DE
NATUUR KRANT AGENTSCHAP VOOR NATUUR & BOS JAARVERSLAG 2013
REGIONAAL NIEUWS
MARLEEN EVENEPOEL
OVER DUURZAAM ONDERNEMEN EN NATUUR IN DE MAATSCHAPPIJ VAN VANDAAG > P.2
ECONOMIE
> P.6
> P.7
DE NATUUR IN CIJFERS > P.8
SAMEN VOOR
DE NATUUR De natuurdoelen zijn in het leven geroepen om ervoor te zorgen dat waardevolle planten- en diersoorten in Vlaanderen goed kunnen gedijen. Het afgelopen jaar waren ze een hot topic voor het Agentschap voor Natuur en Bos. De toekomst voor de boomkikker, de gladde slang en het vliegend hert ziet er rooskleurig uit.
De natuurdoelen zijn er voor iedereen!
Vorig jaar werden de natuurdoelen omgezet in formele besluiten die de Vlaamse Regering principieel heeft goedgekeurd. Daarmee staat het ANB nu op een zucht van een definitieve goedkeuring. Dit is belangrijk, want pas dan kan juridisch worden vastgelegd hoeveel hectare van welke habitat nodig is en welke populaties van beschermde soorten en milieukwaliteit daarvoor vereist zijn. Ook werden er afspraken gemaakt over de manier waarop de natuurdoelen zullen uitgevoerd worden.
Zeker in de aanloop naar en tijdens de Week van het Bos werd volop aandacht besteed aan de natuurdoelen. In een ludieke mediacampagne werden supporters voor de natuur gezocht om op die manier de natuurdoelen bekend te maken bij een breed publiek. Wout de bosreporter was daarbij een fictief personage dat iedereen warm maakte voor de natuurdoelen via ondermeer filmpjes en een online magazine.
DE NATUURKRANT
In de toekomst moet meer aandacht besteed worden aan de realisatie van de natuurdoelen bij ontwikkeling van het platteland. In het nieuwe Vlaams Programmadocument voor Plattelandsontwikkeling zullen drie keer meer middelen voorzien worden voor onder meer bebossing, herbebossing en steun aan de realisatie van natuurdoelen. Dit zijn belangrijke stappen die misschien niet zo zichtbaar zijn voor het grote publiek, maar wel essentieel zijn in het proces.
NATUURBEHEER,
EEN ZAAK VOOR IEDEREEN?
De materie omtrent de natuurdoelen is enerzijds vrij technisch. Maar anderzijds heeft het Agentschap voor Natuur en Bos een aantal initiatieven genomen die de natuurdoelen heel begrijpbaar maken voor een groot publiek.
> lees verder op blz. 2
Van een complexe regelgeving rond behoud van natuur naar een vereenvoudigde versie. In dit lopende proces rond het ‘geïntegreerd beheer van de natuur’ werd de vernieuwde regelgeving voor de tweede keer principieel goedgekeurd door de Vlaamse Regering. In de nieuwe regelgeving wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen natuur en bos.
ANB JAARVERSLAG 2013
VOORAAN IN HET NIEUWS Het ANB heeft ook werk gemaakt van een praktisch instrument zodat werkzaamheden of plannen de natuurdoelen niet kunnen schaden. Met de online ‘Voortoets’ kan iedereen nagaan of bepaalde plannen een risico vormen voor de natuur in de Speciale Beschermingszones. Dat is immers niet altijd even eenvoudig in te schatten. Het prototype van deze tool werd voorgesteld tijdens de infodag voor de afdeling Milieuvergunningen en coördinatoren bij de provinciale milieuvergunningscommissie. In een volgende fase wordt de ‘Voortoets’ getest. Duurzaam ondernemen en de natuurdoelen, een perfecte match! De natuurdoelen realiseren is bij uitstek een proces waarbij heel wat partners samenwerken. Het is dan
DE NATUURDOELEN VERZEKEREN EEN WAARDEVOLLE NATUUR IN VLAANDEREN EN DE REST VAN EUROPA ook belangrijk dat dit proces heel gestructureerd en duurzaam wordt opgevat. Natuurbeheer is meer dan ooit een zaak van iedereen. Om dat te realiseren werd de complexe regelgeving rond behoud van natuur omgezet in een vereenvoudigde versie. Wie bijdraagt tot de natuur krijgt dus de nodige steun. Enkel zo kan worden gekomen tot een geïntegreerd beheer van de natuur dat past in een duurzame beleidsvisie die ook op lange termijn tot goede resultaten leidt. Conclusie? De natuurdoelen zijn een proces van lange adem. Het afgelopen jaar werden grote stappen vooruit gezet, maar de finish is nog lang niet in zicht. De eerste deadline is 2020. Dan moet voldoende habitat ingericht, herbestemd, verbeterd of afgebakend zijn om 70% van de natuurdoelen te realiseren. In 2050 moeten de natuurdoelen in het hele netwerk bereikt zijn. Dit lijkt veraf, maar er ligt nog veel werk op de plank om deze natuurdoelen te bereiken. Het ANB gelooft erin en gaat ervoor, ook de komende jaren. Samen met zoveel mogelijk partners.
2
DE NATUURKRANT
BLIK OP DE
TOEKOMST ANB ADMINISTRATEUR-GENERAAL MARLEEN EVENEPOEL
Het Agentschap voor Natuur en Bos staat in voor het beleid, het duurzaam beheren en versterken van natuur, samen met alle partners. De afgelopen jaren heeft het Agentschap al heel wat gerealiseerd. De verwachtingen zijn dan ook hooggespannen en worden steeds hoger. Hoe zal het ANB die verwachting inlossen? Welke koers zal het ANB varen? We vroegen het aan Marleen Evenepoel, administrateur-generaal van het ANB. Marleen Evenepoel | We kiezen duidelijk voor een scherpere koers die past bij de maatschappelijke vraagstukken van vandaag en morgen en bouwen onze werking op rond de duurzame driehoek People, Planet, Profit. Het is belangrijk dat deze drie aspecten in evenwicht zijn. Dit evenwicht moet ervoor zorgen dat ook toekomstige generaties kunnen genieten van een leefbare wereld. Kan u even toelichten hoe het ANB die drie aspecten invult? People bijvoorbeeld? People staat voor de zorg voor mensen, voor de samenleving. We staan met ons beleid en onze werking ten dienste van de maatschappij, maar sporen die maatschappij ook actief aan om zich in te zetten voor meer en betere natuur. Verder doen we er alles aan om de natuur zo dicht mogelijk bij de mensen te brengen. We gaan dus 100% voor het uitbouwen van beleving van natuur. Als één van de invloedrijkste spelers in het aanbod qua natuurbeleving is het een belangrijke uitdaging om van een natuuruitstap een belevenis te maken. We versterken de band met bestaande doelgroepen en zetten allerlei initiatieven op poten om meer doelgroepen warm te maken voor natuurbeleving. We richten ons ook
NATUUR & BEVOLKING gaan hand in hand dankzij interreg-project ‘STEP’
op meer en beter groen in de stad met vernieuwende ideeën, samen met onze partners. Hoe pakt het ANB het ecologische aspect planet aan? Planet, dat is voor ons biodiversiteit, zowel in een landelijke als stedelijke omgeving. Het Agentschap heeft niet alleen als doel om de huidig aanwezige natuur in Vlaanderen in stand te houden en te beschermen, maar ook om die verder te ontwikkelen. Meer natuur betekent ook het herstellen van natuur die in het verleden verloren is gegaan. Daarnaast is het ook nodig om nieuwe natuur te ontwikkelen, zowel in het landelijk gebied als in en rond de stad. Een voor het ANB op het eerste zicht niet zo voor de hand liggend aspect van de duurzame driehoek is profit, het economische aspect van natuur? Dit is nochtans een heel belangrijke doelstelling van het ANB: we benutten de (economische) waarde van natuur en maken ze zichtbaar voor de maatschappij. We noemen dit ecosysteemdiensten: we scheppen economische waarde door goederen te produceren en diensten aan te bieden maar steeds met respect voor de intrinsieke waarde van de natuur zelf.
In het kader van het Interreg-project ‘STEP’ werd in Kruibeke een natuur- en belevingspark aangelegd voor de lokale bevolking en voor dagjesmensen die het 700 ha grote nieuwe natuurgebied komen verkennen. Met grasveldjes, poelen, vijvers, wandelpaden, vogelkijkhutten en een oeverzwaluwwand kan je er voortaan ontspannen genieten van de natuur. Als afsluiter van de aanleg van dit gebied kwam Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege, samen met een vijfhonderdtal sympathisanten het park plechtig openen.’ > Meer info: www.step-projects.eu
Agentschap voor Natuur en Bos
IS WILD VAN DIEREN Het Agentschap voor Natuur en Bos werkte mee aan ‘Wild van Dieren 2’, een reeks voor dierenliefhebbers, maar ook voor ouders en kinderen die houden van een spannend en mooi verhaal.
Nieuw seizoen
vanaf 23 november 2013 elke zaterdag om 19.50 bij VTM
> Wild van dieren is te zien op VTM
DE DRIE P’S VAN HET ANB
GEZOCHT
PLANET
ENTHOUSIASTE
SAMENVATTERS
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een juiste balans zoeken tussen PEOPLE, PLANET EN PROFIT, ofwel tussen de sociale, de milieu en economische aspecten van ondernemen. Zowel nu als in de toekomst.
PEOPLE
PROFIT
Voor de uitbouw van de online kennisdatabank Ecopedia (www.ecopedia.be) zoekt inverde mensen die graag in de literatuur duiken om up-to-date te blijven in hun vakgebied. Eén keer per kwartaal lees je een (al dan niet wetenschappelijk) artikel en vat het kort samen, begrijpbaar voor een groot publiek. Samenvattingen zijn beschikbaar via een gebruiksvriendelijk zoeksysteem en worden in een speciale nieuwsbrief verstuurd. > Interesse: info@inverde.be
IN BETWEEN CULTUUR & NATUUR VORMEN 1
TRAIN EENS JE COLLEGA In de week van 7-11 oktober 2013 kon je binnen de Vlaamse overheid kosteloos kennis en vaardigheden uitwisselen tijdens ‘Train je collega’. Train je collega geeft medewerkers de kans om hun talenten aan te spreken en hun praktische tips & tricks met hun collega’s te delen tijdens een korte training van een uur. Het onderwerp kan zelf gekozen worden maar moet wel werkgerelateerd zijn. Binnen het ANB resulteerde dit in 44 trainingen die gevolgd werden door 291 cursisten.
In het najaar van 2013 kon je terecht in Gaasbeek en Groenenberg voor een tentoonstelling en een belevingsparcours op het snijvlak van natuur, erfgoed en artistieke expressie: ‘In Between’. Over de relatie tussen natuur en cultuur zijn al hele bibliotheken volgeschreven. En het laatste woord is er zeker nog niet over gezegd. Dat de mens – animal dénaturé bij
uitstek – beide nodig heeft, is een waarheid als een koe. De tentoonstelling creëerde letterlijk een pad van binnen naar buiten. In Between was het resultaat van intense samenwerking tussen het Kasteel van Gaasbeek, het Agentschap voor Natuur en Bos en Waerbeke, de sociaalculturele beweging rond stilte en leefkwaliteit.
IN BETWEEN BOUWT EEN BRUG TUSSEN NATUUR, ERFGOED EN ARTISTIEKE EXPRESSIE
HOND AAN DE LIJN,
BOBBY IN DE HAND E-LOKET
FAUNA & FLORA GELANCEERD
Sinds kort kan je formulieren in verband met jacht, wildbeheer en schade door soorten ook elektronisch indienen via het e-loket Fauna en Flora. Je hebt daarvoor ofwel een federaal token, ofwel je elektronische identiteitskaart en kaartlezer nodig. > Meer info: www.natuurenbos.be/eloket
Gewapend met een sleutelhanger in de vorm van een hond en een informatiebrochure spreken boswachters hondenliefhebbers aan op de verplichting om hun huisdier aan te lijnen in de Vlaamse natuur. Het motto van de campagne: ‘Mijn baasje en ik, samen een hechte band’. Baasjes die zich aan de regels houden kregen deze leuke ‘Bobby’-sleutelhanger. > Meer info: www.natuurenbos.be
ANB JAARVERSLAG 2013
3
VOORAAN IN HET NIEUWS De natuur volgens econoom Geert Noels
VAKANTIE IN EIGEN LAND
met natuurreisgids
De natuurreisgids ‘ontSpannende natuur’, nodigt je uit om op safari te gaan. Eentje zonder grote ecologische voetafdruk. Niet naar een verre, exotische bestemming, maar naar topnatuur dichtbij: topnatuur in Vlaanderen. De gids licht een tip van de sluier op en nodigt je uit in 70 domeinen beheerd door het ANB. 70 redenen om de Vlaamse natuur in te trekken, in het spoor van begeesterde gidsen, elk om hun eigen redenen vol van natuur.
NIEUWE REGELS VOOR RIVIERVISSERIJ OP OPENBAAR WATER
Natuur is de zuurstof van een duurzame economie België is het dichtst bebouwde land ter wereld. Gelukkig zijn er de Ardennen om het gemiddelde nog wat op te smukken, anders zou het beeld nog dramatischer zijn. 13% bebouwde oppervlakte lijkt niet zo veel, maar het is bijna driemaal het Europese gemiddelde, meer dan Nederland of andere kleine landen, alleen Malta doet het slechter. De blinde verkavel- en bouwwoede heeft grote stukken van ons land verminkt, en elk jaar wordt er nog een stukje verdergeknabbeld aan de stukjes groen die we bezitten. Als we de oude de Ferrariskaarten bekijken uit de 18e eeuw dan doet het pijn om te zien wat er verloren is gegaan. Dit gebeurde veelal onder het motto “economische vooruitgang”. Nog
steeds hoor je de kreet: “we kunnen niet anders, als we onze welvaart willen behouden” als het gaat om een nieuw stuk beton, een dorp dat verdwijnt of een nieuwe ringweg, spoorlijn of trambedding. Gelukkig zijn er ook nieuwe inzichten. En die zullen in de komende decennia alleen maar aan kracht winnen. De mens heeft immers behoefte aan natuur. Niet alleen voor de zuivere lucht en om te genieten van fauna en flora. De universiteit van Washington stelde vast dat het contact met de natuur onze mentale moeheid verlicht door de geest te ontspannen en zelfs te herstellen. Groen helpt voor sociale interactie en de-stressing. Een mooi landschap, een groene omgeving rond
bodembedekking in 2012, als percentage van de totale oppervlakte
boomrijke
EU27
41%
25%
20%
5%
België
25%
28%
32%
1%
Bos en
Waterrijk Akkerland
Grasland
vegetatie
gebied en moeras
de plaatsen waar mensen werken en studeren is volgens de onderzoekers van de universiteit een goede investering. Het helpt om de prestaties op het werk en de school/universiteit te verbeteren. Natuur is dus een investering in een beter draaiende economie. Daarom werken heel wat steden aan hun groene karakter. Daarbij wordt gebruik gemaakt van kleinschalige projecten (zoals daktuinen, kleine parkjes en plantsoenen) naast ambitieuzere projecten (het overkappen van grote invalswegen en ringwegen). Voorlopig ziet men in onze contreien daar alleen de kost van, en nog niet de opbrengst. Een betere gezondheid, minder stress, een sterkere sociale cohesie, minder jeugddelinquentie en drugs zijn niet
Bebouwde
Struikgewas
Kale grond
5%
4%
2%
13%
0%
0%
oppervlakte
Het nieuw visserijbesluit snoeit niet alleen drastisch in het aantal regels maar het voorziet ook nieuwe hengelmogelijkheden in de sluitingsperiode (tussen 16 april en 31 mei) en ’s nachts. Het besluit laat op bepaalde wateren meer toe dan op ecologisch waardevolle wateren, en maakt de organisatie van hengelwedstrijden een stuk eenvoudiger. > Meer info: www.natuurenbos.be/visserij
GEZOCHT JONG EN ZIN OM EEN
STEENTJE BIJ TE DRAGEN VOOR DE NATUUR? Ben je begeleider binnen een organisatie die werkt rond jongerenwelzijn en ben je op zoek naar een zinvolle dagbesteding? Misschien is het werken in de natuur wel iets voor jou! Jongeren dragen samen met hun begeleiding en de ANB-ploeg bij aan de lokale natuur in samenwerking met het Agentschap jongerenwelzijn. > Meer info: natuurenbos@vlaanderen.be
4
DE NATUURKRANT
HANDHAVING Meerjarenvisie in opmaak
Er werd een meerjarenvisie opgemaakt rond handhaving. Het doel van de inzet van natuurhandhaving? Zoveel mogelijk schade aan natuur voorkomen en beperken en indien nodig: herstellen van de schade aan natuur. Het vernieuwende aan deze nieuwe visie van Natuurinspectie is dat de acties in een globaal (rollend) meerjarenprogramma worden opgenomen met een aanzet
BEDOELING IS ZOVEEL ALS MOGELIJK SCHADE AAN DE NATUUR TE VOORKOMEN
van gerichte interventies. Natuurinspectie gaat hierbij bewust methodisch op zoek naar een andere aanpak en combinatie van de inzet van instrumenten dan tot nog toe het geval was. Het meerjarenprogramma legt de nadruk op preventie (verhoging naleving) en het inschatten van de risico’s van niet-naleving, wat moet leiden tot het vaststellen van nieuwe prioriteiten.
WERK JIJ VEILIG IN DE NATUUR?
DOE DE TEST!
In de sector van groen-, natuur- en bosbeheer is veiligheid cruciaal. Om het aantal ongelukken in de sector tot een minimum te beperken, werkt inverde aan de attestering van belangrijke vaardigheden voor een veilig en bekwaam beheer van onze groene ruimte. In 2013 werden in dit kader de eerste examens ingericht. Doe onze veiligheidstest en kom te weten of jij veilig in de natuur werkt.
te onderschatten dividenden voor steden die investeren in een groenere toekomst. Voorlopig worden economen die durven te spreken over het belang van natuurbehoud en biodiversiteit in de hoek van de randdenkers geplaatst, in het beste geval de dagdromers. Maar gelukkig groeit het feitenmateriaal elke dag om deze verzoening tussen ecologie en economie te ondersteunen. We zijn er echter nog lang niet. Bij de volgende verkiezingen zal nog steeds eerder worden gepleit om nieuwe offers te maken op het vlak van natuur om onze welvaart te kunnen behouden. Ik hoop echter op enkele
groene politieke scheuten, die durven stellen dat we meer welvaart kunnen behalen door meer plaats te maken voor natuur. Groene longen geven niet alleen onze geest zuurstof, ook onze economische welvaart. Een trip naar Silicon Valley kan dit bevestigen, net zoals initiatieven dichter bij huis, in Nederland, Spanje of Zwitserland. Natuur is een bron van frisse geesten, bestrijdt de verzuring en geeft zuurstof aan de productiviteit van mensen. Daardoor is het een belangrijke en onderschatte motor van duurzame economische groei.
1. Het European Chainsaw Certificate (ECC) is… a. …een uit de hand gelopen grap onder kettingzaaggebruikers. Ze delen het aan elkaar uit. b. …een diploma dat je krijgt nadat je hebt deelgenomen en geslaagd bent voor verschillende kettingzaagexamens. c. …een certificaat voor mensen die zoveel zagen dat hun omgeving er werkelijk gek van wordt. d. …een certificaat dat je standaard krijgt bij het aankopen van een Europese kettingzaag.
3. Welk van de onderstaande zaken kwam niet tijdens de ‘welzijnsrondgangen’ in de loodsen van de arbeidersploegen van inverde aan bod? a. Praktijkopleiding Toolboxen b. Praktijkopleidingen over heffen & tillen c. Praktijkopleiding over de correcte voeding voor bepaalde bomen d. Praktijkopleiding werken met glysofaat 4. Welk van de onderstaande opleidingen zit niet in het inverde pakket? a. Opleiding tot European Tree Technician b. Veilig werken op het terrein c. Werkplekleren ‘lassen’ d. Bomenknuffelen
Met natuurlijke groeten, Geert Noels 2. Belgische boomverzorgers moeten vanaf nu ook deelnemen aan Europese examens om een officieel diploma te behalen. Wat is de juiste naam van deze examens? a. European Treeworker Exams b. Tree Nursing Exams c. Tree Pampering Exams d. Tree Doctor Exams
ELK TALENT TELT
Correcte antwoorden: 1b / 2a / 3c / 4d
WOORDPUZZEL Groen in de stad zorgt voor een groot aantal meetbare positieve effecten. Kan jij in onze woordpuzzel vinden welke voordelen ‘groen’ zoal heeft voor de stad? We zoeken er 5!
De resultaten zullen de basis vormen voor eventuele aanpassingen van de functiebeschrijving. Het uitgangspunt voor het verder
uitwerken is het modulair systeem. Dit betekent dat een deel van de functie vastligt, maar een ander deel kan ingevuld worden in functie van de talenten en de capaciteiten van het betrokken personeelslid. Het geheel kadert in het ‘Werkbaar Werk’, een concept dat werd ontwikkeld door de SERV met als doelstelling dat werknemers meer plezier hebben aan hun werk, meer bijleren, langer aan de slag blijven en minder ziek zijn.
Vergeet niet dat de voordelen van groen in de stad uit alle hoeken komen. Zelfs het kleinste stukje groen levert in de stad waardevolle diensten of goederen op. Inspiratie vind je in de brochure ‘Investeer in groen, winst verzekerd’ Correcte antwoorden 1: sociaal - 2: investeerders - 3: vastgoed - 4: sporters - 5: toeristen
Het traject ‘Elk Talent Telt’ werd verder gezet in 2013. De belangrijkste activiteiten situeren zich op het vlak van organisatieontwikkeling en interne bijdrage aan de organisatiedoelstellingen. Binnen een werkgroep worden de rollen en verantwoordelijkheden van de teamverantwoordelijken, celhoofden en (provinciaal) directeurs uitgetekend.
1. Mensen komen samen in parken, tuinen en speelzones. Groen in de stad bevordert het … contact. 2. Groen in de stad bevordert ook de economie, het trekt … aan. 3. Mensen wonen graag in de buurt van een stukje natuur, de … markt zal dus enkel maar positieve effecten ondervinden van meer groen in de stad. 4. Wat zijn … zonder een stukje natuur tijdens hun dagelijkse work-out? 5. … komen niet altijd naar de stad om musea te bezoeken, ze wandelen ook wel eens graag door grote parken en tuinen.
ANB JAARVERSLAG 2013
5
REGIONAAL NIEUWS
ZWIN
Herstel van de broedeilanden
In kader van het Life+ natuurproject ZTAR werden in het begin van 2013 de broedvogeleilanden in het Vlaams Natuurreservaat het Zwin in Knokke hersteld. Deze werken omvatten een drietal belangrijke stappen. Eerst werd de verbinding tussen de broedvogeleilandzone en de Zwinmonding gedempt. Hierdoor kan het waterpeil geregeld worden en verzanding tegengegaan.
hoogste toppen schelpengruis aangevoerd om een optimaal broedbiotoop voor sternen te creëren.
AFGELOPEN WINTER MAAKTEN VERSCHILLENDE VOGELSOORTEN GEBRUIK VAN DE EILANDJES.
De afgelopen winter maakten sternen, visdieven en andere overwinteraars dankbaar gebruik van de eilandjes. > Meer info: www.natuurenbos.be
Vervolgens werd een oude, smalle betonstuw vervangen door een nieuwe betonnen stuw met bredere inlaat en uitneembare schotbalken waardoor het waterpeil perfect geregeld kan worden, afhankelijk van het seizoen en de behaalde/gewenste resultaten. De oude broedeilandjes waren zodanig sterk aangezand dat het eigenlijk meer schiereilandjes waren. Tot slot werd er opnieuw een zoutwaterlagune gecreëerd. In de centrale eilandzone werd op de
WESTOUTER
DEINZE
Landschapspark ‘De Kosmos’ van zwembad naar amfitheater & speelheuvel
Stadsbos klaar voor 2014 De inrichtingswerken in het nieuwe stadsbos van Deinze, ‘Goed te Parijs’, zijn achter de rug. De wandel-, fietsen ruiterpaden liggen er gloednieuw bij en in het nieuwe speelbos kunnen kinderen naar hartenlust ravotten. Er werden natuurlijke spelelementen voorzien, heuveltjes aangelegd en klimmogelijkheden gecreëerd met liggende en staande boomstammen.
De benedensite van ‘De Kosmos’ werd heringericht als recreatief landschapspark met ruimte voor spel en ontspanning. Het ontwerp richt zich vooral op recreatie met respect voor de bestaande landschappelijke situatie en de aanwezige elementen. De kuil die ontstaan is na de afbraak van het zwembad is ingericht als amfitheater met onderaan een multifunctioneel plein. Daarnaast werden een nieuwe speelheuvel aangelegd en een ondiepe wateroppervlakte met verschillende spelelementen.
LOMMEL
KALMTHOUT
Opening nieuw speelbos in het Kattenbos
De heide herstelt van brand in 2011 Door de brand in 2011 werd 450 ha Kalmthoutse Heide in as gelegd. Ondertussen werd hard gewerkt aan het herstelbeheer. Zo werd er 36 ha gemaaid en afgevoerd, 7 ha geplagd en werd de kudde schapen en runderen uitgebreid tot 600 dieren. Zo kan het herstel van 200 ha snel gerealiseerd worden.
De meer dan 200 jaar oude Astenedreef, een oude lindendreef, werd grondig heraangelegd. De dreef kreeg een wandelpad in steenslag en wordt zo ook toegankelijk voor fietsers en rolstoelgebruikers.
2011
Het nieuwe speelbos, dat Will Beckers voor Bosland maakte, werd geopend. Deze unieke creatie ligt in het Lommelse gebied Kattenbos. De bijzondere wilgenconstructies nodigen kinderen uit om volop de natuur te beleven. Kinderen van de Lommelse basisscholen gingen meteen helemaal op in de steppingstone-paden, mysterieuze tunnels en grillige wilgentakken. Het speelbos fungeert tegelijkertijd als een openlucht bostheater. Met bijna tachtig meter is het een groot speelparadijs geworden. Karrewiet, het kinderjournaal van televisiezender Ketnet, was ter plekke en maakte een leuk filmpje van de opening.
2013 6
DE NATUURKRANT
> Meer info: www.bosland.be
ECONOMIE INTELLIGENT
METEN IS WETEN,
FACTUREN SCANNEN
NU SNELLER & NAUWKEURIGER MET DIGITALE MEETKLEM Houtverkoop start met het markeren van de bomen die zullen verdwijnen bij dunning of eindkap. Ook wel blessen, hameren of schalmen genoemd. Momenteel gebruiken de ANBboswachters hiervoor een analoge meetklem (en/of meetlint) en een koninklijke hamer (ook schalmbijl genoemd). De introductie van de digitale meetklem heeft onder andere als doel de taak van de bos-
wachters die opmetingen verrichten, eenvoudiger en efficiënter te maken. Maar ook het terugbrengen van een schalmploeg van bijvoorbeeld vier naar drie boswachters, door elk van hen te voorzien van een digitale meetklem. Dit betekent al gauw een tijdswinst van ongeveer 30%.
Het ANB heeft zich ingeschreven in het pilootproject “intelligent scannen” van de Vlaamse overheid. Door het slim scannen van facturen, kan de boekhoudkundige verwerking sneller en efficiënter verlopen. Het ANB heeft slechts één facturatieadres meer en één postkamer, waar alle facturen gescand en verwerkt worden. Door het invoeren van de digitalisering zal op termijn de tijdsbesteding van ingeversfacturatie verminderd kunnen worden met een derde. Ook de boekhouders kunnen efficiënter ingezet worden. De dossierstroom wordt minder omvattend, kan beter opgevolgd worden en met betere garanties voor het behalen van de betaal termijnen!
> Meer info: www.inverde.be
VERKOOP DUURZAAM HOUT zorgt voor record opbrengst
In 2013 werd via de openbare houtverkoop voor €4.394.562 hout verkocht uit ANB-domeinen, wat overeenstemt met 112.819 m³ hout of €39/m³. Ter vergelijking: in 2012 bedroeg de gemiddelde prijs per m³ hout €34/ m³. De andere openbare besturen verkochten via openbare houtverkoop in totaal 110.053 m³ hout, goed voor €3.964.528. Dit geeft een gemiddelde prijs van €36 /m³.
GEZOCHT GROENE IDEEËN
222872 m3 Volume hout dat jaarlijks wordt verkocht door het ANB uit eigen domeinen enerzijds en voor andere openbare besturen anderzijds.
320 Totaal erkende exploitanten en kopers van hout
DE MONETAIRE WAARDE VAN DE ANB-ECOSYSTEEMDIENSTEN Berekening van de baten van de gebieden in beheer bij het ANB: 440-900 miljoen euro per jaar return en baten van Natura2000-gebieden.
Maak van al onze steden gezonde, verrassende en hartverwarmende plekken en vertel ons je innovatieve groene idee! Via de virtuele experimenteerruimte www.mijngroenidee.be kun je jouw groene idee of concept delen met ontwerpers, steden en gemeenten en het grote publiek. De beste ideeën worden jaarlijks bekroond met de MijnGroenIdee Award. > Meer informatie op www.mijngroenidee.be
Het ANB beheert duizenden hectaren natuur en draagt zo bij aan het welzijn van de Vlaming. Zo filteren de bossen fijn stof en andere polluenten uit de lucht en slaan moerassen CO2 op in de bodem. Dit noemen we ecosysteemdiensten. De monetaire waarde van 10 ecosysteemdiensten voor de terreinen in beheer bij het Agentschap komt op 440 tot 900 miljoen euro of een jaarlijkse baat van tussen de €6.000 en €12.000 per hectare. Per
VETERAANBOMEN AAN DE MACHT
‘Het beheer van veteraanbomen’ is een vertaling (en gedeeltelijke herwerking) van het boek van Helen Read. De auteur is biologe in Burnham Beeches (UK), een domein met honderden 400-500 jaar oude knotbeuken en -eiken in de buurt van Londen. In het boek ligt de nadruk op de waarde die oude bomen hebben vanuit historisch, maar vooral vanuit ecologisch oogpunt. > Meer info: www.inverde.be
Vlaming komt de return neer op €70 tot €140. Als we de monetaire waarde van 11 ecosysteemdiensten bekijken van het bestaande Vlaamse netwerk van Europese topnatuur, komen we op een totale waarde van ongeveer 800 miljoen tot 1,2 miljard euro per jaar of ongeveer €130 tot €190 per Vlaming per jaar. Per hectare uitgedrukt betekent dit een waarde van ongeveer €5.000 tot €7.500 per jaar. Als we de monetaire waarde van 11 ecosysteemdiensten vergelijken na realisatie van de natuurdoelen met de huidige situatie, worden de bijkomende baten geraamd op 13 tot 84 miljoen euro per jaar.
ANB JAARVERSLAG 2013
7
DE NATUUR IN CIJFERS
MEER
GEZOCHT
GOED BEHEERDE NATUUR
NATUURRESERVATEN Erkend natuurreservaat (in ha): 20.000
openbare en prive-eigenaars
VOOR NATUURDOELEN Het Agentschap voor Natuur en Bos zoekt openbare en privé-eigenaars die binnen de speciale beschermingszones (SBZ) een bijdrage kunnen leveren aan de realisatie van de natuurdoelen. Voor concrete realisaties op het terrein (eenmalige inrichtingswerken, natuurontwikkelingswerken, achterstallig beheer…) worden subsidies ter beschikking gesteld.
BOS Bosreservaat (in ha) 3.500
> Meer info: www.natuurenbos.be/investeringssubsidies
3.094
16.318 3.000 15.000
2.500
10.000
79.204 ha natuur werd in 2013 beheerd door het Agentschap voor Natuur & Bos.
2009
2010
2011
2012
2013
PARKEN
2.949 ha 49%
2010
2011
2012
2013
RECORD NATUUROPPERVLAKTE MET
Domeinbossen met bosbeheerplan (in ha):
RECREATIEPLAN
15.000
13.685
Parken van derden met beheerplan (in ha): 12.000
800
Vlaanderen telt op dit moment ruim 15.000 hectare natuur waar specifieke aandacht gaat naar recreatie, dankzij een toegankelijkheidsregeling of recreatieplan. In 2012 was dit slechts de helft, zo’n 7.300 hectare.
663
700 600
9.000
500
In vergelijking met 2012 is dat een uitbreiding met:
2009
2009
2010
2011
2012
2013
400
200
Bossen in eigendom van derden met uitgebreid beheerplan (in ha):
100
20.000
300
0
19.918 2009
2010
2011
2012
2013
15.000
Parken in eigendom Vlaamse overheid met beheerplan (in ha):
In elk bos of natuurreservaat dat niet is afgesloten mag je wandelen op paden. Een toegankelijkheidsregeling wordt opgemaakt indien de beheerder bijkomende mogelijkheden wil creëren zoals bv. fiets- en paardrijdpaden, speelzones, bivakzones of hondenzones. Ook voor potentiële schaatsmogelijkheden en visvijvers is zulke regeling nodig. > Meer info: www.natuurenbos.be/toegankelijkheid
124 10.000
2009
2010
2011
2012
2013
van alle domeinen beheerd door het Agentschap heeft nu een goedgekeurd beheerplan.
Het areaal Vlaams natuurreservaat is sinds 2010 ongewijzigd gebleven:
6.608 ha
Ook grote stukken militair domein hebben een natuurbeheerplan:
9.967 ha
8
DE NATUURKRANT
TE VERWACHTEN IN 2014
Taking care of
FLANDERS FIELDS agentschap voor natuur en bos herdenkt 2014-2018
OVER HET AGENTSCHAP VOOR NATUUR EN BOS EN INVERDE Het Agentschap voor Natuur en Bos en inverde gaan samen met hun partners voor meer en betere natuur in Vlaanderen. Daarbij bouwen we onze werking op rond de duurzame driehoek People, Planet, Profit. People staat voor de zorg voor mensen, voor de samenleving. Planet focust op de biodiversiteit en het bijdragen aan het oplossen
van milieuproblemen. Profit gaat over het creëren van economische waarde. Het is belangrijk dat die drie aspecten in evenwicht zijn. Dat evenwicht moet ervoor zorgen dat ook toekomstige generaties kunnen genieten van een leefbare wereld.
Koning Albert II-laan 20 bus 22 1000 Brussel t: +32 2 658 24 94 e: info@inverde.be w: www.inverde.be
Koning Albert II-laan 20 bus 22 1000 Brussel t: + 32 2 553 81 02 e: anb@vlaanderen.be w: www.natuurenbos.be