Grond/Weg/Waterbouw 13 by Louwers Mediagroep

Vaktijdschrift over civiele techniek & infrastructuur

WWW.GWW-BOUW.nl

Jaargang 3 | nummer 13 | 2013

SCAN WITH

Aquaduct met waterkering bij Omlegging Amstelhoek | Kluifrotonde bevordert doorstroming A2 â&#x20AC;&#x201C; N396 Indrukwekkend veiligheidsniveau Sluiskiltunnel | Westergouwe integraal opgehoogd en ingericht

VERNIEUWDE WEBSITE!

WWW.WEGDEKREFLECTOREN.NL EEN VEILIGE, MILIEUVRIENDELIJKE EN VOORDELIGE KEUZE LUX Glasbolwegdekreﬂectoren

TRADITIONELE Wegdekreﬂectoren

TACK Markeringsnagels

TACK Waarschuwingsnoppen

VAN WYLICK WEGDEK-REFLECTOREN B.V. Postbus 120, 5270 AC Sint Michielsgestel, Tel: 073 55 101 55, Fax: 073 55 114 22 post@wylick.nl, www.wegdekreﬂectoren.nl

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 3 | nummer 13 | 2013

Verrijkt met ‘Interactieve Print’

Breng uw vaktijdschrift tot leven! Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van ‘Grond / Weg / Waterbouw’ tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt. Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld. Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig? Het vaktijdschrift Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Interactieve Print Stap voor stap

Download de gratis layar app

Scan de pagina

VAK TIJD SCH RIFT Jaargang 3 | numme

r 13 | 2013

OVE R CIV IELE TEC HNI EK & INFR AST RUC TUU

bekijk de layar!

WW W.G WW -BOU

W.N L

SCAN WITH

Hoe werkt het: Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Google Play Store. W E E R T N AT U U R B R U G W E E R T E R - E N B U D E L E R B E R G E N | D E P E N A R E N T VA N WA S S E N A E R U T R E C HOpen T D E nu U I Tde H OLayar F L I J N app | U Top R Euw C H Tsmartphone WETHOUDER LINTMEIJER | ROTTERDAM MA ASVL AK TE 2

of tablet.

Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet. Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo. Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken. Veel lees en kijkplezier!

AQUADUCT MET WATE RKERING BIJ OMLE GGING AMSTELHO INDRUKWEKKEND EK | KLUIFROTONDE VEILIGHEIDSNIVEAU BEVORDERT DOOR SLUISKILTUNNEL STROMING A2 – N396 | WESTERGOUWE INTEGRAAL OPGE HOOGD EN INGE RICHT

Voorwoord

Infraramp Minister Schultz moet structureel 100 miljoen euro extra bezuinigen op infrastructuur. Het Herfstakkoord van het kabinet bespaart namelijk een half miljard euro op de inflatiecompensatie. Van deze bezuinigingen komt 21 tot 23 procent terecht bij infrastructuur. Als gevolg van alle bezuinigingen op infrastructuur zullen onder meer de files vanaf 2015 weer gaan toenemen, zo voorspelt het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). Het CDA spreekt zelfs van een heuse infraramp. Afspraken zijn gemaakt in tijden dat er meer kon en dat er meer financiĂŤle ruimte was, zo luidt de verklaring van de minister op de bezuinigingen. Als je uiteindelijk een kleiner budget krijgt, moet je opnieuw prioriteren. Geplande onderhoudswerkzaamheden zullen wel doorgang vinden en de bezuinigingen zullen evenredig worden verdeeld, zo belooft minister Schultz. In totaal is er 6,4 miljard minder te besteden voor de infra. Een zestal projecten wordt volledig geschrapt, waarvan zoals het er nu naar uitziet, vooral de regio de dupe is. Talloze partijen hebben de afgelopen periode hun onvrede uitgesproken over de bezuinigingen op infrastructuur. Volgens het KiM leiden de bezuinigingen tot meer files vanaf 2015. Door de aantrekkende economie zal de hoeveelheid verkeer gaan groeien en stijgt het reistijdverlies gemiddeld met 2,5 procent per jaar, zo rekent het KiM ons voor in zijn Mobiliteitsbalans 2013. Een kwalijke zaak, want we waren nu juist op de goede weg. Door een combinatie van de economische crisis (de externe factor) en de aanleg van spits- en plusstroken, wegverbredingen en verkeersmanagement nam het tijdverlies door files en verkeersdrukte op het hoofdwegennet tussen 2008 en 2012 met 32 procent af. Het CDA gaat nog een stap verder en voorspelt zelfs een infraramp als er nu niet snel actie wordt ondernomen en de bezuinigingen niet heel snel worden teruggedraaid. De partij vormt samen met de ANWB, Bouwend Nederland en de transportorganisaties TLN en EVO een protestcoalitie tegen het beleid van minister Schultz. De protestcoalitie wil dat er ten minste drie miljard van de infrabezuinigingen wordt teruggedraaid. Het laatste woord over de bezuinigingen is zeer zeker nog niet gesproken. Overigens wordt pas volgend jaar bij de Voorjaarsnota duidelijk hoe de bezuinigingen neerslaan, want dan is pas het inflatiepercentage bekend. Wordt vervolgd!

Roel van Gils

Plaatsnaam | Projectnaam Vaktijdschrift over civiele techniek & infrastructuur nummer 13 Tekst: Xxxxxxxx Xxxxxxx Jaargang 3 | 2013 Xxxxxxxxxxxxxxxxxxx Verschijnt 6 x perBeeldmateriaal: jaar ISSN: 2212-9979

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactieadres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactiecoördinator en eindredactie Roel van Gils Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335

redactiemedewerkers

Hilda Bosma, Martijn van den Bouwhuijsen, Jolanda Boudewijn, Roel van Gils, Jan Kees Verschuure, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen e.a.

Bladmanagement

Robert Vermanen E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

Secretariaat

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

Advertenties

Online aanleveren: https://louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. uitgave en naam Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

€ 63,00 per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Aquaduct met waterkering bij Omlegging Amstelhoek Cumaru houten bekleding voor stalen aquaductconstructie Aquaduct Amstelhoek N201 geoptimaliseerd Lichtgewicht vaarduiker in watergang naast de N201 Column Liesbeth Schippers

8 11 13 15 16

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

Directies en management van bedrijven uit de infraketen, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, stichtingen en instellingen m.b.t. wegenbouw, aannemers, ingenieursbureaus en toeleveranciers.

Vormgeving/Art Direction Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig heid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie. 6|

staalspecial De staalmakers: staal gaat het maken Levensduur kunstwerken verlengen met stalen roosters Aan de basis van omvangrijke gww-projecten Huren. Helemaal zo gek nog niet Terugblik op Nationale Staalbouwdag 2013 Brugdelen Hobbema 2.0 in één nacht geplaatst Gezamenlijk plan van aanpak werpt vruchten af Stalen geleiderailsystemen hebben vele voordelen Nieuwbouw Weesperbrug over Amsterdam-Rijnkanaal Vervangen Weesperbrug: indrukwekkende operatie PV-bomen langs N329

18 21 23 24 25 28 31 33 34 37 41

Inhoud

48 64

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 3 | nummer 13 | 2013

SCAN WITH

AQUADUCT MET WATERKERING BIJ OMLEGGING AMSTELHOEK | KLUIFROTONDE BEVORDERT DOORSTROMING A2 – N396 INDRUKWEKKEND VEILIGHEIDSNIVEAU SLUISKILTUNNEL | WESTERGOUWE INTEGRAAL OPGEHOOGD EN INGERICHT

Coverbeeld | Sluiskiltunnel

50 67

57 74

Komatsu’s intelligent Machine Control Indrukwekkend veiligheidsniveau Sluiskiltunnel Boorbara op stoom Uitbreiding van aanbod van wegdekreflectoren

42 44 47 48

Journaal

Meer belangstelling voor kabeldetectoren Kluifrotonde bevordert doorstroming A2 – N396 Leende Geleiders onkruidvrij Geen wereld zonder beton MVO-certificaat voor Collé Rental & Sales Voetgangersbrug in Landgraaf kleurrijk aangelicht De Pen: Erik Naafs Integraal samenwerken aan complex project in Tilburgse binnenstad Westergouwe integraal opgehoogd en ingericht

57 58 61 63 64 67 68 70 74

Wie doet wat

amstelhoek | N201 omlegging

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: KWS Infra

Aquaduct met waterkering bij Omlegging Amstelhoek De N201, de weg tussen Hoofddorp en Amstelhoek, wordt verbreed en vernieuwd. Onderdeel is de omlegging van de Amstelhoek. De nieuwe N201 verbetert de verkeersveiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid van het gebied. De provincie Noord-Holland realiseert de vernieuwing. Daarbij werkt de provincie samen met de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Haarlemmermeer, De Ronde Venen en Uithoorn. In opdracht van de provincie Noord-Holland voert Combinatie Amstelhoek, bestaande uit KWS Infra, Volker Staal en Funderingen (VSF) en GMB Civiel, alle werkzaamheden uit. Via een openbare aanbesteding met voorselectie kreeg deze aannemerscombinatie dit project.

Aquaduct met waterkering Onderdeel van de Omlegging Amstelhoek is de aanleg van een aquaduct met een waterkering.

Het aquaduct wordt tien meter breed en krijgt twee rijstroken: één rijstrook per rijrichting. De doorrijhoogte wordt 4,5 meter. Via dit aquaduct gaat de weg onder de Amstel door. Op het diepste punt ligt de weg bijna tien meter onder NAP. De totale lengte van het aquaduct, het dichte en open gedeelte samen, bedraagt ongeveer 420 meter. Omdat de polder ten oosten van de Amstel veel lager ligt dan de westzijde krijgt het aquaduct een waterkering met een stalen noodschuif. Bart Luyten, hoofd werkvoorbereider bij KWS Infra licht toe: “De waterkering is bijzonder aan het project. Aan de Noord-Hollandzijde zijn de wanden volledig op waterkerende hoogte aangebracht

en aan de Utrechtzijde is een noodschuif aangebracht voor de bescherming van het laag gelegen achterland richting Mijdrecht/Waverveen. Bij een dreigende calamiteit kan daarmee het aquaduct worden afgesloten. Het waterpeil van de Amstel ligt op circa NAP -0,10 en het achtergelegen land op ca. NAP -5.50.

Veiligheidseisen De provincie Noord-Holland stelde hoge veiligheidseisen ten aanzien van de constructie van het aquaduct. Luyten: “Dit resulteert onder meer in veel wapening en dikke wanden, vloeren en dekken. De opdrachtgever wilde constructieve oplos-

SCAN WITH

amstelhoek | N201 omlegging

singen met een lange levensduur. Daarnaast was het voor onze opdrachtgever heel belangrijk dat tijdens het bouwproces het verkeer over de weg en over het water continue bleef doorstromen.”

nicatiekabels). Daarnaast zorgt de infraspecialist voor het kleine betonwerk, als vaarduikers, ronde duikers en ecopassages.”

Luyten: “Van de aannemerscombinatie houdt iedereen zich bezig met zijn specialisme. KWS

Volker Staal en Funderingen (VSF), gespecialiseerd in zwaar en gecompliceerd funderingswerk,

Gewi’s

'De samenwerking verloopt prima. Dat is ook nodig, want het halen van de strakke planning binnen de gestelde fasering uit het RAW-bestek is een hele uitdaging' Infra doet alle weggebonden activiteiten, zoals het grondwerk, het leveren en aanbrengen aardebaan, funderingen van steenmengsels, asfalt, straatwerk. En het leveren en aanbrengen weggebonden materialen (OV / VRI / GMS / Commu-

voert alle werkzaamheden voor de fundering voor de bouw van het aquaduct. Naast het remmingwerk voor de verschillende bouwfasen, heeft VSF ook damwanden van de bouwkuipen aangebracht, inclusief de benodigde stempelramen en bijbehorende engineering. Voor de fundatie van het aquaduct heeft VSF de prefab heipalen en de in de grond gevormde ankerpalen (gewi’s) aangebracht. GMB Civiel voert alle betonwerkzaamheden uit van het aquaduct en alle technische installaties die in het aquaduct aanwezig zijn. Het bedrijf voert eveneens alle droge en natte grondwerkzaamheden in de bouwkuipen uit en brengt onderwaterbetonvloeren aan. Ook zorgt het voor de afbouw van het aquaduct met onder andere brandwerende bekleding, verkeersgeleidingen, tegelwerk en schanskorven.

Projectinfo Middengeleiders Voegsteen onkruidvrije bestrating is inmiddels een beproefd alternatief voor chemische, dan wel thermische onkruidbestrijding. De stenen zijn voorzien van een bredere voeg waardoor speciale mortel goed hecht voor een gegarandeerd sterk eindresultaat. In het werk N201 Amstelhoek wordt polymeermortel van PVN Bestratingsvoegen verwerkt, inclusief de vijf jaar garantie dat onkruid niet meer voorkomt. Minder onderhoud en dus minder kosten en milieubelasting. Ten opzichte van middengeleiders van bijvoorbeeld creteprint biedt Voegsteen ook voor toekomstig onderhoud voordelen. De bestrating kan vrij eenvoudig herstraat worden, in tegenstelling tot creteprint. Bij Amstelhoek werden de trottoirbanden met RWS-profiel overigens voorzien van een reflecterende deklaag. De fabrikant voert met succes de serie Lumencolor®, die zich in de markt onderscheidt door gebruik van natuurlijke grondstoffen in plaats van milieubelastende materialen.

“De samenwerking verloopt prima,” aldus Luyten. “Dat is ook nodig, want het halen van de strakke planning binnen de gestelde fasering uit het RAW-bestek is een hele uitdaging. Gezien de voortgang van het project op sommige onderdelen hebben we ingegrepen op de vereiste fasering van de opdrachtgever om zo spoedig mogelijk op te kunnen leveren. Als het project naar verwachting verloopt, wordt medio februari 2014 dit stuk tracé met een totale lengte van zo’n 2,5 kilometer geopend.” ❚

Bouwinfo Opdrachtgever

Provincie Noord Holland Ontwerp

Grontmij Advies

Grontmij Uitvoering

Combinatie Amstelhoek, te Diemen Bouwperiode

oktober 2010 - februari 2014 Aanneemsom

24.454.000 euro SCAN WITH

H E I B E D R IJ F

M. K O O L B V

HAANNEMING E I - , B O OVAN R P AOVERSLAG, L E N E N HEI-, S T ASLOOPL E N EN D A BAGGERWERK MWANDEN PREFAB BETONPALEN M.W. KOOL

GRONDVERDRINGENDE BOORPALEN MET OF ZONDER GROUTINJECTIE TEL. 06-25420179 GESChROEFDE BUISPALEN MET OF ZONDER GROUTINJECTIE OPEN BUISPALEN hOOGFREQUENT EN MET VARIABEL MOMENT GETRILD

BURG. PADMOSWEG 62 STALEN DAMwANDEN 3648 BH WILNIS TEL. : 0297/285146 FAX : 0297/241466

hOOGFREQUENT EN MET VARIABEL MOMENT GETRILD

WEBSITE: WWW.HEIBEDRIJF-KOOL.NL E-MAIL: MARTIN@HEIBEDRIJF-KOOL.NL

Burg. Padmosweg 62, 3648 Bh wilnis telefoon: 0297/285146 fax: 0297/241466 e-mail: contact@heibedrijf-kool.nl

www.vdboschbeton.nl

www.heibedrijf-kool.nl

amstelhoek | N201 omlegging

Auteur: Hilda Bosma

Cumaru houten bekleding voor stalen aquaductconstructie De stalen constructie van het nieuwe aquaduct, onderdeel van de Omlegging Amstelhoek, krijgt een duurzame houten bekleding. De opdrachtgever Provincie Noord-Holland koos voor duurzaam Cumaru hout.

'Dankzij de goede werkvoorbereiding verliep het project prima'

“Deze unieke hardhoutsoort met duurzaamheidsklasse 1 is heel sterk ( D60) en toch heel stabiel waardoor het veel beter en duurzamer is dan bijvoorbeeld Azobe”, aldus Adri Timmerman, commercieel manager bij de afd. constructiewerken bij Flora Nova Hoveniers & Groenvoorzieningen B.V.

FSC-keurmerk “De opdrachtgever heeft onder meer voor ons gekozen, omdat we FSC-gecertificeerd Cumaru hout kunnen leveren. In totaal leveren we 486 m2 van deze duurzame houtsoort. ” Het aquaduct krijgt een doorrijhoogte van 4,5 meter. Timmerman: “Door de houten bekleding krijgt het viaduct een plezierige, natuurlijke, representatieve uitstraling. Flora Nova wil daaraan graag een bijdrage leveren.” Timmerman vervolgt: “Dankzij de goede werkvoorbereiding verliep het project prima. In

dit project leveren we het hout, en hebben het hout verder verwerkt en op de stalen hulp-spanten gemonteerd. Groep Midden Betuwe, één van de participanten van dit project zorgde zelf voor bevestiging van de complete frames aan de hoofdconstructie die is bedoeld ter bescherming de stalen schuif van het aquaduct.”

Veelzijdig Flora Nova is een veelzijdig bedrijf met een grote diversiteit aan opdrachtgevers. Timmerman: “ We zijn één van de grootste hoveniersbedrijven in ons land. Met ca. 160 medewerkers bedienen we een grote diversiteit aan opdrachtgevers, zowel in de particuliere als in de markt van bedrijven en instellingen. Flora Nova heeft alle expertise, personeel en materieel in huis voor ontwerp, aanleg en on-

derhoud van elk formaat tuin of groenvoorziening. Daarnaast beschikken we over specialisten op het gebied van dak- en gevelgroen, interieurbeplantingen en boomverzorging, alsmede over een eigen handelskwekerij en een afdeling constructies. Het complete proces van ontwerpen, via aanleg of renovatie tot onderhoud valt hiermee onder de verantwoordelijkheid van één partij.” Timmerman: “De kracht van Flora Nova is dat wij dingen ontwerpen en maken, waar een ander stopt. Daarvoor hebben we behalve kennis ook veel creativiteit in huis. Onze constructieafdeling is gespecialiseerd in hout, beton, kunststof en staal voor allerlei constructies in de GWW- branche zoals bruggen, steigers, vogelkijkhutten, trappen en balkons.” ❚ SCAN WITH

| 11

Passie voor techniek Bartels Ingenieurs voor Bouw & Infra is een zeer veelzijdig bedrijf. Met ongeveer 250 medewerkers met een passie voor techniek en meer dan 40 jaar ervaring, leveren wij praktisch iedere adviesdienst op ingenieursgebied die u zich kan bedenken. Van ontwerp tot en met uitvoering. Denk hierbij aan constructieadvies (bouw en infra), materiaalkundig advies, duurzaamheid en meer. Als meedenkend adviesbureau zijn wij u graag van dienst! Bartels heeft de uitvoeringsengineering verzorgd van het Aquaduct Amstelhoek 201. De bijzondere constructie met twee waterkeringen vroegen om inventieve oplossingen van onze ingenieurs.

Interesse in onze ideeĂŤn? Benieuwd wat Bartels kan toevoegen aan uw project? Kijk voor meer informatie op onze website www.bartels.nl en neem contact op met een van onze vestigingen in Nederland.

www.bartels.nl

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

amstelhoek | N201 omlegging

Tekst: Hilda Bosma

Aquaduct Amstelhoek N201 geoptimaliseerd De realisatie van het aquaduct bij Amstelhoek is in het najaar 2013 gereed. Voorafgaand aan de uitvoering is er in de engineeringsfase goed nagedacht over het ontwerp, omdat er bijvoorbeeld een eigen waterkering moest komen. De polder ten oosten van de Amstel ligt namelijk lager dan de westzijde, waardoor een waterkering voor het aquaduct nodig bleek. Bij dreigende calamiteiten kan het aquaduct daarmee worden afgesloten. Bovendien zit er nog een tweede kerende constructie in de dijk, vanwege het lager gelegen land. Als deze kerende constructie er niet was, zou het water de tunnelbak in lopen.

Samen met de aannemer heeft Bartels een mengsel bepaald voor het beton en dat is weer getest op een aantal eigenschappen in het lab van BAS Research & Technology. Uit het onderzoek is gebleken dat dat de vloeren gekoeld moesten worden, evenals een aantal wanden. Er is betonkoe-

ling toegepast door middel van flexibele buizen, rond 28 millimeter, die voor de stort worden gelegd. Hier loopt tijdens de stort en de eerste zeven dagen daarna water doorheen, om te koelen. Later worden de buizen verwijderd en de gaten opgevuld met mortel. â?&#x161;

Bartels Ingenieurs voor Bouw & Infra heeft in opdracht van GMB Civiel, de betonbouwer, vormen wapeningstekeningen van de constructie gemaakt. Daarnaast hebben zij controles uitgevoerd op het engineering ontwerp van hoofdconstructeur Grontmij. Hierbij is het ontwerp van Grontmij door Bartels nog extra geoptimaliseerd. Daarnaast bleken er problemen te zijn met de oplossing van de waterkering. Aan de noordkant is de tunnel om deze reden twee moten langer gemaakt. Uiteindelijk is er in samenwerking met Grontmij een optimaal ontwerp van het aquaduct gemaakt.

Koelingsberekeningen beton Bartels heeft voor dit project ook de koelingsberekeningen van het beton verzorgd. Bij ieder project van formaat moet je deze koelingsberekeningen vooraf vervaardigen. Het doel hiervan is om de temperatuurspanningen in het beton zo laag mogelijk te houden, om de kans op scheurvorming door deze spanningen te minimaliseren. Tijdens het verhardingsproces van het beton (na het storten) komt er door de hydratatie van het cement warmte vrij, waardoor de temperatuur in de kern van het beton op kan lopen tot ongeveer 55 graden. Omdat de buitenkant veel koeler is, kunnen er spanningen ontstaan met kans op scheurvorming. Temperatuursveranderingen in beton kunnen van binnenuit ontstaan als gevolg van de hydratatie van cement, of van buitenaf als gevolg van de omgevingstemperatuur. SCAN WITH

| 13

www.gww-bouw.nl Het meest complete overzicht voor professionals in de civiele techniek en infrastructuur Staat u nog niet op www.gww-bouw.nl? Neem dan contact op met: Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl T +31 (0)495 450095

Vanaf â&#x201A;Ź 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl T +31 (0)495 450095

WIE DOET WAT ?

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Grond/Weg/Waterbouw Bel of mail ons! T +31 (0)495 450095 Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl

amstelhoek | N201 omlegging

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: Bergschenhoek Civiele Techniek

Lichtgewicht vaarduiker in watergang naast de N201 De watergang naast de nieuwe N201 is voorzien van een lichtgewicht vaarduiker. Binnen drie dagen werd de vaarduiker gemonteerd. De vaarduiker maakt onderdeel uit van het project N201 - omlegging Amstelhoek. Bergschenhoek Civiele Techniek heeft de vaarduiker in juli geleverd en gemonteerd. Dat gebeurde in opdracht van KWS Infra, één van de participanten van de Bouwcombinatie Amstelhoek. Dick van der Linde van Bergschenhoek Civiele Techniek: “De vaarduiker van het type SuperCor is nabij de Tienboerenweg in Mijdrecht in de watergang naast de nieuwe N201 geplaatst. Via de dam met duiker kan de boer zijn vee naar zijn perceel brengen. Voor de dam gaat het vee door een tunnel onder de nieuwe N201.”

Korte uitvoeringsduur Van der Linde: “Het ontwerp van de duiker is in nauwe samenwerking met KWS door ons uitgewerkt. Op basis van de input zoals de breedte van de duiker, profiel van vrije ruimte voor een (maai-) boot, peilen van bodem, water en pad over de duiker en de maatgevende belasting, hebben wij het best passende profiel ontworpen en berekend. De lichtgewicht stalen boog is op een gesloten bodemplaat geplaatst. De duiker is op staal gefundeerd. Het voordeel van lichtgewicht bouwen is dat er geen zware en kostbare fundering benodigd is, zoals bij een betonconstructie. Ook de uitvoeringsduur is hierdoor zeer kort.”

Gegolfd staal De lichtgewicht SuperCor-duikerconstructie is opgebouwd uit gegolfd stalen plaatelementen.

De lichtgewicht SuperCor-duikerconstructie is opgebouwd uit gegolfd stalen plaatelementen.

Deze elementen worden in de fabriek voorzien van een golfprofiel en in de juist toog gevormd. Daarna wordt het staal verzinkt en vervolgens geheel voorzien van een duurzame epoxy-coating. De constructie komt als bouwpakket aan op het werk. Van der Linde: “Ons ervaren montageteam heeft deze duiker binnen drie dagen gemonteerd. Tijdens de montage heeft KWS voor de benodigde kraanassistentie gezorgd om de losse elementen te positioneren.” Om de watergang zo kort mogelijk af te sluiten is de duiker op het naastgelegen land opgebouwd en met een kraan in zijn geheel in de watergang geplaatst. Veelal worden kunstwerken zoals (vaar)duikers en tunnels uitgevoerd in beton. Bij projecten waarbij de aannemer de vrijheid heeft in de keuze van materiaal, worden steeds vaker lichtgewicht gegolfd stalen duiker- en tunnelconstructies gekozen. ❚ SCAN WITH

| 15

Column | Liesbeth Schippers

Over tunnels en zo.

16 |

Column | Liesbeth Schippers

De meeste lezers van dit blad zullen in een tunnel vooral een kunstwerk zien, in beide betekenissen van het woord. En dat is het ook. Als advocaat ruimtelijk bestuursrecht met een voorliefde voor technische kwesties, ben ik steeds weer onder de indruk als ik door de A2-tunnel bij Leidsche Rijn of de Tweede Coentunnel rijd. Het bezoek dat ik met onze sectie Ruimte en Milieu bracht aan de boortunnel van de Noord/Zuidlijn was een feestje. Ik koester de foto die ik daar ver onder de grond recht voor de beide buizen heb kunnen maken (Twitter@LieSchippers). Ik kan mij dan ook voorstellen dat de aannemer, zodra de tunnel technisch af is, niets liever wil dan met champagne een probleemloze openstelling vieren. Maar daar is meer voor nodig dan alleen een bouwtechnisch hoogstandje. Zoveel hebben de openingsperikelen van tunnels in de A73 en de A2 bij Leidsche Rijn ons wel geleerd. Want ook juridisch moet de tunnel, op tijd, op orde zijn. Op 25 en 26 september 2013 was er alweer de derde Conferentie Tunnelveiligheid, waar ik inmiddels traditiegetrouw een inleiding heb gegeven met juridische tips en tricks. De grote opkomst elk jaar rechtvaardigt de conclusie dat de tunnelveiligheidsproblematiek breed speelt. Dat is ook logisch. Sinds 1 juli 2013 is er nieuwe regelgeving (Warvw en Rarvw), die harde eisen stelt op het punt van de tunnelveiligheid. Zo geldt er een algemene veiligheidsnorm; een groepsrisiconorm waaraan alle tunnels moeten voldoen. En die voor alle tunnels op dezelfde manier berekend moet worden, namelijk met het QRA-model (voorgeschreven in bijlage 1 bij de Rarvw). Verder zijn er belangrijke juridische mijlpalen: het ruimtelijk-planologisch besluit, de omgevingsvergunning voor het bouwen van de tunnel en de openstellingsvergunning. Met name het verkrijgen van een openstellingsvergunning blijkt in de praktijk vaak problemen op te leveren. Waarom? Omdat daarna de slagbomen open gaan. Het bevoegd gezag voelt de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van het tunnelverkeer op zijn schouders en wil alles nog één keer rustig beoordelen. De tunnelbeheerder heeft juist haast en wil het kunstwerk na een jarenlang traject, van eerste plannen tot finale tests,

eindelijk openstellen. Het verdient aanbeveling om het niet op het laatste moment aan te laten komen. Deel als tunnelbeheerder beschikbare gegevens en rapporten zo snel mogelijk met het bevoegd gezag. Spaar niet alles op tot het moment van de officiële aanvraag. Dat haalt een hoop druk van de ketel. De ene tunnel is de andere niet. Naast nieuwe tunnels zijn er natuurlijk bestaande tunnels. Die moeten ook worden aangepakt om, afhankelijk van het type weg, in 2014 dan wel 2019 aan de veiligheidsnorm te voldoen. Vergt dat een ‘wezenlijke wijziging’ (hetgeen, zoals alles in het juridische, een rekbaar begrip is), dan is een openstellingvergunning verplicht. Verder maakt de wet onderscheid in rijkstunnels en niet-rijkstunnels. Het is de bedoeling dat er voor beide typen gestandaardiseerde uitrustingen in de wet komen, maar tot nu toe zijn die er alleen voor de rijkstunnels. Hoewel er dus op papier nog de nodige vrijheid in het ontwerp en de toepassing van de verschillende installaties bestaat voor de gemeentelijke en provinciale tunnels, is het toch verstandig zoveel mogelijk bij de gestandaardiseerde uitrusting aan te sluiten. Dat voorkomt discussies over het veiligheidsniveau dat de gekozen afwijkende voorzieningen bieden en over de vraag of bovenop die voorzieningen niet toch nog wat aanvullende maatregelen nodig zijn. Dat was hem dan, mijn eerste column in dit tijdschrift. De volgende keer zal ik u meenemen in de wondere wereld van Natura 2000. ❚

Liesbeth Schippers. Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn NV advocaat, partner

| 17

STAAL SPECIAL

De staalmakers: staal gaat het maken Om de mogelijkheden en pluspunten van het toepassen van staal in gebouwen en civiele werken meer onder de aandacht te brengen, is het initiatief Staalmakers ontstaan. Onder het motto â&#x20AC;&#x2DC;staal gaat het makenâ&#x20AC;&#x2122; wordt het gebruik van staal via diverse kanalen (nieuwsbrieven, artikelen, seminars, sociale media) onder de aandacht gebracht bij de eindgebruiker, zoals architecten, opdrachtgevers, projectontwikkelaars en aannemers.

18 |

STAAL SPECIAL Staalmakers is een samenwerkingsverband van de StaalFederatie Nederland (SFN, het platform voor Nederlandse metaalhandelsondernemingen), Samenwerkende Nederlandse Staalbouw (SNS, de branchevereniging voor Nederlandse staalconstructiebedrijven), staalproducent Tata Steel en de landelijke kennisorganisatie Bouwen met Staal. “Deze organisaties richten zich vrijwel uitsluitend op de verwerkers van staal en niet op de daadwerkelijke eindgebruiker,” vertelt Frank Maatje, directeur van de kennisorganisatie Bouwen met Staal. “Dat is de reden dat we de campagne Staalmakers zijn gestart, om het product staal ook bij de eindgebruiker onder de aandacht te brengen.”

Cradle-to-Cradle In de duurzaamheidsdiscussie presteert staal erg goed, vervolgt Maatje. “In de toekomst zal er op een andere manier gebouwd gaan worden. Kantoorgebouwen zullen eenvoudiger omgevormd moeten worden tot woningbouw. Staal blijkt zich daar goed voor te lenen. Ook al wordt er in de woningbouw nog nauwelijks wat gebouwd, Coert Zachariasse van de Delta Development Group is in staat nog steeds volop projecten te realiseren met zijn duurzame concepten. Een landelijk bekend project van de Delta Development Group is Park 20/20 aan de A4 in Hoofddorp. Park 20/20 is het eerste, full service businesspark in ons land dat geheel volgens de Cradle-to-Cradle-filosofie wordt ontwikkeld. Voor de constructie van de gebouwen op het park geniet staal de voorkeur, vanwege het gunstige duurzaamheidsprofiel. Huurders zijn ook snel gevonden. Partijen verbinden graag hun imago aan zo’n duurzaam kantoor.”

Architectonische vormen Traditioneel gezien is staal redelijk goed vertegenwoordigd in de industrie en hallenbouw. Ook in de grond-/weg-/waterbouw heeft staal een redelijk goede positie. Architectonische vormen en beweegbare bruggen worden immers veelal in staal uitgevoerd. En het probleem van de vermoeiing van de dekken is reeds opgelost door staal in combinatie met een betonnen dek toe te passen. “Staal doet het dus relatief goed in een krimpende (bouw)markt,” stelt Maatje. “Toch liggen er nog volop kansen.” Maatje doelt dan vooral ook op de offshore. “We zien de opkomst van grote windmolenparken op zee als een nieuwe dimensie voor het gebruik van staal. In het kader van de ‘Energiewende’ in Duitsland, de omschakeling naar duurzame energie, is voor de Duitse kust onder meer een gigantisch windmolenpark aangelegd. Ook in Nederland wordt een vergelijkbaar windmolenpark gebouwd voor de kust bij Noordwijk.”

Transformatorhuis Het opwekken van duurzame energie is een compleet andere business dan het winnen van het gebruikelijke olie en gas. “Om zo’n gigantisch windmolenpark bijvoorbeeld te laten functioneren, zijn er op zee eveneens ‘transformatorhuisjes’ benodigd,” zo verduidelijkt Maatje. “Het gaat hier om enorme staalconstructies van wel 12.000 ton, zoals toegepast in Duitsland. Behalve een stalen ‘jacket’ is ook het transformatorhuis zelf volledig in staal uitgevoerd. Anders dan bij constructies voor het winnen van olie en gas, moeten deze ‘huisjes’ volledig luchtdicht zijn. Het vreselijke zoutklimaat is natuurlijk ‘killing’ voor de elektrische systemen in zo’n transformatorhuis. Deze relatief jonge business vraagt een totaal andere benadering, ook voor de beplatingsindustrie, maar biedt volop mogelijkheden voor het gebruik van staal.” Staal is flexibel, efficiënt, duurzaam en uniek. Dat zijn enkele steekwoorden waarmee de Staalmakers het product staal promoten. Maatje: “Het doel is dat wij niet alleen zender zijn van de boodschap, maar ook andere bedrijven en partijen actief in de staalmarkt de campagne promoten, zodat het product staal breder wordt gedragen. En dat kan via de website www.staalmakers.nl, seminars, social media en nieuwsbrieven. Tevens worden via deze kanalen wisselend leuke en interessante staalprojecten gepresenteerd. Op de Nationale Staalbouwdag 2013, toch een beetje een intern feestje, kon de campagne Staalmakers op veel animo rekenen. Liefst 175 partijen hebben zich ingeschreven en verlenen hun medewerking aan de campagne. De respons en eerste tekenen zijn veelbelovend: staal gaat het maken.” ❚

| 19

gaat hét maken!

Staal gaat hét maken in de infrastructuur www.staalmakers.nl

Voetgangersbrug Floriade, Venlo

IJsselbrug, Zwolle

(foto: Gerard Extra Architect)

(foto: Florian Schreiber Fotografie)

Viaduct over A27, Houten

Fietsbrug Egypte, Venlo

Dolderbrug, Steenwijk

(foto: Erik Stekelenburg)

(foto: Dura Vermeer)

(foto: IPV Delft)

Arnhem Centraal (foto: Ronald Tilleman)

Staalmakers is een samenwerkingsverband van Staalfederatie Nederland, Samenwerkende Nederlandse Staalbouw, Tata Steel en Bouwen met Staal. Gezamenlijk voeren ze de promotiecampagne Staal gaat hét maken

STAAL SPECIAL Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Dejo

Levensduur kunstwerken verlengen met stalen roosters Stalen roosters in het asfalt kunnen de levensduur van bruggen en viaducten aanzienlijk verlengen. Ingenieursbureau gemeente Amsterdam (IBA), roosterproducent Dejo en asfaltbedrijf SBO hebben een alternatief ontwikkeld voor overlagen met hogesterktebeton: een pakket gewapend gietasfalt met stalen roosters. prijs. Het idee werd even geparkeerd totdat roosterproducent Dejo het idee vlak voor de winter van 2012 weer oppakte door de methode samen met de partners aan een intensieve praktijktest te onderwerpen op het terrein van Dejo in Wolvega. Berger: “De praktijkproef is heel succesvol verlopen. De roosters blijken in de praktijk precies te functioneren zoals gedacht. Maanden na het aanbrengen is er nog geen enkele schade waarneembaar, schade die normaal wel optreedt als er, zoals op het Dejo-terrein, dagelijks tientallen zware vrachtwagens over een asfaltweg rijden.”

7 centimeter dik

De roostermethode kan zeer lokaal worden toegepast.

Naar schatting verkeren 8.000 bruggen en viaducten in Nederland in slechte staat. Dat bleek in 2009 uit onderzoek van de VROM-Inspectie naar aanleiding van de geruchtmakende sluiting van de Hollandse Brug bij Almere. In april nog voorspelde TNO dat reparatie van steeds meer betonnen bruggen noodzakelijk zal zijn. Het volledig vervangen van een brug is zeer kostbaar

'De praktijkproef is heel succesvol verlopen. De roosters blijken in de praktijk precies te functioneren zoals gedacht'

Net als bij het beton spreiden de roosters de verkeersbelasting. Het aanbrengen op kunstwerken is eenvoudig, vervolgt Berger. “Eerst wordt de bestaande asfaltlaag weggefreesd, waarna eventuele schade aan een brug of viaduct wordt gerepareerd. Vervolgens wordt een bitumineus membraan aangebracht. Daarop komen de stalen roosters, die onderling worden gekoppeld met een losse verbinding om te voorkomen dat ze verschuiven tijdens de verwerking als er materieel overheen rijdt. Vervolgens worden de roosters gevuld met gietasfalt. Daarna volgt een tweede bitumineus membraan en een asfaltdeklaag. Het totale pakket is slechts 7 centimeter dik.” De roostermethode is veel minder ingrijpend dan het aanbrengen van beton, zegt Berger. “Ook de kostprijs ligt naar schatting 15 procent lager en de methode kan zeer lokaal worden toegepast, bijvoorbeeld op alleen de rechterrijstrook. Afsluiten van een brug of viaduct is niet langer nodig. Bovendien hoeft een brug niet langer dicht om het beton uit te laten harden. Een afsluiting van zeventien dagen volstaat.” De drie bedrijven hopen nog dit jaar een eerste brug of viaduct met hun vinding uit te rusten. ❚

en is daarom steeds vaker geen reële optie. Infrastructurele werken in slechte staat worden nu nog verstevigd door er een laag beton op aan te brengen. “Deze aanpak is relatief kostbaar, arbeidsintensief en zorgt voor veel verkeershinder; een brug moet meestal meerdere weken worden gesloten,” stelt Johannes Berger van Dejo.

Praktijktest Om het versterken van infrastructurele werken op een vernieuwende manier aan te vliegen, schreef Rijkswaterstaat al in 2009 een prijsvraag uit voor alternatieven. IBA ontwikkelde daarop de rooster-in-asfalt-methode en was daarmee een van de finalisten, maar greep uiteindelijk net naast de hoofd-

| 21

IJzersterk in staal

Buizen, balken, rijplaten en damwanden info@swanenberg.com | www.swanenberg.com

Sharing ﬂexibility

Infra Rentals is een dynamisch bedrijf gespecialiseerd in het verhuren en verkopen van damwanden, balken, buizen, rijplaten, trilblokken en aggregaten. Wij staan ervoor om uw project gezamenlijk tot een succes te brengen.

InfraRentals

Sharing flexibility

Infra Rentals BV • Bazeldijk 7 • 4221 XV Hoogblokland T. +31 183 56 26 23 • F. +31 183 56 28 49 E. info@infrarentals.com • I. www.infrarentals.com

www.infrarentals.nl

STAAL SPECIAL

Aan de basis van omvangrijke gww-projecten Swanenberg IJzer Groep staat met een breed assortiment aan stalen buizen, balkstaal, damwandprofielen, profielijzer en rijplaten aan de basis van de meest omvangrijke projecten in wegen waterbouw, utiliteitsbouw en offshore. Volgens Toon Jochems neemt Swanenberg IJzer Groep bovendien wereldwijd een vooraanstaande plaats in als toeleverancier voor handelaren in ijzer- en staalproducten. Enorme voorraden en opslagterreinen, in combinatie met een doordacht inkoopbeleid en eigen productie, dat is één van de speerpunten van Swanenberg, zegt Jochems. De firma heeft vier vestigingen in Nederland en wel in Schaijk, Beuningen, Spijk en Heusden met stuk voor stuk enorme opslagterreinen met eigen kantoren, weegbruggen, laad- en losinrichtingen en moderne technische voorzieningen. “Allemaal dicht bij snelwegen en vaarwateren. Dankzij deze gunstige situering, onze grote of enorme voorraden en eigen constructie- en lasbedrijven kunnen we vrijwel altijd zeer snel leveren. Als het meezit, komen we dezelfde dag nog met de materialen voorrijden. Of voorvaren natuurlijk. Want behalve eigen trekker- en opleggercombinaties, zowel met als zonder kraan, beschikken we over eigen duwbakken met afmetingen van 11,4 bij 76,5 meter en een draagvermogen van 2.800 ton ieder.”

Uiteenlopende projecten Jochems: “Onze opslagterreinen herbergen grote hoeveelheden staalproducten in alle soorten en maten, zowel nieuw, gedeclasseerd of gebruikt.

Deze zijn zowel te koop, te koop met een gegarandeerde terugkoop als te huur. Onze producten lenen zich voor talloze toepassingen, van combiwanden tot heipalen, en van drijvers voor steigers tot stempelconstructies. Of het nu gaat om tijdelijke ondersteuningsconstructies van bruggen of viaducten, gordingen van bouwkuipen, berlinerwanden, stalen heipalen of hallenbouw. Onze grote voorraden stellen ons in staat om snel in te spelen op de wensen. Projecten waar we momenteel onze bijdrage aan leveren en geleverd hebben, zijn onder andere Avenue2 Maastricht (complete afstempeling bouwkuip), de renovatie van de Galecopperbrug in Utrecht (boorpalen), Tin Can Island, Lagos Nigeria (complete combiwand), de Haak om Leeuwarden (heipalen en stempelconstructie) en de fundatiepalen Alliander ten behoeve van het verhogen van elektriciteitsmasten in een gebied waar de rivier uit zijn oevers kan treden.” ❚

| 23

STAAL SPECIAL

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Infra Rentals

Huren. Helemaal zo gek nog niet Infrawerkzaamheden vragen dikwijls slechts tijdelijke bouwkuipen. Volgens Theo van der Ham van Infra Rentals kan aanzienlijk op de kosten worden bespaard door deze kuipen te realiseren met gehuurde damwanden. Infra Rentals heeft een enorme verhuurvloot aan stalen damwanden, balken, buizen, rijplaten en houten schotten die direct uit voorraad leverbaar zijn. Daarnaast is Infra Rentals ook gespecialiseerd in de verhuur en verkoop van trilblokken met bijbehorende power packs. 10,6 millimeter. We hanteren damwandtabellen om het geschikte type damwand te selecteren op basis van weerstandsmoment- en opneembaar moment.”

Slagkracht De huurvloot van Infra Rentals omvat damwanden van verschillende leveranciers uit Europa. “Behalve de U-planken, hebben we ook Z-planken in het assortiment variërend van de AZ12 tot en met de AZ50 met sloten uit de nullijn,” zegt Van der Ham. “Om een totaalpakket te kunnen bieden, verhuren we indien gewenst ook de trilblokken erbij van zowel het merk ICE als Allpacks. De RF14 is de kleinste met een slagkracht van 81 ton. Een stapje hoger staat de RF18 met een slagkracht van 105 ton, de 20AM is goed voor

In de haven van Antwerpen zit er circa 600 ton aan damwanden uit onze verhuurvloot inmiddels ruim 12 maanden in de grond, zegt Van der Ham. “Deze damwanden ten behoeve van de realisatie van een nieuwe kadeconstructie zijn op locatie al twee keer getrokken en opnieuw getrild. Ook voor een project in de provincie Zeeland zit er 400 ton aan tijdelijke damwand van ons in de grond voor een periode van zo’n 4 maanden. Veel van onze damwanden worden ook verhuurd in het buitenland naar onder andere Duitsland, Polen, Oostenrijk, Roemenie en de Baltische Staten. Daarnaast verkopen wij onze gebruikte damwanden vanuit onze depots in Dordrecht (NL), Kissing (DE), Ciesle (PL), Riga (LV) en Galati (RO).”

Het assortiment aan damwanden bij Infra Rentals is divers Van der Ham legt uit: “Het aanbod varieert van de Larssen 601 met een rugdikte van 7,5 millimeter en een flensdikte van 6,4 millimeter tot en met de Larssen 607 met een rugdikte van 19 millimeter en een flensdikte van

110 ton slagkracht, de RF28 voor 160 ton en het topmodel vormt de 40AM met 215 ton slagkracht. Het bijbehorend power pack (die de olie aanvoert) en slangenpakket is uiteraard bij de huurprijs inbegrepen.” Infra Rentals is tevens vertegenwoordiger (in bepaalde landen binnen Europa) voor de levering van nieuwe trilblokken van de firma Allpacks. Van der Ham zegt ook regelmatig stalen buispalen te verhuren voor onder meer toepassing bij tijdelijke bronbemalingen. “Vaak inclusief trilbok, zodat de palen op locatie meerdere malen omgezet kunnen worden. Ook zo’n 600 stuks houten schotten (5 bij 1 meter en 6 bij 1 meter) voor rupskranen en zo’n 800 stuks stalen rijplaten (6 bij 1,5 meter) voor het verharden van bouwwegen hebben we in de verhuur.” ❚

24 |

STAAL SPECIAL

Terugblik op Nationale Staalbouwdag 2013

Evenementenlocatie Hangaar2 op voormalig Marine Vliegkamp Valkenburg bij Katwijk stond op 10 oktober jongstleden voor het tweede jaar in het teken van de Nationale Staalbouwdag. Dit jaar in een iets soberdere setting ten opzichte van het spektakel vorig jaar, maar desondanks kan organisator Bouwen met Staal terugkijken op een goede beurs, die door zowel bezoekers als standhouders met een zeer hoge score is gewaardeerd. Organisator Bouwen met Staal telde zo'n 1.600 bezoekers, waarvan een paar honderd studenten, op het evenement met een uitgebreid congres-en seminarprogramma en een minibeurs met bedrijven en organisaties. De beurs werd door bezoekers en standhouders gewaardeerd met respectievelijk een 7,7 en een 7,3. Dat betekent een gemiddelde van 7,5 en is volgens Peter Breedveld van Breedveld Staal voor een beurs een enorm hoge score. De staalleverancier heeft daar wel een verklaring voor. “De staalbranche is stukken volwassener geworden, we durven over de schutting heen te kijken en staal te combineren met andere producten. Het feit dat vooraanstaande mensen uit de staalbranche, zoals Theo Henrar, topman van Tatasteel Nederland en Hans van den Bersselaar van Jos van den

Bersselaar Constructie bereid zijn om de Staalbouwdag naar een hoger niveau te tillen, spreekt boekdelen. Ook zij willen het verhaal van staal vertellen.”

Nauwkeurig Volgens voorzitter van de vereniging Bouwen met Staal Hans van Pelt hinkt de Nationale Staalbouwdag op twee gedachten. Enerzijds is het een kennisdag en anderzijds een dag van kennissen. Peter Breedveld vult aan: “Het is zowel een dag op (inter)nationaal niveau als het gaat om kennisdeling, maar ook een ‘buurtfeest’ voor de staalhandel met als gezamenlijk doel staal tot leven te brengen. ›

| 25

sterk

tje

S355

Aboma bv M axw ells t r a a t 4 9a 6716 B X Ed e

Ook voor veilig heien...

Post b u s 1 4 1 6710 B C Ed e T 0318 6 9 1 9 2 0 F 0318 6 9 1 9 2 1 info@ab o m a . n l ww w. ab o m a . n l adv_Aboma_Grond_Wegwaterbouw.indd 1

DUURZAAM BOUWEN AAN VEILIGHEID EN KWALITEIT. 09-09-13 14:10

STAAL SPECIAL Als we kijken naar de ontwikkelingen in de bouw blijkt BIM (Building Information Model) in toenemende mate door bouwbedrijven, ontwerpbureaus en andere partijen te worden ingezet. Zo’n digitaal driedimensionaal gebouwmodel lijkt te zijn gemaakt voor staal. In staal kun je namelijk alles maken en faalkosten kunnen op die manier enorm worden gereduceerd. Een staalconstructie wordt immers niet op locatie gemaakt, maar fabrieksma-

'Met staal kun je tot op de millimeter nauwkeurig werken, probeer dat maar eens met beton' tig onder geconditioneerde omstandigheden. Met staal kun je tot op de millimeter nauwkeurig werken, probeer dat maar eens met beton. Anderzijds, een hoogbouw in staal kan niet zonder betonbouw onderin.”

Hybride-oplossingen Breedveld ziet de toekomst van staal vooral ook in combinatie met andere producten. Zo presenteerde FiberCore tijdens de Staalbouwdag oplossingen in hoge sterkte staal en composiet: een composietbrug. “Een mooi praktijkvoorbeeld van deze hybride-oplossing is de brug over de A27, waar staal en composiet elkaar versterken (zie GWW 9, red.). Deze oplossing is bedacht vanwege de ondergrond van de A27, die onvoldoende draagkrachtig bleek om een betonnen brug te kunnen dragen. Er wordt dus volop geïnnoveerd, maar het is wel zaak om als staalsector dan ook ge-

vonden te kunnen worden. Aan de vereniging Bouwen met Staal de taak om verschillende ‘werelden’ bij elkaar te brengen en het verhaal van staal te vertellen. Dat is in feite de basisgedachte van Staalmakers.” Behalve het verhaal van staal vertellen ziet Breedveld ook de nodige uitdagingen bij de staalfabrieken, die al tientallen jaren volgens hetzelfde recept werken. “Ook de staalfabrieken en -leveranciers zullen een metamorfose moeten ondergaan en inspelen op de nieuwste trends, ontwikkelingen en normeringen. Vanaf 1 juli 2014 wordt de NEN-EN 1090-norm actief, waarbij constructiedelen moeten worden voorzien van een CE-markering. De verplichte geharmoniseerde norm maakt een eind aan aparte regeltjes per land voor het vervaardigen van en verhandelen van stalen en aluminium constructies. Ieder staafje dat bij ons de deur uitgaat is traceerbaar.” Er liggen nog volop kansen voor staal. Breedveld: “Opdrachtgevers vragen steeds meer louter naar oplossingen, zoals een verbinding tussen A en B, waarbij het Total Cost of Ownership (TCO) ontzettend belangrijk is. Als staalwereld is het zaak om in concepten te denken, een pasklare hybrideoplossing te kunnen bieden aan een opdrachtgever.” ❚

| 27

STAAL SPECIAL

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: BSB Staalbouw

Brugdelen Hobbema 2.0 in één nacht geplaatst

De nieuwe Hobbema 2.0 fietsen voetgangersbrug is uitgevoerd in weervast cortenstaal. De onderhoudsvrije, roestvaste stalen brugdelen zijn door de grondige voorbereiding in één nacht geplaatst.

28 |

STAAL SPECIAL Architect Syb van Breda uit Leiden ontwierp de meanderende brug met lange hellingen. Een schilderij van een polderweg met bomen van de schilder Hobbema inspireerde hem voor zijn ontwerp dat hij integreerde in het landschap. BSB Staalbouw BV uit Burgum realiseerde als hoofdnemer de bouw van de architectonische brug.

Ontsluiting Projectleider Bauke Kooistra van BSB Staalbouw licht toe: “De nieuwe fietsen voetgangersbrug in Zoetermeer ontsluit de Nieuwe Driemanspolder en het Westerpark. Het is een belangrijke schakel in diverse regionale fietsroutes.” De Hobbemabrug verbindt de Zoetermeerse parken met het Groene Hart, Midden Delfland, het duingebied en het Westland. De brug loopt over de trambaan van RandstadRail en de Leidschendamseweg (N469). De aanlooproute van de Hobbemabrug is aan de zijde van het Westerpark vlak naast het huidige fietspad, tussen de golfbaan en het park.

Maatvoering Kooistra vervolgt: “Het project heeft geen gemakkelijke start gehad. In het RAW-bestek zaten veel zaken die onduidelijk waren of niet uitvoerbaar waren. Ingenieur Rolf Harms, calculator bij BSB Staalbouw vult aan: “In de inschrijvingsfase hebben we al heel gedetailleerd nagedacht over de uitvoeringsfase. We hebben veel tijd besteed aan de engineering-werkvoorbereiding en de maatvoering, zowel in de fabriek als op locatie. De maatvoering was heel complex in dit project, nog veel moeilijker dan we van tevoren hadden verwacht. Geen plaat is gelijk. Door de gevormde randen waren er kleine toleranties. Daarbij kwam dat het natuurlijk ook moest passen op locatie.”

Constructieve aanpassingen Harms: “Het uitdetailleren was moeilijk. De brug is een holle constructie, waarvoor we de inwendige constructie opnieuw hebben ontworpen. Dat was nodig om corrosieproblemen te voorkomen. In het oorspronkelijke ontwerp

zaten ademgaten, waardoor lucht van buiten en ook vocht naar binnen kon komen. Het vocht tussen deze spleten zou spleetcorrosie veroorzaken. Ook was een nieuwe inwendig ontwerp nodig om de vorm en de maatvorming te garanderen. Als stalen platen op elkaar worden gelast heb je te maken met warmte-invloeden waardoor de platen uitzetten. Tenslotte was een nieuw ontwerp nodig, omdat de brug uit vijf brugdelen bestaat die op locatie samen werden gelast. Dat betekent dat alle secties op locatie precies moesten passen. In overleg met de opdrachtgever zijn er daarom aanpassingen in de constructie geweest. Ingenieursbureau Boorsma uit Drachten heeft alle werktekeningen voor ons uitgewerkt.”

Monitoring

Bouwinfo

Kooistra: “De grondige voorbereiding en de continue monitoring/bewaking van het project is de grote succesfactor van dit project. Daardoor hebben we niets over het hoofd gezien. Mede daardoor pasten de vijf brugdelen in één keer dankzij de expertise en het vakmanschap van BSB. De brug is op zaterdagnacht 13 juli geplaatst. De feitelijke plaatsing duurde al met al een uur per brugdeel. De goede logistieke planning samen met onderaannemer Peinemann maakte dit mogelijk. Het vervoer van de 18 brugdelen van ongeveer acht meter breed en 15 meter Burgum naar Zoetermeer en de opstelling en de plaatsing was een logistieke uitdaging. Door de goede voorbereiding en samenwerking hebben we de brug zonder opleverpunten opgeleverd.”

Opdrachtgever

RVS lampenkappen

Directievoerder en toezichthouder

De architectonische brug krijgt nog 34 roestvrijstalen lampenkampen van 600 kilogram en twee meter hoog. Deze tweede opdracht voor BSB Staalbouw is op dit moment in de engineeringsfase.

Gemeente Zoetermeer IVN Infra

Ontwerp

Syb van Breda & Co, Leiden Uitvoering

BSB Staalbouw B.V., Bergum Bouwperiode

juni 2012 - september 2013

Kooistra: “De brug is een prachtige brug door zijn aparte vorm en kleur. De slijtlaag is in twee kleuren aangebracht en heeft ook weer een aparte vorm. Deze sluiten aan bij de vorm van de brug. Wat ook een mooi detail is zijn de lasnaden aan de boven- en onderkant van de brug. Dit maakte deel uit van het ontwerp en hier is veel aandacht aan besteed in de uitvoering. We zijn als BSB Staalbouw dan ook erg tevreden met het uiteindelijke resultaat.” ❚

| 29

Bruggen SLuIZen KrAnenBouw

offShore conStructIeS noodBruggen mAchInALe BewerKIngen Postbus 4, 9250 AA Bergum

Solcamastraat 22, 9262 ND Suameer

Telefoon: +31 (0)511 462525

E-mail: bsb@bsbstaalbouw.nl

www.bsbstaalbouw.nl

HOOGVLIET - AMSTERDAM - MOERDIJK - VENLO - STAPHORST - VEENDAM - RIJSWIJK - APELDOORN - ELSLOO - LONDERZEEL EN GOSSELIES (B)

www.peinemann.nl Peinemann is al bijna 60 jaar een toonaangevend bedrijf in de wereld van horizontaal- en verticaal intern transport. Vanuit het hoofdkantoor in Hoogvliet is Peinemann uitgegroeid tot een one-stop-shopping bedrijf met vestigingen verspreid over Nederland en BelgiĂŤ. Met een verhuurvloot van ca. 7000 units kunnen wij u altijd een op uw situatie afgestemd aanbod doen. Of het nu gaat om kranen, heftrucks, hoogwerkers, container handling, detachering of opleiding: Peinemann is uw zakenpartner!

Hoofdkantoor Peinemann Nieuwe Langeweg 40, 3194 DB Hoogvliet Tel.: 010 - 295 50 00 Fax: 010 - 295 50 49 E-mail: info@peinemann.nl

KRANEN - HEFTRUCKS - HOOGWERKSYSTEMEN - CONTAINER HANDLING - DETACHERING

STAAL SPECIAL Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: Peinemann Kranen

Gezamenlijk plan van aanpak werpt vruchten af In oktober is de Hobbemabrug van ruim 200 meter opgeleverd. Het gezamenlijke plan van aanpak voor het transport en de bouwwijze heeft ervoor gezorgd dat het project heel succesvol is verlopen.

oplossing was financieel voordeliger. Door deze werkwijze waren er veel minder handelingen nodig. Ook kon men hierdoor goedkoper werken. Er is minder inzet van grote kranen en transportmaterieel nodig. In plaats van twee plaatsingsweekenden konden we de brugdelen in een weekend plaatsen.”

De bedoeling van opdrachtgever BSB Staalbouw was om de stalen vijf brugelementen samen te voegen op een tijdelijk werkterrein. Daarna wilde het bedrijf in een weekend alle delen laden, vervoeren en plaatsen. Het was echter niet mogelijk om de onderdelen van de brug over het water te vervoeren. Het vervoer van een stalen brug van ruim 20 meter breed en een lengte van 50 meter over de weg is onmogelijk vanuit Bergum. Daarom werden de delen in drie of vier stukken gedeeld en aangevoerd naar het bouwterrein. Hierdoor ontstonden transportafmetingen van 37,5 meter lengte en 8 meter breed.

Het gezamenlijk plan om de landhoofdsectie direct op tijdelijke onderstoppingen te bouwen heeft veel voordelen gehad tijdens het plaatsen van de laatste drie secties. Mast: “Deze brugdelen moesten geplaatst worden over de Randstadrail die loopt tussen Zoetermeer en Den Haag. Ook de provinciale weg tussen beide gemeente komt over de brug te lopen. Deze moest in het plaatsingsweekend afgesloten worden. Voor de weg was het hele weekend beschikbaar, maar voor de Randstadrail was slechts vijf uur voorhanden.”

Plaatsingsweekend Op advies van Peinemann Kranen BV, specialist in transportoplossingen, zijn de twee landhoofddelen die aansluiten op de landhoofden direct op de uiteindelijke locatie gebouwd. Drie brugdelen zijn op een tijdelijke bouwterrein in de directe omgeving samen gebouwd. Cor Mast van Peinemann Kranen: “Deze

Tijdens het plaatsingsweekend werden de drie brugdelen samengesteld. Dit resulteerde in een uiteindelijke transportafmeting van 50,5 meter en een breedte van 9,0 meter met een gewicht van bijna 100 ton. Mast: “Gezien de omvang van de delen was het transport over de weg van Bergum naar Zoetermeer een behoorlijke uitdaging. Door de juiste voorbereiding en goed overleg konden we het spoor en de weg eerder vrijgeven dan gepland.” ❚

| 31

PERFECTIE IN DETECTIE

BEL VOOR EEN VRIJBLIJVENDE DEMONSTRATIE

Als System Integrator leiden wij grote en middelgrote projecten in goede banen. Dat is onze specialiteit. Al onze projecten worden uiterst gestructureerd opgeleverd. Dat houdt het overzichtelijk, maakt onderhoud eenvoudig en niet te vergeten; het oogt gewoon beter. Eén van de vele voorbeelden van de service die wij aan onze klanten bieden. Servicegerichthied is namelijk van hoog tot laag doorgevoerd in onze organisatie. 24 uur per dag. Want, zo vinden wij, voor service is het nooit te laat!

WAT WAS ÙW KABELSCHADE HET AFGELOPEN JAAR? Dé professionals voor het lokaliseren van: kabels, leidingen, afsluiters, putdeksels etc. Gelan Detectiesystemen B.V. Het Sterrenbeeld 48, 5215 ML ‘s-Hertogenbosch T. +31 (0)73 - 54 8 11 99, F. +31 (0)73 - 54 8 11 95 E. info@gelan.nl, I. www.gelan.nl

KIEZEN VOOR ECO-RAIL H4b GECONTROLEERD KEREND VERMOGEN OP NIVEAU

PROJECT

Alle voordelen op een rij: - Nederlandse A-plank - Full scale getest volgens NEN EN 1317 op H4b en H2 niveau - Voldoet aan veiligheidsklasse Asi-B - Werkende breedte Wn4 en Wn3 - Voertuigindringing kleiner dan halve step - Enkelzijdig kunstwerksysteem - Eenvoudige montage - Onderhouds- en reparatievriendelijk - Renovatie en montage met Reno mogelijk - Herleidbaarheid materiaal gegarandeerd - Vertrouwd en eenduidig wegbeeld - Uit te voeren met Moto-Shield

NIEUWE WAALBRUG

T 0519 298 555 | E info@prinsdokkum.com www.prinsdokkum.com

STAAL SPECIAL Tekst: Hilda Bosma

Stalen geleiderailsystemen hebben vele voordelen Moderne stalen geleiderailsystemen met een hoger kerend vermogen combineren de botsvriendelijkheid van de relatieve flexibiliteit van staal, met een hoog kerend vermogen. Deze systemen hebben daardoor grote voordelen.

Wolter Jager, werkzaam bij Prins Dokkum, licht toe: “Staal heeft een flexibiliteit die juist door uitbuiging en vervorming de botsenergie afvoert, maar toch een stevig doorgaand lint vormt. Dit bewijst zijn geschiktheid als uitgangsmateriaal. Hierdoor zorgen deze systemen ervoor dat de kinetische energie niet teruggevoerd wordt naar de bestuurder, zoals bij starre systemen. De nieuwe geleiderailsystemen voorkomen terugkaatsing en zorgen voor een open karakter van de weg, waardoor deze veiliger wordt voor de gebruikers. En dat is uiteindelijk het ultieme doel.”

Nederlandse en Belgische wegennet zijn ontwikkeld. Alle systemen sluiten naadloos op elkaar aan, waardoor geen ingewikkelde overgangsconstructies nodig zijn. “De Eco-Rail-familie biedt constructies die een geleidelijke overgang van aardebaan naar kunstwerk mogelijk maken voor een eenduidig en veilig wegbeeld,” aldus Jager. “Het systeem is zodanig ontworpen dat inzittenden van het voertuig bij een aanrijding geen ernstig letsel oplopen. Bovendien schieten geen onderdelen los van de constructie die een gevaar voor derden of inzittenden opleveren. Veiligheid en duurzaamheid binnen het kader van de Europese regelgeving zijn de belangrijke ontwerpelementen van de EcoRail-familie.” Jager: “Ook de vangrails van oudere datum voldoen aan de Europese normen. De leeftijd van de vangrails is niet bepalend voor het kerend vermogen. De vangrails worden regulier onderhouden en vervangen bij bijvoorbeeld verbreding van de weg of na beschadiging door een ongeval.

Eco-rail Prins Dokkum, expert in het ontwikkelen, engineeren en produceren van stalen verkeersveiligheidssystemen, heeft Eco-Rail ontwikkeld. De Eco-Railfamilie van Prins Dokkum is een groep van systemen die specifiek voor het

Staal voldoet aan verschillende duurzaamheidscriteria, zoals het voorkomen van onder- en overdimensionering en de afstemming van de materiaalkeuze op de beoogde levensduur. Denk daarbij ook het hergebruik van vrijkomende materialen en het beperken van verkeershinder tijdens uitvoering en onderhoud. Ook geeft staal een rustig beeld voor de weggebruiker. Dan is de keuze voor staal eenvoudig.” ❚

| 33

Tekst: Ing. Anne Blom en Ir. Arjen Steenbrink Beeldmateriaal: Ton Borsboom fotografie

Nieuwbouw Weesperbrug over Amsterdam-Rijnkanaal

Het Amsterdam-Rijnkanaal is een belangrijke verbinding tussen de haven van Amsterdam en het Ruhrgebied in Duitsland. Dit maakt het kanaal tot een van de drukst bevaren kanalen in de wereld. Rijkswaterstaat heeft als beheerder van het kanaal en de bruggen een project in de markt gezet onder de naam Kunstwerken Amsterdam-Rijnkanaal Groot Onderhoud, kortweg KARGO. Dit project omvat de renovatie en levensduurverlengende werkzaamheden aan acht bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal, het Lekkanaal en het Buiten-IJ. Een van deze bruggen is de Weesperbrug. De winnende aannemerscombinatie KWS-Mercon v.o.f, heeft ervoor gekozen de brug te vervangen door een nieuwe, in plaats van het uitvoeren van een risicovolle en ingrijpende renovatie van de brug inclusief de benodigde versterkingen en het beperken/minimaliseren van de hinder voor de omgeving. De aannemerscombinatie heeft advies- en ingenieursbureau Movares en architectenbureau Studio SK (onderdeel van Movares) de opdracht gegeven om het ontwerp van deze brug en drie andere bruggen te verzorgen. Vanuit de door Rijkswaterstaat opgestelde ruimtelijk ambitie volgt dat de Weesperbrug een boogbrug zou blijven. Er zijn echter wel kenmerkende verschillen. Zo is de nieuwe Weesperbrug volledig gelast. Dit in tegenstelling tot de oude brug die volledig door klinknagels aan elkaar is verbonden. Daarnaast is ervoor geko-

34 |

zen de hoofdliggers volledig onder het stalen brugdek te plaatsen, waardoor de brug een modern en open karakter krijgt. Met de eisen die waren gesteld vanuit de opdrachtgever Rijkswaterstaat en de architect is begonnen met het constructief ontwerp.

Constructief ontwerp De nieuwe brug is gebouwd met een levensduur van tachtig jaar. Bij het constructief ontwerp zijn alle dimensies van de staalbrug bepaald die de diverse belastingen kunnen dragen. Bijzonder aspect hierbij is het ontwerpen van de afmetingen van de boog in verhouding tot de hoofdligger. De hoogte van de boogconstructie is echter wel beperkt door de eisen uit het bestemmingsplan. Het brugdek is een orthotroop stalen rijdek. Dit is een stalen dekplaat met in langsrichting van de brug verstijvers in de vorm van troggen. Een belangrijk aspect binnen het ontwerp van stalen bruggen is het voorkomen van vermoeiingsproblemen als gevolg van het vrachtverkeer. Nadat in de DO-fase het

STAAL SPECIAL

De hoofdoverspanning weegt ruim 1.000 ton.

hoofdontwerp is vastgesteld, worden in de UO-fase de details van de diverse onderdelen ontworpen. In deze fasen worden de specifieke verbindingsdetails nader uitgewerkt en zijn alle laszwaartes bepaald.

Montage De fabricage en installatie van de brug is een apart proces. Movares heeft ook voor deze fase de engineering van de bouwfase verzorgd in samenwerking met het engineeringsteam van Mercon, om alle bijzondere belastingssituaties in deze fase te bekijken. Het brugdek wordt eerst in secties gebouwd. Iedere sectie is een stukje brug, bijvoorbeeld een stuk dek met troggen, dwarsdragers en hoofdliggers. Een deksectie heeft een lengte van ongeveer 14 meter. Op deze manier konden de secties makkelijk vervoerd worden en geconserveerd worden in de straalloods op de werf van Mercon. Vervolgens zijn deze secties in elkaar gezet, waarbij rekening is gehouden met de bouwzeeg van de brug.

Transport Een belangrijk onderdeel in het bouwproces vormt het transport en de plaatsing van de brug. Voor het vervoer is het nodig om een deel van de boog te los te maken van het dek en apart te vervoeren, zodat de brug onder andere bruggen door kan naar een bouwterrein vlakbij de Weesperbrug waar boog en dek weer worden samengebouwd. Deze voorbouwlocatie bevindt zich in een zijtak van het Amsterdam-Rijnkanaal. Zonder stremming voor het scheepvaartverkeer is op deze locatie de boog weer op het brugdek gezet. Daarvoor is de boog met twee kranen opgetild. Vervolgens is het brugdek onder de boog gevaren, waarna de boog op de brug is neergelaten. Hierbij geldt dat de

verbinding tussen beide delen in een stabiele situatie moet worden vastgezet door middel van lassen. Dit is door een hulpconstructie mogelijk gemaakt. Na het verbinden en vastzetten van de boog zijn de hangers tussen boog en dek met elkaar verbonden.

Invaren Nadat de brug is samengebouwd tot één geheel wordt deze ingevaren naar zijn uiteindelijke positie. Het invaren van de nieuwe brug en het uitvaren van de oude brug vindt plaats in één weekend (met een tweede afmontageweekend waarbij de brug wel in gebruik is) zodat de hinder voor het wegen scheepvaartverkeer tot een minimum beperkt blijft. Voor de scheepvaart is het kanaal in totaal slechts 8 uur gestremd. Bij het invaren rust de hele brug op vier steunpunten in de hoofdoverspanning. Gezien de beperkte ruimte bevinden deze steunpunten zich slecht 56 meter uit elkaar en dus ruim binnen de boog. Hierdoor wordt de brug op een totaal andere manier belast dan waarvoor deze is ontworpen. Om deze drukkracht onder de brug over te kunnen dragen aan de boog zijn hier transportkolommen geplaatst. Deze kolommen stabiliseren de brugconstructie en zorgen ervoor dat de krachten uit deze bijzondere belastingssituatie goed wordt ingeleid in de boog. Na het invaren worden de laatste zaken op de brug aangebracht, zoals de geleiderails, voegovergangen en de verlichting. Tot slot kan de brug worden geopend voor het verkeer. Vervolgens wordt in het tweede weekend de brug voorzien van zijn definitieve asfaltlaag. De fabricage van deze brug is begonnen in november 2012, de montage van de brug op de voorbouwlocatie heeft plaatsgevonden in september 2013. Het invaren van de brug vond plaats in het eerste weekend van oktober. ❚

| 35

JA! VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

WWW.GWW-BOUW.NL

Ik neem voor € 299,- (excl. 6% b.t.w.) een tweejarig abonnement op vaktijdschrift Grond/Weg/Waterbouw of één van de overige vaktijdschriften van Louwers Uitgevers BV en ontvang nog voor de feestdagen de SAMSUNG Galaxy Tab 2 WiFi 8 GB. Hoe gaat het in z’n werk: U maakt € 316,95 over op ING: 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie B.V. Weert, o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw/Samsung. U ontvangt de tablet binnen 5-10 werkdagen na betaling. De actie duurt zolang de voorraad strekt. Louwers Uitgeversorganisatie B.V. is gerechtigd zonder voorafgaande aankondiging de actie vroegtijdig te beëindigen en/of deze actievoorwaarden te wijzigen, zonder in verband daarmee gehouden te zijn tot vergoeding van schade en/of kosten.

Schatbeurderlaan 6, 6002 ED Weert | Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 | F +31 (0)495 521335 | E info@louwersuitgevers.nl | W www.louwersuitgevers.nl

STAAL SPECIAL Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: ALE Heavylift

Vervangen Weesperbrug:

indrukwekkende operatie

In het weekend van 5 en 6 oktober is de Weesperbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal vervangen door een compleet nieuwe boogbrug. De nieuwe boogbrug is door Mercon Steel Structures in Gorinchem gefabriceerd en door ALE Heavylift getransporteerd en op zijn plaats gelegd. Een indrukwekkende operatie, gezien de afmetingen en het gewicht van de oude en nieuwe boogbrug. Het vervangen van de Weesperbrug maakt onderdeel uit van KARGO, een project van Rijkswaterstaat voor de renovatie en vernieuwing van acht stalen boogbruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal, het Lekkanaal en het Boven-IJ. KARGO staat voor Kunstwerken Amsterdam-Rijnkanaal Groot Onderhoud. De stalen boogbruggen in kwestie zijn in de periode van 1934 tot 1976 gebouwd. Het doel van KARGO is de technische staat van deze bruggen op de huidige en toekomstige eisen af te stemmen, alsmede de levensduur te verlengen. Tegelijkertijd worden de bruggen ongeveer 25 tot 50 centimeter opgevijzeld om ook de vierlaagse containervaart mogelijk te maken.

SPMT De nieuwe stalen boogbrug is bij Mercon volledig samengesteld. Aan ALE Heavylift de taak om de brug op de plaats van bestemming te krijgen. “Met behulp van een serie SPMT’s (Self Propelled Modular Transporter) is de hoofdoverspanning

van de boogbrug met een gewicht van 770 ton opgetild van zijn steunpunten en richting het aangemeerde ponton gemanoeuvreerd,” vertelt Roel Aarts van ALE Heavylift. “Aangezien een ponton nooit op dezelfde hoogte gehouden kan worden als de kade zijn er stalen kleppen (balken) met een overspanning van 12 meter toegepast vanaf de kade naar het ponton om het hoogteverschil op te vangen. In een voorstadium is bekeken wanneer deze exercitie het beste uitgevoerd kon worden. We hadden namelijk te maken met variërende waterhoogte van de rivier. De meest optimale periode om de zogeheten load-out (overrijden van kade op ponton) uit te voeren was bij opkomend tij, zodat er minder water verpompt hoeft te worden. Tijdens het oprijden zakt het ponton en wordt er water geloosd (ballasten) om de zakking te compenseren en evenwicht te behouden. Doordat alles vooraf in detail wordt uitgewerkt en wordt besproken met ervaren en op elkaar ingespeeld personeel was het mogelijk de hele exercitie van de load-out van de 96 meter lange boogbrug uit te voeren in een tijdsduur van 3 uur.” ›

| 37

STAAL SPECIAL Beperkte stremming

Aanbruggen Nadat de hoofdoverspanning op het 66 meter lange en 15,5 meter brede ponton was geplaatst, heeft ALE Heavylift met behulp van een 700 en 500 tons kraan de aanbruggen (elk 115 ton wegend) aan weerszijden van de boogbrug gekoppeld. Aarts: “De aanbruggen zijn met behulp van een penverbinding gekoppeld. Vervolgens konden de kranen worden losgehaald en had Mercon voldoende ruimte en tijd om de delen aan elkaar te lassen. Onder de aanbruggen is aan weerszijden een kleiner ponton geplaatst van 55 bij 11,4 meter. De drie gekoppelde pontons met een totale lengte van 172 meter boden voldoende ondersteuning om de boog kort voor aanvang transport te kunnen verwijderen van het 145 meter lange brugdek. Het transport liet slechts een beperkte hoogte van 8,80 meter toe. Op 5 september is het totale konvooi met een lengte van meer dan 172 meter getransporteerd naar de eindbestemming in Nigtevecht. Hier is de boog, die afzonderlijk via een binnenvaartschip werd aangevoerd, weer op de hoofdoverspanning geplaatst en is de brug (1.000 ton wegend) enkele dagen voor de ‘grote dag’ opgevijzeld naar de eindhoogte.” Het vijzelen van de brug is uitgevoerd middels vier hydraulisch gestuurde cilinders die geschikt zijn om zware lasten (650 ton per stuk) omhoog te drukken. De brug diende vanaf circa 2,5 meter in stappen van 50 centimeter naar een eindhoogte van 9 meter te worden opgevijzeld.

Rijkswaterstaat stond slechts een beperkte stremming toe van 8 uur voor het uitnemen van de oude brug en het invaren van de nieuwe brug. “Aanvankelijk was het idee om de exercitie in een ‘doordraaiactie’ uit te voeren. In de doordraaiactie zou gelijktijdig de oude brug worden uitgenomen en de nieuwe brug worden geïnstalleerd, maar vanwege beperking in beschikbare werkterreinen is gekozen voor een centraal werkterrein tussen de Weesper- en de Loenerslootsebrug, die dus ook voor beide bruggen gebruikt kan worden,” licht Aarts toe. “Dat betekende uiteindelijk dat we maar een zeer beperkte tijd hadden van vier uur voor het uitnemen van de oude brug en nog eens vier uur van het invaren van de nieuwe brug . Daarnaast had Rijkswaterstaat ook nog de eis dat de scheepvaart na het uitnemen van de oude brug twee uur doorgang kon vinden, alvorens de nieuwe brug werd geplaatst. De operatie valt of staat met het bekijken van details, een uitstekende voorbereiding, een perfecte communicatie en een op elkaar ingespeeld team. De oude brug is eveneens met behulp van een iets groter ponton (66 bij 19 meter) -vanwege het hogere gewicht van de brug (1.540 ton)- uitgenomen. De ruimte voor het verwijderen en installeren van de bruggen was beperkt, de bruggen met een lengte van circa 145 meter paste net tussen de landhoofden, hierin was de speling +/- 5 centimeter.” Aarts: “Dankzij een uitgekiende voorbereiding zijn we zelfs anderhalf uur ingelopen op de planning en is deze hele klus in het weekend van 5 en 6 oktober in slechts 6,5 uur geklaard. Dit getuigt van een stukje vakmanschap en samenwerking, al zeg ik het zelf. De oude brug is vervolgens door middel van vijzelen op een zo laag mogelijke werkhoogte langs de kade gepositioneerd, zodat de sloper de boog van het brugdek kon scheiden. Aansluitend kon de sloop van het brugdek beginnen, circa 98% van de oude brug zal worden gerecycled.” ALE Heavylift is een wereldwijd opererende speler op het gebied van zware transporten. Voor het KARGO-project verzorgt de onderneming de transporten van alle nieuwe bruggen. Van de acht KARGO-bruggen worden er vier (vooralsnog) vervangen. Inmiddels is de Schellingwouderbrug en Weesperbrug gereed. Nog twee bruggen te gaan tot aan het einde van het project in 2015. De voorbereidingen en engineering voor uitvoering rond de Loenerslootsebrug zijn reeds in volle gang om ook deze in de zomer van 2014 te kunnen uitwisselen. ❚

| 39

perfect in elke bocht www.gww-bouw.nl Het meest complete overzicht voor professionals in de civiele techniek en infrastructuur

Van Rijsoort Buigwerk heeft het vakmanschap in huis en de modernste machines ter beschikking om u als klant een zeer breed spectrum aan buigmogelijkheden te bieden. • • • • •

Nieuwe multi-radius doornbuigmachine Plaatwalsen tot 26 mm dik Doornbuigen tot Ø 114, 3 mm Buiswalsen tot Ø 355,6 mm Profielwalsen van o.a. hoek, balk, plat, T-staal en massief • Specialist in 3D-buigwerk en complexe vormen

• (Gecertificeerd) laswerk MIG-TIG • Richten van kromgetrokken of getordeerd materiaal

Wij leveren het totale pakket! Uw producten worden, indien gewenst, op maat gezaagd en voorzien van gaten, laskanten en/of uitsparingen. Ook voor licht constructiewerk en serieproductie u bij ons op het Staat u nog nietbent op www.gww-bouw.nl? juiste adres.

Neem dan contact op met:

Meer weten? Surf naar: www.rijsoort.nl

of bel 0186 - 57 28 22 Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl

T +31 (0)495 450095 Altijd het beste buigwerk! Parallelweg 28 - 3286 LR Klaaswaal - www.rijsoort.nl - info@rijsoort.nl - Tel.:+31 (0)186 572 822 - fax: +31 (0)186 - 572 301 197x130.indd 1

25-09-13 09:53

UW ADRES VOOR

GRONDVERZET- & INDUSTRIEBANDEN Of het nu gaat om een shovel of mobiele graafmachine, uw materieel moet rijden. Stilstand door lekke banden kost u immers geld en dit wilt u voorkomen. Dat kan. Wij, Bandenservice Zuid-West, zijn al meer dan 25 jaar een betrouwbare partner voor veel grondverzet- en industriebedrijven in Zuid-West Nederland. Wij hebben ervaren medewerkers voor advies, een grote voorraad banden en leveren de service die u vraagt: bandenmontage in onze werkplaatsen en pechservice op locatie met servicetrucks. Service. Daar draait het om.

Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! n

Grote voorraad – zie ook www.trekkerbandenmarkt.nl

Michelin Exelagri partner

Dealer van o.a. Molcon, Goodyear, Vredestein, BKT, Nokian, Mitas, Trelleborg, Alliance, OBO

24/7 Service op locatie met 4 servicewagens

Ervaren medewerkers voor persoonlijk advies en bezoek

Bel of mail Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl T +31 (0)495 450095

WIE DOET WAT ? SERVICE. DAAR DRAAIT HET OM.

Vestiging Klaaswaal: Bandenservice Zuid-West Industrieweg 20 3286 BW Klaaswaal T (0186) 573 300

Vestiging Noordwijkerhout: Bandenservice Zuid-West Walserij 8a 2211 SJ Noordwijkerhout T (0252) 372 377

Voor persoonlijk advies Bas van der Linden (06) 57 56 95 16 of Jaap Vollaard (06) 49 90 17 75

info@bandenservicezuidwest.nl • www.bandenservicezuidwest.nl

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Grond/Weg/Waterbouw Bel of mail ons! T +31 (0)495 450095 Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl

STAAL

'De acht PV-bomen genereren samen een opbrengst van zo’n 3.700 kWh aan elektriciteit per jaar'

SPECIAL

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: wUrck Architectuur

PV-bomen langs N329 Langs de N329, de Weg van de Toekomst in Oss, zijn een achttal PV-bomen verrezen. De bomen bestaan uit een stam van 36 stalen buizen die zich willekeurig vertakken naar boven en houvast bieden aan twaalf fotovoltaïsche panelen. De acht PV-bomen genereren samen een opbrengst van zo’n 3.700 kWh aan elektriciteit per jaar. Van Rijsoort Buigwerk heeft in opdracht van BRS Building Systems het buigwerk van de acht stalen PV-bomen vervaardigd in de werkplaats. “Samen met onze opdrachtgever hebben we de engineering gedaan van in totaal 864 verschillende bochten,” vertelt Eric Koenhein van Van Rijsoort Buigwerk. “De boom wordt gevormd door een 36-tal stalen buizen S235 rond 101 millimeter met een wanddikte van 8 millimeter. De takken lopen in de stam parallel naar boven, splitsen zich vervolgens in vieren om in drie enkele buizen te eindigen in een ronde ring, een rond gewalste kokerprofiel van 80 bij 40 millimeter. Hierop zijn de ronde PV-panelen bevestigd met een diameter van 2.200 millimeter. Alle bomen hebben dezelfde structuur, alle takken zijn per boom uniek en bestaan uit ieder drie bochten (drie onderdelen) in verschillende radiussen. De lengte van de takken varieert van 8 tot 15 meter.”

Van Rijsoort Buigwerk heeft de laatste van de reeks van acht PV-bomen eind vorig jaar uitgeleverd. Inmiddels staan de zonnebomen er prachtig bij langs de N329. Koenhein tot slot: “Het koud buigen van constructies in staal, aluminium en rvs is ons dagelijkse werk. In principe kunnen we alles buigen, mits het materiaal voldoende rek bezit.” ❚

Koud buigen Volgens Koenhein zat de uitdaging hem vooral in de nauwkeurigheid. “De tolerantie op het buigwerk was minimaal, de takken beginnen en eindigen immers in een vast punt. Voor elke bocht hebben we een 1 op 1 tekening gemaakt. In de productie zijn de stalen buizen allemaal op maat gebogen volgens de techniek van koud buigen. Groot voordel van koud buigen ten opzichte van warm buigen is dat de materiaaleigenschappen niet worden aangetast. De takken zijn vervolgens als een bouwpakket aangeleverd, met behulp van een passtuk in elkaar geschoven, gelast en als één geheel verzinkt.”

| 41

Materieel in Beeld

Intelligent Machine Control Komatsu staat erom bekend innovaties op de markt te introduceren die in positieve zin bijdragen aan Total Cost of Ownership van grondverzetmachines. Zo ook intelligent Machine Control, de Komatsu-innovatie van het jaar 2013. De kracht van dit systeem zit in de volledige integratie van intelligente besturing in de machine.

42 |

Materieel in Beeld

Real-time informatie De D61EXi/PXi-23 beschikt over de integratie van KOMTRAX™ en Topcon's Sitelink-systeem. Sitebeheerders kunnen de voortgang van het project real-time vaststellen via internet, waardoor bezoek aan het werkgebied niet meer nodig is. Via Topcon’s Sitelink 3D wordt de voortgang van het project draadloos verstuurd. De uitvoerder kan op kantoor nieuwe of aangepaste projectinformatie draadloos terugsturen naar de bulldozer. Met het KOMTRAX™ machine monitoring systeem van Komatsu kan de machine altijd worden gevolgd. Waardevolle machinegegevens, die via de beveiligde website voor de eigenaar overal ter wereld ingezien kunnen worden, kunnen gebruikt worden om serviceplanning en machineprestaties te optimaliseren. Met de KOMTRAX™ technologie kan de vloot eenvoudig getraceerd worden en de kans op diefstal wordt gereduceerd.

Toekomst De D61EXi/PXi-23 bulldozer is de eerste Komatsu-machine die reeds op de markt is met dit nieuwe revolutionaire systeem. Bovenop de tijdwinst

De vaste positie van de GNSS-antenne zorgt ervoor dat de hoogte van het maaiveld altijd onmiddellijk beschikbaar is in de computer van de

'Met de KOMTRAX™ technologie kan de vloot eenvoudig getraceerd worden en de kans op diefstal wordt gereduceerd' die gerealiseerd kan worden met standaard 3D GPS-systemen kan er dankzij Komatsu intelligent Machine Control nog eens tot 13 procent efficiënter gewerkt worden met deze bulldozer. De automatische besturing kan niet alleen het precisiewerk voor haar rekening nemen, maar kan direct bij het ruwe werk ingezet worden.

GNSS-antenne Voorheen werden alle GPS-componenten op locatie op de machine gemonteerd. Op de D61EXi/ PXi-23 bulldozer zijn alle GPS-componenten in de fabriek geïnstalleerd als standaarduitrusting. De GNSS-antenne is af-fabriek geplaatst op het dak waar hij beter beschermd is dan op het blad. Ook zijn hierdoor tussen de machine en het blad geen bekabeling meer nodig. Ten opzichte van het opbouwen van een GPS-systeem op de machine voor aanvang van het werk bespaart dit aanzienlijk tijd en worden veiligheidsrisico’s voorkomen.

machine. Samen met alle sensoren in de machine zorgt het systeem ervoor dat het werk sneller kan worden uitgevoerd. Conventionele GPS-machinebesturing is niet in staat om verhoogde druk op het blad van een bulldozer automatisch te voorkomen. Om doorslippen te voorkomen moet de machinist de maximale belasting continu zelf inschatten. Met de D61EXi/PXi-23 wordt dit werk gedaan in auto bladcontrole. Voordat overbelading optreedt zal het nieuwe Komatsu-systeem ervoor zorgen dat het blad automatisch lift en het maximum aan materiaal blijven duwen. Doorslippen wordt voorkomen en momentum in de voorwaartse beweging wordt gehandhaafd. Komatsu intelligent Machine Control maximaliseert daardoor de productiviteit, minimaliseert brandstofverbruik, minimaliseert schade aan het grondoppervlak en minimaliseert slijtage aan de machine wat ook lagere onderhoudskosten tot gevolg heeft.

Komatsu’s intelligent Machine Control zal in de toekomst verder worden uitgerold over andere machines van Komatsu. Dit zal zich niet beperken tot alleen de bulldozers. In april 2013 toonde Komatsu op de BAUMA al een prototype van de PC210LCi-10 rupsgraafmachine uitgerust met het systeem. Hier biedt het systeem niet alleen tijdsbesparing in het snel en efficiënt afwerken van taluds, maar zorgt het er ook voor dat er geen ‘overcutting’ plaats kan vinden. In de wetenschap dat er bijvoorbeeld een rioleringsbuis in de grond zit, zal een machinist voorzichtiger en langzamer gaan werken. Met intelligent Machine Control kan de af te graven diepte vooraf ingesteld worden en zal het systeem er automatisch voor zorgen dat er op die positie niet dieper gegraven kan worden. BIA, Komatsu-importeur in de Benelux, heeft hoge verwachtingen van Komatsu’s intelligent Machine Control. Er is al veel interesse getoond in de D61EXi/PXi-23 bulldozer tijdens de vakbeurzen BAUMA 2013 en Matexpo 2013. BIA verkocht in juli 2013 de eerste D61EXi/PXi23 bulldozer wereldwijd aan Groep Verhelst in Oudenburg (B). Johan Verhelst, gedelegeerd bestuurder van de Groep Verhelst, is altijd erg geïnteresseerd in nieuwe technologieën. Johan Verhelst: “Onze opdracht in de bouwsector is een pioniersrol te vervullen en duurzaam te ondernemen.” ❚

| 43

terneuzen | Sluiskiltunnel

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Sky Pictures, Marc Neelemans

Indrukwekkend veiligheidsniveau Sluiskiltunnel De werkzaamheden omtrent de bouw van de Sluiskiltunnel zijn in volle gang. Behalve het boren van de tunnel wordt ook het aansluitend wegennet aangepast en verrijzen er nieuwe kunstwerken. BV KKS, de projectorganisatie die de Sluiskiltunnel realiseert, hanteert voor de werkzaamheden een indrukwekkend hoog veiligheidsniveau. “Het ultieme doel is om alle medewerkers aan het einde van het project gezond huiswaarts te laten keren,” zegt projectdirecteur Ton Vrijdag. Vrijdag vervolgt: “Om dat doel te bereiken is er draagvlak nodig bij zowel de opdrachtgever als de bouwcombinatie BAM-TBI. Gezamenlijk zijn in totaal 29 extra maatregelen getroffen om de bouwveiligheid naar het hoogste plan te trekken. Alle zaken die leiden of kunnen leiden tot een onveilige situatie worden aangepakt. Kleine ongevallen worden direct gerapporteerd en waar nodig worden maatregelen getroffen. De medewerkers op de bouw hebben een voorlichting ondergaan, er worden kick-off meetings gehouden bij de start van een nieuw ‘hoofdstuk’ en er vinden toolbox meetings plaats. Ons streven is maximaal vijf ongevallen per één miljoen manuren (IF). Dat streven is tot op heden gehaald. Er heeft zich één klein ongeluk voorgedaan op een totaal van 850.000 manuren, nu staat de IF op 1,2.”

44 |

VTTI De aannemer ligt volgens constructiemanager Ron Hiel keurig op schema. “Tunnelboormachine Boorbara is op 17 januari 2013 traditioneel gedoopt om vervolgens een week voor de planning

en leidingen ten behoeve van de verkeer- en tunneltechnische installaties (VTTI). Voor de demontage van de tunnelboormachine en transport naar de oostzijde stond 12 weken gepland, maar die klus heeft de aannemer in elf weken geklaard.

"Als alles volgens plan verloopt, hebben we ruim 2 kilometer aan tunnelbuis in 200 dagen geboord” op 15 mei dit jaar 1.145 meter verderop aan de westzijde weer boven te komen. Na het boren van de eerste tunnelbuis zijn de afbouwwerkzaamheden gestart, zoals het aanbrengen van het kabelkanaal inclusief mantelbuizen voor de kabels

Zodoende kon op 8 augustus, een week eerder dan gepland, gestart worden met het boren van de tweede tunnelbuis. Het boren verloopt tot op heden voortreffelijk en we hopen dan ook op tijd aan te komen. Als alles volgens plan verloopt,

terneuzen | Sluiskiltunnel

Projectinfo De Sluiskiltunnel

hebben we ruim 2 kilometer aan tunnelbuis in 200 dagen geboord.”

Nieuwe kunstwerken Ook het aansluitend wegennet krijgt al aardig vorm. Hiel: “Kunstwerk Hoek, ten westen van Terneuzen, is ruim 7 maanden eerder in gebruik genomen dan gepland. De ongelijkvloerse kruising is eind mei dit jaar in gebruik genomen. Aan de oostzijde van de Sluiskiltunnel komt een kopie van kunstwerk Hoek, waarmee begin november zal worden gestart. Dit kunstwerk zal rond de bouwvak 2014 worden opgeleverd. De vier dwarsverbindingen tussen de noord- en zuidbuis zouden volgens planning in mei 2014 gereedkomen. Ook deze werkzaamheden verlopen voortvarend. Rond de bouwvak van 2014 wordt het asfalt gedraaid voor de toe- en afritten vanaf de tunnel tot de nieuwe kunstwerken. Eind 2014 zijn de tunnel en de omliggende kunstwerken mechanisch en technisch gereed. Dan volgt een uitgebreid inbedrijfstelling- en testtraject, dat we overigens nu al aan het voorbereiden zijn.”

Drie bedienlocaties Uniek voor Nederlandse begrippen is dat de Sluiskiltunnel vanaf drie locaties bediend kan worden. Er verrijst een bedieningsgebouw aan de westzijde bij de ingang van de tunnel. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van de twee bedienlocaties van de Westerscheldetunnel, de toekomstige beheerder van de Sluiskiltunnel, één op het tolplein en één aan de zuidzijde van de tunnel. “Vanaf oktober 2014 zullen de operators en de incidentenmanagers van de Westerscheldetunnel worden opgeleid om in juni 2015 de Sluiskiltunnel compleet te kunnen overnemen. Zoals gezegd verlopen de werkzaamheden voortvarend. We gaan er vanuit dat we conform planning kunnen opleveren en met alle betrokken partijen kunnen terugkijken op een voortreffelijk en bovenal ook veilig verlopen project. Er is ontzettend veel aandacht voor het motiveren van mensen ten aanzien van veilig werken, en de opdrachtgever laat ook zien dat bouwveiligheid hem wat waard is. De beloning voor de aannemer op veilig gedrag kan oplopen tot een miljoen euro,” zegt Vrijdag tot besluit. ❚

De huidige draaibrug bij Sluiskil is een belangrijke verbinding over het Kanaal Gent -Terneuzen voor het wegen treinverkeer. Deze brug over het kanaal staat gemiddeld 23 keer per dag open en is een knelpunt voor de wegen de vaarwegverkeer. Daarom komt er een tunnel die het Kanaal Gent -Terneuzen kruist, de Sluiskiltunnel. De huidige brug over het Kanaal Gent -Terneuzen blijft in gebruik voor langzaam verkeer zoals (brom)fietsers en landbouwvoertuigen, treinverkeer en bestemmingsverkeer. De Sluiskiltunnel krijgt twee geboorde buizen van elk 1.145 meter lengte, die op het diepste punt 34 meter beneden NAP komen te liggen. De diameter van de buizen bedraagt aan de buitenzijde circa 11 meter. De nieuwe verbinding is in totaal 6 kilometer lang met twee grote nieuwe aansluitingen. De BV Kanaalkruising Sluiskil is verantwoordelijk voor de planning, het budget en is opdrachtgever voor de bouwcombinatie BAM-TBI. Combinatie BAM-TBI wordt gevormd door vier werkmaatschappijen die deel uitmaken van de twee Nederlandse aannemers, Koninklijke BAM Groep nv te Bunnik en TBI Holdings BV te Rotterdam. Volgens de planning van de aannemer zal het gehele project in de zomer van 2015 worden opgeleverd.

Bouwinfo Opdrachtgever

Provincie Zeeland Ontwerp

Combinatie BAM-TBI Uitvoering

Combinatie BAM-TBI Aanneemsom

210 miljoen euro Bouwperiode

juni 2011 tot juli 2015

| 45

www.gww-bo TIS

2e-lijnstoetsen (gedurende het bouwproces)

Onafhankelijkheid, ook geborgd door erkenningsregeling;

Houdt organisatie scherp door interne toetsen;

Het meest Creëert grotere bewustwording op professiona kwaliteitsgebied; en infrastru Heeft preventieve uitwerking op naleving van

Deskundigheid door veel ervaring bij verschillende projecten; Toetsen op ontwerp en uitvoering levert beeld van alle projectfasen;

het kwaliteitssysteem;

Risicogestuurd toetsen houdt kosten in overstemming met belang;

Verkleint kans op faalkosten; Informeert management en mogelijk opdrachtgever over kwaliteitsniveau projectorganisatie.

Zowel opdrachtgever als opdrachtnemer worden geïnformeerd.

Kamerikstraat 30 | 5045 TW Tilburg

Schoonhovenseveer 31-33 | 2964 GB Groot-Ammers

T F

013 572 1268 013 572 1269

E I

info@bouwtoets.com www.bouwtoets.com

0184 60 17 66 0184 60 12 11

E I

mail@nebest.nl www.nebest.nl

Advertentie Nebest-bouwtoets_197x130mm_DEF.indd 1

09-11-12 14:36

Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl T +31 (0)495 450095

WIE DOET WAT ?

H in G

Be T

r.v

terneuzen | Sluiskiltunnel

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Sluiskilltunnel

Boorbara op stoom De Sluiskiltunnel krijgt al aardig vorm. De eerste tunnelbuis is reeds een feit en tunnelboormachine Boorbara rondt eind dit jaar ook de tweede tunnelbuis af. Het complete boortoezicht binnen BV KKS, de projectorganisatie die de Sluiskiltunnel realiseert, alsmede de manager techniek en een documentbeheerder wordt door Nebest verzorgd. Tunnelboormachine Boorbara is in totaal liefst 80 meter lang en bestaat uit een boorkop met een lengte van 10 meter en twee volgwagens. De doorsnede van de boorkop is 11,34 meter. “Met behulp van een vijftiental afzetcilinders duwt Boorbara zich een weg naar voren tegen de laatst gebouwde tunnelring,” zo legt Carry van der Vet, Assistent Projectleider Tunnel bij BV KKS namens Nebest, uit. “De machine graaft zich eerst 2 meter naar voren en bouwt dan zelf de tunnelring, die uit zeven segmenten bestaat en een taps toelopend sluitstuk. Boorbara is 24 uur per dag, 7 dagen per week in bedrijf. Het geboorde deel van de tunnel is 1.145 meter lang.”

Dwarsverbindingen De eerste tunnelbuis is met een gemiddelde snelheid van 10 meter per etmaal geboord, bij de tweede tunnelbuis wordt nu een snelheid van 11 meter per etmaal gehaald. Volgens Van der Vet te verklaren vanwege het feit dat de teams nu volledig op elkaar zijn ingespeeld.” Er is te allen tijde een toezichthouder van Nebest namens de opdrachtgever op de boormachine aanwezig. De bezetting bestaat uit een viertal vaste en een zestal reserve toezichthouders die elkaar afwisselen. Zij bewaken de techniek, kwaliteit en veiligheid. De brandwerende voorzieningen zijn verwerkt in de segmenten. In het betonmengsel is namelijk een polypropeen-vezel opgenomen.

Boorbara is 24 uur per dag, 7 dagen per week in bedrijf.

Parallel aan het boren van de tunnelbuis geeft Nebest invulling aan het toezicht bij het maken van zes dwarsverbindingen tussen beide tunnelbuizen. Van der Vet: “Inmiddels is de start van de eerste dwarsverbinding een feit. We hebben daartoe zo’n twintig stuks vrieslansen in de grond geboord om de grond/water te kunnen bevriezen en zo de zijkant van de tunnelbuis te kunnen openen om de dwarsverbinding te maken. De bevroren grond wordt ontgraven om vervolgens een schil van spuitbeton te creëren, die wordt voorzien van een afdichtingfolie met daarover heen constructiebeton. Aansluitend brengen we de overgangsconstructie aan met vluchtdeuren en is de dwarsverbinding gereed. In het geboorde deel bevinden zich vier dwarsverbindingen en in de toeritten elk één. Door de dwarsverbinding kunnen automobilisten bij een calamiteit naar de andere ‘veilige’ buis vluchten.” Nebest speelt binnen de BV KKS een belangrijke rol in het realiseren van de wegen, rotondes en kunstwerken voor de toe- en afritten van de Sluiskiltunnel. Ook het installeren van de tunneltechnische installaties valt binnen de scoop. Volgens planning wordt de Sluiskiltunnel op 30 juni 2015 opgeleverd. ❚

| 47

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: Van Wylick Wegdekreflectoren

Uitbreiding van aanb d van wegdekreflect ren

48 |

Wegdekreflectoren leveren een belangrijke bijdrage aan de verkeersveiligheid op de weg. Dat geldt voor allerlei weersomstandigheden, voor elk moment van de dag of nacht en zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Van Wylick Wegdekreflectoren uit Sint-Michielsgestel heeft mede daarom het aanbod uitgebreid met waarschuwingsnoppen. Bij regen zijn reflectoren beter zichtbaar dan de traditionele markering op de weg, zegt Chris van Wylick, directeur van Van Wylick Wegdekreflectoren. “Ook als er een waterfilm over het wegdek ligt. Grote voordelen zijn daarnaast dat ze altijd werken en erg milieuvriendelijk zijn. Ze verbruiken namelijk geen energie en veroorzaken geen lichtvervuiling. Ze weerkaatsen het licht als het nodig is en houden de omgeving voor de rest lekker donker. Bovendien zijn wegdekreflectoren voordelig in aanleg en gebruik. Ze zijn eenvoudig te bevestigen in uiteenlopende materialen zoals betonelementen (tegels, klinkers, trottoirbanden) en asfalt.”

Kattenogen Van Wylick: “Veel mensen zullen de reflectoren kennen onder de naam kattenogen. Deze gele, ronde, platte kunststof schijven worden nog steeds bij tijdelijke verkeersmaatregelen gebruikt, maar het aanbod is inmiddels danig uitgebreid. Als ze van goede kwaliteit zijn en correct gemonteerd worden, kunnen ze een belangrijke en duurzame bijdrage leveren aan de verkeersveiligheid. Helaas zijn er ook minder betrouwbare reflectoren op de markt waarmee eerder het tegengestelde effect bereikt wordt.”

Glasbolreflectoren Van Wylick Wegdekreflectoren introduceerde in 1993 de LUX-glasbolreflector. “De glasbolreflectoren zijn erg goed aangeslagen bij de Nederlandse

wegbeheerders en -weggebruikers,” aldus Van Wylick. “Na bijna twintig jaar hebben de massief glazen reflectoren hun kwaliteit in de praktijk bewezen. Ze overleven het asfalt, zo is reeds in de praktijk gebleken. Het leveren en monteren van de LUX0glasbolreflectoren is nog steeds de core business van ons bedrijf. We kunnen deze in diverse toepassingen leveren. Behalve het verkeerstechnische aspect is voor architecten het decoratieve aspect belangrijk. Daar komen we aan tegemoet.”

Markeernagels Behalve de glasbolreflectoren zijn daar de laatste jaren markeernagels (Type Tack), en traditionele wegdekreflectoren in zowel kunststof als staal bijgekomen. Van Wylick: “Markeringsnagels behoren eigenlijk niet tot de wegdekreflectoren, aangezien ze in sommige situaties dezelfde functie hebben, nemen we ze toch mee in ons programma. We hebben een breed assortiment aan kunststof, aluminium, massief glazen reflectoren en markeringsnagels. Vanzelfsprekend voldoen de meest genoemde reflectoren aan de NEN 1463.”

Waarschuwingsnoppen De waarschuwingsnoppen (Type Tack) zijn de nieuwste in het assortiment. De Type Tack Waarschuwingsnoppen, veelal gebruikt voor blindegeleidingsroutes, zijn RVS-bolvormige noppen met antislipstructuur of kunststof noppen die door een gepatenteerd lijmsysteem bevestigd worden. Deze waarschuwingsnoppen zijn geschikt voor toepas-

singen voor openbare gebouwen, zoals ziekenhuizen, verkoopgalerijen, hotels en zwembaden. Van Wylick: “De voordelen zijn dat ze eenvoudig te bevestigen zijn. Daarnaast zorgen ze voor een uniforme uitstraling bij verschillende ondergronden. Je kunt de noppen doorleggen als de ondergrond verandert in bijvoorbeeld parket, vloerbedekking of betonnen tegels. Ook kun je de noppen in verschillende vormen leggen. Je zit niet vast aan een standaard. Een van de grootste voordelen is ook de montage. Je hoeft niet te boren. Er is geen geur-, stof- of lawaaioverlast voor het voetgangersverkeer. En de noppen zijn net zoals de andere wegdekreflectoren compleet recyclebaar. En de veiligheid neemt toe.”

Opdrachtgevers Van Wylick levert wegdekreflectoren zowel aan de overheid als aan aannemers in de wegenbouw. “Veertig procent van onze opdrachtgevers is overheid (provincies en gemeentes) en zestig procent zijn wegenbouwers. “De markeernagels maken we in eigen beheer en kunnen we in kleine hoeveelheden leveren. Daarop kan ook een gemeente- of bedrijfslogo staan. We merken dat daar een grote behoefte aan is. We adviseren over de verschillende typen reflectoren en welke eigenschappen daarbij horen. Wat is de juiste wegdekreflector voor een bepaalde situatie? Daarnaast geven we ook advies bij de montage. Hoe duurzaam is de reflector in een bepaalde situatie waarvoor een opdrachtgever hem in gedachte heeft?” Van Wylick helpt opdrachtgevers graag bij het kiezen van de juiste variant van de juiste wegmarkering. “Zo leveren we een bijdrage aan de verkeersveiligheid in Nederland en België.” ❚

| 49

Journaal Max Bögl wint Economieprijs 2013 Max Bögl Nederland heeft de Economieprijs 2013 van de Nederlands-Duitse Kamer van Koophandel (DNHK) gewonnen. Het concern was een van de 33 genomineerden. Max Bögl wint de prijs voor de aanleg van de staalloopbrug De Oversteek in Nijmegen. Dit project is een van de grootste bruggenbouwopdrachten in de geschiedenis van de Duitse onderneming, die ruim tien jaar in Nederland actief is. “De Nederlandse bouwbranche verkeert momenteel in zwaar weer. Max Bögl laat met het project De Oversteek zien dat ambitieuze projecten toch succesvol kunnen zijn,” zegt DNHK-directeur Günter Gülker. Door het succes van onder andere dit project heeft het concern inmiddels ook elders in Europa grote staalbouwopdrachten binnengehaald. De Economieprijs wordt jaarlijks toegekend aan middelgrote en familiebedrijven die zich met grensoverschrijdende handel onderscheiden.

Self-healing asfalt in Enschede Aannemer Heijmans heeft in opdracht van de gemeente Enschede recent op de Auke Vleerstraat in Enschede Selfhealing asfalt aangebracht. De Auke Vleerstraat verbindt de snelweg A35 met het Havengebied, Transportcentrum, stadion De Grolsch Veste en Kennispark Twente. Voordelen van dit nieuwe type asfalt zijn de langere levensduur, de mogelijkheid om kleine beschadigingen via inductie te herstellen en de geringe hinder voor het verkeer bij herstelwerkzaamheden. Met Self-healing asfalt behaalt de gemeente Enschede naar verwachting een kostenreductie van ongeveer 40%. Ook vermindert de CO2-uitstoot op dit project met ongeveer 40%. Bovendien wordt in de toekomst de overlast voor het verkeer door onderhoudswerkzaamheden beperkt, doordat veel minder onderhoud en reparaties nodig zijn. Self-healing asfalt, door Heijmans in eigen huis ontwikkeld, maakt het mogelijk kleine beschadigingen op een eenvoudige manier te herstellen. Dit kan de levensduur van een weg met 50 tot 100% verlengen ten opzichte van traditioneel (geluidreducerend) asfalt. De toepassing van Self-healing asfalt past binnen de ambities van de gemeente Enschede op het gebied van innovatie en duurzaamheid bij infrastructurele werken. Gemeente En-

50 |

schede heeft de afgelopen jaren al meerdere pilots uitgevoerd met innovatief asfalt, gericht op het verhogen van de kwaliteit van het wegdek en het terugbrengen van de (onderhoud)kosten.

Putrenovatie vrachtwagen: alles in één machine Meerdere putten renoveren binnen één dag, alle werkzaamheden verenigt in één machine in één vrachtwagen, eenvoudig te vervoeren en bovendien minder zwaar werk voor de medewerkers. Dat was het wensenlijstje van Van der Velden Rioolrenovatietechnieken voor de putrenovatie vrachtwagen. De

volledig op maat gemaakte vrachtwagen is sinds kort operationeel en heeft inmiddels al een flinke lijst aan succesvolle projecten op zijn naam staan. Met meer dan zeven miljoen rioleringsputten in Nederland, die allemaal te maken krijgen met slijtage, is de behoefte aan renovatie ervan groot. Het renoveren van een put is een arbeidsintensieve klus, doordat het merendeel ervan handwerk is. De komst van de putrenovatie vrachtwagen neemt letterlijk veel werk uit handen, doordat nu 95% van het werk machinaal gebeurt. Hierdoor kunnen er op een dag gemiddeld vier putten aangepakt worden en is daarmee ook de overlast voor de omgeving veel minder. Bovendien kan de vrachtwagen alle soorten putten aan, zowel gemeentelijke als bedrijfsmatige.

Nieuwe Warmteweg Rotterdam wint NSTT No-Dig Award 2013 Op donderdag 3 oktober 2013 heeft de Nederlandse Vereniging voor Sleufloze Technieken en Toepassingen (NSTT) voor de dertiende maal de NSTT No-Dig Award uitgereikt. De NSTT No-Dig Award wordt periodiek uitgereikt aan een opdrachtgever, aannemer, leverancier of onderzoeker die de ontwikkeling en/of toepassing van sleufloze technieken op een bijzondere wijze heeft gestimuleerd door bijvoorbeeld het gebruik van innovatieve technieken of innovatieve toepassingen. Uit de vijf genomineerde inzendingen heeft de jury het project De Nieuwe Warmteweg Rotterdam als winnaar geselecteerd. Visser & Smit Hanab legt bij dit project voor het Warmtebedrijf Rotterdam een 26 kilometer lang warmte-

Journaal Tunnel Avenue2 eerder klaar In Maastricht zet Avenue2, een consortium van Strukton en Ballast Nedam, meer materieel en mankracht in om de betonnen ruwbouw van de Koning Willem-Alexandertunnel een half jaar eerder klaar te hebben. Dat betekent niet dat de tunnel eerder opengaat. De opening blijft gepland op eind 2016. Door veel werk naar voren te halen, wordt extra tijdwinst geboekt. Tot nog toe was er geen buffer die tegenslagen in de bouw kon opvangen. Door het werk te versnellen, wordt die buffer gecreëerd. Het laatste half jaar voor de opening wordt gebruikt voor de tweede en complexe fase: de inbouw van installaties, het testen ervan en oefenen ermee. Momenteel werken vijfhonderd mensen aan de tunnel, het versnellen van de bouw betekent extra werk voor 150 mensen. De tunnel wordt de eerste dubbellaagstunnel in Europa die geschikt is voor personenauto’s én vrachtwagens. net aan. Deel hiervan zijn twee 1.500 meter lange gestuurde boringen onder Katendrecht en vlak langs Hotel New York. Om de risico's voor de fundering van het hotel zo veel mogelijk te beperken, zijn de boringen vanaf beide zijden van het tracé uitgevoerd met behulp van meeting-in-the-middle. De benodigde dubbelwandige stalen leidingen zijn in twee delen over het water aangevoerd en in de haven aan elkaar verbonden om de hinder voor het verkeer in dit drukke deel van de stad zo veel mogelijk te beperken. Volgens de jury benadrukt dit project op positieve wijze de rol die sleufloze technieken spelen in het steeds intensiever gebruik van de ondergrond in de stedelijke omgeving. Het toevoegen van nieuwe functies aan de ondergrond -hier het transporteren van warmte uit het havengebied naar de gebruikers in de stad- kan met beperkte overlast gerealiseerd worden door het inzetten van horizontaal gestuurde boringen (HDD) en doorpersingen.

Hoogste trede op CO2-prestatieladder voor Martens en Van Oord Feest en trots bij Martens en Van Oord voor het behalen van de hoogste trede op de CO2-prestatieladder: niveau 5. Het certificaat is de kroon op alle inspanningen die Martens en Van Oord structureel en graag doet op het gebied van duurzaam werken. “Duurzaamheid zit in onze genen en is onze mentaliteit. We werken niet zonder er aan te denken,” stelt het directieteam van Martens en Van Oord. “Wij zijn als ondernemer altijd op zoek naar de meest duurzame en beste oplossingen, die vaak ook nog de goedkoopste blijken. Martens en Van Oord investeert daarom integraal in duurzaam werken, door bijvoorbeeld te investeren in schoner materieel, het hergebruik en slim inzetten van (vrijgekomen) grondstoffen, reductie van het brandstofverbruik en steeds weer nieuwe toepassingen te bedenken.” We startten in februari van dit jaar met de voorbereidingen voor certificering voor niveau 5 en ontvingen eind september jl. ons certificaat, dat in is gegaan per 1 oktober 2013. Van trede 3 naar trede 5 in slechts 8 maanden tijd. Een mooie teamprestatie, volgens Femke Verhoeven, Kwaliteitsprocesmanager van Martens en Van Oord.

Akoestisch plafond voor Noord-Zuidlijn De speciaal voor de Noord-Zuidlijn in Amsterdam geproduceerde aluminium plafondpanelen van Hunter Douglas uit Rotterdam hebben een maximale lengte van 2,5 meter, maar behouden hun vlakke uitstraling en buigen nog geen millimeter door. Met een geluidsabsorptie (αw: 0.75) dempen de plafondpanelen het lawaai van de metro’s en treinen. Naar wens van Benthem Crouwel Architects uit Amsterdam hebben de panelen tevens een hoge reflectieve waarde van 82 procent door het aluminium. De stations krijgen zo een hoge hoeveelheid verlichting door de weerkaatsing van het licht. Met name in ondergrondse stations is er immers een gebrek aan natuurlijk daglicht. De basisconstructie voor het plafond is al aangebracht in de verdeelhal van het Centraal Station. Ook zijn de eerste panelen van Hunter Douglas recentelijk geïnstalleerd. Het laatste station van de Noord-Zuidlijn wordt in 2017 opgeleverd. ›

De timing van de certificering is ook perfect. Met het aannemen van het project KRW Oevers en Uiterwaarden Zuid-Holland verplichtte Martens en Van Oord zich namelijk om voor oktober 2013 CO2-ambitieniveau 5 bereikt te hebben. Het project wordt duurzaam aangepakt: al het vervoer gaat over water en vrijkomend materiaal wordt zo veel mogelijk hergebruikt. Minstens zo belangrijk bij de uitvoering van het project is het om een duurzame relatie te onderhouden met de omgeving en opdrachtgever Rijkswaterstaat.

| 51

Journaal Boskalis verwerft miljoenencontract in Rusland

Veel kunstwerken aan einde levensduur

Boskalis heeft een contract verworven van CJSC Baltstroy voor de aanleg van de vaargeul voor de Bronka-haven in de Russische stad St Petersburg. Het contract heeft een totale waarde van circa 130 miljoen euro.

Veel bruggen en viaducten zijn in de jaren vijftig gebouwd. Daarbij wordt het steeds actueler om de resterende levensduur in kaart te brengen. Voor het eerst zet het ministerie daarom vanaf volgend jaar een apart programma 'vervanging & renovatie van hoofdwegen' op. Alleen al Rijkswaterstaat heeft 6.000 kunstwerken om te onderhouden. Het hele Nederlandse areaal wordt op over de 100.000 geschat, inclusief duikers, sluizen en fietsbruggen.

Het project omvat de aanleg van een 6-kilometer lange vaargeul, een draaikom en ligplaatsen voor 'Bronka', de nieuwe havenfaciliteit van St Petersburg. In totaal zal 16 miljoen kubieke meter klei, slib en zand worden gebaggerd met behulp van uiteenlopend materieel waaronder middelgrote sleephopperzuigers, snijkopzuigers en backhoes. De werkzaamheden gaan in het voorjaar van 2014 van start en zijn naar verwachting eind 2015 voltooid. De nieuwe Bronka-haven wordt aangelegd om de doorvoercapaciteit voor containers in de regio St Petersburg te vergroten. Dit contract komt bovenop het landaanwinningscontract voor de haven van Bronka dat in juni 2013 aan Boskalis werd toegekend en momenteel in uitvoering is.

Lekke voegen en strooizout veroorzaken relatief vaak beschadigingen aan het beton in het Nederlandse wegennet. Ook zware vrachtwagens brengen relatief veel schade aan constructies, maar meestal is het een combinatie van factoren. De veelbesproken zogenoemde alca-silica-reactie komt relatief weinig voor, zo ervaren de inspecteurs van Nebest. Reguliere inspecties leggen de zwakke plekken bloot en helpen te prioriteren bij het plannen van onderhoud. Als de kosten voor onderhoud te hoog oplopen, kan het verstandig zijn kunstwerken compleet te vervangen. Slopen gebeurt echter vaker vanwege beperkte capaciteit.

De strategie van Boskalis is erop gericht om te profiteren van de belangrijkste macro-economische factoren die de wereldwijde vraag opdrijven op onze markten: de groei van de wereldhandel, stijgende energieconsumptie, de groeiende wereldbevolking en de uitdagingen die gepaard gaan met klimaatverandering. Dit project hangt nauw samen met de groeiende wereldhandel.

Fietspad uit 100% gerecycled beton Tussen Beilen en Hoogeveen wordt het eerste voor 100 procent gerecyclede betonnen fietspad van de provincie Drenthe aangelegd. Mebin Hoogeveen, Bork Recycling en BAM Betonwegen zijn samen verantwoordelijk voor de realisatie van het project. Hiervoor is het oude fietspad, na 25 jaar dienst te hebben gedaan, zorgvuldig gesloopt. Om het betongranulaat te kunnen hergebruiken mocht het namelijk geen materiaal bevatten dat niet in beton thuishoort, zoals wortelresten, takken en zand. Daarna moest nog de juiste samenstelling van het nieuwe beton worden bepaald zodat het aan alle eisen voldoet. Voor BAM is de aanleg van een fietspad uit gerecycled beton overigens niet nieuw: in Limburg en Brabant heeft deze duurzame oplossing zich al bewezen met proeftrajecten in onder meer Baarle-Nassau. Daar is Ecocrete50 en Ecocrete100-beton aangebracht.

Tien miljoen voor vastgelopen projecten De Stadsregio Amsterdam trekt 10 miljoen euro uit om vastgelopen verkeersen vervoersprojecten vlot te trekken. Het gaat om onder meer het vernieuwen van bruggen en het inrichten van schoolzones. Sommige projecten hebben een moeizame start, omdat binnen een gemeente te weinig geld beschikbaar is. De eenmalige regeling moet hiervoor soelaas bieden. Om voor een bijdrage uit het potje in aanmerking te komen, moeten de projecten passen binnen het Regionale Verkeer- en Vervoerplan van de Stadsregio. De uitvoering moet in 2014 zijn begonnen.

52 |

Journaal Streetview op graafkraan Graafschade aan kabels en leidingen kan worden voorkomen door kraanmachinisten in hun cabine met Google Streetview alle ondergrondse infrastructuur te laten zien. De firma Ecoflight uit Marknesse biedt die mogelijkheid met haar nieuwe applicatie KlicGIS. Die bewerkt gegevens van het Kadaster zodanig dat ze in google-earth ingelezen kunnen worden en met Streetview zichtbaar gemaakt. Als de graafkraan is gekoppeld aan een nauwkeurige GPS-ontvanger, valt het beeld op de monitor zelfs geheel samen met het beeld door de ruit van de besturingscabine. Het systeem voorkomt volgens Ecoflight gezeul met onhandige grote bouwtekeningen op formaat A0 en complete ordners op de bouwplaats.

Mega-havenklus voor BAM en Van Oord Een consortium, gevormd door Van Oord en BAM International, heeft de opdracht verworven voor het ontwerp en de bouw van fase 2A van de nieuwe containerterminal voor APM Terminals in Moín, Costa Rica. De totale contractwaarde bedraagt 340 miljoen euro, vrijwel gelijkelijk verdeeld tussen Van Oord en BAM International. Het consortium zal dit project in ongeveer drie jaar voltooien en is verantwoordelijk voor de aanleg van de nieuwe terminal en de vaarweg. De werkzaamheden omvatten voor Van Oord de bouw van een 1,5 kilometer lange golfbreker van rotsblokken, landaanwinning ter grootte van 40 hectare, evenals de grondverdichting van dit terrein en het uitbaggeren van het toegangskanaal en de zwaaikom. Van Oord zal een sleephopperzuiger, een cutterzuiger en materieel voor het installeren van steen inzetten. BAM International verzorgt de bouw van de 650 meter lange kademuur, evenals de terreinverharding, bijbehorende gebouwen en alle nutsvoorzieningen.

ven aan tegenvallers met aangetroffen explosieven nabij Sambeek. Ook het indexeren van de brandstofprijzen voor rode diesel speelt een rol. De Zandmaas maakt deel uit van het deltaprogramma Grote Rivieren dat in 1995 is gepresenteerd. De belangrijkste doelstelling van dit plan is het beschermen van omwonenden tegen hoogwater in de Maas.

Test met diffractiestrook In het Gelderse Hummelo is langs de N314 over een lengte van 200 meter een betonnen diffractiestrook geplaatst. Met een patroon van gaten en buisjes in het beton wordt het geluid dat autobanden maken door het contact met het wegdek naar boven afgebogen. Hierdoor wordt de geluidsoverlast door het verkeer in het aanpalende gebied gereduceerd. De diffractiestrook, die iets schuin oplopend is aangelegd, is een vinding van Ysbrand Wijnant, onderzoeker aan de Universiteit Twente. De diffractiestrook wordt in Hummelo getest op de mate van geluiddemping, afwatering en veiligheid.

Glasvezelkabel zeer snel aan te leggen Prysmian Draka heeft een glasvezelkabel bedacht, waarmee het mogelijk is om zeer snel een glasvezelnet aan te leggen. Door deze manier van werken wordt fors bespaard op arbeidsloon. De kabel, die onder de naam VertiCasaXS op de markt wordt gebracht, bestaat uit een holle pijp, met daarin een aantal kleurgecodeerde glasvezels.

Zandmaas miljoenen duurder Het grote rivierenproject de Zandmaas valt naar verwachting miljoenen euro’s duurder uit. Aangetroffen explosieven en andere nieuwe risico’s spelen Rijkswaterstaat parten. De prognose is met 4,8 miljoen euro naar boven bijgesteld. Het verwachte eindbedrag wordt nu geschat op 390,7 miljoen euro. Daarmee blijft het project nog altijd ruim binnen het beschikbare budget van 404,6 miljoen euro. De meerkosten zijn voor een belangrijk deel toe te schrij-

Bij een traditionele glasvezelkabel moest per aansluiting een las worden gemaakt, een ingewikkeld klusje waarvoor hooggeschoold personeel nodig was. Bij de nieuwe kabel gaat het veel makkelijker. De omhulling wordt met een speciaal gereedschap 'aangesneden' waarna de glasvezeladers zichtbaar worden. Vervolgens wordt gekeken hoeveel meter glasvezel uit de hoofdkabel moet steken om bij de gebruikersaansluiting te komen. Op die afstand verderop bij de hoofdkabel wordt weer een aansnijding gemaakt, waarna de vezel op dat punt wordt doorgeknipt. Nu kan de vezel ter hoogte van de eerste aansnijding uit de omhulling worden getrokken. Een lasdoos eromheen en de aftakking is klaar. Het enige wat resteert, is het aankoppelen van de glasvezel aan een aansluitpunt op de verdieping. Op deze manier wordt een aftakking van een hoofdglasvezel heel snel gemaakt, met nauwelijks kans op fouten. ›

| 53

Journaal

Ook hoeft het werk niet meer door een specialist te worden gedaan. Er bestaat van deze techniek ook een horizontale variant, die kan worden gebruikt voor het zeer snel uitrollen van een Fiber-to-the-Home (FttH) project. Deze variant draagt de naam RetractaNetXS. Eerste tests met de nieuwe techniek hebben uitgewezen dat er 7 tot 9 procent bespaard kan worden op de aanlegkosten. En meer besparingen zijn mogelijk belooft Prysmian Draka.

AVI-bodemas gecertificeerd als toeslag Heros Sluiskil mag zijn AEC-granulaat onder KOMO-keur leveren als toeslagstof in beton. Het granulaat is bewerkte bodemas van afvalverbranders en is vooral bedoeld voor betonproducten, zoals stoeptegels en trottoirbanden. Een aantal fabrikanten van betonproducten doet al proeven met de grind- en zandvervanger die Heros levert onder de productnaam Granova. Edwin Heijnsdijk, salesmanager van het product bij het Sluiskilse bedrijf noemt Heros de eerste die een KOMO-certificaat kreeg voor deze specifieke toeslagstof. Hij verwacht dat andere bedrijven snel zullen volgen. “De afgelopen twee jaar is gewerkt aan BeoordelingsrichtLijn 2507 om de toepassing van AECgranulaat in beton mogelijk te maken; iedereen kan die opvragen en volgen.”

Midden-Limburg investeert 25 miljoen De Stuurgroep Gebiedsontwikkeling Midden Limburg (Goml) heeft het zesde en tevens laatste Meerjareninvesteringsprogramma (MIP6) vastgesteld. Het gaat om een investering van in totaal 25 miljoen euro. Achttien projecten die de regionale ontwikkeling van MiddenLimburg bevorderen, krijgen financiële ondersteuning. Daaronder zijn de ontwikkeling van stationslocaties in Baexem en Haelen (600.000 euro), de versterking van het waterfront Buggenum (750.000 euro), de gebiedsontwikkeling Nederweert-West (4,85 miljoen euro) en het waterfront in Weert (2 miljoen euro).

54 |

Verbeterde wegmarkering Aannemer Heijmans en producent Veluvine beproeven op de A2 tussen Boxtel en Best-West een stroeve thermoplastische markering die de ‘natte nachtzichtbaarheid’ verbetert. Het bijzondere van het product zit in onder meer een verhoogde stroefheid. Die is nodig omdat het materiaal geen geprofileerde type II markering is maar een in volle lijn getrokken type II. De laatste heeft minder stroefheid, wat de verkeersveiligheid kan schaden. Het verbeterde wegmarkeringsmateriaal van Veluvine is een combinatie van bindmiddelen op basis van natuurlijke harsen. De betere nachtzichtbaarheid is het gevolg van de grotere glasparels die door de thermoplast worden gemengd.

Journaal Brug over de Noord versneld gerepareerd De Brug over de Noord is zo storingsgevoelig dat versnelde reparatie noodzakelijk blijkt. Alleen al in september en oktober waren er zes keer problemen. Eigenlijk stond de vervanging van de elektronische installaties in de periode 2016 - 2017 gepland, maar nu worden in maart volgend jaar al de lagers van de grendelinstallatie vervangen. De Brug over de Noord is bijna 75 jaar oud.

Twee primeurs voor Wilhelminakanaal Het Wilhelminakanaal in Tilburg krijgt twee Nederlandse primeurs: composiet sluisdeuren en een vijzelgemaal dat dienst doet als waterkrachtgenerator. De deuren en turbine komen in Sluis III van het te verbreden Wilhelminakanaal. De nieuwe sluis III wordt medio 2015 voorzien van de grootste composiet sluisdeuren van de wereld. De grootste deuren meten 6,2 x 12,5 meter en de kleinere variant 6,2 x 5 meter. Rijkswaterstaat stimuleert het gebruik van vezelversterkte kunststoffen, omdat dit materiaal sterk, duurzaam, licht,

makkelijk te plaatsen en onderhoudsarm is. Het toepassen van composiet sluisdeuren is een gezamenlijk initiatief van provincie Noord-Brabant, bouwcombinatie Heijmans-Boskalis en Rijkswaterstaat. Met deze vernieuwende toepassing werken de partijen gezamenlijk aan een duurzamer en beter bereikbaar Brabant over water. FiberCore Europe uit Rotterdam begint in het derde kwartaal van 2014 met de productie van de sluisdeuren. De vijzelturbine bij de nieuwe sluis III is volgens Rijkswaterstaat het eerste vijzelgemaal in Nederland dat als turbine wordt ingezet. Verval van het water wekt elektriciteit op. De energie gaat vooral op aan de sluis. Met het restant worden tot 250 huishoudens in de Tilburgse wijk Reeshof bediend. De sluisdeuren zijn een initiatief van de provincie Noord-Brabant, bouwcombinatie HeijmansBoskalis en Rijkswaterstaat

over de waterpartij aan de Taurusavenue geplaatst. Deze ‘Golvende Brug’ verbindt het station met het noordelijke deel van kantorenpark Beukenhorst-Zuid met de P+R en het in aanbouw zijnde hotel. De brug heeft een vloeiende, sierlijke vorm en overspant zo’n 46 meter over een vijver in het midden van een ovaalvormige rotonde. Op dit moment wordt de brug, ontworpen door Lodewijk Baljon Landschapsarchitecten, die in twee richtingen is gekromd, afgemonteerd, zodat deze eind november in gebruik kan worden genomen. De Taurusavenue is een project uit het Deltaplan Bereikbaarheid. Het Deltaplan Bereikbaarheid bestaat uit infrastructurele projecten en maatregelen die -ongeacht de keuze voor een vervoermiddel (auto, fiets, bus, trein) en het moment van de dag- de bereikbaarheid in Haarlemmermeer naar een hoger niveau moeten tillen.

Studenten scoren met auto-opladende weg Een weg en oplader voor elektrische auto’s tegelijk. Energieneutraal bovendien door de elektriciteitsopwekking met windmolens. Dit idee was goed voor de hoofdprijs van ColoRed, de studentengame van Strukton. Een team van de TU Delft heeft deze innovatieve weg gepresenteerd op het door Strukton Civiel georganiseerde evenement ColoRed. De opdracht voor de hieraan deelnemende teams was om voor een maatschappelijk probleem een innovatieve (technische) oplossing te bedenken. Het vierkoppige TU Delft-team noemt zijn vondst Eco+Lane ofwel de nieuwe weg die elektrisch rijden mogelijk maakt. Door middel van inductief laden wordt de elektrische auto tijdens het rijden van stroom voorzien, ofwel laden zonder stekker met behulp van een magnetisch veld, waardoor 'tanken' overbodig is. We streven naar een energieneutrale weg door gebruik te maken van de SolaRoad en windmolens. Op korte termijn kan dit op kleine schaal worden ingevoerd in grote steden. In de toekomst zal op alle snelwegen dit wegdek liggen, waardoor de actieradius wordt vergroot. Deze oplossing zal een extra impuls aan de verkoop van de elektrische auto geven en daardoor kan Nederland de beoogde doelstellingen rond uitstoot sneller behalen. Een eervolle vermelding was er voor het team van de Hogeschool Rotterdam met een idee om waterstof te winnen als duurzame energiebron. De studenten hebben hiervoor een slimme, originele en honderd procent duurzame methode bedacht. De andere teams waren afkomstig van de Hogeschool Utrecht en De Haagse Hogeschool. De jury was onder de indruk van alle ideeën, maar roemde het winnende idee vanwege de haalbaarheid: “Het team heeft beproefde methodes, zoals de SolaRoad van Ooms Civiel en windmolens samengevoegd, waardoor een innovatieve en haalbare oplossing ontstond. ›

Brug in twee richtingen gekromd De werkzaamheden aan de doorgetrokken en verbrede Taurusavenue in Hoofddorp zijn bijna afgerond. Vanaf de nieuwe noordelijke knoop van de A4 is de Taurusavenue eind 2013 de toegangsweg naar het centrum van Hoofddorp. Op donderdag 24 oktober jongstleden is de fietsen voetgangersbrug

| 55

Journaal Het winnende idee zou nog beter kunnen worden door te gaan samenwerken met het team Inframat van de Hogeschool Rotterdam, die een idee hebben uitgewerkt voor het opladen van elektrische auto’s via een energiemat op parkeerplaatsen.”

verwijst het ontwerp naar een bekende knoop die veel wordt toegepast in traditionele Chinese decoratieve volkskunst. De brug moet over een jaar al worden opgeleverd.

Meer capaciteit voor A1 tussen Apeldoorn en Azelo

Flexibele riooloplossing voor slappe bodem

De A1 tussen Apeldoorn en Azelo krijgt over bijna 60 kilometer meer capaciteit in beide richtingen. Hiermee wordt de doorstroming op deze internationale corridor in de toekomst gewaarborgd. Dat maakt het ministerie van infrastructuur en milieu bekend. Het project kost 403 miljoen euro. Het rijk neemt hiervan 302 miljoen euro voor zijn rekening, het resterende bedrag wordt betaald door de regio. Het begin van de werkzaamheden is gepland voor 2017. “Dit is een van de belangrijkste Oost-Westverbindingen van ons land en de capaciteitsuitbreiding verbetert de doorstroming en de verkeersveiligheid,” zegt minister Schultz van Haegen. “Deze investering zorgt voor een goede verbinding met onze grootste handelspartner Duitsland. Bovendien is het een krachtige impuls voor de bereikbaarheid en de economische kracht van de regio.” Inmiddels heeft de bewindsvrouw een bestuursovereenkomst gesloten met de regio. Hierin is onder meer afgesproken dat een tracébesluit wordt uitgewerkt. Zonder maatregelen zou de verbinding met Duitsland in 2020 in de problemen komen.

Chinese voetgangersbrug Next Architects heeft een prijsvraag gewonnen voor een brug bij Changsha. De stad in het zuidoosten van China krijgt een uitbreiding rondom een groot meer, die voor voetgangers ontsloten moet worden met een brug van 150 meter lang en 24 meter hoog. Via verschillende niveaus kunnen voetgangers naar meerdere bestemmingen navigeren. De verschillende golvende dekken zijn dusdanig met elkaar verweven, dat de gebruiker een oneindige tocht over de brug kan maken. De brug moet als icoon gaan fungeren en identiteit geven aan het nieuwe gebied. Volgens John van de Water, die het Chinese kantoor leidt van het in Amsterdam gevestigde Next,

56 |

Om hoge kosten voor rioolvervanging in de toekomst te voorkomen, vroeg de gemeente Gouda de markt om oplossingen. Aannemer Van Gelder legt nu met gestuurd boren het eerste compartiment van een netwerk flexibele rioolhoofdleidingen aan. De extreem slappe veenbodem kost Gouda al decennialang veel geld. Dat speelt bij wegen en woningen, maar vooral bij het rioolonderhoud. In Gouda moeten riolen veel sneller worden vervangen vanwege verzakkingen.

InfraTech ook succes in Duitsland Het succes van InfraTech in Rotterdam, lijkt te worden geëvenaard in Duitsland. Twee maanden voor de beursdatum is een kleine 90 procent van de beschikbare vloeroppervlakte gereserveerd. De 120 bedrijven die zich tot nu toe hebben ingeschreven, zijn afkomstig uit Duitsland, Nederland, Oostenrijk, België en Polen. InfraTech Duitsland vindt plaats van 15 tot en met 17 januari 2014 in Messe Essen, Noord-Rijn Westfalen. “Tot nu toe was er geen beurs in Duitsland die alle infrastructurele aspecten op het gebied van Grond- Weg- en Waterbouw belicht. Juist in dit spectrum zijn wij gespecialiseerd als (toonaangevende) certificeringsinstelling voor de bouwsector. We zijn ervan overtuigd dat de Duitse bouwsector ook zal profiteren van deze beurs,” zegt Gerhard Winkler, directeur Zertifizierung Bau GmbH. Van 15 tot en met 17 januari 2014 wordt een topdrukte verwacht in en rondom Messe Essen. De accommodatie huisvest in die periode vier beurzen tegelijk: Naast InfraTech Duitsland vinden ook DEBAUKOM, DCONex en Leben + Komfort plaats. In totaal zijn er zo’n 550 exposanten van de partij en gezien de aan elkaar verwante beursconcepten verwachten de organisatoren een behoorlijk synergie-effect. In totaal worden er tijdens drie dagen zo’n 50.000 bezoekers verwacht. ❚

Tekst: Hilda Bosma

Meer belangstelling voor kabeldetectoren De laatste jaren is er een toename in het gebruik van kabeldetectoren. Door de wettelijke verplichtingen aan graafwerkzaamheden komt er steeds meer belangstelling voor deze detectieapparatuur. De eisen rondom het graven wordt steeds scherper, zegt Frits Dorna van Gelan Detectiesystemen. “Het is niet langer voldoende om tekeningen van netbeheerders op te vragen. Tekeningen moeten op het werk aanwezig zijn en de grondroerder is bovendien verplicht de tekeningen te controleren. De graver moet voorafgaande aan de graafwerkzaamheden verplicht nagaan of de tekening met leidingen klopt. Door verschuivingen in de grond, kunnen leidingen anders liggen. Ontwerpers, aannemers en gravers kunnen dan heel veel profijt hebben bij gebruik van een kabeldetector. Hiermee kan nauwkeurig worden vastgesteld waar en waarheen de buizen en kabels lopen. Dat gebeurt op basis van het meten van signalen die door de ondergrondse geleiders lopen.”

Graafschade Er wordt niet altijd gebruik gemaakt van kabeldetectoren. Agentschap Telecom heeft als beheerder van alle grondwerkzaamheden het afgelopen jaar 27 miljoen euro schade gerapporteerd. Bij dit overkoepelende orgaan komen alle meldingen van graafschade binnen. Er is meer gegraven dan het jaar ervoor, waardoor er relatief gezien meer schade is veroorzaakt. Dorna: “Het komt ook voor dat bedrijven die wel een kabeldetector hebben, deze niet altijd gebruiken. Daardoor ontstaat er onnodig schade aan grondleidingen.” Gelan verkoopt ook kabeldetectoren met registratieapparatuur waarbij de zoekacties in een database worden vastgelegd. Daarbij komt de tijd en locatie te staan. Dorna: “Ten eerste is het een hulpmiddel richting verzekeraar. Mocht er graafschade zijn veroorzaakt, kan de graver de verzekeraar aantonen dat er zoekacties verricht zijn voordat gegraven is. Ten tweede kan op kantoor gecontroleerd worden of in het veld wel gebruik gemaakt wordt van de kabeldetectors die niet voor niets aangeschaft zijn. Aan preventie is nog een hele weg te gaan, het gebruik van kabelde-

tectors kan hier zeker een positieve bijdrage aan leveren. Zo kan kabelschade nog meer beperkt worden.” Gelan Detectiesystemen levert sinds 1978 een bijdrage aan het opsporen van (ondergrondse) objecten. Dorna: “We zijn gespecialiseerd in geavan-

ceerde draagbare detectieapparatuur. Voor zowel het opsporen van bijvoorbeeld kabels, leidingen, putdeksels en afsluiters als andere ondergronds liggende objecten. Door het gebruik van de juiste apparatuur worden zoekacties verkort, kan effectiever worden gewerkt en worden hoge boetes van het Agentschap Telecom voorkomen.” ❚

| 57

leende | Kluifrotonde N396

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: KWS Infra

Kluifrotonde bevordert doorstroming A2 – N396 Leende De doorstroming vanaf de A2 naar de N396 ter hoogte van Leende was een ware bottleneck en veroorzaakte zo nu en dan zelfs filevorming. Reden voor de provincie Noord-Brabant om de verkeerssituatie ter plekke te wijzigen. KWS Infra heeft in een recordtijd een kluifrotonde aangelegd, waarbij de doorstroming ook tijdens de werkzaamheden te allen tijde doorgang moest vinden. KWS Infra is de reconstructie van knooppunt A2 N396 via een openbare aanbesteding in april dit jaar gegund. “Na de gunning hebben we de fasering in het bestek sterk aangepast,” vertelt de uitvoerder van KWS Infra. “Aanvankelijk schreef het bestek een elftal fasen voor, dat wij hebben teruggebracht tot

58 |

slechts vijf fasen. Door een groter oppervlak in één keer uit te voeren, wordt een hogere kwaliteit gewaarborgd.” Voordat KWS Infra met de grondwerkzaamheden van de kluifrotonde kon beginnen is eerst een bypass gemaakt, een complete baan voor het verkeer naast de te realiseren kluifrotonde.

Startschot Half juni zijn we gestart met de voorbereidende werkzaamheden, zoals het aanleggen van de bypass, zegt de uitvoerder. “Ook de nutsbedrijven liepen in onze fasering mee om enerzijds de nieuwe kabels en leidingen aan te leggen en in een later

leende | Kluifrotonde N396

stadium de oude kabels en leidingen te verwijderen.” Op 1 juli klonk het startschot voor de aanleg van de kluifrotonde. Exact acht aaneengesloten weken had KWS Infra de tijd om de klus te klaren. Alleen de afrit op de A2 komende vanaf Maastricht werd gedurende deze periode afgesloten. “We hebben het project opgesplitst in twee fasen en de kluif in lengterichting door de helft gesneden. Iets meer dan door de helft, want voor de eerste fase hadden we ons zes weken toebedeeld en voor de tweede fase slechts twee weken. Om de rotonde te kunnen realiseren zijn we een stuk breder gegaan dan de oorspronkelijke rijbaan en hebben daarbij een stukje berm meegenomen. De bestaande grondslag was goed, zodat we geen grondverbetering hebben hoeven toepassen.” Na het opleveren van de eerste fase werd het verkeer over het nieuwe deel geleid, is de bypass verwijderd en de tweede helft van de kluifrotonde gerealiseerd.

Streetprint De provincie Noord-Brabant heeft gekozen voor gemodificeerd asfalt op de kluifrotonde als alternatief voor beton, vooral vanwege de tijds-

druk. “Grote voordeel van gemodificeerd asfalt is bovendien dat het beter wringend verkeer kan opvangen. Verder is de bestrating van de middengeleiders ingevoegd vanwege het onderhoudsvrije karakter en is in de toerit naar de Nachtegaallaan rode asfalt gebruikt met een streetprint, een klinkermotief dat naderhand met een mal is ingebracht. Op die manier wordt het weggebruikers nog eens duidelijk gemaakt dat het niet de oprit naar de A2 betreft.” Behalve de aanleg van de kluifrotonde heeft KWS de twee afritten en één toerit van en naar de A2 verbreed met een extra strook asfalt. “Deze werkzaamheden hebben we in nachtafsluitingen uitgevoerd,” vervolgt de uitvoerder van KWS Infra. “Daarnaast hebben we de inrit naar hotel Jagershorst verplaatst, zijn de fietspaden deels verlegd en vernieuwd, de bushaltes aangepast en hebben we een nieuw regenwaterriool aangelegd.” In het weekend van 10 augustus heeft KWS Infra tevens de weg naar Valkenswaard over een afstand van 3 kilometer voorzien van een nieuwe laag asfalt. Tijdens deze weekendafsluiting is het aangrenzend pannenkoekenrestaurant op een ludieke manier bereikbaar gehouden door KWS Infra. Middels de inzet van golfkarretjes wergang moest vinden. We hebben het project conform planning opgeleverd. Het verkeer stroomt nu mooi door over de nieuwe kluifrotonde. Een hele verbetering ten opzichte van de oude situatie. Op dit moment leggen we de laatste hand aan de afwerking, zoals het inzaaien van de bermen en half november worden de overige groenwerkzaamheden nog uitgevoerd.” Wat voor het projectteam ook veel voldoening geeft, is de volgende reactie die op de landelijke KWS-website is geplaatst door een weggebruiker: ‘Geen klacht, maar juist een compliment: uw bedrijf is bezig met de aanleg van een dubbele rotonde bij afslag Leende-Valkenswaard. Ik rijd hier iedere dag naar mijn werk en weer terug en heb amper oponthoud meegemaakt tijdens de werkzaamheden die nu bijna klaar zijn. Grandioos hoe deze klus voorbereid is en uitgevoerd wordt. Nogmaals mijn complimenten.’ ❚

Bouwinfo Opdrachtgever

provincie Noord-Brabant Ontwerp

den de klanten van het pannenkoekenrestaurant vanaf het begin van het werk naar het restaurant gebracht en weer opgehaald. Dit is naar alle tevredenheid verlopen voor de klanten en het pannenkoekenrestaurant.

provincie Noord-Brabant Uitvoering

KWS Infra

Aaneemsom

1.833.000 euro Bouwperiode

juni 2013 - september 2013

De uitvoerder van KWS Infra kijkt terug op een enorm intensief project dat met behulp van het projectteam van KWS, provincie Noord-Brabant, omliggende gemeenten en andere belanghebbenden succesvol is verlopen. “De uitdaging zat hem hier vooral in de hoge tijdsdruk in combinatie met een drukke verkeersstroom die te allen tijde door-

| 59

HOBAS produceert CC-GVK buizen in diameters van 150mm tot 3600mm. De totaal geleverde lengte omvat bijna twee maal de omvang van de aarde. De Know How en de praktijkervaring heeft zich wereldwijd bewezen. Kwaliteit, engineering en service zijn voor HOBAS op elk project een uitdaging. Onze missie is klantgericht ondernemen waarbij wij ons richten op klanttevredenheid. Voor HOBAS is duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen in het kader van “People, Planet en Proﬁt” een hoog doel. Preventie van afval en beperking van Co2 emissie wordt door de gehele onderneming nagestreefd. 7 GVK Boringen Kardinaal de Jongweg te Utrecht Ø1099mm tot Ø1638mm

HOBAS Benelux BV Marconistraat 11-10 4004 JM Tiel Tel.:! +31 - (0)344 820030 E-mail: hobas.benelux@hobas.com www.hobas.com

• • • • •

Riolering & putten Rioolpersleidingen Hulpstukken Procesleidingen Koelwaterleidingen

• • • •

Doorpersbuizen Rioolrenovatie Relining Duikers

leende | Kluifrotonde N396

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Infranology

Geleiders onkruidvrij De middengeleiders op de kluifrotonde N396 zijn door Infranology voorzien van een epoxyvoegvulling. Dankzij deze voegen blijven de middengeleiders vrij van onkruid gedurende maximaal tien jaar. Daarnaast heeft Infranology zich ontfermd over de stootbanden op de kluifrotonde, die zijn gesteld in een kleefmortel TM en afgewerkt met koud reparatieasfalt.

De epoxyvoegvulling in de middengeleiders bestaat uit vuurgedroogd zand in een specifieke korrelgrootte vermengd met een A- en B-component, zo verduidelijkt John Spekking van Infranology. “Het mengsel wordt ter plaatse aangemaakt in een betonmolen en met een rubberen trekker in de voegen verwerkt en afgeveegd met een bezem. We brengen het mengsel zelf aan om de kwaliteit van de voeg te garanderen; het is namelijk van verschillende factoren afhankelijk, zoals weersinvloeden, temperatuur, hoeveelheid water en mengtijd. Deze parameters moeten goed op elkaar afgestemd zijn.” De epoxyvoegvulling is bij de kluifrotonde toegepast in combinatie met een speciale voegsteen. Deze steen is van boven verjongd, zodat de voegvulling goed tussen de voegen kan lopen. Volgens Spekking is voor een goede kwaliteit een voegdiepte van minimaal 3 centimeter benodigd.

Extreme verkeersbelasting De epoxyvoegvulling is volgens Spekking een mooi alternatief voor betonnen middengelei-

ders. “Het oogt visueel strakker en heeft geen hinderlijke dilatatievoegen waarin onkruid alsnog op komt. Een epoxyvoeg heeft bovendien als eigenschap dat op het moment dat de betonstraatsteen wordt uitgenomen, de voeg eraf valt. Zuilen of lichtmasten kunnen op die manier ook eenvoudig in een later stadium worden aangebracht. Dit is in Leende op de kluifrotonde ook gebeurd.” De epoxyvoegvulling is er in verschillende soorten, van 10 N/mm2 tot 24 N/mm2, afhankelijk van eventuele verkeersbelasting. Voor extreme verkeersbelasting, bijvoorbeeld voor straatwerk in rotondes en pleinen heeft Infranology een cementgebonden voegvulling met een druksterkte tot wel 50 N/mm2.

Reparatieasfalt Ook voor de stootbanden in de kluifrotonde heeft Infranology een oplossing aangedragen. Spekking: “De stootbanden zijn in een speciale kleefmortel gesteld en vervolgens afgegoten met Instamak Reparatieasfalt om een vrijwel naad-

loze aansluiting met het asfalt op de rotonde te maken. Dit koud-reparatieasfalt wordt al jaren door provincies, gemeenten en aannemers toegepast voor hoogwaardige asfaltreparaties. Blijvende reparaties, zo wijst de praktijk uit. Beginnende gaten kunnen eenvoudig worden hersteld. Het product heeft een uitstekende aanhechting met bestaande asfalt en beton. Het kan onder allerlei weersomstandigheden zowel met vorst als met regen worden aangebracht. Het asfalt of beton hoeft louter bezemschoon gemaakt te worden. Het te repareren ‘gat’ hoeft niet droog te zijn en een primer is niet nodig. Na het aanbrengen kan de weg direct worden vrijgegeven voor verkeer. Het verkeer fungeert feitelijk nog als bandenwals.” Het Instamak Reparatieasfalt is in verschillende korrelgroottes en kwaliteiten te verkrijgen, ook voor ZOAB en geluidsreducerende wegen. Instamak reparatieasfalt is snel en eenvoudig te verwerken. ❚

| 61

Alles over betonmortel, betontechnologie en uitvoering van beton op www.vobn.nl www.vobn.nl is vernieuwd! De website over beton, betontechnologie, betonbouw (bekisting en uitvoering) en het keurmerk beton bewust is nu nog eenvoudiger en gebruiksvriendelijker geworden. We zetten graag de belangrijkste veranderingen voor je op een rij: ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

Bezoeker centraal Eenvoudige zoekmachine Heldere informatiestructuur Responsive design Betonmortel, betontechnologie en bekisting Veel foto’s, brochures en downloads Gratis digitale nieuwsbrief met vakinformatie

Gratis digitale nieuwsbrief met vakinformatie Meldt u nu aan!

Hoe wordt een gebouw of constructie op een kwalitatief hoogstaande en efficiënte manier in beton gerealiseerd? De website www.vobn.nl maakt het vinden van vakinformatie makkelijk. Nieuwsgierig? Kijk op www.vobn.nl. De website is mogelijk gemaakt door de bij VOBN aangesloten betonmortelfabrikanten.

VOBN Postbus 383 3900 AJ Veenendaal t 0318 55 74 74

Bronbemaling en rioolwater met systeem

Rio Boxx B.V. Bezoekadres Stadion Galgenwaard Herculesplein 241 3584 AA Utrecht Tel. 0800-3473284 info@rioboxx.nl www.rioboxx.nl

VOBN

Geen wereld zonder beton Stel je eens een wereld voor zonder beton, zegt Ron Peters directeur van de Vereniging van Ondernemers van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN). “Inderdaad, die bestaat niet. Beton is overal.” De brancheorganisatie is in 2009 al gestart is met invulling te geven aan het maatschappelijk verantwoord ondernemen en heeft daar een vervolg aan gegeven door een branchemeetlat op te stellen, die in 2014 wordt aangescherpt. of het kan worden uitgespoeld. De toeslagstoffen komen vrij en de slurrie kan gebruikt worden voor nieuwe mengsels. Geen afval dus, ofwel zero waste.” VOBN heeft tevens recent zijn nieuwe website gelanceerd: www.vobn.nl. Leden kunnen hier onder andere technische rapporten, verslagen en achtergrondinformatie vinden. Voor de markt en geïnteresseerden in betonmortel fungeert de website als kennisbank waar alles over beton, betontechnologie en uitvoering van beton te vinden is. “De website past zich qua grootte automatisch aan het type device aan. Zowel vanaf de smartphone, tablet of desktop is de website perfect leesbaar,” zegt Ron Peters tot besluit. ❚

Ron Peters directeur van de Vereniging van Ondernemers van Betonmortelfabrikanten.

MVO heeft geleid tot het opstellen van een duurzaamheidverklaring door onze leden, vervolgt Peters. “Want uiteindelijk ontstond de roep van ‘wat willen we met MVO?’. Het is immers een mooi gereedschap om jezelf als groep te onderscheiden. Enerzijds willen we transparantie geven over de prestaties van de sector en tevens de garantie bieden voor een constante hoge kwaliteit. Daartoe is een gemeenschappelijke drager bedacht: het keurmerk Beton Bewust. Zo’n gemeenschappelijke drager heeft echter geen toegevoegde waarde als deze geen inhoud heeft. Die inhoud in de vorm van een set van eisen uit de duurzaamheidverklaring hebben we gevat in de branchemeetlat.”

Brancheontwikkeling De branchemeetlat wordt door VOBN voortdurend aangescherpt. Peters: “Onze leden die het Beton Bewust keurmerk voeren moeten voldoen aan de eisen in deze branchemeetlat. Anders dan de ISO-certificering, die we te statisch vinden, is de insteek van de meetlat een continue brancheontwikkeling te bewerkstelligen. Voor 2014-2015 is de branchemeetlat wederom ambitieuzer en meer ‘smart’ gemaakt. De meetlat is in concept klaar en wordt eind november

waarschijnlijk definitief. De keurmerkhouders zullen dan volgens de aangescherpte eisen moeten gaan werken, willen ze het keurmerk blijven voeren.” Volgens Peters heeft de branchemeetlat er mede toe bijgedragen dat de gemiddelde CO2-emissie per m3 betonmortel aanzienlijk is verlaagd bij de bedrijven die het keurmerk dragen. We zijn zelfs als mortelsector in staat de mengselsamenstelling af te stemmen op het bouwwerk en de milieueisen; er wordt als het ware maatwerk geleverd. Door toevoeging van vliegas of slakken kan de CO2-belasting aanmerkelijk worden gereduceerd. Betonmortel is uitermate geschikt voor toepassing in de gww-sector, dat moge duidelijk zijn. Ook hierin zijn de nodige stappen gemaakt. Wat te denken van een fietspad uit 100 procent gerecycled materiaal, zoals onlangs tussen Beilen en Hoogeveen is aangelegd of in één klap de CO2-doelstellingen halen in het project verkeersknooppunt Drachtserplein in Leeuwarden door het gebruik van betonmortel? Beton maakt deel uit van de circulaire economie. Na het slopen kun je het beton breken en inzetten als grindvervanger. Van het restbeton kunnen stapelblokken worden gemaakt voor keerwanden

| 63

(ADVERTORIAL)

MVO-certificaat voor Collé Rental & Sales

Collé Rental & Sales, met vestigingen in Nederland, Duitsland en België, is gecertificeerd voor de MVO-prestatieladder. Begin september ontving Collé, als eerste in haar branche het certificaat. Door deze MVO-certificering geeft Collé actief vorm aan haar MVO-beleid. Daarnaast wil het bedrijf over een jaar op een hogere trede op de MVO-prestatielader worden gecertificeerd. Het thema Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen wordt door steeds meer partijen erkend. Ook voor diverse klantrelaties van Collé, zoals aannemers, overheidsinstanties en leveranciers speelt Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen een belangrijke rol. Redenen genoeg om op dit gebied structureel te verbeteren en kritisch te kijken naar de bedrijfsvoering.

MVO-cyclus De MVO-Prestatieladder is een certificeerbare norm voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen die aansluit op bestaande kwaliteitsnormen (zoals ISO 9001). Basis voor de norm is de koppeling van de aspecten People, Planet, Profit (Prosperity) aan een managementsysteem om de MVOprestaties van de organisatie te verbeteren. Daarnaast heeft Collé zelf een MVO-cyclus ontwikkeld waarbij stakeholders actief betrokken worden bij het

64 |

verbeteren van de MVO-prestaties. De mix van deze aspecten was voor Collé Rental & Sales de reden om te kiezen voor de MVO-prestatieladder, waar het bedrijf nu intrede doet op niveau 1. Binnen één jaar wil Collé niveau 3 op de MVO-prestatieladder bereiken.

Continu proces Frits Collé, directeur van Collé Rental & Sales, is trots op het MVO-certificaat. “Collé bestaat al meer dan honderd jaar. De gedachte van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen heeft gedurende ons bestaan van meer dan honderd jaar een belangrijke rol gespeeld binnen onze bedrijfsvoering. Als verhuurder en verkoper van bouwmachines is dit thema binnen onze klantenkring nu actueler dan ooit. Met de MVO-prestatieladder verbeteren wij ons bedrijf op diverse gebieden en niet alleen op duurzaamheid of milieu.

(ADVERTORIAL)

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is voor ons een continu proces, waarbij onder andere werkprocessen, afvalstromen en het energie- en brandstofverbruik gemeten en verbeterd worden.” Werkgroep Binnen Collé is een speciale werkgroep samengesteld rondom het thema MVO, met de niveau 1-certificering als eerste resultaat. De MVO-certificering vergt intensieve voorbereidingen binnen de onderneming. Belangrijk hierin

'Collé bestaat al meer dan honderd jaar. De gedachte van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen heeft gedurende ons bestaan van meer dan honderd jaar een belangrijke rol gespeeld binnen onze bedrijfsvoering' is om iedereen binnen de organisatie erbij te betrekken, zodat (toekomstige) medewerkers extra trots kunnen zijn op een bedrijf als Collé. Naast de MVOcertificering heeft de werkgroep ook resultaten behaald op het gebied van brandstof- en energiebesparing. Daarbij heeft Collé een MVO-jaarverslag gepresenteerd op haar website. De werkgroep gaat zich nu richten op de volgende stap op de MVO-prestatieladder. De certificering voor trede 3 op de MVO-prestatieladder wordt binnen één jaar verwacht. Daarnaast is Collé ook bezig om dit jaar gecertificeerd te worden op de CO2-prestatieladder. ❚

| 65

Voor elk project uw partner VERHUUR

V E R KO O P

S E RV I C E

NIEUW! NIEUW!

www.colle.eu | +31 ( 0) 46 - 45 74 100

LANdgraaf | Voetgangersbrug

Beeldmateriaal: Wim Smeets

Voetgangersbrug in Landgraaf kleurrijk aangelicht In Schaesberg, gemeente Landgraaf, is een nieuwe voetgangersbrug in gebruik genomen. De oude brug raakte in 2011 zwaar beschadigd bij werkzaamheden voor Pinkpop op het aangrenzende festivalterrein. Er is een gloednieuwe brug gebouwd, waarvoor Ziut de aanlichting ontwierp en installeerde. De naam van de brug luidt D’r Reëgeboag (De Regenboog), een trotse verwijzing naar de kleurrijke verlichting.

De oude voetgangersbrug raakte in 2011 zwaar beschadigd toen een vrachtwagen deze raakte tijdens werkzaamheden voor Pinkpop op het aangrenzende festivalterrein. De brug was niet te repareren en moest geheel vervangen worden. In opdracht van de gemeente heeft bruggenbouwer Rusthoven samen met IPV Delft de nieuwe brug ontworpen en gebouwd. De wens bestond om de brug professioneel aan te lichten, waarvoor Ziut in de arm werd genomen.

Lichtontwerp Het idee voor de aanstraalverlichting is bedacht in samenspraak tussen Ziut en beide bruggenbouwers. Maar de ideale manier om dit te realiseren, vergde meer dan alleen denkwerk.

Daarom heeft Ziut enkele proefopstellingen gemaakt waaruit duidelijk bleek dat het mooiste resultaat werd bereikt door de verlichting in de brug zelf te verwerken. De constructie voor

onderlangs kruist, is de brug duidelijk zichtbaar en eveneens met een kleurrijk eigen karakter. Per gelegenheid (Pinkpop, Pasen, Kerstmis) zal de verlichting de brug in verschillende kleuren

'Voetgangers lopen over de brug op een functioneel verlicht pad' de optimale aanstraling is wederom ontstaan in nauwe samenspraak tussen Ziut en de bruggenbouwers. Een mooi staaltje samenwerking. Voetgangers lopen over de brug op een functioneel verlicht pad, terwijl de brug tegelijk een eigen karakter heeft. Voor het verkeer dat de brug

aanstralen, bijvoorbeeld roze rondom Pinkpop. De kleurprogrammering staat voor de komende drie jaar reeds ingesteld. Wat de bewoners en gemeente van het resultaat vinden? De keuze van de naam zegt het al, ze zijn trots op hun kleurrijk verlichte voetgangersbrug. ❚

| 67

de pen | Erik Naafs

Aanbesteden een loterij?

68 |

Tekst: Erik Naafs

de pen | Erik Naafs

Erik Naafs, Directeur PPP bij VolkerInfra.

Een recente trend bij DBFM projecten (‘Design Build Finance Maintain’ ofwel publiek-private samenwerking) is om het instrument van ‘loten’ toe te passen. In het bijzonder bij eerste selectie van kandidaten (prékwalificatie).

‘ranking’ plaats, waarbij de drie hoogst gerangschikte partijen worden uitgenodigd voor verdere deelname en de nummers vier en vijf uit de resterende partijen worden geloot.

Nu wordt de kreet ‘loten is kloten’ (excusez le mot) nog wel eens gehoord, maar daar valt wel iets meer over te zeggen. Bij de psychologie van het loten moet ik denken aan een artikel van de hand van wijlen professor Willem Wagenaar in het NRC van 31 december 2010 ‘Loterij is belasting op domheid’.

Wat is nu de parallel met genoemde ‘domheid’ van Wagenaar? Indien de initiële lat te laag ligt (bij DBFM geldt dat bijvoorbeeld voor partijen die moeilijk financierbaar zijn) of indien de nadere criteria weinig onderscheidend vermogen tussen gegadigden aanbrengen, bestaat het risico dat de best geplaatste partijen op voorhand uit de aanbesteding vallen door ‘domme pech’. In een recente aannbesteding werden zeven partijen ex aequo eerste gerangschikt en twee partijen met veel relevante ervaring uitgeloot.

Kern van het betoog van professor Wagenaar is dat de Nederlandse staat als organisator van het kansspel (de Staatsloterij) als winnaar van de loterij naar boven komt drijven en niet de deelnemer, dat de overheid hier een monopolist is én dat zij als taak heeft haar burgers eerlijk voor te lichten en zeker niet ‘een poot uit te draaien’. Wat is nu de relevantie hiervan in relatie tot recente DBFM aanbestedingen? Naarmate deze projecten qua omvang kleiner worden, wagen meer bouwers op eigen kracht een kans en worden er geen consortia meer gevormd. Dit valt toe te juichen vanuit het oogpunt van competitie. Keerzijde is dat bij DBFM projecten wel erg veel partijen aan de start kunnen staan. Bij het project N33 Assen-Zuidbroek waren er negen gegadigden die allemaal een eerste dialoogfase hebben doorlopen. Om een dergelijk peloton aan de start te voorkomen hanteert de opdrachtgever tegenwoordig een tweetrapsraket. Eerst moet iedereen over de horde van de minimumeisen heen springen en vervolgens, bij meer dan vijf partijen, vindt er op basis van nadere selectie een

Het veelgehoorde argument dat ook onervaren partijen toegang tot deze markt moeten hebben lijkt mij eerder vals. Bij een markt met voldoende concurrentie zouden partijen zichzelf zodanig moeten organiseren en ontwikkelen dat zij op basis van kennis, kunde en relevante ervaring een positie kunnen opbouwen. Mijns inziens is een ‘marktmeesters-rol’ toch eerder weggelegd voor de Autoriteit Consument en Markt dan een aanbestedende dienst binnen de overheid. Mijn pleidooi is om in plaats van het botte mes van de loterij een korte, inhoudelijke procedure in te richten die dan tegelijk voor marktpartijen kostenefficiënt kan plaatsvinden; een eerste selectie op basis van kwaliteit in plaats van op ‘dom geluk’. Of zoals in Vlaanderen gebruikelijk is, een relatieve weging van kandidaten op selectiecriteria: partij A scoort hoger dan B en lager dan C. Liever een goede beoordeling dan dom toeval. ❚

Bij de psychologie van het loten moet ik denken aan een artikel van de hand van wijlen professor Willem Wagenaar in het NRC van 31 december 2010 ‘Loterij is belasting op domheid’.

| 69

tilburg | Burgemeester Brokxlaan

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: â&#x20AC;&#x2DC;De:Werkplaatsâ&#x20AC;&#x2122;

Integraal samenwerken

aan complex project in Tilburgse binnenstad

70 |

tilburg | Burgemeester Brokxlaan

Met de stedenbouwkundige ontwikkelingen in de Spoorzone wil de stad Tilburg een belangrijke stap zetten om haar stadscentrum te versterken. De Spoorzone, een historische plek, moet het stedelijke brandpunt worden van het nieuwe grootstedelijk wonen, werken, leren en uitgaan. Spoorzone Tilburg is een gebied van 75 hectare langs een lint van bijna drie kilometer in het centrum van de stad. Binnen de Spoorzone werken de gemeente Tilburg en VolkerWessels samen als ‘De:Werkplaats’ aan de herontwikkeling van het voormalige NS-terrein aan de noordkant van het hart van de Spoorzone. Binnen de ontwikkeling van ‘De:Werkplaats’, groot 15 hectare, vallen onder meer de projecten Stadscampus, Clarissenhof, Koepelhal en Verensmederij. De nieuwe Burgemeester Brokxlaan, is een belangrijk project binnen de Spoorzone Tilburg.

kennis en expertise om een dergelijk grootschalig en complex project integraal op te pakken binnen een zeer krappe tijdsplanning volgens ‘design and build’. Verschillende partijen binnen ons bedrijf zijn betrokken in het bouwproces. WSP Infra coördineert de totale werkzaamheden voor aanleg van de Burgemeester Brokxlaan. Aveco de Bondt heeft het uitvoeringsontwerp voor haar rekening genomen. De aanleg is uitgevoerd door KWS Infra en verder is de bodemsanering opgepakt door een combinatie van Aveco de Bondt en WSP Infra.”

Verbindingsweg

De combinatie heeft de opdracht gekregen voor de bodemsanering in het gehele gebied. Carlo Hadderingh, projectmanager van Aveco de Bondt, geeft aan: “Door de verantwoordelijkheid van de bodemsanering bij één deskundige partij neer te leggen, worden de gemeente en ontwikkelaar volledig ontzorgd.”

De Burgemeester Brokxlaan (BBL) regelt de gehele verkeersafwikkeling binnen de ontwikkeling van ‘De:Werkplaats’ en de Spoorzone. De weg zorgt voor een goede bereikbaarheid van de voormalige NS-Werkplaats en verbindt de Spoorzone met de Tilburgse binnenstad en de omliggende wijken. De weg in het nieuwe Spoorzone-gebied loopt van het NS-plein tot aan de Jan Heijnsstraat. De weg wordt een kleine kilometer lang en heeft drie rijstroken, een brede middenberm met bomen, twee fietspaden, twee trottoirs en servicestroken.

Saneringsaanpak

Aveco de Bondt heeft onder andere kennis ingebracht voor de saneringsaanpak en het saneringscontract in relatie tot de voorgenomen bouwplannen. Hadderingh: “Het gebruik van het terrein

'De weg zorgt voor een goede bereikbaarheid van de voormalige NS-Werkplaats en verbindt de Spoorzone met de Tilburgse binnenstad en de omliggende wijken' VolkerWessels en de gemeente Tilburg zijn in een PPS samen aan de slag gegaan met de eerste fase van de gebiedsontwikkeling voor de ‘De:Werkplaats’, het hart van de Tilburgse Spoorzone. De komende jaren ontwikkelen ze samen de eerste 100.000 m2 programma.

Integrale aanpak Richard de Weerd, projectmanager van WSP Infra, onderdeel van VolkerWessels licht toe: “Een belangrijke reden waarom ons de opdracht is gegund, is de verwevenheid van de aanleg van de BBL met de ontvlechting en aanleg van kabels en leidingen, de sloopwerkzaamheden, de bodemsanering en het bouwrijp maken dat een integrale aanpak vergt. Binnen ons bedrijf hebben we de

als NS-werkplaats heeft geleid tot verschillende bodemverontreinigingen in grond en grondwater. Bij de herontwikkeling is rekening gehouden met deze verontreinigingssituatie door bijvoorbeeld de locatie of diepte van een parkeergarage zodanig te positioneren dat er geen risico’s zijn voor mens en omgeving. Het doel is om een voor het beoogde gebruik geschikte locatie op een kosteneffectieve wijze op te leveren, ook wel functiegericht saneren genoemd. In raam- en detailsaneringsplannen is dit verwoord.” Hadderingh: “Er is gekozen voor een saneringsaanpak die hand in hand gaat met sloop, bouwrijp maken en woningrijp maken die gefaseerd wordt uitgevoerd. ›

| 71

Vooruit denken over de vragen die u bezighouden Aveco de Bondt heeft alle relevante kennis en ervaring in huis op het gebied van Bouw, Infra en Ruimte & Milieu. Binnen deze drie adviesgebieden hebben onze medewerkers veelal hun eigen specialisme, zoals bodem, infraontwerp en projectmanagement. In hun specifieke discipline kunnen ze vaak bogen op een ruime ervaring. We volgen de ontwikkelingen binnen onze adviesgebieden op de voet. Alles verandert en is in beweging. Dus ook onze horizon.

Reggesingel 2 Rijssen

+31 (0)548 51 52 00 | Stationsweg 3 Driebergen

+31 (0)343 52 31 00 | Dillenburgstraat 25e Eindhoven

+31 (0)40 250 07 00

www.avecodebondt.nl

WSP Infra en KWS Infra zijn een infrastructuurspecialist die letterlijk en figuurlijk de verbindingen legt om mensen tot elkaar te brengen. Alle disciplines die nodig zijn bij het maken en onderhouden van boven- en ondergrondse infrastructuur zijn in huis: • advies • ontwerp • realisatie • onderhoud Een integrale benadering zorgt voor meerwaarde WSP Infra Podium 9, 3826 PA Amersfoort M +31(0)6 11007779 T +31(0)88 1866684 E-mail info@wspinfra.nl www.wspinfra.nl een

onderneming

KWS Infra bv Ziel 12, 4704 RS Roosendaal M +31 (0)165 - 584000 F +31 (0)165- 584001 E-mail roosendaal@kws.nl www.kws.nl

tilburg | Burgemeester Brokxlaan

De integrale aanpak levert voordelen op voor de opdrachtgever. Het aantreffen van onverwachte verontreinigingen leiden tot minimale stagnatie en er wordt werk met werk gemaakt door het hergebruik en herschikken van de grond binnen ‘De:Werkplaats’. Daarnaast leiden planwijzigingen niet tot vertraging. Door de coördinatie van de graafwerkzaamheden bij één opdrachtnemer neer te leggen, wordt de veiligheid gewaarborgd.”

Geïntegreerde contractvorm De opdrachtgever heeft gekozen voor een UAV-GC contract. “UAV-GC staat voor Uniforme Administratieve Voorwaarden voor Geïntegreerde contracten,” aldus De Weerd: “Deze geïntegreerde contractvorm heeft vergeleken met een gebruikelijk RAW-bestek veel voordelen. Als opdrachtnemer krijgen we daardoor de mogelijkheid onze eigen kennis in te brengen en ook de mogelijkheid tot sturing en optimalisatie. Daardoor hebben we tempo kunnen maken in het ontwerp en de uitvoering.” Ook voor de gemeente Tilburg als opdrachtgever heeft het voordelen. Met deze contractvorm wordt de eigen organisatie ontlast. Het samenwerken met een marktpartij wordt gestimuleerd. Vergeleken met een RAW-bestek is er sprake van een re-

ductie in tijd en de risico's liggen bij ons. Daarmee wordt de gemeente ontzorgd.

Systems Engineering De Weerd: “Een geïntegreerd contract vereist bij zowel de gemeente Tilburg als bij ons de juiste mindset en de wil om te samenwerken. Bij de

kick-off van het ontwerp is voor een aanpak volgens Systems Engineering gekozen. Daarbij is het ontwerp in zogeheten behapbare werkpakketten opgedeeld. Op voorhand zijn binnen de gemeente diverse toetsers aangewezen die ieder een pakket kregen toebedeeld.” De Weerd: “Tijdens het gehele ontwerpproces heeft de gemeente Tilburg zich zeer coöperatief opgesteld en is nauw betrokken geweest bij het gehele ontwerpproces. Dit had wederzijds begrip tot gevolg. Iedereen wilde vooruit op basis van een gemeenschappelijk belang: de aanleg van de Burgemeester Brokxlaan. De goede samenwerking heeft ervoor gezorgd dat het project naar wens verloopt.”

Uitdagingen Het is in meerdere opzichten een uitdagend project, aldus De Weerd. “Zo heeft de aanleg van de Burgemeester Brokxlaan in een kort tijdsbestek plaatsgevonden. Binnen een jaar is de weg in het hart van de binnenstad aangelegd.” Wat het project ook bijzonder maakt is, dat het ontwerp van de weg met alle disciplines en overleg met de gemeente hierover parallel heeft gelopen met de daadwerkelijk uitvoering hiervan. Met name het ontwerptraject was een uitdaging, in combinatie met een andere manier van denken door de contractvorm. Al met al is het een prachtig complex project waarbij we heel goed samenwerken, zowel binnen VolkerWessels als met de Gemeente Tilburg.” Aan het einde van het jaar moet de weg klaar zijn voor gebruik. Begin oktober zijn de rijbanen van oost naar west al in gebruik genomen. De Weerd: “Het is de eerste zichtbare stap in de stedelijke herontwikkeling van Tilburg.” ❚

| 73

GOUDA | Westergouwe

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeldmateriaal: Projectbureau Westergouwe

Westergouwe integraal opgehoogd en ingericht

Een van de cruciale eisen van de gemeente Gouda is een gegarandeerde begrenzing van de restzetting voor het hele Westergouwe gebied: maximaal 20 centimeter in de komende 30 jaar.

Het Projectbureau Westergouwe zet samen met baggerbedrijf Van Oord een nieuwe standaard voor grondverbetering. Het veenweidegebied Westergouwe in Gouda wordt integraal opgehoogd en ingericht volgens zeer strenge eisen. Van Oord garandeert een maximale restzetting van 20 centimeter voor de komende 30 jaar. Vanaf 2016 genieten de eerste bewoners van de groen-blauwe omgeving. Bij voldoende interesse van kopers wordt een groter deel van de polder bebouwd. In de Zuidplaspolder werd van de 15e tot en met de 18e eeuw veen gewonnen. Na drooglegging kreeg dit gebied een agrarische bestemming. In mei 2008 besloot de gemeente Gouda om 150 hectare van dit veenweidegebied te ontwikkelen middels een samenwerking met de combinatie VolkerWessels Vastgoed en Heijmans Vastgoed. Op dit moment wordt de eerste fase van een waterrijk woongebied en een eerste deel van een recreatief gebied met een uiteindelijke omvang van 48 hectare gerealiseerd (groen-blauwe zone). Bij voldoende interesse van kopers gaat een volgend deel van het plangebied op de schop. De samenwerkende partijen willen een aantrekkelijke woonwijk creëren met een gevarieerd woningaanbod; een gebiedsontwikkeling die de Ecologische Hoofdstructuur respecteert en verantwoord omgaat met water. De nabijgelegen groen-

74 |

blauwe zone wordt zodanig ingericht dat mensen er kunnen wandelen, spelen of fietsen.

700 duizend kuub zand Westergouwe ligt in de Zuidplaspolder op ongeveer 6 meter onder NAP. Het gebied in Gouda herbergt slappe grondsoorten met klei en veen. De diepe ligging, de grondgesteldheid en de nabijheid van de hooggelegen Hollandse IJssel zorgen voor een hoge kweldruk. De samenwerkende partijen besloten daarom om het gebied op te hogen met zand en het waterpeil te verhogen. Het zandpakket zorgt niet alleen voor een stevige ondergrond, maar creëert ook een afdekking van de in veenweide aanwezige nutriënten. Door de verhoging van het waterpeil, wordt de kwel tegengegaan en komen minder fosfaten in het oppervlaktewater.

In opdracht van Projectbureau Westergouwe zijn diverse werkzaamheden al uitgevoerd vooraf aan de grondverbetering en inrichting, waaronder het verleggen van een 50kV-leiding, explosievenonderzoek, ontmantelen van drie boerderijen en het rooien van bomen. Van Oord Nederland is vanaf april 2013 bezig met het ophogen van het maaiveld en de aanleg van waterpartijen en -gangen. Voor de eerste fase betreft dit 700 duizend kuub zand, dat afkomstig is van de Nieuwe Waterweg, de Merwede en de Maas. De ophoging varieert van 3 tot 5 meter, afhankelijk van de locatie. Ook zal de baggeraar zand afvoeren of verwerken op de locatie, nadat de grond eronder voldoende is ingeklonken. Naar verwachting is het grondverzet van de eerste fase eind 2014 afgerond. De groen-blauw zone wordt een jaar later opgeleverd.

GOUDA | Westergouwe

van design & construct. Zo worden de beste technieken uit de wereldwijde bouwmarkt toegepast voor een afgesproken plafondbedrag, in goed overleg met overheden. Een van de cruciale eisen van de gemeente Gouda is een gegarandeerde begrenzing van de restzetting voor het hele Westergouwe gebied: maximaal 20 centimeter in de komende dertig jaar. Gedurende de ontwerpfase, maar ook tijdens

en na het lossen van het zand wordt de zetting gecontroleerd en waar nodig bijgestuurd. In het hypothetische geval, dat er iets mis mocht gaan, dan ligt er een compleet calamiteitenplan klaar met maatregelen om de zetting binnen de grenzen te houden. Met het toepassen van een D&C-contract voor de integrale ophoging en herinrichting zetten de gemeente Gouda en de bouwpartijen een nieuwe standaard voor herinrichting van polders. â?&#x161;

De groen-blauw zone wordt in 2015 opgeleverd.

Gegarandeerde zettingslimiet De haalbaarheid van de gebiedsontwikkeling is onderzocht door de gemeente Gouda, de provincie Zuid-Holland, het Hoogheemraadschap en de ministeries van VWS en VROM. Het drassige polderlandschap was niet voor niets twee eeuwen nagenoeg ongeroerd gebleven. De gemeente Gouda koos na goedkeuring van de ontwikkelingsplannen voor samenwerking met marktpartijen en een aanbesteding van de grondverbetering op basis

Vanaf 2016 genieten de eerste bewoners van de nieuwe woonwijk. Bij voldoende interesse van kopers wordt een groter deel van de polder bebouwd.

De ophoging varieert van 3 tot 5 meter, afhankelijk van de locatie.

Van Oord Nederland is vanaf april 2013 bezig met het ophogen van het maaiveld en de aanleg van waterpartijen en -gangen.

| 75

Wat doet u eigenlijk? Laat dat ook uw klanten weten! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GROND/WEG/WATERBOUW...

Wie doet wat advies en ontwerp

IPV Delft Oude Delft 39, 2611 BB Delft T................................................ +31 (0)15 - 7502575

Beton

Betonstaal

Haitsma Beton BV

MVM Betonstaal

Pinksterblomstrjitte 2, 9288 AG Kootstertille

Brasem 10, 4941 SE RAAMSDONKSVEER

Postbus 7, 9288 ZG Kootsterteille

Postbus 149, 4940 AC Raamsdonksveer

E info@ipvdelft.nl

T................................................ +31 (0)512 - 335678

T................................................ +31 (0)162 - 483333

W www.ipvdelft.nl

F................................................ +31 (0)512 - 335666

UW ADRES VOOR GRONDVERZET- & INDUSTRIEBANDEN

F................................................ +31 (0)162 - 580830

E info@haitsma.nl

E info@mvmbetonstaal.nl

W www.haitsma.nl

W www.mvmbetonstaal.nl

BOUWGRONDSTOFFEN

Of het nu gaat om een shovel of mobiele graafmachine, uw materieel moet rijden. Stilstand door lekke banden kost u immers geld en INGENIEURSBUREAU BOORSMA dit wilt u voorkomen. Dat kan. Wij, Bandenservice Zuid-West, G. Sondermanstraat 2, 9203 PV DRACHTEN zijn al meer dan 25 jaar een betrouwbare partner voor veel grondverzet- en Postbus 647, 9200 AP DRACHTEN de Beijer Bouwgrondstoffen BV industriebedrijven in Zuid-West Nederland. Wij hebben ervaren medewerkers T............................................... +31 (0)512 580300 Partner in grondstoffen en logistiek! voor advies, een grote voorraad banden en leveren de service die u vraagt: De Jongh Pipesystems BV F................................................. +31 (0)512 525296werkplaatsen en pechservice op locatieKekerdomse bandenmontage in onze met Ward 3 6579 JG KEKERDOM Sluisweg 2, 4794 SW HEIJNINGEN Postbus 64 6566 ZJ MILLINGEN A/D RIJN servicetrucks. Service. Daar draait het om. E drachten@boorsma-consultants.nl T................................................ + 31 (0)167 - 521739

T................................................ +31 (0)481 - 439111

F................................................+ 31 (0)167 - 521837

F................................................ +31 (0)481 - 439150

E info@dejonghpipesystems.nl

E info@debeijerbv.com

www.trekkerbandenmarkt.nlW www.dejonghpipesystems.nl

W www.debeijerbv.com

W www.boorsma-consultants.nl

ASFALT n Grote voorraad – zie ook

Bruggenbouw

Michelin Exelagri partner

Dealer van o.a. Molcon, Goodyear, Vredestein, BKT, Nokian, Mitas, NYNAS NV Trelleborg, Alliance, OBO Betonfabriek Nigtevecht BV Excelsiorlaan 87, n

1930 ZAVENTEM

24/7 Service op locatie T.................................................... + 32 (0)27251818 met 4 servicewagens n

F.................................................... + 32 (0)27156677 E info@nynas.com

Vreelandseweg 10, 1393 PG NIGTEVECHT T............................................... + 31 (0)294 - 251343 F............................................... + 31 (0)294 - 251699 E info@nigtevecht.com

Ervaren medewerkers voor W www.nigtevecht.com W www.nynas.com persoonlijk advies en bezoek n

Bandenservice

MEERDINK BRUGGEN Leeghwaterweg 11 , 7102 JJ WINTERSWIJK T.............................................. +31 (0)543 - 5135 41 F............................................... +31 (0)543 - 520935 E bruggen@meerdink.nl W www.meerdinkbruggen.nl

Betonreparatie

SERVICE. DAAR DRAAIT HET OM.

Bruggenbouw

Balm Uitwendige Wapening BV Eendrachtsweg 9, 4131 NS VIANEN Vestiging Klaaswaal: Vestiging Noordwijkerhout: Postbus 345, 4130 EH Vianen Bandenservice Zuid-West Bandenservice Zuid-West BANDENSERVICE BV Industrieweg ZUID-WEST 20 Walserij 8a T............................................... +31 (0)347 - 374174 3286 BW3286 Klaaswaal 2211 SJ Noordwijkerhout Postbus 7062, ZH KLAASWAAL F............................................... +31 (0)347 - 370464 T (0186) 573 300 T (0252) 372 377 T............................................... +31 (0)186 573300 E info@balmbv.nl Voor persoonlijk advies Bas van der Linden+31 (06) 57 56 95 16 of Jaap Vollaard (06) W www.balmbv.nl F................................................. (0)186 573254 B 49 90 17 75

info@bandenservicezuidwest.nl • www.bandenservicezuidwest.nl

76 |

QUMEY METAALINDUSTRIE BV Handelsweg 2, 3606 AB MAARSSEN T............................................... +31 (0)346 - 561564 F............................................... +31 (0)346 - 572558 E info@qumey.nl W www.qumey.nl

Composiet

Grondverzetmachines

UTEC Composites Kitmanstraat 13, 1812 PL ALKMAAR

Asjes Technisch Handelscentrum BV

T................................................+31 (0)72 - 5403111

Berenkoog 27, 1822 BH ALKMAAR

F ..............................................+ 31 (0)72 - 5407020

T.................................................. +31 (0)72 5611244

E info@utec-composites.nl

F..................................................+31 (0)72 5623449

W www.utec-composites.nl

W www.asjes.eu

Electronische installaties

Istimewa Elektrotechniek BV Frankrijkweg 3 4389 PB VLISSINGEN Postbus 9 4380 AA VLISSINGEN

Geodirect BV Rendementsweg 20e, 3641 SL MIJDRECHT Postbus 176, 3640 AD MIJDRECHT T............................................... +31 (0)297 - 769101 F............................................... +31 (0)297 - 500672 E info@geodirect.nl W www.geodirect.nl

Leveranciers heiwerken

Heibedrijf M.Kool BV Burg. Padmosweg 62, 3648 BH Wilnis

Breedveld Staal Parallelweg 4, 2921 LE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL T.............................................. +31 (0)180 - 512933 T.............................................. +31 (0)180 - 514206 E info@breedveldstaal.nl W www.breedveldstaal.nl

T...................................................+31 (0)297 285146 F...................................................+31 (0)297 241466

T ............................................... +31 (0)113 - 612840

contact@heibedrijf-kool.nl

F................................................ +31 (0)113 - 613137

www.heibedrijf-kool.nl

E info@istimewa.nl W www.istimewa-elektro.nl

landmeetkundige apparatuur

Hout

funderingstechniek

Swanenberg IJzer Groep Postbus 30 5374 ZG SCHAIJK T .............................................. +31 (0)486 - 461541 F .............................................. +31 (0)486 - 461941 E info@swanenberg.com W www.swanenberg.com

Licht, zicht en mobiliteitsoplossingen

Altenburg Funderingstechniek BV

Leyenaar Taapken Lamaker BV Kamerlingh Onnesweg 7, 4131 PK VIANEN

Roggemole 12, 8531 WB Lemmer

Postbus 191, 4130 ED VIANEN

Postbus 26, 8530 AA Lemmer

T................................................ +31 (0)347 - 374844

T................................................ +31 (0)514 - 588820

F................................................ +31 (0)347 - 377908

F................................................. +31 (0)514 - 588839

E verkoop@ltl.nlÂ

E info@altenburggroep.com

W www.ltl.nl

W www.altenburggroep.com

Hydroliek

Wat doet u eigenlijk? Laat dat ook uw klanten weten! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GROND/WEG/WATERBOUW...

Wie doet wat

Ziut Nieuwe Plein 1b, 6811 KN Arnhem T............................................................ 026 - 8001900 E info@ziut.nl W www.ziut.nlP

Pijpleidingen

Geluidsschermen

FLEXHYDRO Holland Scherm

Lijnbaan 1, 9672 BL WINSCHOTEN

Postbus 11058, 3004 EB ROTTERDAM

T................................................ +31 (0)597 - 413939

T .............................................. +31 (0)10 - 2083320

F................................................ +31 (0)597 - 425037

E info@hollandscherm.nl

E info@flexhydro.com

W www.hollandscherm.nl

W www.flexhydro.com

De Jongh Pipesystems BV Sluisweg 2, 4794 SW HEIJNINGEN T................................................ + 31 (0)167 - 521739 F................................................+ 31 (0)167 - 521837 E info@dejonghpipesystems.nl W www.dejonghpipesystems.nl

| 77

Wat doet u eigenlijk? Laat dat ook uw klanten weten! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GROND/WEG/WATERBOUW...

Wie doet wat Staalbouw Verhuur & Verkoop GWW Houtimport Bedrijfsweg 11, 3411 NV Lopik, Postbus 36, 3420 DA Oudewater BSB Staalbouw Postbus 4, 9250 AA Bergum Solcamastraat 22, 9262 ND Suameer T............................................... +31 (0)511 - 462525 E bsb@bsbstaalbouw.nl W www.bsbstaalbouw.nl

T.............................................. +31 (0)348 - 550009 COLLE RENTAL & SALES Nusterweg 100, 6136 KV SITTARD T................................................ +31 (0)46 - 4574100 F................................................. +31 (0)46 - 4521120 E info@colle.eu W www.colle.eu

F.............................................. +31 (0)348 - 553338 E verkoop@gwwhoutimport.nl W www.gwwhoutimport.nl

Weg- en waterbouw van Oord Nederland postbus 44137,

Staalbouw Weelde International NV Nijverheidsstraat 24, B-2381 WEELDE (RAVELS) Postbus 59, 5110 AB Baarle-Nassau T.................................................. +32 (0)14 - 655908 F................................................. +32 (0)14 - 657653 E info@swi.be W www.swi.be

spoorbouw

3006 HC ROTTERDAM

Boskalis Nederland 'Waalhaven Oostzijde 85 Postbus 4234 3006 AE ROTTERDAM T................................................ +31 (0)10 - 2888777 F............................................... +31 (0)10 - 2888766 E nederland@boskalis.nl W www.boskalis.nl/nederland

+31 (0)183 - 642200

+31 (0)183 - 642310

E info@vanoord.com W www.vanoord.com

Wegdekreflectoren

wegdek-reflectoren www.wegdekreflectoren.nl

Van Wylick Wegdek-reflectoren BV Safelines BV Bruistensingel 202, 5232 AD 's-Hertogenbosch T................................................+31 (0)73 - 6443658 F................................................+31 (0)73 - 6446384 W www.safelines.nl

Van Hattum en Blankevoort Korenmolenlaan 2, 3447 GG WOERDEN T................................................ +31 (0)348 - 435100 F................................................ +31 (0)348 - 435111 E info@vhbinfra.nl W www.vhbinfra.nl

Postbus 120, 5270 AC Sint Michielsgestel T...................................................+31(0)73 - 5510155 F...................................................+31(0)73 - 5511422 E post@wylick.nl W www.wegdekreflectoren.nl W www.wegwijsinwegdekreflectoren.nl

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Grond/Weg/Waterbouw? Bel of mail ons T +31(0) 495 450095 Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl

78 |

Ervaren specialisten voor openbare verlichting, verkeerslichten en camerasystemen

Openbare verlichting aanleggen? Verkeerslichten, camerasystemen? Ziut is al jarenlang dĂŠ specialist. We kunnen u adviseren in het voortraject, desgewenst verzorgen we de inkoop en gehele realisatie, of we nemen het beheer en onderhoud onder onze hoede. Vanzelfsprekend hebben we oog voor duurzaamheid en veiligheid, en werken we zorgvuldig volgens de afgesproken planning. Als dochter van Enexis en Alliander weten we alles van energienetten en hebben we toestemming om te werken aan het ondergrondse netwerk. Ook bovengronds zijn we deskundig: onze installateurs zijn door de wol geverfd en we zijn leveranciersonafhankelijk. Zo kunnen we de gehele elektrotechnische infrastructuur van uw bouwproject verzorgen, bedingen we scherpe prijzen bij leveranciers, en verzorgen we de complete installatie. Bovendien bent u klaar met ĂŠĂŠn partij: Ziut, uw partner in de openbare ruimte.

www.ziut.nl

Licht-, Zicht- en Mobiliteitsoplossingen

STAALBOUW WEELDE INTERNATIONAL

B Nijverheidsstraat 24 / 2381 Ravels (Weelde) NL Postbus 59 / 5110AB Baarle-Nassau TEL +32-14-655908 FAX +32-14-657275 www.SWI.be info@SWI.be