SPORT & SAMENLEVING
"Verhalen van een stad op weg naar de Olympics"
The Sochi Project Een gebied met aanslagen, moordpartijen en armoede aan de ene kant van de bergen en een stad in voorbereiding op een Olympisch toernooi aan de andere kant. We hebben het over Sochi. Journalisten Arnold van Bruggen en Rob Hornstra vonden de contrasten in dit gebied aan de Zwarte Zee zo fascinerend dat zij in 2009 startten met The Sochi Project. Hiermee willen zij in aanloop naar de Spelen laten zien wat een groot evenement als de OS kan losmaken in een gebied.
Sochi. In deze Russische stad in het zuidwesten van Rusland, nabij het Kaukasusgebergte, vinden in 2014 de Olympische Winterspelen plaats. De afgelopen jaren, maar ook de komende jaren zullen journalisten Arnold van Bruggen en Rob Hornstra de streek regelmatig bezoeken en hun ervaringen vastleggen. Op de website www.thesochiproject.org delen ze hun foto's, films en verhalen. Een uitdagend project. Maar hoe zijn ze ooit begonnen? Van Bruggen, die dit interview alleen doet ("Rob is erg druk."), vindt het een logische
w w w. m e e r d a n s p o r t . n l
SPORT & SAMENLEVING Tekst: Lars van Soest Beeld: Rob Hornstra INSTITUTE
vraag. Sochi mag dan voor het grote publiek een onbekend gebied zijn, hij en Hornstra kenden het al. Ze zijn er ooit een keer op reis geweest en Hornstra heeft twee fotoboeken (Communism & Cowgirls en 101 Billionaires, red.) over Rusland gemaakt. Geen winterstad "Toen we hoorden dat de Winterspelen in 2014 in Sochi zouden worden gehouden, keken we raar op", zegt Van Bruggen. "We zagen meteen twee knelpunten. Sochi is namelijk helemaal geen winterstad; er heerst een subtropisch klimaat. Russen komen er al decennialang om te genieten van zon en zee."
gaan veranderen in het gebied. Daar zouden we prachtige verhalen over kunnen maken." De twee zijn bewust vijf jaar v贸贸r de spelen begonnen met het project. "Dit stelt ons in staat om langdurige contacten op te bouwen 茅n te onderhouden. Dit houdt in dat we ons echt kunnen onderdompelen in de situatie in het gebied. Daardoor kunnen we ook met meer besef en begrip verhalen optekenen en dieper op de stof ingaan. Per jaar gaan we twee maanden naar Sochi. Elke keer als we heen gaan denken we weer: wat zal er nu weer veranderd zijn?"
Verdeeldheid Tot dusver zijn Van Bruggen en Hornstra al veel boeiende zaken tegenkomen. Zo merkten ze dat er onder de bijna 350.000 koppige bevolking van de stad grote verdeeldheid heerst over de Spelen. "Natuurlijk zijn de bewoners trots dat een van de grootste sportevenementen van de wereld naar hun stad komt, maar zijn ze ook een beetje bevreesd. Ze zijn bang dat met het opzetten van alle benodigde infrastructuur, denk aan treinlijnen, snelwegen, havens, hotels en vliegvelden, de natuur onherstelbare schade zal oplopen. De inwoners van Sochi zijn echte natuurliefhebbers. Veel mensen trekken nog regelma-
Daarnaast is het contrast met de naastgelegen gebieden erg groot, meent Van Bruggen. "Sochi is redelijk welvarend, maar het grenst aan allerlei republiekjes waar nog veel armoede heerst. Veel mensen hebben daar zelfs geen water en gas." Ondanks dit alles kreeg Sochi de Winterspelen toch toegewezen. Van Bruggen: "Dat heeft natuurlijk alles te maken met het grote geld dat premier Vladimir Poetin heeft toegezegd vrij te maken. Sochi is zijn lievelingsstad en hij heeft beloofd miljarden er tegen aan te smijten." Onderdompelen Al deze fascinerende feiten deden Van Bruggen en Hornstra er toe besluiten om in 2009 te beginnen met The Sochi Project. "We zagen meteen in dat er door de Spelen veel zou
Nederland en de Spelen van 2028 De Nederlandse regering hoopt dat Nederland in 2028 de Olympische Spelen mag organiseren. Zal er in Nederland dan net zo veel veranderen als in Rusland? "Nee, dat denk ik niet", zegt Van Bruggen. "Hier staan veel van de benodigde faciliteiten al. Het is voor ons makkelijker, omdat we dingen in het al bestaande landschap kunnen inpassen. Voor ons zal het ook veel minder trots
w w w. m e e r d a n s p o r t . n l
met zich meebrengen. In Rusland is het puur een prestigezaak dat het land de Spelen heeft weten binnen te halen. Je ziet echt een opleving van het nationalisme. Dat zul je, als het ooit zover komt, hier veel minder hebben." Om op de binnen te halen Spelen succes te boeken is men in Nederland al druk bezig met
het ontwikkelen van de top- en breedtesport. In Rusland is dat anders. "In Vancouver heeft de Russische ploeg in 2010 slechter gepresteerd dan ooit tevoren. Er wordt daarom nu heel veel geld uitgegeven aan de topsport, zodat de teams in eigen land geen modderfiguur zullen slaan. Naar de breedtesport wordt echter amper omgekeken."
SPORT & SAMENLEVING
The Sochi Project tig de Kaukasus in. Daar hebben ze een berghutje en logeren ze soms." Reputatie als zomerstad Aan de andere kant is de bevolking van Sochi ook bang dat de stad zijn reputatie als zomerstad kwijt zal raken door de Spelen. "Natuurlijk bieden de Olympische Spelen kansen voor hotels, maar die zitten daar eigenlijk helemaal niet op te wachten. De eigenaren willen niet voor twee weken het roer omgooien en omschakelen naar een winterstad. Ook hoeven ze het internationale toerisme, dat na afloop onherroepelijk op gang zal komen, eigenlijk niet. In de zomer zit het al vol met Russen en dat vinden ze prima zo." Arm en rijk Iets anders dat Van Bruggen steeds weer opvalt, zijn de eerder genoemde tegenstellingen tussen arm en rijk in de regio. Die contrasten werden tijdens een van de reizen van Van Bruggen en Hornstra het mooist gesymboliseerd door een oud houten hutje dat op nog geen twintig meter van een in aanbouw zijnd stadion stond. "Daar woonde een boertje met zijn gezin en zijn oma, zonder water en stroom. Echt nog negentiendeeeuws. Dat huisje zal ongetwijfeld gesloopt worden.Gelukkig wordt er voor die mensen wel wat geregeld. Dat kan ook niet anders met alle internationale aandacht die de Spelen met zich meebrengen." Aanslagen Van Bruggen is voor een ding echter wel bevreesd: aanslagen. "In nabijgelegen republieken huizen islamitische groeperingen. Die plegen in Rusland regelmatig aanslagen.
Ik denk ook echt dat ze tijdens de Spelen pogingen zullen ondernemen. Verschillende bewegingen hebben dat ook al aangekondigd. De Russische regering trekt veel geld uit om het tegen te gaan, maar het blijft een lastig verhaal. De treinlijn vanuit Sochi richting de bergen is dertig kilometer lang. Zie dat maar eens helemaal te beveiligen." Geen nut Na de Spelen staat Sochi vol met nieuwe stadions en infrastructuur. Van Bruggen weet niet of al die gebouwen en wegen na afloop allemaal nog van nut zijn. "Dat skigebied dat uit de grond gestampt is, is veel te klein. Daar zal niemand speciaal voor naar Sochi komen. De megadure dertig kilometer lange treinbaan heeft dus eigenlijk ook geen nut. Het schaatsstadion zal na afloop omgebouwd worden tot een voetbalstadion voor het WK in 2018 en het ijshockeystadion wordt een congrescentrum. De overige stadions worden gedemonteerd en elders in het land weer opgebouwd, maar uiteindelijk zal het zich allemaal niet terugbetalen, denk ik."
Voor het project zijn Arnold van Bruggen en Rob Hornstra afhankelijk van donaties. "The Sochi Project is een uniek, diepgravend en daarom kostbaar project", zegt Van Bruggen. "Een project van zo’n grote schaal kan door Nederlandse kranten en tijdschriften niet worden gemaakt en bekostigd. Wij vinden het belangrijk dat er toch onafhankelijke, documentaire journalistiek blijft bestaan. Daarom doen wij het zelf. Mensen kunnen zelf een steentje bijdragen door via onze website donateur te worden." Kijk voor meer informatie op www.thesochiproject.org.
Krankzinnig En dat vindt Van Bruggen van eigenlijk elke uitvoering van een Olympisch toernooi. "Het is eigenlijk op het krankzinnige af hoeveel geld er steeds weer wordt uitgegeven voor het opzetten van zo'n evenement. De gevolgen zijn ook vaak te ingrijpend. Mensen moeten hun huizen uit voor faciliteiten die na een toernooi leeg blijven staan. Dat vind ik onbegrijpelijk Ik ben er daarom voorstander van om de Olympische Spelen op vaste plekken te organiseren. Al begrijp ik best dat nationale en economische belangen prevaleren."
w w w. m e e r d a n s p o r t . n l