Sayı 12 - Aydınlatma Master Planları - PLD Türkiye by PLD Türkiye

| ALMANCA | ‹NG‹L‹ZCE | Ç‹NCE | TÜRKÇE

PROFESSIONAL

LIGHTING

DESIGN

TÜRK‹YE

Mimari Aydınlatma Tasarımı Dergisi

TEMA Aydınlatma Master Planları 2008 Y›l›n›n Avrupa Baﬂkenti Liverpool Ayd›nlatma Konsepti Stuttgart Ayd›nlatma Master Planlar›n›n Geliﬂtirilmesi ‹stanbul ‹çin Kent Ayd›nlatmas› Kentsel Ayd›nlatma Stratejisinin Ekonomik Faydas› Master Planlar ve Ayd›nlatma Tasar›m› Trendlerinin Nedenleri

GÖRÜŞ Şehir Planlaması İçin Aydınlatma Kentlerde Aydınlatma Kullanımı

GÜNCEL Lizbon II. Uluslararası Bianeli Lüdenscheid LichtRouten 2006 Etkinliği

PROJELER 100.Yılında Paris Metrosu Khalifa Sport City, Katar Beyoğlu Colin’s Mağazası Ağustos Reklam Ajansı, İstanbul

IŞIK SANATI Sosyal Işık - Plastik ve Kent Alanı: Mischa Kuball

Avrupa Ayd›nlatma Tasar›mc›lar› Derneği (ELDA+) Resmi Dergisidir.

Sevgili Okuyucular! Ayd›nlatma master planlar› konusu, ayd›nlatma tasar›mc›s›n›n ve böylece ayd›nlatma tasar›m› uzman›n›n önemini göstermek için bir yazg›d›r. Master plan› üzerine konufluyorsak, flehrin de üzerinde olan bir yap›y› kastediyoruzdur. Her flehrin, gerekli mesleki deneyimine sahip sorumlu bir uzman taraf›ndan yönetilen bir flehir planlama departman› vard›r. Buradaki uzman bir tasar›mc›d›r, ancak yüksek inflaat mühendisi veya yol inflaat› üzerine ihtisas yapm›fl bir mühendis değildir. Böyle düflünüldüğünde, flehrin ›fl›k ile flekillendirilmesinin bir tasar›mc›ya devredilmesi gerekir ve elektronik mühendisine veya elektro planlamac›s›na sorumluluk verilmesi sözkonusu dahi olamaz. fiehirlerin suni ›fl›k ile flekillendirilmesi konusu astronomlara hiç mi hiç sorulmamal›d›r. Normlar dahi alanlar›na girmez. Kent planlamac›lar› da sonuç olarak aç›kça evren ve evrenin oluflumu konusunda spekülasyonlar yapmamaktad›r. Buradaki düflünceyi takip edilebilir ve neredeyse doğal olarak karfl›lanacak flekilde çizmeye çal›flt›ğ›m durum, maalesef henüz normal bir durum değil. Ancak belli bir süredir flehirlerin, kentsel alanda ayd›nlatma tasar›m›n›n önemini gördüklerini gösteren iflaretler var. Bu flehirler, merkezlerinin ayd›nlat›lmas›n›n yeniden tasarlanmas› için ayd›nlatma tasar›mc›lar›n› görevlendirmekteler. Art›k mevcut ayd›nlatma tasar›m› konseptlerinin kamusal alanda en uç ayr›nt›s›na kadar ifle yaramad›ğ› aç›kça anlafl›lm›flt›r. Tabiki, modern toplumsal yaflam›n gün içinde ve gece kullan›m aflamalar›n›n, bu yaflam›n bir sonucu olarak ortaya ç›kt›ğ› söylenebilir. Fark etmez, çünkü her iki sebep de ayn› sonucu doğurur. Eğer flehirlerimizi yeniden flekillendirmek istiyorsak, bunlar› yeni konseptler ve yeni fikirlere dayanarak yapmal›y›z. fiehirler art›k planlama departmanlar›nda ayd›nlatma koordinatörleri ve uzmanlar› istihdam ediyorlar. Bu kiflilerin görevi, ›fl›k için yeni master planlar› gelifltirmek, ayd›nlatma konseptlerini oluflturmak, konseptin uygulamalar›n› koordine etmek ve uygulama sonras›nda bak›mlar›n da doğru yap›ld›ğ›ndan emin olmak. Ifl›k master planlar› pazar› Avrupa’da son derece dinamik. Asya, ekonomik büyüme süreci içinde modern ayd›nlatma konseptlerini zaten kullan›yor. Sadece Amerika k›tas› kamusal alanlarda koordineli konseptlerin gelifltirmesi aç›s›ndan geride kal›yor. Asl›nda bugünkü durum sadece olgunlaflm›fl değil, ayr›ca çok da elveriflli. Yeni, enerji tasarrufu sağlayan teknik çözümler tüm belediyeleri değiflime teflvik ediyor. Yeni ›fl›k çözümlerine hiç flüphesiz yat›r›m yap›l›yor. Ayd›nlatma sektörü için d›fl alan ayd›nlatmas›, gelecekteki 20 y›l›n en büyük büyüme faktörü olacak. Bu nedenle, PLD’nin bu say›s›nda kent ayd›nlatma tasar›m› için sadece örnekler vermiyoruz, ayr›ca kamusal alanlarda ›fl›ğ›n gelecekteki tasar›m elemanlar› hakk›nda en yeni bilgileri sizlerle paylafl›yoruz. Daha önce, geleceğin tasar›m trendlerinin hangileri olacağ› ve bu trendlerin hangi tarihsel temeller üzerine infla edildiği konusu bu kadar ayr›nt›l› çal›fl›lmam›fl ve yaz›lmam›flt›. Aram›zdaki ekonomistlere ayr›ca, ayd›nlatma tasar›m›na yap›lan yat›r›m iliflkisi ile ilgili olgular› ve bunlarla bağlant›l› finansal kaynaklar›n kente geri dönüflünü anlat›yoruz. Bu say›y› seveceksiniz!

Joachim Ritter Professional Lighting Design Editörü

İÇİNDEKİLER

Master planları Metin: Joachim Ritter

KAPAK Geleceğe Doğru... Almanya’n›n Stuttgart flehrinin ayd›nlatma master plan›n›n gelifltirilmesi. Ayd›nlatma Planlamas›: licht I raum I stadt- planung, Uwe Knaapschneider TEMA Paradise Street Ayd›nlatma Konsepti 32 Stuttgart Ayd›nlatma Master Plan› 40 ‹stanbul Kent Ayd›nlatmas› 48 Liverpool Ayd›nlatma Stratejisi 50 Master Planlar›-Durum Değerlendirmesi 56 PROJE Paris Metrosu 64 Khalifa Sport City, Katar 66 Beyoğlu Colin’s Mağazas› 68 Ağustos Reklam Ajans›, ‹stanbul 70 GörüFI fiehir Planlamas› ‹çin Ayd›nlatma 55 Kentlerde Ayd›nlatma Kullan›m› 62 IFIIk SanatI Mischa Kuball 72 D‹ĞER Temel Ayd›nlatma Bilgisi Ürün Tan›t›m› 75 77

‹nsan ve çevre için iyi ›fl›ğ›n önemi, mimarl›k uzmanlar›n›n dünyas›nda sorgulanm›yor. Ancak kalite tan›mlar›na gelince, z›t durumlar görülebiliyor. Gerçek flu ki, günümüzde kamusal alanlar, büyük flehirlerdeki durum hariç, gece saatlerinde kullan›lm›yor ve bu alanlara serbest zamanlarda uzaktan bak›ld›ğ›nda, görsel bir çekicilik sergilemiyorlar. Bir diğer gerçek ise, eski al›fl›lm›fl ayd›nlatma konseptleri, ne ticareti ve gastronomiyi teflvik ediyor, ne de güvenlik talebini (trafik ve suç iflleme) ve duygular›m›z› tatmin ediyor… Bir baflka gerçek de, modern ayd›nlatma konseptlerinin çok baflar›l› olmas› fakat doğru bir flekilde koordine edilememesi ve uzmanca uygulanmamas›.

Aydınlatma master planı Stuttgart/Almanya Ayd›nlatma Planlamas›: licht|raum|stadt-planung, Uwe Knappschneider, Mühendis

Frans›z Lyon gibi ünlü öncüler, ›fl›ğ›n planl› olarak ve öne ç›kacak flekilde uygulanmas› ile nas›l bir flehrin imaj›n›n olumlu olarak iyilefltirilebileceğini tüm dünyaya sergilediler. Ifl›k master planlar›na göre flekillendirilen kentsel alanlar, gece ile birlikte aç›k, anlafl›labilir yap›lara ve güvenilir kamusal bölgelere sahip, çekici etkinlik alanlar› olarak kendilerini gösteriyorlar. Kentsel ayd›nlatma tasar›m›n›n birçok etkileyici örneğ inden ilham alan Stuttgart’›n idari makamlar› da kapsaml› bir ayd›nlatma planlamas› için karar ald›.

Geliştirme alanı Paradise Street için aydınlatma konsepti Şehir ışığı ekonomik etkiler yaratıyor Son on y›l içinde ‹ngiltere’nin kent ayd›nlatma stratejisi konsepti hareket kazand›. Doğuﬂtan tasarrufa zorlanan idari makamlar, kamusal ayd›nlatmaya olan yat›r›mlar›n, kent yenilemesi çerçevesinde ve ticaretin ve turizmin geliﬂtirilmesi için önemli bir araç olduğunu art›k anlad›lar.

Ayd›nlatma Tasar›m›: BDP Lighting Metin: Laura Bayliss, Chris Lowe, Kai Becker

Liverpool’un hassas bölgeleri ile çevrili genifl bir arazisinden flu s›ralar yepyeni bir semt doğuyor. Yap› planlar›na göre konutlar, otel tesisleri, ticaret ve serbest zaman aktivitelerine yönelik kullan›m alanlar› öngörülüyor. Bu boyutta bir kentsel yap› giriflimi, kent planlamac›lar›, mimarlar ve de ayd›nlatma uzmanlar› için ideal bir uygulama alan›n› teflkil ediyor. Ayd›nlatma tasar›mc›lar›na burada düflen görev, tüm alan›n bağlant›s›n› flehrin mevcut yap›lar› ile sağlamak ve binalar›, sokaklar› ve yaya alanlar›n› heyecan verici flekilde ›fl›kland›rmak.

P L D T Ü R K İ Y E ’ den

Şehir Master Planları, LUCI ve İstanbul Bu say›da flehir master planlar›n› ele alacağ›z. ‹lginç olan; yurtd›fl›ndan konu hakk›nda içeriğin bize ulaflmas› ile ‹stanbul Belediyesi’ne bağl› fiehir Ayd›nlatma Müdürlüğü’nün aktif hale gelmesi haberinin ayn› günlere rastgelmesi. ‹stanbul için yap›lmas› gereken, yap›labilecek bu kadar fley varken; güzel ve bir o kadar da önemli bu flehrin ayd›nlatmas›n›n farkl› birimler aras›nda (Karayollar› Müdürlü ğü, Park Bahçeler Müdürlüğü, ‹stanbul Büyükflehir Belediyesi) bölük pörçük, kaybolmufl olmas› en çok bizi üzüyordu. Geçen y›l kurulmas›na rağmen bu süreyi haz›rl›k dönemi olarak geçiren ve “vekaleten” bak›lan fiehir Ayd›nlatma Müdürlüğü Ocak 2007 itibariyle kendi müdür ve ekibine sahip hale geliyor. Her yeni birim gibi toparlanmas› ve sistematik bir flekilde çal›flmas› zaman alacakt›r, buna flüphe yok. Ancak; müdürlüğün en basit manada koordinasyonu sağlamas› bile ‹stanbul için çok daha doğru fleylerin yap›lacağ› bir dönemin iflaretçisidir. Bölüm; senelerdir birçok farkl› platformda, birçok farkl› ağ›zdan duyduğumuz; “‹stanbul Master Plan›”n› hayata geçirmeye haz›rlan›yor. Belediye ve ›fl›k deyince akla ilk gelen dernek ise “LUCI”. S›kl›kla çal›flmalar› hakk›nda haber yapt›ğ›m›z ve etkinliklerine yer verdiğimiz Lighting Urban Community International (LUCI), dünya üzerinde 60’a yak›n üye flehri olan ve bu flehirlerin bir araya gelerek “›fl›k” ile ilgili deneyimlerini paylaflt›ğ› ve yeni, doğru çözümleri arad›ğ› bir forum. 2002 y›l›nda Lyon’da düzenlenen “Ifl›k festivali” ard›ndan kurulan dernek her geçen gün büyüyor ve her sene yeni organizasyonlar ile etkinliğini art›rmaya çal›fl›yor. Ifl›ğ›n önemini kavram›fl ve onu en iyi flekilde kullanmak için biraraya gelip yeni yollar arayan belediyeler görmek umut verici. Tabii ki, yeni dönem ile birlikte ‹stanbul’un da bu derneğin üyesi s›fat›n› almas› için PLD Türkiye olarak çaba sarf etmeye devam edeceğiz. Baflucu kitab› olma özelliği ile gurur duyduğumuz dergimizin bu say›s›nda Liverpool ve Stuttgart’›n master planlar› ile ilgili tüm ayr›nt›lara ulaflabileceksiniz. Öyle ki; ayd›nlatma tasar›m› yan›nda bu yat›r›m›n ekonomik getirileri ile ilgili de söyleyeceklerimiz var. Joachim Ritter’in “Master planlar› - Durum değerlendirmesi” yaz›s› ile Dr. Gökçen Firdevs Yücel’in “Kentlerde Ayd›nlatma Kullan›m› ve Tasar›m›” ve ‹stanbul Kent Ayd›nlatma konsepti yaz›lar› konu ile ilgili tüm bak›fl aç›lar›n› ortaya koyuyor. Paris metrosunun yeni yüzü, Doha’daki Khalifa Sport City projesi, Beyoğlu’ndaki Colin’s mağazas› ve Ağustos Reklam Ajans›’n›n yeni ofisi ise paylaflt›ğ›m›z diğer projeler… fiu anda elinizde tuttuğunuz PLD Türkiye’nin 12. say›s›. Yani 2 ayda bir yay›nlanan dergimiz bu say›s› ile 2. y›l›n› dolduruyor. ‹kinci yafl›m›z›, 23 fiubat tarihinde ‹stanbul Modern’de kutlayacağ›z. Bekleriz… Bir sonraki say›m›za kadar, ›fl›kla kal›n… Professional Lighting Design Türkiye

GÖRÜNÜM

≥ Ve kazanan... City People Light Award 2006 - Kent İnsanları Işığı Ödülü 2003 y›l›ndan itibaren gerçeklefltirilen bir yar›flman›n dördüncü kez kazananlar› ödüllendirildi. Bu ödül ile amaçlanan, dünya genelinde ayd›nlatma çal›flmalar›n› kent planlamas›, mimari ve tüm kent yaflant›s›n›n merkezi bir unsuru haline getirmek. Philips Lighting ve Lighting Urban Community International Association (LUCI) taraf›ndan birlikte hayata geçirilen ve sadece kal›c› ›fl›k uygulamalar›n› değerlendiren “City People Light” ödülü, LUCI’nin 11 Kas›m 2006 tarihinde gerçeklefltirdiği Shanghai genel toplant›s›nda verildi. Ödülü veren jüride ayd›nlatma tasar›m›, kent ve ›fl›k planlamas› alan›ndan gelen alt› uzman yer ald›. Avusturya’n›n baflkenti Viyana, Avrupa, Asya ve Amerika’dan gelen 16 rakibe karfl› kendisini ispat ederek, Kunstplatz Karlsplatz (Sanat Meydan› Karlsplatz), Reichsbrücke (Reich Köprüsü), Wiener Ringstrasse, Schönbrunn’un önündeki meydan ve Schwarzbergplatz meydan›ndaki ayd›nlatma çözümlerinin sergisi ile jüriyi ikna etti. ‹kinci s›ray› ise nehir kenar›ndaki halka aç›k alanlara uygulanan ›fl›k konseptleri ile Almanya’n›n Leipzig kenti ald›. Üçüncü s›rada tarihi binalar› için haz›rlad›ğ› iddial› ayd›nlatma master plan› ile kendisini sergileyen Meksika flehri San Luis Potosi yer ald›. www.luciassociation.org www.citypeoplelight.com

≥ Sanki bir video klibinde gibi... İtalya’nın Riccione Şehrindeki Sixty Oteli

Fotoğraflar: Yael Pincus

30 yafl›n alt›nda konuklara yönelik bir konsepte göre haz›rlanan Sixty Otelleri’nin ilki kap›lar›n› açt›. Riccione’nin k›y›s›nda, Miss Sixty markas›n›n sahibi ve kurucusu Wichy Hassan ve Studio 63 Architecture + Design, ç›lg›n renkleri ve çarp›c› tasar›m› ile bir video klibinden ç›kt›ğ› hissini uyand›ran otel konseptlerini yaratt›lar. Her odaya benzersiz, kendine özgü bir atmosfer sağlayacak 40 farkl› sanat eseri yaratmak üzere 25 sanatç› davet edildi. Koridorlar kapsaml› bir ayd›nlatma sistemi ile ›fl›kland›r›l›yor. Sürekli değiflen renkler gün içinde ve geceleri farkl› ortamlar ve senaryolar yarat›yor. Otelin çift bina yüzeyinde resimler ve renkler, gün boyu kesintisiz olarak değiflen projeksiyonlar ve ›fl›k aras›nda oyunlar alg›lan›yor. Çoğunlukla gençlerden oluflan konuklara gereken hizmeti vermek için 40 odan›n tümüne web

kameralar› yerlefltirilmifl. Dolay›s›yla mekanlar aras›nda iletiflim hiç kopmuyor ve otelde birlikteliği güçlendiren samimi bir atmosfer yarat›l›yor. Proje Yöneticisi: Studio 63 Architecture + Design, Floransa/‹talya Yönetim: GZ & A Ayd›nlatma tasar›m›: Studio 63 Architecture + Design Lamba üreticisi: Nord Light/Danimarka

GÖRÜNÜM

≥ Durmak ve dinlenmeksizin! Almanya’nın Celle şehrindeki 24 saat açık sanat müzesi Kapsaml› bir yeniden inflaat sürecinden sonra Celle’nin sanat müzesi, yepyeni bir giysi içinde kendisini sergiliyor. Yenileme sürecinin en gözal›c› kapan›fl›n›, ›fl›k geçirgen, e-posta iflareti bask›l› emniyet cam›ndan oluflan ve bina cephesine 70 cm mesafede uygulanan yüzey oluflturuyor. Bu cam›n arkas›nda, çat› ve bina taban› boyunca çift alüminyum ray› üzerine s›ralanm›fl RGB LED’ler yer al›yor. 2006 yaz›nda yap›lan aç›l›fl›ndan beri bina yüzeyi günün karanl›k saatlerinde genelde beyaz olarak arkadan ›fl›kland›r›l›yor. Ayr›ca ayd›nlatma sistemi bir bilgisayar üzerinden kontrol edilerek tüm renk spektrumu içinden oluflan ›fl›k animasyonlar› gerçeklefltirebiliyor. Gün içinde müzenin sergi alanlar› klasik tarzda ifllev görüyor, ancak sanatseverler, geceleri girifl kap›lar› kapand›ğ›nda, sanat› d›flar›dan da seyretme zevkine var›yor. Sadece d›flardan görülebilen ›fl›ksal sanat eserlerinin ve ses uygulamalar›n›n yan›s›ra, özel olarak içerisini göstermek için yap›lan bak›fl noktalar›, bina içindeki ayd›nlat›lm›fl mekanlar› inceleme f›rsat› sunuyor. Mimarlar: Ahrens/Grabenhorst Architekten, Hannover /Almanya Ayd›nlatma planlamas›: Fahlke und Dettmer, Mimaride ›fl›k, Neustadt-Suttorf/Almanya Kullan›lan ürünler: 52 metre düz çizgisel LED duvar ›fl›kl›klar›, RGB LUxeon ile donat›lm›fl (12x k›rm›z›, 12x yeflil, 12x mavi, her biri 1W) her 1.2 metrede, hava flartlar›na karfl› kal›p içinde dökülmüfl IP 67, berrak polikarbonattan kapak, çal›flma gücü 30 W/m

≥ Şemsiyesi kendinden! Avusturya’nın Kufstein şehrinin kale avlusu dev bir zar ile kaplı Avusturya’n›n Tirol kentinin Kufstein kalesi turistler taraf›ndan sevilen bir gezi mekan›. Kötü hava flartlar›nda da çeflitli etkinlikleri gerçeklefltirmek için, gerektiğinde kullanmak üzere aç›l›p kapanabilen bir koruyucu çat› uygulamas› planlanm›fl. Halatlar üzerinde tafl›nan filigran sistem, boyutlar› devasa olan bir flemsiyenin aç›lm›fl hali ile karfl›laflt›r›labilir. fiekli itibariyle tafl›y›c› sistem 52 m çap› ile yat›k bir tekerleği and›r›yor.

Kötü hava koflullar›nda, kalenin tüm avlusu ve Kasemat’lar›n (yer alt› depo ve s›ğ›naklar›) bir k›sm› dört dakika gibi k›sa bir süre içinde 2.000 metre kare büyüklüğünde bir alan› flemsiye gibi kapl›yor. ‹yi havada ise zar, sistemin merkezinde toplan›yor. PTFP dokusundan üretilmifl olan zar UV ›fl›nlar›na dayan›kl› ve %40 oran›nda ›fl›k geçirgenlik özelliğine sahip. Renk değiflim sistemleri farkl› ayd›nlatma durumlar› yaratarak bu senaryonun kumafl çat› yüzeyinde farkl› görsel ortamlar oluflturmas›na meydan veriyor.

Genel planlama: Nikolai Kugel Architekten, Stuttgart Ayd›nlatma planlamas›: Valant Medientechnik, Pasching / Avusturya Kullan›lan ürünler: 15 renk değiﬂtirici, Clay Paky CP 150-E

GÖRÜNÜM

≥ Memluk Sultanı’nın vasiyeti için ışık Kahire’deki Sultan Hassan Camisi Kahire’nin merkezinde bulunan ve tafltan infla edilmifl olan Sultan Hassan Camisi M›s›r’›n en önemli islami yap›lar›ndan biri olarak kabul ediliyor. 1256-1362 y›llar› aras›nda Memluk Sultan› Hassan bin Muhammed bin Qala için infla edilen Medrese-Cami 7900 m2’lik alan› ile dünyadaki en büyük camilerden biri. 155 metre yüksekliği ile dev bir görüntüye sahip. Heybetli ana kiriflleri ve bina yüzeyindeki dikey ç›k›nt›lar› ile etkiliyor. Minarelerinden biri 81,6 metre yüksekliği ile Kahire’nin en yüksek kulelerinden biri olarak biliniyor. Aga Khan Trust of Culture taraf›ndan siparifli verilen ayd›nlatma projesi ile, caminin heybeti, müthifl boyutu ve yap›lar›n›n yüksekliğinin dramatize edilmesi, çok uzaktan görülebilmesi ve Kahire’nin flehir görüntüsünde ön plana ç›kart›lmas› istenmifl. Güçlü projektörler zeminden minareleri ve mozoleyi ayd›nlat›yor. Korkuluklara yerlefltirilen daha küçük projektörler ise minarelerin görsel olarak daha uzun görünmelerini sağl›yor. ‹flveren: The Aga Khan Trust for Culture Proje yönetimi: Christophe Bouleau Ayd›nlatma tekniği projesi: Simon Simon Archtecte-Eclaraigiste Fotoğraf: Matjaz Kacicnik Ayd›nlatma: iGuzzini illuminazione

≥ Işık eğlencesi Londra’da Alnwick Garden fielale, yemek sonras› eğlencesi için sanatsal bir çal›flma oldu. Üç gece için Alnwick Garden’da uygulamaya koyuldu. Grand Cascade (büyük flelale) ‹ngiltere’de türünün en büyük su özelliğine sahip. ‹lki 16 Haziran 2006 tarihinde Dünya Sanat ve Kültür Toplant›s› için gerçeklefltirildi. Northumberland 55 derece Kuzeyde yer al›yor ve Haziran ortalar›nda çok ayd›nl›k gecelere sahip. Buna göre Ayd›nlatma Tasar›mc›s› Simon Corder gerçeklefltirilebilir bir eleman önerisinde bulundu. Öneri k›smen akflam karanl›ğ›nda eğlenceye dayan›yordu. Ayr›ca sadece 30 dakikal›k bir ›fl›k flovu gerçeklefltirmek istiyordu. Asl›nda uygulamac›n›n arad›ğ› buydu, eğlendirmek için baz› ek malzemeye ihtiyaç duyacakt›. Konuklar saat 23:00 gibi ayr›lmadan önce karanl›kta k›sa bir final ile etkinlik gerçeklefltirildi. fielalelerin bulunduğu alanda, akflam yemeğinden sonra iki kiflilik bir gruptan oluflan müzisyenin Jazz müziği yapmas› planland›. Konuklar uygulama etraf›nda dolaflmak üzere davet edilirken, kapan›fl› oniki dakikal›k müzik ziyafeti ile Will Tod yapt›. Simon Corder uygulama çal›flmalar›nda senelerce flüoresanlar ile çal›flm›flt›. Günümüzde birçok eğlence sektörü ›fl›kland›rmas› ve video malzemeleri gibi, flüoresanlar yoğun kullan›l›yor. Bunlar sadece ›fl›k üretmiyor, ›fl›ğ›n kendisi. En ayd›nl›k ortamlarda dahi yüzeyleri objeler kadar etkin. Çevreye bak›ld›ğ›nda bu apaç›k görülüyor ancak, hala daha ›fl›ğ›, geleneksel anlamda ›fl›k üreten araçlar olarak düflünenlerin ve as›l ilgiyi çeken obje olarak görmeyenlerin fikirlerini tamamen değifltirecek önemli bir unsur. Tüm alan içine yerlefltirilen flüoresanlar›n yan›s›ra bu çal›flmada, peyzaj›, özellikle su oyununu ve üzerinde ve etraf›ndaki ağaçlar› ›fl›k ile boyayacak gizli teatral bir ayd›nlatma uygulamas› yer ald›. Ayd›nlatma tasar›m›: Simon Corder, Ayd›nlatma uygulamalar› - Teatral ayd›nlatma enstalasyonu: White Light, Proje Müdürü, Jack Thompson. Kullan›lan ürünler: Lambalar: 150 PAR64, Raflar: ART2000, Ayd›nlatma Masas›: Avolites Pearl, 135 IP 64 sistemlerinde entegre elektronik balastlar ve koyu boyal› polyester kaplar EncapSulite taraf›ndan sağland›.

GÖRÜNÜM

≥ Gün ışığında vedalaşma Almanya’nın Schönaich kentinde dua salonu Schönaich kentindeki yeni dua salonu, cenaze törenlerinin zamana uygun olarak değifliminin ifadesi olarak anlafl›l›yor. Yas ve dua iflleri bugüne kadar büyük kiliselerin geleneksel görevleri içinde yer al›rken, giderek artan herhangi bir dine ait olmayanlar›n ve baflka dinlere ait insanlar›n cenaze törenleri ile bu durum da değifliklik gösteriyor. Bu ortamlara çözüm getiren Schönaich Belediyesi, yasta olan tüm kiflilere yeni ve nötr bir cenaze töreni ve dua salonu infla etmifl. Sade, kübik cam flekilli konstrüksiyon için ahflap direkler ve kasalar kullan›lm›fl. Yap›n›n cam yüzeyi ile izole cam aras›na kripton ile doldurulmufl malzeme uygulanm›fl. Gün ›fl›ğ› onbir milimetre genifl ahflap lameller aras›ndan zengince binan›n içini dolduruyor. Günün saatleri ve hava drumuna göre bina içindeki ›fl›k koflullar› ve gölgeler sürekli değifliyor ve farkl› bir hava yarat›l›yor. Ayn› zamanda sistem, d›flar›dan içeri bak›lmas›n› önlüyor ve yasda olanlar›n rahat bir ortamda kalmalar›n› sağl›yor. Günün karanl›k saatlerinde 100 Watt’l›k ampuller ile donat›lm›fl 12 adet Glashütte Limburg marka lamba, iç mekanlar›n eflit oranda ayd›nlat›lmas›n› sağl›yor. Mimar: Planungsbüro Ernst, Stuttgart Ürünler: Okalux’ün Okawood ürünü Lambalar: Glashütte Limburg Model 4835, 100 Watt ampul ile.

≥ Bulanıktan çıkartılan Som balığının genetik yapısı Som bal›ğ›n›n genetik yap›s›ndan al›nan zar kal›nl›ğ›nda bir tabaka organik ›fl›k diyotlar›n›n yaklafl›k on kere daha etkili olmas›n› ve bilinen OLED-türlerinden yaklafl›k otuz kat daha BiyoLED ayg›t› (25V) ayd›nlatmas›n› sağl›yor. Bu sonuçlar› ABD’nin Cincinnati Üniversitesinde bu alanda çal›flan Andrew Steckl baflkanl›ğ›ndaki araflt›rmac›lar elde etmifller. Steckl’e göre som bal›ğ›n›n DNS’si, engelsiz bir delik nakline olanak sağlarken elektronlar› frenleyen, neredeyse ideal bir enerji seviyesine sahip. Böylece Steckl’e göre elektronlar ve deliklerin yeniden kombinasyon flans› art›yor ve fotonlar serbest kal›yor. Daha çok foton serbest kalabildiğinden, diyodun ayd›nlatma gücü de art›yor. Araflt›rmalarda, hem yeflil hem de mavi ›fl›k veren organik yar› iletken diyotlar aç›kça artan bir verim ve ayd›nlatma özelliği gösterdi. Ayr›ca, “Biyo LED’ler” olarak tan›mlanan diyotlar›n yaflam ömrü geleneksel OLED’lere göre çok daha uzun. Bunun yan›s›ra, ilk araflt›rmalar BiyoLED’lerin, DNS katman› olmayan efldeğer örneklerine göre çok daha uzun ömürlü olduğunu gösteriyor. Araflt›rma ekibi: Andrew Steckl, Josh Hagen Uygulanan Fizik Yaz›lar›, Bant 88, 171109

Temel seviye ayg›t (25V)

GÖRÜNÜM

≥ ViKO’nun tasarımı THEA’ya 2006 yılında iki ödül... Ayd›nl›ğ› parmak uçlar›m›za tafl›may› misyon edinen V‹KO Elektrik ve Elektronik’in, üstün tasar›m özellikleri tafl›yan ürünü THEA, Türk Plastik Sanayicileri Araflt›rma, Gelifltirme ve Eğitim Vakf› (PAGEV) ve Endüstriyel Tasar›mc›lar Meslek Kuruluflu (ETMK) taraf›ndan ödüllendirildi. Uluslararas› Yap› 2005 Fuar›’nda “Alt›n Çekül Teflvik Ödülü”nü de kazanan THEA, 2006 y›l›n› da ald›ğ› iki büyük ödül ile baflar›s›n› sürdürüyor. Kendi kendine kapanan gecikmeli anahtardan, dijital müzik anahtar›na kadar tam 48 farkl› ürünü bünyesinde bar›nd›ran THEA, 29 renk seçeneğini birarada sunuyor. Mekanizmaya konumland›r›lan mavi renkli led’ler sayesinde anahtar sistemi kullan›lmad›ğ›nda, mavi led devresinin aç›lmas› ile anahtar›n karanl›k ortamlarda kolayl›kla tespit edilmesini sağlayan bu sistem, ayn› zamanda bulunduğu ortama hofl ve dekoratif bir görsellik de kat›yor. Mavi kelebek ›fl›klar, THEA’n›n görsel farkl›l›klar›n›n en göze çarpan›. Çerçeve uygulamas›nda, “Zamak 5” olarak adland›r›lan bir malzeme ile döküm kal›plama imalat sistemi kullan›larak mat, parlak, naturel ve f›rçal› tiplerde farkl› kaplamalar tercih edilen THEA serisi tüketiciye montaj aflamas›nda birbirinden özel kolayl›klar sunuyor. THEA sac aksam, karkas ve t›rnak parçalarda sac malzeme kullan›larak, dünya çap›nda ilk kez bu sektörde uygulanan kataforez kaplamadan üretiliyor. www.vi-ko.com.tr

≥ 6.Ulusal Aydınlatma Kongresi Ayd›nlatma Türk Milli Komitesi taraf›ndan gerçeklefltirilen Ulusal Ayd›nlatma Kongreleri’nin alt›nc›s›, Philips Türk Ayd›nlatma, Pelsan Ayd›nlatma, Lamp 83 Ayd›nlatma, Osram Ampul ve Siteco Ayd›nlatma firmalar›n›n da katk›lar›yla 23-24 Kas›m Kas›m 2006 tarihlerinde, ‹stanbul’da ‹TÜ Taflk›flla Binas›’nda düzenlendi. Amac›; ayd›nlatman›n araflt›rma, uygulama ve üretim gibi değiflik alanlar›nda çal›flan kiflileri bir araya getirmek, karfl›l›kl› bilgi ve deneyim aktar›m›n› sağlamak, ayd›nlatma ile ilgilenen kifli ve kurulufllara uluflarak bu konudaki birikimi ve geliflmeleri ortaya koymak olan, iki senede bir düzenlenen, Ulusal Ayd›nlatma Kongresi’ne bu sene de kat›l›m yüksekti. Türkiye’nin çeflitli üniversitelerinden öğretim üyeleri ve öğrenciler, ayd›nlatma ile ilgilenen değiflik kurulufllar›n temsilcileri, ayd›nlatma konusunda çal›flma yapan uzmanlar gibi genifl bir yelpazeye yay›lan kat›l›m ile gerçekleflen kongrede • Görme ve renk, • Ifl›k ve ›fl›n›m›n fiziksel ölçümü, • ‹ç ayd›nlatma, • D›fl ayd›nlatma, • Ulafl›mda ayd›nlatma ve sinyalizasyon, • Fotobiyoloji ve fotokimya, • Ayd›nlatman›n genel konular› (terminoloji, eğitim, ayd›nlatma ekonomisi, ›fl›k kaynaklar› ve ayd›nlatma ayg›tlar›n›n geliflimi vb.) • Görüntü teknolojisi, konular›n›n yer ald›ğ› ve toplam 31 bildiri ile 7 uygulama projesi sunuldu ve tart›fl›ld›.

www.atmk.org.tr

GÖRÜNÜM

≥ Konya’daki tarihi eserler ışıl ışıl... Konya Büyükflehir Belediyesi, Konya’daki tarihi eserlerin dikkat çekmesi için solar ve LED’li armatür uzman› Canensol ile bir ayd›nlatma projesine imza att›. Proje çerçevesinde Konya’daki tarihi eserler Canensol’un ›fl›k bar› Colormix Line ile rengarenk ayd›nlat›l›yor. Projenin ilk faz› çerçevesinde Konya’n›n önemli tarihsel zenginliklerinden “‹nce Minare Müzesi” Colormix Line ile ayd›nlat›ld›. Tarihi eserlerin ayd›nlat›lmas› için bafllat›lan bu proje Konyal›lar taraf›ndan da büyük beğeni toplad›. Proje kapsam›nda Konya’da yer alan birçok tarihi eserin ayd›nlat›lmas› planlan›yor. Alternatif enerji çal›flmalar›ndan sonra bu alandaki deneyimlerini LED’li ve solar enerji ile çal›flan armatürlere aktaran Canensol ekibi, Colormix Line’› tasarlarken 2 farkl› kullan›m avantaj›n› da düflünmüfl. DMX 512 uyumlu olan Colormix Line, wireless altyap›s› ile kablosuz olarak da kullan›labiliyor. Özellikle duvar, cephe ve sütun ayd›nlatma çal›flmalar›nda yüksek ayd›nlatma gücü ve renk kalitesi nedeni ile tercih ediliyor. Tarihi eserlerin ayd›nlat›lmas› baflta olmak üzere, yüksek binalar, al›flverifl merkezleri, cami minareleri ve köprü ayd›nlatmalar› gibi bir çok alanda kullan›labilen Colormix Line, yap›s›n›n sağlam oluflu ve düflük enerji kullan›m› ile de dikkat çekiyor.

Proje: Konya ‹nce Minare D›fl Cephe Dekoratif Ayd›nlatmas› ‹flveren: Konya Büyükflehir Belediyesi D›fl mekan ayd›nlatma tasar›m›, üretimi ve uygulama: Canensol Alternatif Enerji Kullan›lan ürünler: P-Colormix-Line60-DMX : DMX kontrolü ile renk değifltiren RGB WallWasher. ‹nce Minare’nin d›fl cephe ayd›nlatmas›nda 32 adet kullan›ld›.

≥ Geceye renk geldi ‹stanbul’un önde gelen canl› müzik merkezlerinden Babylon bu y›l bir değiflime imza att›. Babylon’un baz› duvarlar› 1850‘li y›llardan kalma... Kulübün iflletmecileri uzun süredir bu mekan›n tarihi duvarlar›n› ön plana ç›karan, ayn› zamanda da gecenin atmosferine uygun ayd›nlatmay› aramaktayd›lar. Bu arzular›n› Emfa Lighting ile gerçeklefltirme olanağ›n› buldular.

Babylon’un iflletmecilerinin istekleri doğrultusunda Emfa’n›n LED ayd›nlatma konusundaki uzmanl›ğ›yla RGB LED ayd›nlatma armatürleri kullan›larak bir sistem kuruldu. K›rm›z›, yeflil ve mavinin (Red, Green, Blue = RGB) kar›fl›mlar› her istenen rengi elde etmeyi mümkün k›lmaktad›r. Bu sistemin çok önemli diğer bir avantaj› düflük enerji sarfiyat›d›r. Is› aç›ğa ç›kmad›ğ› için mekan›n ›s›nmas› da önlenmektedir. Emfa Lighting taraf›ndan sağlanan software kolay kullan›ml› olup, her ürünü tek tek veya toplu olarak kontrol etmeye müsaittir. Statik renkler, renk değifltirmeler veya müziğin ritmine uyumlu bir kontrol, bu ürünlerle sağlanabilmektedir. Emfa Lighting bu projedeki armatürleri özel olarak iç mekan için imal etti. Optimal neticenin elde edilebilmesi için duvarlar›n her bölümünde değiflik uzunluktaki ürünler kullan›ld›. Emfa Lighting yeni gelifltirmifl olduğu Mira ve Karia isimli ürünleri ile ayn› senaryolar› d›fl mekanlarda da uygulamaya olanak sağlam›flt›r.

Proje: Babylon Beyoğlu / ‹stanbul Ayd›nlatma tasar›m›: EMFA Lighting

A Mileston

More than 54 seminars, workshops and professional papers PLD Recognition award Famous keynote speakers Product exhibition

PLD-C is a Global Lighting Design Convention for lighting professionals worldwide, organised by VIA Publishing for the international magazine Professional Lighting Design in cooperation with the European Lighting Designersâ&#x20AC;&#x2122; Association e.V., ELDA +.

Association meetings

Other associations and Universities and manufacturers have shown interest in becoming a strong partner involved in the global convention, such as are Lighting Urban Community International, LUCI, and the Association des Concepteurs LumiĂ¨re et Eclairagistes, ACE, International Lighting Association, ILEA, the Sociaty of Light and Lighting, SLL, Lyskultur/N and many many more.

More than 800 colleagues from all over the world

Save the dates: 24. to the 27. October 2007 in London/UK

Vox Juventa Richard Kelly exhibition

Celebration of Light party Lighting installations in the city of London and much more

www.pld-c.com

ZUMTOBEL VAERO ‘waveguide’ ve ayarlanabilir sarkıt teknolojisi ‘Waveguide’ Ayd›nlatma teknolojisinde yenilikler yaratan ZUMTOBEL, esnek kullan›m› ve belirgin tasar›m› ile modern ofisler için VAERO Serisi’ni sektöre sunuyor. Geçtiğimiz senelerde sark›t armatür s›n›f›nda ‘AERO’ ve ‘OREA’ gibi s›ra d›fl› tasar›mlar›n da yarat›c›s› ZUMTOBEL, bir Hartmut S. Engel tasar›m› olan VAERO ile ›fl›ğ› insan ve mekân için yumuflat›yor. Göz konforu için gereken en yeni ve üstün teknolojileri zarif tasar›m› ile buluflturan VAERO ayarlanabilir ›fl›k dağ›l›m› tekniği ile çal›flma ortamlar›nda en esnek ve uygun çözümü sunmaktad›r.

Ürün ve servis kalitesinin sembolü olarak bilinen iF (International Forum Design) Ayd›nlatma kategorisinde 2007 y›l› kazananlar aras›nda yer alan VAERO ile ZUMTOBEL, tasar›m konusundaki öncülüğü ve üstünlüğü ile bir kez daha ön plana ç›km›ﬂt›r. Detayl› teknik bilgi ve Zumtobel çözümleri ile ilgili görseller www.zumtobel.com/waveguide sitesinden görülebiliyor.

Düz ekran Waveguide teknolojisine sahip ve önceki akrabalar›na göre ampulün, kasten ve ustaca gösterildiği VAREO fleffaf tasar›m› d›fl›nda mekân›n ihtiyac›na göre ›fl›k efektinin ayarlanabildiği kanatlar› ile dikkat çekiyor. Direkt/ endirekt ›fl›k porsiyonlar›n›n ayarlanabildiği kanatlar› ve yumuflak homojen ›fl›ğ› ile son derece esnek kullan›m imkân› veriyor. Sark›t armatürlerde ilk defa görülen bu özellik, tavan mimarisinden bağ›ms›z olarak konsept değiflmeksizin en uygun ›fl›k performans› ile değiflik tavan yüksekliğine sahip birçok bölgede rahatça kullan›labilmektedir. VAERO, karesel parçal› ya da düz transparan olarak iki ayr› çeflitte sunulmaktad›r. Enerji, Verim ve Görsel konfor: Ekranlarda istenmeyen yans›malardan uzak, mekan›n duvarlar› ve çal›flma düzlemi aras›nda oluflturduğu yumuflak ›fl›k kontrast› ile hedef olarak çal›flanlar›n kendini daha iyi hissettiği ayn› zamanda yüksek konsantrasyon yakalayabildikleri “Enerji, Verim ve Görsel konfor” aras›nda denge kuran ortamlar sağlamaktad›r.

KROMA Mühendislik ve Aydınlatma Eğitim Mh.Kasap ‹smail Sk. Avrasya ‹ﬂ Merkezi No:14/18 Hasanpaﬂa 34722 Kad›köy ‹stanbul - Türkiye T: 0216 550 66 01 - 02 F: 0216 550 66 03 www.kroma.web.tr ADVERTORIAL

“Beyaz Kentin” karanl›k taraf› Portekiz’in Lizbon kentinde gerçekleştirilen II.Uluslararası Bienal’den izlenimler Metin: Kai Becker

Portekiz’in başkentine henüz inmiş olmama rağmen, ılık ve geç bir yaz akşamı, kentin tepelerinde yer alan kıvrımlı sokakları boyunca bulunan barların önündeki meydanlardan birinde oturuyorum. Masamda kırmızı şarabım. Gözlerim, akşamın karanlığına yavaş yavaş gömülen kentin nefes kesen panoramasına hapsolmuş. Başkentin geceye geçişi için mükemmel bir ortam denilebilir - tabi aniden ortaya çıkan bu ışık olmasa...! Meydanın ışıklarının yanmasıyla birlikte anında romantizm yokoluyor. Işık saldırısının sebebi, barın girişini süsleyen halojen lambalardan biri. Lambanın ışığı, direkt olarak dış alandaki masaların üzerine yansıyor. Her bu istikamete bakma çabası ve hatta lambanın kontürünü görsel olarak algılama girişimleri ister istemez geçici görme bozuklukları ile sonuçlanıyor.

Sol: Miguel Chevalier: Armazens de Chiado Fotoğraf: Markus Kirchgessner Sağ: Yeniden çalışılan sokak aydınlatması ışığın yolunu belirliyor. Fotoğraf: Bernardo Catalao

G üncel

‹flte bu benim Lizbon kentinde suni ›fl›k ile ilk karfl›laflmam oldu. Asl›nda bu ›fl›k için buraya gelmifltim; 21 - 30 Eylül tarihleri aras›nda Lizbon’da gerçeklefltirilen II. Uluslararas› Bienal, Luzboa’ya davet edilmifltim. Büyük turizm merkezi Lizbon, bana göre de doğru olarak, “beyaz kent” olarak adland›r›l›yor. Gerçekten de, kent merkezinde kapl› olan son derece güzel aç›k renkli arnavut tafllar›na vuran ›fl›k yans›malar› ile tüm flehir gün içinde s›cak beyaz bir ›fl›k ile parl›yor. Lizbon’un gece ayd›nlatmas› konusunda ise, ki burada görüfltüğüm kiflilerden anlad›ğ›m kadar›yla, sadece tek bir formül uygulan›yor: Halka aç›k alanlardaki ›fl›k eflittir güvenlik. Nokta. Böylece flehir nüfusunun çoğu için ayd›nlatma unsuru yeterince karfl›lanm›fl olarak kabul ediliyor. Dolay›s›yla, karanl›ğ›n basmas›yla birlikte, kentin gün içinde yans›tt›ğ› havan›n çoğu kayboluyor. Büyük ölçüde birbirine benzer sokak ayd›nlatmas› tüm semtleri sar› bir ›fl›k ile sarmal›yor, kentin tarihi anlam› olan simgeleri ayn› ›fl›k ile kaplan›yor ve hatta baz› kiliselerde halojen projektörler, yap›lar›n ince mimarisini çal›yor. 2004 y›l›nda son derece motive ekibi ile I. Bienale kat›lan Mario Caeiro bu ortam› ve Portekiz’in baflkentini suni ›fl›k çal›flmalar› ile değifltirmek istiyor. Festival ile birlikte insanlar›n ›fl›k konusuna daha çok ilgi göstermeleri ve böylece günün daha karanl›k saatlerinde yaflam kalitesini iyilefltirmek hedefleniyor. Bu sene II. Bienal (www.luzboa.com) on ülkeden gelen ›fl›k sanatç›lar› ile gerçeklefltirildi. Tarihi eski flehrin birçok bölgesi çal›flmaya dahil edildi ve üç hat üzerine 25 ›fl›k sanat› objeleri yerlefltirildi. Ifl›k yollar›, genel sokak ayd›nlatma sistemlerinin farkl› renk filtreleri uygulanmas› ile değifltirilerek, görülebilir hale getirildi. Böylece birbiri ile bağlant›s› olan k›rm›z›, yeflil ve mavi renkte üç yol ortaya ç›kt›. Bu yollar tekdüze sar› renk ile keyifli bir kontrast oluflturdular.

II. Uluslararas› Bienal, Luzboa

Etkinlik Extra]muros[ etkinlik ofisi taraf›ndan organize edildi. Festivalin ana sponsorluğunu, Portekizli büyük bir enerji holdingi üstlendi. Diğer sponsorluklar ise, projelerde kullan›lan lambalar ve ayd›nlatma enstrümanlar› veya belediye çal›flmalar› fleklinde gerçekleflti. Gece Lizbon içinde dolafl›rken, kendisini kent alan›ndaki varl›ğ› ile öne ç›kartan baz› senaryolar göze çarpt›. Baz› projeler ise sessiz ve sakin izleniyordu. Belçika formasyonu “Het Pakt”, medya taraf›ndan karmafl›k ve farkl› tepkiler uyand›ran, etkileyici bir uygulamayd›. “Fado Morgana” bafll›kl› proje ile müzik, genifl foto projeksiyonlar› ile kombine edildi. Uygulama sahnesi olarak dört sanatç› sakin bir mekan› seçtiler: eski bir yerleflim alan›ndan kaleye doğru ç›kan karanl›k merdivenler. Basamaklar boyunca bir düzine büyük formatl› beyaz perdeler yerlefltirilmiflti. Perdelere ise gözleri kapal› insanlar›n yüzleri projekte edildi. Rüzgarda hafif hafif dalgalanan perdelerin yaratt›ğ› hayaletler dünyas› ortam›, fonda hafifçe verilen koro müziği ile güçlendirildi. Bu uygulama ziyaretçiler taraf›ndan çok beğenildi çünkü, mekan izlemeye davet ediyordu ve as›l önemlisi; bu bölgede oturanlar proje için koro müziğini kendileri seslendirmifllerdi. Muhtemelen insanlar›n kalbine giden yol burada yat›yor. Art›k etkinlik konseptlerine çok daha fazla dahil edilmek istiyorlar. fiu s›ralar Portekizlilier, ›fl›k yollar›n› takip etmektense, saatlerce bekleme kuyruklar›n› göze al›p, yeralt›nda bulunan “Galerias Romanas” mekanlar›n› ziyaret etmeyi tercih ediyorlar. Belki enerjileri çok olan etkinlik organizatörleri 2008 y›l›nda gerçeklefltirilecek III. Bienal ile daha fazla insana ›fl›k konusunda hassasiyet kazand›rabilirler.

www.luzboa.com

Üst: Het Pakt: Fado Morgana Fotoğaf: Markuz Kirchgessner Orta: Jana Matejkova: Jardim do Principe Real Fotoğraf: Vera Jesus & Hugo Ferreira Alt: Brunu Peinado: Largo des Sao Carlos Fotoğraf: Vera Jesus & Hugo Ferreira

Kerksig salonunun kulesinde Mai Yamashita ve Naoto Kobayashi taraf›ndan yarat›lan geniﬂ zamana yay›lm›ﬂ y›ld›z kayma an›. (Fotoğraf: LichtRouten/Claus Langer)

22 Eylül ile 1 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilen bu yılki LichtRouten etkinliği için, organizatörler zihinsel ve duygusal zaman yolculukları sözü verdiler. “Mimari anı geçidi” sloganı ile çeşitli uygulamalarla Lüdenscheid kentinin bazı tarih yüklü semtleri tekrar halka geçmişi ve geçmişin bugün ile paralelliğini hatırlatmak amacıyla kullanıldı... “Mimari anı geçidi” zihni seyahate çıkartacak ve hatırlamayı, anmayı ve bunların konuşulmasını teşvik edecekti. Gerçek ve illüzyon, şimdi ve geçmiş arasındaki sınırlar, amacına uygun olarak kayboldu ve izleyici birçok mekanda ışığın ve dolayısıyla başka dünyaların içine çekildi.

Gustavo Aviles’in prizma yoğun uygulamas› “Cennette olduğu kadar dünyada da”. (Fotoğraf: LichtRouten/Claus Langer)

Mi I ma I ri: Yapı sanatı, yapı stili. Bu seneki LicthRouten (›fl›k-rotas›) temas›n›n arkas›nda yatan gerçeğe ulaflmak için ilk yap›lmas› gereken Duden’a (imla k›lavuzu) müracat etmekti. Almanya’n›n en bilindik sözlüğüne göre mimari, yap› sanat› veya yap› tarz›. Eğer LichtRouten’a aktar›l›rsa, bir tür “infla edilen an›”. Ancak LicthRouten’in mimarisi tafltan ve betondan değil. Mekanlar ve binalar ›fl›ktan yarat›l›yor, ›fl›k ile belirtiliyor ve sergileniyor, burada bugün ve geçmifl aras›nda, baflka bir fantazi dünyas› ile evren aras›nda köprü kuruyor.

Bettina Pelz ve Tom Groll ›ﬂ›k tekniği aç›s›ndan Sternplatz (Y›ld›z meydan›nda) Kreuzkapelle’yi yeniden inﬂa ettiler. (Fotoğraf: LichtRouten/Tom Groll)

Temaya en yak›n olan proje, Sternplatz (Y›ld›z meydan›) üzerindeki Kreuzkapelle’nin

yeniden yarat›lmas› projesiydi. Ifl›k uygulamas› olarak Bettina Pelz ve Tom Groll, 1681 tarihinde flehirde ç›kan yang›n ile tamamen zarar gören küçük kiliseyi tekrar infla ettiler. (Ifl›k) mimarisi ve an›lar bu projede, baflka hiç bir yerde olmad›ğ› kadar birbiri ile iliflkili. Meksika’l› ›fl›k tasar›mc›s› Gustavo Aviles’in uygulamas› son derece büyüleyiciydi. Mathilden sokağ›nda yer alan Lüdenscheid’in en eski mezarl›ğ›nda “Cennette olduğu gibi dünyada da” bafll›ğ› alt›ndaki projesini yaratt› ve benzersiz, nefes kesen bir ortam› gelifltirerek cennet ve dünya aras›nda bir bağ lant› kurdu. Sadece bitki ve mezarlar› çerçeveleyen ortamlardan oluflan, üzerinde hiçbir yap›

“When I wish upon a star…” (Y›ld›zlardan dilek tutarken...) Lüdenscheid LichtRouten 2006 etkinliğinden izlenimler Metin: Katrin Strübe Fotoğraflar: Tom Groll, Claus Langer

bulunmayan alan›, ›fl›k, flekiller, renk ve akustik eleman olarak arp tonlar›n› kullanarak, “Mimari an› geçidi” tamamen kendine özgü bir biçimde yorumlayarak sergiledi. Hafif ›fl›kland›r›lan yelkenler huzurlu bir hava yarat›rken, etkili biçimde ›fl›kland›r›lan kristaller, yollar›n kenarlar›na dizilen ağaçlar›n yapraklar› üzerinde nefes kesen prizmalar oluflturdu. Gustavo Aviles, bu uygulamas› ile ziyaretçilere, tasar›msal elemanlar›n planl› olarak uygulanmas› ile nas›l, bir mezarl›ğ›n gece daha s›cak ve an›lar› hat›rlamak için uygun bir mekana dönüfltürülebileceğini gösterdi. Gustavo Aviles taraf›ndan cennet ve dünya aras›ndaki bağlant› çal›flmas›n›, Mai Yamashita ve Naoto Kobayasi “Y›ld›zlardan dilek tutma” video uygulamalar› ile daha da genifllettiler. Bir y›ld›z›n kay›fl çekimini yaklafl›k iki dakikaya uzatarak bunu Kerksig salonunun kulesinin ucuna projekte ettiler. Mekan›n mimari özelliğinden dolay›, ziyaretçi gayri ihtiyari olarak videodaki gökyüzüne ve y›ld›z›n kay›fl›na bakarken, Mai Yamashita kayman›n s›n›rl› süresinde gerçekleflebilecek dilek ve ümitleri belirledi. Japonca olarak seslendirilen ancak ‹ngilizce altyaz› ile verilen dilekler, sanatç›n›n ruhunun derinliklerini görme f›rsat› sundu. Bu uygulama bu seneki LichtRouten etkinliğinin en samimi uygulamas› olarak kabul edildi. Mimari mekan ve uygulama aras›ndaki bağlant› bu çal›flmada o kadar mükemmel bir flekilde baflar›lm›flt› ki bu sayede; Mai Yamashita dünyada sergilenen mimari ile çok uzaklarda, kavranamayacak kadar engin olan evren aras›nda kurduğu bağ ile dileklerini ve an›lar›n› iletebiliyordu.

LichtRouten 2006 özellikle çeflitliliği ile kendisini gösterdi. Hiçbir uygulama baflka bir uygulamaya benzer değildi ve hatta karfl›laflt›r›lamazd›. Baz› projelerde konuyla iliflki çok net iken, baflka sanatç›lar öyle yoğun yorumlar getirmiflti ki, çeflitli yerlerde projelerinin konu ile iliflkisi sorguland›. Video uygulamalar› say›lar›n›n çokluğu, “Mimari an› geçidi”nin ana konusu düflünüldüğünde garip kaç›yordu. “When I wish upon a star” projesinde mimari ve video gayet uyumlu bir çal›flma içinde iken, baz› baflka sergilerde neredeyse değifltirilmesi duygusunu uyand›ran sevimsiz bir etki geride kald›. Mischa Kuball kendisinden beklenen yeni çal›flmas›n› sergilemedi. Lüdenscheid’a 1998 yap›ml› sürekli sergisi “space-speech-speed” ile kat›ld›. Bu çal›flma Unna’da yap›lan uluslararas› ›fl›k sanat› merkezinin sanatseverleri için zaten tan›d›kt›. Ancak gölgeleri olmaks›z›n ›fl›k neye yarard›. Lüdenscheid LicthRouten’e getirilen bu seneki 18 proje ile ›fl›ğ›n ne kadar güzel, büyüleyici ve çeflitli olabileceği bir kez daha kan›tland›. Ifl›k uzun zamand›r geçmiflte kalan› yarat›yor, öne ç›kart›yor, yeniden flekillendiriyor, iliflkiler kuruyor ve (umar›z) dileklerin gerçekleflmesini sağl›yor.

www.lichtrouten.de

Licht-Routen 2006’nın aydınlatma sanatçıları ve tasarımcıları: Agathe Argod Gustavo Avilés Danica Dakic Xavier de Richemont Erwin Döring Jean-François Guiton Tom Groll & Bettina Pelz Ron Haselden Har Hollands & Kees Bos Klasse Andreas Schulz Thomas Köner Mischa Kuball Christina Kubisch molitor & kuzmin Jakub Nepras Stefan Sous Jaan Toomik Mai Yamashita & Naoto Kobayashi

2008 y›l›n›n Avrupa Kültür baﬂkenti için ›ﬂ›k İngiltere’nin Liverpool şehrindeki Geliştirme Alanı Paradise Street için aydınlatma konsepti. Metin: Laura Bayliss, Chris Lowe, Kai Becker

Liverpool’un hassas bölgeleri ile çevrili geniş bir arazisinden şu sıralar yepyeni bir semt doğuyor. Yapı planlarına göre konutlar, otel tesisleri, ticaret ve serbest zaman aktivitelerine yönelik kullanım alanları öngörülüyor. Bu boyutta bir kentsel yapı girişimi, kent planlamacıları, mimarlar ve de aydınlatma uzmanları için ideal bir uygulama alanını teşkil ediyor. Aydınlatma tasarımclarına burada düşen görev, tüm alanın bağlantısının şehrin mevcut yapıları ile sağlanması ve binaları, sokakları ve yaya alanlarını heyecan verici şekilde ışıklandırmak.

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar›

Liverpool. ‹ngiltere’nin kuzeybat›s›ndaki büyük flehir, özellikle 60’l› y›llarda müzik dünyas›n› fetheden Beatles grubunun doğduğu yer olarak biliniyor. Mersey nehri boyunca uzanan flehir, ‹ngiltere’nin ikinci büyük ihracat liman›na sahip. 19. yüzy›lda, dünya ticaretinin yaklafl›k %40’›n›n buradan yürütüldüğü biliniyor. Bu tarihi nedenden dolay› UNESCO, 2004 y›l›nda ünlü Albert Dock’un da yer ald›ğ› liman kentinin bir bölümünü dünya kültür miras› olarak aç›klad›. Bugün Liverpool yaklafl›k 450.000 nüfusa sahip. Norveçli Stavangar kenti ile birlikte Avrupan›n Kültür baflkenti olmak üzere 2008 y›l›na doğru büyük ad›mlarla yürüyen bir flehir. Ancak sözkonusu tarihe kadar, flehrin görüntüsünü değifltirecek devasa bir yap› projesinin tamamlanmas› gerekiyor. Albert Docks’lar ve bugünkü flehir merkezi aras›nda, yaklafl›k 170.000 metre karelik büyük bir alan üzerinde, Gelifltirme Alan› Paradise Street olarak adland›r›lan, flehrin en büyük inflaat flantiyesi yer al›yor. Proje bir master plana dayan›yor. Temel tasar›m› Eylül 2000 y›l›nda kent projeleri gelifltiren Grosvenor ve Liverpool Belediyesi taraf›ndan haz›rland›. Yap› plan›na göre, liman bölgesinin, alansal olarak bugünkü flehir içi ile bağlanmas› öngörülüyor. ‹nflaat›n en önemli komponentleri, konutlar, al›flverifl bölgeleri, serbest zaman alanlar›, yaya bölgeleri, flehre girifl alanlar› ve

Paradise Street Ayd›nlatma Konsepti

bölgeye gelenler için park olanaklar›ndan olufluyor. Master plan›n uygulamaya geçirilmesi Building Design Partnership (BDP) flirketi taraf›ndan denetleniyor. ‹ngiliz as›ll› firma, mimari, tasar›m ve mühendislik alanlar›ndan gelen üst düzey uzmanlar ile birlikte, müflteriye inflaat bölgesinde komple çözümler sunmak üzere el ele çal›fl›yor. Farkl› BDP ofislerinden gelen mimarlar ayr›ca bu bölgedeki k›smi projelerin uygulamas›ndan sorumlu. BDP firmas›n›n ayd›nlatma uzmanlar›ndan oluflan bir ekip, tüm projenin ayd›nlatma master plan›n›n gelifltirilmesi ile görevlendirildi. Ayd›nlatma tasar›mc›lar›n›n ekibe erken dahil edilmesi sayesinde, Laura Bayliss etraf›ndaki uzmanlar›n çal›flmalar› için ideal ç›k›fl ortamlar› olufluyor. Böylece mimarlar, belediye, idari makamlar ve tasar›mc›lar aras›nda yarat›c› olarak hareket edebiliyorlar ve aktif olarak planlama süreçlerine etki ediyorlar.

Sol: Liverpool, Mersey nehri boyunca uzanan bir şehir. Ön cephede Anglikan Katedrali yer alıyor, nehrin solunda Albert Docks, nehir boyunca biraz daha sağda Liver binası görülüyor. Tüm bu tarihi yapıların arasından Paradise Street şantiyesinin vinçleri göğe doğru yükseliyor. Sağ: şehir merkezi istikametinden inşaat alanına bakış. Arka cephede, inşaat alanının ana girişi olan Strand Street ve Albert Docks yer alıyor. Resmin ortasında, daha sonra üzerine park alanı yapılacak çok katlı yeraltı garajı görülüyor. Fotoğraflar: webbaviation.co.uk

Geliştirme Bölgesi Paradise Street için kentsel yapı master planı Master plan, Mersey nehrinin kenarından Liverpool kentinin merkezine kadar uzanan geliştirme bölgesini altı alana bölüyor: merkezi varış noktası, park, South John Street, tüm projenin adını aldığı Pradise Street, Hanover Street ve Peter’s Lane. Her bir yerin özelliği, bölgedeki yapıların özel fonksiyonlarına, herbirinin yapı tekniği açısından belirgin özelliklerine ve de kent çevresi içindeki konumuna dayanıyor. Sözkonusu varış noktası, trafik tekniği açısından bölgenin kenarında iyi bir konumda ve hemen Albert Dock’ın yakınında. Burada bir otobüs durağının yanısıra, 3.000 araçlık park olanakları yaratılıyor. Sadece 2.000 aracın yeraltı garajına park edebilmesi öngörülmüş. Bu alanın üzerinde ise geniş bir yeşil park alanı oluşturuluyor. Geniş çaplı olarak yapılar tarafından çevrenelecek olan teras şekilli park, bir kenarından Strand Street’e açılıyor. Buradan hemen liman bölgesine geçiş olanağı var. Parkın halka açık kullanımı öngörüldüğünden, bu bölgede ayrıca serbest

zaman olanakları ve küçük dükkanlar yer alıyor. Park, limanın aksi istikametinde, köprüye benzer üst geçitlerden South John Street’e doğru sonlanıyor. Yükseklik açısından değerlendirildiğinde, sokak, parktan daha aşağı bir konumda bulunuyor ve tüm alışveriş merkezinin temel noktasını oluşturuyor. Paradise Street’in neredeyse tamamı uzunlamasına görülebiliyor. Burada John Lewis’in en önemli mağazalarından birinin yer alması planlanıyor. Geniş sokak üzerinde yayaların rahatça hareket etmeleri, vitrinleri gezerken Cafe’lerde oyalanmaları hedefleniyor. Yapı planına göre, Hanover Street için ayrıca tarihi yapıların entegrasyonu öngörülüyor. Mimari önemleri nedeniyle bu yapılar restore edilecek. Örneğin, özellikle Paradise Street’in girişini öne çıkartan bina kompleksi gibi. Hanover Street’ten, Peter’s Lane sokağına geçiş yapılıyor. Bu alan da birçok küçük meydanı ve kemerli noktaları ile yayalar için bir başka çekici çevre olarak planlandı.

Bilgisayarda hazırlanan animasyonda yeni binalar, mevcut çevre ile bağlantılı olarak gösteriliyor. Aşağıdaki resimde Strand Street ve Albert Dock’lara giden sapak gösteriliyor. Uygulama: Grosvenor

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar›

Paradise Street Ayd›nlatma Konsepti

Aydınlatma master planı

Açıklama: 1 2 3 4 5A 5B 6 7 8 9 10 11 12 13A 13B 13D 14 15 16A 16C 16F 17 18 19 20 21 22

Alışveriş pasajı BBC, Quaker binası Mağazalar Mağazalar, Konutlar Büyük mağaza Mağazalar, Konutlar Mağazalar, Konutlar Mağazalar, Konutlar Mağazalar, Konutlar Kuaför Herbert John Lewis Otel, Konutlar, Serbest zaman alanı Otel, Konutlar, Serbest zaman alanı Büyük Sinema Ticaret, Serbest zaman alanı Yeraltı otoparkı Mağazalar Debenhams Park içinde küçük dükkanlar Park içinde küçük dükkanlar Serbest zaman alanı Otopark Binası Otel Mağazalar, Otopark, Konutlar Mağazalar, Otopark, Konutlar Mağazalar, Konutlar, Serbest zaman alanları Mağazalar, Konutlar, Serbest zaman alanları

Uygulama: BDP

Tüm bölgeye 22 bina dağ›l›yor. Bunlardan çoğu yeni yap›lar. Yap› planlamas›na çeflitli mimar ve tasar›m ekipleri kat›ld›ğ›ndan, ortaya ç›kacak sonuçta her bir eleman›n bu kiflilerin kendi imzalar›n› tafl›yacağ› anlafl›l›yor. Bu tür bir mimari çeflitliliğe bir uyum getirmek amac›yla, Laura Bayliss projenin her bir yap› tafl›n› tek tek inceliyor ve sonunda uygun ayd›nlatma tasar›m›n› gelifltiriyor. Bu tasar›mlar›n sadece kendi kendine etkileri değil, gelifltirilen tüm proje ile uyum içinde olmalar› sağlan›yor. Bunun yan› s›ra, Ayd›nlatma tasar›mc›lar›n›n bir diğer görevi ise, çevredeki mevcut ayd›nlatma yap›s› ile bölgenin ayd›nlatmas›n› uyumlu hale getirmek. Liverpool Belediyesi’nin ayd›nlatma projesinin de dikkate al›nmas› gerekiyor. Kentsel ayd›nlatma stratejisinin baz› projeleri inflaat alan›na son derece yak›nlafl›yor. Örneğin Hanover Street ‘deki ve Albert Docks’daki 12 numaral› evin direkt olarak yeni inflaat alan› ile iletiflim içinde olmas› gerekiyor. Dolay›s›yla, ayd›nlatma plan›n›n gelifltirilmesi aflamas›nda özellikle konseptin, kentin diğer k›s›mlar› ile bağlant› içinde uyumuna dikkat ediliyor. Bu amaçla ayd›nlatma tasar›mc›lar› bölgede kilit noktalar› tespit etmifller. Tasar›mc›lar kilit yollar› anlamaya ve bu bilgileri planlamada dikkate almaya çal›fl›yorlar. Temel durumu bir kere anlad›ktan sonra ekip, renkli, dinamik ve statik elemanlar için bir model oluflturmufl. Kural gereği, her bir mekan›n ve sokaklar›n tek düze tasarlanmas›ndan kaç›n›lm›fl, diğer taraftan projenin tümüne bak›fl›n ihmal edilmemesine dikkat ediliyor. Sonuç olarak bu bölgede görsel aç›dan ilgi çekici ve kontrast olarak zengin durumlar ile kendisini gösteren bir çevre yarat›lmak isteniyor. Ayd›nlatma tasar›mc›lar› burada, bitkilerin ›fl›ğa yönelmesi olarak tan›mlanan fototropik efektlere güveniyorlar. ‹nsanlar› görsel aç›dan canland›rmak için bilinçli olarak suni ayd›nlatma uyguluyorlar. Bu efekti kullanabilmek için, örneğin uzunlamas›na bak›fl alan› sağlayan bölgeleri, mükemmel mimarilerin veya kilit noktalar›n olduğu önemli mekanlar› tan›ml›yor ve bu durumlara uygun ayd›nlatma konseptlerini çal›fl›yorlar. Bu kilit komponentler için yap›lan ayd›nlatma tasar›m›n›n, bölgede bulunan insanlar›n hareketlerini etkilemesi bekleniyor. Ya yaya trafiğinin ak›fl› ilginç mekanlara doğru yönlendirilecek ya da ayd›nlatma tasar›m›n›n yap›lmamas› halinde hiç görülmeyecek bölgeler, ›fl›k efektleri sayesinde insanlar taraf›ndan birbiri ile bağlant›l›ym›fl gibi alg›lanacak.

Ayd›nlatma tasar›m›n›n temelinde iki ayd›nlatma türü

görülüyor. Bir alan tamamen fonksiyonel ›fl›kland›rmay› kaps›yor. Örneğin, sokaklar›n ve yaya alanlar›n uygun ayd›nlat›lmas› ile, güvenlik unsuru iflleniyor. Diğer alan ise tüm tamamlay›c› efekt ayd›nlatmas›n› kaps›yor, örneğin bina ayd›nlatmas› fleklinde bölgeye ek değer kat›yor. Tüm ›fl›k çözümleri için temelde, lambalar›n değil, ayd›nlatma efektinin ön planda olduğu kural› geçerli. Bunun yan› s›ra, ayd›nlatma komponentlerinin ekonomik olmas› ve bak›m kolayl›ğ› getirmesi bekleniyor. Ayd›nlatma tasar›mc›lar›n›n plan›, bu projedeki bölgenin içinden geçen veya bölgeyi çevreleyen sokaklar›n ›fl›kland›r›lmas› kapsam›nda farkl› renk ›s›lar›n›n kullan›lmas›n› öngörüyor. Bu strateji ile, bölgenin bir tür hiyerarflik ayd›nlatma yap›s› ile bölünmüfl olduğu etkisi yarat›lacak. Ana yollar ve yan yollar tamamen görülebilir flekilde birbirinden ay›rtedilebiliyor. Dolay›s›yla kent ile yeni semt aras›ndaki kilit yollar›n görsel bağlant›s› da kurulmufl oluyor. Strand Street gibi yoğun trafiği olan sokaklar için soğuk renk ›s›s› ve yüksek renk yans›ma endeksi olan ›fl›k kaynaklar› seçildi. Halojen-metal buharl› lambalar›n ›fl›ğ›, enerji verimi yüksek bir ayd›nlatma flekli sunuyor ki; bu durumu yerel makamlar da kabul edecek ve uygulamaya alacak. Sokaklar›n temelde iyi ayd›nlat›lm›fl olmas› ayr›ca güvenlik nedeniyle ‹ngiltere’de halka aç›k alanlarda monte edilmifl olan kameralar üzerinden denetimi de garanti ediyor. Yayalara aç›k alanlar boyunca lambalar, boyutlar› ve yükseklikleri itibariyle, kullan›c›lara uygun biçimde olacak. Bu arada birçok ürün, tamamen projeye ve çevreye özgün olarak üretilmifl. Lambalarda kaliteli ve yüksek değerli ampuller kullan›lacak. CDM-T lambalar›ndan beyaz ›fl›k, mekanda hiyerarfli oluflturmak ve mağaza ve dolaflma alanlar›n› vurgulamak için kullan›lacak. Alanlara ayd›nlatma efektleri kazand›rmak için renk ›s›lar› ile çal›fl›lacak. Bunlar bölgedeki farkl› yer ve yerlerin fonksiyonlar›na uygun olacak flekilde uyarlanacak. Ek ayd›nlatma efektleri ile ilgili olarak baz› kilit stratejiler gelifltirildi. Bölge içinde yer alan seçilmifl

Yukarıda verilen plan sokak aydınlatması için farklı renk ısınlarına işaret ediyor. Ortadaki resim ise, renkli ışığın uygulanacağı yerleri gösteriyor. En alt eskizde ilave (sarı/ turuncu) ve dinamik (pembe) ışık hakkında bilgi veriliyor. Uygulam: BDP

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar›

bina ve yerlerin ›fl›kland›r›lmas› ile dikey seviyede ilginç sokak çevrelerinin oluflturulmas› ve mimarinin gece görüntüsüne değer kat›lmas› amaçlan›yor. Konsept, baz› evlerin, özellikle apartmanlar›n ayr› bir bina ayd›nlatmas›na gereksinimi olmayacağ›n›, dairelerdeki ›fl›ğ›n d›flar› etkin bir ayd›nlatma efekti yaratacağ›n› öngörüyor. Mevcut eski binalar›n tarihi bina cepheleri için uygun, mimarisini dikkate alacak, daha çekingen bir ayd›nlatma öngörüldü. Bina cephelerinin ›fl›k tekniği ile tasar›m› ile tüm alan›n bir bütün içinde görülerek değerlendirilmesi amaçlan›yor. Bu özellikle Paradise Street boyunca yer alan binalar›n ayd›nlatma tasar›m›n›n planlamas›nda görülüyor. Burada sokak boylu boyunca görülebildiğinden, yayalar ayn› anda birçok yap›y› görüfl alanlar›nda bulacaklar. Planlama aç›s›ndan çok özen gerekiyor. Çünkü renkli olarak ›fl›kland›r›lan cephelerin, görüfl alan›ndaki diğer renkli bina kaplamalar›n›n görüntüsü ile çak›flmas› istenmiyor. Bu düflünceden yola ç›karak, birbirine s›n›r yapan bina cepheleri için uyumlu renk paletleri çal›fl›lm›fl. Proje tamamland›ğ›nda, bu sokağa bak›ld›ğ›nda, renkli ›fl›klar ile donat›lan bina cepheleri, flarap k›rm›z›s›ndan, k›rm›z›ya, turuncu ve sar› gibi s›cak renk tonlar›nda alg›lanacak. Bina cephesi ayd›nlatmas›n›n d›fl›nda, baz› binalar›n iç alanlar›n›n ›fl›kland›r›lmas› ile de canl› bir atmosferin yarat›lmas› ve ziyaretçilerin ilgisinin yap›ya çekilmesi isteniyor. Bu tür ayd›nlatma efekti ile binalar›n iç mekanlar› resmin tamam›n›n bir parças› olurken, sokaklar›n görüntüsü daha geniflletilmifl olacak. Yine uygulamaya konulacak teknikler; her bir uygulama mekan›, örneğin ticaret, serbest zaman geçirme veya restoran alanlar›na uygun flekilde uyarlanacak. Sonuç olarak istenen, dinamik ›fl›k ile binalar›n belli bölümlerinde veya halka aç›k alanlarda etki yarat›lmas›

Paradise Street Ayd›nlatma Konsepti

ve ziyaretçiler için bölgenin daha çekici hale getirilmesi, örneğin park alanlar›nda. Parklar›n görünür çevresini Halos olarak adland›r›lan ve dinamik ›fl›k efektleri yaratan lambalar sağlayacak. Belli bir ayd›nlatma efekti yaratmak için, ›fl›k kaynaklar›, South John Street’te (15, 13b,10,11) bulunan dört binan›n en üst noktas›na monte edilecek. Parktan bak›ld›ğ›nda, üç binan›n mimarisinden yola ç›k›larak uygulamaya al›nan eliptik flekil, bir ›fl›k kemeri etkisi yaratacak. Ayd›nlatma tesisat› ayr›ca bir renk değiflim fonksiyonuna sahip. Renk ak›fl›n› bir kenardan bafllayarak yavaflça diğer istikamete doğru değifltirmek de mümkün. Tesisat›n tüm teknik incelikleri kal›c› kullan›m için değil, sadece seçilmifl olan etkinlikler, festivaller veya sezona bağl› ayd›nlatma stratejileri için öngörülmüfl. Dinamik ›fl›k noktalar›n›n yan›s›ra, park›n South John Street’de bittiği noktada, bölgeyi simgeleyen ve itici gelen cam çat› kaplamalar› da, aç›kça görülen ayd›nlatma elemanlar›n› teflkil ediyorlar. Bu cam çat›lar için ayd›nlatma tasar›mc›lar›, park›n sonunu iflaretleyen ve 13c’deki bina komplekslerine götüren köprü geçiflini ›fl›kland›ran bir ayd›nlatma sistemi gelifltirdiler. Ayd›nlatma efektinin ilginçliği muhtemelen daha bas›k bir seviyede kalan South John Street’den bak›ld›ğ›nda görülebiliyor. Genifl alanl› çat›lar bir ›fl›k flemsiyesini and›r›yor.

6 numaradaki binanın köşesinden itibaren dikey olarak bir ışık bandı. Uygulama: BDP

Bina cephesi veya dinamik ayd›nlatma sistemi uygulanan birçok bina ve tesis, Lux-sensörü ve merkezi yönetim sisteminine bağlanm›fl. Böylece belli bir zamanda ›fl›ğ›n kapat›lmas›na olanak sağlan›yor. Zaman tespiti konusunda yeterli esneklik mevcut. Örneğin hafta sonlar› ›fl›kland›rma çok daha uzun aç›k kalabiliyor.

Neredeyse tamamiyle binalarla çevrelenen, kademeli park alan›, Strand Street ve Albert Docks istikametinde

Parktan daha aşağı seviyede bulunan South John Street’e bakış. Parkın mekansal sınırlarını çizerken aynı anda köprü geçişleri ile parka bağlantı kuruluyor. Renkli olarak ışıklandırılan bina cepheleri mağaza cephelerini de belirginleştiriyor, ışık şemsiyeleri ilginç aydınlatma efektleri yaratıyor. Arka planda, kapı numarası 15 olan Debenhams binas görülüyor. Uygulama: BDP

Neredeyse tamamiyle binalarla çevrelenen, kademeli park alanı, Strand Street ve Albert Docks istikametinde bir tarafa doğru açılıyor. Üç binayı çevreleyen mavi ışık bantları bir renk değişim fonksiyonuna sahip. Zikzak çizen beyaz merdivenlerde LED ışıkları gerekli ışık efektlerini sağlayacak. Uygulama: BDP

Bazı binaların en üst noktalarına monte edilen ve “Halos” olarak adlandırılan ışık bantları. Resimde 13B no.lu bina görülüyor. Uygulama: BDP

Uzatılmış ışık şemsiyesinin arasından geçen kesit çizimi. Uygulama şemsiyenin alttan görüntüsünü gösteriyor. Lambalar, çapraz taşıyıcıların üst bölümüne yerleştirilecek. Uygulama: BDP

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar›

bir tarafa doğru aç›l›yor. Üç binay› çevreleyen mavi ›fl›k bantlar› bir renk değiflim fonksiyonuna sahip. Zikzak çizen beyaz merdivenlerde LED ›fl›klar› gerekli ›fl›k efektlerini sağlayacak. Projenin tamamlanmas› herkes taraf›ndan büyük bir ilgiyle bekleniyor. Sonuç kente büyük bir önem kazand›racak. Liverpool City Vision’›n Baflkan› Sir Joe Dwer için proje, ‹ngiltere topraklar› üzerinde flu s›ralar gerçeklefltirilen en heyecan verici bölge yenilemesi. Projenin, flehir merkezini değifltirirken, Liverpool’un önemli ölçüde tekrar canlanmas› için kilit unsur olduğunu ifade ediyor. fiehrin geleceği inflaat projesinin uygulamas›na ve bu yeni yap›lar›n mevcut yap›lara entegre edilmesine bağl›. English Heritage Baflkan›, Sir Neil Cossons için genelde en önemli konu, Liverpool’da baflka ‹ngiliz kentlerinde yap›ld›ğ› gibi, tarihi miras›n yokedilmemesi. Baflkana göre Liverpool ad›, ‹ngiliz topraklar› üzerinde en iyi durumda olan Viktorian tarz› yap›lar için bir sinonim.

Paradise Street Ayd›nlatma Konsepti

kap›lar›n› açacak. Halka aç›k daha kapsaml› etkinlikler ise 2008 y›l›n›n ilkbahar› için planland›. Bu etkinlikler, Liverpool’un kültür baflkenti olarak ilan edildiği sene ile birlikte bafllayacak. Tüm bölgenin tamamlanmas› 2008 y›l›n›n yaz› için planland›. Heyecanla projenin tamamlanmas›n› bekliyoruz ve mutlaka bu ayd›nlatma konseptini tekrar iflleyeceğiz...

Yap› plan›, park›n en hassas alanlardan biri olacağ›n› aç›kça gösteriyor. Çünkü burada sadece geleneksel ile modern aras›nda iliflki kurulmufl olmayacak, ayr›ca ›fl›k tekniği ile modern Liverpool’u simgeleyen South John Street’in renkli mağazalar dünyas›ndan, flehrin kültür miras›n›n sembolü olan Albert Docks’lara kadar bir bak›fl ekseni oluflturulacak. Sonuçlar› hayretler içinde izleyebilmemiz biraz daha zaman alacak, çünkü inflaat alan›nda çal›flmalar son sürat devam ediyor. Planlamac›lar›n zaman pencerelerine göre bölgenin ilk bitki örtüsü ile kaplanmas›na 2007 bahar›nda bafllanacak. Liverpool kentinin 800. y›l dönümü etkinlikleri ile beraber, yani 2007 sonbahar›nda bölge

Projeye katılanlar: Proje: Paradise Street Development Area, Liverpool, ‹ngiltere. Mimarlar: BDP, Dixon Jones, Page and Parks, Haworth Tompkins, Brock Carmichael, Stephenson Bell, Glenn Howelss Architects, Greig & Stephenson, CZWG, Allies and Morrison, Wilkinson Eyre, Austin Smith Lord, Pelli Clarke Pelli Associates Ayd›nlatma tasar›m›: BDP Lighting, Laura Bayliss, Brendan Keely, Karen Ihlau, Chris Lowe (www.bdp.co.uk) Öngörülen üretici: iGuzzini, Philips, Light Projects, Aquila, ACDC Lighting, Solus Solutions, Color Kinetics, DW Windsor, Zumtobel, Leccar, Lamp Crescent Laura Bayliss Öngörülen ürünler: Cam çat› kaplamas› - Light Projects, LEDstar 3x3W luminaire (LED) Apex - ACDC, Peripheral luminaire (Soğuk katod), Bina Numaras› 6 Halo - Color Kinetics, iColor Flex SLX (LED) Bu tür bir bina cephesi aydınlatması örneğin 10 numaralı bina için planlandı. Uygulama: BDP

Geleceğe doğru... Almanya’nın Stuttgart şehrinin aydınlatma master planlarının geliştirilmesi. Metin: Uwe Knappschneider, Kai Becker

Frans�z Lyon gibi ünlü öncüler, ışığın planlı olarak ve öne çıkacak şekilde uygulanması ile nasıl bir şehrin imajının olumlu olarak iyileştirilebileceğini tüm dünyaya sergilediler. Işık master planlarına göre şekillendirilen kentsel alanlar, gece ile birlikte açık, anlaşılabilir yapılara ve güvenilir kamusal bölgelere sahip, çekici etkinlik alanları olarak kendilerini gösteriyorlar. Kentsel aydınlatma tasarımının birçok etkileyici örneğinden ilham alan Stuttgart’ın idari makamları da

Foto€raf: Ute Schmidt-Contag

kapsamlı bir aydınlatma planlaması için karar aldı.

Tagblatt kulesi 1920’li yıllarda, binanın hatlarını öne çıkartan yenilikçi aydınlatması ile tanınıyordu. Aydınlatma master planının pilot projesi olarak belediye, planlama aşamasında yeni bir aydınlatma uygulamasını başlattı.

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar›

Stuttgart şehir merkezinin tepelerinden bakış. Tablatt kulesi veya City Ring üzerindeki kırmızı ışık çizgisi gibi aydınlatılan alanlar net olarak görülebiliyor. Uygulama: licht|raum|stadt-planung

Stuttgart Ayd›nlatma Master Plan›

Stuttgart’›n ayd›nlatma master planlar›n›n bafllang›c› belediye meclisinin flehir ayd›nlatma stratejisinin gelifltirilmesi konusunda ald›ğ› bir karara dayan›yor. fiehri temsil edenlerin listesinin ilk bafl›nda, ›fl›ğ› araç olarak kullanmak suretiyle eyalet baflkentinin imaj›n›n art›r›lmas› ve bu sayede, flehir içi güvenliğin yan›s›ra, flehirde yaflayanlar ve turistler için flehrin daha çekici hale getirilmesi yer al›yor. ‹dari makamlar ihale yöntemine dayanan bir yar›flma açarak farkl› konseptler hakk›nda bilgi al›yor ve flehir ve ayd›nlatma planlamac›s› Büro licht|raum|stadt-planung firmas› bu yar›flmay› kazan›yor. Ayr›nt›lar ile ilgili sorular için “Lichtmasterplan Stuttgart” çal›flma grubu görevlendiriliyor. Sözkonusu çal›flma grubunda, flehir planlama idaresinin temsilcileri, yeralt› inflaat dairesi temsilcileri, çevre dairesi, an›lar› koruma dairesi, enerji kurumu (ENBW) ve Büro licht|raum|stadt-planung firmas›n›n uzmanlar› yer al›yor. licht|raum|stadt-planung firmas›n›n proje sorumlusu Uwe Knappschneider için modern ›fl›k master planlar›, hem fonksiyonlar› hem de flehri belirginlefltirecek ayd›nlatmay› dikkate alacak ayd›nlatma statejileri gerektiriyor. Knappschneider’e göre, bu çal›flmalar mimarinin sahnelenmesi, ›fl›k sanat› ve ayd›nlatma tasar›m› gibi görünen unsurlar ile ilgili değil, ayr›ca ve daha önemli olarak ›fl›k master planlar›n›n en yeni teknikler, kaynaklar›n ekonomik kullan›m metodlar› ve giderek artan enerji maliyetlerini dikkate alacak karmafl›k modeller olarak görülmesi ile ilgili. Ayr›ca ayd›nlatma stratejilerinin, serbest zaman geçiren toplum ile kendisini gösteren ve giderek önem kazanan kamusal alanlar gibi sosyal ve toplumsal değiflimleri de içermesi önemli.

City Ring

Sokak lamba direklerine monte edilen kırmızı ışık pinleri oryantasyonu sağlıyor, City Ring’in istikametini gösteriyor. Uygulama: licht|raum|stadt-planung

fiehirler aras›ndaki rekabet ortam› ve flehirlinin kendini flehrin d›fl görüntüsü ile özdefllefltirme ihtiyac› gibi unsurlar kentlerin gece görüntüsünün yeniden, farkl›laflm›fl bir flekilde düzenlenmesini gerektiriyor. Konsept gelifltirme çal›flmalar› esnas›nda, ayd›nlatma planlamac›lar›, flehir taraf›ndan kendilerine verilen baz› verilerden faydaland›lar. Örneğin “Meydanlar, parklar ve panoramalar” gibi rehber resimler üzerinde çal›flt›lar. Birçok baflka alanda ise ayd›nlatma tasar›mc›lar› kendileri incelemeler yapt›lar. Farkl› bak›fl aç›lar›ndan, özellikle flehir planlamac›s›n›n, ayd›nlatma tasar›mc›s›n›n ve turistin gözüyle, ekip flehir alan›n›, flu anki gece etkisini, fonksiyonel ayd›nlatman›n teknik durumunu, mimariyi, kullan›m flekillerini ve flehrin ruhunu incelediler. Bu çal›flmalar için çoğu gün ve gece görevlendirildikleri alanlarda zamanlar›n› geçirdiler ve gözlemlerini fotoğraflar ile belgelediler. Al›nan durum kay›tlar›, flehrin gökyüzünün - hem gece hem gündüz - alg›lanmas› noktas›ndaki aç›k s›k›nt›y› gözler önüne serdi. Birbirine çok yak›n dizilen sokak lambalar› ve yüksekliklerinin, oranlar› itibariyle karfl›lar›nda daha alçak seviyede kalan alanlardan dolay› gündüz ve gece önemli ölçüde etkilendiklerini gösterdi. Bu etkenlerle oluflan garip mekansal yap›, alanlar›n yatayl›ğ›n› kesiyor ve flehrin gece görüntüsünü olumsuz etkiliyordu. C›va buharl› lambalar taraf›ndan üretilen ›fl›k, değerleri yüksek olan flehir merkezinin ayd›nlatma beklentileri ile uyumlu hale getirilemiyordu. Enerji tüketimi, ekonomik ve çevreyi koruma faktörleri aç›s›ndan art›k tafl›namayacak durumdayd›. Ayr›ca, yüksek ›fl›k emisyonu bina yüzeylerini sönük, fark yaratmayan bir ›fl›ğa bat›r›yor ve

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar›

gecenin gökyüzüne de bu flekilde yans›t›yordu. Analiz sonuçlar›, hem çal›flma grubunda hem de ileriki aflamalar› planlama noktas›nda önemli olan çeflitli ç›kar gruplar›n›n heyetleri ile tart›fl›ld›. Bu nedenle tart›flmada tüccarlar, Citymarketing temsilcileri, kültür dernekleri ve Baden Württemberg Eyaletinin temsilcileri söz ald›. Tart›flmalar sonucunda flehrin kimliğini yaratabilecek faktörlere sahip farkl› yaklafl›mlar›n birlefltirilmesi veya manzara ayd›nlatma tasar›m› uygulanarak bu faktörlerin yarat›lmas› fikri ön plana ç›kt›. Toplam kapsama alan› aç›s›ndan son derece karmafl›k ve kapsaml› ›fl›k master plan›, mimari ve sokak ayd›nlatmas›n›n yan›s›ra, özellikle üç ana konu üzerinde odaklan›yor: City Ring (flehir halkas›) yolu, Stuttgart Meilen ve “S›çrama Tahtalar›”. Coğrafi aç›dan Stuttgart dağlar taraf›ndan kuflat›lm›fl bir ovada yer al›yor. Ovaya doğru inen sürücüler, flehrin ayaklar›n›n alt›nda olduğu izlenimine kap›l›yor. Ifl›k master plan›, flehir merkezini çevreleyen yolun ayd›nlat›lmas›nda bir değifliklik öneriyor. Bu yol flehir merkezini çevreliyor, flehrin limitlerini belirliyor. Bu çal›flman›n amac›, ovaya doğru inen sürücülerin flehir merkezinin s›n›rlar›n› net bir flekilde görmeleri sağlamak. Böylece, flehir merkezi s›n›rlar› hem flehrin bir karakteristiği olarak hem de yön duygusunu kuvvetlendirmesi ile öne ç›kacak. Yine bu ›fl›kland›rma her zaman flehir merkezine doğru yönlendirme yapacak ve ayn› anda araba flehri olarak önemli bir yeri olan Stuttgart’›n “Rennbahn” (yar›fl pisti) konusu ile iliflkilendirecek. fiehri çevreleyen bu yol, flehir merkezine s›n›r yapan üç otoyol ve bunlar›n çapraz bağlant›

Stuttgart Ayd›nlatma Master Plan›

yollar›ndan olufluyor. Her bir yol durumuna uygun olarak renkli LED-pinleri direk ayd›nlatmalar› olarak ayn› yükseklikte monte edilecek ve böylece City Ring’in viraj yönü ›fl›klarla çizilmifl olacak. fiehir içinde bu yol için geçerli tüm sapma noktalar›na, ilgili istikamete göre k›rm›z› pinler yerlefltirilecek ve trafikte bulunanlara yol gösterilecek. fiehir içinde bulunan dört belirgin uzunlamas›na eksen, gün içinde sergiledikleri özellikler nedeniyle “Stuttgarter Meilen” (Stuttgart parkurlar›) olarak adland›r›lm›fl. Bunlar ayn› zamanda gece manzara ayd›nlatmas› yap›lmas› içinde mükemmel adaylar. Serbest zaman parkuru, al›fl verifl parkuru, yeflillik parkuru ve kültür parkuru; bu dört yön flehirsel alan›n heterojenliğini ve bunlar›n gece saatlerinde özelliklerini ve eflsiz çeflitliliğini sergiliyor. Ayr›ca, d›flar›yla iletiflim kurmas› istenilen flehrin görüntüsünü destekliyor ve bu alanlarda yeni kentsel kullan›m olanaklar› sunuyorlar. Theodor-Heuss Sokağ›ndaki “Freizeitmeile” (Serbest zaman parkuru), ayn› zamanda çok yoğun kullan›lan City Ring’in bir parças›. Bu alana d›fl alana taflan ve genifl terasl› restoranlar yerleflerek, yeni bir sahne oluflturdu. Restoranlar genelde dükkanlar›n kapanmas›ndan sonra veya akflam›n ilk saatlerinde aç›l›yor ve bu bölgenin günün karanl›k saatlerine kadar kullan›lmas›na olanak tan›yor. Bu durumdan dolay› ortaya ç›kan ve City Ring’in serbest zaman ve trafik aç›s›ndan kullan›m›nda üstüste binen yoğunluk için yeni çözümlerin getirilmesi gerekiyordu. Burada “görme ve görülmeyi”, Hollywood,

“Stuttgarter Meilen”. “Einkaufsmeile” (sarı/turuncu), “Grüne Meile” (yeşillik parkuru) (yeşil), “Kulturmeile” (kültür parkuru) (kırmızı), “Freizeitmeile” (serbest zaman parkuru) (mavi).

Einkaufsmeile (Alışveriş parkuru) / Königstrasse. Arka planda solda yine Tagblatt kulesi Uygulama: licht|raum|stadt-planung

Grüne Meile (Yeşillik Parkuru). Farklı ışık durumları parkın eksenini vurguluyor. Uygulama: licht|raum|stadt-planung

Las Vegas veya Miami’nin gezinti yerlerinde olduğu gibi ayd›nlatma tasar›m› ile gerçekleﬂtirmek bir çözüm olabilir.

bölümlerini birbiri ile bağlayacak ve böylece, opera, tiyatro veya müze gezisinden sonra en sevilen gece gezintilerinden biri haline gelecek.

“Al›flverifl Parkuru”, flehir merkezinin omurgas›n› teflkil eden, mağazalar ve dükkanlar için yüksek potansiyel oluflturan merkezi yaya alan›na sahip Könügsstrasse’de yer al›yor. Aral›ks›z birbirine bitiflik dizilmifl dükkan ve vitrinler ekseni, yan sokaklar ise kenar konumlar›n› belirliyor. Königstrasse’nin bafl›na ve en son noktas›na, tam bak›fl ekseninde birer kule yerlefltirilmifl. Königsstrasse’ye giriflteki bina cephe tasar›mlar› ve manzara parkurun genel havas›n› çok baflar›l› bir flekilde yans›t›yor. fiehrin ana damar› olarak bu sokak, uygun özellikli, hem ayd›nlatma gücü, hem ›fl›k kalitesi, hem de tasar›m› ile ikna edici bir lambay› hak ediyor. Karanl›k saatlerde, öncelikli olarak vitrinler geçenlerin ilgisini çekiyor ve parkurun özelliklerini belirliyor.

Değerli mimarisi ve flehir mekrezinde bulunan önemli kültür tesislerinin mevcudiyeti ile oluflan “Kültür Parkuru” tüm flehrin bu alanda çok daha değer kazanmas›na katk›da bulunacak. Stuttgart Almanya’n›n en önemli sahne sanatlar› flehirlerinden biri say›l›yor. Devlet tiyatrosu Almanya’n›n en büyük üç etkinlik mekanlar›ndan biri. Tiyatro, opera ve bale ayn› mekanda gösteriliyor. Ancak bina, Konrad-Adenauer-Strasse nedeniyle ikiye ayr›lm›fl durumda. City Ring taraf›ndan bölünen taraflar›n optik olarak birbirine aidiyetini göstermek, gece ayd›nlatma tasar›m›n›n konusu. Bunun için Konrad-Adenauer-Strasse’nin alt ve üst geçifllerinin tamamen çal›fl›lmas› gerekiyor. Staatsgalerie (Devlet galerisi) taraf›ndaki bina k›s›mlar› flimdiden çal›fl›lm›fl ve optik aç›dan flehir merkezine bir s›n›r oluflturuyor. Bunun d›fl›nda karfl› taraf›n da uygun bir flekilde tasarlanmas› isteniyor. Projeksiyonlar arac›l›ğ› ile bina yüzeylerinde yaz›lar›n okunabilmesi gerekli. Bu sayede kültürel programda bulunan bilgiler halk ve bu yoldan geçenler ile paylafl›labilecek.

“Yeflil Parkur” bafll›ğ› alt›nda tarihi tasar›m› da dikkate al›narak, bugünkü park alan›n›n yeniden canland›r›lmas› ve yorumlanmas› öngörülüyor. Ifl›k sanat›, senaryo içinde düzenlenmifl bitki örtüsü ve özel olarak üretilen lambalar› ile üç park alan›n›n yeniden birbiri ile bağlant›s›n› sağlayacak. Böylece tüm Schlossgarten (Saray bahçesi), mevcut kullan›m olanaklar›, yollar veya bahçe mimarisi s›n›rlanmadan benzersiz bir özelliğe kavuflacak. Plana göre mevcut yol bağlant›lar› da güvenlik kriterlerine göre yeniden ayd›nlat›lacak. Yollar sanal eksenin etraf›ndan geçecek ve ›fl›k sanat›, objeleri daha s›k ziyaret edilen mekanlara dönüfltürecek. Bu tür ›fl›k senaryolar›n›n tasar›m› farkl› bak›fl aç›lar›ndan tekrar tekrar yeniden deneyimlenebilecek. Eksen, Schlossgarten’in farkl›

Sıçrama tahtaları.

Sıçrama tahtalarının son noktası Liederhalle. Işıklandırılan bina bir referans noktası oluşturuyor ve gece oryantasyonu kolaylaştırıyor. Uygulama: licht|raum|stadt-planung

“S›çrama Tahtalar› “ ile flehir merkezinin gece karanl›ğ›nda, merkezi korse gibi sarmalayan City Ring’in üzerine ç›kart›lmas› hedefleniyor. Örneğin Königstrasse’nin çizgilerine ritim kat›yorlar, çapraz bağlant›lar kuruyorlar ve sokağ›, tan›mlanabilir belli iflaretlere sahip bölümlere ay›r›yorlar. Gece karanl›ğ›nda flehir merkezinin bu optik geniflletilmesi, s›çrama tahtalar›n›n uçlar›na yerlefltirilen yap› malzemeleri

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar›

arac›l›ğ› ile sağlanacak. Uç noktalar genelde güçlü karakteristik özelliklere sahip binalar olacak ve bu da çapraz eksenin içine yans›yacak ›fl›k ile beraber yepyeni bir atmosferin oluflmas›n› sağlayacak. Ifl›k ile belirlenen iflaretler görsel iliflki noktalar› veriyor, böylece flehir içinde oryantasyon da kolaylafl›yor. Diğer s›çrama tahta elemanlar›, flehrin yap›s› içinde çoğu zaman ilgisiz kalan ve Königsstrasse’nin egemenliğine boyun eğen pasajlar. Genelde çok küçük girifl alanlar› nedeniyle, pasajlar›n içinde bulunan çok say›da dükkan gizli kal›yor. Daha iyi ve uygun bir ›fl›k tekniği ile bu girifllerin de görünür hale gelmesi hedefleniyor. Dükkanlar› olmayan genel k›sa koridorlar da görünür hale getirilmeye değer; örneğin Königsstrasse’den Schillerplatz’a geçifl veya Rathaus aras›ndan geçen pasajlar. Mimari ayd›nlatmas› için seçilmifl binalar tüm ›fl›k master plan›n›n alanlar›na dağıt›lm›fl. Bunlar her bir eleman›n entegre parças›. Özellikle, Neuen Schloss ile bir bütün oluflturan ve Schlossplatz’a aç›lan Königsbau, flehir için büyük önem tafl›yor. Kemerli giriflinin ayd›nlatmas› ile öne ç›k›nt›l› karanl›k destekleri sayesinde gece yap›, makas ile kesilmifl gibi görülüyor. Stuttgart’›n içindeki bu önemli binada, neo klasik mimari etkileyici flekilde öne ç›kart›labilir. Neuem Schloss (yeni saray), Königsbau (kraliyet yap›s›) ve Neuem Kunstmuseum (yeni sanat müzesi), Altem Schloss (eski saray) ve Kunstgebaude (sanat binas›) aras›ndaki bu alan flehir merkezinin, kentsel yap›lar aç›s›ndan çekirdeğini oluflturuyor. Ayn› zamanda vakit geçirmek üzere gezilebilen ve mimari aç›dan en önemli yap›lar›n yer ald›ğ› bu grup, gündüz ve gece flehrin resmini önemli ölçüde belirliyor. Diğer bir çekim noktas› ise, pazar yeri. Kemerli giriflindeki

Stuttgart Ayd›nlatma Master Plan›

mevcut ayd›nlatmas› parlamayacak ve daha mükemmel ›fl›k etkisine sahip bir uygulama ile değifltirilecek ve bina cepheleri, özellikle Sporerstrasse’ye ve Münzstrasse’ye aç›lanlar ›fl›k tekniği ile vurgulanacak. Ifl›k master plan›, sokak ayd›nlatmas›n›n yenilenmesi için de ayr›nt›l› öneriler içeriyor. Bugünkü teknik, kamusal flehir alanlar›n›n ayd›nlat›lmas› için çok daha iyi çözümler sunduğundan, tespit aflamas›nda problem olarak tan›mlanan her alana çözüm getirildi. Maliyetler nedeniyle mevcut sokak lambalar› değifltirilmeyecek, sadece teknik ve optik olarak düzeltilecek. Dolay›s›yla yeralt› çal›flmalar›na gerek kalmayacak. Özellikle Stuttgart için gelifltirilen City lambas›, tasar›m, teknik, malzeme, kalite ve yüksekliği aç›s›ndan yüksek beklentileri karfl›l›yor. Varolan direkler muhafaza edilecek ancak as›l, bas›k olan ›fl›k noktas›n›n yüksekliği 4.70 metreye ç›kart›lacak. Bu arada eski 50/80 Watt HQL Lambalar 35 Watt, 3000K’l›k HCI-T lambalar› ile değifltirilecek, böylece mükemmel ve keyifli bir ›fl›k kalitesi elde edilecek. Ifl›ktan al›nan verim daha iyi olduğu için, mevcut konum noktalar›ndaki lamba mesafeleri 7’den 14 metreye ç›kart›labiliyor. Dolay›s›yla bugüne kadar duran her iki lambadan biri kald›r›labilecek. Enerji tüketimini %50’ye varan oranda azaltacak olan yeni silindirik biçimli lambalar oniki seneden az bir süre içinde kendisini amorti etmifl olacak. Reflektör tekniği ›fl›ğ› sadece gereken yere iletiyor ve bina cephelerine veya ağaçlara rahats›zl›k verecek flekilde yans›ma yapm›yor. fiu s›ralar ilk 200 ayd›nlatma noktas› değifltirilecek.

İşaret noktası olarak Büchsenstrasse’de bulunan kilise. İç ve cephe aydınlatmasının gösterilmesi. Ön planda Stuttgart’ın eski küre biçimli lambaları görülüyor. Uygulama: licht|raum|stadt-planung

Mimari aydınlatması.

Das Neue Schloss (yeni saray) şehir merkezinin kalbi ve Schlossplatz (saray meydanı) ile mimari yapı ve meydanların gece gelişimi için merkezi gelişimini teşkil ediyor. Uygulama: licht|raum|stadt-planung

Lambaların dağılımı Stuttgart’ın küre biçimli lambalarının yeni silindirik lambalar ile değiştirilmesi Solda eski küre biçimli lambalar, sağda ise daha yukarıda ışık noktası olan yeni silindirik lambalar. Eski direkler kullanılmaya devam ediliyor. Daha iyi teknik sayesinde neredeyse her ikinci direk noktası gereksiz kalıyor. Fotoğraflar: Hess Form & Licht

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar›

Zaman aç›s›ndan tüm ›fl›k master plan›, geleceğe yönelik uygulanmak üzere tasarlanm›fl, dolay›s›yla daha birçok baflka alan›n ayd›nlatma projesine dahil edilmesi öngörülüyor. Vitrinler, geçici ›fl›k etkinlikleri ve özel y›lbafl› ayd›nlatmas› için bir katalog dolusu öneriler bulunuyor. Uygulamalar esnas›nda ortaya ç›kacak gayet yüksek maliyetler nedeniyle, planda aflama aflama ilerleniyor. Önerilen projenin uygulamaya konulmas› için gelifltirilen zaman planlar›nda ayr›ca maliyet tahminleri de yer al›yor. Böylece flehrin finansörleri kaynaklar›n› buna göre planlay›p haz›rlayabilecekler. Baz› bina ve objelere ›fl›k yans›t›lmas› gibi tedbirlerin uygulamas›nda belediye özel yat›r›mc›lara ihtiyaç duyuyor. Uygulama süresinin seneler alacak olmas› tüm kat›l›mc›lar taraf›ndan gayet olumlu karfl›lan›yor. Çünkü bu flekilde en yeni geliflmeler ve trendler dikkate al›nabilecek ve proje zamana uygun çal›fl›lm›fl olacak.

Projeye katılanlar: ‹ﬂveren: Stuttgart / Almanya Belediyesi Ayd›nlatma planlamas›: licht|raum|stadt-planung, Uwe Knappschneider, Mühendis www.licht-raum-stadt.de

Stuttgart Ayd›nlatma Master Plan›

Uwe Knappschneider, Mühendis

Bugüne kadar uygulanan ürünler: Stiftkirche - Philips marka yer ve mimari projektörleri ﬁehir merkezinin fonksiyon ayd›nlatmas› - Hess Residenza M Altes Schloss Bölgesi - A+G Modullum Tagblatturm - LBM Lichtleitfasersystem

Aydınlatma değişikliği yapılan pilot proje alanı Schillerplatz’dı. Arkada halen eski küre biçimli lambalar görülüyor. Fotoğraflar: Ute Schmidt-Contag

‹stanbul için kent ayd›nlatmas› konsepti… Metin: Yeﬂim Betin Fotoğraflar: Demir Beyoğlu

Dünya şehri İstanbul’un hızla büyüyen hareketli yapısına karşın eskiyen çehresinin modernleşmesi, kozmopolit yapısı ile daha uyumlu hale getirilmesi için Istanbul Büyükşehir Belediyesi’nce kent genelinde yürütülen kent yenileme projesi kapsamında kent aydınlatması da yeniden ele alınıyor. Ayd›nlatma hem güvenlik hem de kent halk›n›n yaflam standard›, görüfl kalitesi ile birlikte psikolojik etkileri aç›s›ndan önem tafl›maktad›r. ‹yi ve doğru bir kent ayd›nlatmas› birçok parametrenin ›fl›ğ›nda yap›lmal›d›r. Bunlardan kuflkusuz en önemlisi insan faktörüdür. ‹nsan için yap›lan bir düzenlemede kentteki halk›n yaflam flekli, al›flkanl›klar› ve beklentileri göz önüne al›nmal›d›r. Bunun d›fl›nda kentin genel yap›s›, coğrafi ve iklimsel faktörler diğer parametreler olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Siteco taraf›ndan haz›rlanan kent ayd›nlatma konsepti çerçevesinde projeler oluflturularak ayd›nlatma çal›flmalar›, yenilenen bölgelerde yap›lan inflaat çal›flmalar›na paralel olarak yürütülmektedir. Kentin büyük bölümünde tamamlanan yenileme çal›flmalar› sayesinde ayd›nlanan kent kesitlerinde güvenliğin sağlanmas›n›n kolaylaflt›ğ› ve dolay›s›yla her saat canl›l›k görülmeye baflland›ğ› tespit edilmifltir. Buna paralel olarak proje tamamland›ğ›nda kentteki suç oran›nda önemli ölçüde düflüfl beklenmektedir. Kentin ayd›nlatmas› için oluflturulan konsept projeler mekan tiplerine göre farkl›l›k göstermektedir. Yoğun trafiğin olduğu orta refüjlü ana arterlerde ayd›nlatma 10 metrelik veya 12 metrelik direkler üzerinde SQ 200 armatür ile çözülmüfltür. Yap›lan hesaplarda

direkler aras› aç›kl›kta 40 metreye ç›k›larak istenen par›lt› değerleri ve düzgünlük değerlerine ulafl›lm›flt›r. Ana yollar için karfl›l›kl› yerlefltirilen armatürler trafik yoluna yönlendirilmifl, yaya yolu taraf›na ise 5 metre yükseklikte ayn› armatürün metal halide lambal› tipi yerlefltirilmifltir. Böylelikle yol ve yaya alanlar› ›fl›k rengi ile birbirinden ayr›l›rken trafik için istenen koflullar sağlanm›flt›r. Trafikte doğru ve uygun ayd›nlatma çözümü ile güvenli ve rahat sürüfl ortam› sağlanmaktad›r. Kompakt formu ve alüminyum gövdeli olmas› nedeniyle zorlu hava koflullar›na yüksek dayan›m gösteren armatür, özel faset reflektör sistemi sayesinde direk üzerine konsolsuz monte edilebilmekte, böylece rüzgar yükü karfl›s›nda dayan›m› artmaktad›r. Bu tip ana arterlerde yaya trafiğinin yoğunlaflt›ğ› genifl kald›r›mlar al›flverifl bölgeleri veya otopark gibi alanlar - ile bina yaklafl›mlar› ve yeflil alanlarda ise göz konforunun sağlanmas› aç›s›ndan ›fl›k kaynağ›n›n görülmediği 150W metal halde lambal› sekonder direk tipi Galaxsie armatür ile desteklenmifltir. Kent merkezinde olmas›na karfl›n ana arterler kapsam›na girmeyen yaya ve tafl›t yoğunluğu olan ikincil arterlerde 10 metre direk üzerinde 250W lambal› DL500 armatür kullan›l›rken, yine 5 metre kademesinde yaya taraf›na yönlendirilmek suretiyle ayn› armatürün 70W metal Halide lambal› tipi kullan›lm›flt›r. Bu flekilde

kent yaflam›n›n önemli al›flverifl ve ifl merkezlerinde yer alan, hareketliliği olan ikincil arterlerde daha dekoratif bir ayd›nlatma armatürü ile görsel konfor yan›nda gerekli teknik koflullar sağlanm›flt›r. fiehrin anayollar›ndan banliyölere bağlant› sağlayan kavflaklarda SC tipi armatürler kullan›lm›flt›r. Teknik yeterliliği yan›nda ekonomik oluflu ile de dikkat çeken SC armatür, yap›lan hesaplar sonucu uygun direk yüksekliği ve direk aral›ğ› ile yerlefltirilmek üzere kavflaklarda tercih edilmektedir. Eski kentleflmenin olduğu dar sokaklar›n baz›lar› tafl›t trafiğine kapat›larak yaya alan› olarak düzenlenmektedir. Bu tip bölgelerde yaya alan› ayd›nlatmas›nda homojen ›fl›ğ› ile göz konforunu sağlayan Galaxsie sekonder armatür uygulanmaktad›r. Ifl›k kaynağ›n› görmediğimiz sekonder sistem, yaya yoğunluğunun olduğu alanlarda çekinilen Vandalizm etkilerini azaltmas› aç›s›ndan da tercih edilmektedir. Göğe kaçan ›fl›ğ› s›n›rland›ran sistem sayesinde enerji kontrolü de mümkün olmaktad›r. Yaya alanlar›nda veya trafiğe aç›k olan ancak çok dar yollarda, direkli ayd›nlatman›n uygulanmas›n›n doğru olmad›ğ› tespit edilen akslarda katener sistem DL500 250W ve 150W armatürler ile ayd›nlatma yap›lm›flt›r. Bina cephelerine karfl›l›kl› gerilen gergi tellerine as›lan ayd›nlatma armatürleriyle oluflturulan siste dar sokaklar› direksiz ayd›nlatma, dolay›s›yla

TEMA

‹stanbul Kent Ayd›nlatmas›

Ayd›nlatma Master Planlar›

alan› maksimum değerlendirme avantaj› sağlamaktad›r. Özellikle tarihi dokunun yoğun olduğu akslarda tercih edilen katener sistem sayesinde sokak perspektifinde direkler görülmemekte, yukar›dan yap›lan ayd›nlatma ile doku daha iyi ortaya ç›kmakta, perspektif değer kazanmaktad›r. Ayr›ca Beyoğlu (Pera) gibi gece – gündüz yaflayan kalabal›k bir bölgede beklenebilecek Vandalizm etkilerine karfl› ayd›nlatma sistemini koruyabilmektedir. Kentin tarihi dokular›n›n ortaya ç›kar›lmas› aç›s›ndan önem tafl›yan bir diğer konu ise eski Bizans Surlar›n›n projektörler ile ayd›nlat›larak kentin eski s›n›rlar›n›n ortaya ç›kar›lmas› projesidir. Bu flekilde tarihsel kimliği vurgulanacak olan kentin geçmifli yaflat›larak yüzü ayd›nl›k ve modern geleceğe döndürülecektir.

Kent genelini kapsayan oldukça genifl çapl› olan bu proje kapsam›nda karanl›k bölgelerin kalmas› önlenerek güvenlik sağlan›rken ayn› zamanda kentin yaflam alanlar›na canl›l›k getirilmesi hedeflenmifltir. fiehir mobilyalar› ile uyumlu modern ve yal›n tasar›ml› ayd›nlatma armatürleri ile kentin görsel kimliğine katk› sağlanm›flt›r. Yüksek performansl› armatürler kullan›larak armatür aral›klar› art›r›l›p kullan›lacak armatür adedi azalt›lm›fl, dolay›s›yla enerji tasarrufu sağlanm›flt›r. Teknik özellikleri yan›nda lamba ve balast tipleri, dolay›s›yla kullan›m ömrü uzun olan, bak›m kolayl›ğ› getiren armatürler ile kullan›m maliyetinin düflürülmesi sağlanmaktad›r.

Kullanılan ürünler:

Ana yollar: Siteco SQ 200 direk tipi yol ayd›nlatma armatürü Tali yollar: Siteco DL 500 direk tipi armatür Yaya alanlar›: Siteco Galaxsie direk tipi sekonder ayd›nlatma armatürü Kavﬂaklar: Siteco SC 100 direk tipi yol ayd›nlatma armatürü Tarihi doku, dar akslar: Siteco DL 500 katener sistem ayd›nlatma armatürü

Ekonomiyi kentsel olarak havaland›rmak! Ampirik araştırma İngiltere’nin Liverpool kentinin aydınlatma stratejisinin temelini oluşturuyor.

Jill Entwistle

Metin: Jill Entwistle, Kai Becker Fotoğraflar: Liverpool Vision, McCoy Wynne Photography

Son on yıl içinde İngiltere’nin kent aydınlatma stratejisi hareket kazandı. Doğuştan tasarrufa zorlanan idari makamlar, kamusal aydınlatmaya olan yatırımların, kent yenilemesi çerçevesinde, ticaretin ve turizmin geliştirilmesi için önemli bir araç olduğunu artık anladılar. Bu anlayış doğrultusunda aydınlatma uzmanları Liverpool için çok aşamalı bir aydınlatma stratejisi geliştirdiler. Bu stratejinin ilk fazları 2003 ile 2005 seneleri arasında gerçekleştirildi. Sözkonusu proje etabının tamamlanmasından sonra potansiyel finansörlerin stratejinin uygulaması konusunda ikna edilmesi gerekti. İşte bu noktada yeni kentsel aydınlatma stratejisinin ekonomik faydası için ampirik testler söz konusuydu.

St. George.

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar› Metropolitan Kilisesi

Son senelerde çeflitli flehirler için gelifltirilen ayd›nlatma planlar› ile ilgili olarak, sözkonusu stratejiyi tamam›yla uygulamaya koyma talebi bulunuyordu. Ancak, sadece belirli elemanlar›n gerçeklefltirilmesi ve projelerin diğer k›s›mlar›n›n herhangi bir baflka anlaflmaya kurban edilmesi, baz› ayd›nlatma tasar›mc›lar›n› hayal k›r›kl›ğ›na uğrat›yor. Bu yüzden kalan k›s›m da tamam›yla göz ard› ediliyor ve böylece projenin homojenliği bütçe uğruna kaybettiriliyor. Veya bir stratejinin ilk aflamas›, herkesin hevesi k›r›lana, h›z (veya para) kaybedene ve planlar›n geri kalan›n›n herhangi bir memurun tozlu raflar›nda yer almas›na kadar sürüyor. ‹lk aflamada flehrin bütün önemli alanlar› elden geçmiflken, finansörleri - çok da çekici olmayan - bir sonraki aflamaya geçmek için nas›l ikna edebiliriz?

ayd›nlatma stratejisini haz›rlayan Ian McCarthy bu konular üzerinde çal›fl›yor. Faz 1 olarak adland›r›lan konseptin birinci bölümü gerçeklefltirildi. Ağustos 2003 ile May›s 2005 tarihleri aras›nda 28 bina ve tarihi eserin ›fl›kland›r›lmas› için yaklafl›k 1.88 milyon EURO harcand›. Proje “Single Regeneration Budget” ve “Northwest Regional Development Agency” taraf›ndan “Merseyside Objective 1 Program”› çerçevesinde finanse edildi. Faz 1’in odak noktas›; sinyal etkisi ve bilinirlik derecesi yüksek olan flehir içi ve d›fl›ndaki binalar oldu. Örneğin kiliseler, Cultural Quarter, Hope Street ve Waterfront Area bölgelerindeki objeler. Baz› binalar ilk defa ayd›nlat›ld›. Bunun yan›s›ra, daha önce eskimifl veya ekonomik olmayan tekniklerle ›fl›kland›r›lm›fl yap›lar›n ayd›nlatma sistemleri iyilefltirildi.

Ayd›nlatma stratejisinin zaman içinde h›z kaybetmesinin sebeplerinden biri olarak, insanlar›n ayd›nlatma stratejilerinin getirdiği faydalar› psikolojik olarak yaflamalar›na rağmen bunun kan›tlanabilir bir fley olmamas›n› sayabiliriz. ‹flin asl› bir ayd›nlatma stratejisinin faydalar›n› ampirik olarak ispat etmek hiç kolay değil. Görünür olan ve etkisinde daha çok soyut bir boyutta, öncelikle psikolojik etki seviyesinde bulunan bir fleyi say›sal olarak nas›l gösterebilirsiniz? Çok daha zor olan baflka bir soru ise ayd›nlatman›n, genel iyilefltirme çal›flmalar› paketinin sadece bir k›sm› olduğu durumlar ki bunlar› kald›r›m tafllar›n› yenileme, inflaat için yenileme tedbirleri alma veya kent mobilyalar›n›n yenilenmesi gibi çal›flmalar ile k›yaslayabiliriz.

Liverpool kentinde bugüne kadar sokak ve bina ›fl›kland›rmas› için çok yüksek miktarda natrium ayd›nlatmas› kullan›ld›ğ›ndan, aktüel olarak uygulanan ayd›nlatma stratejisi öncelikle beyaz ›fl›k uygulamas›na dayan›yor. Dolay›s›yla, binalar sokak ayd›nlatmas›ndan farkl›laflt›r›l›yor ve kendi renklerinde sergileniyorlar. fiehirde yap› malzemesi olarak çeflitli renklerde veya farkl› piflirme tarzlar›nda Portland tafl›, kum tafl› gibi yap› tafllar› kullan›ld›ğ›ndan efektler son derece etkileyici. Örneğin flehrin tam ortas›nda duran, feneri and›ran ve içinde yerel radyo vericisi yer alan “Radio Tower”, uygulanan değifliklikler ile çok daha renkli ve dramatik görünüyor.

“Liverpool Vision” projesinin program yöneticisi ve 2001 y›l›ndan beri Sutton Vane Associates’in ayd›nlatma tasar›mc›lar› ile birlikte Liverpool ﬂehir merkezinin

Ayd›nlatma stratejisinin ilk aﬂamas› tamamlad›ktan sonra baﬂka binalar da programa al›nd›. Sutton Vane Associates’den önerilen objeleri incelemesi ve plan›n bütünlüğü

içerisinde uygunluğu konusunda bilgi vermeleri istendi. Ayd›nlatma tasar›mc›lar› aktif olarak her binan›n ayd›nlatmas›nda yer almad›klar›ndan ve ayr›nt›l› çal›flmalar› yürüten firmalar›n Know-How’› farkl› olabileceğinden, Sutton Vane Associates flirketi tarihi binalarda çal›fl›l›rken dikkat edilecek pratik konular› ele alan bir doküman haz›rlad›. Bu bilgiler daha çok lambalar›n yaflam ömrü veya bak›m›n kolaylaflmas› için lambalar›n k›s›tlanmas› gibi sorunlardan bahsediyordu. Ancak yine de bu doküman, genel master plana sad›k kalmak flart›yla belli bir özgürlük sunmaktayd›. Projenin bir sonraki aflamas›na geçmeden önce, Ian McCarthy önce birinci aflaman›n baflar›s›n› ölçmek ve finansörleri yat›r›mlara teflvik etmek istedi. Ancak bu zor bir çal›flmayd›, çünkü ‹ngiliz veya Avrupa flehirlerinde ayd›nlatma stratejilerinin ekonomik avantajlar›n› gösteren çok az bilgi bulunuyordu. Kent ayd›nlatmas›n›n flehrin ekonomisi üzerindeki etkilerini gösterebilmek bir çal›flma yap›ld›. Ian McCarthy: “Kesin bir bilim değil, ancak ekonomik faydalar›n ölçümünü yeni bir seviyeye tafl›d›k.” “Feature Lighting in Liverpool City Center: an impact assessment” (Liverpool fiehir Merkezinde Ayd›nlatma Özelliği: etki ölçümü” isimli bu çal›flma, kent dan›flmanlar› Jon Dawson Associates taraf›ndan

Liverpool Ayd›nlatma Stratejisi

haz›rland›. Araflt›rma özellikle bugüne kadar yap›lan yat›r›mlar ve gelirler aras›ndaki iliflkiyi gösterecek, ekonomik sonuçlar›n miktarlar›n› tan›mlayacak ve hemen değerlendirilemeyen stratejik faydalar› ortaya ç›kartacakt›. Çal›flma ile ayd›nlatma çal›flmalar›n›n, gece saatlerinde gerçekleflen ticari faaliyetlere, turizme, sanat ve kültür alanlar›na, flehrin imaj›na, suç iflleme oranlar›na ve güvenliğine katk›lar› incelendi. Bunun yan›s›ra, araflt›rma mevcut modelin gelifltirilmesine yönelik fikirler getirerek ortaya konucak ç›kt›lar›n maksimizasyonunu hedefledi. Bu çal›flmalarda araflt›rmac›lar farkl› kaynaklardan faydaland›lar: baz› sonuçlar sokakta yap›lan araflt›rmalara dayand›r›ld›. Rasgele seçilen 200 kifliye ayd›nlatma konsepti konusunda fikirleri soruldu. Diğer veriler, her sene gerçeklefltirilen “City Centre Perceptions Survey” (fiehir Merkezi Alg›lama Araflt›rmas›) araflt›rmas›ndan al›nd›. Bu araflt›rmaya göre düzenli olarak sokaktan geçen 1000 kifli ile sözlü anket yap›ld›. Anket sorular›n›n bir k›sm› özellikle flehrin ayd›nlatma konsepti ile ilgiliydi. Ayr›ca, ›fl›kland›r›lan binalar›n sahipleri, idarecileri veya geceleri gastronomi, turizm ve sanat alan›nda ticari faaliyetlerini sürdüren iflletmeler ve ayd›nlatma elemanlar›n›n uygulamas› konusunda bilgi sahibi kifliler ile görüflüldü. Bu veriler turizm veri kaynaklar›ndan al›nan bilgiler ile tamamland›. Georges Dock

Görüflmelerde kiflilerden; ayd›nlatma modellerinin bilinirliği konusunda ve bu örneklerin görsel etkisinin alg›lanmas›, ayd›nlatman›n, flehri kiflisel olarak beğenmeye olan etkisi, bireysel yürüme al›flkanl›klar›ndaki değiflimlere ve güvenlik duygusuna etkisi, flehirde geçirdikleri süre içinde ayd›nlatman›n zamana olan etkisi ve flehir merkezini ziyaret edenlerin say›s›na olan muhtemel etkileri konusunda görüflleri istendi. Ayr›ca gece yürüyüflleri için ilgilerinin boyutlar›, otobüs ile yolculuğa olan ilgileri veya kiflilerin gece d›flar› ç›kt›klar›nda flehir merkezindeki dolmufl tarz› gezileri ve ortalama

ödedikleri ücretler soruldu. Araflt›rman›n sonucu, çoğunlukla kiflilerin öncelikle ayd›nlatma konseptine olumlu tepki verdiklerini gösterdi. Ankete tabi tutulanlar›n %83’ü, flehir merkezinde ayd›nlat›lan önemli bina ve simgeleri gece çok daha beğendiklerini ifade ettiler. Ankete kat›lan bina ve iflletme sahiplerinden elde edilen sonuçlar ise, bu kiflilerin de genelde olumlu bir izlenime sahip olduklar›n› ancak miktar olarak gelirlerine etkisini ölçemediklerini gösterdi. Onlara göre, bu tür bir bilgi için henüz çok erkendi ve ayd›nlatma konusunu, diğer iyilefltirme çal›flmalar›ndan izole ederek değerlendirmek mümkün değildi. Buna karfl›l›k “City Centre Perception Survey”, flehir merkezini ziyaret edenlerin %46’s›n›n karanl›ğ›n basmas› ile flehirde daha uzun kald›klar›n› gösterdi. Ankete kat›lanlar›n %37’si, yap› ayd›nlatmalar›n›n kendilerini daha fazla para harcamaya teflvik ettiğini belirtti. Fazladan harcanan bu rakamlar daha fazla al›flverifl, sinema ziyaretleri veya restoran türü mekanlarda daha fazla vakit geçirmeye yöneltildi. Sonuçlara göre bu rakamlar kifli ve ziyaret bafl›na yedi ile yirmi euro aras›nda gerçekleflti. Sokakta yap›lan araflt›rma ayr›ca ankete kat›lanlardan, flehirde yaflayanlar›n ve ziyaretçilerin %24’ünün yeni ayd›nlatma çal›flmalar› nedeniyle daha s›k flehir merkezine geldiğini gösterdi. Buna karfl›l›k benzer oranda bir grup flehirde çok daha fazla vakit geçirdiklerini ifade etti. Ankete kat›lanlar›n %73’ü, ›fl›kland›r›lan binalar› göstermek için baflkalar›n› da yanlar›nda getirdiklerini belirttiler. Araflt›rma, turizm aç›s›ndan etkili olmas› ve bir çekim alan›n›n oluflturabilmesi aç›s›ndan, ayd›nlatma konseptinin belli bir hacim ve yoğunluk göstermesi gerektiğini ortaya koyuyor. Asl›nda konsept henüz tam anlam›yla çal›flm›yor, çünkü ayd›nlatman›n uyguland›ğ› üç ana merkez farkl› semtlere dağ›lm›fl durumda; ki bu da beraber bir çekim alan›

TEMA

Liverpool Ayd›nlatma Stratejisi

Ayd›nlatma Master Planlar›

oluflturmalar›n› çok güçlefltiriyor. Baflka türlü ifade etmek gerekirse; “City of Light” (Ifl›k flehri) lakab›n› almas› için henüz çok erken. Yine de birinci faz flimdiden Liverpool’un muhteflem mimari miras›n› sahneliyor. Böylece flehir turistler için çekici bir mekan olma anlam›nda geç de olsa değer kazand›. Sokakta yap›lan anket sonuçlar›na bak›l›rsa, ziyaretçilerin %88’i flehrin bu halini beğenmifl ve %89’u, yap›lar›n ayd›nlat›ld›ğ› alanlarda daha çok zaman geçirmek istediklerini ifade ediyorlar. fiehri gezenlerin yar›s›, ki %72’si yurtd›fl›ndan gelenlerden olufluyor, ayd›nlat›lan yap›lar› ve simgeleri görmek için özel bir gezi yapacaklar›n› söylüyorlar. Ayd›nlatma stratejisinin tamamen uygulanmas›n› takiben, gelir getirici bir etkinlik olarak flehir içinde düzenlenebilecek gece gezileri düflünüldü. Yine ziyaretçilerin tepkisi cesaret vericiydi, flehri gezenlerin %57’si (%81’i yurtd›fl›ndan

gelenler) gece yap›lacak yürüyüfl fleklindeki gezilere, %49’u (%68’i yurtd›fl›ndan gelenler) ise otobüs/ dolmufl ile yap›lacak gezilere ilgi göstereceklerini belirttiler. Bunun yan›s›ra, ‹ngiltere’nin diğer yerlerinde daha önceden incelenen suç ifllemeye ve güvenliğe yönelik sorular da araflt›rmada yer ald›. Bu konu ile ilgili olarak ayd›nlatma stratejilerinin faydalar› ve etkileri ortada. Çünkü ayd›nlat›lan alanlar güvenlik hissi verdiği gibi, ayd›nlat›lan alanlar›n insanlar› kendine çekmesi ile birlikte, bu alanlar›n denetlenmesi de sözkonusu. ‹fadeler anket taraf›ndan da desteklendi. Ankete kat›lanlar›n %83’ü yap›lar› ayd›nlat›lm›fl olan alanlarda bulunmak istediklerini belirttiler. Ayr›ca, kad›nlar›n %86’›s› ve erkeklerin %76’s› öncesine göre, hava karard›ktan sonra flehir merkezinde ayd›nlat›lm›fl anlanlarda kendilerini daha güvende

hissettiklerini söylediler. Araflt›rman›n en önemli amaçlar›ndan biri, ayd›nlatma stratejisininin hangi ölçülebilir finansal faydalar› sağlad›ğ›n› göstermekti. Bu bağlamda aç›kça belirtilmeli ki, araflt›rma istatistik veri ve hesaplamalara dayan›yor. Ancak sonuç bölümünde henüz projenin ilk aflamas› bitmesine rağmen ekonomik faydalar›n flimdiden sağland›ğ› gösteriliyor. Miktar olarak bugüne kadar tespit edilen gelir, rapora göre yaklafl›k 4.7 milyon EURO. Bu rakama, ankete kat›lanlar›n vermifl olduklar› bilgiler baz al›n›p ayd›nlat›lan ortamlar›n teflvik ettiği durumlarda yap›lan fazladan harcamalara çeflitli istatistiksel parametreler eklenerek ulafl›ld›. Bu arada, Liverpool kentinin her sene yaklafl›k günlük veya konaklamal› 20 milyon ziyaretçisi olduğu, bunlardan %41’inin ilk defa flehirde kald›ğ› dikkate al›nd›. Ayr›ca hesaplamalara flehrin 16

Port of Liverpool Binası

Hope Street Oteli

yafl üzerinde veya daha yafll› olan 351.000 nüfusunun %85’inin de flehir merkezini kulland›ğ› eklendi. Tespit edilen kifli say›lar› çeflitli hesaplama aflamalar›nda fazladan yap›lan harcamalar›n ortalamalar›n› teflkil eden farkl› para birimleri ile çarp›ld›. Elde edilen sonuçlar belirtilen yaklafl›k 4.7 milyon Euro’yu oluflturdu. Bu rakama karfl› yap›lan 1.88 milyon Euro’luk yat›r›m ve 114.000 Euro’luk sürekli ödenen y›ll›k giderler ile karfl›laflt›r›ld›. Araflt›rma ayr›ca, ayd›nlatmaya uygun teklifler için daha somut verilerin olmas› halinde daha fazla ekonomik faydalar›n hesaplanabileceğini ortaya koyuyor. Bunlar örneğin, 841.000 Euro gelir getirmesi tahmin edilen gece turlar›n›n gerçeklefltirilmesi olabilir. Rapor, modelin h›zl› gelir getireceğini, böylece uygulama ve iflletme maliyetlerinin geri al›nabileceğini ve hatta bunun üzerinde gelir kaydedileceğini belirtilyor. Ian McCarthy için

araflt›rma, ayd›nlatma modelinin flehrin gece alg›lanmas› üzerinde olumlu etkisi olduğuna ve flehrin ekonomik geliflmesine katk›s› olduğuna dair ikna edici argümanlar içeriyor. Modellerinin ilk baflar›lardan sonra dondurulmas›na al›flk›n olan ayd›nlatma tasar›mc›lar› için, bu tür bir çal›flman›n gelifltirmeye yönelik bir iflaret olmas› ümit verici. Sutton Vane Associates taraf›ndan aç›kça talep edilen, mevcut ayd›nlatma alanlar›n›n bağlant›s›, planlanan gece gezilerini baflar›l› flekilde gerçeklefltirmek için bir gereklilik olarak görüldü. Eğer bir dünya kültürü miras› yolunun ayd›nlatma ile tamamlanmas› için planlar›n etkili olmas› isteniyorsa, bunlara yeni bölgelerin ve mevcut alanlar›n birbirine bağlanmas› ve bu bağlant›lar›n ayd›nlat›lmas› gerekir. Böylece araflt›rma, yeni ayd›nlatma gruplar›n›n gelifltirilmesinden, yeni binalar›n ayd›nlatma tasar›mlar›na, sokak ve rayl› sistemlerin ayd›nlatma metodlar›ndan yepyeni ›fl›k sanat›

uygulamalar› için belirlenecek görevlere kadar, geleceğe yönelik önerilere gelip dayan›yor. Muhtemelen daha fazla uygun yat›r›m as›l modelin kal›c› olmas›n› sağlayabilir ve araflt›rmada belirtildiği gibi, birbirine daha yak›n ve böylece daha çekici bir çevre yarat›larak çok daha iyi pazarlanabilecek bir ürün ortaya ç›kart›labilir. Ayd›nlatmaya yap›lacak her ek yat›r›m›n turizmi artt›racağ›ndan ve flehrin gece görüntüsünün çok daha iyi pazarlanabileceği konusunda flüphe yok. Gece atmosferinin etkileri muhteflem olabilir, daha fazla ekonomik faydalar sağlanabilir ve gece etkinliklerine değer kazand›rabilir. Bu da sonuç olarak, Liverpool flehrinin “City of Light” olarak an›lmas›na inand›r›c›l›k sağlar. Araflt›rman›n sonuçlar› yat›r›mc›lar› bir baflka ad›m› daha atmak için cesaretlendirdi. Çünkü art›k ayd›nlatma stratejisinin ikinci aflamas›na geçildi. Bu kapsamda Albert Dock, Queens Building, Victoria Monument, St John’s

Tower, St Lukes Kilisesi ve Paradise Street’deki devasa inflaat alan›na s›n›r olan alan, Hannover Street’de Numara 1 yer al›yor. Bu aflamay› tamamlama süresi Mart 2007 olarak öngörülüyor. Daha büyük, karmafl›k projeler, ki bunlar aras›nda Lime Street istasyonuna girifl, sene içinde tamamlanacak. Liverpool Vision’dan Ian McCarthy, ikinci aflamaya, ampirik araflt›rma olmadan hiç bafllanmam›fl olacağ›n› düflünüyor. “Finansörlerin ikna edilmesi flartt›”, diyor. “‹lk defa bir ayd›nlatma stratejisinin ekonomik faydalar› konusunda daha net rakamlar gösterebiliyoruz. Böylece, kamusal finansörlerin birinci fazda yapt›klar› yat›r›mlar› aç›klayabiliyoruz. Araflt›rma ikinci aflama için daha fazla para sağlamam›za olanak tan›d› ve sonuç olarak verilerimiz ile baflka bina sahiplerini ayd›nlatman›n faydalar› konusunda ikna edebildik.”

G Ö R üş

ﬁehir için Ayd›nlatma Planlamas›

Şehir planlaması için aydınlatma ile ilgili düşünceler

fiehirler için ayd›nlatma planlamas› birçok aç›dan konut ayd›nlatmas›na benzer. fiehrin sokaklar›, tüm yaflayanlar ve ziyaretçiler taraf›ndan kullan›lan s›radan mekanlard›r. Louis Mumford flöyle demiflti: “Bir flehir, sadece araçlar›n geçifli için değil, insan›n bak›m› ve kültürü için yaflar”. Ve bu tespit doğru! fiehir bölgenin yaflam alan› ve kültürel merkez noktas›d›r. Sokaklar, çocuklar›n emekleme alan›d›r. Çocuklar burada büyür ve günden güne, kendilerini toplumun üretken üyelerine dönüfltürecek toplumsal değiflim etkilerini ve sorumluluklar›n› öğrenirler. Bir flehir, ad›m›n› sokağa atan ve dolaflt›klar› çevreyi izleyen insanlar ile tan›mlan›r. Bir flehrin ayd›nlatma konsepti konusunda karar verirken, d›fl alanda yaratacağ›n›z rahatl›k konusunda önemli bir karar vermifl olursunuz. Çünkü bu ayd›nlatma gün içinde ve gece gördüğünüz fleyin kal›c› bir parças›d›r. Bu karar› verdiğinizde, flehrinizin yaflam alan›n› kurmufl ve ayd›nlatm›fl olursunuz. Kentsel ayd›nlatman›n ana hedefi, orada yaflayanlar, çal›flanlar ve al›flverifl yapanlar için güvenli, davetkar, çekici, uygun ve olumlu ayd›nl›k alanlar yaratmakt›r. O takdirde ›fl›kland›rmak istenilen alanlar nas›l seçilir, bir ayd›nlatma tasar›m› için en uygun ›fl›k nas›l seçilir ve her iki unsur nas›l birbiri ile birlefltirilebilir? Görmek için ›fl›ktan çok daha fazlas› gerekir. Önce, görüleni orada yaflayanlar›n değerlendirmesi gerekir. Ayd›nlat›lacak insanlar›n, objelerin ve mekanlar›n d›fl görüntüsü; bu alanlarda hangi faaliyetlerin yap›lacağ› ve ayd›nlatma teçhizat›n›n çeflitliliği konusunda karar verilmesine yol gösterecektir.. Newton ile ayn› önemi tafl›yan ‹ngiliz Fizikçi James Clerk Maxwell flöyle der: “Uyan›k olduğumuz sürece, görme yeteneğimiz sayesinde, bilgi ve sevince ulafl›r›z”. Say›n Maxwell burada, görme kabiliyetimiz ve bundan elde ettiğimiz kazanc› ifade etmektedir. Ayd›nlatma tasar›mc›s› bu “kazançtan” sorumludur. Sürekli flu soruyu sormak gerekir; üzerinde çal›flt›ğ›m ayd›nlatma konseptinin faydalar› nelerdir ve as›l tasar›m aflamas›na bafllamadan önce, baflar›y› nas›l ölçebilirim? Muhtemel baflar›y› ölçmek için herhangi bir metod yok ise planlamaya hiç bafllamamak gerekir. Tüm çal›flma ad›mlar›n›n baflar›s›n› değerlendirmemiz gerektiği üzere, Daniel H. Burnham’in sözlerini hat›rlatmak isterim: “Küçük planlar yapmay›n, küçük planlar insanlar›n büyük ilgisini uyand›racak güce sahip olamazlar, muhtemelen bunlar gerçeklefltirilmeyecektir. Büyük planlar düflünün; yapt›ğ›n›z ifle inan›n ve her zaman, bir kere çal›fl›lm›fl, gösteriflli, mant›kl› bir planlaman›n hiçbir zaman ölmeyeceğini ve bizden sonra çok daha uzun y›llar varolacağ›n› ve giderek daha artan bir ›srarla, kal›c› olacak flekilde kendisini ispatlayacağ›na inan›n. Oğullar›n›z›n ve torunlar›n›z›n bir gün, nefesinizi kesecek fleyler yapacağ›n›z› düflünün. Fikrinizi görev, güzelliği, parlayan ›fl›ğ›n›z olarak bilin.” Art›k ayd›nlatma planlamam›za bafllayabiliriz.

Howard M. Brandston, LC, FIES, Hon. FCIBSE, FIALD, ELDA+

Master planlar› - Durum değerlendirmesi Kent aydınlatmasında master planlar ve aydınlatma tasarımı trendlerinin nedenleri Metin: Joachim Ritter, FELDA

İnsan ve çevre için iyi ışığın önemi, mimarlık uzmanlarının dünyasında sorgulanmıyor. Ancak kalite tanımlarına gelince, zıt durumlar görülebiliyor. Gerçek şu ki, günümüzde kamusal alanlar, büyük şehirlerdeki durum hariç, gece saatlerinde kullanılmıyor ve bu alanlara serbest zamanlarda uzaktan bakıldığında, görsel bir çekicilik sergilemiyorlar. Bir diğer gerçek ise, eski alışılmış aydınlatma konseptleri, ne ticareti ve gastronomiyi teşvik ediyor, ne de güvenlik talebini (trafik ve suç işleme) ve duygularmızı tatmin ediyor… Bir başka gerçek de, modern aydınlatma konseptlerinin çok başarılı olması fakat doğru bir şekilde koordine edilememesi ve uzmanca uygulanmaması.

Bunun nedeni, ayd›nlatma master plan›n›n, planlama performans› tan›m›n›n hala daha çeflitli görüfllerden oluflmas›, bu sayede iflveren, kent planlamac›lar› ve ›fl›k uzmanlar› aras›nda büyük uyuflmazl›klar›n ve anlaflmazl›klar›n ortaya ç›kmas›. Eğer ayd›nlatma tasar›m› yapanlar aras›nda ayn› bilgi ve kabul edilmifl tan›mlamalar yok ise ve bir master plan›ndan ne anlafl›lacağ›, hiçbir yerde aç›k ve net olarak tan›mlanmam›fl ise, bundan, baflka ne beklenir? Bu bağlamda, kentin bir bölgesi için yeni sokak lambalar› yerlefltirmek yeterli değil. Ayd›nlatma master plan›, belirgin yap›lar›n, an›tlar›n ve bina yüzeylerinin, resmin tümüne bakmaks›z›n tek tek görülerek ayd›nlat›lmas› da değil. Ancak bugünkü gerçek, bambaflka. Tekden yola ç›karak, kent planlamac›lar›, bütündeki iliflkiyi kurmadan peflpefle tekli yap›lar›n ayd›nlatmas›n› planl›yorlar. Gün ›fl›ğ›nda tamamen normal görünen yap›lar›n gece ile iliflkisini kurmak acaba neden zor geliyor? Uzman planlamac›lar da bugünkü duruma gelinmesinden sorumlu. Ayd›nlatma tasar›m toplumu, bu alanda az çok koordinesiz bir flekilde kendi yolunu kendi kesiyor. Kamusal alanda, neredeyse bir ›fl›ğ› yakan herkes, kendisini derin bilgiye sahip ›fl›k uzman› olarak

Tasarımsal Simge Olarak Aydınlatma Tasarımı

Teknik Aydınlatma

1950

1955

ortaya koyuyor. Geçmiflte, teknik departman›n ›fl›k tekniğinden sorumlu planlamac›lar› kendilerine, kentin tarihsel bilgilerini, bugünkü kimliğini, kültürünü ve gelecek ile ilgili planlar›n› hiç sormad›lar. Doğald›r ki tasar›m konusundaki bilgi eksiklikleri nedeniyle kamusal alanlar›n tarihini ve fonksiyonlar›n› değerlendirmekten kaç›nd›lar. Nas›l baflar›l› olarak planlanabilirdi? Kent tasar›m›n›n ve yap›land›r›lmas›n›n Aydınlatma hiç bir parametresi, ›fl›k tekniği ölçüm boyutlar›nda veya rakamlar dizisi fleklinde tan›mlanam›yor! ki bu konuda yüzy›llard›r Kevin Lynch sayesinde kabul edilen bir bilgi mevcut. Lynch’in yap›lar› geçmiflte sadece gün ›fl›ğ›ndaki bir kent için uygulanabiliyordu. Kenti gece ayn› kriterler ve bilgiler alt›nda

1960

1965

flekillendirmek, anlafl›lmaz bir biçimde ihmal edildi. Bu durum, henüz birkaç sene öncesinden beri, toplumun gece davran›fllar›n›n değiflmesi ile al›flkanl›k haline geldi. Ancak ayd›nlatma tasar›m›n›n bu uzmanl›k alan›nda da tasar›msal temel bilgiler ve gün için geçerli olan deneyim alanlar› kolayca gece saatlerine aktar›lam›yor. Toplum yavafl yavafl ›fl›k ve

1970

1975

tasar›m ile meflgul olanlar, yap›lar, fonksiyonlar, ak›fllar ve simgeler, iliflkiler, eğilimler ve serbest zaman, istekler ve duygular ve bunun ötesinde kendisini iyi hissetmek için, insanlar›n beklentileri ve gereksinimleri üzerinde ciddi anlamda düflünüyor. Kaç flehir günümüzde bir master plan çerçevesinde tüm bu ihtiyaçlar› karfl›layacak iyi bir ayd›nlatma tasar›m› sunuyor? planlaması out - yaşasın aydınlatma tasarımı Toplumun mevcut durumu tasar›m›n birbirinden ayr›lmaz ne kadar uzun süredir kabul etmifl olduğunu ve tekniğin uygulamaya olduğu, flafl›lacak bir durum. al›nacak çözümün bir arac› Muhtemelen nedeni, ›fl›ğa olan olduğunu anlamaya bafll›yor. anlay›fl›n eksikliğinde yat›yor. Teknik, tasar›mdan değil tasar›m, Çünkü geçmiflte siyasetçiler ›fl›ğ›n teknikten birfleyler bekliyor. Teknik gücünü hiç bilemedi. Yak›nda çözümler tasar›m› takip ediyor. gerçeklefltirilecek olan seçimler Kamusal alanlarda (ayd›nlatma) için kamusal alanda ayd›nlatmaya

TEMA

Master Planlar›-Durum Değerlendirmesi

Ayd›nlatma Master Planlar›

yap›lan yat›r›mlar›n giderek artmas› öyle nedensiz değil. Kent alan›nda tasar›m kalitesini daha fazla oluflturma isteği her zaman vard›. Ancak sonuçlar konusunda k›sa süreli sevinçler yafland›, ayn› flekilde siyasi olarak bundan fayda görenlerin de sevinci ayn› ölçüdeydi. Toplumsal davran›fllar değifltiğinden, eski ayd›nlatma konseptleri günümüzde art›k ifllemiyor. Savafltan sonra kamusal ayd›nlatma tarihine bakt›ğ›m›zda, yeni bilgilere ihtiyaç olduğu görülüyor. Bu analize göre yeni tasar›m kurallar› ve master planlar›na olan ihtiyac›n sebebi de ortada. Kamusal alanlar›n ayd›nlatmas›n›n ilk yüksek dönemleri otuzlu y›llarda 2. Dünya Savafl› ile durduruldu. 1950’den 1970 y›l›na kadar kent resmini vurgulayan, sadece teknik ayd›nlatma oldu. Daha sonra on y›ll›k

Senaryolaştırılmış Aydınlatma

rekabeti de bu geliflmeye katk› iyi ›fl›ğ›n nas›l uygulanabileceği sağl›yor. Bu dönemden itibaren konusunda nas›l çaresiz kald›klar›n› yaflam kalitesi, ekonomik büyümenin gösteriyor. Ifl›k sanat› festivalleri itici gücü. fiehirlerimizin geliflimi bu art›k heryerde yap›l›yor. Takip elemanlara bağl›. fiehirlere doğru etmek giderek zorlafl›yor. fiehirler kaç›fl k›r›lmad›. fiehirlerin hiyerarflisi yavafl yavafl geçici ›fl›k sanat› ve ekonomisi için önemi, toplumsal festivallerinin, kal›c› flehir planlamas› olarak ilerleyen ve yarat›c› olan ve mimari ›fl›ğ›n yerini alamayacağ›n› katmanlar› Bugüne kadar yapılan aydınlatma konseptleri başarısız kendisine çekebilme

kabiliyetine bağl›d›r. Ekonomik büyüme ve istikrar özellikle hizmet sektörünün, bilgi, yarat›c›l›k ve know-how ihtiyac›na dayan›yor. Bu flehir merkezlerinden dünya ticareti yap›l›yor. Dünya çap›nda sadece dört itici merkez olacak ve bu merkezleri uluslararas› önem tafl›yan 20 baflkent ve 100

Renkli Işık

1990

bir (1970 - 1980) dönem bafllad›. Bu dönem içinde ayd›nlatma tasar›m› ›fl›k ile tasar›m›n itici gücüydü ve ürün tasar›m›n›n, yeni modern hayata giriflinin sinyallerini veriyordu. Takip eden on y›ll›k süre içinde bina cepheleri ayd›nlat›lmaya ve flehir alanlar› için senaryolar gelifltirilmeye baflland›. fiehirler için de ayd›nlatma tasar›m›, koordinasyonunun ilk önemli unsuruydu. Kent içinde yer alan her eleman›n koordinasyonun, bunlar›n kendi aralar›nda birbirini yok etmemelerinin veya birbirleri ile rekabet içinde olmamalar›n›n ön koflulu. Ayr›ca genel ›fl›k seviyesinin de yukar› ivme kazanmas›n› sağlayacak. ‹kibinli y›llara geçtikten beri, renkli ve dinamik ›fl›ğ›n teknik olanaklar›n›n ayr› bir bileflen olarak eklenmesi, bizi kent alanlar›n› bir bütün içinde değerlendirmeye zorluyor. Kentler aras›ndaki, tüketicinin beğenisini kazanma

oldu -

artık tasarımda yeni temeller oluşturmak için zaman geldi öğreniyorlar. Bu tür çal›flmalar›n, halk›n sadece kamusal alanda daha iyi ›fl›k için, isteğini ortaya koyduğunu görüyorlar. Kent planlamac›lar›n›n uzmanl›k eksikliği heryerde görülebiliyor. Tabiki bu durum bir sürpriz değil, zira hangi mimarl›k veya kent planlama eğitimi, ayd›nlatma tasar›m› ve ›fl›k ile ilgilitemel bilgileri içeriyor. Dolay›s›yla,

Dinamik Işık

≥ Özlü bir kültürün elemanı olarak ışık ≥ Yeni bir tasarım dilinin, yeni teknolojilerin, yeni uygulamaların gelişimi ≥ Aydınlatma tasarımcısının küresel bir gereksinim olarak tanınması ≥ Müstakil evlerde aydınlatma tasarımı: Her kullanıcının günlük ritmi içindeki ihtiyaca göre

Işık master planları için gereksinim gelişiyor

1985

1995

2000

ulusal merkez takip edecek. Binlerce lokal merkez sadece ulusal çevreleri aras›nda bir öneme sahip olacak. Ekonomik olarak bir yer edinmek isteyen flehirler, ancak kendilerini Mükemmeliyet Merkezi olarak tan›mlayabildiklerinde uluslararas› önemsizlikten ç›kartabilecekler. Gelecekte flehir alanlar›n› ve yaflam kalitesini art›rmak ve toplumun yarat›c›l›k potansiyelini kendisine bağlamak için, ›fl›k merkezi bir araç olacak. Mimari, kültür ve tasar›m, flehir gelifliminin merkezi elemanlar›. ‹flte bu nedenle son üç y›ld›r belediyeler Lighting Urban Community International, LUCI, alt›nda toplanarak, kendi aralar›nda kamusal alanda ›fl›k geliflimi konusunda deneyimlerini paylafl›yorlar. Art›k LUCI 50’den fazla flehri kaps›yor ve bu say› giderek art›yor. Bu da, kent planlama idarelerinin, kamusal alanlara

2005

2010

2015

LUCI alt›nda biraraya gelen kardefl kentler, kendileri için çal›flt›klar› deneyimleri ve ›fl›k hakk›nda bilgilerini paylafl›yorlar. Toplant›lar› “City under microscope” (mikroskop alt›ndaki flehir) olarak adland›r›yorlar. Kendi imkanlar› çerçevesinde somut bilgi topluyorlar. Art›k geçmiflte deneyimlenen yanl›fl durumlar ve eksiklikler görülüyor ve daha önce hiç olmad›ğ› kadar, bu alanda uzmanlar›n eksikliği hissediliyor. Keflke sorumlular, ayd›nlatma tasar›mc›lar›n›n deneyimlerine ve bilgilerine müracaat etseler. Çoğu vakalarda, flehirler buna nereden bafllayacaklar›n› dahi bilmiyorlar. ‹lk olarak yüksekokullar harekete geçiyor. Bu sene ‹sveç’te ilk defa bir eğitim sunuluyor. Bu eğitim çerçevesinde flehir planlamac›lar›na, kamusal alanlarda yeni ayd›nlatma konseptlerinin nas›l uygulanacağ›

4 mega ﬂehir 20 uluslararas› lider kent 100 ulusal lider kent 1000 tasar›msal önemi olmayan ﬂehir

öğretilecek. ‹yi planlamac›lar›n eğitimi için Göteburg Chalmers Üniversitesi, Alingsas ﬂehri ve European Lighting Designers’ Association (ELDA+) birlikte çal›ﬂ›yor.

kaps›yor. Master planlar›n›n sonucu, aylarca sürmeyecek dinamik bir uygulaman›n bafllat›lmas›. Nas›l bir kentin resmi, ony›ll›k sürelerde değiflebiliyorsa, ayd›nlatma da buna paralel olarak sadece ony›ll›k süreler içinde geliflebilir. Çoğu flehir, geçmiflte böyle bir genifl aç›l› görüfle sahip olduğunu söyleyemez. Herkes taraf›ndan baflar›l› bir örnek olarak gösterilen Lyon flehrinin dahi, bafllang›çta tasar›msal kurallar›n içinde yer ald›ğ› ve her tür inflaat faaliyeti için geçerliliği

Eğitim, ayd›nlatma tasar›m›n›n temel bilgilerini, ayd›nlatma master planlar›n›n görevlerini ve yap›lar›n›, uygulama yap›lar›n›, doğru ayd›nlatma tasar›mc›s›n›n nas›l bulunacağ›n›, halkla iliﬂkiler çal›ﬂmalar›n› ve bak›m planlar›n›

Yaratıcı insanları çekebilmek için şehirlerin aşağıda belirtilenlere ihtiyacı var

Gelecek için bir vizyon

Güçlü bir kimlik

Strateji olarak süreklilik

Karar verme gücü ve etkili idari yapılandırma

Uygulamalara hızlı geçiş ve hedeflere ulaşılması

Büyük etkinlikler / zorlayıcı projeler

Şehir kendi sınırlarının dışına taşıyor

Geleceğin şehrini geliştirmek zaman istiyor

Yaratıcı bir şehir nasıl olmalı? Şehrin kalitesi otantik mekanlarına, otantik insanlarına ve otantik girişimlere bağlı Gelişimler yaratıcılığı çekiyor

Sosyal komponent

İnsanların birbirine etkisi olarak katılım

Uygulama: İnsanlar talep ettiklerine ulaşabilme beklentisi içinde Güçlü kültürel çekicilik

Çoklu işlevsellik: çok amaçlı mekanlar

Yaşam kalitesi - sadece Wirtschaft

Yaşam kalitesi sadece iyi bir ekonomi değil

Çeşitlilik, çoklu kültür, dünyaya açıklık toleransı

Şehrin çekiciliği, insanlar burada yaşamayı hayal ediyor

Yaratıcılığa odaklanan teknik ve sayısal altyapı

Muhtemel Aksiyonlar Zorunluluk anlamını yaymak

Toplumun tepki vermesini sağlamak

Öne çıkacak bir merkez geliştirmek ve yaratmak

Büyük çaplı bir proje gerçekleştirmek

İnsanların şehirde yaşama isteğini uyandırmak için kentsel çevrenin yeniden tasarlanması

olan bir master plana sahip değildi. ‹fllevsel ayd›nlatma master planlar› kategorisine yerlefltirilebilecek çeflitli çal›flmalar, 1990’l› y›llar›n bafl›nda Lyon ›fl›k festivalinin bir sonucu olarak kesinlikle Fransa’da haz›rland›. Bu ony›l›n bafl›nda 250’den fazla belediye art›k kendi master planlar›n› sunabiliyorlard›. Avrupa’n›n geri kalan k›sm›, master plan› ile ilgili düflüncelerini bin y›l›n dönümünde ciddi olarak oluflturmaya bafllad›lar. Geliflmeler aç›s›ndan ‹ngiltere gayet dinamik görünüyor, Almanya’da halen 50’den fazla flehir; master planlar› - veya flehirler master planlardan ne anl›yorsa - üzerinde çal›flmaya bafllad›lar. Y›ll›k bazda Alingsas flehrinde European Lighting Designers’ Association (ELDA+) iflbirliğinde organize edilen ve küresel itibar kazanan ayd›nlatma workshop’lar› nedeniyle ‹sveç de dinamizm gösteriyor. ‹talya gibi zengin kültürel tarihe sahip bir ülke ise, flehirlerinin ayd›nlatma tasar›m› konusunda, diğerleri ile k›yasland›ğ›nda, flafl›r›lacak flekilde beceriksiz kal›yor. Tasar›m kenti olarak öne ç›kan Milano da neredeyse dramatik çizgiler görülebiliyor. Burada ›fl›k tekniğine çok önem veriliyor ve kitle ürünü kavram› bu flehirde yeni bir boyut kazan›yor. Dark Skies Association’›n savunucular›; plana tepki olarak ve bunun sonucunda kimseye yarar› olmayan kurallar› ortaya koydular. Milano’da alg›lanabilecek bir tasar›m veya kent tasar›m› yok, bunun yerine ›fl›k karmaflas› ve üretici taraf›ndan yar›flma içinde uygun fiyata sunulan, yerli yersiz lambalar ile donat›lan binlerce direk bulunuyor. Halbuki, flehirlerin geliflimi için iyi ›flığ›n önemi çok büyük. As›l ironik olan, ›fl›k ve kent geliflimi ile ilgili en yeni bilgilerin k›sa bir süre önce ‹talya’dan gelmifl olmas›. Belki de art›k ‹talyan ›fl›k toplumu, ayd›nlatma tasar›m›n›n baflka uluslarda, kalite aç›s›ndan çok daha h›zla ilerlemifl olduğunu anlam›flt›r. Acaba ‹talyan ›fl›k endüstrisi düflüncelerini değifltirmesi gerektiğinin fark›na m› vard›? ‹ki önemli unsur buna iflaret ediyor. Birincisi; flehirlerin geliflmesi ve gelecekteki önemi üzerinde

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar› Stratejik yönetim ve istikrarl› bir toplum

rakip ﬂehir aras›nda kendi yüzlerini tan›mlamalar› gerekiyor.

YAﬁAM ALANI sosyal ağ Yaﬂam Tarz›

Kültür ve Edebiyat

TES‹SLER sk su serm na a nl ye ar si

it e

rs ive Ün

Araﬂt›rma/ Öğrenim

Araﬂ

Bilgi

Sanat

ezi

merk

me Hiz

t›rma

Yarat›c›l›k

Moda

Üretim Müzik

Mimari TEKNOLOJ‹ VE ALTYAPI Vizyon

Çok çeﬂitli projeler/büyük etkinlikler

Kararlar Güç ve Verimlilik Makina tesisat›

H›zl› uygu- Güçlü bir kimlik Hedeflere aray›ﬂ› ulaﬂmak için lama kapasite

Sürekli faaliyet

KR‹Z DURUMLARI VEYA ZORUNLULU⁄UN ANLAMI

yap›lan analizler ile tart›flmalar ki bunlar, geçen sene Venedik’te gerçeklefltirilen mimarl›k bienali kapsam›nda sunulmufltu. ‹kincisi ise; ‹talyan yap› flirketi Trends taraf›ndan yap›lmas› istenilen ve Abrosetti pazar araflt›rma enstitüsü taraf›ndan gerçeklefltirilen sonuçlar. Her iki kaynağ›n kombinasyonu, gelecekte ayd›nlatma tasar›m› ve yeni tasar›m giriflimleri konular›na ve ayn› zamanda flehirlerin geliflmesinde ayd›nlatma tasar›m›n›n temel önemine ›fl›k tutuyor. fiehirlerin geliflimi hakk›nda bilgi sahibi olmak, içinde yaflayanlar›n beğenisini kazanmak için, rekabetin gelecekte çok daha yoğun olacağ›n› ve yaflam kalitesinin, flehir geliflimi için itici bir faktör olacağ›n› gösteriyor. Bu bağlamda ›fl›k kalitesi merkezi bir önem tafl›yacak. Ancak halen, sadece birkaç flehir bu ihtiyaca haz›rl›kl›. Ayd›nlatma tasar›m›n›n uzun zamand›r bir gelenek olduğu ABD’de dahi master planlar›n›n tan›m› flafl›rt›c› derecede yüzeysel. Gerçeklefltirilen birçok örnek

sadece flehrin küçük bölümleri ile s›n›rl› veya bu alanlar bireysel ayd›nlatma tasar›mlar› ile donat›lm›fl bireysel sokaklar. Bugün çok az say›da günümüz ve gelecekteki flehir yap›s›n›, tamam›nda gösteren ve tan›mlayan veya ›fl›ğ› flehir planlamas› ve gelifliminin bir sabit parças› olarak gören, analiz ve tasar›m konseptleri buluyoruz. New York flehri, bu kent için tipik olacak bir uygulamay› gerçeklefltirmek üzere. Bir tasar›m yar›flmas› çerçevesinde geleceğe odakl› teknolojiye dayanan modern tasar›m ile ilgili talep, gerçekten heyecan verici bir sonuç verdi. Ancak bunun, flehrin bütününü kapsayan bir ayd›nlatma stratejisi ile ne ilgisi var? ‹tiraf edilmeli ki; New York flehrinin daha iyi ayd›nlatma tasar›m› için büyük çabalar göstermesi gerekmiyor zaten, Times Square veya Broadway gibi yerleri ile çarpan bir kalbi var. Ancak, baflka birçok flehirde böyle bir altyap› yok ve bu flehirlerin yine de ayakta kalabilmesi gerekir. Bu tür flehirler, ayd›nlatma tasar›m› yapmadan flehrin geliflmesini tesadüfe b›rakma lüksüne sahip değiller. Birçok

Bu bağlamda ortaya ç›kan somut soru ise, geleceğin ayd›nlatma tasar›m› ve trendleri ne olacak? Bu soruya cevaplar›, ‹talyan inflaat sektörünün talebi üzerine yine ‹talyan pazar araflt›rmas› enstitüsü Ambrosetti’nin araflt›rmalar›nda buluyoruz. Sonuçlar bize bir özet fleklinde ulaflt›r›ld›. Bu araflt›rmaya göre ›fl›k ve kültür hiç olmad›ğ› kadar birbiri ile iliflkili. Ancak kültür, çok daha fazla sanat, iletiflim ve tasar›m anlam›na geliyor. Bunun için ise ›fl›ğ›n nas›l çal›flt›ğ›n› ve insan› nas›l etkilediğini anlamak gerekiyor. Ayd›nlatma tasar›m›n›n her alan›nda araflt›rma, hiç olmad›ğ› kadar gerekli. Ifl›ğ›n insan üzerindeki etkileri konusundaki bilgiler mimaride baz› tahminler üzerine dayan›yor. Asl›nda t›p ve psikoloji, bu alanda çok daha fazla yol katetmifl durumda. Bizim görevimiz; bu bilgileri mimarinin tasar›msal temel bilgilerine aktarmak. Zaten Ambrosetti araflt›rmas›nda ortaya konulan sonuçlar›, birçok ayd›nlatma tasar›mc›s› tahmin etti. Gelecekte kontrastlar çok daha fazla önem kazanacak. Genel olarak ›fl›k seviyeleri geriliyor. Art›k genelde ›fl›ğ›n kalitesini, ›fl›k miktar›n›n değil ›fl›k ile gölge oyununun oluflturduğu biliniyor. Bunun yan› s›ra gelecekte sadece ayd›nlatma tasar›mc›lar› değil, gölge tasar›mc›lar›ndan da bahsedileceği ifade ediliyor. Değerlendirmede, insan için karanl›k, ›fl›k kadar önemli. fiehrin gece karanl›ğ›nda yol ›fl›kland›rmas› gibi önemli elemanlar› da neredeyse master planlar›n›n geliflimi için bekliyor. Ancak flehrin tarihi ve kültürel çal›flmalar› da güç kazan›yor. Bunlar, kamusal alanlar›n sahneye konulmas›n›n tipik elemanlar›. Gün içinde daha az belirgin veya neredeyse dramatik flekilde iyilefltirme yapmak için çal›fl›labilir. Ifl›ğ›n dekoratif ve eğlendirici taraf› da ilerliyor. Bu da renk, dinamik ve medya cephelerinin uygulamas› anlam›na geliyor. Uygulanan teknolojilerde solar tekniği ve LED’ler s›n›rs›z olarak zafer

Master Planlar›-Durum Değerlendirmesi

yürüyüflleri yapacakt›r. Bu da, daha çok Solar enerji kullan›m› anlam›na gelecektir. Kaliforniya’da yarat›lan yeni teknolojiler, solar hücrelerin çok daha düflük maliyetle üretimine olanak sağl›yor. Yar› iletkenler bu yönteme göre folyolara bast›r›l›yor. Art›k karmafl›k ve pahal› olan temiz odalarda üretim gerekmiyor. Solar enerji giderek kullan›labilir ve maliyeti karfl›lanabilir oluyor. Özellikle rejeneratif teknolojilere enerji tart›flmalar›, sera etkisi ve enerji kaynaklar› aç›s›ndan, gelecekte neredeyse alternatif yok. Özetle ›fl›k, kamusal alanlardaki kültürün merkez parças›n› oluflturacak. Ifl›k, kamusal alanlar›n fliirsel ve iletiflim eleman› olacak ve flehirlerin afl›r› uç ve kritik sosyal kesimlerini değerlendirebilecek. Şehirde yaşayanların süreçlere dahil edilmesi... Zaten, vatandafllar›n daha kapsaml› bir flekilde ›fl›k projelerine dahil edilmesi gerekiyor. Burada yatan temel problem, insanlar›n eksik bilgiye sahip olmas› ve onlara ›fl›ğ›n temel önemi konusunda, yeterli aç›klamalar›n yap›lmam›fl olmas›. Kaliteli ›fl›k, pratik uygulamalar ile hem ikna edici hem de verimli oluyor. Ifl›kland›rma, insanlar›n yaflant›s› içinde gördüğü ve haf›zas›na kaydettiği deneyimler ile karfl›laflt›r›l›yor. Karfl›laflt›rma analizi, insana kendisini rahat hissedip hissedemeyeceği karar›n› verdirtiyor. ‹flte bu nedenden dolay›, sadece tasar›m temeli olan teknik kurallar, bir insan›n görme kabiliyetinin sadece çerçeve flartlar›n› oluflturuyor ancak, rahatl›k duygusu veya ›fl›k kalitesi hakk›nda herhangi bir bilgi vermiyor. K›sa bir süre önce edinilen deneyimler, ›fl›k etkinliklerinin ve uygulama örneklerinin, her ne kadar geçici süreli de olsa, yüksek ikna etme derecesi olduğunu gösteriyor. Örneğin, Lyon flehrinde gerçeklefltirilen festival sayesinde tüm Fransa ulusu, ›fl›k için master planlar›n›n gelifltirilmesi karar›n› ald›. 250’den fazla flehir ›fl›k ile tasar›mlar›n› bir master plan fleklinde belgelediler. Ancak, bu tür etkinliklerin riskleri de yok değil. Dört gün süren ›fl›k festivalinin, daha çok etkinlik havas› vard›.

1970

1980 1990

2000 2010

2020

1980 1990

2000 2010

2020

1980 1990

2000 2010

2020

1980 1990

2020

1970

1980 1990

2000 2010

1970

1980 1990

2000 2010

Gölgeler ve gölgelerin yarattıkları

2020

1970

1980 1990

Işık ile atmosfer

1970

1980 1990

2000 2010

2020

2000 2010

2020

2000 2010

2020

Yol ışıklandırması

2020

1970

1980 1990

Işık kayıpları ve kirliliği

2000 2010

2020

Güneş enerjisinin uygulanması

Yüksek Kontrastlar

1970

2000 2010

Dekoratif unsur olarak ışık

Geniş alan cephe aydınlatması

1970

1980 1990

Tarihsel değerlendirme ve vurgulama

Yüksek genel ışık seviyesi

1970

2000 2010

1970

1980 1990

LED teknolojisinin uygulamaya alınması

2020

1970

Master planları

Francesco Iannone ve Serena Tellini, Consuline (İtalya) tarafından kamusal alanda aydınlatma tasarımı trendlerinin tanımı

1980 1990

2000 2010

2020

TEMA Ayd›nlatma Master Planlar›

Master Planlar›-Durum Değerlendirmesi

2006 yılında Alingsas’da, ELDA workshoplarında ışık ile değer kazanan konutlar

Modern ışığın başarısının temeli için şehirlerde yaşayanların katılımı gerekiyor.

Renkli ve dinamik ›fl›k uygulamalar› ve bina cephe projeksiyonlar› flehir merkezini Avrupa’n›n Las Vegas’›na çevirdi. Geçici bir uygulama ile kal›c› önemi olan bir ayd›nlatma tasar›m› aras›ndaki fark herzaman anlafl›lmayabilir. Yine de seneler içinde baflar›l› konseptler, gerekli hassasiyet ile kal›c› uygulamalara dönüfltürüldü. Parklar da ›fl›k tekniği ile flekillendirildi ve festivalin d›fl›nda hala ziyaretçiler için çekim alan› oluflturuyorlar. ‹sveç’in 36.000 nüfuslu Alingsas flehrinde, ayd›nlatma etkinliği sayesinde kamusal alanlar› ›fl›kland›rma konusunda halk, belediye yönetimine siyasi bask› uygulad›. Her sene, ELDA+ taraf›ndan gerçeklefltirilen uluslararas› ›fl›k workshop’unda onbinlerce ziyaretçiye ve uzmanlara geçici ›fl›k uygulamalar› ile flehrin nas›l değer kazanabileceği ve yaflam kalitesinin nas›l art›r›labileceği gösteriliyor. ‹talyan ›fl›k endüstrisinin bir araflt›rmas›, ‹sveç’te gerçeklefltirilen bu senelik workshop’lar sayesinde, tüm ›fl›k ürünlerinin %50’sinin, daha değerli ayd›nlatma tasar›m› için uyguland›ğ›n› gösterdi. Almanya, Fransa, ‹talya ve ‹ngiltere’de pazar yüzde iki ile on aras›nda büyüdü. Workshop’lar, birçok bölgenin,

geçmiflte karanl›klar› nedeniyle unutulmakta iken, flimdi flehir resminin bir parças› haline geldiğini, park tesisine katk›da bulunduğunu ve karanl›k saatlerde daha kapsaml› kullan›ld›klar›n› gösterdi. ‹sveç’te art›k oyun parklar› dahi ›fl›k ile yeniden ayd›nlat›ld›. Bu alanlar›n tabiki çok daha fazla özene ihtiyac› var, çünkü özellikle güvenlik ihtiyac› oldukça yüksek. Ayd›nlatma tasar›m›, insan›n sadece görme kabiliyetini tatmin edecek flekilde değil, ayn› zamanda insan›n kendisini rahat hissedeceği flekilde planlanmal›. Bu bizim normlar›m›zda maalesef tan›mlanmad›. New York flehri araflt›rmalar›, flehrin alanlar›n›n çok daha kaliteli ›fl›kland›r›lmas›nda dolay› kütüphaneler, kiliseler ve havuzlar gibi halka aç›k mekanlar›n daha s›k ziyaret edildiğini gösterdi. Dolay›s›yla daha iyi ›fl›ğa yat›r›m, halka aç›k alanlarda flehre daha fazla gelir sağlad›ğ›n› gösteriyor. www.luciassociation.org www.eldapuls.org

Kentlerde ayd›nlatma kullan›m› ve tasar›m› Metin: Dr. Gökçen Firdevs Yücel - Peyzaj Yüksek Mimar›

Yaya alanları, park ve bahçeler, meydanlar gibi kentsel mekanlar ve buralarda yer alan doğal veya yapay sanat eserlerinin ve çevrelerinin aydınlatılması kentin kullanımını olduğu kadar, kenti güzelleştiren ve çekici kılan görüntülerin vurgulanmasını sağlayarak kent kimliğini oluşturmada önemli rol oynarlar.

Pek çok durumda, özellikle güvenlikle ilgili kayg›lar söz konusu olduğunda kent mekanlar›nda afl›r› ayd›nlatmaya yönelik bir eğilim vard›r. Ancak asl›nda bir yerin gereğinden fazla ayd›nlat›lmas›, en az ayd›nlatman›n afl›r› az olmas› kadar kötüdür. Bu konuda iyi bir plan yapabilmek için her fleyden önce belirli bir yerin ayd›nlat›lmas› ile o yerin geceleyin yerine getireceği fonksiyon aras›nda iliflki kurmak gerekmektedir. Çünkü konuya genifl bir aç›dan bak›ld›ğ›nda cadde ayd›nlatmas›; teknik bir gereklilik, güvenlik ihtiyac›n› karfl›layan bir unsur ya da bir tasar›m ögesi olmaktan çok daha öteye gider. Cadde ayd›nlatmas›nda; bir caddenin alg›lanma ve kullan›m biçimini, ›fl›k tipi, ›fl›klar›n yeri ve watt gücünün nas›l etkilediği düflünülmelidir ve ayd›nlatma buna uygun olarak yap›lmal›d›r. (Resim 1) Baflar›l› olmas› hedeflenen bir cadde ›fl›kland›rmas›n›n öncelikli ifllevi, geceleyin güvenlik amaçl› olarak görünürlüğü sağlamak olsa da, ayd›nlatman›n sadece yerel yönetimin ve devlet dairelerinin öngördüğü gereklilikleri değil, caddenin kullan›c›lar› olan insanlar› da göz önüne almas› gereklidir. Örneğin yaya hareketlerinin otomobil trafiğinden daha üstün olduğunu vurgulaman›n bir yolu; standart tepe ›fl›kl› sokak lambalar›n›n daha küçük ölçekli, daha s›k aral›klarla dizilmifl ve yayalara doğru yönelen ›fl›klar ile yer değifltirilmesidir.

Kent mekanlarında yapılan aydınlatma tasarımları; • ‹nsanlar›n kulland›klar› alanlarda örneğin daire/apartman ç›k›fllar›nda ya da otobüs duraklar›nda güvenliği artırır. • ‹yi ayd›nlat›lm›fl odak noktalar› (çeflmeler, binalar, köprüler, kuleler, heykeller vb.) insanlara yön bulmada yard›mc› olarak, insanların nerede bulunduklarını anlamalarını sağlarlar. (Resim 2) • Bir alanın kimlik ve tarihini açığa çıkarır. Tarihi detaylar›n iyi ayd›nlat›lmas› ile alan›n özgün niteliklerine dikkat çekilecektir. • Kent mekanlarında canlı bir etki yaratırlar. Kentlerde ayd›nlatma elemanlar›n›n kullan›m alanlar›n› aflağ›daki flekilde özetleyebiliriz: • Peyzaj: Küçük beyaz “ar›” ›fl›klar›yla ayd›nlat›lm›fl ağaçlar, tatil sezonu d›fl›ndaki dönemlerde de, kent mekanlar›nda popüler görüntüler sunarlar. Bu popülaritenin nedeni, bu ayd›nlatma tipinin etkileyici görünümler oluflturmas›, caddelerin ve diğer mekanlar›n fark edilmesini sağlayarak bu yerlerin pozitif yönde alg›lan›fl›na katk›da bulunmas›d›r. • Transit duraklar: ‹nsanlar otobüs, tren ya da tramvay duraklar› iyi ayd›nlat›ld›ğ›nda kendilerini daha güvende hissederler. Ayd›nlatmalar, duraklar›n varl›ğ›na dikkat çekerek, kullan›mlar›n› da teflvik eder. • Girişler: Bina girifllerinde - özellikle konut amaçl› olarak kullan›lan binalar›n

(Resim1) İtalya’dan bir cadde aydınlatması örneği.

girifllerinde - dikkatli yap›lm›fl bir ayd›nlatma, güvenli bir çevre oluflturma çabalar› içerisinde, kullan›m alanlar›na odaklanmayan gelifligüzel ve parlak bir ayd›nlatmadan, çok daha etkilidirler. • Sınırlar: Park veya meydanlar›n s›n›rlar› - özellikle bitiflik caddeden görülebilecek herhangi bir ilginç bahçe kap›s›, çit ve model araçlar - mekanlar›n içerilerini tan›mlamak için

GÖRÜş

Kentlerde Ayd›nlatma Kullan›m›

(Resim 2) Bir su öğesi aydınlatması örneği, Parc de Catalunya, Sabadell, Barcelona, Spain

(Resim 3) JT Binası, Toranomon, Minato-ku, Tokyo, Japonya)

(Resim 4) Rue De La Republique, Lyon, Fransa

ayd›nlat›lmal›d›r. Park s›n›rlar› üzerindeki yap›lar, park boyunca yer alan daha büyük alanlara dikkat çekmek için yeterli düzeyde ›fl›kland›r›lmal›d›rlar. • Vitrinler: Vitrin ayd›nlatmas›, mağazalar kapal› olduğunda bile caddeyi kuflatan bir ›fl›k yaratmakla kalmaz, ayn› zamanda vitrinlere bak›lmas›n› teflvik eder. Bu ayd›nlatma caddedeki insan say›s›n› art›rarak güvenlik alg›lamas›n› önemli derecede etkileyecektir. • Mimari detaylar: Girifllerin, üstü kemerli geçitlerin, tavan pervazlar›n›n, kolonlar›n ve diğer mimari detaylar›n ayd›nlat›lmas›; bir binan›n, mekan›n veya semtin özgünlüğüne dikkat çekebilir ve gece yürüyüfllerinde insanlar›n daha güvenli hissetmelerini sağlayabilir. (Resim 3) • İşaretleme: ‹yi ayd›nlat›lm›fl yönlendirici ve bilgilendirici iflaret levhalar› geceleyin yön bulmak için gereklidirler. • Odak noktaları: Bir semtteki özellikle yoldan geçen yayalar›n ve araçlar›n görebileceği; ayd›nlat›lm›fl heykeller, çeflmeler, köprüler, kuleler ve diğer önemli kentsel donat› elemanlar› yön bulmada k›lavuz görev yaparlar. (Resim 4) • Trafiği yavaşlatan bir araç olarak aydınlatma: Yaya yolu ayd›nlatmas› ile çok ayd›nl›k bir otoyol ayd›nlatmas› aras›ndaki fark nedeniyle, bu yollar aras›nda geçifl yapan sürücüler otomatik olarak yeni ve farkl› bir bölgeye geldikleri konusunda uyar›l›rlar ve bu durum onlar› araç h›zlar›n› düflürmeye iter. Kent mekanlar›nda yap›lan ayd›nlatma; kent mekanlar›n›n kullan›m saatlerini, emniyeti ve güvenliği art›rarak estetik güzellik sağlar. Ayg›t tipleri, ›fl›k kaynaklar›, güçleri ve ayd›nlatma teknikleri seçimi, ayd›nlatma tasar›m›n›n büyüklüğüne, kullan›c› gereksinimlerine ve beklentilerine göre değiflir. Bütün durumlarda tasar›mc›n›n temel görevi; enerji etkin düflük par›lt›l› sistemleri

kullanarak çekici ve güvenli bir çevre yaratmakt›r. Yap›lacak ayd›nlatmalarda, güvenlik ve estetik konular› iki önemli faktördür. Uygulama aflamas›nda bazen bunlardan birisi daha fazla öneme sahip olabilir. Ancak mümkün olan her yerde, estetik ve güvenliğin bir arada düflünülmesi gerekir. Özellikle kentin geceleyin olan okunakl›l›ğ›n art›r›lmas›nda etkin bir iflleve sahip olan kentsel ayd›nlatma elemanlar›, doğru yerlerde ve yeterli ayd›nlatma düzeylerinde tasarland›klar›nda kentsel mekanlar› daha görünür k›lacaklar; geceleyin olan kentsel yaflam kalitesini art›racaklard›r.

Kaynaklar: 1. Project For Public Places, Lighting use & design, http://www.pps.org/ parks_plazas_squares/info/amenities_bb/ streetlights 2. Holden, Robert, 1996. International Landscape Design, Calmann&King Ltd. 3. fierefhanoğlu, Müjgan, 1995. Çevresel Nitelik ve Kent Kimliğini Oluflturmada Ayd›nlatman›n Rolü, Mimari ve kentsel çevrede kalite aray›fllar› sempozyumu ( 5-6-7 Haziran), s. 256-259, ‹stanbul Teknik Üniversitesi, ‹stanbul. 4. Göl, Tuba, 2004. Kentsel mekanlarda yer alan parklar›n ayd›nlatma kriterlerinin incelenmesi: Kad›köy Selamiçeflme Özgürlük Park› Örneği, Yüksek Lisans Tezi. 5. Site Furnishing, Fundició Dúctil Benito Catalog, Headquarters: Via Ausetania, Barcelona, Spain. 6. Siteco Ayd›nlatma Tekniği Kataloğu.

100. y›l›nda Paris Metrosu’nun yenilenen yüzü... Metin: Güldal Ebeoğlu/Tepta Ayd›nlatma Fotoğraflar: Didier Boy de la Tour

Paris Metrosu’nun 100. yılını kutlamak için metro istasyonlarından dokuzu yenilenip herbirinde farklı bir sosyal tema uygulandı.

Proje için dünyaca tan›nm›ﬂ tasar›mc› ve kent planlamac›lar› birlikte çal›ﬂt›.

için de daha soğuk bir ayd›nlatma kullan›ld›.

Villejuif istasyonu projesini üstlenen mimar Mario Cucinelle, iGuzzini ile birlikte, spor temas› çerçevesinde bir tasar›m oluﬂturdu.

Platformlara doğru gelen ›fl›k için Platea armatürleri, tavana ve duvarlara yönlendirilen ›fl›k için ise Woody armatürleri seçildi. Armatürler dörtlü gruplar halinde ayn› zamanda hoparlörler ve acil durum lambalar›n›n da yer ald›ğ› özel olarak tasarlanan metal konstrüksiyonlara yerlefltirildi.

Ayd›nlatma seçimlerinde, yolcular için rahat ve hofl bir ortam oluflturmak üzere s›cak bir ayd›nlatma, duvarlardaki ve tavandaki çeflitli spor görüntü grafiklerini ayd›nlatmak

Proje: Paris - Villejuif Metro ‹stasyonu Ayd›nlatma tasar›m›: Mario Cucinelle Ayd›nlatma: iGuzzini Kullan›lan ürünler: Platea metal halide projektör 3000 K Woody metal halide projektör 4200 K

PROJE

Paris Metrosu

Khalifa Sport City projesi Doha/Katar Metin: Serdar Erciyes Fotoğraflar: Heper+ Moonlight

Aralık, 2006’da Katar’da yapılan Asya Olimpiyat Oyunları için Doha’da yapımı biten Khalifa Sport City projesi ile dünya çapında uluslararası bir buluşma noktası ve olimpiyatlar için uygun bir ortam yaratılması amaçlandı.

PROJE

Projeyle birlikte istenen, teknolojik spor alanlar› ve tesisleri bünyesinde bar›nd›ran yeni bir kent yaflam› oluflturulmas›yd›. Khalifa Spor Köyü Komitesi; olimpiyat köyünün tamam›nda Moonlight ürünlerinin kullan›lmas›n› uygun buldu. Belirlenen ürünler sonras›nda komiteyle yap›lan çal›flmalarda ayd›nlatma direkleri, armatür özellikleri, reflektörler ve banner aksesuarlar için tasar›ma yönelik çal›flmalar ve teknik uygulamalar üretim öncesi 4-5 ayl›k sürede gelifltirildi.

Stadyum çevresinde yer alan otopark alan›nda uygulanan 8.5 metrelik ayd›nlatma armatürlerinin ifllevsellikleri kadar mimariyle bütünleflmeleri de gözetildi. Bu armatürlerin tepe noktas›nda kullan›lan mavi spotlar›n kentin siluetinde ald›ğ› yer, bölgenin çekim alan› olmas›na katk›da bulunuyor. Armatür tasar›m›nda en önemli aflama reflektör tasar›m›nda ise asimetrik ›fl›k dağ›l›m› sağlayan bir reflektör IP 65 koruma s›n›f›na uygun olarak tasarland›.

Khalifa Sport City, Katar

Deniz kabuğu biçimindeki spor salonu giriﬂinde ve çevresinde üç yönlü ayd›nlatma sağlayan özel tasar›m 1 metre, 2.7 metre ve 4 metre yüksekliğindeki bollard armatürler kullan›larak peyzaja dahil edildi. Spor salonlar› çevresinde yer alan yürüyüﬂ yollar›nda ise 1 metrelik üç yönlü bollard ayd›nlatma armatürleri uyguland›.

dünya çap›nda bir spor merkezi ve sosyal yaﬂam alan› sağlayan proje kentin eğlence kültürünü de değiﬂtirdi.

Bu ölçekteki bir olimpiyat köyünde en çarp›c› yap› kuﬂkusuz kentin her yerinden görülebilen stadyumdur. Stadyumu çevreleyen ayd›nlatma elemanlar› yap›n›n kimliğine önemli ölçüde katk› sağlamakta. Doha’ya

Proje katılımcıları: ‹ﬂveren: Khalifa Sport City Geliﬂtirme Komitesi Mimari tasar›m: Cox/PTW ve Katar Dizayn Konsorsiyumu Ayd›nlatma: Heper+ Moonlight Kullan›lan ürünler: Heper+ Moonlight

Beyoğlu Colin’s Mağazas› Metin: Aysel Güzel, Zübeyde Okur Fotoğraflar: Murat Yetki

Bir dünya markas› olma yolunda sağlam ad›mlarla ilerleyen ve pekçok ülkede en tan›nan markalar aras›nda yer almay› baflaran spor giyim markas› Colin’s’in Beyoğlu ‹stiklal Caddesi mağazas› için marka imaj›na uygun, genel mağaza konseptinin tamamlan›p zenginlefltirildiğ i bir ayd›nlatma uygulamas› projelendirildi. Mimari projesi Mimar Hülya P›rnar’a ait olan dinamik, modern ve farkl› konseptiyle dikkat çeken mağazan›n ayd›nl›k seviyesi 1000 lux olarak projelendirildi. Gerek hitap ettiği kitlenin niteliği, gerekse ürünlerin ve mağaza dekorasyonun zenginliği nedeniyle ayd›nlatma konsepti projelendirilirken ürünlerin ve teflhir noktalar›n›n ön plana ç›kacağ› bir ayd›nlatma konsepti oluflturulmas› hedeflendi. Mağaza genel ayd›nlatmas›; derin reflektörlü, genifl aç›l›, 70W HCI-T metal halide lambal› ankastre ürünler ile yap›ld›. Spor giyim mağazas› olmas› nedeniyle karar verilen genel ayd›nlatmada yüksek ayd›nl›k seviyesi yüksek verim reflektörlü, metal halide lambal› ankastre ürünler ile oluflturuldu.

Proje katılımcıları: Mimari Proje: Hülya P›rnar Ayd›nlatma projelendirilmesi ve ayd›nlatma ayg›tlar›: Lamp 83 Ayd›nlatma Kullan›lan ürünler: Prospot, Grid Ankastre, Prime Ankastre

P R oje

Colin’s Mağazas›, ‹stanbul

Vitrin ayd›nlatmas› projelendirilirken ve uygulan›rken genel vitrin ayd›nlatmas› yerine sadece vitrinde yer alan ürünlerin ön plana ç›kar›lmas› hedeflendi. Bu nedenle vitrin için kullan›lan spot ürünler dar aç›l›, 70W metal halide lambal› olarak seçildi. Böylece vitrinde ürün teflhiri amac›n›n gerçeklefltirilmesi mümkün k›l›n›rken, sadece mankenlerin ön plana ç›kar›ld›ğ› dramatik ayd›nlatma sağlanm›fl oldu. Mağaza içinde teflhir noktalar›nda, Colin’s için özel olarak tasarlan›p üretilen 2x70W HCI-T lambal›, yönlendirmeli sark›t ürünler kullan›larak bu noktalar›n ön plana ç›kar›lmas› sağland›.

Duvar teflhir stanlar›nda ise ankastre, yönlendirilebilir genifl aç›l› ürünler kullan›larak standlar üzerinde homojen bir ayd›nlatma oluflturuldu. ‹stenilen etkinin tam olarak al›nabilmesi için iki lambal› (70W metal halide ve 75W QR 111 lambal›) ürünler kullan›ld›. Gerek yer ald›ğ› ‹stiklal Caddesi’nin kalabal›k oluflu gerekse dikkat çekici mimari konsepti sayesinde gün içerisinde oldukça fazla ziyaretçiye sahip mağazan›n kabin ve kabin hollerinde 50W QR 111 lambal› gömme ürünler kullan›ld›. Kabinlerde müflterileri rahats›z edebilecek bir ›s› düzeyinin oluflmamas› için 50W olarak tercih edilen ürünlerin, renk geriverim endeksinin 100 olmas› ise bir diğer tercih nedeni oldu. Müflteri beklentilerine ve mağaza ayd›nlatmas› kriterlerine uygun olarak projelendirilen ayd›nlatma uygulamas›nda etkin, estetik ve verimli bir ayd›nlatma elde edildi. Böylece ortaya konulan ayd›nlatma ile tamamlanan mağaza konsepti dikkat çekici ve farkl› k›l›n›rken Colin’s’in marka gücüne yak›fl›r ayd›nl›k düzeyi ve ›fl›k kalitesi sağlanm›fl oldu.

Parlak fikirler için doğru ayd›nlatma... Metin: Yeﬂim Betin Fotoğraflar: Selim Güneﬂ

Sergi salonu

Ağustos Reklam Ajansı’nın Koşuyolu’ndaki 3 katlı yeni ofisi sıcak atmosferi ile dikkat çekiciydi. Yönetim, kreatif ve toplantı/sergi katlarından oluşan mekanın aydınlatması kullanıcılar ile birlikte yapılan bir çalışma sonucu Siteco tarafından oluşturuldu.

PROJE

Ağustos Reklam Ajans›, ‹stanbul

Toplantı

tasar›m ifllevi nedeniyle ›l›k beyaz ›fl›k rengi ve yine bilgisayar ortamlar›nda konforlu ayd›nlatma sağlayan Comfolight reflektörlü armatürler tekli ve ikili düzende sark›t olarak kullan›ld›. Yönetici ofislerinde ise Siteco taraf›ndan gelifltirilen Eldacon® teknolojisiyle üretilen Quadrature lineer flüoresan lambal› sark›t armatürler seçildi. Mekanlar›n küçük olmas› nedeniyle masa üzerine yerlefltirilen birer sark›t armatür hesaplar›m›za göre yeterli

gelmekteydi. Eldacon® teknolojisi ›fl›ğ› özel olarak tasarlanm›fl mikro prizmatik panelden geçirerek mekana yans›tmaktad›r. Mikroprizmatik paneller tüm yönlerde kamaflmay› önleyerek geleneksel armatürlerdeki aç›ya bağl› kamaflma s›n›rland›rmalar›ndan kaynaklanan, statik yerleflim zorunluluğunu ortadan kald›rmakta, mekan için esnek ve değiflken planlamalara olanak tan›makta, fleffaf tasar›m› ile mekana farkl› bir görsellik ve ergonomik bir ayd›nlatma sunmaktad›r. fieffaf görünümlü fakat lamban›n görülmesini engelleyen yap›s› yan›nda rafine tasar›m› ile çal›flma alanlar›nda dingin bir etki sağlamaktad›r.

Girifl holünde kullan›lan Siteco Lunis R simit fluoresan lambal› s›va üstü led modüllü armatürler giriflten itibaren bu s›cakl›ğ› pekifltirmek ayn› zamanda firman›n titiz çal›flma fleklini vurgulamak amac›yla tercih edildi. Giriflin hemen karfl›s›nda, küçük bahçeye ç›k›fl›n sağland›ğ› toplant› mekan› ayn› zamanda Selim Günefl’in fotoğraflar›ndan oluflan bir sergi mekan› olarak düzenlenmiflti. Dolay›s›yla bu mekan›n ayd›nlatmas› bizim için önem tafl›maktayd›. Fotoğraflar›n doğru bir flekilde sergilenmesi ve vurgulanmas› için wallwasher armatürler tercih edildi. Serginin değiflken olacağ› göz önüne al›narak tüm duvar›n homojen olarak y›kanmas› sağlanacak flekilde lineer fluoresan lambal› s›vaüstü wallwasher armatür seçildi. Toplant› masas› üzerinde ayn› armatürün çal›flma ortam› için üretilen simetrik ›fl›k dağ›l›ml› parabolik reflektörlü tipi sark›t olarak kullan›larak görsel bütünlük sağland›. Çal›flma ortamlar›nda gerekli görsel konforun sağlanmas›n› amaçland›. Aç›k ofis olarak düzenlenen genel çal›flma alan›nda renk ve ›fl›klar›n oldukça büyük önem tafl›d›ğ› grafik

Kreatif

Yönetim

Kullanılan ürünler: Toplant› masas› ve çal›ﬂma mekanlar›: Siteco Comfolight (Simetrik) armatür Sergi mekan›: Siteco Comfolight (Asimetrik) Wallwasher armatür Yönetici ofisleri: Siteco Eldacon® Quadrature armatür Giriﬂ holü: Siteco Lunis R s›vaüstü downlight armatür

Sosyal ›ﬂ›k - Plastik ve Kent alan› Mischa Kuballs’ın girişimlerinde kapsamı genişletilmiş sanat kavramı Metin: Inge Friebe Fotoğraf telif hakk›: © VG Bildkunst Bonn

Mischa Kuball için ışık araç olarak başlı başına bilginin kendisi. Geçici, kısa ömürlü “Malzeme” ile sanatsal çalışma tarzı, estetik ve sosyokültürel sorular ile bağlantılı. Işık ile çalışmalarında konu olarak mimariyi, mekanı ve kent yaşamını işliyor.

Düsseldorf’lu konsept sanatç›s› Mischa Kuball, Karlsruhe Tasar›m Yüksek Okulunda Medya Sanat› profesörü. Yaklafl›k otuz y›ld›r ›fl›ğ›n sanatsal potansiyeline ›fl›k tutmak için çal›fl›yor. Kendi ifadesine göre ilk ateflleme “Yap› sanatç›s› Lazlo Moholy-Nagy ‘nin ›fl›k denemeleri ile karfl›laflmas› ve ›fl›ğ› mekanda gelifltirme fikrine isteğinden” doğmufl. Kuball’›n eseri çift kutuplu: eser bir taraftan geometri ve mimari birbiri ile çat›fl›rken, diğer taraftan ise, modern toplum içindeki iletiflim süreçlerine olan bir ilgiyi içinde bar›nd›r›yor. ‹ç ve d›fl mekanlar› ›fl›k ile plastik olarak tasarlad›ğ›nda, yeniden flekillendirdiğinde, modellediğinde, ZERO (s›f›r) sanatç›lar›n›n geleneği ile karfl› karfl›ya kal›yor. Burada çember kapan›yor, çünkü bu sanatç›lar “Bauhaus” (Alman mimarisi) tarz›na referans veriyorlar. Kuball’›n, Dessauer Bauhaus çal›flmas› ve tarihi ile yoğun uğraflmas› sonucu çal›flmalar›nda eserinin her iki kutbu kendisini gösteriyor. 1992 y›l›nda gerçeklefltirilen “BAUHAUSBLOCK” bunun etkileyici bir örneği.

“Lichtbrücke” (ışık köprüsü) Bauhaus Block Projesi Bauhaus Dessau 1992 Fotoğraf: Kelly Kellerhoff, Berlin

“BAUHAUS-BLOCK” bilinen anlamda bir sergi değildi. Serginin as›l objesi, Bauhaus yap›s›n›n kendisi, “Modernizmin sembolü” oldu. Fikir ve etkileyici tarihi aç›s›ndan bugün hala daha k›flk›rt›c› ve y›k›c› unsurlar› bar›nd›r›yor. Kuball bu binan›n üzerinde ve içinde, dinamik ›fl›k uygulamalar› gerçeklefltirdi ve

prizmatik k›r›k mimari motifleri ile dia projeksiyonlar› gösterdi. Proje ile ilgili olarak sunulan katalogda flöyle bir ifade yer al›yor: “Özellikle Bauhaus binas›nda, her zaman aç›kça mimariye isnat edilen heykelcilik ve beraberinde gelen temsil talebi sorguland›”. Bu proje kapsam›nda Kuball ayr›ca “Bauhaus” kurumunun tüm yap›lar›n› ve iflleme süreçlerini sorgulad›. Çal›flanlar, öğrenciler, doçentler ve ziyaretçiler ile tart›flmalar yürütüldü. Uygulamalara ve ›fl›k projeksiyonlar›na olan tepkileri hemen değerlendirildi ve düzeltmeler fleklinde çal›flmalara yans›t›ld›. Bu tür süreçler, grup dinamikleri ve psikolojik olarak geçerli çal›flma tarz› Mischa Kuballs’›n çal›flmalar› için karakteristik. Görülmeye değer bir flekilde iki y›l önce Mannesmann Kulesi ile Düsseldorf’a bir “Mega iflaret” yerlefltirmiflti. Uygulamadan aylar önce ofis devinin tüm ekibi ile yoğun iletiflim kurma sanatsal konseptinin entegre bir parças›n› oluflturdu. “Megazeichen I-IV” (Dev iflaret I-IV) Rhine bankalar›n›n üzerine yüksek bir bina fleklinde uygulanan, k›sa süreli, dikkat çekici bir sanat enstalasyonu idi. 1990 k›fl›nda birkaç hafta süreyle alt› farkl› ›fl›k sembolü kullanarak çal›flma gerçekleflti. Mimari, kentin gece siluetinde bask›n ç›kan, heybetli bir ›fl›k heykeline dönüfltürüldü. Sanat eseri kendisini, ofis saatlerinden

“Mega işaret No.2 (6 numaradan2incisi)” Düsseldorf 1990 Fotoğraf: Ulrich Schiller, Düsseldorf

sonra sanatç› taraf›ndan tan›mlanan mekanlarda ayd›nlatman›n aç›k b›rak›lmas› ile gösterdi. fiafl›rt›c› derecede kolay ve birçok kat›l›mc›n›n dahil edilmesi ve iflbirliğinde ortaya ç›kan bir konsept. Kuball bir kez daha, 1998 y›l›nda Sao Paulo kentinde yap›lan 24. Bienal çerçevesinde haz›rlad›ğ› olağand›fl› ve kat›l›mc› projesi ile sosyal iliflkiler ve ikna çal›flmalar›na ihtiyaç duydu. “Private Light/public light” slogan› alt›nda “özel” ›fl›k kaynaklar› kendi alanlar›ndan ç›kart›ld› ve halka aç›k alanlara uyguland›.Uygulamada

IŞIK SANATI

Mischa Kuball

“private light/public light” 24. Sao Paulo Bienali 1998 Fotoğraf: Kelly Kellerhoff, Berlin

proje flöyleydi: 72 aileye, kendi evlerindeki lambalar›n Kuball taraf›ndan gelifltirilen standart model ile değifltirilmesi önerisi getirildi. Ailelerin evlerinde kulland›klar› flahsi lambalar› kamusal sergi alanlar›nda Bienal mekanlar›nda sergilendi. Bu konseptin alt›nda ilginç sosyolojik sorular yat›yor: bireysel ve toplumsal zevkler ne kadar uyumlu veya birey ile toplum aras›ndaki iliflki nedir? Kuball projeleri ile ›fl›ğ› araç olarak kullanarak tarihsel ve hatta güncel siyasi konular› öne ç›karman›n mümkün olduğunu da s›kl›kla kan›tlad›. Lüneburg flehrindeki

s›ğ›nak projesi “urban context” bunun en iyi örneklerinden biri. Befl y›ll›k (1995 - 2000) bir süre içinde sanatç› Lüneburg Üniversitesindeki öğrenciler ile çal›flt›. Buradaki amaç, projeyi tan›tan broflürde ifade edildiği gibi, nasyonalsosyalist döneminin mimari kal›nt›lar›n› yeniden konu olarak ele almak ve böylece yerel bir toplum içinde kendi geçmifllerini tekrar tart›flmalar› için onlar› teflvik etmekti. Ancak asfalt kapl› trafiğe aç›k bir yolun alt›nda görünmez olan bir s›ğ›nak, flehirde yaflayanlar için nas›l görünür hale getirilecekti? Kuball’in

“urban context” Lüneburg 2000 Fotoğraf: Kwan Ho Yuh-Zwingmann, Hannover

cevab›: “Urban context uygulamas› bu mekan› (...), temelini abstrakt bir flekilde iflleyerek ve kendisini daha sonra asfalt üzerindeki “Çizim” olarak göstermek suretiyle, yukar› ç›karmaya çal›fl›yor. Ifl›ğ› sadece birfleyleri çizmek üzere kulland›ğ›m için, bunun bir ›fl›k uygulamas› olup olmad›ğ› tamamen ikinci planda kal›yor. Buradaki ana fikir, ›fl›k uygulamas›n›n yoldan geçenler taraf›ndan (...) kesilmesi ve tesadüfen yan›ndan geçerken asl›nda tarihsel bir ağ›rl›k tafl›yan mekan ile veya tarihsel olarak zehirlenmifl bir alan ile karfl›lafl›lmas›n› sağlamak.”

Benzer bir baflka mekan ise, Köln yak›nlar›nda Stommeln’deki Sinagog. Bu mekan 1991 y›l›ndan beri sanat dünyas›nda çok konuflulan bir yer. Her sene burada, belli aral›klarla uluslararas› tan›nm›fl sanatç›lar “Bir yer - bir mekan - bir çal›flma” bafll›kl› konsept alt›nda uygulamalar gerçeklefltiriyorlar. Jannis Kounellis, Richard Serra ve Georg Baselitz’den sonra 1994 y›l›nda Mischa Kuball davet edildi. Kuball mekan› tamamen kapatma ve binan›n kontürlerini öne ç›kartmak için pencerelerden parlak bir beyaz ›fl›k verme karar› ald›. Böylece

74 flehir enerji tesisi kompleksindeki “pacemaker” (kalp at›fl›n› ayarlayan cihaz) bafll›kl› çal›flma. Fikir, enerji tesisisinin her saat elektrik, ›s› ve enerji üretmesine rağmen geceleri görünmez olduğunun anlafl›lmas› üzerine ortaya ç›km›fl. Sinyal tarz›nda ›fl›k ak›mlar›yla art›k “pacemaker”’in çevresinin görsel olarak alg›lanmas›n› sağl›yor ve böylece enerji ve enerji ak›mlar›n›n daimi varl›ğ›n› olumlu bir flekilde iflaret ediyor. Ifl›ğ› araç olarak kullanan Kuball, ayn› zamanda modern yaflam›n garip yap›lar› hakk›nda da bilinçlenmemizi sağl›yor. Disko toplar›, metinlerden oluflan dialar ve dia projeksiyonlar› ile gerçeklefltirilen “space-speechspeed” ad› çal›flmas›nda çevreyi,

dile hala daha güvenebilinir mi yoksa yüksek derecede h›zlanan bilgi ak›fl› içinde kaybolmak üzere mi?” Kulağa tamamen teorik ve felsefi geliyor, ancak özellikle bu çal›flmada, titreflen ›fl›k senaryosunun izleyiciye verdiği görsel estetik zevkini söylemeden geçemeyiz. Mischa Kuball’in eserindeki ›fl›k sanat›, mimari ve toplumsal siyasi yap›lar›n anlaml› ve estetik görsellefltirilmesi olarak tan›mlanabilir. Bu arada kent alan›, flehirsel iliflki konsept sanatç›s› Kuball için çok önemli bir rol üstleniyor. Kuball projelerini d›fl ve iç mekanlarda gerçeklefltiriyor. Çoğu zaman s›n›rl› süreli etkinlikler fleklinde ve s›kl›kla grup dinamiği

“refraction house” (kırılma evi) Sinagog Stommeln 1994 Fotoğraf: Hubertus Birkner, Köln

mekan› demateryalize ederek Nazi döneminin Almanya’s›n›n yanan Sinagoglar› ile ilgili an›lar› geri getirdi. Ifl›ğ›n parlakl›ğ› ile sinagog geceleri adeta bir çekim noktas›yd›. Ancak binaya yaklaflt›kça parlak ›fl›k izleyiciye ac› veren, onu durdurarak düflünmesini sağlayan bir optik ac› s›n›r›n› oluflturuyordu. “Refraction house” (k›r›lma evi) olarak adland›r›lan bu etkileyici uygulama birçok diğer mekan ile iliflkili proje gibi sadece belgelerden görülebiliyor. Micha Kuball’a göre çal›flmalar›ndaki geçicilik, eserlerinin

özelliği: “Ben, geçici süreli bir giriflimin yap›s›n›n ve böylece yap›lar›n k›sa süreli ele al›nmas›n›n, çal›flmalar›m›n önemli bir özelliği olduğunu düflünüyorum.” Baflka bir yerde, ›fl›ğ›n cisimleri görünür hale getirdiğini belirtiyor. Görünür hale getirmenin, sosyopolitik çal›flmalarda bilinçlendirme anlam›na geldiğini söylüyor. “Eğer birfleyi doğru ayd›nlat›rsan›z, bu fley önem kazan›r; önem kazand›ğ›nda ise öne ç›kar ve ilginin odağ›na yerleflir”. Kal›c› bir görünürlük sağlanan kent alan› uygulama örneği ise, Düsseldorf “space-speech-speed” The Power Plant Toronto 1998 Fotoğraf: Cherly O’Brien, Toronto

h›z› ve günümüz dillerinin konular›n› ifllemifl. ‹lk olarak 1998 y›l›nda Toronto’da bulunan Contemporary Art Gallery’de (Çağdafl Sanatlar Galerisi) “The Power Plant” bafll›ğ› ile sergilenen eserin bir k›sm› art›k Unna’daki Uluslararas› Ifl›k Sanat› Sergi Merkezi’nin kal›c› bir parças›. “Sapce-speech-speed” aktüel iletiflim problemlerini öne ç›kart›yor ve flu soruyu sordurtuyor: “Tafl›y›c› olarak

“pacemaker” şehir Enerji Tesisleri Düsseldorf 2006 Fotoğraf: Egbert Trogemann, Düsseldorf

süreçlerini dahil ederek. Sonuç ise: Joseph Beuys’in tan›mlad›ğ› genifl kapsaml› sanat kavram›na yak›nl›ğ› sergileyen ve “sosyal ›fl›k plastiği” olarak tan›mlanabilecek bir ›fl›k sanat›.

Biyografi ve fotoğraflar için: www.mischakuball.com

TEMEL AYDINLATMA BİLGİLERİ

Seri (12):

LED -Teknolojisi 1 Işık yayıcı diyot (LED), akım, doğru geçiş direncinde kullanıldığında, ışık üreten ve yansıtan bir yarı iletkendir. Belli bir dalga boyunu ışığa yansıtan PN-geçişleri veya bağlantıları üzerinden elektronlar akar. Genelde iki LED türü vardır: 1.InCaN (Galyum Nitrit): yeşil, cyan, mavi ve beyaz ve 2.AllnGaP (Alüminyum-İndiyum-Galyum-Fosfid): kırmızı, kırmızı-portakal ve sarı-portakal. LED’ler bugüne kadar üretilen elektronik sektörünün bir gelişimidir. Aydınlatma tasarımcıları ve planlamacıları için yanda belirtilen terimler önemlidir. Çip – LED’in çekirdeği LED – Paket olarak çip PN-Bağlantısı – Çipin içinde üretilen ışık

Soldaki çizimde, bağımsız akım hatları ve daha yüksek ısı iletkenlik özellikli bir yüksek performanslı LED gösterilmektedir. Isı iletkenlik kapasitesi daha yüksek akım performansına, daha fazla ışığa (ve daha fazla ısıya) olanak sağlar. Yeni lens teknolojisi, ışığın akım düşüşünü önemli ölçüde azaltmaktadır. Piyasada sunulan yeni yüksek kapasiteli LED’ler 35-50 Lümen arasında bir ışık akımına ve 50.000 saatlik (ışık akım düşüşü olmaksızın %70 oranında) bir performansa sahiptir. Bu LED’ler yedi renk olarak ve soğuk beyaz (500K, 75 CRI) ve sıcak beyaz (3200K, 90 CRI) olarak temin edilebilmektedir.

Öne yönlendirilen ışık

Plastik maddeden yapılan lens

Silikon kapsül Katod

InGan-Yarı iletken - Flip Chip Altın tel

AlInGaP & AlGaS – Rot-GelbTechnologie InGaN – Kırmızı-Sarı-Teknoloji Seviye 1 – Çip Seviye 2 – LED Seviye 3 – LED -Array (dizi); gerektiğinde optik, soğutma gövdesi ve/veya akım iletimi ile Seviye 4 – LED -ampulü Driver (Sürücü) – Balast - ısıya dayanıklılık - LED’lerin veya sabit gövdenin ısı iletkenlik kapasitesi ne kadar düşük olursa, o kadar iyi Binning – Üretilen LED’lerin ışık rengi, açıklık, iletkenlik gerilimine göre sınıflandırılması

Lehimli bağlantı Reflektör Soğutucu gövde

Seri (12): LED -Teknolojisi 1

LED çipinin üretimi karışıktır, özellikle bir çipin LED’in içine yerleştirilmesi son derece ince çalışma isteyen bir iştir. Wafer olarak da adlandırılan silikon veya safirden oluşan 30 ile 60 milimetre büyüklüğünde yarı iletken disklerine aşırı ince InGaN veya AllnGaP malzemesi kaplanır ve bunlar yüksek basınç ve ısı altında çalışan bir “reaktörün” içinde daldırılır. Kaplama üretimi tamamlanan yarı iletken diskler binlerce çip halinde kesilir ve LED’ler çalışılır. Çoğu üretici her bir LED’i test eder. Sonra LED’ler üç aşamalı sınıflandırma sistemine göre iletken gerilimi, ışık akımı ve dalga boyu (eğer beyaz ise, renk derecesine göre) kriterlerine göre ayrılır.

Yarı iletken disk (Wafer)

Paket olarak: Çiplerin dizilişi, bağlantı telleri, kapsül Kaplaması tamamlanan yarı iletken disk

Üretimi tamamlanan LED’ler 100% Test fonksiyonel renk, ışık akımı, dalga boyu Sınıflandırma işleminden sonra her LED etiketlenir

Binlerce çip olarak kesilir

Örnek: Dalga boyuna göre sınıflandırma: 2,5 - 20 nm

Toplam dağılım Renk

Işık akımı

Örnek: Işık akımına göre sınıflandırma: %30 + ışığın yansıma alanı

ÜRÜN

İleri teknolojinin avantajları tasarım ile birleşti, “NEOSPOT” Lamp 83’ün yeni ürünü Neospot; vurgu ayd›nlatmas›n›n önem kazand›ğ› her noktada yüksek kalitesi, mekan estetiğini bütünleyip zenginlefltiren fl›k tasar›m› ve benzerlerinden fark›n› ortaya ç›karan ileri teknoloji getirileri ile kullan›c›lara doğru ayd›nlatma anlay›fl›nda farkl› bir çözüm sunuyor. Yüksek verimli reflektörü sayesinde istenilen ayd›nl›k seviyesi çok daha kolay yakalan›rken, sağlanmak istenilen vurgu ayd›nlatmas› da daha etkin ve doğru olarak gerçeklefltiriliyor. Alüminyum profil gövde, %99,8 safl›kta alüminyum mat veya parlak desenli reflektörü (15 / 30 / 45o alternatifli), temperli koruma cam›, kamaflma önleyici aksesuar seçeneği, elektrostatik toz boyal› olmas› ile ileri teknoloji gereklilik ve beklentilerinin tamam›n› karfl›layan ürün, mağazac›l›k sektöründe yeni bir dönem bafllat›yor. Metal halide ve QR 111 lambal›, elektronik veya manyetik balastl› seçenekleri bulunan Neospot; 3 farkl› modeli ve ikili ve tekli seçenekleri ile, son dönem Lamp 83 teknoloji ve tasar›m atağ›n›n son ürünü.

www.lamp83.com

BTicino’dan saydam cazibe; Light Kristal ‹talyan zerafetini özel tasar›mlar› ile birlefltiren dünya markas› Bticino, mekan tasar›mlar›n›n vazgeçilmez detaylar› olan anahtar priz serileri ile farkl›lafl›yor. Light serisinde yer alan Kristal modeli ise, göz kamaflt›r›yor. Her zevke hitap eden anahtarlar, zerafet ve fonksiyonelliği bir arada sunuyor. Saydaml›k temas›n›n ifllendiği ürün, her mekana uyum sağlama özelliği ile de ay›rt edici detaylar içeriyor. Kristal modeli ile, anahtarlar›n ve çerçevelerin fleffafl›ğ› zevke uygun duvarlarla birlefliyor. Bu sayede duvar kağd›n›z› sevdiğiniz resim, fotoğraf, çiçek motifi ya da hayran› olduğunuz sanatç›n›n resmi ile detayland›r›rken, Kristal modelinin fleffafl›ğ› sayesinde de farkl› ve özel bir zevki yaflayabilirsiniz. Dizayn ve modernliğin en iyi örneklerinden olan Kristal, Bticino Light serisinin zevkli tasar›mlar› aras›nda yer al›yor. Bticino, ev ve ifl yerlerinizde bulunan anahtarlar›n nas›l görünmesi gerektiğinin karar›n› tamamen sizin zevkinize ve isteğinize b›rak›yor.

www.bticino.com.tr

Philips’in yenilikçi aydınlatma çözümü: Imageo LED Mum Işığı Imageo LED Ayd›nlatma Serisi’nin Türkiye pazar›na sunulan ilk ürünü Imageo LED Mum Ifl›ğ› oldu. Evlerin vazgeçilmez aksesuar› olan mumu geliflmifl bir flekilde sunan Imageo LED Mum Ifl›ğ›, özellikle evlerde özgürce ve güvenli kullan›m olanağ› sunuyor. Tek flarj ile 24 saat kullan›labilen Imageo LED Mum Ifl›ğ›’n› çal›flt›rmak için hafifçe sallayarak çevirmek yeterli oluyor. Kablosuz kullan›m olanağ› sunan ve renkli fleçenekleri de bulunan Imageo LED Mum Ifl›ğ›’n›n rüzgardan etkilenmeyen yap›s› sayesinde balkon veya bahçelerde de aran›lan ›fl›lt› tüm kullan›c›lara sunuluyor.

www.lighting.philips.com.tr

Tek dokunuşta konfor... ‘In One by Legrand’ ile akıllı ev sistemi hayatımızda. Elektrik tesisat› ve yap›sal kablolama sistemleri alan›nda dünya lideri olan Legrand, bu y›l Türkiye pazar›na dahil edeceği IObL (In One by Legrand) ak›ll› ev sistemi ile konfor, esneklik, iletiflim ve eğlenceyi tek bir dokunuflla hayata geçiriyor. H›zla ilerleyen teknolojik geliflmeler, gündelik yaflant›m›zda yerini ald›. IObL ak›ll› ev sistemi yaflam kalitesini yükseltirken, konforu da en üst düzeyde tutuyor. IObL ak›ll› ev sistemini kullan›c›larla buluflturacak olan Legrand, teknolojiyi insan dokunuflu ile birlefltiriyor. ‘Kifliye özel’ seçenekler ile sunulan sistem, kullan›c›s›na hayalindeki her fleyi tek bir tufl ile gerçeklefltirme imkan› sunarken, dizayn›, konforu, esnekliği ve kullan›m kolayl›ğ›n› da ön planda tutuyor. IObL fonksiyonlar›, Legrand’›n yeni anahtar priz serisi olan Galea Life ile kullan›c›lar›n beğenisine sunulacak. Galea Life’›n genifl ürün yelpazesi içersinde yer alan farkl› renkler ve dokular sayesinde, estetik aç›dan her türlü mekan için farkl› alternatifler yaratacak. IObL ak›ll› ev sistemi tek bir tufl ile ayd›nlatma, perde/panjur kontrolü, ›s›tma ve iklimlendirmeyi uzaktan kontrol etme gibi birçok özelliği, ihtiyaçlar›n›z ve tercihleriniz doğrultusunda kullan›m›n›za sunuyor. IObL ak›ll› ev sistemi ile donanm›fl ve tercihe göre senaryolar›n oluflturulduğu bir evde, evin tüm ›fl›klar›n› isterseniz tek bir tufl ile oturduğunuz yerden, isterseniz dünyan›n bir ucundan internet üzerinden kapay›p/açmak, evdeki gaz kaçağ›, su bask›n› veya aniden ç›kan bir yang›ndan haberdar olmak veya sabahlar› müzik eflliğinde aç›lan perdelerden süzülen ›fl›k ile uyanmak gibi say›s›z kolayl›k ve konforu yaflayabiliyorsunuz. IObL ak›ll› ev sistemi kullan›m› ve ihtiyaçlar›n›z doğrultusunda geniflletilebilir olmas›n›n yan› s›ra kolay kurulumu ile de büyük bir avantaj sunuyor. IObL ak›ll› ev sistemi, haberleflmeyi PLC (Power Line Carrier) teknolojisi ile evinizdeki 220 Volt’luk elektrik tesisat› üzerinden sağl›yor. Bu nedenle herhangi özel bir kablolamaya gerek duyulmuyor. Ayr›ca istenilen noktalarda radyo frekansl› ürünlerin de sisteme dahil edilmesi mümkün. K›z›lötesi ya da radyo frekans› ile çal›flan uzaktan kumandalar ile, senaryolar›n oluflturulmas› ve aktif hale getirilmesi de Legrand’›n IObL teknolojisiyle hayata geçirilecek.

www.legrand.com.tr

Enzo Catellani imzalı Luce d’Oro koleksiyonu Catellani&Smith firmas›n›n Enzo Catellani imzal› Luce d’Oro koleksiyonunun ana temas› ›fl›ğ›n alt›n sar›s› rengini yakalamak. Tasar›mc›, ateflin ve günefl ›fl›nlar›n›n verdiği s›cak ›fl›ğ›, metal üzerine el ile yap›flt›rd›ğ› alt›n varak üzerinde bulunan k›r›lmalarla yakalamakta. Ayn› tasar›m›n pirinç veya aluminyum üzerine gümüfl varak ile uygulanan seçenekleri de bulunuyor. Koleksiyonda 50 cm çap›nda apliklerden, insan boyu lambaderlere kadar pek çok ürün yer al›rken, ayn› koleksiyonun parças› olan Sistema Macchina della Luce 120 cm, 80 cm, 50 cm, 30 cm ve 17 cm çap›nda 5 difüzer diskten olufluyor. 3 ara diskin herbirinde gizlenen halojen lambalar üstteki diskte yeralan alt›n varaklardan yans›t›larak endirekt bir ayd›nlatma sağlamakta.

www.tepta.com

EMFA’dan Belkıs-LED Serisi Elektrik sarfiyat›n› ve ç›kan ›s›y› azaltmak için EMFA bak›m› kolay Belk›s-LED serisini üretti. Resimdeki Belk›s 5 EMFA’n›n imal ettiği üç tipten en büyüğüdür. Bu IP67, walk-over, ileri teknoloji armatür 316L paslanmaz çelik ve bak›r ihtiva etmeyen alüminyumdan üretilmifl olup duvar ayd›nlatmas›ndan, yol kenarlar›na, yüzme havuzlar›na kadar kullan›lan halojen armatürlerin yerine kullan›labilir. Belk›s-LED, power-LEDlerin befl renginde ve beyaz›n değiflik tonlar›nda mevcuttur. Belli uygulamalar için de renk değifltirme özelliğine (RGB) sahip olarak da üretilir. Bu armatürdeki 6 adet 350 mA power-LED, yaklafl›k 6W elektrik harcarken, hiç ›s› (minimum) ç›karmad›ğ› için, s›cak halojen armatürlerinin dokunma mesafesinde kullan›ld›ğ› umuma aç›k yerlerde tercih edilmektedir. Halojen ampuller ve yüksek ›s›dan dolay› armatür contalar›, birkaç bin saatte değifltirilirken, LEDlerin ömürlerinin 50.000 ila 100.000 saat olmas› bak›m masraf›n› minimuma indirger. Halojen ampullerin aksine power-LEDler infrared ›fl›mad›klar› için mağazalarda kumafllara ve giyimlere zarar vermezler. Bu armatür 12, 24 ve 240V’a göre üretilir. Derin olmayan (55 mm) armatür kullan›l›rken transformatör 50 ila 100 m uzağa konulabilir. Armatürün power-LED sürücüsü, IP67 kutusunun içine monte edilmifl flekilde üretilir.

www.emfa.com.tr

ÜRÜN

Dupont™ Corıan®’la eşsiz bir tasarım daha… Delirium Yum! Tasar›mc› Ingo Maurer masa tasar›mlar›ndan sonra lamba tasar›m›nda da DuPont™ Corian®’› tercih etti. S›ra d›fl› parçalarla tasarlanm›fl olan lamba büyüleyici bir görünüme sahip… Ingo Maurer, Delirium Yum ad›n› verdiği yeni lamba tasar›m› için, tasar›m›n›n ad›ndan daha da s›ra d›fl› olan parçalar kulland›. Geçen y›l, Milano’da gerçeklefltirilen tasar›m haftas›nda sergilediği ve DuPont™ Corian® kullanarak yapt›ğ› masa tasar›mlar›ndan sonra, yine sofistike bir uygulama olan Delirium Yum’da da DuPont™ Corian®’› tercih etti. Lamba, 40x40 cm boyutlar›nda bir tepsi üzerine yerlefltirilmifltir. Tepsinin üzerindeki Corian® malzemesinden yap›lm›fl ve içi su ile doldurulmufl olan konik cam vazo, tasar›m›n önemli bir görsel parças›n› oluflturmaktad›r. Tepsinin alt›ndaki manyetik sistem ›fl›ğ› sağlarken, motor sistemi de suyun hareket h›z›n› ayarlamaktad›r. ‹nsan› büyüleyen girdap görünümünün yan› s›ra, lamban›n üzerine yerlefltirilen ayna, ›fl›ğ› yayarak lambay› daha etkileyici hale getirmektedir.

www.dupont.com.tr

Gewiss System Rf: Kablosuz Kumanda Butonlarğ Hareket Özgürlüğü GEWISS, SYSTEM BLACK WHITE serisini RF sistemi ile geniflletti: ‹leri teknoloji ürünü kablosuz iletiflim tekniği sayesinde, kontrol ve kumanda çözümleri, kullan›c›n›n, elektrik tesisat›n›, duvarlar› k›rmadan ya da yeni kablolar eklemeye gerek kalmadan güncellemesine ve değifltirmesine olanak tan›yor. RF sistem ürünlerinin yeni çizgisi, normal AAA bataryalarla beslenen bir aktar›m modülünden ve aktar›m cihazlar›ndan al›nan emirleri uygulayan “çok fonksiyonlu” bir dizi al›c›dan oluflmaktad›r. Al›c›lar›n değiflik versiyonlar› olup, bunlar, kumanda edilmesi istenen cihazlar›n (bir ›fl›k kaynağ›, bir priz, bir gaz emniyet valfi, bir kombi ya da bir klima ünitesi) yan›ndaki normal destek birimlerine monte edilebilir. 8A ç›k›fll› motor kumandas› al›c›s›, panjur, günefllik ya da otomatik mekanizmalar›n kontrolünü sağlar; bu durumda aktivasyon hem SYSTEM RF aktar›c›s›ndan gönderilen RF komutu hem de ön k›sma entegre edilmifl buton üzerinden manuel olarak gerçeklefltirilebilir. Mevcut tesisatlara da uygulanabilen SYSTEM RF hatt›, bulut beyaz› ya da metalik titanyum renklerinde TOP SYSTEM çerçeveleri ile seri halinde sat›lmakta olup bunlara diğer 12 renk seçeneği de eklenmifltir. SYSTEM RF yine 14 değiflik renk seçeneği ile sunulan Virna çerçeveleri ile de kullan›labilir.

www.gewiss.com

Professional Lighting Design

Professional Lighting Design TÜRKİYE 1/07 Gelecek Sayıda İşlenecek Konular:

Published by Verlag fur Innovationen in der Architektur Marienfelder Str. 20 D-33330 Gutersloh, Deutschland Tel: +49-5241-30726-0 - Fax: +49-5241-30726-40 www.pldplus.com Organ of the European Lighting Designers’ Association e.V., ELDA

www.eldaplus.org

TEMA: Doğal Işık

Editor-in-chief: Joachim Ritter - jritter@via-internet.com Editorial department: Kai Becker - kbecker@via-internet.com Katrin Strübe - kstrube@via-internet.com Alison Ritter - aritter@via-internet.com

İsveç Başkonsolosluğu, Washington

Ana Konular

Advisory Board: Motoko Ishii, Tokyo Phil Gabriel, Ottawa Dr. Heinrich Kramer, Köln Roger Narboni, Paris Andrew Whalley, Londra

‹sveç, Washington’da ülkesinin insanlar›n›n anlay›fl›na sahip bir konsolosluk binas› için uzun zaman bekledi. Sonunda; ‹sveç ve ‹sveçlilerin geleneklerini, anlay›fllar›n› yans›tan kuzey ülkelerinin yaflam tarz›nda bir bina hayata geçirildi.

-Atmosfer -Dekoratif ayd›nlatmada LED’ler

PLD TÜRK‹YE 2/07

-Peyzaj ve parklar›n ayd›nlat›lmas›

PLD TÜRK‹YE 3/07

-Kendini iyi hisstemek -Sağl›k faktörü olarak ›ﬂ›k

PLD TÜRK‹YE 4/07

-Müze Ayd›nlatmas› -Modern Konseptler

PLD TÜRK‹YE 5/07

Ana konular değiﬂebilir.

Graphic design concept: Kerstin Schröder Advertising sales manager: Dipl.-Ing. Christian Aldrup - caldrup@via-internet.com

Professional Lighting Design Türkiye İmtiyaz Sahibi: Ağustos Reklam Ajans› Ltd. fiti. ad›na Nur Günefl ngunes@pld-turkiye.com Genel Yayın Yönetmeni ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Selim Günefl sgunes@pld-turkiye.com Danışma Kurulu: Prof. Dr. Mehmet fiener Küçükdoğu (ATMK Baflkan›, ‹st. Kültür Üniversitesi, Mimarl›k Ana Bilim Dal› Baflkan›) Prof. fiazi Sirel (ATMK Onur Üyesi) Y›ld›z Ağan (Hi-Tec Ayd›nlatma) Nergiz Arifoğlu (Effect) Yeflim Betin (Siteco Ayd›nlatma) Banu Binat (YEM) Tuba Büyüktaflk›n (Optimum) Engin Cebeci (Türk Philips) Altuğ Çaçur (EA Ayd›nlatma) Tuncay Danac›oğlu (Tepta Ayd›nlatma) Ferruh Gök (Fersa Ayd›nlatma) Aydan Hacaloğlu ‹lter (Ayd›nlatma Tasar›mc›s›) Coflkun ‹nsel (Lumina Ayd›nlatma) Cevat Karaman (Lamp 83) Jan Van Lierde (Ayd›nlatma Tasar›mc›s›) Mustafa Seven (Ayd›nlatma Tasar›mc›s›) Hakan Ünsalan (Litpa Ayd›nlatma) Ayd›n Yenigün (Yenigün Ayd›nlatma) Grafik ve web: Levent Karaoğlu levent@agustos.com Abone ve Satış: abone@pld-turkiye.com Çevirmen: Dürrin Caner Basko: Stil Matbaac›l›k ‹brahimKaraoğlanoğlu Cad. Yay›nc›lar Sok. Stil Binas› Seyrantepe, 4. Levent - ‹stanbul Tel: 0212 281 92 81 - www.stil.com.tr Basım Yeri ve Tarihi: ‹stanbul, Ocak 2007 Dağıtım: Dünya Süper Dağ›t›m Afi - www.dunya.com ‹ki ayda bir yay›mlan›r. Yerel süreli yay›n. Aral›k 2006 - Ocak 2007, Say› 12 ISSN 1305-2926 9 YTL

PROFESSIONAL LIGHTING DESIGN TÜRKİYE Türkiye Lisans Sahibi Ağustos Reklam Ajans› Ltd. ﬁti. Mahmut Yesari Sok. No:15 Koﬂuyolu 34718 ‹stanbul Tel: 0216 340 51 56 Faks: 0216 340 51 59 www.agustos.com www.pld-turkiye.com

Her hakk› sakl›d›r. Professional Lighting Design Türkiye Verlag fur Innovationen in der Architektur lisans›yla yay›nlanmaktad›r. Bu dergide yer alan yaz›, makale, fotoğraf ve illüstrasyonlar›n elektronik ortamlar da dahil olmak üzere çoğalt›lma haklar› Verlag fur Innovationen in der Architektur ve Ağustos Reklam Ajans› Ltd. ﬁti.’ne aittir. Yaz›l› izin olmaks›z›n hangi dilde ve hangi ortamda olursa olsun materyalin tamam›n›n ya da bir bölümünün çoğalt›lmas› yasakt›r. Yay›mlanan yaz›, fotoğraf, ürün tan›t›m› ve reklamlar›n sorumluluğu proje müellifi, reklamveren ve yazara aittir. Bu dergi, bas›n meslek ilkelerine uymaya söz vermiﬂtir.