Momentum AM community basis voor groei

AM-plannen vinden geen gehoor bij Nationaal Groeifonds; plannenmakers zoeken alternatieve fondsen.

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft het ambitieuze groeiplan van de Nederlandse AMcommunity afgewezen. Geen € 200 miljoen subsidie uit het Nationaal Groeifonds. De teleurstelling heeft bij de initiatiefnemers van de plannen snel plaats gemaakt voor optimisme en gedrevenheid. Dat zich meer dan 250 partijen uit de hele AM-waardeketen achter het initiatief hebben geschaard, bewijst dat de sector zich realiseert hoe belangrijk samenwerken is om additive manufacturing verder te brengen. Dat biedt kansen.

Het Nationaal Groeifonds gaat € 20 miljard investeren in toekomstplannen die de BV Nederland verder brengen. Volgend jaar gaat het fonds echt van start. Vooruitlopend hierop heeft Economische Zaken en Klimaat dit jaar al 250 projectplannen beoordeeld om een select aanta ldaarvan financieel te ondersteunen. AM iNLine heeft he tniet gehaald. Het plan, dit voorjaar opgesteld door een AM-community van meer dan 250 stakeholders, heeft het afgelegd tegen andere plannen. “Er is streng geselecteerd”, zegt Anton Duisterwinkel, Senior Business Development Manager bij Innovation Quarter, één van de regionale ontwikkelingsmaatschappijen die het initiatief voor AM iNLine hebben genomen. “Het is stuk gelopen op de impact. Vergeleken met andere projecten is additive manufacturing door het ministerie beoordeeld als kleine markt, zelfs als deze vertienvoudigt.”

Groei anders bekijken

Het verdienvermogen heeft voorop gestaan bij de beoordeling van de plannen. Economische groei wordt nog altijd grotendeels beoordeeld op basis van banen. En precies daar, zegt Anton Duisterwinkel, zou het roer om moeten. “We moeten op een andere manier naar economische groei gaan kijken. Als je de huidige arbeidsmarktproblemen in horeca, zorg en industrie ziet, zouden we geen projecten moeten doen die banen creëren maar wel projecten die het werk efficiënter maken. De omzet per medewerker per jaar moet een criterium worden.” En dan komt additive manufacturing als een enabling technology in een heel ander daglicht te staan. “Dan hadden we een grotere kans gehad”, zegt de business developer. In AM iNLine heeft de community aangegeven hoe 3D printen kan bijdragen aan efficiencywinst in de bouw, aan het terugdringen van klimaatproblemen, en aan een efficiëntere zorg. “Met de vergrijzing hebben we die echt nodig”, zegt Onno Ponfoort, Practice Leader 3D Printing bij Berenschot. De impact van additive manufacturing is veel groter wanneer je AM als enabling technology ziet. “AM stelt ons in staat dingen efficiënter te doen. Als de efficiency van het zorgproces en de kwaliteitsborging verbeteren door AM, zijn dat voordelen voor alle patiënten.” Alleen al in de zorg kan dit tegen 2030 een efficiencywinst opleveren voor Nederland van € 25 miljard, heeft het kernteam van AM iNLine berekend. En dat kan een springplank zijn voor de internationale uitrol van de waardeketen, want de zorgproblemen spelen overal in westerse landen. De afwijzing van de plannen betekent niet dat het hier ophoudt. Integendeel.

De AM-community die mee heeft gewerkt aan het AMiNLine plan. De cijfers geven het aantal partijen in het betreffend onderdeel van de waardeketen aan.

Hele waardeketen doet mee

Onno Ponfoort en Anton Duisterwinkel zeggen beiden verrast te zijn dat afgelopen voorjaar in korte tijd een community van ruim 250 stakeholders uit de AM-waardeketen gemobiliseerd kon worden. Ongeveer 40% daarvan zijn bedrijven, 40% facilitaire organisaties en 20% komt uit de onderwijs- en onderzoekhoek. Aan deze betrokkenheid kun je de conclusie verbinden dat de community in een behoefte voorziet. “En de tweede conclusie is dat de industrie door heeft dat de doorbraak van additive manufacturing alleen gezamenlijk tot stand kan worden gebracht. Het is niet alleen de machinebouwer die een 3D printer installeert, de hele keten moet in beweging komen”, zegt Onno Ponfoort. Ook Ruben Fokkema, Business Developer bij Brainport Development dat namens alle partijen in de Brainport regio participeert, merkt dat de animo om samen te werken groot is. “Door met 250 stakeholders te kijken welke plannen zij hebben en anderzijds topdown onderwerpen te benoemen, hebben we gezien waar de meeste behoefte aan is en waar de meeste tractie kan komen.”

DE IMPACT VAN ADDITIVE MANUFACTURING IS VEEL GROTER WANNEERJEAMALSEENENABLING TECHNOLOGY BESCHOUWT

Digitalisering

Dit is bijvoorbeeld op het vlak van digitalisering. Om additive manufacturing door te laten breken, moet de technologie integraal onderdeel zijn van de totale productieketen en zelfs de totale waardeketen. “Door de hele keten heen moeten we productielijnen integreren en kwaliteit monitoren om geautomatiseerd tot een gecertificeerd product te komen”, zegt Onno Ponfoort. Op beide punten zijn er in Nederland kansrijke initiatieven, waarmee het land ook internationaal voorop kan lopen. “Als we snel acteren”, is de kanttekening die Anton Duisterwinkel maakt. De € 200 miljoen die de initiatiefnemers hadden gevraagd, hadden voor de noodzakelijke versnelling kunnen zorgen. Maar, projecten moeten niet omwille van subsidie van de grond komen. “Nu de Groeifonds financiering niet doorgaat, moeten we verder met de ontwikkeling van goede plannen”, zegt Ruben Fokkema. Voor goede plannen is financiering te vinden. Bijvoorbeeld Europese fondsen. “We moeten nu scherper kijken wat we wel met elkaar kunnen doen en internationale samenwerking zoeken”, zegt Anton Duisterwinkel. Het is vooral zaak om de komende maanden het momentum vast te houden. Het platform dat afgelopen voorjaar gegroeid is, mag niet verloren gaan. Al zeker niet omdat de stakeholders zelfs in coronatijd, waarin alle informatie digitaal uitgewisseld is, enthousiast zijn geworden over de - online - ontmoetingen. “Zo’n platform is in Europa vaak de bakermat voor nieuwe initiatieven. Samen nadenken waar we gezamenlijk aan de slag kunnen gaan”, zegt Onno Ponfoort. Hij is bijvoorbeeld blij dat de hogescholen elkaar gevonden hebben en veel meer dan tot nog toe samen kijken hoe ze additive manufacturing kunnen inpassen in de curricula. Hoe ze deze kunnen opstellen voor de mensen die al in het veld werken. “Ze hebben elkaar gevonden. Dat stopt niet.”

De Nederlandse machinebouw is een andere sector die kan profiteren van additive manufacturing, zoals dit voorbeeld bij WEMO in Den Bosch, ontwikkeld door Additive Center

Samenwerking uitbouwen

Het kernteam, dat bestaat uit regionale ontwikkelingsmaatschappijen, AM-Flow en 3DMakerszone en UTwente, wil nadrukkelijk de samenwerking met Flam3D uitbouwen. In de Brainport regio gebeurt dit overigens al, onder andere in de 3D Deltaweek en met een gezamenlijke stand op Formnext. De samenwerking ligt voor de hand, enerzijds omdat deze organisatie inmiddels heel actief is in Nederland, anderzijds omdat Vlaanderen sterke AM-partijen heeft die de waardeketen kunnen versterken. “We moeten niet het wiel opnieuw uitvinden, dat is zinloos. Laten we door samen te werken samen sterker worden”, vult Anton Duisterwinkel aan. De 3D Deltaweek eind dit jaar zal zeker een moment zijn om de community bijeen te brengen. Maar er wordt ook al gedacht aan Formnext, om daar met de Nederlandse AM-community bijeen te komen.

Ambitieniveau

En volgend jaar, als het Nationaal Groeifonds echt onder een eigen vlag is gaan varen, kan de AM-community een nieuwe kans wagen. Of niet meer? Anton Duisterwinkel vindt het nog te vroeg daar al ja of nee op te zeggen. De aanvraag heeft een forse investering van de kernteamleden gevergd. Belangrijker is dat de komende maanden de plannen om additive manufacturing te implementeren in de Nederlandse industrie en samenleving verder ontwikkeld worden. “Het niet doorgaan van de groeifonds financiering verandert niets aan de ambitieniveaus”, zegt Ruben Fokkema. Hij vindt het wel belangrijk tegen eind van het jaar opnieuw te kijken of de vele plannen geïntegreerd kunnen worden in een landelijke aanpak. “Daarmee laten we zien dat de plannen niet op zichzelf staan maar met elkaar verbonden zijn. Dat missen we nog, de lange termijn visie waar de AM-keten heen wil.”

WATSTOND IN HET AM- INLINE PLAN?

Het kernteam, waarin naast regionale ontwikkelingsmaatschappijen, het hoger onderwijs alsook bedrijven vertegenwoordigd waren, wilde met het nationaal actieprogramma het Nederlandse AM ecosysteem versterken. Met een investering van € 200 miljoen zou de Nederlandse AM-industrie tot 2030 kunnen uitgroeien tot een sector met een economische omvang van € 5 miljard. De groei zou dan 2 tot 3 keer zo snel gaan als zonder steun. Gekozen is de focus te leggen op 3 applicatiegebieden: het ontwikkelen van een data gedreven duurzame AM-industrie en supply chain; via AM leveren van optimaal gepersonaliseerde zorg; en het benutten van AM voor duurzamere en productievere bouw. “Vanuit deze applicatiegebieden kunnen we dan toewerken naar internationale excellentie. Want het hogere doel is sterke waardeketens opbouwen”, legt Ruben Fokkema uit. Het werkelijke effect zou veel groter zijn dan de € 5 miljard euro omzet. Belangrijke onderdelen van het actieplan zijn het opbouwen van een infrastructuur voor kennisontwikkeling, kennistoegang en actief kennis delen, een human capital agenda en een groeiversneller voor toegang tot financiering van AM start-ups en scale-ups. Als laatste punt zou het actieprogramma moeten leiden tot laagdrempelige experimenteerruimtes.