Suiker erin, erop of erbij? Natuurlijk! Tot u verslaafd bent.
Wie het ooit eens heeft moeten doen, weet hoe verschrikkelijk (moeilijk) het is. Suikervrij eten is dan ook niet zomaar stoppen met het eten van suikers. Lekker uit eten, even snel een kant-en-klaarmaaltijd in de magnetron of zomaar genieten met een zak chips op de bank? Vergeet het maar! Voortaan is het etiketten lezen, oppassen met misleidende suikersynoniemen en vooral: heel veel zelf maken. Want suikers zijn overal! Door Sandra Zuiderduin
65
Sandra Zuiderduin is een redactionele duizendpoot, moeder van 2 kinderen, healthfreak en is door haar persoonlijke ervaringen wegwijs geworden in gezondheid.
Toen ik een aantal jaren geleden wat gezondheidsklachten kreeg, was het antwoord simpel: supplementen slikken en een suikervrij dieet volgen. Wat kan daar nou moeilijk aan zijn, dacht ik over het laatste toen nog. Maar hoe anders denk ik daar nu over. Want al snel begreep ik: suikers zijn overal. Wat begon met het nog energiek en vol goede moed uitpluizen van etiketten, werd een regelrechte ramp in iedere supermarkt. Met ieder gelezen etiket daalde mijn humeur om uiteindelijk stikchagrijnig en met een minimum aan artikelen de winkel uit te lopen.
lichamelijk afkicken van de suiker waar mijn lichaam het zo moeilijk mee had. En dat terwijl ik helemaal geen snoeper ben en nauwelijks te verleiden ben met taart, snoep of chocola. Nou, ik heb het geweten! Wekenlang heb ik dagelijks één of meerdere van dit soort aanvallen gehad die nooit langer dan een half uur duurden, maar wel zo heftig waren dat ik niets meer kon doen dan op de bank liggen en jammeren.
Kansloze supermarktmissie
Verslaving? Suikers mijden?
Een zak chips? Hartig van smaak, zou u denken, dus daar zit geen suiker in. Mis! Een pot mayonaise? Hoewel er doorgaans zo’n 30 verschillende soorten en merken worden uitgestald, is er werkelijk geen één zonder toegevoegde suiker te vinden. Soep uit een pak, zak of blik? Zelfs de biologische varianten laten een indrukwekkende hoeveelheid aan suikers zien. Vleeswaar? Vergeet het maar. Tenzij u het voortaan zelf maakt, is er met goed fatsoen geen enkel hammetje zonder zoetigheid in het schap te vinden. Om over kant-enklaarmaaltijden, sauzen, dressings en ingeblikte groenten nog maar niet te spreken. Een kansloze missie. Gaandeweg werd het me wel duidelijk dat ik me voortaan naar de biologische winkel moest begeven of alles zelf moest maken. Mijn humeur was inmiddels allang tot Siberische waardes gedaald. Maar naast dit psychologische effect, had mijn suikerstop ook een duidelijk merkbaar lichamelijk gevolg. Na een week zonder toegevoegde suiker te hebben geleefd, werd ik soms overvallen door een angstaanjagend pijnlijk geknaag in mijn buik, trillen, beven, zweten en het gevoel van flauwvallen. Eerst dacht ik nog dat ik iets onder de leden had, maar toen ik het steeds vaker begon te krijgen en – heel opvallend altijd vlak voor etenstijd, viel ineens het kwartje! Het was het
66
Het deed me in elk geval beseffen hoe gevaarlijk en verslavend suiker eigenlijk is. Maar moeten we dan direct maar alle suikers vermijden? Dat is nu ook weer niet nodig, want ons lichaam heeft ook suikers oftewel glucose nodig. Hard nodig zelfs. Maar dan niet de geraffineerde variant - ook wel bekend als kristalsuiker of witte suiker - of andere ‘snelle’ suikers die tegenwoordig overal aan toegevoegd worden. Omdat hierin alle natuurlijke hulpstoffen ontbreken die het lichaam helpen bij de vertering, wordt deze vorm van suiker supersnel door het lichaam gejaagd. Zo snel dat de pancreas het never nooit kan bijhouden en te laat met insuline reageert. Of in andere woorden gezegd: het zorgt er eerst voor dat uw bloedsuikerspiegel met een angstaanjagende snelheid omhoog schiet (de suikerrush) om daarna met een even zo duizelingwekkende snelheid naar beneden te storten (dip).
Dagelijks ritje in de achtbaan
Enig idee wat dat met u lichaam doet? De wetenschap is er nog niet helemaal uit, maar logisch nadenken en luisteren naar mijn eigen lichaam vertelt mij, dat het niet goed kan zijn als ik mijn alvleesklier dit dagelijkse ritje in de achtbaan laat rijden. Bovendien merkte ik dat ik steeds meer suiker nodig had om uit die dip te raken. Vermoedelijk
liggen een uitputting van de pancreas, insulineresistentie, het remmen van het immuunsysteem, een tekort aan vitaminen en mineralen en een verhoogde kans op allerlei infecties, diabetes, obesitas en snelle veroudering op de loer. Om nog maar niet te spreken over steeds vaker gehoorde speculaties dat een instabiele bloedsuikerspiegel wel eens dé oorzaak zou kunnen zijn van hart- en vaatziekten, maar ook allergieën, ADHD en een reeks andere aandoeningen en syndromen. Onder het mom van ‘waar rook is, is vuur’ lijkt het me dan ook beter om een dagelijkse overdosis aan suiker voortaan te vermijden. Het is echter verbazingwekkend schokkend hoe laconiek mensen reageren op mijn keuze om bewuster met mijn suikerinname om te gaan. Heel nobel, vinden ze het vooral, maar in deze huidige maatschappij toch niet vol te houden? Waarna ze het volgende stuk taart in hun mond stoppen en de volgende lolly aan hun kinderen uitdelen. Tja, noem me een zeur, noem me een wereldverbeteraar of anti-kop-in-hetzand-steekactivist, noem me wat u wilt. Maar ik wil mijzelf en mijn kinderen niet vergiftigen of opzadelen met een levenslange verslaving en mogelijke ziektes. Daarnaast hou ik er niet van om te krijgen waar ik niet om gevraagd heb. Dus suiker bij mijn mayo? Een zak chips die naast hartig ook zoet smaakt? Nee, dank u feestelijk! Van mij mag het lukraak vervuilen van voeding door het toevoegen van suiker best wat minder. Of is dat soms te veel gevraagd?
Geraffineerde suiker
Geraffineerde suiker – ook wel sacharose of sucrose genoemd – is suiker waarbij alle vezels, vitaminen, mineralen en andere natuurlijke hulpstoffen verwijderd zijn.
Ongeraffineerde of natuurlijke suiker
Ongeraffineerde suiker is suiker die van nature in voedingsmiddelen
aanwezig is, zoals fruitsuiker (fructose), druivensuiker (dextrose), maltose (moutsuiker) en melksuiker (lactose). Omdat de natuurlijke hulpstoffen die het lichaam helpen bij de vertering, nog aanwezig zijn, zijn deze natuurlijke suikers veel beter te verwerken.
Toegevoegde suikers
Toegevoegde suikers zijn suikers die van nature niet in het product voorkomen, maar eraan toegevoegd zijn om de smaak of houdbaarheid te verbeteren. Ook natuurlijke suikers kunnen worden geraffineerd en aan andere voedingsmiddelen worden toegevoegd. Daarnaast is het een misvatting te denken dat natuurlijke suikers minder calorieën bevatten dan hun geraffineerde broertje of zusje.
Snelle suikers (eenvoudige suikers)
Deze snelle suikers worden snel opgenomen en zorgen voor hoge bloedsuikerpieken en diepe dalen. Hierdoor neemt de behoefte aan deze suikers ook steeds meer toe. Spreekt voor zich dat het niet echt goed is zo veel van deze snelle suikers – zoals kristalsuiker – tenzij u aan topsport doet.
Langzame suikers (meervoudige suikers)
Suikers in producten zoals aardappelen, brood en pasta (zetmeel) worden veel langzamer opgenomen in het bloed. Hiermee kunt u langer doen, de verzadiging hiervan is hoger en zult u derhalve niet snel meer suikers tot u willen nemen.
Glycemische index
De glycemische index geeft aan hoe snel de glucose uit de koolhydraten in het bloed wordt opgenomen. Hoe lager, des te beter voor uw bloedsuikerspiegel. Hoe hoger, des te slechter. Geraffineerde suiker heeft vanzelfsprekend de hoogste glycemische index en is dus een snelle suiker, een suiker die snel door
67
het lichaam wordt opgenomen. Veel beter is het daarom te kiezen voor ‘langzame’ suikers. Deze worden veel langzamer door het lichaam opgenomen en geven veel meer geleidelijk hun energie af. Daardoor hebben deze suikers veel minder effect op de bloedsuikerspiegel.
Op pad voor wat?
Geraffineerde suikers kunt u op de meest onverwachte plekken tegenkomen: beschuit, brood, muesli, gerookte zalm, pindakaas, vruchtensappen, zuivelproducten, maar ook in gezondheidsdrankjes als Yakult en Optimel. Let goed op wat er op de etiketten staat, want er worden veel verschillende benamingen voor suiker gebruikt, zoals: basterdsuiker, bruine(biet) suiker, dextrose, druivensuiker, fructose, galactose, geleisuiker, glucose, glucosefructosesiroop of hfcs (high fructose corn syrup), honing, invertsuiker, kandijsuiker, keukenstroop, kristalsuiker, lactose, maltodextrine, maltose, melassestroop, poedersuiker, rietsuiker, sacharose, sucrose, suikerstroop, tafelsuiker, vanillesuiker, vloeibare suiker, vruchtensuiker of witte suiker.