4 - 5 jaar
BOS-DOE-BOEKJE Sirus en de
vlierbessentoverthee
Sirus opmaak Spel.indd 1
19-10-2007 11:29:19
Sirus opmaak Spel.indd 2
19-10-2007 11:29:22
Eekhoorn De eekhoorn kan heel goed in bomen klimmen. Hij heeft sterke achterpoten met grote voeten en scherpe nagels. Hij is een echte acrobaat, hij springt van tak naar tak. Zijn lange pluimstaart gebruikt hij om te sturen, maar ook als parachute. Eekhoorns eten graag eikels, hazelnoten en beukennootjes. En verder bessen, bramen, insecten en paddenstoelen. De eekhoorn is de hele herfst bezig met het verzamelen en verstoppen van noten en zaden. Tijdens de winter houdt de eekhoorn een winterslaap en gebruikt hij zijn staart als dekentje. Na de winter zoekt hij zijn weggestopte voorraden weer op. De eekhoorn onthoudt niet waar hij ze verstopt heeft, maar gaat op de geur af.
Vul aan
Teken bij wat ontbreekt.
Sirus opmaak Spel.indd 3
19-10-2007 11:29:32
Sterrenmos Mossen bestaan uit een stengeltje met blaadjes. Ze zijn meestal zo klein dat je ze pas kunt zien als je zelf op de grond gaat zitten. De mosplantjes zien er vanboven uit als groene sterretjes. In het bos groeien de plantjes vaak zo dicht bij elkaar dat ze een zacht mostapijtje vormen. Dat tapijtje bedekt de bodem en zorgt ervoor dat de aarde niet wegspoelt als het hard regent.
Zoek de fouten Noem de 5 fouten.
Sirus opmaak Spel.indd 4
19-10-2007 11:29:38
Adelaarsvaren Deze varen kan tot wel vier meter hoog worden. Als de varenstengel pas uit de grond komt, ziet hij eruit als de gekrulde staf van Sinterklaas. Terwijl ze groeien, rollen de bladeren helemaal open. Ze lijken dan net reusachtige groene pluimen. De adelaarsvaren zorgt voor schaduw en een veilige schuilplaats voor veel dieren. In de herfst kleuren de bladeren goudbruin en sterven ze af. Na de winter groeien er uit de wortels nieuwe varens.
Spiralen tekenen Teken zelf spiralen of vul aan.
Sirus opmaak Spel.indd 5
19-10-2007 11:29:55
Bosmuis De bosmuis ziet er heel lief uit met zijn grote ronde oren en ogen. Zijn rug is bruin en zijn buik wit. Met zijn lange achterpoten kan hij springen als een kangoeroe. Zijn staart gebruikt hij om te sturen. Bosmuizen krijgen heel veel kleintjes, wel tot twintig per jaar. Ze eten graag noten, vruchten, bladeren en insecten. In de winter, als het heel koud is en er bijna geen eten te vinden is, gaat hij ook wel eens bij mensen in huis op zoek naar lekkers.
Teken Apo
Ga met je potlood over de stippellijn.
Sirus opmaak Spel.indd 6
19-10-2007 11:29:59
Beuk Beuken staan niet alleen in bossen, maar ook langs straten, in parken en lanen. Een beuk kan tot wel veertig meter hoog worden. De stam is glad en grijs. Omdat de schors heel dun is, kan de beuk verbranden. Daarom beschermt de beuk zichzelf door zijn takken te laten hangen. Veel bosdieren vinden beukennootjes een lekkernij. Het hout van de beuk wordt gebruikt om meubels, parket en stokjes van ijslolly’s te maken.
Tellen en kleuren
Kleur in elke rij evenveel bladeren als het cijfer in het vierkantje.
Sirus opmaak Spel.indd 7
19-10-2007 11:30:05
Rode bosmier Mieren bouwen enorme hopen, meestal op open plaatsen of aan de rand van het bos. In de buurt van het nest zie je vaak lange rijen mieren achter elkaar aan lopen. Met duizenden sleuren ze dennennaalden, takjes en stukjes schors aan. In het nest maken ze holletjes en gangen om in te wonen. Mieren hebben aan hun achterlijf een kliertje waaruit ze mierenzuur kunnen spuiten. Het stinkt naar azijn. Zo schrikken ze vijanden af, zoals insecten, vogels ‌ maar ook mensen.
Dezelfde mieren
Trek een lijn tussen de mieren die hetzelfde zijn.
Sirus opmaak Spel.indd 8
19-10-2007 11:30:10
Roodborstje Het roodborstje is een klein zangvogeltje. Je hoort hem het hele jaar door zingen in tuinen, bossen en parken. Hij dankt zijn naam aan de oranjerode kleur van zijn borst, voorhoofd en wangen. Hij bouwt zijn nest het liefst op plaatsen waar dichte struiken groeien. Daar kan hij zich veilig verstoppen. Boven op een uitkijkpost jaagt hij op vliegen, kevers en andere insecten. Andere roodborstjes zijn niet welkom en worden direct weggejaagd. Omdat er in de winter geen insecten te vinden zijn, eten ze dan bessen en zaden.
Klein en groot
Bij wat het kleinst is kleur je alle bolletjes. Bij wat groter is 4 bolletjes.
Sirus opmaak Spel.indd 9
19-10-2007 11:30:15
Houtduif De houtduif is in ons land de grootste duif. Haar rug is grijs, haar buik een beetje roze-grijs. Je kunt ze meteen herkennen aan de witte vlek in de hals en aan de brede witte streep over de vleugels tijdens het vliegen. Het geluid van de houtduif hoor je al van ver: koe-koe-koe, koe-koe-koe. De houtduif eet graag zaden, beukennootjes, eikels, bessen en andere vruchten.
Puzzelen
Welk stukje past hier niet?
Sirus opmaak Spel.indd 10
19-10-2007 11:30:21
Vos De vos lijkt een beetje op de hond. Vossen wonen in een hol dat ze zelf graven. Op zijn menu staan konijnen, vogels, kevers, eieren, regenwormen en bosvruchten. In de lente worden vier tot zes jonge vosjes geboren. Het mannetje zorgt er dan voor dat iedereen te eten krijgt. Na twee maanden gaan de jongen al naar buiten om te spelen en om te leren hoe ze zelf moeten jagen.
Hier klopt iets niet... Zoek de 7 verschillen.
Sirus opmaak Spel.indd 11
19-10-2007 11:30:33
Bosuil De bosuil heeft een grote, ronde kop en zijn verenkleed is bruin of grijs met vlekken en strepen. Precies dezelfde kleur als de schors van een boom. Daarom zie je hem overdag niet als hij op een tak zit te slapen. ’s Nachts gaat hij op jacht. Met zijn goede oren weet hij de muizen in het donker te vinden. Zijn vleugels zijn bedekt met dons, zo maken ze geen geluid wanneer hij vliegt en horen de muizen hem niet aankomen. De uil neemt de muis met zijn klauwen vast en slikt hem helemaal door. Haren, botjes en veren worden in de maag tot een braakbal gekneed en daarna weer uitgespuwd.
Welke delen horen bij elkaar? Geef de delen die bij elkaar horen dezelfde kleur.
Sirus opmaak Spel.indd 12
19-10-2007 11:30:37
Zwarte specht De zwarte specht is een grote vogel met een beetje rood op de kop. Je kunt hem al van ver horen. Hij hamert met zijn snavel op bomen. Daarom wordt hij soms ook de ‘timmerman’ van het bos genoemd. Door het getok tegen de stam kruipen de insecten uit het hout, want het lawaai maakt hen bang. Met zijn krachtige tenen houdt hij zich vast aan de schors, terwijl hij met zijn snavel een nest uithakt in een oude boom. Toch krijgt de specht geen hoofdpijn van al dat gehamer, want zijn snavel en zijn sterke nek vangen de schokken op.
Tellen en kleuren
Kleur de tweede specht rood, de vierde slak blauw, de derde braam geel en de eerste muis groen.
Sirus opmaak Spel.indd 13
19-10-2007 11:30:42
Zwarte kraai Deze grote zwarte vogel leeft meestal in zijn eentje of in kleine groepjes. Hij heeft een schorre, krassende roep die je van ver kan horen. Kraaien zijn heel intelligente vogels, die zich makkelijk aanpassen aan hun omgeving. Ze eten wormen, insecten, fruit, eieren en jonge vogels. De kraai is ook niet vies van afval en dode dieren. Soms zie je hem aan doodgereden dieren langs de weg pikken. De zwarte kraai is vrij schuw. Voor je dichterbij kunt komen, is hij al weg.
Zoek de fouten Doorstreep per tekening 2 fouten.
Sirus opmaak Spel.indd 14
19-10-2007 11:30:45
Welke vrienden houden Sirus gezelschap?
Sirus opmaak Spel.indd 15
19-10-2007 11:30:46
Sirus opmaak Spel.indd 16
19-10-2007 11:30:47
Verzamel bladeren uit het park of de tuin en kleef ze aan de takken van deze boom. Je kan ook bladeren knippen uit gekleurd papier!
Bladeren toveren
Sirus opmaak Spel.indd 17
19-10-2007 11:30:49
Een kleurig herfstblad Schilder alle herfstkleuren op het blad.
Sirus opmaak Spel.indd 18
19-10-2007 11:30:51
Hazelaar De hazelaar is een struik die in het bos groeit. Soms wordt hij tot wel tien meter hoog. De hazelaar heeft eironde bladeren, die aan de onderkant zacht behaard zijn. Het is een van de eerste bomen die na de winter bloeit. In de herfst zijn de hazelnoten rijp. Hazelnoten staan op het menu van muizen, eekhoorns en veel vogels. Maar ook mensen eten graag hazelnoten, denk maar aan chocolade met nootjes en hazelnotenpasta.
Bladeren op de grond
Kijk goed naar de bladeren aan de bomen. Welke kleur hebben ze en welke vorm. Kleur elk blad op de grond in de juiste kleur.
Sirus opmaak Spel.indd 19
19-10-2007 11:31:00
Ree De ree is een klein soort hert. De vacht is in de zomer roodbruin, in de winter grijsbruin. Reeën hebben op hun billen een witte vlek, ook wel een spiegel genoemd. Reeën eten knoppen, bladeren, bramen, bessen, paddenstoelen en eikels. Ze leven in bossen met veel open plekken. De reegeit krijgt één tot drie jongen. De kalfjes, want zo noemt men de babyreeën, hebben een bruine vacht met witte stippen. Zo vallen ze niet op als ze op de grond liggen. Een ree is nogal schuw. Je zult ze dus niet zo vaak zien in het bos.
Kleuren van de herfst Kijk goed naar de kleurstip in elk vakje en kleur het vakje in die kleur. Welk dier zie je?
Sirus opmaak Spel.indd 20
19-10-2007 11:31:05
Eik De zomereik zie je overal, maar vooral in bossen en parken en langs wegen. Hij wordt wel eens de koning van de bomen genoemd. De zomereik heeft veel licht nodig. Eiken kunnen tot vijfhonderd jaar oud worden. De vruchten van de eik noemen we eikels. Gaaien vinden eikels een lekker hapje. Eekhoorns en muizen verstoppen de eikels onder de grond als voedsel voor de winter. Maar ze vergeten wel eens waar ze die verstopt hebben. Zo kunnen er uit die eikels nieuwe, jonge zomereikjes groeien.
Spiegelbladeren Maak de andere helft verder af.
Sirus opmaak Spel.indd 21
19-10-2007 11:31:13
Duizendpoot De duizendpoot heeft veel te veel pootjes om te tellen. Het zijn er geen duizend, maar toch heel veel. Zij komen alleen ’s nachts tevoorschijn, als het koel en vochtig is. Daarom kruipen ze het liefst onder stenen, omgevallen boomstammen en in de grond. Ze eten spinnen, wormen en insecten. Op hun kop zitten voelsprieten. Die gebruiken ze niet om te kruipen, maar om te voelen.
Doolhof
De duizendpoot zoekt het blad. Toon jij de weg?
Sirus opmaak Spel.indd 22
19-10-2007 11:31:16
Wolfsspin De wolfsspin is een kleine spin. Als het warm en zonnig is, kun je ze zien rondrennen. Bij slecht weer verbergen ze zich tussen stenen en bladeren. De spin heeft acht sterke poten, waarmee ze niet alleen snel kan rennen, maar ook kan horen en ruiken. Ze heeft kleine haartjes op haar poten, waarmee ze geluiden kan opvangen. Met haar acht ogen kan ze kleine insecten erg goed zien. Wanneer de wolfsspin eitjes legt, neemt ze die mee op haar rug. Als de kleine spinnetjes uit het eitje komen, gaan ze niet onmiddellijk weg, maar blijven ze nog een tijdje op de rug van moeder wolfsspin zitten.
Tekenen op nummer
Als je de cijfers 1 tot 5 juist verbindt, weet je welke weg de wolfsspin moet volgen om het web terug te vinden.
Sirus opmaak Spel.indd 23
19-10-2007 11:31:23
Vliegend hert Dit is een roodbruine kever die wel acht centimeter lang kan worden. Het is onze grootste kever. De grote kaken van de mannetjes lijken op het gewei van een hert. Ze kunnen er niet mee bijten, maar gebruiken hun kaken om te vechten met andere mannetjes. De kever die het gevecht verliest, moet vertrekken. Het vrouwtje legt haar eitjes in rot eikenhout. De kevers voeden zich met sap dat uit bomen stroomt.
Schaduwen
Verbind elk figuurtje met zijn schaduw.
Sirus opmaak Spel.indd 24
19-10-2007 11:31:30
Elfenbankje Het elfenbankje is een paddenstoel die leeft op dood hout, maar vooral op afgewaaide takken en boomstronken. Elfenbankjes zien er uit als kleine houten trapjes die boven elkaar gestapeld zijn, of als dakpannen. Ze leven in grote groepen bijeen. Ze voelen aan als fluweel en hebben witte, gele, bruine of zwarte kleuren. De buitenkant van het elfenbankje heeft een witte rand. Je kunt ze niet eten.
Kijk
Vind jij alle dingen terug in de prent?
Sirus opmaak Spel.indd 25
19-10-2007 11:31:40
Bosvleermuis De bosvleermuis heeft een roodbruine rug en een geelbruine buik. Ze heeft lange, smalle vingers. Tussen die vingers en het kleine lijfje zit een velletje gespannen. Dat zijn de vleugels. De bosvleermuis slaapt overdag in een holle boom of op zolders. ’s Nachts gaat ze op zoek naar motten, muggen, vliegen en kevers. Bosvleermuizen slapen in de winter, soms met wel honderd dieren bij elkaar.
Vormen herkennen Verbind de juiste vorm met de juiste tekening.
Sirus opmaak Spel.indd 26
19-10-2007 11:31:46
Grove den De grove den is een naaldboom. Een dennennaald is eigenlijk een heel stevig opgerold blad. Ook in de winter blijven de naalden aan de boom hangen. Als er een tak van de den afbreekt, komt er op die plaats een kleverige stroop uit de boom, die men hars noemt. Hars is als een pleister. Het dekt de wondjes op de boom af. Dennenappels zijn voedsel voor de eekhoorn, de bosmuis en de specht. Van het dennenhout worden meubels, vloeren en papier gemaakt.
Meer en minder
Kleur de tekening waarop het minst aantal dennenappels zijn afgebeeld.
Sirus opmaak Spel.indd 27
19-10-2007 11:31:49
Braam De braam is een struik met lange stengels vol stekels. De bloemen zijn wit of roze en ze lijken op kleine roosjes. Bramen zorgen voor nectar voor de bijen. De vruchten van de braam noemt men braambessen. Aan het eind van de zomer zijn de bessen rijp en hebben ze een blauwzwarte kleur. ReeĂŤn en vossen kunnen zich heel goed verstoppen in de struik. Duiven, vossen, muizen en vogels zijn verzot op de bessen.
Lijnen volgen Wat eet een bosmuis niet?
Sirus opmaak Spel.indd 28
19-10-2007 11:31:54
Wijngaardslak De wijngaardslak is onze grootste slak en heeft een heel mooi slakkenhuisje. Ze kan er zich helemaal in verstoppen. Het huisje van een pasgeboren slak is zo groot als een erwt. In de winter kruipt de slak onder de grond, en ze metselt de opening van het slakkenhuisje met slijm dicht. Na de winter breekt ze de opening weer open en bouwt ze verder aan haar huisje. Dit huisje is klaar wanneer de slak acht jaar is. De slak moet haar huisje altijd meedragen omdat het vastgegroeid is aan haar rug.
Houdingen
Welke 2 diertjes staan in dezelfde houding. Omcirkel de juiste nummers. 1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
3
4
5
1
Sirus opmaak Spel.indd 29
2
19-10-2007 11:32:03
Vlier De vlier is een struik die overal groeit. Zowel in tuinen als in bossen kom je hem tegen. In het begin van de zomer staat de vlier in bloei. De vele kleine, witte bloempjes vormen samen een mooi boeketje en ruiken heel zoet. Wanneer de bloemen uitgebloeid zijn, komen er blauwzwarte bessen in de plaats. De bessen zijn een lekkernij voor de vogels. Van de bloemen en de bessen wordt wijn, confituur en hoestsiroop gemaakt.
Cijfers herkennen
Hoeveel figuurtjes staan er in elk vakje getekend? Kleur het juiste cijfer.
Sirus opmaak Spel.indd 30
19-10-2007 11:32:12
Colofon Opdrachtgever : Agentschap voor Natuur en Bos Koning Albert II-laan 20 bus 8 1000 Brussel Tel. 02-553 81 02 Website: www.natuurenbos.be Verantwoordelijke uitgever : Carl De Schepper Agentschap voor Natuur en Bos Didactische teksten : Kris Struyf Didactische tekeningen : Marijke Meersman Tekeningen spelletjes : Ben Meersman Grafische vormgeving & prepress : Ben Meersman
Uitgave : september 2006 Depotnummer : D/2006/3241/224
Sirus opmaak Spel.indd 31
19-10-2007 11:32:12
Sirus opmaak Spel.indd 32
19-10-2007 11:32:16