmя iшlяri gюrцlmцш, Чapaьan-Шяki yolunun bir hissяsinя чыnqыl daшыnmышdыr.

Qeyd olunmuшdur ki, gюrцlяn iшlяrlя yanaшы hяlli vacib mяsяlяlяr dя qalmaqdadыr.

yeni qaz xяtti чяkilяrяk 160 evя

Tяdbirdя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsы aparatыnыn яrazi idarяetmя orqanlarы ilя iш шюbяsinin mцdiri Rяfail Mяnяfov iшtirak etmiшdir. Иcra hakimiyyяtinin nцmayяndяsi respublikada, o cцmlяdяn Шяkidя aparыlan tikinti, abadlыq vя quruculuq iшlяrindяn, xцsusяn kяnd yerlяrindя kommunal infrastrukturun inkiшaf etdirilmяsi, яhalinin sosial tяminatlarыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы istiqamяtindя юlkя baшчыsы cяnab Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя hяyata keчirilяn islahatlardan danышmыш, mюvcud problemlяrin hяlli ilя

sayьac quraшdыrыlmыш, kяndarasы yollar tяmir edilmiш, Шяki - Oьuz yolundan kяndя yцksяk gяrginlikli elektrik xяtti чяkilяrяk 1 saylы

baьlы rayon rяhbяrliyi tяrяfindяn aidiyyяti dюvlяt strukturlarы qarшыsыnda mяsяlя qaldыrыldыьыnы qeyd etmiшdir.

Tяhsil mцяssisяlяrinin madditexniki bazasы mюhkяmlяndirilir Шяkidя tяhsil mцяssisяlяrinin maddi-texniki bazasыnыn mюhkяmlяndirilmяsi istiqamяtindя iшlяr 2012-ci ildя dя davam etdirilяcяkdir. Яliyar kяndindя цmumi orta mяktяb цчцn dюvlяt vяsaiti hesabыna inшa edilяcяk 80 yerlik yeni binanыn layihяlяndirmя iшlяri artыq baшa чatmышdыr.

Tezliklя mяktяb binasыnыn tikintisinя baшlanыlacaqdыr.

Bundan яlavя, cari ildя шяhяr tяhsil шюbяsi цчцn yeni

inzibati binanыn tikintisi, habelя Baш Kцngцt kяndindяki tam orta mяktяb binasыnыn яsaslы tяmiri dя nяzяrdя tutulur.

Hazыrda Шяki шяhяrindяki 5 nюmrяli tam orta mяktяb цчцn 320 yerlik yeni tяdris korpusunun, Шorsu vя Aшaьы Layыsqы kяndlяrinin hяr birindя 360, Чяlяbi xan qяsяbяsindя 180 yerlik yeni mяktяb binalarыnыn tikintisi, habelя шяhяrdяki 22 nюmrяli uшaq baьчasыnыn яsaslы tяmiri davam etdirilir. Mяktяb binalarыnыn yeni dяrs ilinяdяk istifadяyя verilmяsi nяzяrdя tutulur.

Baш Zяyzid kяndиндя Yanvarыn 17-dя Шяkinin Baш Zяyzid kяndindя hesabat yыьыncaьы keчirilmiшdir. Baш Zяyzid kяnd icra nцmayяndяsi Abdulla Abdulkяrimovun nцmayяndяliyin 2011-ci ildя gюrdцyц iшlяrя dair hesabatы dinlяnilmiшdir.

Qeyd olunmuшdur ki, icra nцmayяndяliyi Baш Zяyzid vя Vяrяzяt kяndlяrini яhatя edir. Nцmayяndяlikdя 1526 tяsяrrцfatda 6763 nяfяr яhali yaшayыr. Bunlardan 3314 nяfяri kiшi, 3449 nяfяri qadыndыr.

Nцmayяndяliyin яhatя etdiyi kяndlяrdя 2 bяlяdiyyя, 2 orta mяktяb, 1 kяnd hяkim mяntяqяsi, 1 uшaq baьчasы, 1mяdяniyyяt evi, 2 kitabxana, EATS, poчt, шadlыq sarayы vя digяr mяiшяt obyektlяri fяaliyyяt gюstяrir.

Bildirilmiшdir ki, hazыrda nцmayяndяlik цzrя яhalinin istifadяsindя cяmi 2065 hektar torpaq sahяsi vardыr. Kяnd sakinlяri яsasяn maldarlыq, taxыlчыlыq vя tяrяvяzчiliklя mяшьul olurlar.

Mцddяt яrzindя iчmяli su xяtlяrinin dяyiшdirildiyi, kяndarasы yollarыn, elяcя dя sel sularы nяticяsindя yararsыz vяziyyяtя dцшmцш kюrpцnцn tяmir olunaraq яhalinin istifadяsinя verildiyi qeyd olunmuшdur.

Yыьыncaqda iшtirak edяn kяnd sakinlяri hяyata keчirilяn tяdbirlяri mцsbяt qiymяtlяndirяrяk hяlli vacib mяsяlяlяrя dя toxunmuш, "Zяyzid" vя "Qurcana" чaylarыnыn yataqlarыnыn tяmizlяnmяsi, Baш Zяyzid kяnd orta mяktяbinin vя kяnd hяkim mяntяqяsinin яsaslы tяmir olunmasы, kяndя tяbii qazыn verilmяsi, Vяrяzяt kяnd orta mяktяbinin kюhnя binasыnыn tяmir olunaraq onun bazasыnda uшaq baьчasыnыn aчыlmasы vя digяr mяsяlяlяrlя baьlы tяkliflяr bildirmiшlяr.

Hesabat yыьыncaьыnda iшtirak edяn Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Adminstrasiyasыnыn mяsul iшчisi Rafil Hцseynov чыxыш edяrяk icra nцmayяndяliyinin fяaliyyяtinя vя sakinlяr tяrяfindяn qaldыrыlan mяsяlяlяrя mцnasibяtini bildirmiшdir.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.8

"Yerli юzцnцidarяetmя sahяsindя yeni qanunvericilik vя bяlяdiyyя iшinin tяkmillяшdirilmяsi" mюvzusunda seminar Yanvarыn 13-dя Шяki шяhяrindя Яdliyyя Nazirliyinin Bяlяdiyyяlяrlя Иш Mяrkяzi, Шяki Regional Яdliyyя Шюbяsi vя Azяrbaycan шяhяr, qяsяbя vя kяnd bяlяdiyyяlяri Milli Assosiasiyalarыnыn tяшkilatчыlыьы ilя bяlяdiyyяlяrin maariflяndirilmяsinя hяsr olunmuш seminar keчirilmiшdir.

Rяhman Mяmmяdov, Шяki Regional Яdliyyя Шюbяsinin rяisi

Seminarda Prezident Adminstrasiyasы, Milli Mяclisin Regional Mяsяlяlяr Komitяsi, Azяrbaycan Bяlяdiyyя Ишчilяri Hяmkarlar Иttifaqы, Azяrbaycan шяhяr, qяsяbя vя kяnd bяlяdiyyяlяrinin

milli assosiasiyalarы, Milli Arxiv idarяsi, Яmlak Mяsяlяlяri Dюvlяt Komitяsi, Dюvlяt Torpaq vя Xяritячяkmя Komitяsinin nцmayяndяlяri, Шяki, Oьuz, Qяbяlя, Qax, Zaqatala, Balakяn rayonlarыnыn bяlяdiyyя sяdrlяri, цzvlяri vя qulluqчularы iшtirak etmiшlяr.

Tяdbiri giriш sюzц ilя Шяki Regional Яdliyyя Шюbяsinin rяisi Rяhman Mяmmяdov aшmышdыr.

Seminarda Bяlяdiyyяlяrlя Иш Mяrkяzinin rяisi Mehdi Sяlimzadя, Prezident Administrasiyasыnыn regional idarяetmя vя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarы ilя iш шюbяsinin baш mяslяhяtчisi Pяnah Cahangirov, Milli Mяclisin Regional Mяsяlяlяr Komitяsinin цzvц, millяt vяkili Tahir Rzayev, Azяrbaycan Kяnd Bяlяdiyyяlяri Milli Assosiasiyasыnыn sяdri Яli Mehdiyev чыxыш edяrяk yerli юzцnцidarяetmяnin tяkmillяшdirilmяsi ilя baьlы юlkяmizdя hяyata keчirilяn iшlяrdяn, yerli sosial problemlяrin hяllindя bяlяdiyyяlяrin iшtirakы ilя

baьlы qarшыda duran vяzifяlяrdяn danышaraq sosial iqtisadi inkiшaf prosesindя bяlяdiyyяlяrin fяallыьыnыn ildяn ilя artdыьыnы bildirmiшlяr. Шяki Regional Яdliyyя Шюbяsinin rяisi Rяhman Mяmmяdovun "Yerli юzцnцidarяetmя sahяsindя yeni qanunvericilik" mюvzusunda

mяruzяsi dinlяnilmiшdir. Чыxышlarda yerli demokratiyanыn inkiшafыnda яldя olunan nailiyyяtlяrlя yanaшы, bяzi bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtindя yol verilяn nюqsanlar da gюstяrilmiш, gяlяcяkdя bяlяdiyyяlяrin iшinя maneчilik tюrяdяn problemlяrin vя yol verilяn nюqsanlarыn aradan qaldыrыmasыnыn zяruri olduьu qeyd edilmiшdir.

Tяdbirdя hяmin bяlяdiyyя sahяsindя yeni qanunvericilik vя onlarыn bяlяdiyyяlяrdя tяtbiqi, bяlяdiyyя torpaqlarы цzяrindя mцlkiyyяt hцququnun tanыnmasы mяslяlяri, bяlяdiyyяlяrdя arxiv iшinin tяшkili vя insan hцquqlarыnыn qorunmasы iшindя bяlяdiyyяlяrin rolu ilя baьlы mяruzяlяr dinlяnilmiшdir.

Seminarda iшtirak edяn bяlяdiyyя nцmayяndяlяri dя чыxыш edяrяk, onlarы narahat edяn mяsяlяlяrdяn danышmыш, dюvlяtin bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя hяrtяrяfli kюmяk gюstяrdiyini yцksяk qiymяtlяndirmiш, fяaliyyяtlяrindя yol verilяn nюqsanlarыn aradan qaldыrыlmasыnыn vacibliyini bildirmiшlяr. Qeyd olunmuшdur ki, bяlяdiyyяlяr yerli яhalinin цzlяшdiyi sosial problemlяrin hяllindя daha fяal olmalы vя юz fяaliyyяtlяrindя qanunчuluьa яmяl olunmasыnы tяmin etmяlidirlяr.

Seminarda ayrы - ayrы dюvlяt qurumlarыnыn rяhbяrlяri, bяlяdiyyя sяdrlяri vя digяr orqanlarыn rяhbяrlяri чыxыш edяrяk bяlяdiyyяlяri maraqlandыran mяsяlяlяrя mцnasibяtlяrini bildirmiшlяr.

Шяki Regional Яdliyyя Шюbяsindя 20 Yanvar faciяsinin 22-ci ildюnцmц qeyd olunmuшdur Yanvarыn 19-da Шяki Regional Яdliyyя Шюbяsindя 20 Yanvar faciяsinin 22-ci ildюnцmц mцnasibяtilя tяdbir keчirilmiшdir.

Bюlgя rayonlarыnыn yerli яdliyyя orqanlarы rяhbяrlяrinin vя шюbяnin яmяkdaшlarыnыn iшtirak etdiklяri tяdbirin яvvяlindя Azяrbaycanыn azadlыьы, mцstяqilliyi vя яrazi bцtюvlцyц uьrunda шяhid olan hяmvяtяnlяrimizin xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmiшdir.

Tяdbiri regional шюbяnin rяisi Rяhman Mяmmяdov aчaraq 20 Yanvar faciяsinin Azяrbaycan xalqыnыn azadlыq vя mцstяqillik uьrunda mцbarizя tarixinin яn шяrяfli sяhifяlяrindяn biri olduьunu bildirmiшdir. O mцdhiш, faciяli gecяdя qaniчяn imperiya ordusunun Bakы шяhяrindя xцsusi qяddarlыq vя gюrцnmяmiш vяhшiliklя xalqыmыza qarшы qяtliam hяyata keчirdiyi, yцzlяrlя soydaшыmыzыn qяtlя yetirildiyi, yaralandыьы diqqяtя чatdыrыlmышdыr. Цmummilli liderimiz Heydяr

Яliyevin "Bu tяcavцz nяticяsindя hяlak olanlar xalq qяhrяmanlarыdыr. Onlarыn шяhid olmasы zamanы tюkцlяn qan bizim xalqыmыzыn qanыdыr" sюzlяrini xatыrladan R. Mяmmяdov 20 Yanvarыn, eyni zamanda, xalqыmыzыn qяhrяmanlыq salnamяsi gцnц olduьunu bildirmiшdir.

Tяdbirdя "20 Yanvar hadisяsi Azяrbaycan xalqыnыn azadlыq vя mцstяqillik uьrunda mцbarizяsinin шanlы sяhifяsidir" mюvzusunda mяruzя dinlяnilmiш, чыxышlar olmuшdur.

Mяruzя vя чыxышlarda hяmvяtяnlяrimizin qanы bahasыna яldя olunan, цmummilli liderimiz Heydяr Яliyev tяrяfindяn qorunub saxlanыlan vя mюhkяmlяndirilяn, dюvlяtimizin baшчыsы Иlham Яliyevin uьurlu siyasяti nяticяsindя gцnbяgцn inkiшaf edяn mцstяqil Azяrbaycan Respublikamыzыn hяr bir azяrbaycanlыnыn qцrur mяnbяyi vя яn bюyцk milli sяrvяti olduьu qeyd edilmiшdir. Bu yolda canlarыndan keчmiш шяhidlяrimizin яziz xatirяsinin heч vaxt unudulmayacaьы xцsusi vurьulanmышdыr.

№ 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

Keчяn il AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzi цчцn uьurlu olmuшdur Mяrkяzin direktoru, geologiya-mineralogiya elmlяri doktoru, professor Zяkяriyyя Яlizadя bildirmiшdir ki, юtяn il Шяки Реэионал Елми Мяркязиндя (ШREM) elmi-tяdqiqat iшlяri AMEA Rяyasяt Heyяti tяrяfindяn tяsdiq edilmiш proqrama uyьun aparыlmышdыr. Mяrkяzdя ipяkчilik, biokimya, biofizika, bitki mцxtяlifliyinin genofondu, geokimya, sellяrin юyrяnilmяsi, folklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri laboratoriyalarыnda xeyli iшlяr gюrцlmцш, AMEA Rяyasяt Heyяti tяrяfindяn tяsdiqlяnmiш 8 mюvzu цzrя 8 elmi iш icra olunmuшdur. "Иpяkчilik" laboratoriyasы xaricdяn gяtirilmiш xяstяliyя davamlы, yцksяk mяhsuldar tut ipяkqurdu cinslяrindяn yerli шяraitя uyьunlaшdыrыlmыш, sяnayenin tяlяblяrinя cavab verяn yeni mяhsuldar hibridlяrin yaradыlmasы mюvzusu цzrя araшdыrmalarыnы davam etdirmiшdir.

Aparыlan tяdqiqatlarыn sяmяrяsini daha da artыrmaq mяqsяdilя Gяncя Иpяkчilik Иnstitutu ilя iшgцzar яlaqяlяr yaradыlmышdыr. Respublikada bu qiymяtli peшя sahяsinin yenidяn inkiшaf etdirilmяsinin vacibliyini nяzяrя alaraq, ipяkчi alimlяr ipяk-

Zяkяriyyя Яlizadя,

Шяki Regional Elmi Mяrkяziн директору, geologiya-mineralogiya elmlяri doktoru, professor чilik цzrя ilk lцьяt-sorьu kitabыnыn hazыrlanmasы ilя mяшьuldurlar. Folklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri" laboratoriyasыnda bюlgя rayonlarыnыn folklor nцmunяlяrinin toplanmasы vя юyrяnilmяsi davam etdirilir.

Hazыrda ШREM-dя 90 nяfяrя yaxыn iшчinin чalышdыьыnы diqqяtя чatdыran Zякяриййя Яlizadя bildirmiшdir ki, onlardan 5 nяfяri elmlяr doktoru, 9 nяfяri fяlsяfя doktorudur. Иki nяfяrin dissertasiya iшi elmi шuralarda mцzakirя olunaraq mцdafiя шurasыna buraxыlmышdыr.

Qeyd olunmuшdur ki, keчяn il mяrkяzin яmяkdaшlarы "SanktPeterburq arxivlяrindя" elmi ezamiyyяtdя olmuш, ipяkчiliyin inkiшaf tarixi vя Peterburq ali mяktяblяrindя 1865-1918-ci illяrdя tяhsil almыш 58 nяfяrя yaxыn hяmyerlimiz haqqыnda sяnяdlяr toplamышlar.

2011-ci ildя ШREM яmяkdaшlarыnыn 5 kitabы vя 31 elmi mяqalяsi (9-u xaricdя) dяrc olunmuшdur.

Regional mцшavirя Martыn 16-da Шяki Regional Яdliyyя Шюbяsindя Шяki vя Gюyчay regionlarы цzrя яdliyyя orqanlarыnыn 2011-ci ildяki fяaliyyяtinin yekunlarыnыn mцzakirяsinя hяsr olunmuш regional mцшavirя keчirilmiшdir.

Mцшavirяdя Шяki vя Gюyчay regional яdliyyя шюbяlяrinin яmяkdaшlarы, hяr iki regional шюbяnin яrazi yurisdiksiyasыna aid rayonlarыn yerli яdliyyя orqanlarыnыn rяnbяrlяri iшtirak etmiшlяr.

Mцшavirяdя hяmчinin Azяrbaycan Respublikasы Яdliyyя Nazirliyi Иcra Baш Иdarяsinin rяisi baш icra mяmuru ЫЫЫ dяrяcяli dюvlяt яdliyyя mцшaviri Xanlar Zeynalov, Bяlяdiyyяlяrlя Иш Mяrkяzinin Иnzibati Nяzarяt Иdarяsinin rяisi Hяbib Yusifov, nazirliyin tяшkilat nяzarяt, qeydiyyat-notariat vя icra baш idarяlяrinin mяsul яmяkdaшlarы iшtirak etmiшlяr.

Mцшavirяni giriш sюzц ilя aчan Xanlar Zeynalov bildirmiшdir ki, bu cцr mцшavirяlяri keчirmяkdя mяqsяd яdliyyя orqanlarыnыn illik fяaliyyяtini tяhlil etmяk, gюrцlяn iшlяrlя yanaшы mюvcud nюqsan vя чatышmamazlыqlarы, onlarы doьuran sяbяblяri yerlяrdя birgя mцzakirя edяrяk aradan qaldыrmaq, яdliyyя orqanlarыnыn fяaliyyяtinin sяmяrяliyinin daha da artыrыlmasыna nail olmaqdan ibarяtdir. Шяki Regional Яdliyyя Шюbяsinin rяisi Rяhman Mяmmяdov vя Gюyчay Regional Яdliyyя Шюbяsindя rяhbяrliyi tяmin edяn Ruslan Osmanlы hesabat mяruzяlяri ilя чыxыш etmiшlяr.

Mяruzяlяrdяn sonra ayrы-ayrы yerli яdliyyя orqanlarыnыn rяhbяrlяri dinlяnilmiшdir.

Sonda Xanlar Zeynalov regionlarda яdliyyя orqanlarыnыn fяaliyyяtinin sяmяrяliyinin daha da artыrыlmasы цчцn tapшыrыq vя tюvsiyyяlяrini vermiшdir.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 9

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.9

M.F.Axundovun pedaqoji gюrцшlяri

Firяdun ИБРАЩИМОВ, Pedaqoji elmlяr doktoru, Rusiya Sosial vя Pedaqoji Elmlяr Akademiyasыnыn hяqiqi цzvц, Azяrbaycan Respublikasыnыn яmяkdar mцяllimi M.F.Axundov yaradыcыlыьыnda tяlim-tяrbiyя mяsяlяlяri xцsusi yer tutur. Ыnsan шяxsiyyяtinin tяшяkkцlцndя tяrbiyя vя tяhsilin bюyцk rolunu gюrяn Mirzя Fяtяli, юz dюvrцndя mюvcud olan ictimai mцnasibяtin vя onun tяhsil tяrbiyя sisteminin faydasыz olduьunu tamamilя anlayыr vя baшa dцшцrdц.

M.Axundov belя hesab edirdi ki, insanыn dцnyagюrцшцnцn bu vя ya baшqa tяrzdя tяшяkkцlц, onun xasiyyяtinin mцяyyяnlяшmяsi yaшadыьы ictimai шяraitdяn, tяrbiyяnin xarakterindяn asыlыdыr.

Professor Я.Seyidov yazыrdы ki, M.F.Axundov mцvafiq шяrait iчяrisindя bцtцn millяtlяrin, bцtцn xalqlarыn inkiшafa qabil olmasы ideyasыna qыzьыn sцrяtdя tяrяfdar чыxыr, bu fikrя zidd olan bцtцn dцшmяn gюrцшlяri kяskin surяtdя tяnqid edirdi. Maarifя, mяktяbя yцksяk qiymяt vermяk, onu xalq kцtlяsinin mяnafeyinя mцvafiq surяtdя qurmaq, bunun цчцn ictimai mцhitin qabaqcadan dяyiшmяsini zяruri hesab etmяk, bu dяyiшmяdя insan шяxsiyyяtinin fяal rolunu qiymяtlяndirmяk, Axundovun tяlim-tяrbiyя haqqыndakы fikirlяrinin, pedaqoji gюrцшlяrinin metodoloji яsasыnы tяшkil edir [8].

Axundova gюrя tяrbiyяnin mяqsяdi kamil insan yetiшdirmяkdir. Elя bir insan ki, o, elmdяn, bilikdяn, dцnya mяdяniyyяtindяn xяbяrdar olan yцksяk zюvqя, чalышqan, vяtяnpяrvяr bir шяxsiyyяt sяviйyяsinя yцksяlmiш olsun. Onun нюqteyi-nяzяrincя, insan pis яmяldяn qaчmalы, yaxшыlыq etmяyя чalышmalы, zцlmц dяf etmяyя nail olmalы, cяmiyyяtdя hяmnюvlяri ilя mцttяfiq yaшamalы, elm юyrяnmяli, elmi yaymaьa чalышmalыdыr.

M.F.Axundova gюrя insan юmrцnцn mяnasы xalqa, insanlыьa xidmяt etmяkdir. Яsil vяtяndaш insan xalqыn tяrbiyяsi, onun sяadяti, vяtяninin abadlaшdыrыlmasы vя юlkяnin vяziyyяtinin yaxшыlaшmasы uьrunda чalышan kяsdir. M.F.Axundov kamil insanыn tяrbiyяsi цчцn цч mцhцm шяrtin yerinя yetirilmяsini zяruri sayыrdы. Bu fikri o, H.Zяrdabiyя mяktubunda belя ifadя edirdi: "Sяn qяzetindя hяr bir mцsяlman tayfasыna elmin fяzilяtini vя faydasыnы bildirib bizя hey tяklif edirsяn ki, elm юyrяnin, elm юyrяnin. Чox yaxшы, biz sizin mяslяhяtinizi eшidib elm юyrяnmяyя hazыrыq. Biz de gюrяk elmi harada юyrяnяk, kimdяn юyrяnяk vя hansы dildя юyrяnяk?"

M.F.Axundov harada юyrяnяk deyяrkяn mяktяblяrin azlыьыndan шikayяtlяnirdi. Kimdяn юyrяnяk deyяrkяn mцяllim mяsяlяsini qarшыya qoyurdu.

Nяhayяt, hansы dildя юyrяnяk

deyяrkяn tяlimin ana dilindя aparыlmadыьыndan шikayяtlяnirdi.

M.F.Axundov яrяb яlifbasыnыn чяtinliyini yaxшы gюrцrdц. Buna gюrя dя, яlifba islahatы aparыlmasыnы zяruri sayыrdы [10].

M.F.Axundov ana dili tяliminя ciddi fikir verir vя bu sahяdя mцяllim, dяrslik, islahat hazыrlыьы цzяrindя daim dцшцnцrdц. O, mяktяbdя ana dilinin tяlimini yцksяk qiymяtlяndirяn rus, gцrcц, ermяni xalqlarыnыn qabaqcыl adamlarыnыn fikri ilя hяmrяy olmuшdur. O, dilimizin saflыьы uьrunda яrяb, fars vя osmanlы tяsirlяri яleyhinя barышmaz mцbarizя aparmышdыr. M.F.Axundov цmumtяhsil ideyasыnы irяli sцrя-

mцhцmdцr. Onun fikrincя, яqli tяrbiyя цчцn birinci яsas zяruri шяrt ibtidai savaddыr. M.F.Axundovun bюyцklцyц orasыndadыr ki, o tяrbiyя sahяsindя irяli sцrdцyц hяr hansы "kiчik" mяsяlяni bюyцk ictimai-siyasi mяsяlяlяrlя baьlamышdыr. O, ibtidai savad mяsяlяsinя bюyцk яhяmiyyяt verяrяk, onu ciddi-ictimai siyasi mяsяlя sяviyyяsinя qaldыrmышdыr.

Tяbii ki, dinin mahiyyяtinin dцzgцn anladыlmasы, gяnc nяsildя dini ayrы-seчkilik vя dцшmяnчilik mюvqeyinin aradan qaldыrыlmasы, onlara tolerantlыq hissinin tяlqin olunmasы чox яhяmiyyяtlidir. Gяnclяrin mяhz bu ruhda tяrbiyя olunmasыnda

faydalanaraq шagirdlяrin dini duyьularыnы formalaшdыrmaq qeyri-mцmkцndцr. O, bilmяlidir ki, mцxtяlif dinlяr, яslindя dini hiss sяviyyяsindя yox, bu hissin nяqli ifadяlяrinin vя bu ifadяlяrin ictimai sяviyyяdя maddilяшmiш formalarыdыr vя mяhz hissiyatыn sюzlяrlя ifadя edilmяsi, nяql olunmasы, heч шцbhяsiz, hissiyatыn юzцnя adekvat olmur. Hiss ilя anlayыш arasыndakы mяsafя hяr bir fяrdin yaшadыьы mцhit, mяnsub olduьu xalqыn mifologiyasы, шifahi яdяbiyyatы, hяyat tяrzi vя яn-яnяnяlяrinя uyьun surяtdя rяnglяnir, doldurulur.

Artыq hekayяt шяklindя, hяdislяr шяklindя цzя чыxan "kitablar",

Гардаш Тцркийянин пайтахты Анкара шящяриндя ТЦРКСОЙун 2012-ъи или “МИРЗЯ ФЯТЯЛИ АХУНДЗАДЯ ИЛИ” елан едилмсиня щяср едилмиш мярасим кечирилмишдир rяk, hяlя o zaman cяsarяtlя deyirdi ki, bir gцl ilя yaz olmaz, yяni bюyцk mяsяlяni, цmumtяhsil mяsяlяsini hяll etmяk цчцn 12 adamыn sяyi vя yaxud 1-2 mяktяbin aчыlmasы kifayяt deyildir. Bцtцn xalq birlikdя sяy gюstяrmяli vя цmumi tяhsil uьrunda dюnmяdяn mцbarizя aparmalыdыr [1].

Axundovun fikrincя, yalnыz tяbiяt vя cяmiyyяt haqqыnda elmi biliklяr insanы mюvhumat vя xurafatdan xilas edя bilяr.

M.F.Axundov kюhnя sxolastik mяktяbdяki tяrbiyя sisteminin чцrцklцyцnц gюrцr, onun xalqыn mяnafeyinя zidd olduьunu kяskin tяnqid edirdi. Axundov belя hesab edirdi ki, bu faydasыz tяhsil-tяrbiyя sistemi yaramaz ictimai quruluшun mяhsuludur.

O, gюstяrir ki, uшaqlarыn tяrbiyяsindя cubuq vя sillя vurmaq onlarыn яxlaqыnы pozar, tяbiяtlяrini alчaldar, fitri cюvhяrlяrini boьar, qorxaq vя yalanчы edяr.

M.F.Axundov bu cцr tяrbiyяnin яleyhinя чыxыr vя tяrbiyя metodunun dяyiшmяsini, dцnyяvi elmlяr яsasыnda qurulmasыnы lazыm bilir [8]. O, tяhsilin dцnyяviliyi uьrunda mцbarizя apararaq qeyd edirdi ki, mяktяblяrdя dil, яdяbiyyat, tarix, coьrafiya, riyaziyyat, astronomiya vя s. fяnlяr tяdris edilmяlidir.

M.F.Axundov gюstяrmiшdir ki, bu elmlяrin юyrяnilmяsi nяticяsindя ictimai hяyata, dюvlяt quruluшuna xalqda bюyцk maraq oyanar, onlarыn mцtяшяkkil vя birgя hяrяkяtinя kюmяk edяr. M.F.Axundov gюstяrir ki, elmi юyrяnmяyя mцsяlman ruhanilяri yol vermir, xalqыn baшыnы cяfяngiyat, mюvhumat vя xurafatla doldururlar[1].

M.F.Axundovun яqli tяrbiyя haqqыndakы fikirlяri чox

dцшцndцrяn, mяnalы gцlцш yaradan, hяr zaman mцasir ola bilяn bяdii яdяbiyyatыn da rolu vardыr. Azяrbaycan klassik яdяbi irsindя M.F.Axundovun, Mirzя Cяlilin, Hцseyn Cavidin vя C.Cabbarlыnыn яsяrlяri bu baxыmdan xцsusi юnяmя malikdir.

M.F.Axundovun maarifчiliyi dя, dцnyяvi mяktяblяr uьrunda mцbarizяsi dя, bircя, hяr hansы bir millяtя vя dinя mяnsub olmaqdan юncя, bir bяшяr юvladы olaraq юzцnц dяrk etmяyi юn plana чяkmяsindяn irяli gяlir.

Onun яsяrlяrinin яsas qayяsindя dяrin fяlsяfi dцшцncяlяr, цmumbяшяri ideyalara doьru tяkamцl yolu юzцnя yer almышdыr.

M.F.Axundov insani mahiyyяtlя baьlы olan dini duyьunun tяhrif olunmuш шяkildя anlaшыlmasыnы puч vя яfsanя saymышdыr. O, mюvhцmatы vя fanatizmi gцlцш atяшinя tutmaqla, gцlцшdяn tяrbiyя vasitяsi kimi ustalыqla istifadя etmiшdir. O, Cяmalцddюvlяyя mяktubunda yazыrdы: "Ey Cяlalцddюvlя mяn kцlli яdyani puч vя яfsanя hesab edirяm."

[1] Qяnaяtimizя gюrя, M.F.Axundovun mюvhumatы vя fanatizmi ifшa edяn sюzgedяn gцlцш silahыndan hяr bir tяrbiyячinin faydalanmasы цчцn geniш imkanlar vardыr.

Didaktikada sцbuta yetirilir ki, yetiшmяkdя olan nяslin nцmayяndяlяrinя, mяktяblilяrя dinin mahiyyяtini dцzgцn anlatmaq gяrяkdir. Bunun цчцn mцяllimin dinlя baьlы dяrin biliyi vя hяmin biliyin шagirdin dini duyьusunun yaradыlmasы yюnцmцndя istifadя edilmяsi ilя baьlы tяcrцbяsi olmalыdыr, яks halda fяlsяfi baxышlardan, яdяbiyyatdan, ayrы-ayrы fяnlяrin tяdrisindя яldя edilяn biliklяr sistemindяn

"dini яsяrlяr" heч dя insandцnya mцnasibяtinin, dini hissin rяngsiz, boyasыz ifadяsi olmayыb, milli koloritlя, ictimai шцurla vя onun mцxtяlif formalarыnыn tяsiri ilя cilalanmыш, boyanmышdыr. Яsl mяqsяd insan fikrinin hяdis vя hekayяlяr sяviyyяsindяn elmi anlayышlar sяviyyяsinя yцksяlmяsi vя yenidяn mahiyyяtя, kюkя qayыdaraq bu mahiyyяtin, eyniyyяtin nяzяri konseptual dяrkidir. Mяqsяd bu mцxtяlifliyin яsasыnda dayanan eyniyyяtin, alt qatdakы mяnanыn цzя чыxarыlmasыdыr. Яsrlяr boyu insan fikri bu istiqamяtdя axtarышlar aparmыш, insan-dцnya mцnasibяtlяrinin nяzяri ifadяsi olan bюyцk fяlsяfi tяlimlяr yaradыlmыш vя hadisяlяr mahiyyяtя, hissiyatdan tяlimя aparan neчя-neчя yollar kяшf edilmiшdir [4] Dini tяrbiyя universal яqli keyfiyyяtlяrdяn daha чox duyьu ilя baьlыdыr vя insan "Mяn"inin daha dяrin qatlarыnы ifadя etmяklя yanaшы, lokal mяdяni-mяnяvi mцhitlя, hяtta fяrdi mюvcudluqla яlaqяdardыr. C.Яfqaninin yazdыьыna gюrя, "insanыn ilk tяrbiyяsi onun dini tяrbiyяsidir, fяlsяfi dцnya gюrцшц sonra yaranыr" [3]. Fяlsяfi dцшцncяnin formalaшmasыnda dini hissin bюyцk rolu vardыr. Ыnsan fanatizmdяn, mюvhumatdan nя qяdяr hifz olunarsa, din insanыn bilavasitя mahiyyяtini, hяyatыnыn mяnasыnы mцяyyяn edяr. R.Aslanova yazыr: "Din incяsяnяt vя yaxud fяlsяfяyя nisbяtяn daha mцrяkkяb vя daha rяngarяng mяnяvi hadisяdir. O fяlsяfяyя bяnzяr kimi adamlarыn bцtцn mяnяvi-etik hяyat sahяsinя daxil olaraq onu yцksяk mяna ilя zяnginlяшdirir" [2] M.F.Axundovun baxышlarыna gюrя, bяdii яdяbiyyat in-

sanыn mяnяvi-estetik inkiшafы prosesindя mцstяsna яhяmiyyяtя malik bir vasitяdir. Elmi яdяbiyyat insanlarы nadanlыqdan qoruyursa, bяdii яdяbiyyat kobudluq vя bayaьыlыqdan xilas edir. Burada qeyd etmяk yerinя dцшяr ki, bяdii яdяbiyyatыn tяrbiyяvi rolu iki miqyasda nяzяrdяn keчirilmяlidir.

Birincisi, dar mяnada, mяktяb miqyasыnda, шagirdlяrin dцnyagюrцшцnц vя bяdii estetik zюvqцnц formalaшdыran vasitяlяrdяn biri kimi, ikincisi, insanы bцtцn юmrц boyu mцшayяt edяn, ancaq bяdii oxu vasitяsi ilя deyil, hяm dя teatr, kino vя s. vasitяsilя ona mяnяvi-estetik mцhit yaradan universal vasitя kimi.

Tяrbiyя problemlяri heч dя bяzi pedaqogika kitablarыnda qabardыldыьы kimi atalar sюzlяri, ibratamiz fikirlяr, hяdislяr vasitяsi ilя hяll oluna bilmяz. Иnsan psixikasыnыn, mяnяvi alяminin daha dяrin qatlarыna nцfuz etmяk цчцn mцrяkkяb dramatik tяhkiyяnin rolu яvяz edilmяzdir.

Bu mяnada M.F.Axundovun яsяrlяrinin pedaqoji aspektdя dяyяri чox yцksяkdir.

M.F.Axundov gюstяrir ki, fяlsяfi dцшцncя tяrzini, ideyamяnяvi yaшantы vяrdiшlяrini yalnыz dцnyяvi tяhsil aшыlaya bilяr.

Onun fikrincя, hяr bir insan юzцnц maddi dцnyadan ayыrmaьы, cari hadisяlяrin fюvqцnя qalxmaьы юyrяnmяlidir. Hяm dя bunu baшqalarыnыn nяsihяtlяri шяklindя deyil, юzцnцn fяrdi mяnяvi-psixoloji yaшantыsы kimi mяnimsяmяlidir.

Mяsяlяyя belя yanaшma bu gцn dя aktualdыr. Doьrudan da, яgяr insan dцnyanыn ahяngini duya bilmяsя, tяbii gюzяllik qarшыsыnda heyrяtlяnmяsя, юz daxili mяnяvi gцc qaynaьыnы kяшf etmяsя, юz mяnяviyyatыnы dцnya ilя tяmasda, юzцnцdяrk vя refleksiya yolu ilя daim tяkmillяшdirmяsя, kяnarda цlvi olan, gюzяl olan nя varsa hamыsыnыn, яslindя, юz daxilindя olanlarыn tяzahцrц, ikinci hяyatы olduьunu dяrk etmяsя, yяni юzцnц genetik imkan шяklindя tяbiяtяn xas olan potensial mяnяvi kamilliyi, mцqяddяslik duyьusunu aktivlяшdirmяsя, can-landыrmasa, юzцnцn hяyat tяrzinя, fяaliyyяt prinsipinя чevirmяsя, tяkcя kяnar biliklяri юyrяnmяklя kifayяtlяnsя, insan bяlkя bilikli ola bilяr, lakin kamil olmaz, lakin insan olmaz [4] Yuxarыda vurьulandыьы kimi, XЫX яsrin tanыnmыш maarifчisi M.F.Axundov insanыn sяadяtini bilikdя vя hяmin biliklя xalqыna xidmяt etmяkdя gюrmцшdцr.

O, bilik, dяyяr vя davranышы vяhdяtdя tяsяvvцr etmiш vя hesab etmiшdir ki, savadlы insan юz davranышlarыnы daha yaxшы dяyяrlяndirir, elяcя dя mяnяvi baxыmdan юz davranышыndan da zюvq alыr, ya da vicdan яzabы чяkir. Bюyцk maarifчi hesab edir ki, insan yalnыz icmanыn rifahы цчцn чalышmaqla яsl sяadяtя yetiшя bilяr. Sяadяtя qovuшma hяm dя onunla шяrtlяndirilir ki, insan юz maraqlarыnы baшqalarыnыn maraqlarыndan цstцn tutmamalы, onlarы digяrlяrinin maraqlarы ilя uzlaшdыrmalыdыr. Yalnыz шяxsi vя ictimai maraqlar цst-цstя dцшяndя insan яsl sяadяtя qovuшa bilяr.

M.F.Axundova gюrя, insan davranышlarыnыn яsaslarыnы onun ehtiyaclarыnda axtarmaq lazыmdыr. Bu baxыmdan o, insan ehtiyaclarыnы цч cцr tяsnif edir: idraki ehtiyaclar; mяnяvi ehtiyaclar; fiziki ehtiyaclar. (Арды 10-ъу сящифядя)

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 10

сящ.10

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Шяki nюvbяti uьurunu яldя etmiшdir Шяki шяhяri 2012-ci il цчцn tцrk dцnyasыnыn qeyri-maddi mяdяni irs paytaxtыdыr TЦRKSOY-un юtяn ilin sentyabrыnda Rusiya Federasiyasыnыn Tatarыstan Respublikasыnda keчirilяn ЫV seminarыnыn yekun rяyinя яsasяn, Шяki шяhяri Tatarыstanыn Elabuqa vя Baшqыrdыstanыn Ufa шяhяrlяri ilя birgя tцrk dцnyasыnыn 2012-ci il цчцn qeyri-maddi mяdяni irs paytaxtы elan olunmuшdur. Шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova AzяrTAc-a mцsahibяsindя bildirmiшdir ki, bu, qяdim sяnяtkarlыq яnяnяlяri ilя seчilяn Шяkiyя gюstяrilяn чox bюyцk etimaddыr. O qeyd etmiшdir ki, Шяkinin 2012-ci il цчцn tцrk dцnyasыnыn qeyri-maddi mяdяni irs paytaxtы elan edilmяsi heч dя tяsadцfi deyildir.

Qяdim dюvlяtчilik яnяnяlяrinя, zяngin tarixя malik olan bu шяhяr, eyni zamanda, sяnяtin vя sяnяtkarlыьыn yцksяk sяviyyяdя inkiшaf etdiyi яrazilяrdяn biri olmuшdur. El sяnяtkarlarыnыn fяdakar яmяyi sayяsindя bu qяdim шяhяrdя чox zяngin tarixi-mяdяni irs yaranmышdыr. Burada memarlыq, tяtbiqi sяnяt, aьac vя sцmцk цzяrindя oyma, dulusчuluq, misgяrlik, шяbяkя, zяrgяrlik vя digяr sяnяt nюvlяri yцksяk sяviyyяdя inkiшaf etmiшdir. Шяki uzun illяr Azяrbaycanda, elяcя dя bцtюvlцkdя Qafqazda ipяkчiliyin mяrkяzi olmuшdur. Юzцnяmяxsus mяtbяxi ilя юlkяmizin hцdudlarыndan kяnarda da yaxшы tanыnan bu qяdim diyar dцnya яhяmiyyяtli tarix-memarlыq abidяlяri ilя dя mяшhurdur.

Firяdun ИБРАЩИМОВ, Pedaqoji elmlяr doktoru, Rusiya Sosial vя Pedaqoji Elmlяr Akademiyasыnыn hяqiqi цzvц, Azяrbaycan Respublikasыnыn яmяkdar mцяllimi (Яввяли 9-ъу сящифядя) M.F.Axundovun insan ehtiyaclarы ilя baьlы bu tяsnifatы kurikulumun tяrtibi, tяtbiqi vя qiymяtlяndirilmяsi zamanы dцnya tяhsil tяcrцbяsindя bюyцk яhяmiyyяt verilяn B.Blumun 1956-cы ildя tяsnif etdiyi idraki taksonomiyasы, D.Krassvolun 1964-cц ildя tяsnif etdiyi emosional (affektiv) taksonomiyasы ilя цst-цstя dцшmяsi diqqяtя layiqdir. [9] Иdraki xarakter daшыyan tяlim nяticяlяri, ilk nюvbяdя, intellektual vяrdiш vя bacarыqlarыn inkiшaf etdirilmяsi mяsяlяsinя aiddir vя tяlimin dя bu mцstяvidя qurulmasы ilя baьlы mцяllimi istiqamяtlяndirir.

Bu zaman шagirdin dцшцnmя vяrdiшlяrinin inkiшafыna daha чox diqqяt yetirmяyin mцhцm olduьu vurьulanыr. Mяktяblяrimizdя digяr mцhцm mяsяlя шagirdlяrin dяyяrlяrя mцnasibяtini inkiшaf etdirmяkdir. Bu, emosional xarakter daшыyan tяlim nяticяlяri ilя яhatя edilir. Diqqяt yюnяldilmiш цчцncц sahя isя psixomotor sahяdir ki, bu da яzяlя inkiшafыnы vя bacarыqlarы яhatя edir. Bu mяsяlяlяr XЫX яsrdя M.F.Axundov tяrяfindяn vurьulanmыш, onlar insana hяyati ehtiyaclarы юdяmяyя xidmяt gюstяrmяklя yanaшы, hяm dя insan davranышыnыn, hяyat tяrzinin vя яtrafыndakыlarla mцnasibяtlяrinin tяшkilindя яhяmiyyяtli hesab edilmiшdir (orada).

M.F.Axundov uшaqlarы

Шяki xanlarыnыn sarayы, Yuxarы vя Aшaьы Karvansaralar, Шяkixanovlarыn evi, Dairяvi mяbяd, Cцmя mяscidi vя onlarla digяr tarix-memarlыq abidяlяri maddi-mяdяni irsimizin яn gюzяl nцmunяlяridir.

Tяsadцfi deyil ki, Azяrbaycan Respublikasы Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin "2010-2014-cц illяr цчцn Xalq

Yaradыcыlыьы Paytaxtlarы" Proqramыna яsasяn, Шяki шяhяri 2010-cu ildя "Azяrbaycanыn Sяnяtkarlыq Paytaxtы" elan olunmuшdur.

Z.Cavadova bildirmiшdir ki, Шяki шяhяrinin 2012-ci il цчцn tцrk dцnyasыnыn qeyrimaddi mяdяni irs paytaxtы elan edilmяsi ilя baьlы tяklif ilk olaraq Azяrbaycan Respublikasы Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi vя TЦRKSOY-un birgя tяшkilatчыlыьы ilя 2010-cu il aprelin 28-dя Шяkidя keчirilmiш "Tцrkdilli xalqlarыn qeyri-maddi mяdяni irsinin konvensiyalaшdыrыlmasы, inventarlaшdыrыlmasы vя proq-

ramlaшdыrыlmasы" mюvzusunda ЫЫЫ Beynяlxalq seminarda irяli sцrцlmцшdцr.

Tяdbirdя TЦRKSOYun baш katibinin mцavini Firat Purtaш Azяrbaycanыn qяdim sяnяtkarlыq mяskяni, юzцnяmяxsus sяnяtkarlыq яnяnяlяri vя tarixi-memarlыq abidяlяri ilя mяшhur olan Шяki шяhяrinin gяlяcяkdя tцrk dцnyasыnыn sя-

nяtkarlыq paytaxtы elan edilmяsinя яn real namizяdlяrdяn biri olduьunu diqqяtя чatdыrmышdыr.

Bu tяklif TЦRKSOY-un Kazan шяhяrindя keчirilmiш son toplantыsыnda bir daha irяli sцrцlmцш, Шяki, elяcя dя Elabuqa vя Ufa шяhяrlяrinin 2012-ci il цчцn tцrk dцnyasыnыn qeyri-maddi mяdяni irs paytaxtlarы elan edilmяsi qяrara alыnmышdыr.

TЦRKSOY-un Baш Katibliyi 2012-ci ildя bu шяhяrlяrdя qeyri-maddi mяdяni irslя baьlы mцxtяlif tяdbirlяr, o cцmlяdяn festivallar, simpoziumlar, ustad dяrslяri, "dяyirmi masa"lar keчirmяyi planlaшdыrыr.

№ 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

Rяqяmsal yayыmыn tяtbiqi geniшlяnir Azяrbaycan Respublikasыnda iqtisadiyyatыn sцrяtli inkiшafы Иnformasiya Kommunikasiya Texnologiyalarыnыn tяtbiqinin geniшlяndirilmяsi, mцasir, yeni nяsil avadanlыqlarыnыn istismara verilmяsi цчцn яsaslы zяmin yaratmышdыr. Yayыm keyfiyyяtinin yцksяldilmяsi vя bu sahяdя istifadячilяrя tяqdim olunan televiziya kanallarыnыn sayыnыn artыrыlmasы, mцxtяlif tarif paketlяrinin tяtbiqi imkanlыьыnыn yaradыlmasы mяqsяdilя respublika яrazisindя rяqяmsal televiziya yayыmыna baшlanmышdыr.

Hazыrda respublika яrazisinin 85 faizinя rяqяmsal televiziya yayыmы tяtbiq olunur. Шяki-Zaqatala bюlgяsindя Oьuz, Tяpяcяnnяt vя Danaчы televiziya stansiyalarыnda yeni avadanlыqlar quraшdыrыlaraq, rяqяmsal yayыma keчilmiшdir.

Nяticяdя Шяki rayonunun cяnub hissяsindяki yaшayыш mяntяqяlяrindя istifadячilяr televiziya veriliшlяrini rяqяmsal formada izlяyя bilirlяr.

Yaxыn vaxtlarda Шяki televiziya stansiyasыnda da rяqяmsal yayыm tяtbiq olunacaqdыr.

Televiziya yayыmlarы sahяsindя olduьu kimi geniш-

zolaqlы internet xidmяtlяrinin tяtbiqi dя geniшlяnmяkdяdir.

"Aztelekom" ИB geniшzolaqlы internetя olan tяlяbatыn юdяnilmяsi mяqsяdilя bюyцk layihя hяyata keчirmяkdяdir.

Respublikamыzыn bir neчя rayonunda "ADSL" xidmяtinin tяtbiqinin geniшlяndirilmяsi mяqsяdilя yenimцasir avadanlыqlarыn montaj olunaraq, abunячilяrin istifadяsinя verilmяsi hяyata keчirilir. Шяki TKQ-nin xidmяti яrazisindяki 3 шяhяr vя 9 kяnd EATS-lяrindя yeni transmissiya "DSLAM" avadanlыqlarыnыn montajы davam etdirilir. Шяki EATS 4 stansiyasыnda yeni "ADSL" portlarыnыn abunячilяrя verilmяsinя baшlanыlmыш, yanvar ayы яrzindя qalan 11 mяntяqяdя цmumilikdя 2500 яdяd "ADSL" portlarы istifadяyя verilяcяkdir. Шяki Telekommunikasiya Qovшaьы яhalinin ИKT xidmяtlяrinя olan tяlяbatlarыnыn юdяnilmяsi цчцn tяdbirlяri gяlяcяkdя dя davam etdirяcяkdir.

M.F.Axundovun pedaqoji gюrцшlяri шяn vя gцmrah tяrbiyя etmяyi zяruri sayыr, bu iшdя musiqi vя nяьmяnin rolunu yцksяk qiymяtlяndirirdi. M.F.Axundov dюvrцndя Шяrq mяktяblяrinin tяdris planыna nяьmя, musiqi, rяsm vя rяqs fяnlяri daxil deyildir. Чцnki fanatik ruhanilяr bu fяnlяrя qarшы dцшmяn mцnasibяt bяslяyirdilяr.

M.F.Axndov insanыn ahяngdar inkiшafы цчцn incяsяnяtin yalnыz pedaqoji яhяmiyyяtini deyil, hяm dя ictimai-siyasi яhяmiyyяtini doьru tяyin etmiшdir.

M.F.Axundov irяli sцrdцyц dцnyяvi tяhsil ideyasыnы tяшviq etmяk цчцn bюyцk alimlяrin vя elm xadimlяrinin tяrcцmeyi-hallarыnы nяшr etmяyi mяslяhяt gюrmцшdцr. M.F.Axundov elmin heч bir sahяsini nяzяrdяn qaчыrmamышdыr. Onun irяli sцrцyц tяdris planы, hяmin dюvrdяki Avropa vя Amerika mяktяblяrinin tяdris planыndan чox yцksяkdя durmuшdur. Mirzя Fяtяli elmdя bir novator kimi kюhnяlmiш, mцhafizяkar яnяnяlяri qыrыb atmышdыr. M.F.Axundov hakim feodal-patriaxal mцnasibяtlяrя, hяmin cяmiyyяtdя hakim яxlaq normalarыndakы ciddi nюqsanlara, fanatizmя, asketizmя, eqoizmя, kobudluьa, mцftяxorluьa, lovьalыьa, шюhrяtpяrяstliyя, riyakarlыьa, tяnbяlliyя vя sairяyя qarшы barышmaz mцbarizя aparmышdыr. O, uшaqlara aшыlanmasы zяruri olan mяnяvi keyfiyyяtlяr iчяrisindя vяtяnpяrvяrliyi birinci yerdя qoyurdu. M.F.Axundova gюrя vяtяnpяrvяr olan kяs vяtяn tяяssцbц чяkir vя millяt цчцn can vя malыnы яsirgяmir. Belя шяxs vяtяnin vя millяtin azadlыьы

uьrunda cяfakeшliyя, яzab vя яziyyяtя dюzцr. M.F.Axundov dostluq vя yoldaшlыq, insanpяrvяrlik, sadяlik vя tяvazюkarlыq vя s. bu kimi яzlaqi keyfiyyяtlяrin tяrbiyя edilmяsinя xцsusi яhяmiyyяt verirdi [10].

M.F.Axundov яxlaq mяsяlяlяrini dя юzцnцn materialist dцnyagюrцшцnя mцvafiq olaraq izah etmiшdir. O, insana bu dцnyada azadlыq vя xюшbяxtlik tяmin edяn яxlaq normalarы olmasыnы arzu edirdi. M.F.Axundov deyirdi ki, yeni insan mяtin, iardяli, yeniliyi, azadlыьы sevmяyi bacaran mцbariz qяhrяmanlar kimi yetiшsin. O istяyirdi ki, yeni insan xalqыn mяnafeyini юz шяxsi mяnafeyindяn цstцn tutan, doсtluqda, yoldaшlыqda sяdaqяtli, mюhkяm ideyalы, prinsipal olsun. O istяyirdi ki, cяmiyyяtin цzvlяri xalqa, qadыn hцququna hюrmяt bяslяyяn, nяzakяtli, mяdяni, hяqiqяti sevяn, юzцnя vя baшqalarыna tяlяbkar adamlar olsun [8].

Bцtцn baшqa sahяlяrdя olduьu kimi, M.F.Axundovun tяlim-tяrbiyя sahяsindяki bir чox mцtяrяqqi fikirlяri dя hal-hazыrda юz яhяmiyyяtini itirmяmiшdir.

M.F.Axundovun tяlim-tяrbiyя haqгыndakы qabaqcыl ideyalarы Azяrbaycanda pedaqoji fikrin inkiшafы tarixinin чox яhяmiyyяtli sяhifяlяrini tяшkil edir. Bu ideyalar M.F.Axundovun zяngin яdяbi-fяlsяfi irsi ilя birlikdя yaшayыr.

Hazыrda M.F.Axundovun vя digяr klassiklяrimizin vяtяnpяrvяrlik, insanpяrvяrlik, dostluq vя yoldaшlыq, sadяlik, tяvazюkarlыq vя digяr яxlaqi key-

fiyyяtlяrin tяrbiyяsi ilя baьlы baxышlarы, чaьыrышlarы mяktяblяrimizdя praktik pedaqoji fяaliyyяtin яsasыnы qoyulmuшdur. Bu gцn Azяrbaycan mяktяblяrindя baшlыca vяzifя dяrin vя hяrtяrяfli biliyя, bacarыьa, praktik hazыrlыьa, yцksяk mяdяniyyяtя, mяsuliyyяt hissinя, mцtяrяqqi dцnyagюrцшя malik olan, Azяrbaycan xalqыnыn milli, яxlaqi, humanist, mяnяvi vя mяdяni dяyяrlяrinя dяrindяn yiyяlяnяn, onu qoruyan vя daim inkiшaf etdirяn, ailяsini, Vяtяnini, millяtini sevяn vя daim ucaltmaьa чalышan, цmumbяшяri dяyяrlяrя yiyяlяnяn, insan hцquqlarы vя azadlыqlarыna hюrmяt edяn, mцstяqil vя yaradыcы dцшцnяn, yцksяk sivilizasiyalы cяmiyyяt qurmaьa, Azяrbaycanы dцnyanыn яn inkiшaf etmiш demokratik dюvlяtlяrindяn birinя чevirmяyя qadir insan tяrbiyяsini hяdяflяyir. Яslindя bununla da biz varlыьы azяrbaycanчыlыq ruhundan yoьrulmuшlarыn ideyalarыnы, yarыmчыq qalmыш istяk vя arzularыnы tяhsilimizin, tяlim-tяrbiyя iшinin mяqsяdinя чevirir, mцstяqil Azяrbaycan uьrunda mцbarizlяrin tяrbiyяsinin sяmяrяli sonuclu olmasыna чalышыrыq, tariximizi юyrяnirik, ona ehtiram edirik vя hяmin dяyяrlяrя dayanaraq mцasirliyin чaьrышlarыna yюnяlirik.

Unutmuruq ki, mцasirlik mяnяviyyatыn zamana uyьunlaшmыш цst qatыdыr. Din vя яxlaq inama яsaslanmaqla vasitяsiz bilik olsalar da, hяr halda yenя dя tяrbiyя vя tяhsillя vasitяlяnirlяr.

Tяrbiyя nяfslя, tяhsil biliklя baьlыdыr. Ыnsan yetkinlяшdikcя bu iki proses bir-birini tamamlayыr.

Bцtцn elmlяrin bцnюvrяsi tяhsillя qoyulur. Milli dяyяrlяri qoruyan mцasir tяhsil millяtin gяlяcяyidir.

Odur ki, milli pedaqoji irsi, pedaqoji baxышlarы юyrяnmяli vя ondan yaradыcыlыqla faydalanmalыyыq.

***

Яdяbiyyat: 1. Axundov M.F. Яsяrlяri. ЫЫ cild, Bakы, "Azяrnяшr", sяh. 22-82 2. Aslanova R. Иslam vя mяdяniyyяt. Bakы, "Azяrbaycan Universiteti" nяшriyyatы, 2002, sяh. 75 3. Яfqani C. Seчilmiш яsяrlяri (Tяrtib edяni - professor Шamil Qurbanov). Bakы, 1998, sяh. 33 4. Xяlilov S.S. Tяhsil, tяlim, tяrbiyя. Bakы, "Azяrbaycan Universiteti" nяшriyyatы, 2005, sяh. 440444.

5. Kazыmov N.M., Hяшimov Я.Ш.

Pedaqogika. Bakы, "Maarif" nяшriyyatы, 1996, sяh. 253-259.

6. Mirzяcanzadя A,X. Ыxtisasa giriш. Bakы, "Bakы Universiteti" nяшriyyatы; 1990, sяh. 368.

7. Muhammet Иkbal. Иslamda dini dцшцncяnin yenidяn doьuш. Ыstanbul, 1984, sяh. 18.

8. Seyidov Я. Pedaqogika tarixi.

Bakы, "Maarif", 1968, sяh. 266277.

9. Sцleymanova A. Mцasir kurikulumlarda yeni tяlim yanaшmalarыnыn tarixi kюklяri. Bakы. // "Kurikulum" (elmi-metodik jurnal), 2008, N2, sяh. 44-45.

10. Talыbov Y., Aьayev Я., Eminov A., Иsayev И. Pedaqogika (Tяdris vяsaiti). Bakы, "Adiloьlu" nяшriyyatы, 2003, sяh. 34.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 11

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.11

M.F.Axundzadяnin яdяbi irsindя bяdii tip vя xarakterlяrin psixoloji sяciyyяsi

Nuralы ЧЯЛЯБИЙЕВ, psixologiya цzrя fяlsяfя doktoru, dosent, "Qыzыl qяlяm" mцkafatы laureatы Azяrbaycan mяdяniyyяtinin, ictimai-fяlsяfi vя яdяbitяnqidi fikrinin gюrkяmli nцmayяndяsi olan M.F.Axundzadяnin яdяbi -bяdii irsi юzцndяn sonrakы maarifчi realist яdяbiyyatыn inkiшafыnda vя ziyalыlar nяslinin yetiшmяsindя mцstяsna rol oynamышdыr.

M.F.Axundzadя milli zцlmцn, istibdad vя irticanыn, despotizm vя cяhalяtin hюkm sцrdцyц mцrяkkяb bir шяraitdя dюvrцn aktual problemlяrini tam kяskinliyi ilя tяnqid etmiш, azadlыq, demokratiya vя maarifчilik uьrunda fяal mцbarizя aparmышdыr. O, cяhalяt yuxusunda mцrgцlяyяn qoca Шяrqin sяmasыnda yeni parlaq ulduz kimi gюrцnяrяk bцtцn шцurlu hяyatыnы mцsяlman шяrqini чoxяsirlik qяflяt yuxusundan oyatmaq, ictimai vя milli intibah yoluna чыxarmaq uьrunda fяal mцbarizяyя hяsr etmiшdir.

M.F.Axundzadяnin xalq qarшыsыnda tarixi xidmяtlяrini yцksяk qiymяtlяndirяn tanыnmыш yazычы Яbdцrrяhim bяy Haqverdiyev yazmышdыr: "Xaч vя medallarla bяzяdilmiш paltarыn altыnda od tutub alышmaqda olan bir цrяk dюyцnmяkdя idi".

M.F.Axundzadя gюrkяmli dramaturq, nasir vя realist яdяbiyyatыn qцdrяtli simalarыndan biri kimi Шяrq xalqlarыnыn milli intibahыnda, mяdяni vя mяnяvi tяrяqqisindя bюyцk sяy gюstяrmiш, юzцndяn sonrakы nяsillяr цчцn zяngin яdяbi irs qoymuшdur. Юzцnцn komediyalarы, povest vя fяlsяfi traktatы ilя mцkяmmяl bir sяnяt nцmunяsi yaratmыш gюrkяmli mцtяfяkkirin yaradыcыlыq nцmunяlяri tяbii koloriti, sadя, incя dili vя юzцnяmяxsus цslubu ilя seчilir.

M.F.Axundzadяnin яdяbi-bяdii irsindя mцxtяlif insan xarakterlяrinin чoxcяhяtli palitrasы, bitkinliyi ilя diqqяti xцsusi cяlb edir. Onun qяhrяmanlarыnыn, bяdii obraz vя tiplяrinin dramatik xarakterlяri standart psixoloji чяrчivяyя sыьmыr. Иnsan xarakterini yaxшы bilяn mцtяfяkkirin bir чox qяhrяmanlarы tipоloji baxыmdan tяzadlы xarakter яlamяtlяrinя malikdirlяr. Dяlяduzun dцzgцnlцyц, oьrunun qцruru, qorxaьыn шцcaяti, xяsisin iшgцzarlыьы vя ciddiliyi bюyцk mцtяfяkkirin komedyalarыnda юzцnцn tяbii -psixoloji чalarlarы ilя aydыn seчilir. Xan, bяy, naчalnik kimi яsilzadя vя

rцtbя sahiblяrini satirik atяшя tutan M.F.Axundzadя onlarыn яsl simasыnы, daxili alяminin psixoloji чalarlarыnы hяssas mцшahidячi kimi aчmaьa, bяdii dil юlчцlяri ilя canlandыrmaьa nail olmuшdur.

Bюyцk mцtяfяkkirin bцtцn komediyalarыnda bir-birindяn fяrqlяnяn чoxsaylы insan tiplяri vя xarakterlяri diqqяti cяlb edir.

M.F.Axundzadяnin bяdii tiplяri sыrasыnda kцtbeyin hakimlяr, tufeyli vя mцflis bяylяr, sяlяmчi tacirlяr, fыrыldaqчы vя ziyankar mollalar, rцшvяtxor чap mяmurlarы, var-dюvlяt hяrisi olan haramzadя zяrgяrlяr, saxtakar mяhkяmя vяkillяri vя s. яsas yer tutur. "Sяgцzяшti - mяrdi xяsis" ("Hacы Qara") adlanan komediyasыnda mцяllif Hacы Qaranы xяsis bir tip kimi sяciyyяlяndirmiш, onun bu xцsusiyyяtlяrini aksentuativ sяpkidя чox qabarыq яks etdirmяyя nail olmuшdur.

Biz Hacы Qara obrazыnda qatы xяsisя mяxsus olan tipoloji яlamяtlяri aydыn gюrцrцk. Юzцnцn fяrdi keyfiyyяtlяrinя gюrя Hacы Qara юzцndяn яvvяlki xяsis sяlяflяrini qabaqlayыr. Bununla belя, bюyцk dramaturq Hacы Qaranыn xяsis obrazы daxilindя idealdan tamamilя uzaq, lakin cяmiyyяt цчцn bцtюvlцkdя heч dя tam yararsыz olmayan bir bяdii tip yaratmaьa nail olmuшdur. M.F.Axundzadяnin Hacы Qarasы xяsis, xыrdaчы, yalanчы, hiylяgяr, qorxaq olmaqla yanaшы, hяm dя чalышqan, ayыq vя iшgцzardыr.

Bюyцk mцtяfяkkirin bяdii tiplяrindяn olan Heydяr bяy aьalыьыnыn mяhv olub getmяsi nяticяsindя mцflislяшяrяk yoxsul vяziyyяtя dцшmяsi ilя barышa bilmir, юz keчmiшini цrяk aьrыsы ilя xatыrlayыr. Oьurluq, quldurluq etmяk yolu ilя dцшdцyц vяziyyяtdяn чыxmaьa, niшanlыsы Sona xanыmla ailя hяyatы qurmaq цчцn toy xяrci tяdarцk etmяyя gюrя o, hяr шeyя hazыrdыr. Heydяr bяy qцrurlu vя mяrddir, yoldaшlыqda etibarlыdыr, sevgisindя sadiqdir.

XЫX яsrin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi, hяyatыndan mяlumdur ki, bu dюvrdя Azяrbaycan bяyliyi iflas mяrhяlяsini keчirir. Яsrin istismarчы zцmrяsini tяшkil edяn bяylяr dя юz mяшьuliyyяtlяrini яsasяn, oьuрluq, quldurluq, eyш-iшrяt, it boьuшdurmaq, xoruz dюyцшdцrmяk kimi cяmiyyяtя yabanчы hяrяkяtlяr цzяrindя qururdular ki, mяhz bцtцn bu xцsusiyyяtlяr dя M.F.Axundzadяnin komediyalarыnda юz яksini tapmышdыr.

"Hekayяti - Molla Иbrahimxяlil kimyagяr" komediyasыnda шair Hacы Nuru яql sahibi olan bir ziyalы obrazы kimi tяsvir olunmuшdur. Lakin zцlmяt, cяhalяt vя nadanlыq mцhitindя ona yer yoxdur. Zяrgяr Hacы Kяrim, tacir Mяшяdi Cabbar, hяkim Aьa Zaman, molla Salman, mцlkяdar Sяfяr bяy eynilяшmiш personajlardыr, hяr biri gцnah sahibi vя haramzadяdir. Amma varlanmaq ehtirasы, tamah onlarы qula чevirir vя onlar Mola Иbrahimxяlil

kimi hiylяgяr, biяmяl bir fыrыldaqчыnыn qurbanыna чevrilirlяr.

Tamahkarlыq hissi varlanmaq ehtirasы ilя yaшayan vя yuxarы tяbяqя nцmayяndяlяri olan tacir, molla vя zяrgяrlяr, hяmчinin xaraker cяhяtdяn aciz, yazыq vя sadяlюvh insanlardыr.

Bюyцk dramarturqun "Hekayяti - Mцsyю Jordan hяkimi - nяbatat vя Dяrviш Mяstяli

яnяnяlяri ilя mяlumatlandыrmaьa чalышmыш, hяmчinin onun шяxsindя юzцnцn tibbi gюrцшlяrini dя яks etdirmiшdir. Mцsyю Jordanыn vяtяni Fransada baш verяn inqilabdan xяbяr tutan kimi saьollaшmadan tezliklя Parisя qayыtmaq cяhdi onu oxucu vя tamaшaчыlarыn gюzцndя etibarsыz vя mяdяniyyяtsiz bir obraz kimi canlandыrыr. O, яsяrdя

Азярбайъан Драматурэийасынын Баниси Мирзя Фятяли Ахундовун анадан олмасынын 200 иллийи гаршысында Америкада илк Азярбайъан театрынын “Мцсйю Жордан вя Дярвиш Мястяли шащ” ясяри иля премйерасы олмушдур.

(4 декабр 2011, Нйу-Йорк) шah cadukцni-mяшhur" komediyasы da bяdii tip vя xarakerlяrlя zяngindir. Komediyada dramaturq Mцsyю Jordanыn simasыnda gцclц bir obraz yaratmышdыr.

Fransanыn milli burjuaziyasыnыn qabaqчыl nцmayяndяsi olan tяbabяt alimi Mцsyю Jordan M.F.Axundovun gцclц personajlarыndan biridir. Onu da qeyd etmяk vacibdir ki, bu obraz gюrkяmli maarifчi M.F.Axundzadяnin xяyali gюrцшlяrinin tяcяssцmцdцr. Onun simasыnda dramaturq Qяrb dцnyasы adamыna mяxsus fяrdi-psixoloji xцsusiyyяtlяri vermiшdir. Mцяllif Mцsyю Jordanыn simasыnda Qяrb kiшi obrazыnы Шяrq яdяbi alяminя gяtirmяklя юz mцsяlman oxucularыnы qяrbin mяdяniyyяti, adяt-

boшboьaz, чяrяnчi vя lovьa bir obraz tяsiri baьышlayыr.

Sюzцgedяn komediyada fцsцnkar Qarabaьda TяklяMuьan obasыnыn bяyi, 65 yaшlы Hяtяmxan aьa gцclц xarakter kimi tяqdim olunmuшdur. Юzцnцn dediyi kimi, Qarabaьdan baшqa bir юzgя yer gюrmяyяn Hяtяmxan aьa mяlumatlы, dцшцncяli, mцdrik, sяbrli vя maarifsevяr bir insandыr. Шahbaz bяyin Parisя dil юyrяnmяk vя tяhsil almaьa getmяk istяmяsi xяbяrini Hяtяmxan aьa belя qarшыlayыr: "Balam, sяn hяlя uшaqsan, bu zadlar tamam boшdur. Иnsana aьыl lazыmdыr. Bir dil artыq bilmяk ilя aьыl artmaz. Adam gяrяk hяr dil ilя olsa filcцmlя fяhm vя zяmanя яhlinin adяt vя xяv-

vasыndan mцttяle olsun; юz iшini yola aparsыn".

Qяrb mяdяniyyяtinin bir чox adяt vя яnяnяlяrini riшxяndlя qarшыlayan Hяtяmxan aьa яslindя юz xalqыnыn adяt яnяnяlяrindяki qцsurlarы da dilя gяtirir; Шяrq -Qяrb mяdяniyyяtinin bir чox cяhяtlяrini bяsit dя olsa mцqayisя edir: "...biz яlimizя hяna qoyarыq, firяnglяr qoymazlar, biz baшыmыzы qыrxarыq, onlar baшlarыna tцk qoyarlar; biz papaqlы oturarыq, onlar baшы aчыq oturarlar; biz baшmaq geyяrik, onlar чяkmя geyяrlяr; biz яlimizlя xюrяk yeyяrik, onlar qaшыq ilя yeyяrlяr; biz aшkara peшkяш alarыq, onlar gizlin alarlar; biz hяr zada inanыrыq, onlar heч zada inanmazlar; bizim arvadlarыmыz gюdяk libas geyяr, onlarыn arvadlarы uzun libas; bizdя чox arvad almaq adяtdir, Parisdя чox яr almaq".

Komediyadakы Шяhrяbanu, Шяrяfnisя, Xanpяri kimi qadыn obrazlarы mюvhumatчы, caduya inanan avam qadыn surяtlяridir. Onlar яxlaqca mцkяmmяl olsalar da, savadsыzlыq ucbatыndan pis ehtiraslarla yaшayыrlar, qыsqancdыrlar. Bu qadыn tiplяrindя ambivalent (qцtblяшmiш) xarakter яlamяtlяri qabarыq tяsvir olunmuшdur. Onlar sяrt, bяdrяftar olmaqla yanaшы, hяm dя cazibяli, цrяyiyumшaq, xoшagяlimli, kюvrяk vя alicяnab sifяtlяrя malikdirlяr. M.F.Axundzadяnin qadыn surяtlяrindяn bяhs edяn яdяbiyyatшцnaslardan Feyzulla Qasыmzadяnin, Яli Sultanlыnыn, Mяsud Яlioьlunun, Xalid Яlimirzяyevin, Firudin bяy Kючяrlinin qeydlяrindя bu xцsusiyyяtlяr geniш шяkildя юz яksini tapmышdыr.

M.F.Axundzadя real hяyatыn vя insan xarakterlяrinin obyektiv tяsvirini verяrяk юz qяhrяmanlarыnы tяbii vя hяrtяrяfli, mцkяmmяl bяdii tiplяr kimi tяqdim etmiшdir. Onun mцxtяlif xarakterli bяdii tip vя obralarы XЫX яsr gеrчяk Azяrbaycan cяmiyyяtinin, ictimai hяyatыnыn bяdii яksidir. Bu obrazlarыn tipik шяraitdя юzцnяmяxsus fяrdi xцsusiyyяtlяri qabarыq шяkildя цzя чыxыr.

Axundzadяnin bяdii tiplяri xaraktercя tam vя bitkindir, eyni zamanda onlar fяaldыrlar. Bюyцk mцtяfяkkir tipoloji baxыmdan юz qяhrяmanlarыnы fяrqli talelяrlя qarшыlaшdыrыr, cяrяyan edяn hadisя vя яhvalatlarы onlarыn taleyi ilя mяharяtlя яlaqяlяndirir. Onlarыn hяr birinin dюzцlmяz faciяsi arxasыnda ictimai motivlяr durur: hцquqsuzluq, avamlыq vя cahillik, cяhalяt vя savadsыzlыq. Ишыqlы ziyalы, bюyцk maarifpяrvяr mцtяfяkkir olan Mirzя Fяtяli Axundzadя юzцndяn sonra zяngin яdяbibяdii irs qoyub getmiшdir ki, bu irs sonrakы nяsillяrin tяlimi vя tяrbiyяsi, yeni яdяbi mцhitin formalaшmasыnda vя nяsillяrin yetiшmяsindя zяngin яdяbi mяnbя olmuш vя bundan sonra da olacaqdыr.

M.F.Axundzadя adыna park yenidяn qurulur вя бюйцк мцтяфяккирин евиндя тямир-бярпа ишляри апарылыр Azяrbaycan milli dramaturgiyasыnыn banisi Mirzя Fяtяli Axundzadяnin 200 illik yubileyinя hazыrlыq tяdbirlяri чяrчivяsindя Шяki шяhяrindя dahi mцtяfяkkirin adыnы daшыyan mяdяniyyяt vя istirahяt parkыnda geniш abadlыq vя yenidяnqurma iшlяri aparыlыr. Цmumi яrazisi 3,4 hektar olan parkda sцni gюl vя шяlalяnin, fяvvarяli iki hovuzun, idman vя яylяncя meydanчa-

larыnыn tikintisi sцrяtlя davam etdirilir. Яrazidя iшыqlandыrma sistemi yenidяn qurulmuшdur. Bюyцk mцtяfяkkirin heykяlinin qoyulduьu meydanчa da яsaslы шяkildя yenidяn qurulur. Tikinti iшlяri baшa чatdыqdan sonra parkыn яrazisindя geniш yaшыllaшdыrma vя abadlыq iшlяri aparыlacaq, uшaqlarыn яylяnmяsi цчцn yeni attraksionlar quraшdыrыlacaqdыr.

Parkda aparыlan yenidяnqurma

iшlяrinin bюyцk яdibin yubileyinяdяk baшa чatdыrыlmasы nяzяrdя tutulur. Ейни заманда, бюyцk mцtяfяkkirin Шяki шяhяrindяki ev-muzeyindя 2011-ci ilin yanvarыndan baшlanan tяmir-bяrpa vя yenidяnqurma iшlяri artыq baшa чatmaq цzrяdir.

XVЫЫЫ яsrin sonunda inшa edilmiш yaшayыш binasы яsaslы bяrpa olunaraq яvvяl-

ki gюrkяmini almышdыr. Hяyяtdяki kюhnя ekspozisiya binasы isя sюkцlmцш, yerindя mцasir tяlяblяrя uyьun yenisi inшa olunmuшdur. Binaya 88 kvadratmetr sahяsi olan ekspozisiya zalы, habelя fond vя inzibati otaqlar daxildir.

Ekspozisiya zalыnda dahi mцtяfяkkirin hяyat vя yaradыcыlыьыna aid 250-я yaxыn eksponat nцmayiш etdirilяcяkdir.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 12

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.12

№ 1-3 (90-92), Йанван - Март 2012

ЕЛМИН КЕШИЙИНДЯ Сющбятляшди: Yусиф RЯHИMOV, Гяzetiмизин яmяkdaшы, "Qыzыl qяlяm" mцkafatы лауреаты

- Zяkяriyyя mцяllim Шяki Regional elmi mяrkяzinin tarixчяsi haqda bir qяdяr mяlumat vermяyiнizi xahiш edяrdik?

- Mяmnuniyyяtlя.

1972-ci ilin baharы idi.

Doьma vя qяdim Шяkimizdя xцsusi bir canlanma var idi.

Respublika alimlяrinin, ziyalыlarыnыn bюyцk bir qrupu, baшda Elmlяr Akademiyasыnыn prezidenti Hяsяn Abdullayev olmaqla Akademiyanыn Шяkidя yaradыlan Zona Elmi bazasыnыn aчыlышыna gяlmiшdilяr. Gяlяn qonaqlarыn iчяrisindя akade-miklяr Hяsяn Яliyev, Яlisюhbяt Sumbatzadя, Яшrяf Hцseynov, Иlyas Abdullayev, Cяlil Hцseynov, Mяmmяd Arif, Mustafa Topчubaшov, Mцzяffяr Abutalыbov, Иmam Mustafayev, Arif Mehdiyev, Musa Musayev vя s. kimi gюrkяmli elm xadimlяri var idi.

Belяliklя, шяhяrin Dodu adlanan sяfalы bir guшяsindя Elmi Bazanыn tяmяli qoyul-

du. Nяbatаt baьыnы xatыrladan яразидя tikilmiш ikimяrtяbяli binada bir elmi-tяdqiqat mцяssisяsi kimi fяaliyyяtя baшladы.

Zona Elmi Bazasыnыn yaradыlmasыnda mяqsяd zяngin tяbii-coьrafi шяraitя, яlveriшli iqlimя, yeraltы vя yerцstц tяbii sяrvяtlяrя malik bu bюlgяnin tяbii sяrvяtlяrini юyrяnib tяdqiq etmяklя xalqыn istifadяsinя vermяk idi.

Daha sonra Baza Elmlяr Akademiyasыnыn 7 aparычы institutu: Fizika, Genetika vя Seleksiya, Nяbatat, Aqrokimya vя Torpaqшцnaslыq, Geologiya, Coьrafiya istitutlarы ilя яlaqяli tяdqiqatlar aparmaqla Шяki-Zaqatala iqtisadi bюlgяsindя EA-nыn bir nюv kiчik filialы kiimi fяaliyyяtя baшladы.

1995-ci ilin aprelindя isя Шяki Zona Elmi Bazasы AMEA Rяyasяt Heyяtiniн qяrarы ilя Шяki Regional Elmi Mяrkяzя (ШREM) чevrildi.

- Hюrmяtli professor, hazыrda elmi mяrkяzdя hansы bюlmяlяr fяaliyyяt gюstяrir?

AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin direktoru, geologiya - minerаlogiya elmlяri doktoru, professor Zяkяriyyя Яlizadя ilя mцsahibя.

Qыsa arayыш: Zяkяriyyя Mabud oьlu Яlizadя 1936-ci ildя fevral ayыnыn 2-dя Шяki шяhяrindя anadan olub. 1953-cц ildя Шяki шяhяr 10 saylы orta mяktяbi bitirdikdяn sonra Azяrbaycan Neft vя Kimya Иnstitunun Geologiya fakцltяsinя qяbul olunub. Ali tяhsili tamamladыqdan sonra bir mцddяt Geologiya Иnstitutunda mяшhur elm xadimlяriylя yanaшы fяaliyyяt gюstяrir. Иlk dяfя 1966-cы ildя geologiya-minerologiya elmlяri namizяdi alimlik dяrяcяsi alыr.

1989-cu ildя isя doktorluq dissertasiyasы mцdafiя edir. 1972-ci ildяn bu gцnцmцzя qяdяr olan dюvrяdяk Шяki Regional Elmi mяrkяzin direktoru kimi bu elm ocaьыna xцsusi mяharяt vя bacarыqla rяhbяrlik edir. Nцmunяvi ailя baшчыsы, qayьыkeш babadыr. 2006-cы ildя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev cяnablarыnыn sяrяncamы ilя "Tяrяqqi" medalы ilя tяltif edilmiшdir.

- Bu gцn Elmi Mяrkяzdя 7 laboratoriya: ipяkчilik, biokimya, biofizika, mяdяni vя ya yabanы meyvя vя gilяmeyvя bitkilяrini юyrяnяn laboratoriya, geokimya, sellяrin юyrяnilmяsi, folklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri laboratoriyalarы fяaliyyяt gюstяrir. Hяmin laboratoriyalarda elmin mцxtяlif sahяlяri цzrя araшdыrmalar aparan яmяkdaшlardan 6 nяfяri elmlяr doktoru, 15 nяfяri elmlяr namizяdidir. Юtяn mцddяt яrzindя burada 10 namizяdlik, 2 doktorluq dissertasiyasы mцdafiя edilib, 16 mцяllimlik шяhadяtnamяsi alыnыb. Aparыlan elmi araшdыrmalarыn gediшini vя nяticяlяrini яks etdirяn 6 kitab nяшr olunub. Son illяrdя чap olunan kitablar bu nяшrlяrin sыrasыna daxil deyil.

- Yeri gяmiшkяn, son illяrdя чaьdaш dюvrцn elmi araшdыrmalarыnыn bяhrяsi olan, bilavasitя sizin tяшяbbцsцnцz vя gяrgin яmяyiniz sayяsindя hяyata vяsiqя qazanmыш 2 hissяdяn ibarяt olan "Шяkidя mяhяllя adlarы, soylar vя lяqяblяr", "Шяki ipяyi uzaq karvan yollarыnda", "Dahilяrin юmцr yolu" kimi kitablarы mяn юzцm чox hяvяslя mцtaliя etmiшяm. Bu nяшrlяr barяdя siz nя qeyd edя bilяrsiniz?

- Bilirsiniz?.. yazыlan kitablarыn hяr birinin iшыq цzц gюrmяsi, onun yazыlmasы цчцn yaratнmыш tarixi zяrurяtdяn, шяraitdяn vя aparыlan elmitяdqiqat iшlяrinin tamamlanmasыndan чox aslыdыr. Tяrяfinizdяn qeyd edilяn kitablardan baшqa son illяrin nяшrlяri olan, AMEA Coьrafiya institunun яmяkdaшlarы ilя birlikdя yazыlmыш Шяki, Zaqatala, Balakяn, Qax, Oьuz, Qяbяlя rayonlarыnыn hяr birinin ayrыca coьrafi problemindяn bяhs edяn ki-

tablarы, "Яcdadlarыmыzыn tibbi biliklяri deyimlяrimizdя", "Ulularыmыzdan qalma юyцd-nяsihяt vя xeyir dualar", "Firudin bяy Kючяrlinin шяxsi arxivi", "Rяшid bяy Яfяndizadя Шяki vilayяtindя kцmdarlыq peшяsinin tarixi, ipяkчilik sяnayesi vя ticarяti haqqыnda", "Rяшid bяy Яfяndizadяnin "Mцxtяsяr шяriяt", "Kiш чayы hюvzяsindя sel hadisяlяri vя onlara qarшы mцbarizя tяdbirlяri", "Rяшid bяy Яfяndizadя vя folklor", "Шяki dialektindя iшlяnяn bяzi sюzlяrin aчыmы" kitablarыnы qeyd etmяk olar. Hяmin kitablarыn bir coxu юz orijinal cяhяtlяri, spesifik xцsusiyyяtlяriylя fяrqlяnir. Onu da qeyd etmяk istяrdim ki, bu kitablarыn bir чoxunu яrsяyя gяlmяsindя alimlяrimizlя ya-naшы Шяki Иcra Hakimiyyяti rяhbяrliyinin dяstяyi vя яmяyi vardыr.

- Bu il sizin qardaш Tцrkiyяmizя vя яn yaxыn qonшumuz olan Rusiya Federasiyasыna iшgцzar sяfяrlяriniz olmuшdur. Bu barяdя bir az aчыqlama verяrdiniz vя tяяssцratlarыnыzы oxucularыmыzla bюlцшяrdiniz.

- Hя, bu sualыnыz lap цrяyimcя oldu... Demяli, 2010cu ilin avqust ayыnыn 18-dя Tцrkiyя Cumhuriyyяtinin Prezidenti Abdulla Gцl cяnablarы Azяrbaycana rяsmi sяfяri чяrчivяsindя Шяkidя olarkяn, sяmimi gюrцш zamanы шяkililяr Шяki vя Tцrkiyяnin Bursa шяhяri arasыnda qяdimi ipяkчilik яlaqяlяrinin bяrpa edilmяsi, bu iki шяhяrin qardaшlaшmasы haqqыnda tяшяbbцs qaldыrdыlar vя Gцl cяnablarы bu tяkliflяri dяstяklяdi. Bu mяqsяdlя, Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasыnыn Шяki Regional Elmi Mяrkяzi Шяki шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin dя razыlыьы ilя Bursa шяhяrinя, elяcя dя Шяkinin Bilяcik vя Gюynцk kяndlяri ilя onlarыn Tцrkiyяdяki

adaшlarы Bilяcik vя Gюynцk шяhяrlяri arasыnda tarixi baьlantыlarы araшdыrmaq цчцn mяni vя Elmi Mяrkяzin elmi iшчisi Яdalяt Tahirzadяni elmi ezamiyyяtя gюndяrmяyi qяrara aldы. Шяkidя bцtцn danышыq-

masы vя nяhayяt шяkililяrin чoxdandыr gюzlяdiyi, dahi Heydяr Яliyevin Azяrbaycanчыlыq ideyasыnы fяaliyyяtindя яsas gюtцrяn, kifayяt qяdяr tяcrцbяli, iшgцzar fяaliyyяti vя intelektual sяviyyяsinin yцksяkliyi ilя fяrqlяnяn Elxan

larыn canlы шahidi olmuш sяfir Hцlusi Kыlыч cяnablarы sяfяr niyyяtimizi bilяn kimi bizя hяr cцr kюmяklik gюstяrmяyя hazыr olduьunu vя Tцrkцyяdя layiqincя qarшыlanaraq iшlяmяyimizя yaxшы шяrait yaradыlmasы цчцn юz яmяkdaшlarыna gюstяriш verdi. Onun xeyir-duasыyla юmrцmцzцn 10 gцnцnц Tцrkiyяmizdя yaшadыq.

Bizcя, sяfяr xeyli faydalы keчdi. Bunun baшlыca sяbяbi isя sяmяrяli чalышmaьыmыzdan юtrц Tцrkiyяdя yaradыlmыш яla шяrait idi.

Yenя dя ютян илин (2011-ъи илдя) noyabr ayыnda AMEA-nыn qяrarы ilя Яdalяt Tahirzadя ilя birlikdя Rusiyanыn Sankt-Peterburq шя-hяrinin arxiv vя muzeylяrindя Шяki ilя baьlы tarixi sяnяdlяrin aшkarlanaraq юyrяnilmяsi цчцn ezamiyyяtdя olduq. Bu sяfяr dя чox uьurlu vя mяhsuldar oldu. Hal-hazыrda toplanmыш sяnяdlяr цzrя elmi araшdыrmalarыmыz davam etdirilir.

Usubov cяnablarыnыn Шяki шяhяr Иcra Hakimiyyяtinя baшчы tяyin edilmяsi ilя daha чox yadda qaldы.

- 2011-ci il яsasяn nя ilя yadda qaldы?

2012-ci ildя hamыmыzыn sevimlisi, gюrkяmli elm xadimi, yaradыcы gяnc nяslin hamisi vя tяrbiyячisi, юz iшini, Вяtяniни vя onun vяtяndaшlarыnы цrяkdяn sevяn зийалымыз, el aьsaqqalы Zяkяriyyя mцяllimin 76 yaшы, onun rяhbяrlik etdiyi Elmi Mяrkяzin isя 40 yaшы tamam olur. Zamanы qabaqlayaraq чox шяrяfli bir юmцr yaшamыш vяtяn oьlunu tяbrik edиб, ona mюhkяm can s1aьlыьы, елми фяалиййятиндя даща бюйцк mцvяffяqiyyяtlяr arzulayыrыq. Ulu tanrы mяrhяmяtini Sizдян щеч вахт ясирэяьясин, Зякяриййя мцяллим.

- Bunu bir neчя baшlыca hadisяlяrlя qeyd etmяk olar.

Deyяrdim ki, 2011-ci il яvяzsiz vя tarixi nailiyyяt olan dюvlяt mцstяqilliyimizin 20 illiyinin bayram edilmяsi, 2011-ci ilin may ayыnda cяnab Иlham Яliyevin Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasыnda alimlяrlя gюrцшц, cяnab Prezidentimizin Шяkinin sosial-mяdяni inkiшafыyla baьlы imzaladыьы sяrяncamlar vя шяhяrin iqtisadi-mяdяni hяyatыnы kюkцndяn dяyiшяcяk maliyyя vяsaitinin ayrыl-

- 2012-ci il цчцn iш planlarыnыz nяdяn ibarяtdir?

- Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin яmяkdaшlarы AMEA Rяyasяt Heyяti vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin yaxыndan kюmяkliyi ilя nяzяrdя tutulan bцtцn elmi-tяdqiqatlarыn vя digяr tяшkilati iшlяrin vaxtlы-vaxtыnda keyfiyyяtli icra olunmasы цчцn yenя dя яllяrindяn gяlяni edяcяk vя юlkяmizin elmi potensialыna юz tюhfяlяrini vermяyя чalышacaqlar.

- Щюрмятли профессор, вахтынызы сярф едиб гязетимизя мцсащибя вердийиниз цчцн коллективимиз адындан Сизя миннятдарлыьымызы билдиририк.

***

Рedaksiyadan:

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 13

№ 1-3 (90-92), Йанван - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.13

Шяki шяhяrinin baш planыnыn tяqdimatы olmuшdur Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin akt zalыnda шяhяrin 2030-cu ilя qяdяrki dюvrdя inkiшafыna dair baш planыn mцzakirяsi keчirilmiшdir. Шяki ictimaiyyяti nцmayяndяlяrinin iшtirakы ilя keчirilяn yыьыncaqda шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk Azяrbaycanыn шimal-qяrb bюlgяsindя mцhцm siyasi, sosial-iqtisadi vя mяdяni mяrkяz hesab olunan Шяkinin orta яsr Шяrq шяhяrlяrinя mяxsus шяhяrsalma mяdяniyyяtini юzцndя qoruyub saxlayan, bяnzяri olmayan bir шяhяr olduьunu bildirmiшdir.

Елхан Усубов qeyd etmiшdir ki, nadir tarixi-memarlыq abidяlяri - karvansaraylar, mяscidlяr, minarяlяr, qala divarlarы, evlяr, kюrpцlяr bu шяhяrin qяdim

memarlыq цslubundan xяbяr verir.

Lakin bir zamanlar Шяrqin nadir sяnяt incisi kimi tanыnan bu шяhяr biganяlik vя юzbaшыnalыqdan xeyli ziyan чяkmiшdir. Bu gцn шяhяrin milli memarlыq цslubunun qorunub saxlanmasы шяrti ilя mцasirlяшdirilmяsi яn vacib vяzifяlяrdяn biri hesab olunur. Bu baxыmdan Prezident Иlham Яliyevin 2011-ci il sentyabrыn 12dя imzaladыьы "Шяki шяhяrinin sosial-iqtisadi inkiшafыnыn sцrяtlяndirilmяsinя dair яlavя tяdbirlяr haqqыnda" Sяrяncamыn mцhцm tarixi яhяmiyyяti vardыr.

E.Usubov bildirmiшdir ki,

hяmin sяnяddя digяr mяsяlяlяrlя yanaшы, яlaqяdar dюvlяt qurumlarыnыn razыlaшdыrыlmыш tяkliflяri яsasыnda 2030-cu ilя qяdяrki dюvrdя Шяkinin inkiшafыna dair baш planыn hazыrlanmasы vяzifяsi qarшыya qo-

yulmuшdur. Bu mцddяt яrzindя Dюvlяt Шяhяrsalma vя Arxitektura Komitяsinin яmяkdaшlarы dяfяlяrlя Шяkidя olmuш, baш planыn hazыrlanmasы istiqamяtindя sяmяrяli iш aparmышlar.

Sonra Шяki шяhяrinin baш planыnыn tяqdimatы olmuшdur.

Tяqdimatы keчirяn Dюvlяt Шяhяrsalma vя Arxitektura Komitяsi Dюvlяt Baш Layihя Иnstitutunun direktoru Bяkir Яhmяdov bildirmiшdir ki, Шяki uzun illяr шя-hяrin baш planы olmadan, fяrdi шяkildя inkiшaf etmiшdir. Lakin belя bir nadir шяhяrin baш planыnыn olmasы olduq-

ca vacib idi. Baш plan tяrtib olunarkяn шяhяrin milli-memarlыq цslubunun qorunub saxlanmasы шяrti ilя inkiшaf etdirilmяsi diqqяt mяrkяzindя saxlanmышdыr. Planda Шяki шяhяrinin inkiшaf strategiyasыna uyьun tikinti-abadlыq iшlяrinin aparыlmasы, tarixi mяdяniyyяt abidяlяrinin mцhafizяsi, mюvcud mяdяni-tarixi potensialdan sяmяrяli istifadяyя xцsusi diqqяt yetirilmiшdir.

Baш planda шяhяrin яrazisinin 2 min hektar, yяni 2 dяfяyя yaxыn geniшlяndirilmяsi nяzяrdя tutulur. Bu mяqsяdlя яtrafda yerlяшяn Kiш, Oxud, Иnчя vя Qoxmuq

kяndlяri шяhяrin яrazisinя qatыlacaqdыr. Шяhяrsalma zamanы istirahяt, turizm infrastrukturunun qяdim memarlыq яnяnяlяrinя uyьun yenidяn qurulmasы nяzяrdя tutulur. Eyni zamanda, layihяdя яhali artыmы, yeni yaшayыш, istirahяt, idman komplekslяri, яhaliyя mяdяni-mяiшяt xidmяti, шяhяrdaxili nяqliyyat, mцhяndis-kommunikasiya шяbяkяlяri, kommunal tяsяrrцfatы, sяnaye zonasы, istehsal sahяlяrinя aid obyektlяrin yerlяшdiyi яrazilяr яksini tapmышdыr.

Tяqdimatdan sonra layihяnin memarlarы iшtirakчыlarыn baш planla baьlы чoxsaylы suallarыnы cav-

ШЯКИНИН БАШ ПЛАНЫ ЩАГГЫНДА МЕМАРЫН СЮЗЦ

Шякидя даща bir ciddi irяlilяyiш Ирадя РЮВШЯН Шяki "Шяki-Zaqatala bюlgяsinin" яn iri шяhяri olmaqla yanaшы, hяm dя Azяrbaycanыn qяdim vя gюzяl gцшяlяrindяn biridir. Яsrlяr boyu Шяki диэяр бюлэялярдян юзцнямяхсусльу иля хейли fяrqlяnib. Тябиятин ясрарянэиз эюзяллийи ящатясиндя кirяmid dаmlаr, bоlлуъа yашыllыq, sаkitlik vя rаhаtlыq Шякинин даща да gюzяlliyini artыrыб.

Tяbiяt юz gюzяlliyini bu diyardan щеч вахт ясирэямяйиб вя бу да доьма шящяримизи щямишя туристлярин диггят мяркязиндя сахлайыб. Лакин узун мцддят Шякинин баш планынын (даща доьрусу йени баш планынын)

олмамасы шящярин тикинти-мемарлыг секторунда бязи нюгсанларын олмасына эятириб чыхармышды. Артыг 2011-ci ilин Шяki цчцn bir dюnцш ili olдуьуну heч kim inkar edя bilmяz. Bu dюvr Шяkinin tarixindя artыq юz izini saldы. Йени иъра башчысынын шящярдя эюрдцйц мягсядйюнлц ишляр шцбщясиз ки, юз бящрясини веряъякдир.

Bu gцnlяrdя baш verяn mцhцm bir hadisя dя шяhяrimizin taleyinя чox uzaq olmayan gяlяcяkdя юz tяsirini gюstяrяcяkдир.

15 mart 2011 il tarixindя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin иълас zalыnda шяhяriмизин 2030-cu ilя qяdяrki dюvrdя inkiшafыna dair baш planыnын mцzakirяsi vя tяqdиmat мярасими keчirildi. Мярасим иштиракчыларыны Шякинин баш планы иля таныш едян Dюvlяt Шяhяrsalma vя Memarlыq Komitяsi Dюvlяt Baш Layihя Иnstitutunun direktoru

Bяkir Яhmяdov гейд етмишдир ки, Шякинин баш плансыз инкишафы шящяря бир чох зяряр йетирмишдир. Щягигятян illяr boyu Шяki inkiшafdan daim kanarda qalыb, xaotik inkiшaf шяhяrin simasыnы korlaмышды. Шяhяrsalma qaydalarыna gюrя, yeni mцяssisя vя idarяnin, habelя yaшayыш mяhяllяsinin yerlяшяcяyi яrazidя mяdяni-mяiшяt, ictimai mцяssisяlяr vя s. yaradыlmasы яvvяlcяdяn nяzяrdя tutulur vя onun icrasыna qabaqcadan hazыrlaшыrlar. Шяki qяdim шяhяr olduьu цcцn bu mяsяlя daha ehtiyatlы hяrяkяt etmяyя mяcbur edir. Шяkidя bяzi uyьunsuzluqlar gюstяrir ki, binalar, kцcя vя rayon ansamblarы tikilib istifadяyя verilяrkяn шяhяrsalma qaydalarыna kifayяt qяdяr яhяmiyyяt verilmяyib, bяzi mяsяlяlяr unudulub. Mцаsir шяrаitdя шяhяrlяrin dцzgцn оlmаyаn inkiшаfы vя turistik, iqtisаdi

bахыmdаn sяrfяli оbyektin tikilmяsi kimi kоrtяbii istяk sяbяbindяn biz шяhяrin tаriхi simаsыnы itirя bilяrdik.

Baш planыn hazыrlanmasы istiqamяtindя sяmяrяli iш apardыqlarыna gюrя Dюvlяt Шяhяrsalma vя Memarlыq Komitяsi Dюvlяt Baш Layihя Иnstitutunun direktoru Bяkir Яhmяdova, komitяnin яmяkdaшlarыna, elяcя dя bu iшi tяшkil edяn Шяki Шящяр Иcra Hakimiyyяtinin Baшcыsы cяnab Elxan Usubova vя Мемарлыг вя Тикинти шюбясинин bцtцn яmяkdaшlarыna Шяki яhalisinin adыndan юз minnяtdarlыьымы bildirмяк истяйирям. Belя bir nadir шяhяrin baш planыnыn olmasы olduqca vacibdir.

Gяlin yadыmыzdan чыxartmayaq ki, Шяkinin диэяр шящярляря нисбятян юzцnяmяxsus sanbalы хцсуси чяkisi var. Vя bu шяhяrin simasыnы qoruyub saxlamaq hяr биримизин vяtяndaшlыq borcudur.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.14

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

Hindistanыn Azяrbaycandakы sяfiri Шяkiyя sяfяr etmiшdir Hindistanыn юlkяmizdяki fюvqяladя vя sяlahiyyяtli sяfiri Debnat Шou martыn 13-dя Шяkiyя sяfяr etmiшdir

Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя keчirilяn gюrцшdя icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan

Usubov qonaьы sяmimi salamlamыш, юlkяlяrimiz arasыnda dostluq яlaqяlяrinin uьurla

Hindistanыn юlkяmizdяki sяfirliyinin tяшkilatчыlыьы ilя martыn 14-dя "Шяki-Saray" otelindя "Шяkinin iш adamlarы цчцn Hindistanda biznes imkanlarы" mюvzusunda seminar keчirilmiшdir.

qabaqcыl mцяssisя rяhbяrlяrinin iшtirak etdiyi tяdbiri шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn sosial-iqtisadi mяsяlяlяr цzrя

Tяdbirdя bu юlkяnin Azяrbaycandakы sяfiri Debnad Шou iшtirak etmiшdir.

Yerli iш adamlarыnыn,

mцavini Firon Яliyev aчaraq hяr iki юlkяnin iш adamlarы arasыnda biznes яlaqяlяrinin yaranmasы baxыmыndan tяdbirin

davam etdiyini bildirmiш, sяfirliklя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti arasыnda яmяkdaшlыьыn geniшlяnmяsindя belя gюrцшlяrin яhяmiyyяtini xцsusi vurьulamышdыr. Hindistan sяfirinя Шяkinin tarixi, mяdяniyyяti, iqtisadiyyatы, kяnd tяsяrrцfatы, milli adяt-яnяnяlяri barяdя яrtaflы mяlumat verilmiшdir.

Sяfir Debnat Шou sяmimi qonaqpяrvяrliyя gюrя minnяtdarlыьыnы bildirmiш, sяяrin яsas mяqsяdinin bu qяdim diyarla daha yaxыndan tanыш olmaq, habelя yerli iш adamlarы ilя gюrцшmяk olduьunu diqqяtя чatdыrmышdыr.

Qonaьa Шяki ilя baьlы xatirя hяdiyyяsi tяqdim olunmuшdur.

Sяfir Debnat Шou sяfяrin ikinci gцnц, martыn 14-dя Шяkinin iш adamlarы цчцn Hin-

Сяfir Шяkidя yerli iш adamlarы ilя gюrцшmцшdцr яhяmiyyяtini xцsusi vurьulamыш, seminarыn iшinя uьurlar arzulamышdыr.

Seminarыn яvvяlindя Hindistan iqtisadiyyatыnыn яsas aparыcы sahяlяrindяn bяhs edяn film nцmayiш etdirilmiшdir.

Seminarda Hindistan sяfiri Debnad Шou tяmsil etdiyi юlkяnin coьrafi mюvqeyi, яhalisi, iqtisadiyyatы, biznes vя turizm imkanlarы barяdя яtraflы mяlumat vermiшdir. Sяfir bildirmiшdir ki, яhalinin sayыna gюrя dцnyanыn юndя gedяn юlkяlяrindяn olan Hindistanda istehsal olunan mяhsullar яhalinin tяlяbatыnы tam шяkildя юdяyя bilmir. Ona gюrя dя mal vя mяhsullarыn bюyцk hissяsi xarici юlkяlяrdяn idxal edilir.

Hindistan ipяyin istehsalчыsы vя istehlakчыsыdыr. Bu юlkяdя ipяyя olan tяlяbat istehsaldan 3 dяfя чoxdur.

Hindistana ipяk яsasяn Чindяn gяtirilir. Sяfir qяdim ipяkчilik яnяnяlяri olan Шяki ilя bu sahяdя яlaqяlяrin

yaranmasыnda maraqlы olduьunu bildirmiшdir.

Qeyd olunmuшdur ki, Hindistanda яhali яsasяn kяnd

tяsяrrцfatы ilя mяшqul olduьundan, bu юlkяdя gцbrяyя tяlяbat xeyli yцksяkdir. Dцnyanыn яn bюyцk gцbrя alыcыlarыndan olan

distanda biznes imkanlarы mюvzusunda seminarda iшtirak eтмишдир.

Hindistana hяr il xarici юlkяlяrdяn 6 milyon tona yaxыn gцbrя gяtirilir. Sяfir gяlяcяkdя bu sahяdя dя яlaqяlяrin qurulmasыnыn vacibliyini qeyd etmiшdir. Ишgцzar шяraitdя keчяn

tяdbirin sonunda sяfir Debnad Шou seminar iшtirakчыlarыnыn suallarыnы cavablandыrmышdыr.

ШЯКИЛИ ИДМАНЧЫЛАРЫН УЬУРЛАРЫ

28-29 йанвар 2012-ъи ил тарихдя Шяки Олимпийа Идман Комплексиндя ШутБоксинг идман нювц цзря Республика Кубоку уьрунда йарышлар кечирилмишдир. Кубок уьрунда Реапубликанын 12 шящяриндян 120 идманчы мцбаризя апармышдыр. Йарышларда Шякини “Ъянэавяр” (мяшгчиляр Илгар вя Шащин Ибращимов гардашлары), “Тайпин” (мяшгчи Солтан Ибращимов) вя “ЪиуЪитсу” (мяшгчи Зийа Ибадуллайев) идман клублары тямсил етмишляр.

Йарышларын нятиъяляриня эюря Шяки командасы 13 гызыл, 15 эцмцш вя 12 бцрцнъ медала лайиг эюрцлмцшдцр. Цмуми щесабда Шяки командасы 1-ъи йери тутараг Кубока сащиб олмушдур. 2ъи вя 3-ъц йерляри ися Лянкяран вя Имишли командалары тутмушлар.

***

16-19 феврал 2012-ъи ил тарихдя ися Бакы шящяри Щювсан Олимпийа Идман Комп-

лексиндя Ушу-Санда идман нювц цзря ХЫХ Азярбайъан чемпионаты кечирилмишдир. Чемпионатда юлкямизин 22 шящяриндян 140 идманчы юз эцъцнц сынамышдыр. Шяки командасы йарышларда 10 идманчы вя 3 мяшгчи иля тямсил олунмушдур. Шящяримизин “Ъянэавяр” вя “Тайпин” идман клубларынын идманчылары чемпионатдан 2 гызыл, 2 эцмцш вя 2 бцрцнъ медалла гайытмышлар.

1994-1996-ъы илдя анадан олмуш эянъляр арасында 52 кг чяки дяряъясиндя

Ибращимли Елшад (“Ъянэавяр” идман клубу) 1ъи вя Сцлейманзадя Заур (“Ъянэавяр” идман клубу) 2-ъи, 56 кг чяки дяряъясиндя Аьамирзяйев Рцстям (“Ъянэавяр” идман клубу) 3-ъц, 60 кг чяки дяряъясиндя Намазов Елнур (“Ъянэавяр” идман клубу) 3-ъц, 75 кг чяки дяряъясиндя Мурадзадя Мурад (“Тайпин” идман клубу) 1-ъи йери тутмушлар. Кишидяр арасында йарышда Кяримов Кяримя (“Ъянэавяр” идман клубу) 2-ъи йер нясиб олмушдур.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 15

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.15

Poчt rabitяsi - regionda liderdir sunun layiqli davamчыsы Mюhtяrяm Prezidentimiz cяnab Иlham Яliyevin юlkя rяhbяri kimi fяaliyyяtinin ilk gцnlяrindяn xцsusi diqqяt gюstяrdiyi sahяlяrdяn biri dя Azяrbaycanda rabitя vя informasiya texnologiyalarыnыn sцrяtli yцksяliшinin tяmin edilmяsi olmuшdur. Юlkя Prezidenti XXЫ яsrdя informasiya kommunikasiya texnologiyalarыnыn inkiшafыnы Azяrbaycanыn sosial-iqtisadi hяyatыnda prioritet sahя elan et-

sudan istifadя haqlarыnыn yыьыmыndan 0,2 min manata qarшы 1,7 min manat, yяni 850%, digяr kommunal xidmяtlяrinin yыьыmыndan 0,2 min manata qarшы 0,2 min manat, yяni 100%, digяr gяlirlяr цzrя 5,0 min manata qarшы 5,4 min manat, yяni 108 %, teleqraf xidmяt sahяsi цzrя 13,0 min manata qarшы 13,2 min manat, yяni 101,5 % yerinя yetirilmiшdir.

Regional poчt filialыnыn

Poчt rabitяsi - dюvlяtчiliyimizin mюhkяmlяnmяsindя, iqtisadiyyatыmыzыn inkiшafыnda, ictimai-siyasi proseslяrin tяnzimlяnmяsindя, biznes яlaqяlяrinin geniшlяnmяsindя, яhalinin maariflяnmяsindя vя s. hallarda mцhцm яvяz edilmяz rola malikdir.

Иsmayыl ИMAMOV,

Шяki Regional poчt filialыnыn rяisi Poчt - rabitя sisteminin яn geniш yayыlmыш шaxяlяrindяn biri olaraq gцndяlik istifadя olunan kцtlяvi яlaqя vasitяsidir.

Azяrbaycan poчtu 1993-cц ilin aprelin 1-dя ЦPИnin, 1994-cц ildяn Avropa Telekommunikasiya vя Poчt Tяшkilatыnыn, 2001-ci ilin Yanvarыndan Avropa Konfransы Tяшkilatыnыn, 2002-ci ilin iyunundan isя Avrasiya Иttifaqыnыn цzvцdцr.

Azяrbaycan poчtu SSRИ dюnяmindя 1970-ci illяrin ortalarыnda inkiшaf etmяyя baшlamышdыr.

Azяrbaycan dюvlяtinя rяhbяrlik etmiш, qяlbi vяtяnpяrvяrlik hissiylя dюyцnяn.

Azяrbaycanlы olmasыyla fяxr edяn vя doьma yurdunun istiqlalы yolunda canыndan belя keчmяyя hazыr olan Hейдяр Яliyev Azяrbaycanыn baшыnda gцnяш kimi doьdu vя tцkяnmяz nuru ilя xalqыmыzыn yolunu iшыqlandыrdы.

Hяqiqяtяn dя Azяrbaycan tarixinin son yarыm яsrlik dюvrц fenomen шяxsiyyяt, bцtцn tцrk dцnyasыnыn gюrkяmli ictimai-siyasi xadimi ilя bilavasitя baьlыdыr. Artыq Azяrbaycanla Heydяr Яliyevin adы yanaшы sяslяnir, biri digяrini tamamlayыr.

Azяrbaycan mцstяqillik qazanandan sonra 1998-ci ildя Цmummilli liderimizин tapшыrыьы ilя 1998-2003-cц illяr цчцn milli rabitяmizin inkiшafы konsepsiyasыnыn hazыrlanmasы ilя baшlanыlmышdыr. Konsepsiyanыn tяlяblяrinя uyьun olaraq milli rabitяmiz inkiшaf etmяyя baшladы.

Rabitячilяrin яmяyinя dя яn yцksяk qiymяti Ulu юndяrimiz Hейдяр Яliyev vermiшdir. O demiшdir: "Son illяr Azяrbaycanda rabitяnin inkiшafы sцrяtlя gedir vя aparыlan iшlяr, яldя olunan nяticяlяr tяqdirя layiqdir".

Azяrbaycan xalqыnыn Цmummilli lideriнин siyasi kur-

tяlяbatlara cavab verяn poчt шюbяlяri ardыcыllыqla inшa edilяrяk яhalinin istifadяsinя verilmяsi davam etdirilir. Tяmirя ehtiyacы olan poчt шюbяlяri tяmir olunaraq yenidяn istifadяyя verilir. Яhalinin rahatlыьыnы tяmin etmяk mяqsяdilя bцtцn шюbяlяrdя яnяnяvi vя qeyriяnяnяvi xidmяtlяr, o cцmlяdяn bank xidmяtlяri dя fяaliyyяt gюstяrir. Яhaliyя gюstяrilяn poчt-rabitя xidmяti mцasir

Шяki Regional poчt filialыnыn коллективи miшdir. Mюhtяrяm Prezidentimiz Иlham Яliyev demiшdir: "Mцasir dцnyada bilik vя yeni texnologiyalar olmasa, uьur qazanmaq mцmkцn deyildir.

Bu hяm insanlar цчцn, hяm dя юlkя цчцn чox чяtindir. Иnkiшaf etmiш юlkяlяrя nяzяr salsaq gюrяrik ki, onlarыn tяrяqqisini, eyni zamanda цmumi daxili mяhsulun artыmыnы xeyli dяrяcяdя mцяyyяn edяn texnologiyalar, yeni metodikalar, elmdя яldя edilяn nailiyyяtlяrdir.

Tяsadцfi deyildir ki, biz Azяrbaycanda Rabitя vя Иnformasiya Texnologiyalarыnыn in-kiшafыna bюyцk diqqяt yetiririk".

Azяrbaycan Respublikasыnыn "Regionlarыn Sosial Иqtisadi Иnkiшafы Dюvlяt Proqramы (2009-2013-cц illяr), Rabitя Иnformasiya Texnologiyalarыnыn Иnkiшafы цzrя (2010-2012-ci illяr цчцn) Elektron Azяrbaycan Dюvlяt Proqramlarы bцtцn bюlgяlяrdя olduьu kimi Шяkidя dя uьurla hяyata keчirilir. Mцasir

Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin Шяkidя yerlяшяn hяrbi hissяsindя ilaxыr чяrшяnbя qeyd edilmiшdir

Avropa standartlarы sяviyyяsinя чatdыrыlmышdыr.

"Azяrpoчt" MMC-nin tabeliyindя fяaliyyяt gюstяrяn poчt filiallarы da юz iшlяrini mцasir tяlяblяrя uyьun olaraq qurmuш vя gцndяlik яhaliyя gцnцn tяlяblяri sяviyyяsindя poчt xidmяti gюstяrmяk яzmi ilя чalышыrlar. Шяki Regional Poчt filialы 2011-ci ildя proqnozlaшdыrыlmыш tarif gяlirini layiqincя yerinя yetirmiшdir. Belя ki, 363,0 min manat proqnozlaшdыrыlmыш tarif gяlirinя qarшы 365,1 min manat, yяni 100,5 %, poчt юdяniш niшanlarыnыn satышы 38,0 min manata qarшы 48,3 min manat, yяni 127,1 %, telefon abunя haqlarыnыn yыьыmыndan 17,0 min manata qarшы 17,1 min manat, yяni 100,5 %, elektrik enerji haqlarыnыn yыьыmыndan 46,0 min manata qarшы 51,8 min manat, yяni 112,6 %, qazdan istifadя haqlarыnыn yыьыmыndan 73,0 min manata qarшы 83,9 min manat, yяni 114,9 %,

13 mart 2012-ci iltarixdя Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin rayon яrazisindя yerlяшяn hяrbi hissяsindя keчirilяn bayram tяdbirindя шяhяr rяhbяrliyi iшtirak etmiш, шяxsi heyяtlя gюrцшmцшdцr.

Bayram tяdbirindя чыxыш edяn шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov шяxsi heyяti qarшыdan gяlяn Novruz bayramы mцnasibяtilя tяbrik etmiш, onlara dюvlяt sяrhяdlяrinin etibarlы mцhafizяsi kimi шяrяfli vя mяsuliyyяtli bir vяzifяni yerinя yetirmяlяrindя uьurlar arzulamышdыr.

Hяrbi hissяnin komandiri

tabeчiliyindя 38 poчt шюbяsi fяaliyyяt gюstяrir. 8-i шяhяr vя 29-u kяnd vя 1 qяsяbя poчt шюbяlяrindяn ibarяtdir.

Tabeli poчt шюbяlяrinin яksяriyyяti яhaliyя yцksяk keyfiyyяtli poчt xidmяti gюstяrmяk цчцn mцasir texnika vя avadanlыqla tяchiz edilmiшdir.

Onu da qeyd etmяk istяyirяm ki, Azяrbaycan Respublikasы Mяrkяzi Bank tяrяfindяn yaradыlmыш Kцtlяvi Юdяniшlяr цzrя Mяrkяzlяшdirilmiш Иnformasiya Sisteminя qoшulmuшdur. Milli Юdяniш Sisteminin inkiшafы ilя яlaqяdar olaraq Nazirlяr Kabinetinin qяrarыna яsasяn Mяrkяzi Bankыn Kцtlяvi Юdяniшlяr цzrя Mяrkяzlяшdirilmiш Иnformasiya Sisteminin (KЮMИS) чыxarышыna (mяdaxil qяbzlяri) ciddi hesabat qяbzi statusu verilmiшdir. Abonentlяrdяn nяьd юdяniш qяbul edilяrkяn poчt шюbяlяri tяrяfindяn kompцterdяn чap olunmuш mяdaxil qяbzlяri verilir.

Bu yeni sistem poчtda bank

polkovnik-leytenant Sяmid Cяfяrov gюstяrilяn diqqяt vя qayьыya gюrя шяhяr rяhbяrliyinя minnяtdarlыq etmiш, Vяtяnimizin sяrhяdlяrini hяr an gюz bяbяyi kimi qoruyacaqlarыnы, xalqыmыza vя dюvlяtimizя sяdaqяtlя xidmяt edяcяklяrini bildirmiшdir.

Bayram tяdbirlяrindя шяhяr mяdяniyyяt vя turizm шюbяsinin, habelя musiqi vя pedaqoji kollecin kollektivlяri rяngarяng konsert proqramы ilя чыxыш etmiшlяr.

Hяrbi hissяdя keчirilяn bayram tяdbiri Иctimai Televiziyanыn xцsusi чяkiliш qrupu tяrяfindяn lentя alыnmышdыr.

яmяliyyatlarыnы hяyata keчirmяyя geniш imkanlar yaradыr.

Kюmis sisteminя qoшulmaqla яlaqяdar poчt шюbяlяri yeni mцasir tяlяblяrя cavab verяn avadanlыqlarla tяchiz edilmiшdir. Bundan baшqa poчtda hцquqi vя fiziki шяxslяrя bank xidmяti gюstяrmяk цчцn cari vя sub hesablarыn aчыlmasы яmяliyyatlarы aparыlыr. Poчt шюbяlяrindя valyuta dяyiшmя mяntяqяlяri fяaliyyяt gюstяrir.

"Azяrpoчt" MMC tяrяfindяn iшin gцnцn tяlяblяri sяviyyяsindя qurulmasы nяticяsindя gцndяn-gцnя xidmяt чeшidinin sayы artmaqda davam etdirilir.

2011-ci ilin ЫV rцbцndяn baшlayaraq poчt шюbяlяrindя яhaliyя, dюvlяr qurumlarыna, sahibkarlыq fяaliyyяtilя mяшьul olan hцquqi vя fiziki шяxslяrlя elektron imza xidmяti gюstяrilmяsi яmяliyyatыna baшlanыlmышdыr.

Poчt rabitяsi insanlarыn mяdяni-mяiшяt шяraitinя daxil olaraq onlarыn gцndяlik hяyat mяnbяyinя чevrilmiшdir. Mцasir dюvrdя elя bir ailя tapmaq mцmkцn deyildir ki, poчt xidmяtlяrinin heч olmasa bir nюvцndяn istifadя etmяsinlяr. Яhalinin poчt xidmяtinя bюyцk inam bяslяmяsinin яsas sяbяbi, юlkяmizin Konstitusiyasыnda hяr bir vяtяndaшыn yazышma sirrini saxlamaq hцququna dюvlяt tяrяfindяn tяminatыn verilmяsidir. Яhaliyя yцksяk sяviyyяdя poчt xidmяtinin gюstяrilmяsi цчцn mцasir tяlяblяrя cavab verяn kяnd poчt шюbяlяrinin tikintisi vя Иnzibati binanыn fasadыnыn tяmir olunmasы 2012-ci ilin tяdbirlяr planыna salыnmышdыr.

Azяrbaycanda Иnformasiya vя K o m m u n i k a s i y a Texnologiyalarыnыn inkiшaf dinamikasы, Rabitя vя Иnformasiya Texnologiyalarы Naziri akademik Яли Abbasovun vя "Azяrpoчt" MMC-nin baш direktoru Qяmbяr Bяybalayevin hяyata keчirdiklяri mяqsяd-yюnlц iшlяr юlkяmizi yaxыn gяlяcяkdя yцksяk texnolo-giyalarы sahяsindя nяinki re-gion, hяmчinin dцnyanыn apa-rыcы юlkяlяrinin юn sыrasыnda olacaьыna яminlik yaradыr.

Hяmчinin hяr bir problemli iшlяrindя poчt iшчilяrinя daima dяstяk olan rayon Иcra baшчыsы cяnab Eлхан Usubovun da rolu danыlmazdыr.

Azяrbaycanda bцtцn sahяlяrlя yanaшы poчt-rabitя sahяsinin dя gцnц-gцndяn inkiшafы Mюhtяrяm Prezidentimiz cяnab Иlham Яliyevin diqqяt vя qayьыsыnыn parlаq tяzahцrцdцr.

Цzцmчцlцyя vя meyvячiliyя maraq artыr Шяkidя яnяnяvi sahяlяrdяn olan цzцmчцlцk vя meyvячiliyin inkiшafыna diqqяt ildяn-ilя artыr. Tяsadцfi deyildir ki, 2011-ci ildя rayonda 15 hektar sahяdя цzцm vя 40 hektara yaxыn sahяdя isя yeni meyvя baьlarы salыnmышdыr.

Hazыrda rayonda 279 hektar barverяn цzцm vя 2.070 hektar meyvя baьlarы mюvcuddur. Baьlara ilboyu aqrotexniki qulluq olunmuш, nяticяdя юtяn il цzцm baьlarыndan 3 min 666 ton, meyvя baьlarыndan isя 19 min 394 ton mяhsul gюtцrцlmцшdцr. Яvvяlki illя mцqayisяdя цzцm istehsalы 109 ton, meyvя istehsalы isя 269 ton artmышdыr. Юtяn il rayonda шяrab zavodunun fяaliyyяtя baшlamasы цzцmчцlцyцn inkiшafыna xeyli tяkan vermiшdir.

Cari ildя rayonda 30 hektar sahяdя yeni цzцm, 50 hektar sahяdя meyvя baьlarыnыn salыnmasы nяzяrdя tutulur.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 16

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.16

№ 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

Aшaьы Karvansara ilkin simasыna qayыdыr Шяki tяkrarsыz tarix-memarlыq abidяlяrinin zяnginliyi ilя юlkяmizin qцruru,fяxridir. Tяsadцfi deyil ki, ulu юndяrimiz,respublikamыzыn unudulmaz prezidenti Heydяr Яliyev cяnablarы Шяkini " Memarlыq шяhяri " adlandыrmышdы.

Memarlыq abidяlяrindяn biri dя karvansaralardы. Orta яsrlяrdя шяhяrimizdя beш karvansaranыn olmasы Шяkinin vaxtы ilя Yaxыn Шяrqin mцhцm ticarяt mяrkяzlяrindяn olduьunu gюstяrir.

Gцnel HЯСЯНОВА, Шяki шяhяr "YuxarыBaш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunda mцhafiz Чox tяяssцflяr olsun ki, dюvrцmцzя yalnыz Yuxarы vя Aшaьы karvansara gяlib catmышdыr. Bu gцnя kimi юz gюzяlliyini, memarlыq цslubunu saxlayan, hazыrda mehmanxana kimi istifadя edilяn "Yuxarы karvansara" mцsafirlяrin яn sevimli istirahяt yerinя cevrilmiшdir.

XVЫЫЫ-XЫX яsrlяrdя tikilmiш "Aшaьы karvansara" юzцnцn funksional xцsusiyyяtlяrinя gюrя baшqalarыndan secilir. Юzцnцn bюyцk-

lцyц, rahatlыьы, tяhlцkяsizliyi, sяfalы bir mяkanda yerlяшmяsinя gюrя Zaqafqaziyada tayы-bяrabяri yoxdur. Tikintidя Шяki memarlыьыnыn яsasыnы tяшkil edяn biшmiш kяrpiчdяn, чay daшыndan, kirяmitdяn, yerli materiallardan mяharяtlя istifadя olunmasы binaya xцsusi gюzяllik verir. Burada taьbяndlяrdяn istifadя edilmяsi bu gюzяlliyi daha da artыrыr.

Yolцstц karvansaralardan fяrqli olaraq burada istirahяt otaqlarы ilя yanaшы mцxtяlif яmяliyyatlarы aparmaq,mцbadilя mцqavilяlяri baьlamaq цчцn xцsusi otaqlar da inшa edilmiшdir.

8000 kv-metrlik яrazini яhatя edяn "Aшaьы karvansara"nыn 242 otaьы vardыr. Tacirlяrin mallarыnы saxlamaq, alver etmяk, rahat ya-шamalarы цчцn hяr cцr шяrait yaradыlmышdыr.

Karvansaranыn dюrd iri

darvazasыnы qonaqpяrvяrliklя mцsafirlяrin цzцnя acыlsa da, baьlandыqda alыnmaz qalaya чevrilmяsi Шяki sяnяtkarlarыnыn yцksяk dцnyagюrцшцnя, memarlыq bacarыьыna malik olduqlarini tяzahцr etdirir.

Tяяssцflяr olsun ki,belя bir яvяzsiz tarixi - memarlыq abidяsindяn uzun mцddяt istifadя edilmяdiyindяn, baxыmsыz qaldыьыndan tяbiяtin шыltaqlыqlarыna davam gяtirmяyяrяk aшыlanmalara mяruz qalaraq qяzalы vяziyяtя dцшmцшdцr.

4-5 il bundan qabaq karvansaranы bяrpa etmяk adы ilя tяmircilяr peyda oldu. Чox qыsa mцddяtdяn sonra hansы sяbяbdяnsя onlar iшlяrini yarыmcыq qoyub getdilяr. Abidяnin qara gцnlяri dя bundan sonra baшladы.

Binanыn dam юrtцyц acыq qaldыьыndan burada yabanы ot, kol, aьaclar bitirdi. Yaьыш, qar sularы aшaьы

Aшaьы karvansara тямирдян яввял

Aшaьы karvansara тямир яряфясиндя

Шякидя гuшчuluq inkiшaf etdirilir Яhalinin яrzaq mяhsullarы ilя tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы istiqamяtindя son dюvrlяr bir sыra tяdbirlяr gюrцlцr. Quшчuluq tez hasilя gяlяn sahя olduьu цчцn quш яti vя yumurtaya olan tяlabatыn yerli istehsal hesabыna юdяnilmяsi qarшыya bir mяqsяd kimi qoyulub. Buna nail olmaq цчцn rayonumuzda iri quшчuluq tяsяrrцfatlarыnыn yaradыlmasыna baшlanыlыb. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin aqrar mяsяlяlяr шюbяsindяn verilяn mяlumata gюrя hazыrda rayonda 273000 baшdan artыq quш bяs-

lяnilir. Mюvcud quшlarыn 99,1 faizi ailя tяsяrrцfatlarыnda, 0,9 faizi isя fяrdi sahibkar tяsяrrцfatlarыnda saxlanыlыr. Keчяn il яrzindя 17700 min яdяd yumurta istehsal olunub.

Rayonda fяaliyyяt gюstяrяn 4 fяrdi cцcячыxarma sexi (inqubator) damazlыq yumurtanы яhalidяn vя respublikanыn iri damazlыq quшчuluq tяsяrrцfatlarыndan barter цsulu ilя яldя edirlяr. Hяmin sexlяr vasitяsilя il яrzindя ailя tяsяrrцfatlarыna 250000 baшa yaxыn cцcя paylanыlыr.

Bununla yanaшы, rayonda yeni юzяl quшчuluq tяsяrrцfatыnыn da inшasыna baшlanыlыb.

Mцяssisяdя 50 min baш yumurtalыq istiqamяtli toyuq yetiшdirilmяsi, 30 milyon яdяd yumurta istehsalы nяzяrdя tutulub. Burada quшlarы vitaminli yemlяrlя tяmin etmяk mяqsяdilя saatda 10 ton quш yemi istehsal gцcцnя malik sex yaradыlacaqdыr.

mяrtяbяlяrя sыzыr, tavanda divarlarda, sцtunlarda чatlar vя ucqunlar yaradыrdы.

Nяhayяt dюvlяtimizin tarixi kecmiшimizin qorunmasы vя gяlяcяk nяsillяrя чatdыrыlmasыna olan qayьыsы nяticяsindя hazыrlanmыш xцsusi layihя яsasыnda 2010 cu ilin yanvar ayыnda " Aшaьы karvansara"da tяmir-bяrpa iшlяrinя baшlandы. Qышыn шaxtasыnda, yayыn qыzmarыnda burada gюrцlяn iшlяr yцksяk keyfiyyяtlя yerinя yetirilirdi. Mцrяkkяb konstruksiyalы abidяnin bяrpasыnda bцtцn iшlяrin шяkililяr tяrяfindяn icra edilmяsi onlarыn ata-babalarыnыn sяnяtkarlыq яnяnяlяrini yaшatmasы vя sadiq qalmalarы alqышlanmalыdыr.

Artыq binanыn 5 min 197 kvadratmetrlik dam юrtцyц yenidяn quraшdыrыlaraq kirяmitlя юrtцlmцш, 2 taylы 4 darvaza, 170 pяncяrя, 128 qapы tяzяlяnmiш, 30 taьbяnd qurulmuш, istinad divarlarы hюrцlяrяk baшa чatdыrыlmышdыr.

Bu ilin baharыnda qo-

Mяcburi kючkцnlяr цчцn yeni qяsяbя tikilir Шяki rayonunun Baltalы kяndi yaxыnlыьыnda, Kiш bяlяdiyyяsinя mяxsus яrazidя mяcbiri kючkцnlяr цчцn 423 ailяlik yeni qяsяbяnin tikintisinя baшlanmышdыr.

Bu mцnasibяtlя yanvarыn 12-dя mяrasim keчirilmiшdir. Шяhяr icra hakimiyyяtinin, aidiyyяti dюvlяt qurumlarыnыn rяhbяr vя mяsul nцmayяndяlяrinin iшtirak etdiyi tяdbirdя millяt vяkili, Mяcburi Kючkцnlяrin Sosial Иnkiшaf Fondunun direktoru Ayaz Orucov doьma torpaqlarыndan didяrgin dцшmцш mяcburi kючkцnlяrin sosial шяraitinin yaxшыlaшdыrыlmasы

naqlarы qяbul etmяk цчцn son tamamlama iшlяri gюrцlцr. Ыlk dяfяdir ki, burada яsaslы tikinti bяrpa iшlяri aparыlыr.

Yeri gяlmiшkяn qeyd edяk ki, respublika hюkumяti tяrяfindяn qeydiyyatdan keчmiш "Yeraltы hamam" da, M.F.Axundovun ev muzeyindя, Keчmiш mehmanxana (Nakam adыna mяrkяzi kitabxana) binasыnda aparыlan tяmir-bяrpa iшlяri dя yaxыn mцddяtя baшa catdыrыlacaqdыr. Яmin olduьumuzu bildirirk ki, "2010-2014 cц illяrdя turizmin inkiшafыna dair Dюvlяt Proqramы" na яsasяn Qala divarlarы, Шяkixanovlarыn evi, Aьvanlar hamamы, Dяrя hamamы, Gilяhli mяscidi vя digяr tarix -memarlыq abidяlяri dя bяrpa edilяrяk xalqыn istifadяsinя verilяcяkdir.

Son vaxtlar tarixi яnяnяlяrini saxlamaqla mцasirlяшяn шяhяrimizin hяr yerindя tikinti, abadlыq iшlяrinin geniш vцsяt almasы inamыmыzы daha da artыrыr.

istiqa-mяtindя Prezident Иlham Яliyevin diqqяt vя qayьыsы ilя son illяr hяyata keчirilяn tяdbirlяr barяdя danышmышdыr.

Qeyd olunmuшdur ki, bu istiqamяtdя real iшlяr gюrцlцr, mяcburi kючkцnlяrin mяskunlaшdыьы bir sыra rayonlarda yeni qяsяbяlяr tikilir, infrastruktur layihяlяri hяyata keчirilir. Yenicя tikintisinя baшlanыlan bu qяsяbя hяmin tяdbirlяrin davamыdыr.

Qяsяbяdя tikilяcяk 1, 2, 3, 4 otaqlы evlяrin hяr birinin 12 sot hяyяtyanы sahяsi olacaqdыr. Burada yeni mяktяb binasы, uшaq baьчasы, ambulatoriya, sosial-mяiшяt xidmяti obyektlяri, inzibati bina inшa edilяcяk, zяruri sosial-texniki infrastruktur yaradыlacaqdыr.

Yeni qяsяbяnin 2012-ci ilin avqustunda istifadяyя verilmяsi nяzяrdя tutulur.

АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН Шяки Бялядййясинин коллективи, бялядиййянин сядри Фикрят Ъяфярова, халасы КИШБЯР ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядййясинин коллективи, бялядиййянин сядри Фикрят Ъяфярова, гощуму ЩЯГИГЯТ ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядййясинин коллективи, Шяки Тибб Мяктябинин директору Елмира ханыма, гардашы АББАСЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Башда Фикрят Ъяфяров олмагла Шяки Бялядййясинин коллективи, Ящмяд вя Гямяр Ящмядовлара, оьуллары ЯЩМЯДИЙЙЯНИН (Мирялинин) вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядййясинин коллективи, “Шяки Бялядййяси” гязетинин ямякдашы Акиф Саламова, баъысы НЯЗАКЯТ ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядййясинин коллективи, бялядиййянин ишчиси Рафиг Щясянова, кцрякяни ЕТИБАР МЯЪИДЗАДЯНИН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Мурад Нябибяйов, Абдуляли Ахундов, Намиг Ъаббарзадя, Айдын Щаъыйев вя Натиг Бабайев Акиф вя Натиг Ящмядовлара, гардашлары ЯЩМЯДИЙЙЯНИН (Мирялинин) вяфаты мцнасибятиля кядярляндиклярини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верирляр.

Шяки Бялядййясинин коллективи, Фаиг Щаъыйевя, щяйат йолдашы СВЕТЛАНА ХАНЫМЫН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядййясинин коллективи, Лцтвяли Ялийевя, Шащин Язизова вя Мащир Мустафайевя, гайынлары НЦСЕЙНИН вяфаты мцнасибятиля кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 17

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

сящ.17

Novruz bayramы yцksяk яhvali-ruhiyyя ilя qeyd edildi Шяkidя xalqыmыzыn qяdim milli adяt-яnяnяlяrindяn sayыlan Novruz bayramы шяnliklяri bir-neчя gцn davam eтмишдир. Шяkililяr bu qяdim el bayramыnы bюyцk sevinc vя yцksяk яhvali-ruhiyyя ilя qeyd eтdilяr.

Bayram яrяfяsindя rayonun шяhяr, qяsяbя vя kяndlяrindя imяciliklяr keчirilmiш, sяliqя-sяhman,

tivlяri rяngarяng konsert proqramlarы, teatrlaшdыrыlmыш sяhnяciklяrlя tяdbir iшtirakчыlarыna xoш ovqat bяxш etmiшlяr.

***

Martыn 21-dя axшam saatlarыnda шяhяrin mяrkяzindя Novruz bayramыna hяsr olunmuш цmumxalq шяnliyi keчirilmiшdir. Шяhяr rяhbяrliyinin, icti-

bayramыdыr. Xalqыmыz bu bayramы hяmiшя яziz tutur. Fяrяhli haldыr ki, keчmiш sovetlяr dюvrцndя mцxtяlif qadaьalara baxmayaraq, xalqыmыz bu gюzяl el bayramыnыn bцtцn atributlarыnы qoruyub saxlaya bilmiшdir.

Tяdbirdя AMEA-nыn mцxbir цzvц, Tarix Иnstitutunun direktoru, professor, Milli Mяclisin deputatы Yaqub Mahmudov чыxыш edяrяk milli ruhumuzu vя yaddaшыmыzы bцtцn zяnginliyi ilя юzцndя яks etdirяn bu qяdim el bayramы mцnasibяtilя xalqыmыzы tяbrik etmiш, шяnlik iшtirakчыlarыna xoш arzularыnы чatdыrmышdыr.

Bayram tяdbiri respublikamыzыn tanыnmыш incяsяnяt ustalarыnыn rяngarяng konsert proqramы vя atяшfяшanlыqla baшa чatmышdыr.

tяmizlik, yaшыllaшdыrma iшlяri aparыlmышdыr. Bayram mцnasibяtilя rяsm qalereyasыnda "Иlaxыr" adlы sяrgi tяшkil edilmiш, mяdяniyyяt ocaqlarыnda, parklarda bayram шяnliklяri keчirilmiш, hяrbi hissяlяrя bayram sovqatы чatdыrыlmышdыr.

Martыn 20-dя "Yuxarы Karvansara" mehmanxana-kompleкsinin gцl-чiчяklя, yaшыl sяmяnilяrlя bяzяdilmiш hяyяtindя tяшkil olunmuш bayram шяnliyindя milli geyimli oьlan vя qыzlar яllяrindя Novruz xonчalarы шяnlik iшtirakчыlarыna bayram sovqatы paylamыш, yerli vя paytaxtdan gяlmiш musiqi kollek-

maiyyяt nцmayяndяlяrinin, minlяrlя rayon sakininin iшtirak etdiyi bayram tяdbirindя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk шяkililяri xalqыmыzыn qяdim el bayramы olan Novruz mцnasibяtilя tяbrik etmiш, milli varlыьыmыza bolluq vя bяrяkяt rяmzi kimi daxil olan bu bayramыn юlkяmizin hяr yerindя olduьu kimi, qяdim Шяkidя dя hяmiшя bюyцk tяntяnяlяrlя qeyd edildiyini diqqяtя чatdыrmышdыr. Natiq bildirmiшdir ki, Novruz tarixi-mяdяni irsimizin mцhцm tяrkib hissяsi kimi, яn yцksяk mяdяni keyfiyyяtlяri юzцndя birlяшdirяn qяdim el

Beynяlxalq Ana dili gцnцnя hяsr edilmiш яdяbi-bяdii gecя keчirilmiшdir 21 fevral 2012-ci il tarixdя Шяki шяhяr 14 saylы tam orta mяktяbdя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti, Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsi vя mяktяb kollektivinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя Beynяlxalq Ana dili gцnцnя hяsr edilmiш яdяbi-bяdii gecя keчirilmiшdir.

Tяdbiri giriш sюzц ilя mяktяbin direktoru Иradя Abdullayeva aчaraq tяdbir iшtirakчыlarыnы salamlamыш, Beynяlxalq Ana dili gцnц mцnasibяtilя onlarы tяbrik etmiш, bu gцnцn яhяmiyyяti haqqыnda яtraflы danышmышdыr.

Sonra Beynяlxalq Ana dili gцnцnя hяsr olunmuш mяruzя dinlяnilmiшdir. Qeyd olunmuшdur ki, Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatы 1999-cu ilin noyabrыnda fevralыn 21-ni Beynяlxalq Ana dili gцnц elan etmiшdir.

Dцnyada mяhv olmaq tяhlцkяsi ilя цzlяшяn dillяrin qorunmasы mяqsяdilя hяr il keчirilяn Beynяlxalq Ana dili gцnц hяr kяsя юz doьma dilinin varlыьыnы hiss etmяk, onunla qцrur duymaq, onu qorumaq, inkiшaf etdirmяk hцququ olduьunu bir daha xatыrladыr.

O, hяr hansы bir xalqыn varlыьыnыn tяzahцrц, onun milli sяrvяti, qan yaddaшыdыr. Юlkяmizdя Ana dilinin hяrtяrяfli inkiшafы, iшlяk dilя чevrilmяsi, beynяlxalq mцnasibяtlяr sisteminя yol tapmasы Ana dilimizin gюzяl bilicisi, mahir natiq ulu юndяr Heydяr Яliyevin dilin qorunmasыna yюnяlяn dцшцnцlmцш siyasяtinin nяticяsidir. 1995-ci ildя qяbul edilяn Konstitusiya ilя dюvlяt dilinin adы bяrpa olunmuшdur. 2002-ci il 30 sentyabr tarixdя "Azяrbaycan Respublikasыnda Dюvlяt dili haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanununun qяbul edilmяsi Azяrbaycan dilinin dюvlяt dili kimi iшlяdilmяsi, onun tяtbiqi, qorunmasы vя inkiшaf etdirilmяsi, dцnya azяrbaycanlыlarыnыn Azяrbaycan dili ilя baьlы millimяdяni юzцnцmцdafiя ehtiyaclarыnыn юdяnilmяsi istiqamяtindя daha bir addыm idi. Bu sяnяd цmummilli lider Heydяr Яliyevin xalqыmыza vя onun dilinя tцkяnmяz mяhяbbяtinin, qayьыsыnыn parlaq nцmunяlяrindяn biridir. Bu яnяnяlяri юlkя Prezidenti Иlham Яliyev uьurla davam etdirmяkdяdir. Dюvlяt baшчыsыnыn mцxtяlif vaxtlarda imzaladыьы "Azяrbaycan dilindя latыn qrafikasы ilя kцtlяvi nяшrlяrin hяyata keчirilmяsi haqqыnda" vя "Azяrbaycan Milli ensiklopediyasыnыn hazыrlanmasы haqqыnda" sяrяncamlarы vя bu istiqamяtdя gюrцlяn iшlяr dя dilimizin inkiшafыna bюyцk qayьыnыn tяzahцrцdцr.

Tяdbirdя Ana dilimizя hяsr olunmuш musiqilяr, шeirlяr sяslяndirilmiш vя sяhnяciklяr nцmayiш etdirilmiшdir.

Яmlakыnыzы sыьortalamaьa tяlяsin Respublikamыzda sыьorta iшinin tяшkili dюvrцn iqtisadi vя sosial tяlяblяrinя uyьun olaraq yenidяn qurulmuш vя tяkmillяшdirilmiшdir.

Azяrbaycan Respublikasы Maliyyя Nazirliyinin Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinя цnvanladыьы mяktubda bildirilir ki, "Иcbari sыьortalar haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn 2011-ci il 24 iyun tarixli 165ЫVQ nюmrяli Qanununun icrasыnыn tяmin edilmяsi mяqsяdilя hazыrlanmыш normativ hцquqi aktlar artыq qцvvяyя minmiш vя sыьortaчыlar tяrяfindяn hяmin qanunla nяzяrdя tutulan icbari sыьortalar цzrя fяaliyyяtя baшlanыlmышdыr.

Qeyd olunan qanunun 75-ci maddяsi vя qanunun tяtbiq edilmяsi barяdя Azяr-baycan Respublikasы Prezidentinin 2011-ci il 15 sentyabr tarixli, 500 nюmrяli Fяrmanыnыn 4.4-cц bяndi ilя yaшayыш binalarы, yaшayыш evlяri vя mяnzillяrin icbari qaydada sыьortalanmasыnыn tяmin edilmяsinя nazяrяtin Azяrbaycan Res-publikasыnыn mцvafiq yerli icra hakimiyyяti orqanlarы tяrяfindяn hяyata keчirildiyi mцяy-yяn edilmiшdir.

Bildirilir ki, mцяssisя, tяшkilat vя ayrы-ayrы insanlara mяxsus яmlaklarыn, yaшayыш binalarы, yaшayыш evlяri vя mяnzillяrin icbari qaydada siьortalanmasыnыn tяmin edilmяsi istiqamяtindя tяdbirlяrin artыq hяyata ke-чirilmяsinя baшlanmышdыr. Odur ki, яmlakla-rыnыzыn sыьortalanmasыnы vaxtыnda hяyata keчirin.

Mцharibя яlillяri vя шяhid ailяlяri цчцn daha bir yaшayыш binasы tikilяcяkdir Cari ildя Шяki шяhяrindя Qarabaь mцharibяsi яlillяri vя шяhid ailяlяri цчцn 36 mяnzilli daha bir ev tikilяcяkdir. Dюrd mяrtяbяdяn ibarяt olacaq yeni binanыn layihя-smeta sяnяdlяri artыq hazыrdыr. Tezliklя tikinti iшlяrinя baшlanыlacaqdыr.

Bu qяbildяn olan insanlarыn mяnzil шяraitini yaxшыlaшdыrmaq mяqsяdilя indiyяdяk dюvlяt vяsaiti ilя Шяki шяhяrindя mяnzillяrinin цmumi sayы 78 olan 3 bina, habelя kяndlяrdя 10 nяfяr Qarabaь mцharibяsi vя bir nяfяr Чernobыl яlili цчцn fяrdi yaшayыш evlяri tikilib istifadяyя verilmiшdir. Яhalinin sosial mцdafiяsi mяrkяzindяn bildirmiшlяr ki, bundan яlavя, 2012-ci ildя Шяki шяhяrindя yetkinlik yaшыna чatmayan kimsяsiz uшaqlar цчцn 30 yerlik ixtisaslaшdыrыlmыш bяrpa mяrkяzi vя 25 yerlik sosial sыьыnacaьыn tikintisi dя nяzяrdя tutulur.

Bu obyektlяrin dя layihяlяndirmя iшlяri artыq baшa чatmышdыr.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 18

сящ.18

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

HARA GEDИR BEШИKSИZ DЦNYA?.. Иradя RЮВШЯН,

АМЕА Шяki Regional Elmi Mяrkяzin elmi katibi, мemarlыq намизяди Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin "El sяnяtlяri" qrupunun яmяkdaшlarы qarшыlarыna regiоnun mцmkцn qяdяr bцtцn sяnяtkarlыq sahяlяrini юyrяnmяyi, ayrы-ayrы sяnяt яsяrlяrinin цzцnц kючцrmяyi, fоtошяkillяr toplamaьы vя onlarыn izahlarыnы vermяyi mяqsяd qоymuшlar.

Ayrы-ayrы tikililяr шяhяrin memarlыq цslubunu tamamlayan яhяmiyyяtli hяlqя olduьu kimi, memarlыq цnsцrlяri, elяcя dя bяzяk elementlяri, insanlarыn mяiшяtindя vя яhatяsindя olan mцxtяlif sяnяt яsяrlяri dя Шяkidяki yaшayыш evlяrinin ayrыlmaz tяrkib hissяsini tяшkil edir. Иnteryerin bяdii zяnginliyi - rяngarяng kaшы lюvhяlяr, gцzgцlяr, rяngli шцшяli шяbяkяlяr, buxarыlar, hяmчinin palazlar, parчa, servizlяr, qabqacaq vя ev яшyalarы hesabыna tamamlanыrды.

Mebelin inkiшaf formalarыnыn mцrяkkяblяшmяsini taxt formasыnda bюyцklяr цчцn olan yataq yerindя vя uшaq beшiklяrindя mцшahidя etmяk olar.

Mяiшяtimizdя daha dюzцmlц vя uzunюmцrlц mebel nюvц demяk olar ki, uшaq beшiklяri oldu - hansы ki, indi onlar яn kobud vя sadя yolla - bir balta ilя hazыrlanmыш nцmunяdяn mцasir xarrat цsulu ilя hazыrlanыр vя fabrik цsullarы ilя daha da tяkmillяшmiшlяr. Beшiklяrin bяzяnmя цsullarы onu tяsdiq edir ki, mebelin bu nюvц xцsusi sяliqя vя sevgi ilя hazыrlanыrды.

Yazыnыn da ardыnы mяhz beшiklяrя hяsr etmяk istяyirik.

Dцnyanыn hяr yerindя bцtцn zamanlarda yeni doьulan kюrpя uшaqlarы yыrьalayыb yatdыrmaq цчцn insanlar mцxtяlif formalы beшiklяrdяn istifadя ediblяr. Yaшadыqlarы reqionun iqlim шяraitindяn asыlы olaraq, hяr millяt юz kюrpяlяri цчцn hazыrladыqlarы yataq sяbяtlяrini cцrbяcцr adlandыrыrdыlar: bizlяrdя bu beшikdir, nяnnidir, slavyanlarda - kolыbel, lyulka, zыbka vя s. Beшiklяr mцxtяlif formalarda aьac qabыьыndan, dяridяn, чяrчi-

vяli, oyulmuш, hяsir, sюyцd чцbцqlarыndan hюrmя sяbяt, qamaq шяklindя vя s. olub.

Slavyanlarda яsasяn asma beшiklяr (zыbka) olub. Bu da ki mцxtяlif dini inanclarla baьlы idi.

Hesab edirdilяr ki, kюrpя nя gяdяr yerdяn hцndцrdя olsa, o gяdяr qara qцvvяlяrdяn uzaq olar.

Maraqlыdыr ki, asma beшiklяrdя bюyцyяn uшaqlarы dяniz xяstяliyi tutmurdu. Ona gюrя ki, belя beшik tavana bяrkidilmiш xцsusi elastik vя asanlыqla яyilяn чubuq цstцndя yыrьalanыrdы. Sonralar yaydan da istifadя edirdilяr. Bu чцr beшiklяr daha чox avropa millяtlяri arasыnda yayыlmышdыr. Шiddяtli soyuqlar olan юlkяlяrdя isя beшiklяrdяn heч istifadя edя bilmirdilяr, ana юz kюrpяsini dяrinin iчindя юzцnя baьlы vяziyyяtdя saxlayыrdы. Belя maraqlы faktlar чoxdur... Шяrq юlkяlяrindя beшik adlanan mebel atributunun da чox zяngin tarixi var. Beшik indi biz tanыdыьыmыz formasыna чatыnca uzun inkiшaf mяrhяlяsi keчib.

Keчmiшdя nяnnilяr шam aьacыnыn budaqlarыndan hюrцlцrdц vя onlarы tavandan asыrdыlar.

Qяdim yaшayыш binalarыnda tяdqiqat apardыьыmыz zaman, bir чox evlяrdя tavana vurulmuш zяngin naxышlы dяmirdяn dюyцlmцш halqalar diqqяtimizi cяlb edirdi. Hiss olunurdu ki, hяlя kюrpя dцnyaya gяlincя bu hadisяyя ailяdя xцsusi hazыrlыq gюrцlцrdц. Nяnninin hazыrlanmasы yaxшы sяnяtkara tapшыrыlыr, hяm dя usta nяnnini dцzяltdikdя dualar oxuyardы. Sonralar yerя qoyulan beшiklяr яrsяyя gяldi. O beшiklяr dя ekoloji tяmiz aьacdan - palыddan vя qozdan hazыrlanыrdы.

Qяdim beшiklяrin konstruksiyasы gюstяrir ki, onlara чox ciddi yanaшыlыb, dюшяmяsi dцz vя kяnarlarы чюlя meylli hazыrlanыb. Beшiyi yцrцyяndя kюrpяnin beyninя pis tяsir gюstяrmяsin deyя, sяnяtkar onun yellяnmя amplitudasыnы hяmiшя az edirdi.

Tarixdяn mяlumdur ki, Osmanlы dюvrцndя чox vaxt padшahыn yeni doьulacaq uшaьы цчцn beшik-bяlяk validя sultan tяrяfindяn hazыlanыrdы. Hazыrda Topqapы muzeyindя Qanuni Sultan Suleyman dюvrцnя aid, o dюvrцn zяnginliyini яks etdirяn beшiyin orijinalы saxlanыr. Юzц qoz aьacыndan, цzяri isя almaz, yaqut, zцmrцdlяrlя bяzяdilib. Hяlя шahzadя dцnyaya gяlincя sarayda "Beшik alayы" mяrasimi keчirilirdi. Hяmin gцnц sarayda hяdiyyяlяr verilirdi.

O dюvrdя шahzadяlяrin beшiklяri saf qыzыldan olanda, kasыblarыn beшыklяri sadя olurdu.

Lakin kюrpяnin Topkapы sarayыnda, yaxud ucqar bir kяnddя dцnyaya

gюz aчmasыndan asыlы olmayaraq, kюrpяyя olan ana sevgisi bununla nя artmыr, nя dя azalmыrdы. Иmkansыz ailяlяrdя zцmrцd ya da saf qыzыl яvяzinя чitdяn, kяtandan, keчi tцkцndяn, sыx toxunmuш kilimdяn istifadя olunurdu.

Tavandan asыlan beшik kilimlя, ipяklя юrtцrцlцr vя isti-soyuьa davamlы olurdu. Eyni zamanda kюrpя цчцn dя narahatlыq yaratmыr vя kюrpяni zяrяrli bюcяklяrdяn qoruyurdu.

Mцxtяlif millяtlяrdя beшiklя baьlы cцrbяcцr inanclar var.

Ruslarda kюrpя aьlaьan olanda beшiyin iчinя odun parчasы qoyur-

ortasыnda kiчik yarыьы olan aь parчa salыnыrdы. Sibincin iчinя salыnmыш lцlяk (dцdцk) vasitяsilя kюrpяnin qundaьы daim quru qalыrdы.

Kюrpя olan otaьa, ailя цzvlяrindяn baшqa, ilk dяfя gяlяn olanda яvvяlcя kюrpяni otaqdan чыxarar, gяlяn adam iчяri keчdikdяn sonra kюrpяni onun "цstцnя" gяtirяrdilяr, ya da kюrpяni qapыnыn aьzыndan yuxarы qaldыrar, gяlяn adam onun altыndan keчib otaьa daxil olardы.

Azяrbaycanlыlarda belя bir inanc da var ki, kюrpя yuxuda gцlяrsя demяli o sehirli cяnnяt baьlarыnы yuxuda gюrцr, onu

bюyцk qayьы ilя яhatя olunurdu.

Gяlinin цrяyi nя istяsя tapыb gяtirяrdilяr. Ona qцvvяtli vя keyfiyyяtli lяziz yemяklяr yedizdirяrdilяr. Hamilя qadыn yalnыz gюzяl яшyalara vя mяnzяrяlяrя, gюyчяk adamlara baxmalы idi ki, onun uшaьы da gюzяl olsun. Hяlя uшaьыn anadan olmasы яrяfяsindя ailяdя xцsusi hazыrlыq gюrцlцr, paltar tikilir, yorьan-dюшяk hazыrlanыr, nяnni dцzяldilir vя beшik alыnыrdы.

Xan, bяy vя яsilzadя ailяlяrdя sifariшlя sяnяtkarlar tяrяfindяn чox zяngin beшiklяr dя hazыrlanыrdы.

XVЫЫЫ яsr Шяki xanы Mяhяmmяd Hяsяn xanыn beшiyi bu cяhяtdяn

Шяki xanы Mяhяmmяd Hяsяn xanыn beшiyi, XVЫЫЫ яsr. Бу фотону бизя Шяki шяhяr "YuxarыBaш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьuнун яmяkdaшы Немят Щаъыйев тягдим едиб. dular ki, kюrpя odun kimi sakit olsun. Axшamчaьы isя beшiyi чolя чixarar, kюrpя цчцn dinclik dilяyirdilяr. Nяnя barmaьыnы sobadakы kцlя bulayыb, kюrpяnin alnыna xaч iшяrяsi qoyurdu. Bir yaшыna kimi, цmumiyyяtlя kюrpяni yad adamlara gюstяrmirdilяr, ona gюrя dя beшiyin цstц daim чit vя ya kяtan parчa ilя юrtцlц olurdu.

Bяzi ailяlяrdя beшiklяrdяn uшaьыn 2-3 yaшы tamam olunca istifadя edirdilяr. Vя bu ailяdя ikinci kюrpя doьulduqda, bюyцk uшaьы beшikdяn ayыrmaq чяtin olurdu. Valideyinlяr dя mцxtяliv bicliklяrя яl atыrdыlar. Mяsяlяn, qorxunc bir kiшi qяflяtяn otaьa girib beшiyi aparыrdы. Uшaьa da deyirdilяr ki, meшяdя onun kюrpяsi var. Uшaq da qorxudan razыlaшыrdы vя aьlamыrdы.

Azяrbaycanlыlarda isя, belя inanclar var... Kюrpяni bяd nяzяrdяn qorumaq цчцn dualar yazdыrыb, цчbucaq шяklindя parчaya bцkцb ya kюrpяnin qundaьыna, ya beшiyя bяrkidяrdilяr.

Bundan яlavя цzяrlik bitkisindяn vя daьdaьan aьacыndan чaьaya gюz dяymяmяk цчцn istifadя olunurdu.

Beшikdя kюrpяnin balышыnыn altыna qoyulan bычaq vя qara чюrяk isя sakit yuxu gяtirmяk цчцn istifadя olunurdu.

Yeni doьulmuш чaьanы яvvяlcя qundaqda anasыnыn yanыnda salыnmыш yerя qoyardыlar.

Vaxtaшыrы bяlяyi aчыb qundaьы tяzяlяyяrdilяr. Kюrpяni 7-10 gцndяn sonra шяrq bюlgяlяrindя beшiyя, qяrb bюlgяlяrindя isя nяnniyя qoyardыlar. Ыsti yay gцnlяrindя юlkяnin шяrq bюlgяlяrindя dя kюrpя nяnniyя qoyulardы. Beшik aьacdan dцzяldilirdi. Onun alt hissяsinя saxsы sibinc qoymaq цчцn deшiyi olurdu. Beшiyя ortasыnda yarыьы olan dюшяkcя, onun цstцnя isя

mяlяklяr gцldцrцr. Yяgin ki, kюrpяnin beшikdяki tяbяssцmц validynlяrinя o qяdяr xoш tяsir baьышlayыrdы ki, bu da beшiklяrin daha чox bяr-bяzяkli olmasыna gяtirib чыxarmышdыr. Чox hallarda beшiyin baш hissяsinя gцnяш шяkli hяkk olunurdu, aшaьы tяrяfinя isя tяsvirli naxышlar vurulurdu. Belя beшiklяr nяsildяn nяslя verilir vя bir beшikdя bir necя nяsil bюyцyцrdц.

Bildiyiniz kimi, Azяrbaycan ailяsindя gяlinin mюvqeyi vя ona mцnasibяt яsasяn onun dцnyaya uшaq gяtirmяsindяn asыlы idi. Gяlin hamilяlik dюvrцndя

maraqlыdыr.

Yeri gяlmiшkяn, Mяhяmmяd Hяsяn xanыn beшiyinin fotosunu bizя tяqdim edяn "Yuxarыbaш" Dюvlяt Qoruьunun яmяkdaшы Nemяt Hacыyevя юz dяrin minnяtdarlыьыmыzы bildirrik.

Beшik bir baшa qundaqlanma ilя baьlыdыr. Dцnyanыn bazarlarыnda bu gцnя kimi beшiklяr satыlыr vя istifadя olunur. (Арды 19-ъу сящифядя)

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 19

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.19

Шяkidя gюz xяstяliklяrindяn яziyyяt чяkяn insanlar цчцn humanitar aksiya keчirilmiшdir

Milli Mяclisin deputatы, iш adamы Cavanшir Feyziyevin tяшяbbцsц vя "Avro-Med" шirkяtinin dяstяyi ilя martыn 14-dя Шяki шяhяrindя gюz xяstяliklяrindяn яziyyяt чяkяn insanlar цчцn humanitar aksiya keчirilmiшdir.

Aksiya чяrчivяsindя yeni istifadяyя verilmiш Шяki mяrkяzi xяstяxanasыnыn oftalmologiya шюbяsindя Qlaukoma xяstяliyinin aшkar edilmяsi цzrя яhalinin pulsuz mцayinяsi tяшkil olunmuшdur.

Aksiyadan яvvяl Milli Mяclisin deputatы Cavanшir Feyziyev xяstяxananыn konfrans zalыnda hяkim vя mцtяxяssislяrlя gю-

Иradя RЮВШЯН,

АМЕА Шяki Regional Elmi Mяrkяzin elmi katibi, мemarlыq цzrя fяlsяfя doktoru (Яввяли 18-ъи сящифядя) Bir dя ki, bu artыq adяt-яnяnяmizdir, vя sevindirici haldыr ki, bяzi ailяlяrdя gяlinlяr elя bu gцn dя bu adяt яnяnяylя razыlaшыrlar (яlяlxцsus kяnd yerlяrindя), чцnki valideyinlяrimiz belя deyir, belя dя olmalыdыr. Bu mяsяlя ailяlяrin чoxunda mцzakirя olunmur.

Buna baxmayaraq, сон vaxtlar beшыklяr sayыlmaz olub. Чox tяяssцf ki, yeni nяslin nцmayяndяlяri kюrpяnin normal bюyцmяsi цчцn яvяzolunmaz bir predmet hesab olunan beшiklяrdяn imtina etmяyя baшlayыblar.

Sяhv etmirяmsя, юtяn il Daшkяnddя Юzbяkistan prezidentinin qыzы Gцlnarя Kяrimova tяrяfindяn beшik mюvzusu ilя baьlы sяrьi tяшkil edilmiшdi. Sяrgi юzbяk milli beшiyinin istifadяsinin faydalыlыьы, mяqsяdяuyьunluьu barяdя mцbahisяlяrя sяbяb olmuшdu. Юzbяk cяmiyyяtindя beшiyin istifadяsi barяdя mцbahisяlяr olduqca чoxdur. Mяsяlяn, rayon uшaq hяkimlяri valideyinlяrя qяti olaraq beшikdяn istifadя etmяyi mяslяhяt gюrmцrlяr. Onlarыn fikrincя, чoxdan sцbut olunub ki, bяrk вя kip qundaqlanma displaziya (чanaqbud oynaьыnыn sяhv formalaшmasы) xяstяliyinя gяtirib чыxarыr. Elяcя dя kяllя sцmцyцnцn deformasiyasы яmяlя gяlя bilяr. Hяkimlяr geyd edirlяr ki, beшikdя bюyцyяn kюrpяlяr seчilir, immunitetlяri zяif olur, boynun ardы yastы olur. Hesab olunur ki, zяif immunitet kюrpяnin az hяrяkяtdя olmasы ilя baьlыdыr.

Kюrpяnin dюш qяfя-sinin, qarnыnыn, qollarыnыn, ayaqla-rыnыn sixilmasы qan dюvranыnыn, vя kюrpяnin цmumi inkiшafыnыn pozulmasыna sяbяb olur. Bu barяdя hяr bir hяkim mяlumat verя bilяr.

Bяzi vяtяndaшlarыn, hяkimlяrin, neqativ fikirlяrinя baxmayaraq beшiyi kюhnя lazыmsыz bir яшya kimi muzey eksponatыna чevirmяk olmaz. Bu яnяnяyя riayяt edя bilmiriksя, hюrmяt etmяk lazыmdыr.

Ata babalarыmыz beшikdя bюyцyцb vя nя fiziki cяhяtdяn, nя dя zehni cяhяtdяn sonrakы nяsillяrdяn щеч дя geri qalmayыblar.

Hяtta mцasir insanlardan daha saьlam olublar. Beшik чaьa цчцn geridя qalmыш yataq yeri deyil.

Sadяcя, hяm yeni doьulmuш kюrpяlяrimizя, hяm onlarы dцnyaya gяtirяn analarыmыza mцnasibяt yaxшыya doьru dяyiшmяlidi. Axы чox uzaq olmayan keчmiшimizdя qыrxы чыxmamыш zahы qadыnы evdя aьыr iшlяr gюrmяyя

rцшmцшdцr.

Tяdbiri xяstяxananыn baш hяkimi Mяcid Яliyev aчaraq geniш yayыlmыш gюz xяstяliklяrindяn olan, яhali arasыnda "qara su" adlandыrыlan Qlaukoma xяstяliyindяn яziyyяt чяkяn insanlara yardыm mяqsяdi ilя hяyata keчirilяn humanitar aksiyanыn tяшkilinя gюrя "AvroMed" шirkяtinin rяhbяrliyinя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir.

Milli Mяclisin deputatы Cavanшir Feyziyev bildirmiшdir ki, aksiyanыn keчirilmяsi цчцn lazыm olan tibbi avadanlыq vя dяrman preparatlarы Bakы шяhяrindяn gяtirilsя dя, xяstяlяrin mцayinя vя

mцalicяsi yerli hяkimlяr tяrяfindяn hяyata keчirilяcяkdir. Sevindirici haldыr ki, Шяkidя bu sahя цzrя ixtisaslaшmыш чox yaxшы gюz hяkimlяri vardыr. Aksiyanыn юtяn ilin noyabrыnda Prezident Иlham Яliyevin xeyir-duasы ilя istifadяyя verilmiш bu yeni, яn mцasir standartlara uyьun xяstяxanada keчirilmяsi xцsusilя яlamяtdardыr.

Qeyd olunmuшdur ki, Qlaukoma gюzцn xroniki, proqressivlяшяn xяstяliyi olub gюzdaxili tяzyiqin yцksяlmяsi vя gюrmя qabiliyyяtinin azalmasы ilя xarakterizя olunur. Qlaukoma mцalicя olunmadыqda gюrmя qailiyyяtinin tam olaraq itirilmяsi ilя nяticяlяnя bilяr.

Tяdbirdя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova чыxыш edяrяk humanitar aksiyanыn keчirilmяsini yцksяk qiymяtlяndirmiш, xяstяlяrя шяfa dilяmiшdir.

Qeyd edяk ki, aksiya martыn 16-dяk davam eтмиш, мцayinяnin nяticяlяri vяtяndaшlara

yerindяcя izah edilяряk, mцvafiq mцalicя kursu tяyin olunмушдур.

Millяt vяkili Шяkidя olduьu mцddяtdя qarышыq tipli intеrnat mяktяbdя tяhsil alan шagirdlяrlя gюrцшmцш, onlara bayram sovqatы hяdiyyя etmiшdir.

HARA GEDИR BEШИKSИZ DЦNYA?.. qoymazdыlar. Qыrx gцn mцddяtindя "natяmiz" hesab edildiklяrindяn onlara hяtta xяmir yoьurmaьa, чюrяk biшirmяyя vя inяk saьmaьa da icazя verilmirdi. Kюrpя beшikdя vя ya nяnnidя yatarkяn anasы ona laylalar oxuyardu. Яlbяttя, kюrpяni beшiyя qundaqlayыb, onu orda unudub sutkanыn 20 saatыnы baьlы saxlamaq olmaz. Belя diqqяtsiz yanaшma kюrpяlяrimizя ziyandan

яnяnяyя qayыtmaq olar. Beшiklяrin ritmli yыrьalanmasы, xudmani hяcmi, чaьaya rahatlыq gяtirяr.

Beшik mюvzusu ilя baьlы problemin hяll olunmasы цчцн elя bilirik, mяqsяdyюnlц tяbliьat aparmaьыn vaxtы чatыb. Bizim mяdяniyyяtimizdя beшik onsuz da bir miras olaraq qalacaq, чцnki beшiklяr bizim tariximizin, mяdяniyyяtimizin baш tacыdыr.

Османлы дюврцнцн бешийи baшqa hec nя vermяz. Ananыn юz kюrpяsinin beшiyi яtrafыnda oxuduьu laylalar, bayatыlar isя kюrpяnin tяrbiyяsinin tяmяlini qoyurdu.

Bu gцn, nяinki beшikdя, yaxшы olardы ki, yeni doьulmuш kюrpяlяr asma nяnnilяrdя bяslяnsinlяr. Asma beшik rahat, tяmiz vя чox яlveriшlidir... Шцbhяsiz, bu

Bu gцn biz nяinki Шяkini, bцtцn Azяrbaycanыn dюrd bir tяrяfini gяzib yaddan чыxmыш beшiklяri axtarыb tapmalыyыq. Яldя olunmuш nцmunяlяrin formalarыna яsasяn ustalar цчцn kataloq albomlar yaratmalыyыq, beшik istehsalы цчцn yeni sexlяr, fabriklяr aчmalыyыq. Elя bilirik hamыya mяlumdur ki, ekoloji tяmiz

aьaclardan hюrцlmцш, yonulmuш, zюvqlя bяzяdilmiш beшiklяrin saьlam nяslin bюyцmяsindя rolu hяdsizdir. Biz beшiklяri nяinki юzцmцz цчцn qaytarmalыyыq, onlarы dцnyaya tanыtmalыyыq.

Bu gцn mцasir insan юz evini, юz hяyatыnы mebelsiz tяsяvvцr edя bilmяz. Юzцmцz цчцn komfort yaradыb yaшamaq цчцn biz яlimizdяn gяlяni edirik.

Lakin istяmяzdim ki, fikirlяrim antireklam kimi sяslяnsin.

Doьrudur, щазырда mцxtяlif iш adamlarы чaьalar цчцn kцlli miqdarda яшyalar istehsal edirlяr. Bunlarыn arasыnda da tяbii ki, uшaq чarpayыlarы bюyцk yer tutur. Onlarыn zяhmяtini hec dя qiymяtsiz etmяk fikrimiz yoxdur, lakin keчmiшdяki beшiklяri mцasir uшaq чarpayыlarы ilя mцqayisя etmяk qяtiyyяn dцzgцn olmazdы. 3-4 gцnlцk чaьanы doьum evindяn gяtirib mцasir, namяlum materiallardan, ziyanlы boyaqdan, yapышqandan istifadя olunan чarpayыlarda yatdыrmaq nя gяdяr mяqsяdяuyьundur?

Hяmin чarpayыlardan qяlяn qoxu, yapышqanыn, preslяnmiш kartonun (“DSP”-nin) qoxusuna biz yaшlы insanlar чяtin tab gяtiririk. Belя olanda "dilsiz-aьыzsыz" kюrpяlяr bu чarpayыlarda юzlяrini necя yaxшы hiss edя bilяrlяr?.. Яlbяttя, dцnyada elя tanыnmыш mebel fabriklяri var ki, baha da olsa kюrpяlяr цчцn istehsal etdiklяri mяhsullar yцksяk qiymяtlяndirilir. Lakin belя mebeli яldя etmяk цчцn hamыnыn imkanы varmы?.. Шяhяrimizin qяdim yaшayыш evlяrindя tяdqiqat apardыьыmыz zaman mяlum olurdu ki, bir чox unudulmaqda olan adяtяnяnяlяrimiz, mяiшяtimizdя istifadя olunan avadanlыqlarыmыz, tikintidя istifadя edilяn qaydalar vя materiallar tяяssцf ki, yox olma dяrяcяsinя gяlib чatыb. Plastik чяrcivяlяrin, "alчыpan" deyilяn tavanlarыn quraшdыrыlmasы, divarlarыn yeni

materiallarla suvanmasы evlяrimizя hansы rahatlыьы gяtirdi? Mцasir dizayn? "Йеvroremont"?.. Bяs bizim yerli materiallarыmыz, ustalarыmыzыn bizя miras qoyduqlarы цsullar? Mюtяbяr taxta чяrчivяlяr, tavanlar, чay daшы, чiy vя biшmiш kяrpic, sarы palчыq (singir) - bu materiallara tikinti zamanы niyя mяhяl qoyulmur? (Tikinti materiallarы ilя baьlы gяlяcяk yazыlarыmыzda mяlumat vermяk fikrimiz var)...

Bu gцn beшiklяrlя yanaшы baшqa mяiшяt avadanlыqlarыmыz da siradan чыxыr. Bir чox ailяlяr sandыqlardan da imtina edir. Qizlarыn cehizindя sandыьa yer tapыlmыr.

Bunun яvяzinдя, tяяssцflяr olsun ki, yeni бир adяt azяrbaycanlыlar arasыnda юzцnя yer tapыb: тoy qabaьы гызлар toyda rяqs etmяk цчцn xцsusi rяqs dяrslяri keчir.

Sяn demя gяlin юz toyunda nя gяdяr peшakar rяqs etsя, яr evindя йахшы евдарлыьы олар.

Gяlяcяk xanыmыn baшqa sahяlяrdя qabiliyyяti ися тамамиля arxa plana чяkilib. Ona gюrя dя sandыq, beшik, mяrdяnя vя s. nяnя-babalarыmыzыn iшlяtdiyi avadanlыqlar sayыlmaz olub. Тяк-тцк ailяlяr bu gцn mis qazanlardan, taxta qaшыqlardan, duluz qablardan istifadя edirляр. Ziyanlы metal qablara, 1-2 dяqiqяyя suyu qaynadan elektrik чaydanlarына ися даща чох цstцnlцk verirlяr. Qeyd etdiyimiz kimi, ekoloji cяhяtdяn tяmiz qab-гаъаг, avadanlыq, mebel, tikinti materiallarыn dцnyanыn bir чox юlkяlяrindя var vя istehsal olunur. Amma onlarыn qiymяti dя "yaxшыdы"... Lakin tяяssцf ki, bizim dцkanlarda saxta avadanlыqlar чoxluq tяшkil edir.

Hяm dя niyя axы bizя yaxыn olan ucuz materыallardan istifadя etmяk яvяzinя, keyfiyyяtsiz xarici mallara цz tutmalыyыq? Hяr шey mцasir sяnяtkarlarыmыzыn, dizaynerlяrimizin яlindяdir. Qяti шцbhя etmirik ki, yerli sяnяtkarlarыmыzыn яllяrindяn чыxan mяiшяt avadanlыqlarы hamыmыzыn urяyincя olaр...

Belяliklя, "El sяnяtlяri" qrupunun apardыьы tяdqiqatlarыn nяticяlяri onu gюstяrir ki, Azяrbaycan xalqыnыn tarixi-mяdяni irsi Шяkinin yaшayыш evlяrindя yaшamaqdadыr. Bu gцn bu mirasыn tяdqiqata vя bяrpaya ehtiyacы var.

Bяdii cяhяtdяn mцasir dюvr цчцn яhяmiyyяt kяsb edяn, tariximizdя olan яksяr sяnяtkarlыq sahяlяrinin mяhsuluna hяyat vermяliyik.

Dяrdimiz tяkъя beшik dяrdi deyil...

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 20

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.20

№ 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

Unudulmuшlarыmыzdan biri - Яliabbas Qяdimov

Hяbibullah MАНАФЛЫ,

Шяки Реэионал Елми Мяркязин елми ишчиси, тарихчи (Яввяли ютян сайымызда) Yяqin ki, Hяsяn Чяlяbi qonaq olduьu evin sahibinin xцsusi xidmяt orqanы ilя яmяkdaшlыq etdiyini bilmяdiyindяn цrяyini boшaltmыш vя bununla da ehtiyatsыzlыq etmiшdir.

1921-ci ilin mayыnda Яliabbas Qяdimovun ikinci hяbsini Mцsavat Partiyasыna mяnsubluьu ilя яlaqяlяndirsяlяr dя bu qяrar яslindя onun Шяki Rayon, Fяhlя, Kяndli vя Яsgяr Deputatlarы Sovetinя deputat, daha sonra Шяki Qяza Sovetlяri Qurultayыna nцmayяndя seчilmяsi ilя baьlы idi. Axы nюvbяti seчki Шяki Иcraiyyя Komitяsinin tяrkibini mцяyyяnlяшdirmяli idi vя hakimiyyяt orqanlarы Я.Qяdimov kimi sяrbяst яqidяli, mцstяqil dцшцncяli bir шяxsin Иcraiyyя komitяsinя цzv seчilmяsinя yol vermяk istяmirdilяr. Bunun qarшыsыnы qanuni yolla almaьыn mцmkцn olmadыьыnы bildiklяrindяn onu bir bяhanя ilя hяbs etmяk qяrarыna gяlirlяr.

Hadisяnin цzяrindяn mяchulluq dumanыnы daьыdan bir sяnяdin mяzmunu ilя tanыш olaq.

Bu Qasыm Hцseynbяyovun 7 may 1921-ci ildя istintaqa verdiyi ifadяdir. O hяmin ifadяdя bildirirdi ki, 29 aprel 1921-ci ildя Шяkidя шяhяr Sovetinя seчkilяr keчirildi. Hяrbi klubda tяшkil olunan iclasa Cяlil Zeynalov sяdrlik edirdi. Я.Qяdimovun namizяdliyi irяli sцrцldцkdя iclasda iшtirak edяn Rяsul Teymur oьlu onun яleyhinя чыxыш edяrяk bunlarы sюylяdi: "Bu keчmiш mцsavatчы Mцsavat hюkumяti dюvrцndя bizi mяscidя toplayaraq dedi ki, gяlin Zяngяzurda ermяnilяrlя dюyцшяn hюkumяtimizя kюmяk edяk" Bolшevizmin яn xяbis яmяllяrindяn biri dя xalqыndan, vяtяnindяn vя hяtta milli kimliyindяn imtina etmяyя hazыr olan, bax belя manqurtlar zцmrяsi yetiшdirmясi idi. O zaman qяdim Azяrbaycan torpaьы olan Zяngяzurda ermяni daшnaklarыnыn tюrяtdiyi etnik terror nяticяsindя 7.729 soydaшыmыz qяtlя yetirilmiш, 50000 soydaшыmыz isя yurd yuvasыndan didяrgin dцшmцшdцr. Azяrbaycanыn ilk milli dюvlяti Zяngяzura qarшы yюnяlяn ermяni tяcavцzцnцn qarшыsыnы almaq цчцn gяrgin mцbarizя aparыrdы. Юz yurddaшlarыnы hakimiyyяtin bu siyasяtini dяstяklяmяyя чaьыran Яliabbas hяkimi hяmin manqurtlar bu mцraciяtя gюrя ittiham edirdilяr.

Xalqы, vяtяni sevmяk nя vaxtdan gцnah sayыlыb?

Qaшыm Hцseynbяyov verdiyi ifadяni davam etdirir: "Milisioner Yusif, Qяdimovun яleyhinя чыxaraq keчmiш mцsavatчы bizя lazыm deyil" deyя юz etirazыnы bildirdi, ancaq яks fikirdя olanlar daha чox idi. Onlardan biri dя Я.Qяdimovla yanaшы hяbs edilяn Mцrsяl Иmamzadя idi. O, dedi ki, Яliabbas Qяdimov чox yaxшы insandыr, mяnim bir xяstяm var idi, gяlib onu mцalicя etdi. Иclasыn sяdri "bu fakt deyil" desя dя Я.Qяdimovun adыnы шяhяr Sovetinя namizяd olaraq sяs vermяyя чыxardы. Яliabbas hяkim 20 vя ya 21 sяslя Шяki шяhяr Sovetinin цzvц seчildi. Bir gцn sonra deputatlar

Шяki Qяza Sovetlяri Qurultayыna nцmayяndяlяr vя Шяki Rayon Sovetinin Иcraiyyя Komitяsinя цzvilяr seчmяk цчцn yenidяn bir araya gяldilяr. Я.Qяdimov iclasыn sяdri seчildi. Qurultay nцmayяndяlяrinin seчkisi baшlandы. Bu zaman цчlцyцn (troykanыn) nцmayяndяsi Яzimzadя (bu rяssam Язим Яzimzadяdir) iclas iшtirakчыlarыna цz tutaraq ucadan dedi: "Yaxшы adamlarы seчin, pislяri seчsяniz bizim toplarыmыz sizin Шяkiyя doьru tuшlanacaqdыr. Яsgяr vя Иsabala adlы шяxslяr dя "bizя Abbas lazыm deyil" deyя чыьыrdыlar.

Ancaq Яzimzadяnin юz toplarыyla hяdяlяmяsi dя, юyrяdilmiш adamlarыn qara-qышqыrыьы da Яliabbas Qяdimovun Qяza Sovetlяri Qurultayыna nцmayяndя seчilmяsi-nin qarшыsыnы ala bilmяdi.

Onun nц-fuzundan qorxan kommunistlяr an-ladыlar ki, Яliabbas hяkimin Иcraiyyя Komitяsinin tяrkibinя seчilmяmяsi цчцn bircя yol qalыb - hяbs etmяk. Bu iшi isя onlar yaxшы bacarыrdыlar. Яliabbas hяkimlя yanaшы onun hяmfikirlяri dя hяbs olundular. Bu цzdяniraq чekist яmяliyyatыnыn tяшkilatчыsы olan Siyasi Bцronun rяisi Rцstяmovun Az. FKnыn sяdri Mircяfяr Baьыrova 2 may 1921-ci il tarixdя yazdыьы 476 saylы raport sыrf bюhtan, iftira юrnяyi idi.

Orada deyilirdi: Hяkim Яliabbas Qяdimov, Nurmяhяmmяd Яlimov, Qasыm Hцseynbяyov, Kяrim Qazыzadя, Hяmid Яfяndiyev vя Mцrsяl Иmanzadя mяzara gюmцlmцш Mцsavat hюkumяtinin tяrяfdarlarы, Mцsavat ideologiyasыnыn daшыйыcыlarыdыr. Яhalini silahlandыraraq (?!

- H.M) Sovet hюkumяtinя qarшы qaldыrmaq vя onu yыxыb яvяzinя despotik kapitalist rejimi yaratmaq onlarыn baшlыca mяqsяdidir. Bu adamlarыn юzbaшыnalыьы o hяddя чatыb ki, Шяki Иcraiyyя Komitяsinя seчkilяr keчirilяn zaman qыzышdыrыcы sюzlяrlя nцmayяndяlяri bolшevizmin qatы яleyhdarы olan adamlara, yяni юzlяrinя sяs verdirmяyя чalышыblar. (юz tяrяfdarlarыnы seчdirmяyя чalышmaq nя vaxtdan юzbaшыnalыq olub?! - H.M). Bu gцn Bakыya yola dцшmцш fюvqяladя цчlцyцn nцmayяndяlяri Musabяyov, Яzimzadя vя Tokayev onlarыn fяaliyyяti barяdя geniш mяlumatы sizя tяqdim edяcяklяr. Mяn vяzifя borcunu yerinя yetirяn bir kommunist kimi verdiyim hesabata яlavя olaraq bildirirяm ki, яksinqilabчыlarыn bu nцmayяndяlяri Шяki rayonuna geri dюnяcяklяri tяqdirdя fяaliyyяt imkanlarы xeyli geniшlяnяcяk, юz axtarыш vя tяbliьatlarыnda daha da cяsarяtli olacaqlar.

Hяyasыzlыьыn, vicdansыzlыьыn hяddi-hцdudu olmazmыш! Gцnahsыz insanlarы шяrlяyib hяbsxana kцncцnя atmalarы bяs deyilmiш, onlarы orada daha чox saxlamaьa, doьma yurddan didяrgin salmaьa чalышыblar.

Dцz 75 il юncя - 30 dekabr 1936-cы il tarixdя Azяrbaycan SSR Xalq Daxili Ишlяr Komissarlыьы (XDИK) Dюvlяt Tяhlцkяsizlik Иdarяsi (DTИ) Gizli -Siyasi Шюbяsinin (GSШ) rяisi, dюvlяt tяhlцkяsizliyi kapitanы Gerasimovun tяsdiqlяdiyi, hяmin шюbя яmяkdaшlarыnыn tяrtib etdiyi arayышda Яliabbas Qяdimovun юlцmц ilя nяticяlяnяn dюrdцncц dяfя hяbs edilmяsinin motivlяri bu cцr "яsaslandыrыlыr".

***

ARAYЫШ 12288 saylы istintaq iшinя яsasяn hяbs olunan gizli Mцsavatыn 4-cц heyяtinin цzvlяrindяn biri 1883-cц ildя (? H.M) anadan olmuш Шяki шяhяr sakini, Quba rayon xяstяxanasыnыn hяkimi Qяdimov Abbasdыr. Иndi hяbsdя olan fяal mцsavatчы Mяdinя xanыm Qiyasbяyovanыn ifadяsinя gюrя, Abbas Qяdimov Mцsavat tяшkilatыnыn цzvцdцr. Qяdimov Abbas 1930-cu ildя Шяkidяn Bakыya, Mяdinя xanыmыn yanыna gяlmiш vя gizli цsyan tяшkilatыnыn adыndan bildirmiшdir ki, Шяki rayonunda baш vermiш цsyan

hяrяkatыna kюmяk яldя etmяk цчцn onun vasitяsi ilя mцsavatчыlarla яlaqя yaratmaq istяyir.

Hesab edirik ki, bu ifadя яsasыnda Qяdimов Яliabbasыn hяbs edilmяsi vя Azяrbaycan SSR CM-nin 72/73-cц maddяlяri ilя mяsuliyyяtя cяlb olunmasы zяruridir.

2-ci mяxfi-siyasi шюbяnin яmяliyyat mцvяkkili, dюvlяt tяhlцkяsizliyi kiчik leytenantы Sonkin S. 2-ci mяxfi-siyasi шюbяnin rяisi, dюvlяt tяhlцkяsizliyi baш leytenantы Atakiшiyev.

29 dekabr 1936-cы il.

etmяk цчцn danышыqlarы davam etdirmisiniz. Tяlяb edirik ki, dцz ifadя verяsiniz.

Cavab: Bяli, mяn Qiyasbяyova ilя gюrцшdцkdяn sonra Шяkiyя gedib danышыqlarыn nяticяlяri barяdя mяlumatlarы Bяhram bяy Nяbibяyova verdiyimi etiraf edirяm. Hяm dя etiraf edirяm ki, Nяbibяyovla birlikdя Bakыya qayыtmaqda mяqsяdim xaricdя fяaliyyяt gюstяrяn Mцsavat tяшkilatы ilя яlaqя yaratmaq olmuшdur...

M.Я.Rяsulzadя Tцrkiyяdяki Mцsavat Tяшkilatlarыnы birlяшdirяn mяrkяzя rяhbяrlik edir. Яliabbas Qяdimov Kamil bir insan olaraq dяrk etmiшdi ki, xalqыn maraqlarы цчцn чalышmaqla nяticя etibarы ilя юzц dя fяzilяtя qovuшacaqdыr. O, fiziki vя mяnяvi cяhяtdяn daim tiranlыq rejimindяn asыlы olmaq istяmяdi. Mяhz buna gюrя юlцmц belя rяzil hяyatdan цstцn tutdu.

***

Azяrbaycan SSR XDИK цчlцyцnцn 26 sentyabr 1937-ci il tarixli iclasыnыn 18 saylы protokolundan чыxarыш:

***

Oxucum Mяdinя xanыmы satqыn adlandыrmaьa qяtiyyяn tяlяsmяsin. Mяsяlяnin kюkцnц aчыqlayacaьam.

Azяrbaycanыn gюrkяmli maarifчиlяrindыn olan Mяdinя xanыmыn dindirilmя protokolundan mяlum olur ki, цч gцn fasilяsiz davam

Щашийя: Йери эялмишкян, бир-нечя кялмя Бящрам бяй щаггында. Бящрам бяй Гасым бяй оьлу Нябибяйовун (1884-1930) шяряфли ады тарихимизя ябяди щякк олунмуш милли гящряманларымыздандыр. Шяки районунда щярби комиссар ишляйяркян 1930-ъу илдя бурада совет щакимиййятиня гаршы галхмыш цсйанын тяшкилатчысы вя

Ващид бяй НЯБИБЯЙОВ, капитан

Бящрам бяй НЯБИБЯЙОВ, полковник

Щцсейн бяй НЯБИБЯЙОВ, полковник

edяn dindirmя яslindя mцstяntiq Platonovun mяnяvi mяьlubiyyяti ilя bitib. O, цч gцn ac-susuz, yuxusuz saxladыьы, iшgяncяlяr nяticяsindя cismяn яldяn dцшmцш bir qadыndan iki sяhifяdяn bir qяdяr чox ifadя ala bilib. Belя чыxыr ki, protokola yazdыьы hяr bir cцmlя цчцn (yalan-doьruluьuna baxmayaraq) o, bir neчя saat vaxt sяrf edib. Demяli bцtцn mяшяqqяtlяrя baxmayaraq Mяdinя xanыm iradяcя sыnmayыb.

Doьrudur, iшgяncяlяr nяticяsindя mцstяntiq Plotonov Я.Qяdimov haqqыnda ifadяni Mяdinя xanыma imzalatmaьы bacarыb, ancaq sonrakы gцnlяrdя o, yenidяn юzцnц toplayaraq heч nяyi boynuna almayыb.

Mяdinя xanыm Qiyasbяyli haqqыnda da юlцm hюkmц чыxarыldы.

O, 1937-ci il sentyabrыn 28-dя gecя saat 1.25 dяqiqяdя enkevede cяlladlarы tяrяfindяn gцllяlяndi.

рящбяри олмуш Бящрам бяй илк тящсилини Кутаиси реал мяктябиндя алыб. Сонра Санкт-Петербургда топчулуг мяктябиндя охуйуб.1909-ъу илдя поручик, 1912-ъи илдя штабскапитан рцтбясиня лайиг эюрцлцб.

1913-ъц илдя “Мцгяддяс Станислав” орденийля тялтиф олунуб. Гардашлары капитан Ващид бяй вя полковник Щцсейн бяйля бирликдя 1919-20-ъи иллярдя дашнакларла мцбаризя апарыб. Азярбайъан Халг Ъумщуриййяти ордусунда батарейа командири олан полковник Бящрам бяй щям дя Гарабаьда дашнакларла вурушуб. Совет дюняминдя Шяки цсйаны заманы гяддар болшевик режиминин щярби гцввясиня гаршы сон няфясиня гядяр дюйцшцб вя Бидейиз кянди йахынлыьындакы Бухдур даьында шящид олуб.

ca hяkim, bitяrяf, evli, 1927-ci ildя яksinqilabi fяaliyyяtя gюrя 3 illiyя yerli щябся mяhkum edilib, hяbsinяdяk Qubada hяkim iшlяyib.

Bunda ittiham olunur ki, Sovet hakimiyyяti qurulanadяk fяal mцsavatчы olub. 1927-ci ildя "Tцrk Mюhцbbц" adlы яksinqilabi mцsavatчы tяшkilat yaratdыьыna vя bu tяшkilatыn varlыьыnы istintaqdan gizlяtdiyinя gюrя hяbs edilib vя яks inqilabi tяшviqata gюrя mяhkum olunub. Cяzasыnы чяkdikdяn sonra Sovet hakimiyyяti ilя mцbarizя mюvqeyindя qalmaqla davam edib.

1930-cu ildя Шяki-Zaqatala rayonunda Sovet hakimiyyяtinя qarшы silahlы цsyanыn hazыrlanmasыnda iшtirak edib vя цsyana yardыm almaq mяqsяdi ilя Bakы Mцsavat tяшkilatыnыn vasitяsi ilя Иrandakы Mцsavatчы mцhacirяtlя яksinqilabi яlaqя qurub.

1935/36-cы illяrdя Qubada яksinqilabi mцsavatчы тяшкилат tяшkil edib, orada da яksinqilabi цsyanчы kadrlar hazыrlayыb. Sovet hakimiyyяtini silahlы цsyan yoluyla devirmяk mюvqeyindя durub. Peшяkar mцsavatчыдыr (yяni CM-nin 72/73cц maddяlяri) Azяrbaycan XDИK-nin hяbsxanasыnda 2.1.1937-ci ildяn saxlanыlыr.

Qяrara alыndы: Qяdimov Яliabbas Яli oьlu - 50 yaш Gцllяlяnsin. Яmlakы mцsadirя edilsin.

***

***

Ыndi dя Яliabbas Qяdimovun dindirilmя protokolunun bяzi nцanslarыna diqqяt yetirяk. Ыstintaqы Dюvlяt Tяhlцkяsizliyi Иdarяsi 2-ci шюbяsi 4-cц bюlmяsinin operativ mцvяkkili kiчik leytenant A.Mяmmяdov aparmышdыr.

Sual: Siz Шяkidя цsyan hazыrlayan tяшkilata kюmяk цчцn Mяdinя xanыm Qiyasbяyova mцraciяt etdikdяn sonra yenidяn Шяkiyя qayыtmaqda hansы mяqsяdi gцdmцsцnцz?

Cavab: Mяn Mяdinя xanыm Qiyasbяyova ilя gюrцшdцkdяn sonra Шяkiyя qayыtmamышam.

Sual: Siz inadkarlыьыnыzы davam etdirirsiniz. Qiyasbяyova ilя gюrцшdцkdяn sonra Шяkiyя Nяbibяyovun yanыna qayыtmaьыnыz haqqыnda Aьayevя mяlumat vermisiniz. Siz bu faktы necя inkar edя bilяrsiniz?

Cavab: Mяn apardыьыm danышыqlarыn nяticяlяri haqqыnda mяlumatlarы яvvяl dediyim kimi Mяhяmmяd bяy Hцseynbяyovun vasitяsi ilя Шяkiyя чatdыrmышam.

Sual: Mяlumatы Nяbibяyova шяxsяn siz юzцnцz vermisiniz.

Sonra yenidяn Bakыya dюnяrяk цsyanчы tяшkilata kюmяk яldя

Sual: Siz Aьayev Novruzun vasitяsi ilя xaricdяki Mцsavat tяшkilatыndaн hansы tapшыrыqlarы almыsыnыz?

Cavab: Aьayev mяnя aшaьыdakы tapшыrыqlarы чatdыrdы: 1.Sцrgцndяn qayыdan mцsavatчыlarы чalышыb iшя dцzяldin.

Onlarla яlaqя йарадыб яhval -ruhiyyяlяrini юyrяnin. Mцsavat tяшkilatlarы praktiki iшlяrя baшladыqlarы zaman onlarы Sovet hюkumяtinя qarшы mцbarizяyя qaldыrыn.

2. Azadlыqda qalan kюhnя mцsavatчыlarы aydыnlaшdыrыb onlar haqqыnda toplanыlan mяlumatlarы xaricdяki Mцsavat Mяrkяzinя verin.

3. Mцsavatыn kюhnя kadrlarыnы qorumaьa vя gяnclяri Mцsavat ruhunda tяrbiyя etmяyя чalышыn.

Suaл: Siz fяrdi olaraq xaricdя yaшayan hansы mцsavatчыlar haqqыnda Aьayevя suallar verdiniz?

Cavab: Mяn шяxsяn tanыdыьыm Mяhяmmяd Яmin Rяsulzadя, Яbdцlяlibяy Яmircanov, Mustafa bяy Vяkilov, Mirzя Bala Mяmяdzadя, Mяmmяdsadыx Quliyev haqqыnda suallar verdim. Aьayevin sюylяdiklяrindяn mяlum oldu ki, Mirzя Bala Mяmmяdzadя vя Mяmmяdsadыx Quliyev Иranda, digяrlяri isя Tцrkiyяdя yaшayыrlar.

Aьayev hяmчinin bildirdi ki,

Eшidildi: 13506 saylы istintaq iшi Qяdimov Яliabbas Яli oьlu - 50 yaш, azяrbaycanlы, SSR-i vяtяndaшы, Шяki шяhяr sakini, Qubada yaшayыb, tяhsili ali, ixtisas-

Doьrudur: Цчlцyцn katibi (qol, mюhцr) Kоqаn Xalqlarыn milli-mяnяvi dяyяrlяr sistemini deformasiyaya uьratmaq, etnik strukturunu daьыtmaq vя belяliklя rus dilindя danышan Sovet xalqы formalaшdыrmaq kommunist ideologiyasыnыn яsas mяqsяdlяrindяn olmuшdur. Milli шцurun daшыyыcыlarы, o sыradan Яliabbas Qяdimov bu siyasяtin hяyata keчirilmяsi yolunda baшlыca maneя olduqlarыndan 1937-ci ildя kцtlяvi шяkildя mяhv edildilяr.

Onlarыn яziz xatirяsini daim yad etmяk bizim insanlыq borcumuzdur.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 21

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Narkomaniyaya yox deyяk!

сящ.21

ДЙП эушяси Йол-няглиййат щадисяляринин ясас сябябляри вя гыш мювсцмцндя йол щярякятинин тящлцкясизлийи

ПОС-терминаллары нядир?

2011-ъи илдя Шяки шящяр вя район яразисиндя 34 йол-няглиййат щадисяси баш вермиш, нятиъядя 7 няфяр юлмцш, 56 няфяр хясарят алмышдыр.

2012-ъи илин йанвар айында ися 1 йол-няглиййат щадисяси баш вермиш вя 1 няфяр дцнйасыны дяйишмиш, 3 няфяр ися мцхтялиф дяряъяли бядян хясаряти алмышдыр.

Шяki Шяhяr Rayon Polis Шюbяsinin, шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя "Narkomaniyaya yox deyяk!" mюvzusunda keчirilяn silsilя tяdbirlяr чяrчivяsindя martыn 6-da Шяki Azяrbaycan-Tцrkiyя Юzяl Liseyindя nюvbяti maariflяndirici seminar keчirilmiшdir.

Tяdbiri giriш sюzц ilя aчan Liseyin mцdiri Иsmayыl Юzcan vurьuladы ki, яsrin bяlasыna чevrilmiш narkomaniya bu gцn bяшяriyyяti narahat edяn яn qlobal problemlяrdяn biridir. Иnsanlarы юlцmя mяhkum edяn, genefonda sarsыdыcы zяrbя vuran bu bяшяri bяla ilя mцbarizя iшi dцnya dюvlяtlяrinin daim diqqяt mяrkяzindя saxlanыlыr, sяmяrяli vя ardыcыl mцbarizя aparыlmasы mяqsяdilя sяylяr birlяшdirilir. Bununla яlaqяdar hazыrda dцnyada яhяmiyyяtli proqramlar, konvensiyalar vя saziшlяr qяbul olunmaqla vяzifяlяr mцяyyяn edilir. Azяrbaycan Respublikasы da bu Proqramlara qoшulmaqla onun fяal iшtirakчыsыna чevrilmiшdir. Шяki Шяhяr Rayon Polis Шюbяsi rяisinin mцavini Rizvan Ramazanov bildirdi ki, юlkяmizdя narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsinя qarшы mцbarizя dюvlяtin daim diqqяt mяrkяzindяdir. Bu iшin sяmяrяliliyinin artыrыlmasы, profilaktikasыnыn gцclяndirilmяsi mяqsяdilя

ardыcыl, zяruri tяdbirlяr gюrцlцr. Narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsinя qarшы vaxtilя цmummilli liderimiz Heydяr Яliyev tяrяfindяn baшlanan, hazыrda yeni mцstяvidя davam etdirilяn barышmaz mцbarizя xяtti dюvlяtimizin maraqlarыnыn qorunmasыnыn prioritet istiqamяtlяrindяndir. Шяki Шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin rяsisi Vцqar Иsgяndяrov чыxыш edяrяk dedi ki, bu sahяdя fяaliyyяtin sяmяrяliliyini artыrmaq mяqsяdilя юlkя Prezidenti cяnab Иlham Яliyev 2007-2012-ci illяri яhatя edяn "Narkotik vasitяlяrin, psixotrop maddяlяrin vя onlarыn prekursorlarыnыn qanunsuz dюvriyyяsi vя narkomanlыьыn yayыlmasы ilя mцbarizя цzrя Proqramы" tяsdiq etmiшdir.

Tяdbirdя чыxыш edяn digяr natiqlяr - Шяki Шяhяr Rayon Polis Шюbяsinin Narkotiklяrlя mцbarizя Qrupunun Baш яmяliyyat mцvяkkili Rяшad Rяcяbov, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Yetkinlik yaшыna чatmayanlarla profilaktik iшin tяшkili qrupunun inspektoru Vцsal Mustafayev, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Polis Sahя Иnspektoru Rцfяt Mustafayev, Шяki Rayon Mяrkяzi Xяstяxanasыnыn hяkim-narkoloqu Fяrzяli Rzayev, Шяki Mяrkяzi Cцmя Mяscidinin imamы Hacы Яliyяsяr Яfяndi gюstяrdilяr ki, dцnyada, elяcя dя respublikamыzda narkomaniya ilя mцbarizя sahяsindя xeyli iшlяrin gюrцlmяsinя baxmayaraq, hяlя dя bu sahяdя problemlяr yaшanmaqdadыr.

Narahatlыq doьuran hal odur ki, ilbяil dцnyada narkomanlыq xяstяliyinя tutulanlarыn sayы durmadan чoxalыr, narkotika ilя baьlы olan cinayяtlяrin sayы artmaqda davam edir.

Tяdbirdя hяmчinin " Erkяn nikahlar vя onlarыn fяsadlarы", "Dini radikallыьa qarшы mцbarizя hяr birimizin borcudur" mюvzusunda mяruzяlяr dя dinlяnilmiш, tяdbir iшtirakчыlarыnы narahat edяn, dцшцndцrяn mяsяlяlяrя aydыnlыq gяtirilmiшdir

Баш вермиш йол-няглиййат щадисяляринин тящлили эюстярир ки, щадисяляр ясасян бязи сцрцъцляр тяряфиндян автомобиллярин йуксяк сцрятля идяря олунмасы, гаршы щярякят золаьына чыхма, маневр, ютмя вя пийада кечиди гайдаларыны позмасы вя йол нишанларынын, низамлайыъыларын тялябляриня ямял етмямяси цзцндян баш вермишдир. Сярхош вя йухулу вязиййятдя автомобиллярин идаря олунмасы цзцндян дя аьыр нятиъяли щадисяляр баш вермишдир. Щадисялярин чоху тоггушма, ашма вя манеяни вурма олмушдур. Беля ки, 4 азйашлы вя йенийетмя автомобил тяряфиндян вурулмуш, 1 няфяр юлмцш, 3 няфяр хясарят алмышдыр. Сцрцъцляр тяряфиндян сцрят щяддинин ашылмасы, маневр вя пийада кечиди гайдаларынын позулмасы пийадаларын вурулмасына сябяб олмушдур. Пийадалар тяряфиндян ися гяфлятян кцчя вя йоллара чыхма, сякилярдян, пийада кечидляриндян истифадя етмямяк, йахынлашан автомобиля мящял гоймадан кцчя вя йоллары кечмя, дайанмыш няглиййат васитясинин гаршысындан кцчя вя йоллары кечмяк онларын автомобил гязасына дцшмясиня сябяб олмушдур. Йола салдяъямыз гыш мювсцмцндя щаваларын сярт кечмяси, чохлу гар йаьмасы, узунсцрян шахталы щаваларын олмасы да йолларын юртцйцнцн буз баьламасына сябяб олмуш, бу да йол щярякят шяраитиня юз мянфи тясирини эюстярмишдир. Артыг щаваларын истиляшмяйя доьру эетмясиня бахмайараг, йенидян сойума вя гар йаьма ещтималынын олаъаьыны нязяря алыб вятяндащларын нязяриня чатдырмаг истяйирик ки, сцрцъц вя пийадаларымыз щава шяраитини нязяря алыб щярякят етсинляр. Илк нювбядя ону тювсийя едирик ки, гарлы вя шахталы щаваларда лазым олмадыгда кцчя вя йоллара чыхмайын. Беля щава шяраитиндя тяъ-

рцбясиз сцрцъцлярин дя автомобил идяря етмяляри мяслящят дейил. Беля сцрцъцляр гяза вязиййяти йаратмагла йанашы, диэяр автомобилляр вя пийадалар цчцн тящлцкя йарадыр вя йол-няглиййат щадисяляриня дя сябяб олурлар. Гарлы вя шахталы щаваларда хяття чыхан няглиййат васитяси техники ъящятдян саз олмалы, гыш автошинляриндян истифадя олунмалыдыр. Тякярлярин зянъирлянмяси дя ваъибдир. Бу да сизи йолняглиййат щадисяляриндян горумуш олар. Ашаьы щярякят сцряти сечилмяли, пийадалара гаршы диггятли олмаг ваъибдир. Пийадалар да беля щаваларда йол-щярякят гайдаларына ъидди ямял етмялидирляр. Пийадалар щямишя сякилярдян, пийада кечидляриндян истифадя етмялидирляр. Автомобиллярин щярякят щиссясиндя пийадаларын эедиш-эялиши щава шяраитиндян асылы олмайараг, онларын щяйаты цчцн чох тящлукялидир. Гарлы, думанлы щаваларда ися сцрцъцляр эцндцз вахтларда да йахын ишыглардан истифадя етмялидирляр. Гарлы вя шахталы щаваларда ян тящлцкяли йол шяраити ясасян кюрпцлярин цзяриндя йараныр. Бу да корпцлярин алтында сойуг щава ахынынын олмасы иля ялагядардяр. Ола биляр ки, диэяр кцчя вя йолларда йол ортцйц гуру олсун, лакин щямин вахт кюрпцлярин цзяри буз иля юртцлц олур. Одур ки, Оьуз, Йевлах вя Гах районлары истигамятляриндя щярякят едяркян кюрпцлярдя чох диггятли вя ещтийатлы олмаг лазымдыр. Даь йоллары иля, районумузун Охуд, Баш Эюйнцк, Баш Лайски, Баш Шабалыд, Кялдяк, Орабан истигамятляриндя щярякят едян автомобилляр дя, хцсусян сярнишин автобуслары вя микроавтобуслары даща айыг-сайыг олмалыдырлар. Автомобилляр яэяр сцрцшярся, онда анъаг отцпмя гутусундан истифадя етмякля мяшынын сцрятини азалтмаг лазымдыр. Бир даща гейд едяк ки, артыг щавалар истиляшмяйя доьру гедир. Бу да севиндириъи щалдыр, лакин о демяк дейил ки, йолняглиййат субйектляри олан сцрцъц вя пийадалар там архайынлашмалыдырдар. Мясулиййятсизлик вя йолщярякят гайдаларына ямял етмямяк нятиъясиндя йолняглиййат щадисяляри истянилян щава шяраитиндя вя эцнцн истянилян вахтында баш веря биляр. Одур ки, саьламлыьыныз наминя щямишя айыг-сайыг олун вя йол-

Бяйляр РЦСТЯМОВ, Шяки ДЙПБ-нин ямякдашы, полис капитаны няглиййат щадисяляриндян узаг олун.

***

"ПОС - терминаллардан неъя истифадя етмяли" Мювъуд ганунвериъиликля инзибати хяталарын тюрядилмясиня эюря инзибати ъяримя тянбещи тятбиг етмя щаггында гярар ясасында ъяримялярин йалныз банк, почт, пластик карт вя йа Интернет цзяриндян юдянилмяси нязярдя тутулур. Бу мягсядля "Йол щярякяти щаггында" Азярбайъан Республикасы Ганунунун мцддяаларынын позулмасына эюря ъяримялярин хятанын тюрядилдийи йердя юдянилмяси имканларынын йарадылмасы цчцн малиййя гурумлары иля разылашдырылмыш гайдада инзибати яразиляр цзря ДЙП щиссяляринин ПОС-Терминалларла тяъщиз олунмасы нязярдя тутулмушдур. "Йол щярякяти щаггында" Азярбайъан Республикасы Ганунунун 85-1 маддясинин тялябляри рящбяр тутулараг йол патрул хидмятинин апарылмасы заманы инзибати ъяримя нювцндя инзибати тянбещ тятбигетмя щаггында гярар гябул едилдикдя хята тюрятмиш шяхся илк нювбядя ъяримяни ПОС - терминалдан истифадя етмякля, пластик карт васитяси иля юдямяк имканынын олдуьу билдирилир. Йалныз шяхсин пластик карт васитясиля ъяримяни юдямяк имканы олмадыгда она ъяримяни банк, почт вя йа интернет цзяриндян юдянилмяси цчцн ъяримя билдириши вериляряк юдянишин апарылмасынын алтернатив нювляри барядя мялумат верилир. Пластик картлары олан щярякят иштиракчыларынын инзибати хята тюрятдийи щалда тятбиг едилян ъяримяни хятанын тюрядилдийи йердя ПОС - терминалы васитясиля юдянилмяси щямин шяхс цчцн щям ращат олаъаг, щям дя шяхс ъяримя мябляьинин 10 фаизи мигдарында юдянишдян азад олунаъагдыр. ПОС - терминалларынын сахланмасы, горунмасы вя хидмятдя истифадяси даим нязарятдя сахланылмагла ъяримялярин юдянилмясинин бу нювц цзря учоту апарылаъагдыр.

"Cяsurlar" hяrbi-idman vя turizm oyununun zona birinciliyi кечирилмишдир Azяrbaycan Respublikasы Gяnclяr vя Иdman Nazirliyi, Mцdafiя Nazirliyi, Tяhsil Nazirliyi, Fюvqяladя Hallar Nazirliyi, Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi, Kюnцllц Hяrbi Vяtяnpяrvяrlik Texniki Иdman Cяmiyyяtinin Respublika Шurasы vя Veteranlar Шurasыnыn birgя qяrarы ilя bюyцmяkdя olan gяnc nяslin hяrbi vяtяnpяrvяrlik tяrbiyяsinя diqqяti daha da artыrmaq, mяktяblilяri hяrbi idman oyunlarыna cяlb etmяklя, onlarыn ordu sыralarыnda xidmяtя hazыrlanmasыna kюmяk mяqsяdi ilя 09 mart 2012-ci il tarixdя Шяki шяhяr stadionunda "Cяsurlar" hяrbi-idman vя turizm oyununun zona birinciliyi keчirilmiшdir.

Balakяn, Zaqatala, Qax, Oьuz, Qяbяlя vя Zяrdab rayonlarы komandalarыnыn iшtirak etdiyi yarышы baш hakim Uшaq Gяnclяr Иdman Mяktяbinin mяшqчisi Nazim Hцseynov idarя etmiшdir.

Birinci yerя Zaqatala, ikinci yerя Zяrdab, цчцncц yerя Oьuz rayonunun komandalarы layiq gюrцlmцшlяr. Sonda qaliblяrя Azяrbaycan Respublikasы Gяnclяr vя Иdman Nazirliyinin diplomlarы vя Шяki Шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur.

Tяdbirdя Azяrbaycan Respublikasы Gяnclяr vя Иdman Nazirliyinin nцmayяndяsi Elшяn Hцseynov iшtirak etmiшdir.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 22

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.22

№ 1-3 (90-92), Йанвар-Март 2012

Г Г А А Й Й Ы Ы Д Д Ы Ы Ш Ш Я Д И Л Х А Н р о м а н ы , 4-ъц фясил, 1-ъи щисся

Акиф САЛАМОЬЛУ

Зийалыларынын чохуну итирмиш Нухада мяняви бир бошлуг варды. 1938-ъи илдя ара сянэися дя йеня ара-сыра "гара-машыны" кабус кими гапыларда эюрмяк олурду. Дейирляр "кабус" - ня ъяннятя, ня дя ъящяннямя эирмяйяряк бу дцнйа иля ахирят арасында йашайан йарымшяффаф рущдур. Кабус эяляркян инсанларда гарабасма баш верир. Еля бу "гара машын" да гарабасма кими бир дуйьу йарадырды, щеч ким ону юз гапысында эюрмяйи арзуламырды. Ряшидин юлцм хябяри Сяриййяйя бюйцк зярбя олса да, ян аьыр дярд гоъа Зейналабдинин пайына дцшцрдц. Ана ися кядярдян йумаг кими бцзцлцб бир кцнъдя отурур, айлардыр ки, оьлунун палтарларыны габаьына тюкцб аьы дейирди. Зейналабдин киши дя астадан няся данышырды, бир эцн Сяриййя диггятля гулаг асыб эюрдц ки, о гямли бир шерин ики мисрасыны дурмадан тякрар едир:

мешя иля аддымлайыр вя горхунун она цстцн эялмямяси цчцн щцндцрдян аьлына эялян мащнылары, тяснифляри далбадал охуйурду. Нечя ил яввял бир китабда раст эялмишди ки, яэяр ъанавар сяня тяряф эялирся ондан горунмагдан ютрц аьлына эялян адам адларыны дурмадан далбадал щцндцрдян демялисян. Гаршысына щеч бир ъанлы чыхмады, йягин ъанавардан да аъ дустаглардан горунан йыртыъылар инсан эюрян кими эизлянирдиляр. Ибад бу гянаятя дустаглары, эюряндя эялмишди. Илащи! Йашамаг цчцн инсан щяр васитяйя ял атармыш, ятрафда итдян тутмуш бцтцн ъанлыларын скелетляри варды. Дустаглар дедиляр ки,

щярякятли Ибада ъаванлыгда тайтушлары бата билмирди. Бахышлары да гартал бахышларындан ити иди. Йашынын отуздан кечмясиня бахмайараг даш кими язяляляри щяля бошалмамышды. Эюрдц, еркяк ъанавар иди. Горхулу дейилди, писи диши ъанавардыр, о сцрцнц даим щцъума ширникляндирир. Еркяк ися щям гоъа, щям дя тякди, бялкя дя бу ъанавар йох, гурд иди. Вящши иля гаршылашмада баш галдыран горху Ибады архайын, айдын фикирляшмяйя гоймурду. Ъанавар онун арха тяряфиня кечмяк истяйирди. О, вящшийя имкан йарадыб фин бычаьынын хача бянзяр дястяйиндян бярк йапышды, сонра ня фикирляшдися пенъяйини чыхардыб ялиндя тутду.

рцнцрдц, няфяси кясилдийиндян дили дя байыра салланмышды. Икиси дя йан-йана узанмышды, ъанаварын ачыг эюзляри дцз Ибада бахырды. Дейирляр атаманлар юлцм айаьында онун йериня кечяъяк адамын эюзляринин ичиня диггятля бахыр ки, онун рущу эяляъяк атаманын бядяниня кечсин. Инди Ибад эюзляри юлязийян ъанаварын бябякляриня эюзлярини гырпмадан бахырды, йягин ки, ъан верян ъанаварын ъясаряти онун бядяниня кечяъякди. Бир нечя эцндян сонра гатарла Краснойарска йолланан Ибад ахыр ки, достуну тапды. Бурада да щямин мянзяря иди; Цфунят, бцркц, аьъаганад аълыг вя с. Лакин Бахшяли бурада

Бахшялини Краснойарска эюндярибляр. Достуну эюрмяк арзусу Ибады рущдан салмады. Йахшы ки, артыг пул эютцрмцшдц. Йола дцшяндя Бахшяли яфяндини севян ханяндя достлары да она кифайят гядяр пул йыьыб вермишдиляр. Ибад ялиндяки баьламаны орадакы азярбайъанлы дустаглара верди, юзц дя аъ иди, тагяти олсун дейя баьламадан бир нечя тикя ят эютцрцб йеди. Дустагларын бир гисмини мешя кянарына аьаъ гырмаьа, бир гисмини ися дямирйол чякилишиня апараъагдылар. Эеъя цфунятли, гаранлыг бцркцлц баракда йатмалы олду. Эедяндя райкомдан йахшы зяманят алдыьы цчцн нязарятчиляр она йасаг гоймадылар. Баш нязарятчийя ъиб саатыны баьышлады, о да онун явязиндя сящяр Ибады ов ятиня гонаг еляди вя мешя кянарына гядяр атла ютцрдц. Дустаглардан бири ися баьламайа эюря борълу галмасынлар дейя Ибада йахшы итилянмиш фин бычаьы баьышлады. Вя ону да тапшырдылар ки, вящши щейван щцъум ется гачмасын, ону йоруб ялдян саларлар, бу бычагла горунсун. Атдан дцшян Ибада нязарятчи ири палыды нишан вериб деди ки, онун архасы шоссе йолудур, сямтини дяйишдирмясин. Сящяр ишыьында ятраф йахшы эюрцнцрдц, колун далында няся эизлянмишди. Ибад итдян горхан дейилди, мющкям бядянли, ъялд

Шоссе йолуна аз галырды, ъанавар щардаса бураларда она щцъум едяъякди. Башыны дала-габаьа, йан-йюряйя тезтез фырладыб вящшинин щцъум едяъяйи йери эюзляйирди. Гоъа ъанавар ъялд дейился дя тяърцбяли иди, йахын мясафядян, колун далындан онун цстцня атылды. Ибад пенъяйини габаьа верди, ъанаварын дишляри пенъяйя илишян кими Ибад вящшинин бойнуна далбадал ики зярбя ендирди вя она эери дюнмяйя имкан вермяйяряк пенъяйи бурахыб сол голуну онун боьазына диряйиб вар эцъц ил сыхмаьа башлады. Ъанавар чапалайыб онун ялиндян чыхмаг истяйирди. Ъайнагларыны ишя салмышды. Голунун алтындан вурулан зярбяляр онун ятрафларыны гцввядян салды. Ахырынъы зярбяни Ибад вящшинин цряйиня санъды, эюзц гызышмышды, инди она еля эялирди ки, достлары Бахшяли вя Ряшидин дцшмянлярини юлдурур. Йахшы ки, ъанавары боьуб юлдцрмяк онун аьлына эялмишди, йохса вящшинин баьыртысына башга йолдашлары кюмяйя эяля билярди. Сол голу кейимиш, дидилмиш, саь голу ися ган ичиндя иди. Ъанаварын бядяни сусталмышды, архайынчылыг олсун дейя сонунъу зярбяни дцшмянин боьазына сохду, сонра кейимиш голуну бурахды. Вящшинин ъаны щяля чыхмамышды, аьзы эениш ачылмыш. ири, ити, аь дишляри айдын эю-

Франсадан мянимсядийи бир иллик тибб тящсилиндян йарарланараг дустаглары от вя биткилярля мцалиъя едирди. Бахшяли йанындакы адамы нишан веряряк деди: - Беш ил яввял достум Ъяфяри итирмишдим, Ибад инанырсанмы ки, ону йенидян тапмышам. Гонаьа чай дцзялтмяк истяйян адам ялини Ибад мцяллимя узатды: - Ъяфяр Баьыров. Достун шиширдир, мян о Ъяфяри явяз едя билмярям, о дащи йазычы иди. Эери дюняндя суланмыш эюзлярини щясрятля она дикмиш Бахшяли ювладларыны хябяр алды вя хащиш етди ки, имканы олса онлара йардым елясин. Бу дар, пис эцнцндя ювладларыны дцшцнян атанын кювряк щиссляри Ибады кюврятлди: - Щамысы саь-саламатдыр, бура эялмямишдян йолухмушам.

- Саь ол, достум, буранын йолу чятиндир, сян юз дяйанятини вя сядагятини бир даща эюстярдин. Бура чох чятин йердир, бизя ян аьыр зящмят тяляб едян ишляри эюрдцрцрляр; мешя гырырыг, канал газырыг, дямирйол чякирик, семент, даш дашыйырыг, юзц дя беля чятин, мяшяггятли иглимдя. Ъянубда доьуланлары шималда, шималда доьуланлары ися зорян ъянубда йашатмаг бу дювлятин ян йцнэцл ъязасыдыр. Гышда ися бурада дамарларымызда га-

Бир эеъядя бцтцн сачым аьарды Ня гяддармыш юлцм хябярин, бала Зярэяр Щидайят гызынын даща о евдя галмасына лцзум эюрмцрдц. Яэяр о аиляйя баьлы бир ювлад олсайды бу иши онларын ихтийарына бурахарды. Лакин инди гызы о аилядя бир нюв эюз даьы кими щярлянирди. Диэяр тяряфдян бу кядярин ичиндя эянъ гызы шам кими ярийиб йох ола билярди. Зейналабдин киши иля разылашыб гызыны эери эятирди, щямин эцн еля аьлашма гопду ки, еля бил Ряшид бу эцн юлмцшдц. Сяриййяйя Ряшиддян ян бюйцк хатиря гызыл медалйон, гызыл санъаг вя гозгара тахтадан дцзялдилмиш, юзцня бой верян яряб долабы иди. Евин бир кцнъцня гойулмуш долабын ичиндя кечмиш яри иля баьлы чохлу йадиэарлар - яшйалар варды. Дул гадын бу тцнд долаба Кябя дашы кими бахыр, щяр эцн онун бцтцн эюзлярини ачыб баьлайараг зийарят етмиш адам кими сакитляширди. Евдя бу долаба щеч ким йахынлашмыр, щеч ким она тохунмурду. Бу шящярдя йесир гадынлар кими, йахын достларыны итирмиш гцссяли кишиляр дя варды. Ибад досту Бахшялидян сонра юзцня йер тапа билмирди. Хябяр тутмушду ки, досту Саратов вилайятиндядир, цнваны эютцрцб йола дцзялди. Гатардан дцшцб цнваны йолдан ютянляря эюстяря-эюстяря эялиб мешя кянарына чатды. Ахшам дцшцрдц, дустагханайа ися дейилянляря эюря пийада азы саат йарымлыг йол варды. Йорьун вя аъ щалда нишан верилмиш ъыьырла инамла аддымламаьа башлады, бу дар ъыьыр Ибады ики ил цзцнц эюрмядийи досту иля говушдураъагды. Гаранлыг бирдян дцшдц, ятрафда щеч ня эюрцнмцрдц, дар ъыьыр ися эюзцндя сольун хятт кими щей узанырды. О, зцлмят, горхулу

нымыз да донур. Амма ейби йох, "бялкя йахшы олду" цмиди иля йашайырыг.

- Цмидини щеч вахт гырма ща. Юзцня гясд едян ъящяннямя эедяр.

- Бяс бура нядир?! Ъящянням дейил?!

- Бир азъа да дюз, ахыры йахшы олар йягин.

- Щя, достум, эяряк щяйат сяни гамчыласын. Щяйат ян йахшы дярсини гамчылайагамчылайа верир. Мяни сорушанлара, йад едянляря салам де.

- Худащафис, эюрцшяня гядяр-дейяряк достлар гуъаглашыб юпцшдцляр. Ибад базара эялди, юзцня мцнасиб бир пенъяк алыб яйниня эейинди. Кюксц габармышды, достуну саь-саламат эюрдцйцндян чох севинирди. Гятлиам ися щяля дя давам едирди. 1940-ъы илдя Москвада Садыг бяй Балаъайевин оьлу Фятялини юлдцрцрляр. О, байтар щякими кими тящсил алырды. Даща цч гызы юлцр; бири Нуха тцрмясиндя ишэянъядян, бири аълыг вя сойугдан вярямя тутулуб вяфат едир, диэяри излянмякдян вя инъидилмякдян ъана дойараг юзцнц Бакыда дянизя атараг щялак олур. Тяк бир гызы совет щюкумятинин тяряфдарына яря эедяряк ъаныны гуртарыр. 1941-ъи илин яввялиндя ися Сялимин дайысы Рясулу Грозныда щябс едирляр. Дюрд ушаьы олан, бири ися дцнйайа эяляъяк ъоъуглар милйонларла йетимляр дястясиня гошулаъагды. Яминя ханым чох сарсылмышды, атасы саь олмасайды, бялкя дя цряйи гям-гцссядян партлайарды. Грозныда олан достларындан бир мялумат ала билмяйян бичаря гайната башыны итирмишди. О, тякъя башыны йох, кцрякянини, достуну, ювладыны вя шярикини итирмишди. Сялим дя дайысыны чох истяйирди, гайнатайа гошулуб Грозныйа, Рясулу ахтармаьа эялдиляр. Бцтцн эцнц айаг дюйсяляр дя, бир шей щасил олмурду. О бойда киши еля бил ийня олуб йоха чыхмышды. Нащара аз галырды, аъмышдылар, базар мейданына эялдиляр, бурада йемякханалар бол иди. Бу дямдя щцндцр дирякдян асылмыш гара радио тцкцрпядян сясля бяркдян диллянди: - Диггят, диггят! Бцтцн совет вятяндашларынын нязяриня!.. Ъамаат бир анда радионун башына топлашдылар. Гара радио гара хябяр верирди: "Бюйцк Вятян мцщарибяси башланды!". Сялим цмидсизликля йол йолдашынын цзцня бахды, киши онун цряйини охуйурмуш кими зарыды: "Ялимиздян щеч ня эялмяди, бала, Бакыйа гайытмаг лазымдыр. Мцщарибя бир туфандыр ки, щяля чох евляр йыхаъаг, Рясул онларын йанында йалан олаъаг.” Сялим гайнатанын цзцня, сонра ися голларына бахды, кишинин тцкляри биз-биз олмушду. Йягин ки, инди бу гоъа йени доьулаъаг ушагла бирэя алты няфярин дя аьырлыьыны юз цзяриндя щисс едяряк бу эцня дцшмцшдц. Сялим гоъанын фикрини даьытмаг истяди: - Дайы, аъмышам, ахы биз нащара эялмишдик... (Арды эялян сайымызда)

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 23

№ 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.23

БУНЛАРЫ БИЛМЯК МАРАГЛЫ ОЛАР

Мараглы фактлар

Азярбайъанда 2011-ci ilin mцhцm hadisяlяri 13 yanvar - Azяrbaycan ilя Avropa Иttifaqы arasыnda Cяnub qaz dяhlizi haqqыnda Birgя Bяyannamя imzalanmышdыr.

22 yanvar - Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevi Rumыniyada "Иlin adamы" elan edilmiшdir.

17 fevral - Parisdя юlkяmizin mцstяqilliyinin bяrpa edilmяsinin 20-ci ildюnцmцnя vя "Azяrbaycan" kitabыnыn tяqdimatыna hяsr olunmuш tяntяnяli mяrasim keчirilmiшdir.

27 fevral - Шahdaь Qыш-Yay Turizm kompleksinin 2 nюmrяli kanat vя xizяk eniшinin aчыlышы olmuшdur.

3 mart - Mцdafiя Sяnayesi Nazirliyi "Шяrq" Иstehsalat Birliyinin yeni "Azad systems CO" mцяssisяsi, "Cihaz" Иstehsalat Birliyi Bakы cihazqayыrma zavodu vя "Sяnayecihaz" ElmИstehsalat Mяrkяzi istifadяyя verilmiшdir.

14 mart - Bakыda "Muьam alяmi" ЫЫ Beynяlxalq muьam festivalыnыn tяntяnяli aчыlыш mяrasimi keчirilmiшdir.

17 mart -Heydяr Яliyev Beynяlxalq Aeroportunda yeni aerovaьzal kompleksinin tяmяli qoyulmuшdur.

2 aprel - Azяrbaycanыn "Azяrreyl" voleybol klubu Чellenc Kubokunun sahibi olmuшdur.

7 aprel - Bakыda Цmumdцnya Mяdяniyyяtlяrarasы Dialoq Forumu keчirilmiшdir.

9 aprel - Bakыda Sivilizasiyalarыn Иttifaqы Uьrunda Qlobal Gяnclяr Hяrяkatыnыn (SИQGH) birinci konqresi keчirilmiшdir.

18 aprel - Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevя Rumыniyanыn "Sadiq xidmяt" milli ordeninin Bюyцk Xaч ranqы tяqdim olunmuшdur.

18 aprel - Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti, UNESCO-nun xoшmяramlы sяfiri Mehriban xanыm Яliyevanыn iшtirakы ilя Parisdя Azяrbaycan mяdяniyyяti gцnlяri keчirilmiшdir.

29 aprel - Bakыda 10-cu Azяrbaycan Beynяlxalq turizm vя sяyahяtlяr, 2-ci Цmumrespublika daxili turizm sяrgilяri aчыlmышdыr.

14 may - Almaniyanыn Dцsseldorf шяhяrindя keчirilяn "Eurovision-2011" mahnы mцsabiqяsindя Azяrbaycan qяlяbя qazanmышdыr.

17 may - Moskvada Azяrbaycanыn mцstяqilliyinin bяrpa edilmяsinin 20-ci ildюnцmцnя hяsr olunmuш tяntяnяli mяrasim keчirilmiшdir.

19 may - "Eurovision-2012" mahnы mцsabiqяsinin Bakы шяhяrindя keчirilmяsi цzrя Tяшkilat Komitяsi yaradыlmышdыr.

1 iyun - Azяrbaycanыn birinci xanыmы Mehriban Яliyeva Иtaliyanыn Venesiya шяhяrindя 54-cц Dцnya Tяsviri Иncяsяnяt Sяrgisindя юlkяmizin pavilyonunun rяsmi aчыlыш mяrasimindя iшtirak etmiшdir.

6 iyun - Prezident Иlham Яliyevin iшtirakы ilя Bakы Olimpiya Stadionunun tяmяli qoyulmuшdur.

8 iyun - Bakыda XVЫЫЫ Beynяlxalq Xяzяr neft, qaz, neft emalы, neft kimyasы sяrgi vя konfransы aчыlmышdыr.

10 iyun - Sloveniyanыn Novo Qoritsa шяhяrindя Sovet Иttifaqы Qяhrяmanы Mehdi Hцseynzadяnin memorial muzeyi aчыlmышdыr.

Prezident Иlham Яliyev яfsanяvi qяhrяmanыn memorialыnы ziyarяt etmiш, muzeylя tanыш olmuшdur.

16 iyun - Bakыda X yubiley Beynяlxalq nяqliyyat, tranzit vя logistika sяrgisi keчirilmiшdir.

23 iyun - Prezident Иlham Яliyevя Brцsseldя Krans Montana Forumunun яn ali mцkafatы - "PRЫX DE LA FONDATЫON" vя Azяrbaycanыn birinci xanыmы Mehriban Яliyevaya Forumun Qыzыl medalы tяqdim olunmuшdur.

29 iyun - Bakы Metropoliteninin "Dяrnяgцl" stansiyasы istifadяyя verilmiшdir.

5 iyul - Bakыda Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn ЫЫЫ qurultayы keчirilmiшdir.

7 iyul - Prezident Иlham Яliyev "Azяrbaycan gяncliyi 2011-2015-ci illяrdя" Dюvlяt Proqramыnыn tяsdiq edilmяsi haqqыnda Sяrяncam imzalamышdыr.

20 iyul - Prezident Иlham Яliyev "Azяrbaycan Respublikasыnda 2011-ci ilin "Turizm ili" elan edilmяsi ilя baьlы Tяdbirlяr Planы"nыn tяsdiq olunmasы haqqыnda Sяrяncam imzalamышdыr.

30 iyul - Qяbяlя ЫЫЫ Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn rяsmi aчыlышы vя qala-konsert olmuшdur.

6 sentyabr - Kanadada Mehriban xanыm Яliyevanыn "Иlahi Muza - Azяrbaycan muьamыnыn hamisi" adlы abidяsi qoyulmuшdur.

7 sentyabr - Bakыnыn Qala qяsяbяsindяki Arxeoloji-Etnoqrafik Muzey Kompleksindя Яntiq Яшyalar Muzeyi aчыlmышdыr.

8 sentyabr - Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevя "Hяшtяrxan шяhяrinin fяxri vяtяndaшы" adы verilmiшdir. Bu barяdя Hяшtяrxan Шяhяr Dumasы qяrar qяbul etmiшdir.

9 sentyabr - Xяzяrin "Abшeron" blokunda yeni bюyцk qaz yataьы kяшf edilmiшdir.

12 sentyabr - Bakыda Dцnya Sяhiyyя Tяшkilatыnыn Avropa Regional Komitяsinin 61-ci sessiyasы aчыlmышdыr.

15 sentyabr - Moskvanыn mяrkяzindя Azяrbaycanыn vя SSRИ-nin Xalq Artisti Mцslцm Maqomayevin abidяsi aчыlmышdыr.

15 sentyabr - Azяrbaycanыn birinci xanыmы Mehriban Яliyeva Parisdя terrorizm qurbanlarыna hяsr olunan 7-ci Beynяlxalq Konqresdя, Azяrbaycana hяsr olunmuш sяrgi vя konsertdя iшtirak etmiшdir.

23 sentyabr - Bakыda Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt mцstяqilliyinin 20-ci ildюnцmцnя hяsr olunmuш Beynяlxalq tяdbir keчirilmiшdir.

25 sentyabr - Bakыda boks цzrя dцnya чempionatыnыn tяntяnяli aчыlыш mяrasimi olmuшdur.7 29 sentyabr - Berlindя Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt mцstяqilliyinin bяrpa edilmяsinin 20-ci ildюnцmцnя hяsr olunmuш tяntяnяli mяrasim keчirilmiшdir.

7 oktyabr - Azяrbaycanыn birinci xanыmы Mehriban Яliyevaya Fransa Respublikasыnыn "Шяrяf Legionunun Zabiti" dюvlяt ordeni tяqdim edilmiшdir.

10 oktyabr - Bakыda "XXЫ яsr: цmidlяr vя чaьыrышlar" devizi ilя Ы Beynяlxalq Humanitar forum keчirilmiшdir.

15 oktyabr - Gяncяdя Dцnya Gяnclяrinin Festivalы keчirilmiшdir. Festivalda 50 юlkяdяn 100-dяk gяnc iшtirak etmiшdir.

17 oktyabr - ABШ-da mцasir mцstяqil Azяrbaycanыn memarы vя qurucusu, цmummilli lider Heydяr Яliyevin bцstц aчыlmышdыr.

21 oktyabr - Almatыda Tцrkdilli Dюvlяtlяrin Яmяkdaшlыq Шurasыnыn Ы Zirvя Toplantыsы keчirilmiшdir.

21 oktyabr - Bakыda Heydяr Яliyev Fondu ilя BMT-nin Иnkiшaf Proqramы arasыnda "2012-ci ildя keчirilяcяk Rio+20 konfransыna hazыrlыq mяqsяdilя Azяrbaycan gяnclяrinin sяfяrbяr edilmяsi" adlы Anlaшma Memorandumu imzalanmышdыr.

25 oktyabr - Azяrbaycan Respublikasы 155 юlkяnin dяstяyi ilя BMT Tяhlцkяsizlik Шurasыna qeyri-daimi цzv seчilmiшdir.

25 oktyabr - Иzmirdя "AYPE-T zavodu, Heydяr Яliyev adыna peшя tяhsili liseyi aчыlmыш, "Petkim" шirkяtinin "Star" neft emalы zavodunun tяmяli qoyulmuш, Tцrkiyя-Azяrbaycan yцksяk sяviyyяli Strateji Яmяkdaшlыq Шurasыnыn birinci iclasы keчirilmiш vя iclasыn protokolu imzalanmышdыr.

25 oktyabr - Parisdя UNESCO Baш Konfransыnыn 36-cы sessiyasы keчirilmiшdir. Birinci xanыm Mehriban Яliyevanыn iшtirak etdiyi sessiyada Azяrbaycan UNESCO Baш Konfransыnыn vitse-prezidenti seчilmiшdir.

1 noyabr - Nyu-Yorkda ABШ-ыn "Uшaqlarыn Xяrчяng vя Qan Fondu"nun illik xeyriyyя toplantыsыnda Heydяr Яliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Яliyevaya uшaqlarla baьlы humanitar layihяlяrdя fяal iшtirakыna gюrя "Key to Life" - "Hяyata Aчar" fяxri mцkafatы tяqdim edilmiшdir.

14 noyabr - Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyev Bolqarыstanыn яn ali mцkafatы "Stara Planina" ordeni ilя tяltif olunmuшdur.

22 noyabr - Bakыda "Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkilatы юlkяlяrinin Gяnc Иш Adamlarы Шяbяkяsinin (ИЯT GИAШ) tяsis qurultayы keчirilmiшdir.

23 noyabr - Bakыda "BakuTel-2011" XVЫЫ Beynяlxalq telekommunikasiya vя informasiya texnologiyalarы sяrgisi vя konfransы aчыlmышdыr.

25 noyabr - Moskvada Цmumrusiya Azяrbaycan Konqresinin ЫЫЫ qurultayы keчirilmiшdir.

29 noyabr - 2 dekabr - Vatikanda vя Romada Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt mцstяqilliyinin bяrpa edilmяsinin 20-ci ildюnцmцnя hяsr olunmuш tяntяnяli mяrasimlяr keчirilmiшdir.

19 dekabr - Prezident Иlham Яliyev "Azяrbaycan Respublikasыnыn Gяnclяr vя Иdman Nazirliyi yanыnda Gяnclяr Fondunun yaradыlmasы haqqыnda" Fяrman imzalamышdыr.

20 dekabr - Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev "Balkanlarыn lяyaqяtli dostu" mцkafatы ilя tяltif edilmiшdir.

21 dekabr - Bakыda "Modernlяшmя siyasяti: yeni iqtisadi vя sosial чaьыrышlar" mюvzusunda beynяlxalq konfrans keчirilmiшdir.

Konfransda 32 юlkяdяn 61 nцmayяndя iшtirak etmiшdir.

24 dekabr - Azяrbaycan paytaxtыnda yeni salыnacaq "Bakы Aь шяhяr"in tяmяl daшы qoyulmuшdur.

24 dekabr - Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev "Xalqlar dostluьu" ordeni ilя tяltif olunmuшdur.

26 dekabr - Prezident Иlham Яliyev 31 Dekabr - Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяylik Gцnц vя Yeni il bayramы яrяfяsindя "Mяhkum edilmiш bir sыra шяxslяrin яfv olunmasы haqqыnda" Sяrяncam imzalamышdыr.

29 dekabr - Bakыda Nяqliyyatы Иntellektual Иdarяetmя Mяrkяzi aчыlmышdыr.

1. Dцnyanыn яn bahalы qayьanaьыnin dadыna Nyu-Yorkun Norma restoranыnda baxmaq olar. Onun adы Zillion Dollar Lobster Frittata, qiymяti isя 770,47 avrodur.

2. Argentina ve Peruda barmaqla gicgahы burmaq jesti "Men fikirleшirяm" mяnasыnы verir.

Digяr юlkяlяrdя isя bu jest "sяfeh" anlamыnы daшыyыr.

3. Alimlяr "Иncil"-dя cяhяnnяm mюvzusunda olan sitatlarы mцqayisя edяrяk belя qяnaяtя gяliblяr ki, cяhянnяmin hяrarяti 718 dяrяcя Сelsidir.

4. Andorra dцnyada yeganя юlkяdir ki, orada poчtyollama pulsuzdur.

5. 28 yaшlы чinli Yuy Чjenxuan dunyanыn яn tцklц adamы hesab olunur. O, giperxitoz adlы xяstяlikden яziyyяt чяkir. Normal eшitmяsi цчцn hяkimlяr Yuyun qulaьыndakы tцklяri teztez qыrxmalы olurlar.

6. 1880-ci ildя "Procter & Gamble" шirkяti bazara aь rяngli yeni sabun markasы чыxarыr.

Bu sabun hяmin andan Amerikalыlarыn sevimlisinя чevrilir, чunki o suda batmыr. Buna sяbяb isя istehsal zamanы yaranan texniki qцsur oluб - belя ki, sabun biшяrkяn kцtlяnin iчinя kяnar maddя dцшцб.

7. Иkinci dцnya mцharibяsi zamanы qяnaяt mяqsяdi ilя "Oskar"larы metaldan deyil, taxtadan hazыrlayirdilar.

8. Иndoneziyada 17 мин 508 ada var.

9. Bethovenin beшinci simfoniyasы trombondan istifadя olunаn ilk musiqi яsяri olуб.

10. Fortepianonun 52 aь, 36 qara toxmaqcыьы var.

11. Daniel Defonun "Robinzon Kruzo" яsяrinin bцtov adы "Yorkdan olan baliqчы Robinzon Kruzonun юzцnцn hяyatы, maraqlы vя tяяccцblц sяrgцzяшtlяri barяdя yazdыqlarы"dыr.

12. 50 Amerika шtatыndan 23-nцn okeana чыxышы var.

13. Oskar mцkafatыnыn яn gяnc ulduzu 1934cц ildя 6 yaшli Шirli Tempil olmuшdur.

14. Con Lennon polis maшinlarinin sirenasыndan ilhamlanыb "Men Morc" mahnыsыnы yazmышdы.

15. Homerin "Иliada"sы 15 000 sяtirdяn ibarяtdir.

16. "Kulяkdяn sovrulanlar" filminin яsl adы "Be-be, qara quzu"dur.

17. "Ramzes" markalы prezervativlяr yunan fironu ЫЫ Ramzesin шяrяfinя adlandыrыlыb.

Qeyd edяк ki, hяmin fironun 160 юvladы olub.

18. Tonqo krallыьы Okeaniyadakы yeganя monarxiyadыr.

19. Barbi gяlinciyinin 200-dяn чox nюvu var.

20. ABШ-da 3 Peru ve 9 Paris adыnы daшыyan шяhяr var.

21. Иlk diyircяkli qяlяmlяr 1945-ci ildя satышa чixarыlmышdы vя hяr birinin qiymяti 12 dollar idi.

22. Karib adalarыnыn yalnыz 1%-i yaшamaq цчцn yararlыdыr.

23. 1980-ci illяrin sonunadяk Butanda telefon mюvcud olmayыb.

24. Skripkanыn cяmi 4 teli var.

25. Prezident Kennedinin юlцmцndя шцbhяli bilinяn Li Xarvi Osvaldonun цzяrindяn tapыlan birka 1992-ci ildя hяrracda 6000 dollara saтылыб.

26. Rentgenin gюstяrdiyi mяlumata яsasяn, "Mona Liзa"nыn orijinalыndan яlavя, цч ilkin variantы mюvcuddur.

27. Roma papasы Mikelanceloya Sikstin kapellasыnыn divarыndakы "Dяhшяtli mяhkяmя" шяklindя tяsvir olunаn чыlpaq insan bяdяnlяrini "юrt-basdыr" etmяyi tapшыranda o, "qoy papa яvvяlcя dцnyanыn qeydinя qalsыn, bu шяkli dцzяltmяk menim яlimdя 5 dяqiqяlikdir" deyя cavab vermiшdi.

28. Kinomatoqrafiya tarixindя яn ucuz film 1903-cц ildя чяkilяn "Qatarыn oьurlanmasы" hesab olunur. Bu filmin яrsяyя gяlmяsinя 100$ pul xяrclяnmiшdi, gяtirdiyi gelir isя 20.000$ olmuшdu.

29. Toqo dюvlяtindя qadыna xoш sюz deyяn kiшi mцtlяq ona evlяnmяlidir.

30. Dцnyadakы яn bюyцk muzey Amerika Tяbii Tarix Muzeyidir.

31. Livan Yaxыn Шяrqdя яrazisindя sяhra olmayan yeganя dюvlяtdir.

32. Yevgeni Zamyatinanыn "Biz" romanыndakы fantastik qяhrяmaninin adi D-503 idi.

33. Radiшevin "Peterburqdan Moskvaya sяfяr", Puшkinin isя Moskvadan Peterburqa sяfяr" яsяri var.

34. Alцminiumdan hazirlanmiш ilk alяt XЫX яsrin 50-ci illяrindя fransыz imperatoru ЫЫЫ Napoлeon цчцn

nяzяrdя tutulmuш zыnqrov idi. Napoleon юz mюtяbяr qonaqlarыna alцminiumdan stolцstц lяvazimatlar hяdiyyя etmяyi xoшlayыrdы, чцnki o qыzыldan dяyяrli vя nadir tapыlan metal idi.

35. Xorvatiya daьlarыnda dцnyada яn dяrin vertikal uчurumu olan maьara aшkar olunub.

Maьaranыn dяrinliyi 518 m, uчurumun dяrinliyi ise 448 m-dir.

36. Texnologiya sahяsindя lider - Sony шirkяtinin istehsal etdiyi ilk mяhsul dцyцnцn bisirilmяsi цчцn nяzяrdя tutulan qazan olub.

37. Aшkar edilmiшdir ki, hюrцmчяk toru poladdan da mюhkяmdir.

38. On (10) dяqiqя яrzindя tufandan ayrыlan enerji dцnyanыn bцtцn nцvя silahlarыndan ayrыlan enerjiyя bяrabяrdir.

39. Dцnyanыn 70 %-i su ilя юrtцlmцшdцr, lakin suyun yalnыz 1 %-i iчmяk цчцn yararlыdыr.

40. Avstraliya savannalarыnda yaшayan koala ayы sutkada 22 saat yatыr.

41. Tяbii tяdqiqatlar nяticяsindя mяlum olmuшdur ki, insanыn saь aь ciyяri sol aь ciyяrinя nisbяtяn daha чox oksigen qяbul edir.

42. Qяzet sюzцnцn tarixi XVЫЫ яsr Venesiyasindan baшlayыr. Belя ki, burada чыxan “Notose Skritte” xяbяrlяr mяcmuяsini bir Venesiya sikkяsinя - Qadzettaya satыrdыlar.

43. Deyilяnляря gюrя, Инgiltяrяdяki Vindzor qяsrindя ruhlar dolaшыr.

Dяfяlяrlя kral ailяsi onlarы gюrцb. Hяtta sahzadя Marqaret Ы karlы ve Ы Yelizavetanы gюrmцшdцr.

45. Bir ilan 3 il yata bilir.

46. Bal xarab olmayan yeganя qidadыr.

47. Цzцm mikrodalьa peчindя partlayыr.

48. Иnsan ildя яn azы 1460 yuxu gюrцr.

49. Qarышqa iki hяftя su altыnda yaшaya bilir.

50. Иnsanыn чanaq sцmцyц betondan daha mюhkяmdir.

51. Cazibя qцvvяsinin olmadiьы шяraitdя шam alovu kцre шяklindя olur.

52. Иnsan bir gцndя 2833 min litr hava, 500700 litr oksigen, 2 kiloqram yemяk qяbul edir.

53. Avtomobilлярин sayы insanларын sayыndan 3 qat daha чox sцrяtlя artыr.

PDF uchun:Layout 1 24.03.2012 18:19 Page 24

ДИГГЯТ!

ШЯКИ

ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ:

БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 1-3 (90-92), Йанвар - Март 2012

http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi

Гиймяти: 60 гяпик

ТЯБРИК ЕДИРИК

Лакин сизин фантазийанызын эерчякляшмяси цчцн мemar тяфяккцрцня, дизайнер кюмяйиня ещтийа-ъыныз вар вя бu да тябиидир. Мемарын лайищяси sizin ideyanыzыn vя tяxяy-yцlцnцzцn яksidir. Mцasir tikilяъяк бинада rahat yaшamaьыnыz вя йа ишлямяйиниз sizin fikirlяrinizin неъя kaьыza kючцrцlяъяйиндян чох asыlыdыr. Бу мясялянин ися щяллиндя биз сизя йар-дымчы ола билярик.

Eйни заманда, sizin щазырда йашадыьыныз kюhnя evin yenidяn planlaшdыrыlmasы, interyerinin sizя xoш olan stildя qurulmasы вя евинизин интерйериндя эюз охшайан дивар собаларынын (каминлярин) лайищялян-дирилмяси цчцn дя бизя мцраъият едя билярсиниз.

Р РА АЩ ЩА АТ ТЛ ЛЫЫЬ ЬЫЫН Н Г ГЯ ЯД ДР РИИН НИИ Б БИИЛ ЛЯ ЯН НЛ ЛЯ ЯР Р Ц ЦЧ ЧЦ ЦН Н......

Бабалары, няняляри, атасы, анасы вя бцтцн гощумлары ЕЛВИН вя САМИР гардашларыны ад эцнляри мцнасибяти иля тябрик едирляр! Онлара мющкям ъан саьлыьы вя щяйатын кешмякешли йолларында уьурлар арзулайырлар! Бу тябрикя гязетимизин ямякдашлары да гошулурлар.

Бу эцн сойдашларымыз хarici юlkяlяrя даща чох сяфярляр едир, яънябилярин йашайыш тярзини эюрцб тябии ки, юзляри цчцн дя беля ращатлыг йаратмаг истяйирляр... Ахы ким истямяз ки, йашадыьы мцлк, чалышдыьы офис, истиращят етдийи баь еви эюзял, йарашыглы, инсанын рущуну охшайан олмасын?!

Hяr bir baшlanьыc kimi, tikinti dя ideyadan ямяля эялир. Yяqin ki, siz дя artыq gяlяъяk evinizin, тикмяк истядийиниз обйектин virtual surяtini xяyalыnыzda ъанландырырсыныз vя tezliklя юz fантазийанызы reallaшdыrmaq, bu reallыqdan щязз алмаг istяyirsiniz...

Тел: (2424) 4 28 02; Моб: (055) 646 73 00.

ЙЕНИ КИТАБ ЧАЙЛАРДА СЕЛ ВЯ ДАШГЫН ЩАДИСЯЛЯРИНИН РИЙАЗИ МОДЕЛЛЯШДИРИЛМЯСИ ВЯ ПРОГНОЗЛАШДЫРЫЛМАСЫ tяdqiqi ilя mяhdudlaшmыr. Nяzяri tяdqiqatlar yolu ilя sel axыnlarыnыn hяrяkяtinin юyrяnilmяsi onlarыn idarя olunmasы yollarыnыn tapыlmasыna, яn яsasы isя bu tip tяbii hadisяlяrin qabaqcadan proqnozlaшdыrыlaraq qabaqlыyыcы gюrцlmяsinя imkan verir. Чay hюvzя axыnlarыnыn dinamik parametrlяrinin hesablanmasы цчцn riyazi modellяrin yaradыlmasы hidrotexniki obyektlяrin istismar etibarlыlыьыnыn artыrыlmasы, daь yamaclarыnыn vя чay yataьы boyu яrazilяrin ekoloji vяziyyяtinin variasiyalarыnыn яvvяlcяdяn proqnozlaшdыrыlmasы цчцn olduqca vacibdir.

Kitab geniш oxucu kцtlяsi, uyьun profilli elmi-tяdqiqat mцяssisяlяrinin яmяkdaшlarы vя Bюyцk Qafqazыn cяnub yamaclarыnыn respublikamыzыn яrazisindя yerlяшяn hissяsindя daь чaylarыnыn tюrяtdiyi fяsadlarla mцbarizя aparmalы olan layihя vя icra tяшkilatlarыnыn iшчilяri цчцn яhяmiyyяtli ola bilяr. ЮN SЮZ

Tяqdim olunan kitab respublikamыzыn чaylarыnыn su ehtiyatlarыndan sяmяrяli istifadя mяqsяdilя xalq tяsяrrцfatы tяyinatlы mцxtяlif tikinti layihяlяrinin iшlяnmяsi zamanы nяzяrя alыnmasы чox vacib olan bir problemin - sel-daшqыn hadisяlяrinin vя onlarыn ekoloji nяticяlяrinin nяzяri цsullarla tяdqiqinя vя proqnozlaшdыrыlmasыna hяsr olunmuшdur.

Sel hadisяlяrinin юyrяnilmяsi, yalnыz artыq baш vermiш sellяrin tяsnifatыnыn verilmяsi, onlarыn dinamik vя s. parametrlяrinin tяyin edilmяsi, xalq tяsяrrцfatыna vurduьu ziyanыn hяcmi vя s. tяfяrrцatlarыn

Son illяrdя dцnyada tяbii fяlakяtlяrin intensivliyinin artmasы vя яhatя dairяsinin geniшlяnmяsi elm alяmini ciddi dцшцndцrmяklя mцvafiq tяdbirlяrin hazыrlanmasы vя tяtbiq edilmяsi zяrurяtini qarшыya qoymuшdur. Zяlzяlяlяr, sunamilяr, tornadolar, qlobal istilяшmя, sяhralaшma ilя yanaшы daшqыnlar, sellяr, subasma vя s. hadisяlяr artыq dцnyanыn demяk olar ki, hяr yerindя mцшahidя olunur. Araшdыrmalar gюstяrir ki, tяbii fяlakяtlяrin bir qismi antropogen (insanlarыn tяbiяtя mцdaxilяsi vя ya tяsяrrцfat fяaliyyяti) tяsirlяr nяticяsindя yaranыr. Шцbhяsiz ki, tяbii fяlakяtlяr obyektiv hadisяlяr olduьundan onlarыn idarя olunmasы mцmkцnsцzdцr. Lakin o da danыlmaz faktdыr ki, obyektiv alяmin inkiшaf qanunlarыna dayanaraq tяbiяtя elmi cяhяtdяn яsaslandыrыlmыш mцdaxilя etmяklя fяlakяtlяrin tяsirini yum-

шaltmaq, qismяn aradan qaldыrmaq vя tюrяdяcяyi ziyanыn hяcmini minimuma endirmяk mцmkцndцr. Чay axыnlarыnыn idarя olunmasы, suyun zяrяrli tяsirinin azaldыlmasы vя ya aradan qaldыrыlmasы yюnцmlц mяlumatlar elmi mяnbяlяrdя yetяrincя deyildir, bu sahяdя hяlя dя kifayяt qяdяr юyrяnilmяmiш vя hяll edilmяmiш mяsяlяlяr qalmaqdadыr. Mяsяlяn, daшqыnlarыn yaranma sяbяblяri, чay axыnlarыnыn formalaшma qanunauyьunluqlarы vя hяr bir su arteriyasыnыn fяrdi xцsusiyyяtlяri axыra qяdяr юyrяnilmяmiшdir. Eyni zamanda mяlum vя mюvcud nizamlayыcы, istiqamяtlяndirici vя mцhafizя qurьularыnыn konstruktiv чatышmazlыqlarы, onlarыn tяhlцkяsiz istismarы qaydalarы, qurьularыn etibarlыlыq dяrяcяsi vя sair mяsяlяlяr mцasir tяdqiqat цsullarыnыn tяtbiqilя daha geniш aspektdя юyrяnilmяlidir.

Qeyd edilяn mяsяlяlяrin юyrяnilmяsi mюvcud informasiya vя biliklяr bazasы яsasыnda yeni riyazi modellяrin, hesabat alqoritmlяrinin vя kompцterdя operativ imitasiya цчцn interaktiv tяsvir proqramlarыnыn hazыrlanmasыnы vя problemin hяllinя sistemli analiz konsepsiyasы яsasыnda kompleks yanaшma tяlяb edir.

Kitabda tяqdim olunan elmi-tяdqiqat iшlяrinin яsas mяqsяdi чay axыnlarыnыn idarя olunmasыnda riyazi modellяшmяnin, яn yeni informasiya-kommunukasiya texnologiyalarыnыn tяtbiqilя sistemli шяkildя kompleks tяdqiqatlarыn aparыlmasыndan ibarяtdir.

Daшqыnlarыn yaranma sяbяblяri чay axыnlarыnы formalaшdыran tяbii vя antropogen amillяrin qarшыlыqlы яlaqяsi, яtraf mцhitdя baш verяn dяyiшikliklяrin tяhlili, чay mцhafizя zolaьы vя чayяtrafы zonalarыnыn mцasir vяziyyяtinin юyrяnilmяsi яsasыnda mцяyyяn edilmяlidir.

Bцtцn bunlar onu gюstяrir ki, яtraf mцhitin, o cцmlяdяn, hidroekoloji шяraitin

СЯРФЯЛИ ГИЙМЯТЛЯРЛЯ КЕЙФИЙЙЯТЛИ ИШ!

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР

МЯНЗИЛЛЯРИНДЯ ЙЦКСЯК КЕЙФИЙЙЯТЛИ САНТЕХНИКА ИШЛЯРИ ЭЮРДЦРМЯК ИСТЯЙЯНЛЯРИН НЯЗЯРИНЯ: - су вя канализасийа боруларынын гурулмасы вя дяйишдирилмяси; - кафел вя метлах вурулмасы; - щамам тикилмяси; Тел: (050) 559 30 97.

Абдурящимова Гямзя Сираъаддин гызынын адына 01 йанвар 1996-ъы ил тарихдя верилмиш Шяки шящяри, Мичурин кцчяси (тязя ады: Зийа Бцнйадов), ев 36 йерляшян евин 3302/2080 сайлы купчасы итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: (994177) 4 28 02; Моб:(99450) 310 69 57. Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com municipality-sщеки@rambler.ru

http://sheki-municipality.narod.ru

differensial юyrяnilmяsi, tяbii шяrait цzяrindя operativ vя keyfiyyяtli monitorinq sisteminin tяшkili, tяbii mцhitя nяzarяtin artыrыlmasы, elmi tяdqiqatlarыn geniшlяnmяsi, mцkяmmяl nяzяri цsullara яsaslanan riyazi modellяrin iшlяnilmяsi, bunlar яsasыnda yeni nюv proqnozlaшdыrma metodlarыnыn yaradыlmasы, yцksяk dяqiqliyя malik intellektual ekspertproqnoz sistemlяrinin tяtbiq edilmяsi tяbii fяlakяtlяrin zяrяrli nяticяlяrinin minimallaшdыrыlmasы цчцn dцzgцnlцyцnя шцbhя yeri qalmayan yollarыndandыr. Azяrbaycan яrazisindяn axan, sel vя daшqыn tяhlцkяsi olan чaylar, hяmin чaylarla яlaqяli su anbarlarы vя digяr sututarlar haqqыnda mцxtяlif цsullarla (юlчmяlяr, aerofoto vя kosmik zondlama vя s.) яldя olunan statistik mяlumatlar яsasыnda daim yenilяшяn dinamik biliklяr bazasы, чay-su anbarы-kanal sisteminя daxil olan obyektlяrin operativ monitorinqi, informasiyanыn mяrkяzi serverя юtцrцlmяsi, emalы vя arxivlяшmяsi цчцn informasiya-юlчmя sistemlяrinin yaradыlmasы olduqca vacib mяsяlяlяrdяn biridir.

AMEA Kibernetika Иnstitutunun "Texniki vя ekoloji sistemlяrin riyazi modellяшdirilmяsi" laboratoriyasыnda AMEA Coьrafiya Иnstitutu vя Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin "Sellяrin юyrяnilmяsi" laboratoriyasы ilя birlikdя aparыlan elmi-tяdqiqat iшlяrinin respublikamыzda hяyati яhяmiyyяtli mяsяlяlяrin hяllinя tяtbiqi mяqsяdilя yaradыlaraq istifadя цчцn tяklif olunan yeni intellektual ekspert-hesabat-proqnoz kompleksi tяbii vя texnogen mяnшяli fяlakяtlяrin ekoloji fяsadlarыnыn sistemli analizini vя proseslяrin gediшi zamanы optimal mцdaxilяetmя vя idarяetmя яmяliyyatlarыnыn yerinя yetirilmяsini tяmin edя bilяr. Китабын мцяллифляри: А.Б.ЩЯСЯНОВ, З.М.ЯЛИЗАДЯ вя С.С.АЛЛАЩВЕРДИЙЕВАДЫР.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин (www.sheki-ih.gov.az), вя АзярТАъ-ын (www.azertag.gov.az) интернет сайтларындан истифадя олунмушдур.

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 27 Март 2012-ъи ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

http://belediyye.io.ua