RADARMAGAZINE Op pad met het Buurtteam Overvecht | Elk kind verdient een veilig thuis | Hoe ga je om met armoede? | Het Radicalisation Awareness Network | Radarianen in beeld | Dromen, denken en doen: de Ondernemerskamer van RadarAdvies Column Omar Ramadan ‘Nederland is niet uw land’
WELKOM IN DE WERELD VAN RADAR #samenmeerimpact
www.radar-groep.nl
info@radar-groep.nl
Inhoud 4
Voorwoord
6
De RadarGroep in beeld
8
Op pad met het
Buurtteam Overvecht ‘We hebben ons erin gestort’ Omar Ramadan ‘Nederland is niet uw land’ beeld
18
Hoe ga je om met armoede?
doen: de Ondernemerskamer
30
24
13
Column
14
Vier Radarianen in
20
Dromen, denken en
Elk kind verdient een veilig thuis
Van Thorleif tot Habiba: over het Radicalisation
Awareness Network
34
Dit is wat we doen
Colofon RadarMagazine is een uitgave van RadarGroep BV en wordt verspreid onder opdrachtgevers, relaties en andere geïnteresseerden. Copyright © 2018 RadarGroep BV Artikelen uit RadarMagazine mogen alleen met schriftelijke toestemming van RadarGroep BV worden overgenomen Redactie Public Cinema (www.public-cinema.com), Steven Lenos, Diederik Ludwig, Marvin Musch, David Sondorp, Bart Verhagen (RadarGroep) Hoofdredactie/ beeldredactie Manon Colson, Victor Wollaert Eindredactie Diederik Ludwig Art Direction Marleen van der Veer Ontwerp Marleen van der Veer, Jetske Voorneveld Illustraties Marije Dudink, Marleen van der Veer Tekst Nina Blanken, Manon Colson Fotografie Peter de Krom, Geisje van der Linden, Joke Schut, Bob van der Vlist, Victor Wollaert Druk Drukkerij Tesink BV Contact info@radaradvies.nl, info@radarvertige.nl, info@radarpersoneel.nl
3
Erik Oeloff Directeur RadarGroep
Bart Verhagen Directeur RadarGroep
4
DE KUNST EN KUNDE VAN HET VERBINDEN Bart Verhagen & Erik Oeloff
Radar beweegt zich al 28 jaar in het krachtenveld van mensen en
op lokaal, regionaal en ook op landelijk niveau de vernieuwing door te
overheid in het sociaal domein. Hierbij is niet ons eigen belang, maar
zetten. Deze opgaven zijn groter dan Nederland. Dit blijkt wel als het
het belang van anderen ons uitgangspunt; we willen het verschil maken
gaat om vraagstukken met betrekking tot veiligheid, werkloosheid en
voor anderen. We tonen hierin lef en zijn bereid om het ook echt anders
vluchtelingen. Ook in Europees verband is het besef dat we in gezamen-
aan te pakken. We hanteren een hands-on aanpak en bouwen samen
lijkheid en al doende lerend verder komen. Radar verstaat met advies,
met professionals en burgers aan duurzame oplossingen. We zitten
opleiden, personeelsdiensten en haar uitvoeringsonderdelen als geen
daarmee in de haarvaten van de samenleving en hebben de overtuiging
ander de kunst en kunde van het verbinden en dit is dan ook de belang-
dat dit ook moet om echt tot veranderingen te komen. Dit zit in de ziel
rijkste competentie van onze onderneming gebleken. Radar verbindt
van ons bedrijf. Hiermee creëren we waarde voor onze opdrachtgevers,
burgers, lokale overheden, buurtinitiatieven, aanbieders, maar ook
voor de maatschappij en ook voor onszelf. De omvang en het tempo
Europese landen. Meer betekenis, meer waarde, meer gezamenlijkheid
van de veranderopgave in Nederland zijn hoog en gemeenten zien de
en dus meer impact: dat is onze missie. Voor u ligt het eerste
transformatie van Jeugdhulp, Participatie en Wmo steeds meer als een
RadarMagazine. Een blad vol met verhalen van professionals, burgers
gezamenlijke zoektocht naar hoe de gewenste vernieuwing gereali-
en medewerkers. Over actuele thema’s in het sociaal domein, over kan-
seerd kan worden. Onze opdrachtgevers zijn op zoek naar aanpakken
sen, successen, uitdagingen en verlangens. Bedoeld om te verbinden,
en initiatieven die aansprekend zijn en aanknopingspunten bieden om
te informeren en te inspireren. Veel leesplezier.
5
R AD AR ADVIES Radaradvies.nl
WAT
Verbetering prestaties sociaal domein
HOE
• Verbetering strategie en organisatie • Complexe beleidsimplementatie • (Rekenkamer)onderzoek en beleidsevaluatie
FOCUS
• Regie en inkoop jeugdhulp • Preventie radicalisering • Herstructurering werk en inkomen • Participatie onderkant arbeidsmarkt • Inbedding sociaal ondernemerschap • Vernieuwing welzijn en sociaal werk • Doorontwikkeling sociale wijkteams • Transformatie beschermd wonen • Integratie statushouders
RADAR VERTIGE R ADAR EUROPE Radareurope.nl
WAT
Verbetering prestaties sociaal domein door uitwisseling binnen EU
HOE
• Managen van EU-brede projecten • Verzorgen van trainingen • Evaluatieonderzoek en beleidsadvies
FOCUS
• RAN Centre of Excellence, een EU-breed netwerk en kenniscentrum over preventie van radicalisering • Uitwisseling tussen lidstaten over werk, participatie en inclusie
Radarvertige.nl
WAT
Leren & ontwikkelen
HOE
• Maatwerk leer- en ontwikkeltrajecten • Blended leren en leren op de werkplek • Large scale leerevents • Opleidingen en leergangen
FOCUS
• Agressie en weerbaarheid • Eigen kracht en zelfsturing • Persoonlijke effectiviteit en leiderschap • Interculturele communicatie • Toezicht en handhaving
WIE
WIE 120 TRAINERS EN ACTEURS
WIE 20 ADVISEURS EN 50 EXPERT-ASSOCIÉS 50 ADVISEURS EN 20 ASSOCIÉS
6
RADAR IN BEELD RADAR
PERSONEEL
ZORG & WELZIJN Radarpersoneel.nl
PARTICIPATIES
WAT
Personeelsvraagstukken in het sociaal domein: werving & selectie, matching, detachering, opleiden, projectmatige inzet van (uitvoerende) professionals
HOE • • • •
Snel Flexibel Betrouwbaar Inhoudelijk deskundig en ervaren • Oprecht betrokken • Met verstand van zaken
FOCUS
• Jeugdbescherming, jeugdzorg en jeugdhulp • Veilig Thuis • Sociale teams • Reclassering • Gemeenten
RADARINCLUZIO Wmo Radar Streeft naar een samenleving waar mensen voor elkaar zorgen en zo min mogelijk afhankelijk zijn van overheid, professionals en loketten. Buurtteamorganisatie Utrecht Sociaal Biedt met 18 buurtteams integrale laag- drempelige basiszorg aan inwoners van Utrecht met als doel bevorderen van zelf redzaamheid, activering en participatie. Incluzio Hollands Kroon Levert zorg en ondersteuning aan iedereen in de gemeente Hollands Kroon. Hierbij gaat het om alle taken in het kader van de Jeugdzorg, Wmo en voorliggende voorzieningen. RadarUitvoering Is een innovatieve en daadkrachtige partner in zorg, welzijn en begeleiding.
WIE +/- 60 PROFESSIONALS
7
STADE ADVIES Adviesbureau voor maat schappelijke ontwikkeling dat op een breed vlak een bijdrage wil leveren aan de kwaliteit van samenleven. SEINPOST ADVIESBUREAU Ruimtelijk-economische en maatschappelijke vraag stukken in dorp, stad en regio. ZKA CONSULTANTS Toonaangevend advies- bureau in de vrijetijdseconomie. DE OPVOEDPOLI De Opvoedpoli biedt basisen specialistische jeugd-GGZ, jeugd- en opvoedhulp aan gezinnen met kinderen van 0 - 23 jaar.
‘WE HEBBEN ONS ERIN GESTORT’ Op pad met het Buurtteam Overvecht
Het moest echt anders. En dus star t in 2014 het Buur tteam in de Utrechtse wijk Over vecht een pilot. Verschillende professionele hulpverleners gaan generalistische sociale basiszorg verlenen, in de wijk. Ze veranderen van specialistische hulpverlener naar generalist, die kijkt naar alle leefgebieden. Er verander t veel, structuren wankelen, maar vier jaar later kan er oprecht gezegd worden: het was het allemaal waard. Tekst: Nina Blanken
Fotografie: Peter de Krom
Elf jaar lang kreeg Martien*, een hoogopge-
volwassenen overnam van de overheid, was
generalistische basiszorg gaan verlenen.
leide man van middelbare leeftijd, hulp van
het plotsklaps gedaan met de gespecialiseerde
Waren ze voorheen gespecialiseerd hulpver-
Tom. Tom hielp Martien elke week drie uur bij
thuiszorg waar Martien zoveel steun aan had.
lener, nu ondersteunen en begeleiden ze de
het onderhouden van zijn huis, maar ook bij
Hij werd overgedragen aan het buurtteam van
inwoners van Utrecht bij vragen op allerlei
zijn administratie en andere praktische zaken.
Overvecht, de Utrechtse wijk waar hij woont.
levensgebieden. Daarnaast draagt het team
Hij gaf Martien de gespecialiseerde thuiszorg
zorg voor de toegang tot specialistische
die hij nodig had. Halverwege de jaren tachtig
hulpverlening.
kreeg Martien een psychose, daarna volgde 25
Voor de herziening van het zorgstelsel was het hulpverleningsaanbod sterk versnipperd.
jaar van psychiatrie en vanaf 2004 kwam Tom. Sindsdien leidde Martien een vrij stabiel leven. Ook door zijn vrijwilligerswerk had Martien het gevoel weer mee te kunnen doen in de maatschappij. Soms was het moeilijk, maar ook dan was Tom er. Zoals die keer dat Martien cold
Martien slikte weer medicijnen, de rust keerde terug en hij sprak zelfs met Tom over afbouwen van het aantal zorguren.
Cliënten hadden vaak te maken met een groot aantal hulpverleners van verschillende instanties, veelal ontbrak het overzicht. De hulpverlener was steeds meer tijd kwijt aan registreren en rapporteren, tijd voor maatwerk
turkey stopte met zijn antipsychotica, omdat
was er nauwelijks. En de burger ervoer de hulp
iemand op tv had gezegd dat zijn medicatie
als zakelijk en afstandelijk, of zoals 43-jarige ex-verslaafde Bert het ervoer: te gemakkelijk.
vreselijke bijwerkingen had. Binnen twee weken voelde hij zich weer rijp voor opname. Tom nam
De Pilot
Jaarlijks kon Bert zo’n zeshonderd euro aan
contact op met Altrecht, Utrechts specialist in
In 2014, een jaar voor de decentralisatie,
subsidie bijverdienen, omdat hij recht had
geestelijke gezondheidszorg, en voorkwam een
starten de Buurtteams Utrecht met een pilot
op mantelzorg: ‘Met een maatje had ik een
opname. Martien slikte weer medicijnen, de
in Overvecht. Het team bestaat uit verschil-
ruilhandel. Hij was mijn mantelzorger en ik de
rust keerde terug en hij sprak zelfs met Tom over
lende professionele hulpverleners die veel
zijne. Zo kregen we allebei een potje waar we
afbouwen van het aantal zorguren. Maar toen,
ervaring hebben in de wereld van hulpverle-
van konden blowen en drinken.’ Of hij dat nu
in 2014, vlak voordat de gemeente de zorg aan
ning, welzijn, wonen en werk en allemaal
mist? Nee, hij is er niet rouwig om.
8
buurtteammedewerker meindert de groot bij de viskraam op de markt
In zijn beleving gooit de regering nu een stuk
echt anders. ‘Het buurtteam,’ zegt Willemijke,
bibliotheek, in verzorgingstehuizen, bij Bure-
minder geld weg. Sinds een jaar werkt Bert als
‘staat zo dichtbij de klant, dat we per direct
zina (een soort huiskamer waar mensen elkaar
fietsenmaker bij het 50|50 Workcenter van het
meer of minder zorg kunnen geven. In de
kunnen ontmoeten) en zelfs bij de viskraam op
Leger des Heils: ‘Niet voor de vrijwilligersver-
opstartfase was het nog de bedoeling dat we
de markt. Zo houden we ook zonder huisbezoek
goeding, maar als dagbesteding. Van het UWV
mensen niet meer dan drie maanden zouden
contact met de bewoners.’
hoef ik alleen te doen wat ik leuk vind.’
begeleiden, maar de praktijk leerde ons al
Bert kwam in aanraking met het buurtteam
snel dat dit niet reëel is. Soms is één gesprek
omdat hij voor zijn werk bij 50|50 een indi-
voldoende, soms heeft iemand langdurige
catie Arbeidsmatige Activering nodig had.
begeleiding nodig, dat wisselt per persoon.
Het buurtteam was in het geval van Bert de
Het gaat erom dat we doen wat nodig is.‘
toeleiding naar specialistische begeleiding.
Buurtteammedewerker Yvonne Botter is blij
Verder heeft hij naar eigen zeggen weinig met
met de nieuwe manier van werken. Al is ze
het buurtteam van doen. Alleen op woens-
ook wel weer toe aan wat meer houvast, niet
dag, dan komt hij even een uurtje vrijwillig
dat vaste stramien van vroeger, wel iets meer
fietsen repareren: ‘Misschien word ik nog eens
structuur. ‘Het is mooi dat we maatwerk kun-
zelfstandig fietsenmaker.’
nen leveren, naar mogelijkheden kunnen kijken
‘Het buurtteam staat zo dichtbij de klant, dat we per direct meer of minder zorg kunnen geven.’
en buiten de kaders mogen denken. Maar
Hulp van een vriendin
Bij de viskraam
hoever ga je daarin? We zijn continu met elkaar
Martien was niet blij met de overdracht naar
Volgens Willemijke de Vroom, programma
op zoek naar de grenzen van het generalistisch
het gloednieuwe Buurtteam, het maakte hem
manager van Buurtteam Overvecht, waren er
werken.’ Net als Willemijke werkt Yvonne vanaf
onzeker. Hij miste de gespecialiseerde onder-
veel mensen die de overgang moeilijk vonden:
het eerste uur bij het buurtteam in Overvecht.
steuning. Tijdens het overgangsproces, dat een
‘De verandering was niet hun eigen keuze, ze
‘We hebben ons erin gestort,’ zegt Yvonne, en
aantal maanden duurde, maakte hij kennis
kregen te horen dat ze werden overgedragen
het was het waard: ‘We zitten zo dicht op de
met Henriek, zijn buurtteambegeleider. Samen
aan het buurtteam, maar het buurtteam,
wijk, dat maakt de zorg veel laagdrempeliger.’
maakten ze een inventarisatie van Martiens so-
wie is dat? Logisch dat mensen het moeilijk
Yvonne en haar collega’s werken niet alleen
ciale netwerk en onderzochten ze zijn situatie.
vonden. Het buurtteam wilde doen wat nodig
vanuit een eigen gebouw in de wijk. ‘We gaan
Henriek vroeg hem hoe zijn dagen eruitzagen,
was. En dat betekende niet dat iedereen
ook de wijken in en zitten op plekken waar veel
wat hij graag deed, wat hij zelf wilde doen en
hetzelfde zou krijgen als voorheen. Dat bracht
bewoners bij elkaar komen,’ zegt Yvonne. ‘We
waar hij hulp bij nodig had. Ze kwamen erop uit
structuren aan het wankelen, maar het moest
hebben bijvoorbeeld inloopspreekuren in de
dat Martien vooral verlangde naar praktische
9
10
11
in de
‘huiskamer
van de buurt’ burezina
hulp. In de jaren tachtig en negentig was
hem met het onderhouden van zijn woning. Ze
Martien twee keer opgenomen vanwege een
heeft weliswaar minder tijd voor hem dan de
verwaarloosd huishouden. Schoonmaakploe-
gemeente, maar de goede sociale band bleek
gen reinigden zijn huis. Dat zou hem niet nog
belangrijker dan het aantal uren. Henriek en
van de buurtteams een aanbesteding uit.
een keer overkomen. Dus besloten Henriek en
Martien zien elkaar nog heel af en toe. In het
RadarIncluzio won en richtte de Stichting
Martien een paar keer samen de handen uit
buurthuis of op straat, zo groot is Overvecht
Buurtteamorganisatie Sociaal (BTO) op.
de mouwen te steken. Ze zeemden de ramen,
niet. Als het nodig is, dan zal hij Henriek bel-
RadarAdvies is vanaf de start in 2014 betrok-
wasten de gordijnen en dronken koffie. Dat
len. Maar nu gaat het goed. Martien doet nog
ken geweest bij het opzetten en inrichten
Martien echt niet zonder ondersteuning kon,
steeds vrijwilligerswerk bij een zorginstelling
van de organisatie. RadarVertige verzorgde
werd wel duidelijk. Henriek regelde hulp uit de
en bij een cultuurinstelling, hij bezoekt musea,
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo),
fotografeert, zit bij een fotoclubje, bezoekt
het creëren van een lerende organisatie. En
anderhalf uur per week hulp in de huishouding.
vrienden. Het is nog steeds niet gemakkelijk,
RadarPersoneel levert wanneer nodig extra
Maar al na een half jaar zette Martien de hulp
maar zegt Martien: ‘Ik red me en ben best trots
stop. Het element van gespecialiseerde hulp,
op wat ik heb bereikt.’
waar hij zo aan was gehecht, was er niet meer. De Wmo-hulp draaide alleen om het schoonhou-
*De namen van Martien en Tom zijn op verzoek
den van zijn woning, en dat gebeurde telkens
uit privacy oogpunt gefingeerd. De echte
door vreemden. ‘Zo werkte het niet’, dacht
namen zijn bij de redactie van RadarMagazine
Martien. ‘Ik moet het loslaten en uitzoeken
bekend.
wat wel werkt.’ Sinds begin 2016 krijgt Martien hulp van een vriendin. Tegen betaling helpt ze
12
De gemeente Utrecht schreef na de pilotfase
het leertraject, waarin het accent lag op
sociale professionals.
‘NEDERLAND IS NIET UW LAND’
Omar Ramadan Directeur RadarAdvies
Op Twitter maakt het @DutchmanDavid niet uit dat ik onze EU-partners
Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag, loert segregatie. De econo-
meld dat de ‘new face of alt-right in my country’ flirt met antisemitisme
mische hoogconjunctuur drijft prijzen van koopwoningen enorm op.
en afgeeft op feminisme. Zelfs als ik zeg dat ze geweld legitimeren,
Tegelijkertijd weten overheden en corporaties scheefwonen nauwelijks
levert dat geen protest op. Wat hem vooral tegen de borst stuit, is dat
aan te pakken, en worden nieuwe sociale huurwoningen gebouwd,
ik denk hier thuis te horen en spreek van ‘my country’. Het antwoord
omdat de bestaande voorraad voor een deel bezet wordt door mensen
van @DutchmanDavid: ‘Nederland is niet uw land.’
die inmiddels niet meer tot de doelgroep behoren. Steden als Amsterdam
Zonder schuren geen glans. Het mag in het publieke debat best wel wat
mogen niet alleen maar toegankelijk zijn voor armen en rijken. Maar dat
knetteren. Zo kom je tot betere inzichten. Mits je nog naar de ander
gebeurt wel, indien we niet bouwen voor middengroepen en ze bij het
wilt luisteren. En die überhaupt ziet staan. We moeten elkaar nog wel
bieden op een (gezins)woning verliezen van speculanten. En dan heb je
treffen om sociale problemen te kunnen
geen gemengde stad maar vooral homogene
bespreken en op te lossen.
buurten zonder verrassende ontmoetingen.
Dat is zo bij radicalisering, maar ook bij
Ook over de EU treffen we elkaar niet meer. Je
schooluitval, betaalbare woningen en
bent voor of tegen. En vooral dat laatste. Een
de Europese Unie. Je moet elkaar op zijn minst tegenkomen om die vraagstukken te
Het mag in het publieke debat best wel wat knetteren
goede discussie hoe de unie te hervormen ontbreekt zo, in ieder geval in stamkroeg en
adresseren. Indien je je buren nooit treft
op weg naar het stemlokaal.
op het schoolplein of een ouderavond, kun
Ook in iets saais als ons vestigingsklimaat
je moeilijk van gedachten wisselen hoe
voor multinationals loert het gevaar van
het onderwijs aan kinderen vorm te geven.
elkaar kwijtraken. Want wanneer komt de
Het tv-progamma Nieuwsuur legde onlangs bloot dat een Rotterdamse
topman van Nike ons uitleggen dat zijn Europese hoofdkantoor in big
middelbare school er alles aan doet om zorgleerlingen te weren. Door
city Hilversum zetelt, zodat ze een sloot geld kunnen rekenen voor de
proeflessen als entreetoetsen te gebruiken, weren ze kids met bijvoor-
royalty’s op hun logo? En dan bedoel ik niet dat anderen gebruik mogen
beeld dyslexie. Andere scholen in de buurt hebben daardoor relatief veel
maken van die dikke streep op al hun sportkleren die ze de swoosh
leerlingen die extra zorg vergen. Benieuwd hoe een school die mikt op
schijnen te noemen. En daar dan voor moeten betalen. Nee, binnen
leerlingen zonder krasje een bespreking over gemeentelijke zorgstruc
Nike betaalt het ene aan het andere Nederlandse dochterbedrijf enorme
turen voert. En hoe een school met vooral zorgleerlingen mee kan praten
royalty’s! Wat voor realiteit is dat? Ik betaal mijn collega toch ook niet
over het stimuleren van hoogbegaafden. Zeker in de wijken van de G4,
voor het copyright op dit gezamenlijke magazine?
13
RADARIANEN Vier portretten Tekst: Manon Colson
Fotografie: Victor Wollaert
Jan Boer (61)
gezorgd dat ik milieukunde ben gaan studeren.’
Leermanager omgevingsrecht bij RadarVertige sinds 2012
Inhoud ‘Samen met een leercoach verzorg ik als leermanager trainingen en complete leergangen. Voor toezichthouders bijvoorbeeld. Hoe
Studie Milieurecht in Deventer en Utrecht
spreek je iemand aan op het feit dat hij volgens de wet iets fout doet?
Woont in Maarssen
De coach houdt zich bezig met de gedragsindicatoren, ik zit er voor de
Zeepbellen ‘Toen ik nog slank en blond was, moest ik me elke dag
inhoud. Daar schakelen we de hele dag tussen: inhoud, wetgeving en
fietsend een weg banen door de zeepbellen om naar school te gaan. De
hoe die toe te passen.’
Persil-fabriek loosde namelijk vrolijk het afvalwater in de Hollandse
Onder de radar ‘Ik word ook wel Johnny ‘B’ Blues genoemd, omdat ik in
IJssel, met alle gevolgen van dien. Dat heeft me geïnspireerd en ervoor
mijn vrije tijd blues evenementen organiseer.’
BEKIJK DE FILM
14
Wessel Haanstra (30)
te voorkomen dat ze het wiel opnieuw moeten uitvinden. We zetten de
Adviseur bij RadarEurope sinds 2013
mensen die met hun poten in de klei staan centraal.’ Helpen ‘In mijn studententijd deed ik onderzoek naar reclames die nie-
Studie Sociologie en Urban Planning aan de Universiteit van Amsterdam
mand wilde zien over producten die niemand wilde kopen. Heel helder:
Woont in Amsterdam
dat was niet wat ik wil. Ik wil iets toevoegen, mensen helpen. RAN is
In de klei ‘RAN (Radicalisation Awareness Network) is een netwerk
voor de Europese Commissie het belangrijkste project in de preventie
van eerstelijnswerkers die te maken hebben met mensen die vatbaar
van radicalisering, binnen en buiten de EU wordt gekeken naar wat wij
zijn voor radicalisatie of al geradicaliseerd zijn. Wij brengen deze
doen en zeggen.’
mensen bij elkaar, zodat ze trends kunnen signaleren, maar ook zodat
Onder de radar ‘Als ik niet aan het werk ben, speel ik basgitaar in een
ze voorbeelden kunnen verzamelen van andere goede projecten. Om
rockbandje.’
BEKIJK DE FILM
15
BEKIJK DE FILM
Emma Kremer (30)
aanvraag met hulp van deskundigen en geven opnieuw advies. Dan pas
Coördinator Second Opinion bij RadarPersoneel sinds februari 2017
maakt de gemeente een keuze. We proberen elke aanvraag persoonlijk af te ronden, we willen ervoor zorgen dat iedereen zich gehoord voelt.’
Studie Psychologie in Maastricht en Tilburg
Luisterend oor ‘Als ik zie dat een aanvraag binnen mijn eigen expertise
Woont in Amsterdam
valt, zet ik ‘m niet door naar een specialist, maar ga ik zelf naar Eind-
Persoonlijk ‘Op dit moment werken we aan een pilotproject ‘Second
hoven voor een huisbezoek. Als Wmo-consulent heb ik de afgelopen
Opinion’ voor de gemeente Eindhoven. Als inwoners een aanvraag
jaren veel ervaring opgedaan, en ik denk dat ik in staat ben om mensen
indienen op het gebied van Wmo en Jeugdwet en ze krijgen advies van
gerust te stellen en een luisterend oor te bieden.’
een generalist van het wijkteam waarmee ze het niet eens zijn, dan
Onder de radar ‘Afgelopen carnaval liep ik als UFO mee in de optocht in
kunnen ze bij ons een second opinion aanvragen. Wij beoordelen de
Heerlen.’
16
Hannie Dekker (51)
Open benadering ‘Help mij mezelf te helpen, dat was de belangrijkste
Senior adviseur bij RadarAdvies sinds 2001
vraag die bij de MOA (Maatschappelijke Onderneming Achtkarspelen) gesteld werd toen we begonnen met het ontwikkelen van de visie. In
Studie Sociale Wetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam
het geval van de MOA, het werkbedrijf van de gemeente Achtkarspelen
Woont in Groningen
voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, hebben we voor
Inclusieve samenleving ‘Ik ben opgegroeid in Ermelo, een dorp met
een heel open benadering gekozen, door mensen zelf hun talenten te
veel zorginstellingen. De mensen die daar gebruik van maakten, hoor-
laten ontwikkelen met activiteiten die aansluiten bij wat ze willen doen.
den bij het dorp. Maar in de loop der jaren heb ik gezien dat er steeds
Inmiddels ben ik binnen de MOA de bewaker van het gedachtegoed.’
meer naar buiten georganiseerd wordt. En ik wil mensen er weer bij
Onder de radar ‘In mijn vrije tijd ben ik docent Pilates.’
laten horen. Ik sta voor de inclusieve samenleving.’
BEKIJK DE FILM
17
HOE GA JE OM MET ARMOEDE? Experts aan het woord Tekst: Nina Blanken
Illustraties: Marije Dudink
BOB DE LEVITA Senior adviseur RadarAdvies
In het r ijke land waar in wij leven zou niemand ar m mogen zijn, vindt Bob de Levita. Ar moede is volgens deze senior adviseur van Radar meer dan alleen een gebrek aan inkomen. Het leidt onder meer tot beperkte maatschappelijke par ticipatie en sociale uitsluiting.
‘Armoede is niet iets wat we kunnen uitban-
wel jaren in de bouw hebt gewerkt of ontzet-
nen,’ zegt De Levita. ‘Mensen die het om
tend goed kunt koken?’ In de gemeenten Den
welke reden dan ook even niet redden, geef je
Bosch, Schiedam en Leidschendam-Voorburg
een steuntje in de rug en leer je omgaan met
ziet De Levita voorbeeldinitiatieven die werken:
schaarste. Want wat doe je als je het school-
parttime ondernemerschap zet mensen weer
reisje van je kind niet kunt betalen en met
in hun kracht, vrij reizen vergroot de wereld
niemand durft te praten over je lege portemon-
van minima, en een actieteam van burgers
nee? En wat als je geen werk kunt vinden, maar
doorbreekt het taboe dat armoede heet.
18
VINCENT BOERS
FATIMA BOUCHRIT
CHADIA YEMNI
Lid actieteam ‘De Kunst van
Coördinator
Senior beleidsadviseur
het Rondkomen’
parttime ondernemerschap
gemeente Schiedam
gemeente Den Bosch
Of je nou drieduizend of zeshonderd euro per
Als je van de bijstand leeft, moeite hebt
Moet je rondkomen van een laag inkomen,
maand te besteden hebt, over de kunst van
met het vinden van een baan en als fulltime
dan is openbaar vervoer al gauw te duur. Met
het rondkomen kan iedereen meepraten,’ zegt
ondernemerschap net een stap te ver is, dan
de tram naar je oude vader? Of boodschappen
Vincent Boers. Boers is mede-initiatiefnemer
is een tussenweg fijn. De gemeente Den Bosch
doen bij een goedkope supermarkt een paar
van het burgerkrachtproject ‘De Kunst van
biedt mensen de kans om, met behoud van
wijken verderop? Met een klein budget kom
het Rondkomen’ in Leidschendam-Voorburg.
aanvullende uitkering, aan de slag te gaan als
je er niet. Tenzij je in Schiedam woont. In
Een project waarmee de gemeente verborgen
parttime ondernemer. Fatima Bouchrit legt uit
Schiedam kunnen mensen met een laag inko-
armoede aan het licht wil brengen, het taboe
dat parttime ondernemerschap een aanvulling
men sinds 2015 gratis reizen met de RET. De
rondom armoede wil doorbreken en minima wil
is op het re-integratieaanbod.
regeling geldt voor alle volwassenen met een
helpen met lokale oplossingen. Het actieteam
De regeling biedt mensen die van de bijstand
inkomen tot 110 procent van de toepasselijke
van Boers is een gemêleerd gezelschap. Elk
leven de kans om meer inkomsten binnen te
bijstandsnorm, en hun thuiswonende kinde-
teamlid weet wat het is om van weinig te moeten
halen. Bouchrit, die als coördinator bij het
ren. ‘Sinds de invoering maken mensen bijna
rondkomen. Met kleine initiatieven probeert
werk- en ontwikkelbedrijf van de gemeen-
drie keer zoveel gebruik van de RET,’
het team rondkomen bespreekbaar te houden.
te Den Bosch werkt, ziet dat mensen die
vertelt Chadia Yemni, senior beleidsadviseur
Tijdens de Week van het Geld stond het team
beginnen als parttime ondernemer weer
bij de gemeente Schiedam.
met posters in de bibliotheek en het buurthuis.
hoop krijgen: ‘Als iemand bij ons komt met
Uit onderzoek van Radar blijkt dat vrij kunnen
Een stel reageerde op de poster waarop stond:
een plan, bijvoorbeeld voor een catering
reizen drempels weghaalt. Kinderen kunnen
‘Armoede is...’. Ze maakten zich zorgen over hun
bedrijf, dan kijken we samen wat de kansen
naar een school verder weg, mantelzorgers
buurvrouw, een jonge vrouw met twee kinderen.
en mogelijkheden zijn. Zo iemand kan klein
kunnen naar hun zieke ouder en acht procent
Gas en elektra waren afgesloten en ze kwamen
beginnen, aan huis, een paar uur per week.
van de ondervraagden zegt door de regeling
nauwelijks buiten. Het stel wilde de vrouw
Wij geven begeleiding, ruimte en vertrouwen,
een baan te hebben gevonden. Oorzakelijk
helpen, maar wist niet hoe. ‘Zo’n gesprek,’ zegt
de ondernemer komt in beweging en bouwt
verband of niet, mensen zijn er blij mee
Boers, ‘laat zien dat het niet uitmaakt of je rijk
zijn netwerk uit.’
en hebben er baat bij. En dat is het aller
of arm bent. Rondkomen doe je samen.’
belangrijkst.’
19
RUIM BAAN VOOR DE ONDERNEMERSKAMER Tekst: Manon Colson
Fotografie: Bob van der Vlist
De Young Professionals van RadarAdvies willen de wereld mooier maken. En snel een beetje! Samen vormen ze de ‘Ondernemerskamer’, een broedplaats voor productontwikkeling en kennisdeling. We spreken een aantal van hen kort. Over trots, Johan Cruijff en kwetsbare burgers.
MICHIEL VAN HAREN NOMAN (31) Adviseur team werk Bij Radar sinds: augustus 2015 Wat ik doe: ‘Ik probeer organisaties in het sociaal domein beter te laten werken. Dit doe ik door advies te geven over hoe een organisatie vanuit een breed gedragen visie de gestelde doelen kan behalen, met oog voor de structuur, mensen, tools en het product.’ In mijn vrije tijd: ‘Beleef ik avonturen, het liefst met een zeilboot of tijdens een roadtrip.’ Mijn voorbeeld: ‘Winston Churchill, omdat leiderschap begint bij authenticiteit en je vrijheid het waard is om voor te vechten. Freddy Mercury, omdat hij Freddy Mercury is en Johan Cruijff omdat je beter ten onder kunt gaan met je eigen visie dan met de visie van een ander.’ Als ik later groot ben: ‘Wil ik een hond.’
DAVID SONDORP (28) Adviseur team werk Bij Radar sinds: maart 2017 Wat ik doe: ‘Werk- en armoedevraagstukken in de volle breedte. Van exploratie in de vorm van ontwikkeling van nieuw innovatief armoedebeleid tot glasharde data-analyse in de vorm van beleidsonderzoek. En van advies over de organisatie-inrichting tot expertise-ontwikkeling op gebieden als scholingsbeleid en parttime ondernemen vanuit de bijstand. Eigenlijk ben ik voortdurend op zoek naar wat werkt. En naar mijn idee zit dat meer in de mens dan in het systeem.’ In mijn vrije tijd: ‘Doe ik aan theatersport en sport ik veel. Klinkt heel gek, maar waar ik echt van kan genieten zijn de fietstochtjes tussen alle activiteiten in. Rustig nadenken, ideetjes bedenken.’ Mijn voorbeeld: ‘De ondernemende bijstandsgerechtigde, de statushouder die van aanpakken weet en de gehandicapte die geen obstakels ziet.’ Als ik later groot ben: ‘Hoop ik dat het leven van kwetsbare burgers een stukje beter is, en dat ik daaraan heb bijgedragen.’
22
JORDY KRASENBERG (29) Adviseur team samenleven Bij Radar sinds: maart 2017 Wat ik doe: ‘Ik zit in mijn traineeship, al voelt dat soms als een gepasseerd station door de verschillende werkzaamheden die ik onder andere uitvoer op het gebied van radicalisering. Ik ben in ieder geval trots op wat ik doe en de weg die ik ben ingeslagen.’ In mijn vrije tijd: ‘Doe ik eigenlijk een heleboel, maar naast sociale activiteiten met familie en vrienden zijn yoga, lezen, koken en reizen erg belangrijk voor me.’ Mijn voorbeeld: ‘Ik heb geen beroemdheden als voorbeelden, ik ken hen niet en vaak vallen ze tegen. Mijn opa was altijd mijn held, maar ook mijn vader, ondanks dat we op veel vlakken verschillen. Eerlijk gezegd zijn veel mensen die me dierbaar zijn persoonlijke helden. Zij hebben allemaal kwaliteiten en eigenschappen waar ik bewondering voor heb.’ Als ik later groot ben: ‘Regent het nog net zoveel.’
MEREL VAN KESSEL (27) Adviseur team jeugd Bij Radar sinds: april 2016 Wat ik doe: ‘Ik probeer met een kritische blik creatieve oplossingen te bedenken voor complexe maatschappelijke vraagstukken. Bijvoorbeeld op het gebied van jeugdzorg, armoede of langer zelfstandig wonen. Verder voer ik een mentorproject uit, waarbij we kwetsbare jongeren in Amsterdam koppelen aan een vrijwillige coach.’ In mijn vrije tijd: ‘Speel ik een potje voetbal, kijk ik een film of lees ik de krant op zaterdagochtend met een kopje koffie.’ Mijn voorbeeld: ‘Tijdens mijn werk kom ik een heleboel bijzondere mensen tegen en ik laat me graag door hen inspireren; omdat ze hun talent benutten, zich ergens met passie voor inzetten of gewoon omdat ze zijn wie ze zijn.’ Als ik later groot ben: ‘Hoop ik dat ik nog elke dag met evenveel focus en energie bezig mag zijn om de wereld op een innovatieve manier een beetje inclusiever te maken.’
23
ELK KIND VERDIENT EEN VEILIG THUIS Interview
Het l ief s t wa s Annemar ie bij e e n vr ie ndinnet je , waar d e f a m il ie gezel l ig rond de taf e l zat , waar moe de r a l tijd t huis wa s, wa ar je ge zie n e n ge hoord we rd. H et wa ren d e ja ren ta cht ig, e rge ns in e e n Fr ie s dor p. O ntm o et je Annemar ie vandaag, dan zie je e e n vro l ijke, s ter ke vro u w. Vraag je door, dan zakt haar schil d . ‘ Het is een soor t le e gte ,’ ze gt ze , ‘iet s wat ik m is te a l s k ind , een gevoe l van ge borge nhe id, lie fde en waarde r ing.’ Tekst: Nina Blanken
Fotografie: Geisje van der Linden
Annemarie de Vries heeft sociologie en maatschappelijk werk gestudeerd
op het ontstaan van problematiek. Je hebt bijna dagelijks te maken
en is door RadarPersoneel Zorg & Welzijn gedetacheerd bij Veilig Thuis
met crisissituaties, waarbij je goed moet omgaan met de emoties
Hollands Midden in Leiden. ’s Ochtends wordt ze in Haarlem-Noord
van cliënten. Je hebt een SKJ-registratie nodig en een flinke dosis
wakker van het geblaf van Guus, haar negen maanden oude puberende
basiskennis. Kennis van huiselijk geweld en kindermishandeling,
teckel. Voelt ze zich rot, dan maakt Guus haar aan het lachen. Hij neemt
maar ook juridische kennis over wettelijke taken, bevoegdheden en
haar mee naar buiten, brengt haar naar de bloemenkraam en het veldje
gegevensuitwisseling.
waar ze een praatje maakt. Door Guus voelt ze zich thuis in de stad waar
‘We vragen een hoop van onze medewerkers,’ zegt Eus Zegers,
ze nu drie jaar woont. Voor haar werk als onderzoeker bij Veilig Thuis
manager van Veilig Thuis Hollands Midden, ‘maar we verwachten
maakt Annemarie weinig gebruik van haar eigen ervaringen. Ja, ze heeft
niet dat ze vanaf dag één alles perfect beheersen. We werken met
wel voelsprieten voor emotionele verwaarlozing en huiselijk geweld. En
multidisciplinaire teams en iedereen begint onder supervisie van een
ja, soms, om vertrouwen te winnen, zegt ze dat ze ook een mens is, met
ervaren collega.’
een verleden en een kruisje. Dat ze ook kind is geweest. Maar ‘bij dit werk
Als voorbeeld noemt Zegers Sarah de Vos, net als Annemarie gede-
mag je je niet laten misleiden.’ Niet door de harde termen in een melding,
tacheerd door RadarPersoneel. Sarah is 27 en in 2015 afgestudeerd
niet door het voorbeeldige gedrag van een ouder, en niet door je eigen
als klinisch neuropsycholoog. Kijkend naar haar CV zou je niet zeggen
gevoelens.
dat ze goed aansluit bij Veilig Thuis. Maar doordat Zegers al langere tijd met RadarPersoneel samenwerkt, vertrouwt hij erop dat Radar
De juiste competenties
Personeel weet wat Veilig Thuis nodig heeft. Sarah bleek gemaakt
Wil je het werk doen wat Annemarie doet, dan moet je over heel wat
voor het werk. Toen ze in mei 2017 bij Veilig Thuis kwam werken,
vaardigheden beschikken. Voor het werk verzamel je relevante informatie
volgde ze via RadarPersoneel een basisopleiding tot Jeugdzorg
door vragen te stellen en feiten van meningen te onderscheiden. Je legt
professional, ze behaalde een SKJ-registratie en per 1 januari 2018
verbanden, schrijft rapportages en benoemt factoren die van invloed zijn
treedt ze in vaste dienst bij Veilig Thuis.
24
annemarie de vries met haar teckel guus
25
Een tweede thuis in Oeganda
hangen dan kun je niets,’ zegt Sarah. ‘Je moet allebei het gevoel hebben
‘Mijn werk is in Leiden, mijn thuis in Amsterdam, en zo eens per maand
dat je begrepen wordt.’ Hun werk kan ontzettend lastig zijn, zoals die
in Lochem, wanneer ik bij mijn ouders ben,’ vertelt Sarah in haar
casus van de verstoten moeder, waar Sarah aan werkt.
appartement waar op de vensterbanken souvenirs van haar vele reizen
Ouders zijn gescheiden, de kinderen wonen sinds de scheiding bij vader
liggen: stenen en schelpen uit Jordanië, Zuid-Amerika en midden
en alle contacten met moeder zijn verbroken. De kinderen ervaren
Afrika. ‘Mijn tweede thuis is in Oeganda.’ Toen Sarah vijf maanden oud
vader als het beste wat hun is overkomen en moeder als het ergste. Van
was vertrok ze met haar ouders naar Afrika.
nature zijn kinderen loyaal naar beide ouders, maar bij een scheiding
Haar vader werkte voor Artsen zonder Grenzen in een Oegandees
kunnen ze, om loyaliteitsconflicten te voorkomen, een keuze maken
ziekenhuis. Vijf jaar later ging het gezin met vier kinderen terug naar
voor één ouder. Bij de casus waar Sarah aan werkt werd de keuze van
Nederland. Sarah had er niet alleen een biologisch broertje bij, ook
de kinderen extra gevoed door vader, hij sloeg hen. Uiteindelijk vlucht
een broertje dat als vondeling door zusters werd verzorgd en een
één kind naar moeder. Maar als Sarah en een collega bij vader op huis-
zusje dat als doodzieke baby was afgegeven bij het ziekenhuis. ‘Mijn
bezoek gaan, lijkt alles normaal. Vader en de twee gebleven kinderen
ouders voedden ons hetzelfde op en gaven ons de ruimte die we nodig
zeggen dat er niets aan de hand is: ‘Ja, er wordt weleens geslagen,
hadden,’ zegt Sarah. ‘Ze hebben het heel erg goed gedaan, want ik zie
maar dat doen alle vaders toch?’
en voel absoluut geen verschil tussen mijn biologische broertje en mijn
Wat moet je dan als bezorgde onderzoeker? Je bespreekt het altijd
geadopteerde broertje en zusje.’
met collega’s en andere betrokken instanties, zoals de huisarts en de
Wat Sarah en Annemarie gemeen hebben, is hun interesse in andere
school. Je bent er voor het kind en probeert het onveilige opvoed
culturen en de werking van het brein. Als ze op huisbezoek gaan tonen ze
systeem te stabiliseren en veiliger te krijgen. Hierbij hoop je dat ouders
respect door ‘fatsoenlijk’ gekleed te gaan en door hardop te denken. Ze
vrijwillig hulpverlening zoeken en accepteren. Wanneer dit niet lukt
vragen of ze hun schoenen uit moeten doen, maar ook waarom iemand
kun je onder andere besluiten de Raad voor de Kinderbescherming in te
schrikt of wat iemand boos maakt. ‘Blijven zulke vragen in de lucht
schakelen.
thuis bij sarah de vos
26
sarah de vos
27
thuis bij annemarie de vries
28
Even aankloppen
Pedagogische onmacht
Een casus kan ook anders uitpakken dan je verwacht. Zoals die keer dat
Door haar sociologenbril ziet Annemarie de maatschappelijke normen
Annemarie met werkbegeleider Tinka een Grieks gezin bezocht. Tinka
van wat toelaatbaar is veranderen. Wat is een goede opvoeding, waar
Kreuze werkt nieuwe medewerkers in en bereidt casussen met hen voor.
mag de overheid zich mee bemoeien, wanneer zijn ouders pedagogisch
Zo ook deze. De Griekse vader zou intimiderend en bedreigend zijn,
onmachtig en wanneer doen ze het goed genoeg? Achter de voordeur
een ontembaar beest, zo stelde Annemarie zich voor. Na het bezoek zei
ziet ze wat de vraagstukken voor een gezin betekenen. ‘Die veranderen-
ze tegen Tinka: ‘Ik zou willen dat mijn vader ook maar een beetje was
de normen, de verschillende culturen en mijn eigen bagage maken mijn
geweest wat deze man is. Zo liefdevol, zo betrokken.’
werk wel eens ingewikkeld,’ zegt Annemarie. ‘Maar ik zou niets liever
De buren hadden heftige ruzies gehoord. Maar, zo zeiden vader, moeder
willen.’ Sarah ziet het brein als een puzzeltje. Bezoekt ze een moeder
en de drie kinderen: ‘Bij ons gaat alles op luide toon, als we dis-
vol blauwe plekken, dan vraagt ze zich ook af wat er omgaat in het
cussiëren, als we lachen. We zijn Grieks, we zijn temperamentvol.
hoofd van haar jonge kindje. Een driejarig kind dat heeft gezien hoe
En onze deuren staan altijd open.’ De ruzie die de buren hoorden was
haar moeder in elkaar geslagen werd, en wanneer de bel gaat roept:
er een tussen vader en zijn vijftienjarige dochter. Haar vriendje had het
‘Mama, niet opendoen.’ Een zorgelijke, omgedraaide wereld, vindt
uitgemaakt, twee maanden lang zat vader ’s nachts met dochter aan de
Sarah: ‘Elk kind verdient een veilig thuis met gelijke kansen en moet
keukentafel, ze was ontroostbaar.
niet het gevoel krijgen zijn of haar ouders te moeten beschermen.’ De
Toen ze zei dat de jongen weer haar vriendje was, schoot vader uit
meeste ouders die de onderzoekers van Veilig Thuis ontmoeten, doen
zijn slof. ‘Je gunt het me niet,’ schreeuwde zij, en: ‘Ik ga de politie
ontzettend hun best, dat weet Annemarie zeker. ‘Maar soms,’ zegt ze,
bellen.’ Broers en moeder bemoeiden zich ermee. Alsof er een bom
‘kunnen ouders door uiteenlopende redenen of oorzaken niet bieden
was ontploft. Soms lijkt het voor de buren alsof er iets vreselijk mis is.
wat hun kinderen nodig hebben.’
Bepalen wat je zou kunnen doen kan ontzettend moeilijk zijn, meent
Guus de teckel zit onder tafel, hij piept, en Annemarie zegt: ‘Mijn ouders
Annemarie. Sluit je je ogen, bel je de politie of klop je even aan en zeg
zijn ook geen slechte mensen, ze wisten gewoon niet beter. Als er toen
je: ‘Gaat het goed? Ik maak me zorgen.’
een Veilig Thuis was geweest, waren wij als gezin beslist geholpen.’
29
VAN THORLEIF TOT HABIBA Inspiratie en innovatie voor de preventie van radicalisering
Ra d ica l iser ing is e e n van de grote proble me n van d eze tijd . Er is geen e e nduidige oplossing, maar e r zijn wel overa l in Europa me nse n die we r ke n aan het vo o r ko m en en b es tr ijde n e r van. H et Radicalisat ion Awa reness Netwo r k (RAN) bre ngt de ze e e r s te lijns wer ker s, m et a l hun ke nnis e n e r var inge n bij e lkaar. W ie zijn zij, wa t d o en ze e n hoe e r vare n ze het RAN? We s te lle n e r zeve n voor. Tekst: Nina Blanken
Fotografie: Joke Schut
We beginnen met Thorleif Link, politieagent
In RAN-werkgroepen delen ze hun kennis en
in de Deense stad Aarhus. Op een dag in 2012
praktijkervaring en denken ze mee over elkaars
komt er een melding binnen bij het politie-
werk. In totaal zijn er negen werkgroepen,
bureau waar hij dan werkt: er is een zoon
de een gericht op onderwijs, de ander op
vermist. Een tiener die naar de lokale middel-
resocialisatie van terugkeerders, op gevange-
bare school gaat en in een grote islamitische
nis en reclassering, of op het betrekken van
immigrantenwijk net buiten de stad woont.
jongeren, families en gemeenschappen bij het
Link en zijn collega’s ontdekken dat de jongen
voorkomen van radicalisering. Naast plenaire
naar Syrië is vertrokken. Anno 2017 is Link lid
bijeenkomsten, die door heel Europa worden
van het RAN. Maar als de jongen in Aarhus als
georganiseerd, heeft elke werkgroep ook zijn
vermist wordt opgegeven, is global terrorism
eigen bijeenkomsten. RadarEurope heeft in
nog compleet nieuw voor de Deense agent.
opdracht van de Europese Commissie het RAN Center of Excellence (CoE) opgezet. Het kennis-
Europees netwerk
centrum zorgt niet alleen voor de uitwisseling
Het RAN (opgericht in 2012) brengt agent
tussen eerstelijnswerkers, maar doet ook
Link in contact met eerstelijnswerkers uit heel
beleidsaanbevelingen, ondersteunt lidstaten
Europa. Politieagenten en gevangenisbewaar-
en voedt onderzoek naar radicalisering.
ders, maar ook bijvoorbeeld leraren, jongerenwerkers, vertegenwoordigers van plaatselijke
Het gebeurt op straat
autoriteiten en hulpverleners. Allemaal werken
Thorleif Link en de zes andere geïnterviewden
ze met mensen die geradicaliseerd zijn of
zijn blij met het RAN. Radicalisering is een
mensen die kwetsbaar zijn voor radicalisering.
complex probleem waarvoor geen eenduidige
30
Thorleif Link
Veszna Wessenauer Jessika Soors
Hannah Abdule
oplossing is. Een probleem dat niet stopt bij
de met 28 op 42.000 inwoners een van de
Jihadisten kom je in Hongarije niet zo snel
de landsgrens, maar dat wel op lokaal niveau
Belgische hofleveranciers van Syriëgangers.
tegen. Het probleem van Hongarije is volgens
moet worden aangepakt. Het is een probleem
Sinds de zomer van 2014 is er niemand
Wessenauer het rechtsextremisme van parami-
waar vaak in de eigen regio nog maar weinig
meer naar Syrië vertrokken, en dat terwijl
litaire groeperingen: ‘Maar wijs je de overheid
mensen in zijn gespecialiseerd.
er internationaal gezien nog een piek was
daarop, dan word je beschouwd als vijandige
Tijdens de RAN-bijeenkomsten ontmoeten de
in 2015. Wat overigens niet betekent dat er
oppositie, dus daar zijn we maar mee gestopt.’
eerstelijnswerkers gelijkgezinden en horen ze
geen spanningen meer zijn in Vilvoorde zelf.
Met haar collega’s van Political Capital, een
hoe er elders in Europa wordt omgegaan met
onderzoeks- en consultancyinstituut, doet
radicalisering, terugkeerders en resociali-
ze onder andere onderzoek naar politieke
satie. Een agent ontmoet niet alleen andere agenten, ook docenten, sociaal werkers en communicatiedeskundigen. Volgens de Vlaamse Jessika Soors is dat laatste, het bij elkaar brengen en laten samenwerken van
participatie van jongeren, onderwijs en
Een probleem dat niet stopt bij de landsgrens, maar dat wel op lokaal niveau moet worden aangepakt.
verschillende autoriteiten ontzettend
mensenrechten. Bevlogen vertelt ze over de verschillende educatieve projecten waaraan ze werkt. Met toolkits bieden ze docenten en andere geïnteresseerden bijvoorbeeld een manier om rationele gesprekken te voeren
belangrijk bij de voorkoming en bestrijding
met rechtsextremisten. Want hoe reageer
van radicalisering. De andere geïnterviewden
In Vilvoorde richt het beleid zich op preventie
je als iemand zegt: ‘Alle Roma zijn misdadi-
zijn het allemaal met Soors eens. De mul-
en bewustwording, op het versterken van
gers, het zit in hun bloed’? Via het RAN deelt
ti-agency structuur, zo menen ze, zit in het
gezinsstructuren en het begeleiden van terug-
Wessenauer niet alleen haar kennis over
DNA van het RAN. De verschillende autoritei-
keerders. ‘Ik ben ervan overtuigd,’ zegt Soors,
educatie en communicatie. Ze onderzoekt
ten moeten elkaar kennen en weten wie welke
‘dat we op lokaal niveau met praktijkmensen
bijvoorbeeld ook met een Duitse ‘collega’ wat
rol en taken heeft.
het verschil kunnen maken. Het gebeurt niet
de overeenkomsten zijn tussen jihadisme en
Jessika Soors is diensthoofd deradicalisering
aan de beleidstafel, het gebeurt op straat.’
rechtsextremisme.
zitter van een van de werkgroepen van het
Educatie
De jongste van de zeven geïnterviewden is
RAN. Toen zij in 2013 begon met haar werk als
De Hongaarse Veszna Wessenauer zou je het
Hannah Abdule. In haar dagelijks werk als com-
diensthoofd deradicalisering was Vilvoor-
buitenbeentje van de groep kunnen noemen.
municatiemedewerker bij het Department for
in de Belgische stad Vilvoorde en vicevoor-
31
Education (Verenigd Koninkrijk) heeft ze niet
vind het fantastisch wat het RAN doet,’ zegt
direct te maken met (de)radicalisering. Toch
Abdule, ‘het geeft jonge mensen zoals ik een
is ze Young Ambassador voor het RAN. Voordat
stem en investeert hierin. Ik hoor met welke
Abdule bij het DfE werkte, was ze docent
problemen andere landen worstelen en hoe
religie. Het viel haar toen op dat veel leerlin-
we in het Verenigd Koninkrijk hiervan kunnen
gen niet deelnamen aan gesprekken over
leren. Het RAN is een eenheidsfront dat de
taboeonderwerpen, zoals polarisatie en radica-
inspanningen van Europese landen verenigt.’
lisering. Of omdat ze niet wisten wat ze moesten vinden, of omdat ze er extreme opvattingen op
Het Aarhusmodel
nahielden. De meeste leerlingen, zo ontdekte
Vraag je de zeven geïnterviewden hoe zij
Abdule, begrepen niet eens de totstandkoming
omgaan met radicalisering, terugkeerders en
van hun eigen mening. Om hen te leren hoe ze
resocialisatie, dan komen een aantal woorden
een goede, geïnformeerde afweging maken, gaf
telkens terug: preventie, een alternatief
de docent religie lessen speak your mind.
bieden, mensen het gevoel geven erbij te
Leerlingen discussieerden tijdens de lessen
horen, familiebanden versterken, educatie,
over topics als ‘geweld moet in sommige
begeleiding en vertrouwen. Het zijn termen
gevallen worden toegestaan’ en ‘in Engeland
die meer neigen naar een zachte dan naar een
moet iedereen Engels spreken’. Het mooie
harde aanpak van het probleem.
Habiba Ali
hieraan, vindt Abdule, is dat kinderen het leuk vinden om iemand tegen te spreken. Niets
In 2012, het jaar van de zoon die uit Aarhus
bleef onbetwist. Abdule stopte met lesgeven
verdween, reageerden de meeste Europese
om meer en beter te kunnen bijdragen aan
landen nog hard op het probleem. Paspoor-
het tegengaan van radicalisering. Als docent
ten werden afgepakt, moskeeën gesloten en
vond ze dat moeilijk. Ze moest een vertrou-
keerde een jihadist terug, dan moest die geen
wensband opbouwen met haar leerlingen als
warm welkom verwachten. Het Deense Aarhus
ze hun hulp wilde bij het deradicaliseren van een
verkoos een zachtere aanpak. Naast repressie
klasgenoot. Maar dat vertrouwen zou verdwij-
investeerde de Deense politie ook al vroeg in
nen zodra ze een leerling die radicaliseerde
resocialisatie: burgers van Denemarken die naar Syrië waren vertrokken, zeker moeders en kinderen, kregen hulp aangeboden bij het zoeken naar een woning, het terugkeren naar
‘RAN geeft jonge mensen zoals ik een stem en investeert hierin.’
Onni Sarvela
school en het vinden van werk. De aanpak van de Deense politie werd bekend als het ‘Aarhusmodel’. Reageer je hard op jonge, geradicaliseerde moslims, dan zullen ze alleen maar bozer en gevaarlijker worden, zo zeiden
zou aangeven. ‘Ik kom uit een moslimgemeen-
Link en zijn collega’s. Hen helpen is de enige
schap, waar ik gezinnen heb zien lijden omdat
manier om ze in het oog te houden en de
hun kinderen zijn geradicaliseerd,’ vertelt
vrede in de stad te bewaren.
Abdule. ‘Wat ik ook zie, is hoe sterk het rechtsextremisme de media, het Witte Huis
Habiba ontmoette Thorleif
en de straat beïnvloedt.’ Er zijn straten waar
Een van de andere geïnterviewden, Habiba Ali
ze als moslima liever niet loopt: ‘It’s scary to
uit Finland, reageert enthousiast als ze hoort
feel scared of where you live.’Overheden, denkt
dat we Thorleif Link ook hebben gesproken
Abdule, zouden meer onderzoek moeten doen
voor dit verhaal. Ali ontmoette de Deense
naar rechtsextremisme. Ze moeten volgens
agent voor het eerst op een plenaire RAN-
de jonge Engelse een balans vinden voor het
bijeenkomst en dacht: van die agent moeten
oplossen van radicalisering, zonder zich
we er meer hebben. Ze bewondert zijn open
specifiek te richten op bepaalde groepen. ‘Ik
en respectvolle houding naar mensen die
32
Carina Rennermalm
4642
Opgericht in
261
2012
RAN Werkgroepen
deelnemers tot nu toe
Onni Sarvela & Habiba Ali
Events
Communication & Narratives
Carina Rennermalm
Education
130 113 188
EXIT 52
Thorleif Link 153 Jessika Soors Hannah Abdule
77
Youth, Families & Communities
53 37
Local authorities
445
68
530 312 393 234
251
58
Deelnemers uit niet-EU-staten
Prison & Probation
Veszna Wessenauer 65
301
Deelnemers die werken voor EU-organisaties
116
23
65
67
53
Remembrance of Victims of Terrorism
57
198
90
Police & Law Enforcement
105
241 91
Health & Social Care
Legenda #
29
32
Steering Committees
Aantal deelnemers en hun land van herkomst Namen en herkomst practitioners
anders zijn dan hij. Zo won hij als agent bij-
dat hij daadwerkelijk vertrok. Jamal woonde
Jamal over de streep, hij ging in op Links
voorbeeld het vertrouwen van de Somalische
in een huis met andere geradicaliseerde
aanbod om te komen praten. Jamal kreeg een
gemeenschap in Aarhus, dat was nog geen en-
moslims en bereidde zich voor op zijn vertrek.
mentor, leerde zijn stad opnieuw kennen en
kele agent gelukt. Ook in Denemarken is Links
Toen hij bijna klaar was om te gaan, kreeg hij
na twee jaar zei hij: ‘Ik ben een Deen.’
aanpak zacht te noemen, maar voor hem, zo
een telefoontje van Link. Jamal vervloekte de
zegt hij ook zelf, werkt het. Als voorbeeld
agent en wilde ophangen, maar Link deed iets
noemt Link het verhaal van Jamal1. Een jonge-
wat Jamal niet had verwacht: hij verontschul-
man die, net als de jongen met wie dit verhaal
digde zich en bood hulp aan. Een politieman
begon, naar Syrië wilde reizen. Link voorkwam
die zijn verantwoordelijkheid neemt, het trok
33
1 Toen de journalist Thorleif Link om een voorbeeld vroeg, tipte hij een Amerikaanse podcast: ‘How A Danish Town Helped Young Muslims Turn Away From ISIS’. Een luistertip, voor wie geïnteresseerd is in de lange versie van het verhaal van de jongen die vertrok, het Aarhusmodel en Jamal, de man die bleef.
DIT IS WAT WE DOEN Herkent u deze vrouw? Heus, u heeft haar gezien in dit magazine... Juist, op de cover! Vanaf de rug gezien, zittend op een bankje in het winkelcentrum in de Utrechtse wijk Overvecht. Bij de viskraam om precies te zijn, zoals in het verhaal over het Buurtteam (pag. 8) te lezen is, daar waar iedereen elkaar ontmoet, waar hulp wordt aangeboden en gevraagd. Of gewoon de dagelijkse beslommeringen worden besproken. Waarom we het gezicht van deze dame tonen? Omdat dit is wat Radar doet. We zien mensen zoals ze zijn. We willen hen helpen, inspireren, opleiden, samenbrengen en tegelijkertijd op onze beurt weer van hen leren. We willen hen raken, net zoals zij ons raken met hun vraagstukken of problemen. Dat doen we al sinds 1 december 1990, de dag waarop Stichting Radar in een BV verandert en het gedachtegoed van oprichters Thomas Hofmans en Gejo Duinkerken wordt aangescherpt. We citeren uit de doelstelling van toen: ‘Het initiëren en implementeren van nieuw beleid in arbeidsorganisaties, zowel in de profit- als in de non profit sector’. Hetgeen gebeurde door middel van het op gang brengen van leerprocessen, communicatie en dergelijke. Er komt ook een allereerste kantoor, aan het Frederiksplein in Amsterdam. Al na zeven jaar groeien we uit ons jasje en dus start de zoektocht naar een nieuw onderkomen, die eindigt in een monumentaal pand op de Amsterdamse Veemarkt. We hopen dat we in de toekomst alleen maar mogen blijven groeien, op alle mogelijke manieren. Zodat er meer mensen en organisaties een plek krijgen, letterlijk of figuurlijk, waar ze de meest optimale versie van zichzelf kunnen zijn. Waar ze elkaar verder kunnen brengen. Waar ze samen meer impact hebben. Zo’n plek als het bankje bij de viskraam in het Overvechtse winkelcentrum bijvoorbeeld.
34
RADARMAGAZINE #samenmeerimpact RadarGroep Veemarkt 83 1019 DB Amsterdam 020 463 5050