UNIVERS
FRUTIGER ROMAN
VECTORA
lSod px Kd px Kd px De Vectora van Frutiger Door Cecile JanssEn en Martijn Smeets
Hierboven staan vier schreeflozen van de hand van Frutiger in combinatie met de "inspiratiebronnen" van de Vectora: de FrankIin Gothic en de News Gothic. Het verticale karakter van de American Gothics is goed terug te vinden in de Vectora. Opvallend aan deze "moderne" American Gothic is de K waarvan beide diagonalen de stok van de letter raken . Dit in tegenstelling tot veel andere Gothics waarvan slechts een van de twee diagonalen de stok raakt. De Vectora valt verder op door zijn extreem grote x-hoogte. Zelfs de x-hoogte van de News Gothic, een echte tekstverslinder, haalt het niet bij de Vectora. De
De schreefloze lettertypen van Adrian Frutiger zijn een begrip in de wereld van de typografie. De Zwitser heeft er ongeveer
grote x-hoogte heeft als voordeel dat de letter goed leesbaar blijft in
dertig op zijn naam staan. waaronder de bekende Univers. Avenir. MĂŠridien en de naar hem vernoemde Frutiger. Minder bekend is de Vectora die hij in 1991 voor Linotype ontwierp.
interlinie nodig heeft. Verder heeft de Vectora zogenaamde "inktscherpe hoeken van de letter wanneer de letter gebruikt wordt op een
Met de Vectora haakt Frutiger aan bij de Amerikaanse
De overtollige inkt vult dan de uitholling vlak onder de hoek. Deze
Grotesken. in het bijzonder bij de in 1904 ontworpen "Franklin
mogelijkheid is vervat in de "Hinting"-faciliteiten van de Vectora en is
Gothic" en de daarop volgende "News Gothic" uit 1907.
corpsafhankelijk; hoe kleiner de letter, hoe groter het effect.
zeer kleine corpsen, een nadeel is dat de letter daardoor extra veel traps" of "insnedes". Deze gootjes voorkomen het dichtlopen van de mindere kwaliteit papier (bijvoorbeeld in een krant of telefoonboek).
ontworpen door de Amerikaanse typograaf Morris Fuller Benton. Amerikaanse Grotesken kenmerken zich onder meer door de rela tief grote x-hoogte van de letters en de con touren
detail M
van de afzonderlijke letters. Ook het feit dat de letters bijzonder smallopend zijn is opvallend . Als totaal font zijn deze Grotesken echter zelden harmonisch en daardoor zijn ze minder geschikt voor lange teksten. De meeste mensen nemen tijdens het lezen immers geen afzonderlijke letters waar; groepen letters worden direct als woorden herkend. Samenhang en harmonie tussen de letters is daarom van groot
~ --~ -- - ~
belang voor de leesbaarheid van teksten.
leesbaarheid De Vectora is weliswaar verwant aan de Amerikaanse Grotesken. maar scoort op het punt van leesbaarheid duidelijk
6
beter. Niet verwonderlijk overigens want juist deze eigenschap is een belangrijk handelsmerk van Frutiger.
Geometrische vector De naam van het lettertype is afgeleid van het geometrische begrip "Vector". Vectoren worden gebruikt voor de mathe-
De Vectora ken t vier varian ten: Ligh t. Roman. Bold en Black met de bijbehorende cursieven. Zelfs in zeer kleine corpsen. zoals in telefoonboeken. blijft de Vectora uitstekend leesbaar. Ook in
matische beschrijving van de grootte en de richting van natuurkundige eigenschappen zoals snelheid en kracht. Vectoren stralen dynamiek uit en dat zal voor Adrian Frutiger
combinatie met andere lettertypen en in grote corpsen
een belangrijk argument geweest zijn bij de naamkeuze van
behoudt de Vectora zijn esthetische charme.
het font.
TYPOGRAFIE
AVENIR
NEWS GOTHIC
FRANKLIN GOTHIC
lKdpx Kdpx Kdpx De illustratie hieronder uit "Denken und Schaffen einer "TYpografie"
Voor niet-PostScript zetsystemen zijn ook uithangende cijfers, echte klein-
van Adrian Frutiger, geeft een aardige karakterschets van de vier schreeflozen van Frutiger. De Avenir, geïnspireerd op de lettertypen
kapitalen en ligaturen leverbaar.
uit de jaren '30 (o.a. Nobel, Metro), is verbeeld door een statig voertuig. Deze breed lopende letter vereist een hoge mate van nauwkeurigheid
Roman
abcdefghijklmnopqrstuv
van de gebruiker. Dan de overbekende, oude versie van de Univers uit de jaren '50 en de Frutiger Roman uit de jaren
'la. De afgebeelde
Citroën BX-Gti verwijst naar het oorspronkelijke doel van de Frutiger
wxyz 1234567890
Roman: de belettering van het Parijse vliegveld "Charles De GaulIe". Als laatste telg uit de Frutiger-familie de Vectora, verbeeld door Cherokee Jeep. Groot, robuust, voorzien van de nodige extra's en
ABCDEFG H IJ KLM NO
bovendien uitermate geschikt voor zwaar terrein. Alleen wanneer we naar het verbruik gaan kijken gaat de vergelijking niet helemaal meer Op! (deze tekst is gezet uit Vectora roman corps 7,5)
PQRSTUVWXYZ Bold
Avenir (1988)
abcdefghijklmnopqrst
uvwxyz 1234567890 abcrstuv
Frutiger Roman (1976)
ABCDEFGHIJKLMN OPQRSTUVWXYZ Black
abcrstuv
abcrstuv
Univers (1957)
abcdefghijklmnopqrs
tuvvvxyz1234567890 ABCDEFGHIJKLMN
Vectora(1991)
L---c:l__l:> ____<::__r-__!:)__1:____l-J__'u'~
OPQRSTUVWXYZ 22 pica punten
7 TETTERODE I NFORMATIE november 19% N. 67