Зденко Лазор
Попатрунок Дружтво за руски язик, литературу и културу, Нови Сад
Зденко Лазор
Попатрунок
Бикич, 2007-2014. рок
Зденко Лазор ПОПАТРУНОК Видаватель Дружтво за руски язик, литературу и културу Секциї Дружтва у Бикичу и Шидзе Поетски нїтки Меланиї Павлович Нови Сад За видавателя Ирина Папуґа Рецензенти Серафина Макаї Дюра Латяк Юлиян Пап Язични консултанти мр Гелена Медєши др Юлиян Рамач Илустрация на рамикох кнїжки Андєлка Балащак Античевич Компютерски обробок Logic line, Нови Сад Друкарня: FB Print, Нови Сад ISBN 978-86-85619-36-6 Нови Сад 2014
============================================ Едиция: Литература (6)
============================================
УВОДНЕ СЛОВО Кнїжка поезиї Зденка Лазора „Поглед“ його перша кнїжка хтора у априлу 2014. року обявена по сербски у виданю Народней библиотеки „Симеон Пищевич“ у Шидзе, з уводним словом писателя Срдяна Малешевича и рецензию проф. Душана Лукича зоз Шиду. Дружтво за руски язик, литературу и културу тоту кнїжку видава по руски у Едициї Литература 6, у рамикох хторей уж обявени кнїжки: Гелена Гафич Стойков, Колїска и ноц (2001), Малания Павлович, Белави лєт (2009), о. др Ґабор Костелник, Поезия и проза по сeрбски (2013), Славимир Славе Шанта, Тебе гуторим, поезия (2013) и Ґабор Костелник Гомзов, Идилски венєц З мойого валала, осучаснєне виданє 2 (2014). У кнїжки облапени 44 писнї хтори автор мср. Зденко Лазор, професор руского язика и литератури, по походзеню зоз Бикичу, написал у периодзе од 2007. по 2014. рок. Писнї нє подзелєни до циклусох, алє так як их автор написал и предложел за друкованє. Медзи писнями ше находза и стихи под назву „Попатрунок“, по хторих кнїжка и достала мено. Єдна з писньох „Нїтки“ асоцирує на литературну творчосц поетеси Меланиї Павлович, та кнїжка и виходзи зоз материялну потримовку Одбору Поетских нїткох Меланиї Павлович як порив младим творительом же би писали и обявйовали свойо литературни твори по руски. Видаватель
Зденко Лазор
Попатрунок Тей прешлей, тераз уж давней жими, кед ше ина лапала на кажде виповедзене слово и як кед би ше пирня розсипала ту пред нас на драгу по хторей зме крачали, а гвизди ше шмеяли каждей нєвипитей ноци, покля шори древох паметали шицки гевти приповедки цо нїґда нє висловени, жаданє ше витворело як сон на яви того жимного вечара у здогадованю ноцней лампи.
9
Попатрунок
Ноц Молга и нєшка вечар закрива мойо сни, прекрасни пейзажи твойого єтства у пустинї оази жадней дижджу твойого мена. Мешачок ошвицує твар вистатого блукача у ноци, жимней жимскей ноци без гвиздох же би це зограли. Шнїй сни, широку ровнїну моєй души, почувствуй ме нєшка вечар под пальцами думкох твоїх у хвильки заходу слунка. Пущ павучину здогадованя най це облапи кед раз похопиш же сом ту навше и пре тебе. Предлуж гевто цо сом престал робиц кед ши вошла з нєсиґурним крочайом до диху ангела нєбесней зарї. Най пада диждж и ошвижи твар твою з памятками святима цо их складали роки вичного слунка у нас. 10
Зденко Лазор
Квет у маю Видзел сом це нєдавно, у варошу, гварели ми же то ти. Ношела ши квеце у рукох, алє ти була красша од того квеца. Пахло, вшадзи кадзи ши прешла, на яр, гевту красну яр цо шпи у це.
11
Попатрунок
Забуце Капла капка зоз твойого ока, як тинта на били лїст, била ме жима страшна, глїбока, як по платну олєй и кист. Ошмих бул на твоєй твари, родзел слунко зоз цмого дижджу, заварла ши ме зоз нїм як птицу, цо лєм сцела лєциц висше. Щешлївим ме твори твоя доброта, здогадованє полнї зоз сликами святима, нїґда ше нє будзем ганьбиц кед ше на це здогаднєм ознова.
12
Зденко Лазор
Живот Живот дакеди трапези цудзи, вистати Сизиф цо камень котуля, смутни паяц, цудза слиза кажда, цо вистати твари шицким брудзи. Живот дакеди писня красоти, дакеди зоз слунком окупани дзень, людзе преполни чистей доброти, найлєпши лєтнї шнїти сон. Живот дакеди скровище мира, любовни занос любених людзох, покля стара ангелска грає лира, нови ше живот зоз сна будзи. Живот дакеди слунко ясне, дакеди цмота преполна болю, дакеди слова висловени гласно, живот гевто прецо ше люби.
13
Попатрунок
Живот 2 Живот сказка єдна без конца, оловни вояк цо барз люби, навше отворени дзвери раю, гайзибан цо до станїци сцигує помали. Живот заренко солї у морю, чувство щесца кед гвизда пада, як лимун кед му очисциш лупу, як остатня кед умера надїя. Живот квет Медитерану, основни состойок за кажде шесце, кажда схопно превита рана, як дацо друге и дацо треце. Живот чловек у швидким ходу, нєвистати фантазер залапени зоз сном, як кед помишаш цукер и воду, шаце цо ключка под жемским тлом.
14
Зденко Лазор
Самота Дакеди кед ши сама у хижи, заплачеш без жадней причини док на радию циха музика грає? Здогаднєш ше дакеди людзох хтори ту були, або пожадаш просто уживац у їх шмиху? Кед це раз обнєє смуток и почнє шерцо моцно биц, здогаднї ше як нам крашнє було, здогаднї ше на вчерайши днї.
15
Попатрунок
Дробнїци Любов дакеди упарта була, дакеди сни о щесцу шнїла може ше тебе ознова враци, кед душа завше єдно похопи: Живот єден щешлїви и крепки, поцилунок перши шерцу мили, як птица цо свойо гнїздо прави, кед ше на нєбе з витром биє. Огень помоц цо каждому треба, нєприятель цо за углом стреже, забуце єства, нєстаємносц чиста, як древо без гоч єдного лїстку. Слиза бисер твоєй твари, малючка, обична, людска скица, зарйочка надїї хтора ше траци, щесце пре хторе ше моцно люби. Шерцо мудросц того швета, дакеди квет цо ма квитнуц, главни виновнїк цо нас водзи, осамени соловей на шлєбоди. Здогадованє албум преполни сликох, любов червеней, сладкей твари, гвизда цо лєм пре мнє пада, прекрасного варошу шветла ноцни. 16
Зденко Лазор
Поученє Препущени попатрунок, душа у стини, бояжлїва сова цо у цмоти стої, червене вино у криштальовим погаре, дзецко цо ше од цмоти бої. Витаргнути папер зоз цудзей кнїжки, чловек без гоч єдней бриґи, гвизда цо на нєбе швици, оку писня хтора смакує. Ценки ляд по хторим ходзиш, як кед ше дяблови душу преда, як ягода цо би квитла, глїняни голуб, рухома мета. Шицко то часц єдного живота, людска судьба, Божа доброта, животни дробнїци, вельки ствари, упечаток хтори нїхто нє погуби.
17
Попатрунок
Гевто цо зме Раз кед ознова крочиш по тей дражки и здогаднєш ше шицкого цо ше збуло, подумаш же машташ, же патриш, а нє видзиш, подумаш же ци ше лєм пришнїло. Шеднєш на лавочку ту коло дражки, док конари вишнї нє скрию слунково зарї, почувствуєш витор, пошептам ци слова хтори нє чуєш, прешлосци то будзе знак. Станєш зоз лавочки, пущиш крочай, попатриш на дражку цо водзи дому, теди птица прелєци хмари, спаднє дижджик, ище єдна памятка нєстанє. Станєш и будзеш патриц до тей часци єдноставного живота хтора ше котуля сама, запалїш швичку, скриєш твар од случайних преходзацих прето же ше будзеш ганьбиц. 18
Зденко Лазор Кед витор престанє дуц, диждж вецей нє будзе падац, польо вецей нє родзи, опиташ ше прецо и як, дзе ше шицко закончело, прецо ше шицко случело.
19
Попатрунок
Дарунок Охабим це тераз, най слухаш мойо крочаї дакедишнього ходзеня коло тебе кед ознова будзеш слухац як чече живот и як ше зменюю людзе жадни шлєбоди, жадни себе. Дам ци шицко цо мам, ошмихи людзох хторих любим, даруєм шерцо и душу, перши дзецински крочаї, прекрасни хвильки, червену преквитнуту ружу. Подаруєм ци нєбо и гвизди, огень цо помали гори, лєтнї твари, дижджово капки, шнїгово бреги, червенкасти рана, рику цо облапя морйо, вистати ноцни дражки.
20
Зденко Лазор
Сам Чекам ознова твойо мено, як червене слунко рано, жимни лєта, цепли жими, осамени бисер у морю. Шнїю ше ми нєпреривно твойо слова, у жвератку твар щешлїва, ошмих хтори душу лїчи, радосц нєспаня першу. Слухам твойо мали руки, цо вяжу ме моцно, наноша ми трапезу красну, творя надїю нєправдиву.
21
Попатрунок
Природа Слунко високе, заходз помали, успокой ми сни, жаданя стари, однєш их як витор, пирко лєгке, слизи хтори змирене шерцо губя. Послухай шептанє желєней рики, вистату птицу цо прилєтла з югу, заглавки били, приємни и мегки, гайзибанску драгу цо ноши смуток. Поведз мешачку пре мнє най шпива писню цо нє учує кажде, блїскавки на нєбе най стаємно блїска животу най коло мнє чече помали.
22
Зденко Лазор
Людзом Застанов годзину и мунтатов стари, помкнї лїсток цо коло мнє пада, вислухай молитви щешлївих рударох, пре прешли днї, нєшка и вчера. Опать ластовку цо лєци надо мну, смутни квет без дижджовей капки, марцовске рано кед нєчуйно преє поспана природа цо слунко чека. Послухай пах хтори ше шири, лєтнї рана цо єшень будза, витор цо помали до шерца дує, понагляци, поспани, давни людзе.
23
Попатрунок
Далєко... Далєки ми Дунай, далєка и Сава, яр вчасна, жимни єшеньски рана, далєке ми чадо цо осамене шпи, далєке ми нашо Панонско морйо. Далєки птици цо гнїздо правя, голубох пара, залюбени дражки, далєко ми очи цо смуток скриваю, далєки ми драги цо их ноги ґажа. Далєке писмо хторе ци пишем, тинта на паперу цо ше суши, далєке ми шерцо пре хторе дихам далєке як стина цо пада. Далєки ноци, далєки рана, поспани поля, вечарово роси, далєке ми осамене ютре и твой мали праменьчок власох. Далєки ми Дунай, далєка и Сава, далєки ми лєс, ровнїна плодна, лєм най чадо заш мирно шпи, най го покриє жито родне.
24
Зденко Лазор
Права (перша) любов Думки ци лєца под хмарки белави, творя слики природи желєней, слунечнїки дзвигаю свойо мали глави, витаю вчасни рана червени. Шпиваю леґинє под єй облаком, серенаду стару най ци шерцо станє, вешеля ше, упрекосца мацером поспаним, хтори младу любов упарто браня.
25
Попатрунок
На Сави Мешачок руца цинь на рику, Сава чече циха и мила, днї понагляюци безкрайни чечу, женю птицу цо гнїздо свойо прави. Преходнїк стої и слуха траву, цо гутори поетови тайну, пита ше хто бул у праву, патраци гвизду як пада, нєбесну швицацу. Можебуц же спадла пре мнє, сцел ю дахто лєм за себе, або ю сцагла рика белава, або спадла нєшка вечар лєм пре тебе. Най спадла кед уж мушела, же би ше опатрало у єй красоти сцело прекрасне биле рано, як памятнїк найвекшей людскей доброти.
26
Зденко Лазор
Одпущенє Нїяк ци ше нє уда, гоч кельо раз сцеш, же биш ше доживотно гнївал. Дакеди подумаш же можебуц лєпше лєм гласно буц цихо. Любиш людзох и у нїх глєдаш найменшу зарйочку доброти. Кед тото найдзеш, патриш на швет преполни душох без красоти. Прето пребачиш кажду хвильку, кажду слизу на цудзей твари, пребачиш и забудзеш кажду смутну дробнїцу.
27
Попатрунок
ТИ Єдно мено одгукує у кругу шветла ноцней лампи. Єдно мено це вола и глєда у цмоти швета, док я помали зазберуєм прекрасни хвильки же бим их зачувал од забуца. Кажда тота хвилька ме дзвига високо и водзи на гевто нашо место и нашу лавочку коло гевтого красного Дунаю, дзе ши охабела шлїд себе и мнє. Любим кажди твой крочай, кажди ошмих хтори дал цеплоту гвиздом под хторима стоїм. Твойо мено остава урезане у моїм шерцу и здогадованю тераз и занавше.
28
Зденко Лазор
Конєц Ознова кед крочиш до простору дзе ше цинї котуляю, ознова кед дачия цудза слиза зоз твоєй твари капнє, кед це любени очи безкрайно облапяю и моцно шнїю, огень кед у запалєним моцним шерцу силни ше розбовчи. Кед ме заболї рубец кажди, кажда памятка урезана у древе забуца любовних попатрункох, засипани з цеплоту витру хтори дул з востоку ношени з риками здогадованя людзох прешлих часох у исконских жридлох людского шерца хторе мирно заспало на верхох ружових церньох. Кед це злєкнє кажда сова скрита у цмоти твойого здогадованя гевтей хвильки кед нєбесни патульок забранї думком сцекац з оковох народу хтори ше селєл зоз своїх обисцох прициснути з нєспокойством ноцних лампох 29
Попатрунок хтори руцали шветло до кругу и ношели зоз собу каждого швицацого хробачка хтори тей ноци швицел лєм пре нас. Кед ме преґажи час прешлих дньох препровадзених у самотней хижи цегелкованей з одгуком мурох души преклятих ангелох охабених най тлєю пред дзверми души швета ношених з морскима габами, посипаних зоз шветлосцу жовтого мешачка вчасного ярнього червеного швитаня. Теди престанєм буц початок єдного иснованя, конєц прешлих животох хтори презо мнє жили и ношели у мнє кажде заренко до лєпшого ютре хторе дуркало на дзверох жвератка людскей души, док прекляти блукали по швеце цудзих здогадованьох. Осамена станїца кед дочека путнїка на концу швета медзи шорами древох бувших младнїкох хтори сходзели смутно чекаюци кажду букву 30
Зденко Лазор кнїжки виписаних бокох у рамикох з черешньового древа ошвицену зоз шветлом твойого ошмиху давного марцовского рана. Теди ступ по тей дражки преклятих душох цо це чекаю на прагу здогадованя, хторе нєстава помали и знїма прах зоз старих куфрох до хторих зме скрили шицких гевтих давних людзох цо нам справели живот як прекрасне бавенє мотильох на розквитнутим полю людскей души.
31
Попатрунок
Хвилька Дакеди слова чежши од олова, дакеди смуток єдини лїк, дакеди щесце причина шицких больох, а же би ше пребачело – потребни вик. Дакеди шерцо водзачка нам перша, думка стара цо отаргла ше лїсту, найменша дробнїца як щесца заренко, сущносц за потїху и красоту чисту. Сни нам дакеди перши ластовки, писмо зоз погришну марку, дзецинске щесце пре хторе ше рошнє, чаривнїк зоз скриту спреводзку на карку. Писнї прави стихи мира, обряд святи цо ґу це ме водзи, наша мелодия кед ци грає, чувство смутку, ганьби, шлєбоди цо бродзи.
32
Зденко Лазор
Глєданє Глєдаю ше давно шнїти сни, здогадованя цудзи як гадваб ценки, ладя през молгу цо осторожно плїва, два страцени, зламани кридла. Глєдаю ше перши слунково зарї, давни прах нашого постояня, дзецински перши нєсиґурни крочаї, фамелийне стебло з велїма конарами. Глєда ше нєбо, початок и конєц, побрежє морске цо шнїє рику, у трави страцене слунка шветло, мешачок най ошвици дзепоєдну гвизду. Глєда ше шерцо цо нас скрило, чловек най вислови твойо мено, любов, щесце, надїя и ратунок, жимски дзень без шнїгу.
33
Попатрунок
Страцени памятки На концу кед пожадаш послухац рими моєй першей писнї, кед пожадаш поциловац вистату твар моєй осаменей души, кед ци вода нє будзе чечиц зоз напущеного манастирского жридла аж кед похопиш як нас шицки памятки уж днями давя. На початку конца и на концу шицких початкох єдного конца, а на концу єдней од праху, першей, гевтей правей дзецинскей драги, дзе ше драги крижаю, щесца, смутку, ганьби, пекла и раю, там дзе твойо малючки, прекрасни ноги вецей нє крачаю. Там дзе вчас пада ноц и дзе сладки шнїєш сни, шнїєш белаву, мирну рику, цо билу птицу поцилує, слунку кед памятку дзвигаш и кед ше му зарекаш, пах и фарбу прекрасне цепле лєто кед швидко траци.
34
Зденко Лазор Придзем, ище єдней нєпреспаней ноци, одогнац ци сни, и мена шицких давних шнїтих особох, у мено прешлих дньох кед зме зоз цела одруцели окови, пущели людзох най ше сами знайду, пре шицких гевтих цо жию у нас.
35
Попатрунок
Питанє Поведз ми, модлїм це, чи сам помали, напущени трацим розум, чи це любим кед це поспану на моїм боку посцелї будзим, або мержим кажди твой шлїд на себе, як шицки гевти ноци кед нашо цела були єдно, чи дзвигам памятнїк за живота тебе, кед спалюєм слики, руцам их до води, шицко цо дакеди вредзело. Поведз ми, модлїм це, чи мешачок ознова руца цинь на рику, чи заш цмота пада кед слунко шеда за високи гори, пожадаш дакеди най ци знєєм гвизду даєдну, цо осамена швици над нашим варошом, скрива ше ганьблїво, пада до глїбокого белавого моря.
36
Зденко Лазор
Пах Пах ме будзи, опиваци, узрети, першей черешнї, червеного лїца, писок жимни и ляд горуци, кажда гевта найменша дробнїца. Пах ме вола, розжирячени, страсни, смачни сни на танєру смутку, страшни, осамени, шепот гласни, место дзе на яр ластовки лєца. Пах ме женє, ужасни, белави, смараґдно жимни, як огень ценки, рочного жаданя конєчни одпочивок, перши и прави, сон остатнї. Пах ме жада, цали чарни и били, напущени, мирни, дакеди моцни, премахнути дзень, горки и цали, правдиви, жимни, одважно важни.
37
Попатрунок
Час Преходзи час, капка по капка чече, нєстава як вода зоз животного жридла, постава цинь на любени вечар кед зме були два души без цела. Нєстава пах здогадованя красного, поспани пастир на луки шерца, як глас умилни шпивача цемного, охабена годзина най биє за тобу. Преходзи час, помали чури, завера уж очи нєстварному рану, упрекосци мнє, бурї и бури, уж ше зоз плиму биє вистату. Пада ноц, циха, далєка, славна, прикрива днї, прикрива рана, пада як плащ на давни здогадованя, од щесца ше пенї знємирене морйо. Птица лєци ґу свойому яту, лєци на юг най найдзе кридло, дакеди шнїє у годзини нашей, памета шицко цо дакеди було.
38
Зденко Лазор
Шветла ноцних швицацих хробачкох Ознова кед це обнєє зармуток и здогаднєш ше на мнє як приповедам приповедку поспаного варошу хтори мирно лапа сон док ше желєня конари младосци єдней давней, теди запаметай мойо слова хтори сом урезовал до гевтого древа, коло истей гевтей рики дзе зме вєдно дочекали рано, а пред швитаньом вєдно плакали, бо зме знали же то остатнє, лєм нашо швитанє кед вєдно будземе стац и опатрац як нєчуйно капе швет док ми глєдаме кус щесца у шветлє ноцних швицацих хробачкох.
39
Попатрунок
Лєтня буря Хтошка давно преклїнал час, пущел го най сам безконєчно чече до гевтей хвильки кед даяка всемоцна сила нє застанови мунтатов. У гевтей хвильки кед будзе печиц и болїц, у гевтей хвильки кед ше огень загаши и спаднє диждж, у гевтей хвильки кед думка постанє памятка, а кажда слика здогадованє, теди ше кажде слово застанови на ґамбох прекрасней дзивки. Кед лєтня буря поцифрує нєбо з лєтнїма фарбами, а диждж нєбесни почнє падац зоз давних висинох, кед ше на варош спущи страшна цмота, поета престанє писац боки кнїжки и на марґинох охаби шлїд часу свойого єства, кед полєци птица зоз свойого гнїзда и понєше ю витор на своїх кридлох, теди и ти, нєвистати путнїку, почнєш ище єдну драгу. Крочиш ознова по новей драги, по хторей ши ище нє ходзел, а кед ше на тей драги и пошпоциш, и кед спаднєш, стань и предлуж, будзе ище и шпотаня и паданя, будзе дакеди остатнє перше, а смутне шмишне; потим ше застанов, опать гевто за собу, та пред собу, можебуц похопиш єдну правду: 40
Зденко Лазор Вично будзеш на крижаню шицких драгох по хторих будзеш мушиц сам крачац. Руш ше до швета, з крочаями як єшеньска молга, поцихи и помали, крачай цихо як витор цо дує у ровнїни, нє становяй ше, зоз собу вежнї шицко цо це вяже, вежнї людзох, варош, улїцу, вежнї и гевту стару лавочку коло гевтей найсладшей вишнї свойого дзецинства, най кажда памятка постанє свята, кажде мено памятнїк, кажди чловек думка, а кажда лекция часц живота.
41
Попатрунок
Портрет Шедзиш осамена на лавочки, док майстор зоз щеточку прави контуру твари, прави силуету хтора будзе красота ранших зарйох ошвицена зоз слунком хторе помали покрадзме виходзи за брегами док ше мешачок схопно скрива на другим боку нєба и при тим як кед би ше обавал ошвициц твою твар же би нє страцела живосц як гевтого вечара кед це кажда гвизда ошвицела док ши боса бегала по писку мойого здогадованя.
42
Зденко Лазор
Птици Помали и цихо виходзи слунко споза успаного брега дзе дриме варош. Помали перши слунково зарї уходза до хижи и гласкаю твар поспаних людзох. Будзи нас перше чвиринканє птицох. Рано. Швитанє. Ставаш, отвераш облак, а воздух ранши, швижи, уходзи до хижи. Стоїш при облаку и патриш на птицу як шпива. Шпива писню яри, писню людзом, писню писнї. Слави тебе и мнє. Слави рано. Отвераш очи, умива це ранша роса, облєка кажда слункова заря. Рано ше червенєє як лупа помаранчеца. Варош ше помали будзи. Припатраш ше на понагляюци капути, авта, калапи. Патриш як преходза коло тебе. Стоїш и патриш як лєци час. Зменюю ше твари, вирази, очи. Помали капу мена, крочаї городских площох. Пукаю стебла вибляднутих здогадованьох. Капу шори цудзих ошмихох. Чече рика лїстох виписаних кнїжкох. Гори швичка прешлих памяткох. Застановиш ше на хвильку и припатраш ше на птицу. Шпива. Шпива тебе, шпива себе. 43
Попатрунок Шпива першу ярню писню. Слави. Слави кажду нову яр. Слави кажди нови дзень, кажде нове здогадованє. Нєбо ше ознова червенєє. Перши зарї гласкаю твар, отвераш облак, припатраш ше на птицу. Шпива ярнєй ноци.
44
Зденко Лазор
Сновидзенє Помали крачай по тей драги дзе ше цинї покрадзме котуляю. Послухай пах моїх думкох. Притуль мойо шерцо на твойо перши и послухай як дурка. Опать як ше нове рано котуля док ше вистати роботнїки врацаю зоз трецей змени. Здогаднї ше дакеди на гевто рано кед зме вєдно пожнєли на станїцу часу хтори помали чури. Застанов ше при гевтей улїци по хторей зме ходзели и пать на путнїкох хтори случайно надишли як ґажа нашо ступаї. Теди пущ глас най це одведзе по нашим варошу хтори мирно шпи у цмоти шветла. Най ци шпива перши когут, успану най це помали будзи пах першей кафи. Отвор очи, гоч шпиш сама, я ту коло тебе, вше ту за це, ту у наручу часу.
45
Попатрунок
Обаванє Волаю ме мали ноцни блуканя през густи єшеньски молги у кутох очох твоєй слики обешеней на муре, док наиходза здогадованя през водопади думкох поциснути з першим раншим слунком цо заспало коло тебе. Остало лєм єдно, мале, нїґда до конца похопене шерцо глєдац даяке лєпше место на тим швеце док го хладзи перши витор, а воно, напущене, охабене чекац на прагу здогадованя, помали осамене маржнє. Можебуц то лєм нєвине бависко, вистата раґа цо терху цага, русалков конїк жимну воду цо пиє, сарня свойо младе у желєним лєше кед у страху скрива, думка цо у вени нє престава дуркац, смуток цо ше зоз раншим мразом у праху живота гордо биє.
46
Зденко Лазор
Диждж Цихи диждж зоз нєба пада, нове ше обаванє у мнє будзи, перша ше любов щесцу наздава, преходзи цихо, сама коло людзох. Ознова шепта слова цихосци, єшеньских ранох, жимних дньох, спадла капка до заренка праху, отвореней, твоєй, малей дланї. Ярнє рано ознова швита, перша ше птица з конара яви, осамене блука ище єдно єство, жадне писнї, людзох и слави. Вечар ше ми шнїли прекрасни сни, ангели били цо щесце глєдаю, улїци празни, хмари на нєбе, слова цо мою душу розкладаю.
47
Попатрунок
Природа И тераз дакеди кед шерцо заболї, кед пове шицко цо нє сцело, похопиш можебуц же и тебе люби, же повесц нє могло, анї нє шмело. Одведз ме до билей жеми швицацим хробачком мраморовим склонїще же бим нашол, бо сами нє можу влапиц зарю слунка хторе скапало з росу рано тей вчасней дижджовей яри. Одведз ме по драги здогадованьох майових цеплих дньох на пажици над белавим нєбом поцифрованим з хвостами птицох цо прилєтли з югу ношени з витром паху перших лїсточкох древа. 48
Зденко Лазор Спущ ме теди помали на жем як гевтей єшенї кед врещали перши плоди виновей лози на брегу над твоїм заглавком док ти шнїла сни у хторих ше будза сказки хтори приповеда годзина черкаюци кажду минуту на концу швета. Пред саму полноцу, скорей як цо наступи нови дзень того жимского вечара послухай цихе шептанє пахулькох цо падаю зоз давних висинох як гевтей ноци кед майстор писал перши шорики свойого єдиного дїла на марґинох старей кнїжки хтору зме читали виками пред каждим сном. Одведз ме на кридлох мотиля хтори жил лєм єден дзень док го стебло скривало медзи конарами цо родзели 49
Попатрунок лєм найсладши плоди хтори дзеци покрадзме отарговали у загради твоїх памяткох на кажду слику морских габох цо бию до стинох брегових масивох. Зменюю ше слики, у єдней хвильки шмишни, у другей смутни, та вец шори виписаних бокох инициялох твойого мена, а на самим сподку, дзешка на марґинох розума и шалєнства, твойо мено. Ноц це скрила одо мнє, дзешка медзи шориками памяткох глєдам твой пах. Молга скрива твой попатрунок од случайних наиходзацих цо глєдаю кус цеплоти у кишенкох своїх капутох. Поволай мойо мено кажди раз кед почнє падац диждж.
50
Зденко Лазор
Гвизди Кед ше зависа спущи и погаша шветла на бини, останю два маски, єдна щешлїва, а єдна смутна, останє єдна швичка же би горела док ше сон зоз целом биє, останє празне место на початку шора медзи шедзисками преполнима з людзми. Одбавя представу раз ище лєм пре мнє док ше дармо будзем намагац найсц гвиздом склонїще.
51
Попатрунок
Здогадованя Роя ше здогадованя и надиходза слики твоєй твари каждираз кед заврем очи. Ти мирно шпиш, а я ше намагам омальовац нєбо з фарбами твойого мена. З нєба гвизда пада, дацо пожадай, злож дланї и одведз и мнє на тото путованє. Ознова кед виповем твойо мено и пошпоцим ше на першим крочаю, кед це нашмеяну увидзим як глєдаш познати очи у попатрункох других людзох, теди будзем знац же мешачок швици лєм пре тебе.
52
Зденко Лазор
Черґа Дзешка ше здалєка чує звук гушлї, пуканє огня и пах ладану. Шветлосц и цинь ше пребиваю през ноц, док ше здалєка чує як шкрипи коч вистатого путнїка. Шицко ище пахнє на польске квеце, дзе на широкей ровнїни гордо крачал чловек. Ище паметам тото рано кед нас ошвицело слунко на пажици над ровнїну. Огень и далєй гори, а коло нього бегаю боси дзеци. Час шицко сцера, останю лєм два чарни ока и черґа на драги, напущене погоренїско и писня у єй шерцу. 53
Попатрунок
Конєц и початок Конєц и початок, око и слиза, нєрозривна вяза двох шветох, дзецински шмих пред сном, як швичка цо помали гори на прагу швета у думкох, шветло у цмоти и цмота на концу дня. Боки празних паперох виписани з тинту, нїтка цо злучує два безкрайни ровнї до єдней цалосци, успане рано на кридлє часу хторе помали чури. Кажда найменша дробнїца ме здогаднє на перше чувство же тот швет скравали лєм за нас, док ми боси бегали по писку коло моря, а витор нас бил по твари, як кед би сцел за конєц и початок усадзиц нам чувства за шицко гевто цо други виками так схопно скривали од шицких попатрункох на спонаглєни крочаї людзох хтори ше поцаговали по швеце док швицела перша гвизда на горизонту. 54
Зденко Лазор
Срим Помали дурка стара годзина, док варош лєга спац. Циха ше музика здалєка чує, ознова цверчки шпиваю писню швитаню. Ганьблїва шветлосц ошвицує облак, шицко достава контури часу. Роя ше думки и котуляю цинї у конку цихих крочайох. Поета пише остатнї шорики свойого дїла з нєвидлїву тинту гускового пирка у змерку лєтнього диждового дня. Злїва ше капка тинти коло драги, безкрайних смужкох, побочних улїцох валалу на схилох Гори хтора шнїє случайних путнїкох, у своїм облапеню.
55
Попатрунок
Думка Врациш ше раз, даскельо раз, ту ши, та скапеш. Охабиш шлїд, пах у думкох и мено вигварене витру най го ноши. Ище єден дзень пред сном, ище єден шор под ляд, остатнї кед постанє перши, цмота страшна кед постанє мила, як зуб часу цо стини труши, забути сон щешлїви и ясни. Пробуєш похопиц швет коло себе, правду цо ше скриє у вербинкох, тайну цо на витре маржнє, залапене морйо у ричней прикрини. Цо слова знаю зробиц, дакеди буц чежши од олова, моцнєйши од солї цо нагриза ланци зоз хторима ладї вязани за побрежє, чежки як дзелова куля, а лєгки як пирко. На концу останє правда сама, безкрайни дзень на початку жими, горда и красна жимска панї, два иницияли и твойо мено. 56
Зденко Лазор
Нїтки Нащив нєшка вечар мойо сни, пущ нїтку хтору будзем провадзиц кажди раз кед заблукам у твоїх думкох. Блукам, по улїцох здогадованя, схилох оброснутих з моховину жадней першей раншей роси док лїсточка квету з ровнїни шнїю швитанє. Теди виповедз мойо мено най го ноша думки до далєких крайох дзе ище вше мури стоя як гранїца держави цо давно написала шицки свойо закони прешлих часох. Думка помали нєстанє, останє лєм здогадованє, шицко нєстанє як дим у белавим престранстве безконєчних формох зарамикованих з рамиками розума. 57
Попатрунок
Любовна писня Любовна писня тебе писана, одноши хмари и дижджи свойо, нова думка на час розказана, перши цилунок, осамени двойо. Злєцела любов на плєцо ангела, спадла на кридло хторе би лєцело, чарни очи, мила, мойо патрела, любовни нїтки же би нє страцело.
58
Зденко Лазор
Мойо гори Глєдал сом по швеце швичку цо горела длуго на витре. Глєдал сом ю даскельо децениї и вец ми гварели же нє мож ю так лєгко найсц. Затрацела ше дзешка медзи нами, медзи дзецми жеми хтори дихали воздух з полнима плюцами теди кед ше случовали найгорши ствари нашим людзом на окраїску швета. Шицко би було добре, кед би зоз посцелї своєй нє станул вистати блукач глєдац свой млаток як коваль цо го страцел давно кед полк Игоров починал бранїц свою жем, а Ярославна кед плакала на мурикох своєй твердинї, та ше витри почали оганяц по шивим нєбе, а хмарки лєцели дзивим гуском под кридла, 59
Попатрунок як цо и ми дзеци твойо бегаме под кридла твойо, мамо, вше кед нас здогаднє жима на далєку Гору медзи горами нашого иснованя. Чекай ме, ознова ше ґу це врацим кед витри задую през капуру швета цо шнїє ровнїну змесцену на концу мрийох твоїх думкох. Чекай, най и перши ластовки прелєца поля червеного пипиня з класками хлєбового жита на дланї людзох цо чекали диждж. Чекай, як кед мешачок ошвицовал драгу гвиздом до твоїх очох у моїх думкох цо лєцели лєм тебе, мила моя ровнїно.
60
Зденко Лазор Чекай ме, ознова це нащивим кед шнїг прекриє дражки мойого дзецинства цо сом по нїх крачал з босима ногами єдней давней прешлосци кед ище рика ношела найлєпши любовни слики двом притулєним птицом того ярнього дня на лавoчки нашого места старей Твердинї. Патрим през облак на ровнїну у молги, поцилунок пред сон, пах лїпи у твоїх думкох и мали шлїди у шнїгу. Писня ше з брега розлїва як капка роси на концу швета под шветлом лампи на облаку старей хижи. Майски квети у твоїх рукох здогадую на любов младих цо чекали рано на лавочки при мирней рики. 61
Попатрунок
Марґини Початок и конєц, два боки єдней состойней часци каждого живота. Марґина подцагнута з червену фарбу, рошлїна на драги, конари притулєни ґу жеми, мриї на ґамбох, шветла ноцних дражкох варошу пред сном. Шицко тото лєм даскельо думки фамелийней ґенеалоґиї родичох наших родичох, дїда занєдзбаного у куцику кишенки жимского облєчива. Мрия чудна ствар, нєше це далєко и блукаш днями и мешацами по жеми, дзе нашо оцове гевти перши преходзели, а ми глєдали щесце под амрелами док нас єшеньски дижджик нє одогнал шнїц як франта мудрує. Най ме ноши витор як лїсце, най ме ноши 62
Зденко Лазор под твой облак дзе ище вше гудаци граю нашу писню, а лебеди сцекаю кед ше здалєка чує як лєци кулька. И я бим любел лєциц кед бим мал кридла, та видзиц красоту швета о котрей ми тельо приповедали, а вец заш злєциц та найсц гевто цо остава у мриї, гевто цо нас як морски ладї вяже за бреги дзе зме одросли. Одразу шицко так познате и нєпознате, як перши поцилунок пред сном, перша любов, писемко и лавочка на котрей зме шедзели и чекали рано. Вец пребегню боси ноги пред тебе, а розум глєда Твердиню котра стої ище вше на истим месце. Шпи, любови моя, шпи, лєм ме так найдзеш у тим шветлє цо так барз швици обок при нашей загради. 63
Попатрунок
64
Зденко Лазор
Рецензенти о кнїжки (виводи): ИНТЕРЕСАНТНА ЛИРИЧНА СПОВЕДЗ Кед слово о збирки писньох „Попатрунок“, котра обявена у априлу 2014. року по сербски, як перша кнїжка поезиї Зденка Лазора, можеме ше соглашиц з препоруку рецензента проф. Душана Лукича же би ю Народна библиотека „Симеон Пищевич“ у Шидзе видала. Бо, змист тей поетскей збирки нависцує народзенє талантованого поета котри свойо поетични твори оспособени писац нє лєм по сербски, алє и – по руски! На тот завод нам понукнул збирку писньох, тематски рижнородну, спонтану по змисту, котру повязує интересантна авторова лирична споведз, полна з метафорами, гиперболами, контрастами, песимизмом и оптимизмом, праве такима яки характеризую наш сучасни живот. Як познате, Зденко Лазор Руснак. Прецо би ше вец нє записал и до историї рускей литератури зоз своїма уметнїцкима творами?! У тим я видзим и потребу же би збирка писньох „Попатрунок“, як „перша ластовка“ того нашого перспективного поета була обявена и по руски, наздаваюци ше же його будуци твори, наменєни рускому читачови, буду написани по руски, а евентуално преложени (або прешпивани) на сербски язик кед же буду интересантни и за сербского читача. Дюра Латяк
65
Попатрунок
ЛЮБОВНИ ПОПАТРУНОК ЗДЕНКА ЛАЗОРА Поезия Зденка Лазора любовна: писнї му полни ориґиналних компарацийох и метафорох. Лазор патри на любов як на вязу медзи людзми, як на порушованє шицкого цо позитивне. По писаню каждей писнї поета моцнєйши од власного болю и знова достоїнствени, нєпобедзени орел хтори патри до висока. Бо, вше треба мац мудросци спроцивиц ше мержнї и злу. Кому ше удало превозисц пораженя, тот шлєбодни, алє з ранами у души. Любена за ньго символ живота на чиєй твари видзи розквитнути ружи и гвари же „живот то тото прецо ше люби“. Дал би єй шицко: нєбо, гвизди, дижджово капки и ошмих людзох хторих почитує, бо єй мено у його шерцу. Ноши ю у шерцу и задумує ю при себе, гоч є далєко: „Злєцела любов на плєца ангела“, цо нам указує же вон любов повязує зоз животним напрямом, а тиж так и зоз прекрасним його Сримом, зоз живописнима пейзажами и Дунайом дзе бул зоз свою любену. Збирка писньох „Попатрунок“ Зденка Лазора здогадує на шицко тото цо бизме нє требали забувац, бо вон у любови видзи смисел живота, достоїнство чловека, цо и найвисши смисел поезиї и творчосци вообще.
Серафина Макaї
66
Зденко Лазор
ПОГЛЯД МЛАДОСЦИ НА ЖИВОТ, ЛЮБОВ И ШВЕТ У 44 писньох на 54 бокох млади Зденко Лазор на свой способ бешедує о живоце, любови, природи и швеце хтори го окружую. Чувства о тих поняцох ше у писньох преплєтаю. Скоро шицки наслови писньох кратки, ядровити, згуснути до єдного слова: Ноц, Самота, Дарунок, Конєц, Хвилька, Пах, Час, Гвизди, Думка, Нїтки... У змисту своїх писньох автор як кед би поволовал и других младих же би ше придружели ґу його думком, або поведли о нїх свой суд. Интересантне авторово похопйованє живота: Живот дакеди слунко ясне, // дакеди цмота преполна болю, // дакеди слова висловени гласно, // живот гевто прецо ше люби. Або: Живот сказка єдна без конца... („Живот“ и „Живот 2“). А любеней шпива: Ти мирно шпиш, // а я ше намагам // омальовац нєбо // з фарбами твойого мена… („Здогадованя“). Писнї Зденка Лазора „Попатрунок“ заслужую окремну увагу ширшого кругу читачох, як младшей так и старшей ґенерациї, и вшелїяк значно збогаца руску литературу. Прето препоручуєм видавательови же би их обявел.
Юлиян Пап
67
Попатрунок
68
Зденко Лазор
О авторови Зденко Лазор народзени 16. авґуста 1983. року у Сримскей Митровици, од оца Якима и мацери Жельки. Перши 4 класи основней школи закончел у родимим валалє Бикичу, а од пиятей по осму класу ОШ Сримски фронт у Шидзе. Стредню електротехнїчну школу Никола Тесла у Сримскей Митровици закончел 2002. року. На основни студиї на Катедри за руски язик и литературу уписал ше 2003. року, а дипломовал 2008. року. По законченю основних студийох уписує ше на мастер-студиї на спомнутей Катедри, хтори закончел 2010. року. Ище у студентских дньох почал писац поезию. По тераз му поезия виходзела у часописох Шидина або додаткох за културу у новинох Дневник, Руске слово и часописох Мак, Шветлосц, Гимназијалац и Ерато над Коцуром. Свою поезию представел на литературних вечарох у Шидзе, Новим Садзе, Бачкей Паланки и Сримскей Митровици. Од 2008. року проф. Зденко Лазор орґанизує виучованє руского язика як виборного предмету у Ґимназиї „Сава Шуманович“ у Шидзе. Член є Дружтва за руски язик, литературу и културу и предсидатель Секциї Дружтва у Бикичу, а тиж и член Литературного клубу Милош Црнянски зоз Шиду. Жиє у Бикичу. 69
ЗМИСТ Уводне слово ........................................................................... 7 Попатрунок ............................................................................. 9 Ноц......................................................................................... 10 Квет у маю ............................................................................ 11 Забуце .................................................................................... 12 Живот .................................................................................... 13 Живот 2 ................................................................................. 14 Самота ................................................................................... 15 Дробнїци ............................................................................... 16 Поученє ................................................................................. 17 Гевто цо зме .......................................................................... 18 Дарунок ................................................................................. 20 Сам......................................................................................... 21 Природа ................................................................................. 22 Людзом .................................................................................. 23 Далєко.................................................................................... 24 Права (перша) любов ........................................................... 25 На Сави ................................................................................. 26 Одпущенє .............................................................................. 27 Т И ....................................................................................... 28 Конєц ..................................................................................... 29 Хвилька ................................................................................. 32 Глєданє .................................................................................. 33 Страцени памятки ................................................................ 34 Питанє ................................................................................... 36
Пах ......................................................................................... 37 Час ......................................................................................... 38 Шветла ноцних швицацих хробачкох ................................ 39 Лєтня буря............................................................................. 40 Портрет ................................................................................. 42 Птици .................................................................................... 43 Сновидзенє ........................................................................... 45 Обаванє ................................................................................. 46 Диждж ................................................................................... 47 Природа ................................................................................. 48 Гвизди .................................................................................... 51 Здогадованя........................................................................... 52 Черґа ...................................................................................... 53 Конєц и початок.................................................................... 54 Срим ...................................................................................... 55 Думка ..................................................................................... 56 Нїтки ...................................................................................... 57 Любовна писня ..................................................................... 58 Мойо гори ............................................................................. 59 Марґини ................................................................................ 62 Рецензенти о кнїжки (виводи) ............................................ 65 О авторови ............................................................................ 69
ДРУШТВО ЗА РУСИНСКИ ЈЕЗИК, КЊИЖЕВНОСТ И КУЛТУРУ ДРУЖТВО ЗА РУСКИ ЯЗИК, ЛИТЕРАТУРУ И КУЛТУРУ (1970-2014)
________________________________________________________ Друкованє кнїжки поезиї Зденко Лазор ПОПАТРУНОК потримали: Покраїнски секретарият за образованє, управу и национални заєднїци Городска управа за културу, Нови Сад Одбор Поетских нїткох Меланиї Павлович
CIP − Каталогизација у публикацији Библиотека Матице српске, Нови Сад 821.161.1-14 ЛАЗОР, Зденко Попатрунок / Зденко Лазор. - Нови Сад : Дружтво за руски язик, литературу и културу, 2014 (Нови Сад : FB Print). - 72 стр. : илустр. ; 18 cm. - (Едиция Литература ; 6) Тираж 300. - О авторови: стр. 69. ISBN 978-86-85619-36-6 COBISS.SR-ID 290755079
063 523 979 ________________________________________________________
Зденко Лазор, ПОПАТРУНОК, Издавач: Друштво за русински језик, књижевност и културу, 21000 Нови Сад, Ћирпанова 27, пф 55, Тираж: 300, Обим: 4,5 шт. табака, Штампарија FB Print, Нови Сад, 2014. Тел. 021/453-365 * 064/19 75 281 * 022/739 177 * 064/38 65 322 papugai@open.telekom.rs * lazzdenko@yahoo.com
ISBN 978-86-85619-36-6