franciscanen.nl J A A R G A N G 15 | M E I /J U N I 2020
| NUMMER 3
VREDE BEWAREN
3 Laat de angst niet regeren! 5 Op weg naar één provincie De laatste deur 6 BEMOEDIGENDE WOORDEN IN TIJDEN VAN CORONA
FUSIE VLAAMSE EN NEDERLANDSE FRANCISCANEN
HOE BEWAAR JE DE VREDE?
VOORAF
Vrede in jezelf Wanneer ik denk aan het woord ‘bewaren’ dan gaan mijn gedachten onwillekeurig uit naar iets kostbaars dat je in een doosje wilt stoppen of anderszins goed wilt opbergen. Dat kan uit bescherming zijn of soms uit het verlangen om iets helemaal voor jezelf te houden. Maar bij ‘vrede bewaren’ denk ik helemaal niet aan goed wegstoppen. Integendeel. Vrede is iets kostbaars dat je juist wilt delen!
Foto omslag: Vredesmonument Wijchen: “Voor allen die hun leven gaven voor vrede waar
De mensen die werken voor de VN-vredesmacht hebben van het bewaken van de vrede hun werk gemaakt. 29 mei is de Internationale Dag van de VN-vredesmacht. Het is dan precies 72 jaar geleden (in 1948 dus) dat de VN-vredesmacht werd opgericht. De mannen en vrouwen van deze eenheid wagen dag in dag uit hun leven om in potentiële oorlogsgebieden de vrede te bewaren en in actuele oorlogsgebieden de vrede te herstellen.
dan ook ter wereld, 8-9-1984”. Franciscanen.nl is het tweemaande lijkse contactblad van de minderbroeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 4750. Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 073 6875615 en e-mail:
Dat is vrede bewaren in het groot. Ook in ons eigen leven is het van belang om de vrede te bewaren. Natuurlijk zijn de meeste situaties in ons dagelijkse leven niet te vergelijken met ‘oorlog’, maar een flinke ruzie brengt de ‘kleine vrede’ ook aan het wankelen. “Ga nooit slapen met ruzie!” is een wijsheid waar veel inzit. Het is altijd beter in pais en vree samen de dag af te sluiten. Dat zal niemand ontkennen. Het allerbelangrijkste is de vrede in jezelf te bewaren, om geduld te hebben met jezelf en de mensen om je heen. Maar dat is ook meteen het moeilijkste. Hoe blijf je kalm in moeilijke omstandigheden? Neem nu het coronavirus en de gevolgen daarvan. Als ik deze column schrijf, zitten we daar middenin. Hoe het is als dit blad uitkomt, geen idee. Al die maatregelen kunnen je zeer verontrusten. Maar wat schieten we ermee op? Proberen kalm te blijven, helpt al.
provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding
Hoe bewaren wij de vrede in onszelf?
van de onkosten zijn welkom op IBAN NL52ABNA0416244181
Hans-Peter Bartels ofm
t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, ‘s-Hertogenbosch. Redactie: Hans-Peter Bartels ofm (hoofdredacteur en redactiesecretaris), Theo van de Kerkhof (eindredacteur), Ben van Bronkhorst ofm, Maarten Lemmers ofm, Marcel Paulissen ofm, Ton Peters ofm. Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Van der Does de Willeboissingel 12, 5211CB ‘s-Hertogenbosch, tel.: 073 6875615, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
2
“Zij zijn echt vredelievend die bij alles wat zij in deze wereld te lijden hebben, omwille van de liefde van onze Heer Jezus Christus in gemoed en lichaam de vrede bewaren.” - Franciscus van Assisi (Wijsheidspreuk 15)
AC T U E E L
Het was onze intentie om ons magazine ‘coronavrij’ te houden, maar dat gaat niet lukken. Rond de deadline van dit nummer hoopten we nog dat de zwaarste maatregelen achter de rug zouden zijn op het moment dat het blad bij u op de mat valt. Maar daar lijkt het steeds minder op. En dat is geen doemdenken, dat is de realiteit. Daarom ditmaal een ‘Actueel’ om u een hart onder de riem te steken.
Coronacrisis: laat de angst niet regeren! De mooie initiatieven buitelen over elkaar heen. Klappen voor mensen in de zorg, boodschappen doen voor elkaar of op kinderen oppassen. Kleurplaten die worden opgestuurd naar verzorgingshuizen, nu de bewoners daar geen bezoek meer mogen ontvangen. Ook alle naar buiten gerichte activiteiten van onze franciscaanse gemeenschappen zijn vrijwel stil gelegd. Maar dat wil niet zeggen dat de broeders stil zitten. Via Facebook, mail en telefoon proberen we anderen tot steun te zijn, we luiden de klokken als daartoe opgeroepen wordt en ons bidden gaat door. In Stadsklooster San Damiano kun je via de website een kaarsje bij Maria opsteken. Stadklooster La Verna biedt de mogelijkheid om een boek of dvd te lenen.
niet uit het oog verliezen. Onze harten gaan op een bijzondere manier uit naar de mensen van Syrië, de Democratische Republiek Congo, Venezuela, Mindanao, de Republieken van Soedan en Zuid-Soedan, Palestina, Libanon en naar broeders en zusters die in andere delen van de wereld wonen waar menselijke waardigheid, grondrechten en basaal fysiek voortbestaan worden bedreigd. Laten we de uitnodiging aangrijpen om verder te gaan dan alle scheidingen en alle angsten. Laten we wegen zoeken die leiden tot authentieke dialoog, samenwerking en de bevordering van het welzijn van de hele mensheid, heel in het bijzonder degenen die arm en uitgesloten zijn. Laten we ook onze toewijding aan liefde en zorg voor de natuurlijke omgeving, ons gemeenschappelijke huis, verdiepen.”
Bemoedigende woorden Onze minister-generaal, Michael Perry ofm, die op het generalaat in Rome in één van de brandhaarden van deze crisis woont, stuurde een brief aan alle broeders met bemoedigende woorden. Graag willen wij enkele van zijn woorden met u delen.
Hans-Peter Bartels ofm
De opgestane Jezus verschijnt aan Maria Magdalena-Heinrich Hofmann.
“We komen uit de bijzondere liturgische periode van de veertigdagentijd. Hierin worden christelijke gelovigen uitgenodigd om Jezus te vergezellen, zich de grote worstelingen en crises waarmee hij werd geconfronteerd te herinneren en zijn dood aan het kruis als een offer van pure liefde te gedenken. Maar noch het lijden, noch de dood hadden het laatste woord over zijn leven en dat zouden ze ook niet over ons leven moeten hebben. De hoop die door de opstanding en door dagelijkse daden van gerechtigheid, barmhartigheid en liefde wordt verschaft, zou ons moeten inspireren om verder te kijken dan alle angst en alle bezorgdheid. Ze zou ons moeten helpen de aanwezigheid van Jezus waar te nemen die dezelfde woorden tot ons blijft spreken als tegen zijn geliefde vrienden en leerlingen: ‘Wees niet bang! Ik blijf bij je tot het einde der tijden!’ Laten we, midden in deze wereldwijde epidemie, de vele miljoenen mensen over de hele wereld die aan andere crises lijden
3
GERAAKT
Een plaats bezoeken waar 75 jaar geleden zeer mensonwaardige dingen hebben plaatsgevonden, heeft dat zin? Ja, zeg ik, dat heeft zin. In gedachten houden, gedenken, beleef ik als wezenstrek van de christelijke, de joodse en de franciscaanse wijze van in de wereld staan. Gedenken is een oer-Bijbels gebeuren, waarbij je door je heen laat gaan wat er gebeurd is. Je durft stil te staan bij de situatie terwijl je je toewendt naar God de Schepper.
Vraagtekens zonder antwoorden loods zie je bergen koffers, hopen brillen, schoenen, enz. Er hangen een paar gebedsmantels. Je beseft dat mensen ze meenamen als een kostbaar en dierbaar erfstuk. Maar je voelt ook heel verdrietig de omvang van de nazimisdaad: de weloverwogen vernietiging van eeuwenlang opgebouwde tradities.
Vernietigingskamp Sobibor. Wat rest is een asberg bedekt met stenen.
In 2016 reisde ik in een groep van zestig personen, waaronder meerdere Joden, naar Polen. We werden begeleid door mensen van het Auschwitz Comité uit Amsterdam. Drie nazivernietigingskampen hebben we bezocht, onheilsplaatsen waar duizenden Joden, Sinti en Roma zijn mishandeld, vermoord, vergast. Auschwitz-Birkenau, Majdanek en Sobibor laten de gruwelijkheid zien waartoe de nazi’s in staat waren. In het zuiden van Polen ligt het kleine industriestadje Auschwitz, en daarbij Birkenau. Daar ligt het omvangrijkste nazivernietigingskamp van de Tweede Wereldoorlog. Duizenden mensen zijn daar de weg gegaan vanuit de trein naar de gaskamers. Je kunt het niet bevatten. De vernietiging van mensen, de manier waarop, het motief en de omvang ervan, na zovele jaren kan ik dat nog steeds niet begrijpen. Majdanek bij de stad Lubin in het zuidoosten van Polen is een nazivernietigingskamp met rijen onheilspellende barakken. Daarachter een enorme asheuvel. Ook zie je er restanten van de dampende en perverse moordfabriek. Wat zich daar voltrokken heeft aan mensonwaardige dingen, onttrekt zich aan ons begrip en bevattingsvermogen. In een
4
Ver in niemandsland in Polen, op de grens van Wit-Rusland en Oekranië, ligt het gehucht Sobibor. Het nazivernietigingskamp daar is grotendeels verdwenen. Wat gebleven is, is een hele grote asberg waarop witte stenen zijn gelegd. Hier was maar één doel: vernietiging. Je loopt er over een veld waar metersdiep de as van mensen ligt. Stil is het daar. Geen vogel hoor je. Heel weinig plantengroei. En achter de asberg een waterplas, een vijver waarin as gedumpt werd. Je zag aan de rand ervan enige blauwe bloempjes: ‘vergeet-mij-nietjes’. De natuur zelf heeft er zijn eigen eeuwig monument gemaakt en die bloempjes daar laten bloeien. Na veel lezen over, zien en horen van de nazivernietigingskampen een paar bemerkingen mijnerzijds. Van groot belang is het dat de geschiedenis van de Holocaust, de Shoah verteld blijft worden. Dat er zorg voor wordt gedragen dat met name jongeren en nieuwe landgenoten goed over deze geschiedenis onderwezen worden en doordrongen raken van het gevaar van discriminatie en vooroordelen. Onrecht aan mensen moet vanaf de eerste stap bestreden worden en hun waardigheid moet tot de laatste stap bewaard worden. Omdat de Eeuwige God de Levende is, bevindt Hij zich zowel in de vragen als in de antwoorden. De nazivernietigingskampen betekenen voor mij vraagtekens zonder antwoorden. Theo Moorman ofm
I N T E R N AT I O N A A L
Op weg naar één Nederlands-Vlaamse provincie Vorig jaar besloten de Vlaamse en Nederlandse franciscanen op hun kapittels om samen te gaan tot één provincie. De Vlaamse minderbroeders werden in 2013 al als custodie afhankelijk van de Nederlandse provincie. Daniël De Rycke, provinciaal van de Vlaamse custodie, staat stil bij de veranderingen. Samenwerking en ontmoetingen waren er al eerder. Tussen 1994 en 2004 was er zelfs een gemeenschappelijk noviciaat en post-noviciaat van Nederlandse en Vlaamse minderbroeders, kapucijnen en conventuelen (in Eindhoven en Brussel). Na 2013 organiseerden de besturen jaarlijks ontmoetingen, afwisselend voor de gardiaans en voor alle broeders. Goed bijgewoonde en deugddoende dagen, waarin we elkaar leerden kennen en waarderen. Ook met de verschillen die er zijn. Want beide landen hebben toch na de godsdienstoorlogen in de Spaanse tijd (15661580) hun eigen lucht ingeademd en hun eigen taal ontwikkeld. Nederland is niet door de katholieke vorsten heroverd, maar werd een hoofdzakelijk protestants bedrijf, terwijl wat nu België is hardhandig op de calvinisten en lutheranen heroverd is en zo tamelijk uniform katholiek bleef. De verschillen zijn ondertussen wel wat uitgesleten en stereotypen overleven misschien nog het best in wederzijdse moppen. Nieuwe samenwerkingsverbanden en fusies dringen zich op. Zo neemt Nederland al vele jaren ook voor Vlaanderen de zorg op zich voor nieuwe kandidaten en hun vorming. In Vlaanderen dwingt de veroudering nu naar een volgende stap: volledig samengaan.
Verzoend De broeders liggen daar overigens niet wakker van. Ongetwijfeld roept deze hele evolutie van een bloeiende provincie naar een kleine, oude groep religieuzen enig verdriet op en vragen over hoe het verder zal gaan. Maar het is een proces dat al lang gaande is en waarmee de meeste broeders zich ook verzoend hebben. Zij mogen oud zijn met fierheid en
dankbaarheid voor wat goed geweest is. Het verder op weg gaan met de Nederlandse provincie in een nieuwe provincie voor de Lage landen mag ook wat voorzichtige hoop geven.
Goede zorg De broeders verwachten voor zichzelf geen grote veranderingen. Het blijft toch vooral een bestuurszaak zoals dat reeds het geval was bij de overgang in 2013. Een kleine werkgroep vanuit de besturen bereidt die overgang voor. Er is de burgerlijke kant en de kerkrechtelijke kant. Burgerrechtelijk blijft er in beide landen een orgaan om de landelijke wetgeving te volgen en toe te passen. In Vlaanderen is dat de Vereniging Zonder Winstoogmerk Minderbroeders, in Nederland de Sint Franciscus-stichting. De statuten zijn ondertussen al aangepast voor de nieuwe situatie. Maar veel detailpunten zullen nog wel verder overleg vragen. Aan de kerkrechtelijke overgang naar één provincie heeft het generalaat van de minderbroeders zijn zegen gegeven. Nu is het aan de werkgroep om het beluit uit te werken in provinciale statuten en huishoudelijke afspraken. Maar zoals gezegd: De broeders liggen er niet wakker van. Op het voorbije kapittel dat de beslissing nam, is benadrukt dat ze zich ook niet onnodig ongerust moeten maken met irreële voorstellingen of angsten. Een goede zorg voor de broeders en de communiteiten blijft een prioriteit. Het feit dat voor niemand nu alles al duidelijk is en dat er zo enige onzekerheid blijft, geeft geen aanleiding tot grote zorg. Daniël De Rycke ofm
Jaarlijkse ontmoetingsdag van Vlaamse en Nederlandse broeders.
5
E R VA R I N G
Deze jaargang van Franciscanen.nl heeft als overkoepelend thema ‘Franciscus man van vrede’. Dit derde nummer gaat over ‘vrede bewaren’. In zijn eerste levensbeschrijving vertelt broeder Thomas van Celano erover. Maarten Lemmers vertelt het na. Maria Smelter osc verbindt het verhaal met haar eigen ervaring. VREDE BEWAREN In de omgeving van Assisi stroomde een kronkelende rivier, een ‘Rivo Torto’. Er stond een schuurtje waar al een hele tijd geen gebruik meer van werd gemaakt.Met zijn eerste broeders nam Franciscus zijn intrek in dat schuurtje. Vooral wanneer het weer eens hevig regende, vonden ze daar tenminste enige beschutting. Het was nogal behelpen. Want er was verder niets. Soms hadden ze zelfs geen brood. Maar ja, je kon ook tevreden zijn met de knollen die daar op de vlakte groeiden. Ze kregen die knollen wel eens aangereikt wanneer ze op bedeltocht gingen in de omgeving. Heel kleinbehuisd waren ze. Om even te kunnen zitten of je uit te strekken op de grond moest je voor elkaar inschikken. Toch mopperde en klaagde er niemand. Ze hadden er vrede mee. En die vrede wilden ze bewaren. Als iemand zich even opwond over het een of ander, moest hij maar even afkoeling zoeken in het stroompje buiten de hut. Franciscus deed het hun voor. Ook al was de behuizing krap, toch kon je in je hart wel ruimte maken voor je medebroeders. Op de balken van de hut had Franciscus de namen geschreven van ieder van de broeders. Dan wisten ze tenminste waar er voor ieder van hen een plaatsje was om ongestoord te bidden of te rusten. Op een dag kwam er een man voorbij met zijn ezel. Ha, hier vind ik een schaduwrijk plekje, dacht hij bij zichzelf. Tenminste als die lui me hier binnenlaten. Weet je wat! Ik laat eerst mijn ezel naar binnen gaan. “Hup, naar binnen jij! Wat zullen ze blij zijn met ons”, riep hij tegen zijn ezel. Franciscus hoorde wat de man riep. En hij dacht: die man gaat er natuurlijk vanuit dat wij hier voor altijd willen blijven en van hieruit een wat grotere behuizing zullen gaan bouwen. Daarom aarzelde Franciscus geen ogenblik. Hij verliet de hut en trok met zijn broeders verder, naar een ander plekje, een stukje grond waar een kleine kapel stond. Die kleine ‘portie grond’ werd wel ‘Portiuncula’ genoemd. Eeder had Franciscus het kapelletje al eens opgeknapt. Hij hoefde het niet in eigendom te hebben, als hij er maar met zijn broeders verblijf mocht houden en er met God verenigd mocht zijn. Maarten Lemmers ofm
6
Deur van de Maria van de berg Karmel kapel op Malta.
LAATSTE DEUR In 1946 ging ik als jonge vrouw naar Hoogcruts (Limburg) in het noviciaat van de clarissen. De minderbroeders franciscanen hadden daar een klooster vrijgemaakt voor ons, omdat de zusters na de oorlog niet meer terug konden in hun klooster te Ammerzoden. Hoogcruts, dát was het voor mij. Op díe plaats wilde ik blijven. Daar op dat mooie kerkhof zou ik later bergraven worden. Dat was mijn ideaal. Ik voelde me er thuis. Begin 1951 wilden de broeders hun klooster weer terug. Voor ons werd een landgoed in Hengelo (GD) gevonden. In het voorjaar, ’s morgens om vijf uur kwam de verhuiswagen. Ik huilde om het klooster dat we moesten verlaten. Maar Hengelo was mooi en de communiteit bleef intact. “Nou blijf ik hier altijd”, dacht ik. In 1954 werd ik ‘buitenzuster’ in Kerkrade. Dat was voor drie jaar zo bepaald. Het was een mooie taak: ik mocht mensen ontvangen en na een tijdje zelfs de stad in om bij mensen om giften te bedelen voor het klooster. Maar eigenlijk had ik gekozen voor een leven in een communiteit en voor het koorgebed. Na drie jaar kon ik weer terug naar Hengelo en kreeg ik een taak op de boekbinderij. “Nou ga ik niet meer weg!” Mijn plek Er werd een nieuwe communiteit in Nieuwe Niedorp (Noord-Holland) opgericht. “Jij gaat daar naartoe”, werd tegen me gezegd. Met twaalf zusters gingen we erheen. Het afscheid was voor iedereen zwaar. Twintig jaar ben ik in Nieuwe Niedorp gebleven. Ik was daar in de gelegenheid een theologische leergang te volgen en ik werd novicemeesteres. “Dit is mijn plek”, zo voelde het. Tot in 1980 Nijmegen in zicht kwam. In de federatie werd besloten het klooster te Silvolde bij Doetinchem op te heffen en in Alverna (Wijchen) en Nijmegen iets nieuws te beginnen. Als presidente van de federatie vond ik dat ik mee moest doen. Voor de eerste keer mocht ik kiezen. Ik was graag in Nieuwe Niedorp. Daar weggaan koste weer tranen. Vanuit drie communiteiten gingen we naar Nijmegen. In februari 1981 kwamen de eersten aan om het huis in orde te maken. We hadden het van de minderbroeders franciscanen overgenomen. Volgend jaar ben ik veertig jaar in Nijmegen. Tranen Bij elk afscheid had ik wel tranen, maar ik kan niet zeggen dat ik niet in vrede wegging. Ik heb gezien dat dit mijn weg was. ‘Gods wil’ is een groot woord, maar je zou het zo kunnen uitdrukken. Mijn moeder zei me bij mijn plechtige gelofte: “Nu moet je trouw zijn en altijd doen wat er van je gevraagd wordt.” Dat heb ik gedaan, maar het gevoel gaat niet altijd mee. Het kostte tranen een communiteit los te laten. Maar ik vond toch altijd weer zusters en een plaats waar ik me thuis voelde. Bij een plechtige gelofte zeggen de zusters tot de nieuw geprofeste: “vrede en volharding”. Deze wens vind ik indrukwekkend. Beide horen bij elkaar. Er komt nog een nieuwe deur, dat weet ik, een laatste deur. Wanneer ik daar door heen ga, mag ik opgaan in het licht, het heilig einde, de uiteindelijke vrede. Maria Smelter osc
7
NIEUWS & TIPS
Op 13 maart stuurde onze Ierse medebroeder Richard Hendrick ofm het onderstaande gebed ter bemoediging toe. We delen het graag in deze moeilijke tijden.
Isolatie
Gebed ter bemoediging
Ja, er is angst. Ja, er is isolatie. Ja, er wordt gehamsterd. Ja, er is ziekte. Ja, er is zelfs dood Maar, Ze zeggen dat je in Wuhan na zoveel jaren van lawaai de vogels weer kan horen zingen. Ze zeggen dat na slechts een paar weken van rust de lucht niet langer stijf staat van de smog maar blauw en grijs en helder is. Ze zeggen dat in de straten van Assisi mensen elkaar toezingen over de lege pleinen en hun ramen openhouden, zodat zij die alleen zijn de geluiden van families om hen heen kunnen horen. Ze zeggen dat een hotel in het westen van Ierland gratis maaltijden aanbiedt en bezorgt bij hen die aan huis gebonden zijn.
Vandaag is een mij bekende jonge vrouw druk bezig om in haar buurt flyers te verspreiden met haar nummer, zodat de ouderen iemand hebben die ze kunnen bellen. Vandaag bereiden kerken, synagogen, moskeeĂŤn en tempels zich voor om dakloze, zieke en vermoeide mensen te kunnen verwelkomen en onderdak te bieden. Over de hele wereld beginnen mensen te vertragen en te reflecteren. Over de hele wereld kijken mensen op een nieuwe manier naar hun buren. Over de hele wereld worden mensen ontvankelijk voor een nieuwe realiteit, voor hoe groot we eigenlijk zijn en hoe klein onze feitelijke controle, voor wat er werkelijk toe doet. Voor liefde. Dus we bidden en realiseren ons: Ja, er is angst, maar er hoeft geen haat te zijn.
Ja, er is isolatie, maar er hoeft geen eenzaamheid te zijn. Ja, er wordt gehamsterd, maar er hoeft geen gierigheid te zijn. Ja, er is ziekte maar de ziel hoeft niet te lijden. Ja, er is zelfs dood, maar er kan altijd een wedergeboorte van liefde zijn. Word je bewust van de keuzes die je maakt voor je leven nu. Vandaag: Adem. Hoor, achter de fabrieksgeluiden van je paniek, zijn de vogels weer aan het zingen, klaart de hemel op, is de lente in zicht. En altijd worden we omringd door Liefde. Open de ramen van je ziel. En al ben je niet in staat om de ander over het lege plein aan te raken: Zing.
Mensen Overleden
Op 21 maart overleed te Alverna (Wijchen) Huub Hodzelmans. Hij was 84 jaar oud en 66 jaar minderbroeder. Vele broeders heeft hij zijn diensten bewezen als kleermaker en later vele anderen als maatschappelijk werker. In Noorwegen en Denemarken ijverde hij voor de opbouw van franciscaans leven. Terug in Nederland vervulde hij binnen onze provincie vele taken, zoals die van gardiaan en bestuurslid. Vanaf 2014 woonde hij in Valkenburg, met daarna nog slechts een korte tijd in Heerlen en Alverna.
8
Tentoonstelling en boek over lokale Brabantse heiligen In Tilburg ligt het Peerke Donderspark dat beheerd wordt door de stichting Petrus Donders Tilburg. In het park staat het Peerke Donders Paviljoen met daarin een museum. Hier zou nu de tentoonstelling Heiligen en zaligen in Brabant zijn, maar deze is vanwege de coronacrisis uitgesteld tot volgend jaar. Ondanks dat hij officieel noch heilig, noch zalig is, zal er ook aandacht zijn voor broeder Everardus, het heilig Bruurke van Megen. Meer informatie via: www.peerkedonders.nl. Eén van de organisatoren van de tentoonstelling, Paul Spapens, schreef ook aan een boek rond de bedevaartsplaatsen van deze lokale heiligen in Nederland en Vlaanderen. Enige tijd geleden verscheen al een vergelijkbaar boekje over Mariaheiligdommen in Nederland en Vlaanderen waarin weer andere heiligen centraal staan. In het boek van Spapens wordt ook ruim aandacht besteed aan Hasselt en Megen. Broeder HansPeter Bartels en de Vlaamse broeder Karel De Wilde werden onlangs over ‘hun’ lokale heilige geïnterviewd, respectievelijk broeder Everardus Witte en pater Valentinus Paquay, het heilig Paterke van Hasselt. Paul Spapens, Heilige plaatsen, zalige plekken - Pelgrimsoorden in Nederland en Vlaanderen, BerneMedia/Halewijn, 160 blz., € 16,90, te bestellen via BerneBoek.com.
Het Christusmysterie De franciscaan Richard Rohr draagt zijn boek Het Christus mysterie op aan zijn dierbare, overleden hond Venus. Hij schrijft: “Zonder enige verontschuldiging, lichtzinnige theologie of angst voor ketterij kan ik met goed recht zeggen dat ook Venus voor mij Christus was.” Met deze opdracht is de kern van het boek getypeerd. God doordringt zijn hele schepping en is in alles aanwezig. Alles draagt iets van Christus in zich. De betekenis van het woord Christus is dus niet zoals velen denken de achternaam of een eretitel van Jezus, schrijft hij, maar een naam voor “het transcendente binnenste van ieder ‘ding’ in het universum”. Weer anders gezegd: Christus is een naam voor “de immense ruimtelijkheid van alle ware liefde”. Het is duidelijk dat Rohr inzoomt op een spirituele, mystieke benadering van grote theologische thema’s met als uitkomst een pleidooi voor een contemplatieve levenshouding, bewogen door een radicale compassie voor mensen in nood. Daarmee biedt Rohrs boek een open, inclusieve theologie, die zich makkelijk weet te verstaan met een diversiteit aan stromingen. Het in alles aanwezige Christusmysterie doet denken aan de goddelijk vonk uit de gnostiek en aan de boeddhanatuur uit het zenboeddhisme. Toch noemt Rohr zich “een traditiegetrouwe franciscaan”, die zijn betoog wil bouwen op “de aardse werkelijkheid” en regelmatig citeert uit de Bijbel en mystieke literatuur. Richard Rohr (1943, Kansas, VS) is een populair, zij het niet geheel onomstreden, spiritueel schrijver en spreker. In Nederlandse vertaling verscheen eerder De goddelijke dans en Het enneagram. Richard Rohr, Het Christus mysterie. Hoe Gods tegenwoordigheid alles wat je ziet, hoopt en gelooft kan veranderen, KokBoekencentrum (augustus 2019), 272 blz., € 24,99.
9
VERSTILLING
Elkaar tot zegen zijn Mogen wij voor elkaar een zegen zijn, bij alles wat ons te doen straat, alles wat we beleven mogen, alles wat ons overkomt. Mogen wij voor elkaar een zegen zijn, in het leven dat we samen delen, zo kwetsbaar als het is. Mogen wij vandaag, voor elkaar een zegen zijn, in ons verschillen en ons gelijken. Dan zal God ons zegenen in Zijn Naam: Vader, Zoon en heilige Geest. Amen. Gebed uit: zielgaattevoet.nl
Foto: Bombardement op Arnhem. De Booys, Gelders archief
10
AC T I V I T E I T E N
LA VERNA STADSKLOOSTER AMSTERDAM
FRANCISCAANS JONGERENWERK
OPEN DAG
ASSISIREIS
Tijdens de Open Dag krijg je de gelegenheid om te proeven van de sfeer in Stadsklooster La Verna. Meerdere cursusleiders presenteren hun aanbod uit het najaar van 2020 in de vorm van een workshop. Je kunt het stadsklooster bekijken en er is gelegenheid elkaar te ontmoeten. Op de website van het Stadsklooster tref je vanaf begin september het programma aan. DATUM zaterdag 19 september. TIJD 14.00-17.00 uur. PRIJS vrijwillige bijdrage.
De Assisireis is bijna volgeboekt, maar er is nog één plaats. Met ongeveer zes andere jongeren en twee franciscanen kun je mee naar Assisi. We reizen met een busje en overnachten onderweg bij franciscanen. In Assisi en omgeving volgen we de voetstappen van Franciscus. Een combinatie van verdieping, ontspanning en interessante, mooie plekken. KOSTEN € 495,-. DATA 15-25 juli BEGELEIDING broeders Fer van der Reijken en Wim Pot.
OPEN GESPREKSBIJEENKOMSTEN
FRANCISCAANS JONGERENTREFFEN
Zes keer per jaar organiseren we op een dinsdagmiddag een Open Gespreksbijeenkomst waarbij we spiritualiteit en actuele maatschappelijke thema’s samen willen brengen. De inzichten en ervaringen van de deelnemers rond de tafel staan centraal. We discussiëren niet maar delen onze wijsheid in een sfeer van openheid. DATA 6 dinsdagmiddagen per jaar (precieze data worden nog vastgesteld). TIJD 14.00-16.00 uur PRIJS vrijwillige bijdrage
De voorbereiding van het Franciscaans Jongerentreffen is onlangs al begonnen: je kunt de dagen vast noteren in je agenda. Het FJT is bij de minderbroeders franciscanen en zusters clarissen in Megen. Voor jongeren die iets meer diepgang zoeken en openstaan voor het christelijke geloof. Het programma wordt nog bekend gemaakt. KOSTEN € 55,-. DATA 25-27 september. DAGEN VOOR JOU
INFORMATIE EN OPGAVE
Fer van der Reijken ofm, Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam, telefoon: 020-3467530, e-mail: info@stadskloosterlaverna.nl, website: www.stadskloosterlaverna.nl
Je kunt je altijd aanmelden als gast, alleen of met vrienden bij de broeders in Megen. We kijken samen welke periode geschikt is. Het zijn dagen waarin je de dagorde volgt met de communiteit. Daarnaast is er veel tijd voor jezelf: rustig studeren, genieten van de natuur, een gesprek om iets te verhelderen... wat jij wilt. KOSTEN in overleg. LOCATIE Franciscanenklooster Megen. INFORMATIE EN OPGAVE
Wim Pot ofm, Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen, telefoon: 0412-465770, e-mail: FJW@franciscanen.nl, website: www.franciscaansjongerenwerk.nl
CLARISSEN MEGEN EEN WEEKEND MET HENRI NOUWEN
PELGRIMSTOCHT - OP ZOEK NAAR DE OASE
Tijdens dit weekend voor jongeren tot 35 jaar staan we stil bij drie preken van Henri Nouwen. Het thema ‘Het leven van de geliefde’ vormt de rode draad in die drie preken. We gaan deze preken beluisteren en zowel individueel als in de groep overdenken. Wat kunnen deze thema’s voor ons persoonlijk leven betekenen? Gedurende het weekend volgen we het ritme van de zusters (de vieringen en de maaltijden). Daarnaast zullen er momenten zijn voor een wandeling, meditatie of een momentje alleen op je kamer. DATA 3 - 5 juli. PRIJS € 80,-. (Informatie en aanmelding Juliëtte de Valk, j.j.devalk@hotmail.com.)
Christenen openen de Bijbel wanneer zij gaan mediteren om God te zoeken, wanneer zij Hem willen ontmoeten en luisteren naar zijn stem. En jij? Wat doe jij, naar wie luister je? Wie zoek jij om te ontmoeten, om je aarzelingen en vragen mee te delen, om een diep gesprek mee te voeren? In deze meditatie nemen we daar de tijd voor. DATA Maandag 27 - donderdag 30 juli. PRIJS € 130,- (jongeren in overleg). Onder voorbehoud i.v.m. de aanstaande verbouwing van het gastenkwartier. INFORMATIE EN OPGAVE
Zuster Paula Suwartini osc, klooster Sint-Josephsberg, Clarastraat 2, 5366 AK Megen, telefoon: 0412 – 462314, e-mail: zrpaula. suwartini@gmail.com, website www.clarissenmegen.nl.
VOOR MEER ACTIVITEITEN IN FRANCISCAANS NEDERLAND: WWW.FRANCISCAANSEWEG.NL
11
ROEPINGENWERK
Het leven delen Achttien jaar geleden werd Hans van Bemmel door de provinciaal gevraagd om de functie van roepingenbroeder op zich te nemen en daarmee het centrale aanspreekpunt te zijn voor wie zich aangetrokken weet tot een leven als franciscaan. Ton Peters sprak met hem over zijn functie. Hans van Bemmel
Meestal is het zo dat iemand via de telefoon contact met mij zoekt. Ik luister dan heel goed wat zijn motivatie is om franciscaan te willen worden. Je merkt dan gauw genoeg of het gaat om een serieuze wens of dat je met een ‘snuffelaar’ te maken hebt die onderdak zoekt. Daarna volgen persoonlijke gesprekken. Motivatie Al snel gaan we dan de diepte in en komen we over en weer te spreken over de spiritualiteit van Franciscus en zijn volgelingen. Geraakt door het evangelie, de weg van Jezus gaan, daar gaat het om. Het omzien naar de medemens en vooral de zwakkere in de samenleving kleurt die weg. Ook de wens om priester te worden komt naar voren, maar wel ingekaderd in de broederschap. De drie geloften komen ook aan de orde: leven in gehoorzaamheid aan de broederschap en aan jezelf, leven zonder eigendom of bezittingen en ongehuwd zijn en leven in zuiverheid. Mooie aspecten van ons leven, maar lang niet altijd gemakkelijk. Toekomstperspectief Waren de kandidaten vroeger zo rond de twintig, vandaag de dag zijn ze doorgaans tussen de dertig en de veertig. Ze hebben vaak al werkervaring of een studie achter de rug. Niet zelden is een breuk in opleiding of baan een reden om zich bij ons te melden. Het is dan wel zaak te achterhalen waardoor die is ontstaan, zodat ze niet op de zoveelste breuk afkoersen. De vraag is: Wat willen ze met hun leven als franciscaan? Postulaat Dan volgt een postulaatsjaar. De belangrijkste vraag tijdens dat jaar is: pas ik in een gemeenschap, waarbij het gebedsleven, het werken buiten de deur en het gemeenschappelijk leven hand in hand gaan; er is sprake van een zekere wisselwerking tussen die drie, maar ze kunnen ook spanning oproepen. Tijdens het postulaat zijn twee evaluatiemomenten medebepalend voor het advies al dan niet in te treden en het noviciaat te beginnen. Met veel respect voor de openheid in de gesprekken doe ik dit roepingenwerk. Velen zijn gegaan. ‘Pijn’ is daarvoor een te groot woord. Ik voel het wel en vind het jammer dat ze ‘afhaakten’. Voor mij is de franciscaanse weg zo waardevol! Ton Peters ofm SPEEL JE WEL EENS MET DE GEDACHTE OM FRANCISCAAN TE WORDEN?
Neem contact op met roepingenbroeder Hans van Bemmel ofm, roepingenwerving@hotmail.com.
