Tijdschrift van de 足 Koninklijke 足Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart
Jaargang 27 l September 2010
Kom naar het
Nationaal Luchtsportcongres
Nieuw: Light Aircraft Pilot Licence l Luchttoerisme 40 jaar ALA! l Dagje Modelvliegkamp Eibergen Zuinig op Zoutelande l Glow in the dark balloon | September 2010
1
inhoud
Het laatste nieuws via
www.knvvl.nl
September 2010
3 Voorwoord Frits Brink, Voorzitter KNVvL 4 Light Aircraft Pilot Licence 5 Bijeenkomst FAI/CIMP 6 Luchttoerisme 7 Z eppelin exit 40 jaar ALA!
8 Zweefvliegen in beeld 9 Column Kunstvliegen of stunten? 10 Zuinig op Zoutelande 11 Glow in the dark balloon Dutch Open boven Italiaanse Bergen
12 Een dagje mee naar…Modelvliegkamp Eibergen 15 Agenda en verder Rectificatie Brevet aanvragen
16 Kom naar het Nationaal Luchtsportcongres
verschijnt 5X per jaar en is een uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL). KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, T: (0348) 437 060, F: (0348) 437 069, E: info@knvvl.nl Redactie en acquisitie: Veva Ekkelenkamp, Marijke van Geem, Bart Pelt Aan dit nummer werkten mee: Tekst: Frits Brink, Rutger Coucke, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, Erik Louwes, Marja Osinga, Ronald Overdijk, Frits Snijder, Roger Soupart, Gijs Wanders Foto’s: Paul Beks, Ben Bläss, Jan Dekker, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, René Hoogland, Alex Janssen, Jeroen Kroon, Patrick Krooshof, Roger Soupart, Frits Snijder, Kyra Versteege, Robert de Vries, Gijs Wanders Foto voorpagina: Robert de Vries Grafiek: Steve Longland Ontwerp en vormgeving: VerheulCommunicatie.com Alphen aan den Rijn. Druk en verzending: Thieme MediaCenter Rotterdam. Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeldmateriaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen. Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeldmateriaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraag baar op het redactieadres, zie boven.
2
| September 2010
Ontwikkelen met overtuiging Foto Frits Snijder
Een hele week was hij in Heerenveen, vloog in totaal 9 keer en brak met één van zijn vluchten een record: hij maakte een vlucht van 27 minuten en 59 seconden! Het bedrag dat de sponsoren hem als tegenprestatie overhandigden was 3500 gulden. Ik heb het over Clement van Maasdijk. Onze eerste officiële aviateur. Op 31 juli 1910 vloog hij voor de eerste keer in ons land. Heerenveen was ‘the place to be’. Notabelen uit deze gemeente haalden hem binnen. Dat was de reden dat een bijzonder gezelschap op 31 juli 2010, exact 100 jaar na de gedenkwaardige eerste vlucht in Heerenveen bijeen kwam. Goed georganiseerd door onze ‘eigen’ Paul Vlootman vond een herdenking plaats die recht deed aan dit historisch hoogtepunt. Er werd een krans gelegd door de burgemeester bij het Van Maasdijkmonument. Een van de nazaten van Van Maasdijk hield een toespraak zoals zijn roemruchte voorvader dat deed vanaf het balkon van een hotel. Toen voor een uitzinnige menigte; maar liefst 100.000 mensen waren immers getuige van de vluchten van Clement geweest. Wat ik vooral ook bijzonder vond aan de bijeenkomst was een boeiende toespraak van Martin Schröder. Zijn visie op de ontwikkelingen in de luchtvaart in de afgelopen decennia is alleen al bijzonder vanwege het feit dat hij zelf een belangrijk deel van de ontwikkelingen heeft neergezet. En overigens nog steeds doet. Terecht dat deze man een ereplaats kreeg bij deze herdenking! Op het moment waarop ik dit voorwoord schrijf hangt de ontwikkeling van de luchtsport mede af van de formatie van het kabinet. Goede herinneringen bewaren we aan de liberale staatssecretaris in
de kabinetten Balkenende I en II, Melanie Schultz van Haegen, doortastend en vooral wars van overregulering. Ook de christen- democraat Camiel Eurlings heeft een warm hart voor de luchtsport getoond. Dat was duidelijk te merken tijdens het vliegen op Terlet op 25 augustus jl. Wat mij betreft is het spijtig dat hij niet meer beschikbaar is. Hoe de besprekingen zich ontwikkelen zullen we weldra weten. Voor ons is het van groot belang dat de KNVvL als koepel voor de niet-commerciële luchtvaart een serieuze en gezaghebbende overlegpartner is en blijft. Dat vooral zelfregulering een item is dat hoort bij een organisatie die bewezen heeft verantwoordelijkheid voor de eigen sector aan te kunnen. Ongetwijfeld zal in november het nieuwe kabinet zijn geformeerd. Een mooie geste zou het zijn als we een bewindspersoon op ons Nationaal Luchtsportcongres op 13 november kunnen verwelkomen. ‘Luchtsport, ja natuurlijk!’ is het thema waarover wij in Casino Soesterberg van gedachten zullen wisselen. Ontwikkelingen van de afgelopen maanden geven meer dan voldoende input voor een discussie die mede de agenda voor de komende jaren zal bepalen. Luchtsport verdient in ons land een benadering die verder gaat dan het faciliteren van een randverschijnsel. Grote belangen staan op het spel. De juiste balans tussen die belangen van militaire, commerciële en recreatieve luchtvaart moet op sommige punten weer worden herontdekt. In dat proces claimen wij met overtuiging onze rol.
Frits Brink, Voorzitter KNVvL
| September 2010
3
Nieuw concept medische keuringen
Light Aircraft Pilot Licence Eind juni 2010 is, na een lange periode van commentaar verwerken op het eerste concept, het nieuwe concept voor de medische keuringen voor alle vormen van luchtvaart gepubliceerd. Voor de recreatieve lucht vaart staat een grote verandering op de planning, die naar verwachting in april 2012 zal ingaan.
V
Tekst Marja Osinga, Vliegmedische Adviescommissie
oor kl. 1, de professionele en
recreatieve luchtvaart, met de invoering
en paramoteur vallen hier ook de twee
commerciële luchtvaart, dus voor
van een nieuwe categorie brevetten: het
motorige kleinere vliegtuigen onder!
houders van een CPL of een ATPL,
Light Aircraft Pilot Licence (LAPL). Dit
blijven de keuringseisen ongeveer gelijk.
brevet zal van toepassing zijn voor vliegen
Keuringseisen
Dit geldt ook voor kl. 2, voor houders
met luchtvaartuigen onder de 2000 kg.
Voor het LAPL geldt een nieuwe keurings
van een PPL, SPL of BPL (commercieel).
Naast zweefvliegen, ballonvaren
regeling, waarvoor nieuwe eisen zijn
De grote verandering vindt plaats bij de
(recreatief), ULA, motorvliegtuigen, TMG
vastgesteld. De Vliegmedische Advies
4
| September 2010
commissie van de KNVvL heeft hier een groot aandeel in gehad. De keuringseisen zijn grotendeels vergelijkbaar met de eisen zoals die gelden voor de huidige zweef vliegkeuring. Op sommige punten iets milder, op andere punten iets strenger. Een aanzienlijke wijziging betreft de frequentie van keuringen: tot het 50e jaar
Bijeenkomst FAI/CIMP Tekst Marja Osinga, Vliegmedische Adviescommissie
is dit 60 maanden (5 jaar), tussen het 50e en 70e jaar twee jaar en boven het 70e jaar één jaar. Voor vliegers die geen PPL nodig hebben maar kunnen volstaan met een LAPL kan deze regeling gunstig uitpakken.
Voor het LAPL geldt een nieuwe keuringsregeling, waarvoor nieuwe eisen zijn vastgesteld Uitvoering
Een volgend cruciaal punt is wie de keu ringen voor het LAPL mag gaan uitvoeren. Op dit moment mogen in Nederland de sportartsen, aangesloten bij de Federatie Sport Medische Instellingen, de keuringen uitvoeren voor zweefvliegen, recreatief ballonvaren en paramoteur vliegen. Daarnaast is een aantal AME’s (lucht vaartgeneeskundigen) hiertoe bevoegd. Voor de LAPL keuring is onder EASA toegestaan dat naast de AME’s ook GMP’s (huisartsen) de keuring uitvoeren. De GMP’s moeten wel een training in
De Commission Internationale Médico-Physiologique van de Fédération Aéronautique Internationale (FAI/CIMP) is een technische commissie die zich bezig houdt met de studie van de medische en fysiologische factoren die de veiligheid, prestaties en het gedrag in de luchtsporten beïnvloeden. Tijdens de jaarlijkse meeting in Lausanne komen afgevaardigden van 36 landen bijeen om wetenschappelijke bijdragen te presenteren en te discussiëren over diverse onderwerpen. Dit jaar werd er van 18 tot en met 20 juni gesproken over de volgende bijdragen: • WADA-antidoping procedure en wijzigingen, een jaarlijks terugkerend onderwerp. Van nieuwe medicijnen wordt beoordeeld of deze onder het dopingreglement moeten vallen. Indien een middel dat op de verboden lijst staat toch om medische reden noodzakelijk is voor een (model)vlieger, wordt dit op individuele basis door de CIMP beoordeeld. • Verenigd Koninkrijk: Ongevallen in de sportluchtvaart, met name een sinds 2005 stijgend aantal zweefvliegongevallen tijdens de lierstart. De oorzaak hiervan is nog in onderzoek. • Spanje: Vergelijking tussen Spanje en Frankrijk wat betreft aantal ongevallen, gerelateerd aan aantal piloten, soort vliegtuig en vliegmedische keuringen. Er lijkt geen duidelijk verschil te bestaan. • Zweden: De Zweedse Aeroclub heeft een intensief trainingsprogramma opgezet omdat door de afname van vliegactiviteiten de ervaring - nodig om veilig te vliegen - dalend is. • Verenigde Staten: Veiligheid bij commerciële air racing evenementen. Een toename in G-krachten hierbij zou mogelijk tot meer ongevallen kunnen leiden. Verder onderzoek zal uitwijzen of extra veiligheidseisen nodig zijn. • Nederland: G-load metingen tijdens steilspiralen bij parapenters, op vliegbasis De Peel in 2009. Hieruit bleek dat ook bij milde steilspiralen G-krachten tot 4 G kunnen optreden, met mogelijk G-LOC (bewusteloosheid) tot gevolg. Van dit onderzoek is een uitvoerig rapport verschenen, zowel op papier als op CD. Voor informatie: medicalboard@knvvl.nl.
óf zelf een vliegbrevet hebben (gehad).
• Duitsland: bespreking van concept HFACS (Human Factors Analysis and Classification System) en een nieuw Accident Prevention programma voor de General Aviation. Dit is in syllabusvorm verschenen.
Bovendien is het een voorwaarde dat de
• Japan: Ruimtevaart en veiligheidsmanagement systemen in het ISS programma.
luchtvaartgeneeskunde hebben gevolgd
GMP kan beschikken over de volledige medische voorgeschiedenis van de kandidaat. Dit is echter niet in elk land mogelijk. De medische commissie is momenteel in overleg met IVW en de FSMI om te kijken naar de mogelijkheden om de sportartsen te handhaven als keuringsartsen voor het LAPL. Dit systeem functioneert reeds jaren naar tevredenheid en is gebleken veilig, effectief en relatief goedkoop te zijn. In september zal de definitieve regeling
• Italië: Cockpit design en beperking van lichamelijk letsel bij ongevallen. Door Prof. Antonio Dal Monte is een veiligheidscockpit voor zweefvliegtuigen en motorvliegtuigen ontworpen. Bij een botsing komt de cockpit, inclusief piloot, los van de rest van het vliegtuig. Dit concept is ook gepresenteerd op het OSTIV congres in 2009 op Terlet. De mogelijke implementatie hiervan is onderwerp van vervolgdiscussies. Daarnaast presenteert ieder land een National report, waarin de laatste ontwikkelingen op het terrein van luchtvaartgeneeskunde en veiligheid staan. De Nederlandse afvaardiging, bestaande uit Marja Osinga en Paul Michel de Grood (KNVvL Vliegmedische Adviescommissie), presenteerde dit rapport dat als download beschikbaar is op www.knvvl.nl.
gepubliceerd worden, zodat deze in april 2012 zal kunnen ingaan.
| September 2010
5
In 1919 -1920 maakte Fokker
furore met het ‘luchttoerisme’
Lucht toerisme Misschien zit uw vakantie er inmiddels op, of gaat u in het najaar nog op reis. Velen van u zullen door de lucht naar verre en inmiddels niet meer zo vreemde landen zijn geweest. Toerisme door de lucht is in de huidige wereld niet bijzonder. Dat was een kleine eeuw geleden wel anders!
T
Tekst en Foto Harm J. Hazewinkel
oen Fokker, nog maar net teruggekeerd uit Duitsland, in
Voor wie dat wilde – en het zich kon veroorloven – worden dan
1919-1920 vliegtuigen liet rondvliegen met het opschrift
ook leuke uitstapjes gesuggereerd. Zo leent een tochtje naar
‘Fokker’s Luchttourisme’, was het maken van uitstapjes
Gilze-Rijen “zich er uitstekend toe, om ’s morgens heen te vliegen,
door de lucht niet alleen nieuw, maar vloog men ook nog niet
er de warme uren van de dag zoek te brengen in de bos- en
zo ver en zeker niet zo goedkoop. Fokker was overigens niet de
heiderijke omgeving en ’s avonds weer te vertrekken.” Dit alles
enige die dergelijke diensten aanbood, maar de ondernemingen
met een bezoek aan “een typisch Brabants kroegje, met een zeer
die zich destijds hierop toelegden hebben geen lang leven gehad.
bereidwillige kasteleines.” Maar ook “een tochtje langs het Noordzeestrand met tot besluit een landing in De Kooy is een
Voor de KNVvL was dat overigens geen reden zich hier niet mee
uitstapje voor de toerist bij uitnemendheid.”
bezig te houden. Onze vereniging kende in de jaren na de Eerste Wereldoorlog een ‘Commissie voor Luchttoerisme’, die in 1921
Of veel KNVvL leden het luchttoerisme op deze wijze beoefend
een ‘Handboek voor Luchttoerisme’ uitgaf. Kennelijk werd er
hebben, vermeldt de historie niet. Wel kon de secretaris van de
vanuit gegaan dat vele leden zich door de lucht gingen verpozen.
Commissie voor Luchttoerisme, mej. R. Fleck, in 1921 de leden
In het boekje, dat toen voor leden 50 cent kostte maar nu
uit Amsterdam en omgeving aanbieden om zich met een van de
antiquarisch en zeldzaam verkrijgbaar is, staan slechts twee
“bij uitstek moderne en betrouwbare toestellen” van de KLM naar de
sportvliegtuigen in privébezit vermeld. Waarschijnlijk zal het
jaarvergadering van de vereniging te Rotterdam te begeven. Dat
ook mogelijk zijn geweest bij een van die kleine en kortstondige
alles voor ‘slechts’ 35 gulden – vergelijkbaar met een kleine 200 euro.
maatschappijtjes een vliegtuig te huren.
U ziet: ook toen was het al de moeite waard om KNVvL lid te zijn!
6
| September 2010
Begin juli organiseerde de Algemene Luchtvaartafdeling van de KNVvL (ALA) rondvluchten in een zeppelin, met korting voor leden. Nu is vliegen in een zeppelin natuurlijk een prachtige ervaring, maar een parachutespringer denkt dan gelijk aan hoe het zal zijn om eruit te springen. Para’s Ronald Overdijk en René Hoogland kregen de kans om dat mee te maken. En SBS6 Hart van Nederland filmde deze Nederlandse primeur! Tekst Ronald Overdijk Foto’s René Hoogland
Zeppelin exit
40 jaar ALA!
Het spektakel zal plaats vinden in een hangar op het voormalig MVK Valkenburg
Tekst en foto Roger Soupart De Algemene Luchtvaart Afdeling van de KNVvL ALA viert haar 40ste verjaardag op bijzondere manier!
Natuurlijk zal 2011 helemaal in het teken staan van 40 jaar ALA, maar de ‘echte’ verjaardag wordt gevierd op zondag 12 december aanstaande. Dan is het precies 40 jaar geleden dat de ALA op Schiphol werd opgericht!
Op deze zondag wordt het jubileum van de ALA gevierd met een bezoek aan de musical ‘Soldaat van Oranje’ op het voormalig Marinevliegkamp Valkenburg Ronald Overdijk: “Via Peter Andriesse werd er contact gelegd met de uitvoerder
bij Leiden. De musical, die opgevoerd zal
van de vluchten van de zeppelin en gelukkig was de reactie positief: eerste horde
worden in een voormalige hangar, belooft
genomen! Maar natuurlijk zijn er meer hordes en na enige tijd mailverkeer leek
een spektakel te worden. In en om de
het niet te gaan lukken. Totdat een week voor de voorgenomen datum een
hangar zullen voertuigen uit de Tweede
PR-bureau belde of een sprong nog te regelen was, met daarbij een uitzending
Wereldoorlog te zien zijn en zoals u
via SBS6. Toen ging het balletje snel rollen!” Natuurlijk was er nog veel
waarschijnlijk al weet, speelt hierbij de
administratief te regelen, zoals de NOTAM, toren Rotterdam Airport, SBS6 en
Dakota C47 ook een rol!
moest er ook nog rekening gehouden worden met de start van de Tour de France. Maar uiteindelijk was het dan zover. “Op 3 juli kon ik met cameraspringer René
Wilt u deze middagopvoering bijwonen
Hoogland en de SBS6-crew instappen in een speciale paravlucht!
en de verjaardag van de ALA meevieren?
Na een bijzondere start - de motoren klinken als een klein brommertje - een
Stuur dan vòòr 1 oktober 2010 een e-mail aan
interview aan boord en het spotten naar het exitpunt was het zover. Deur open
andriessepr@xs4all.nl, voorzitter ALA. Uiter-
en gaan! We moesten wel vrij snel de parachute opentrekken want we zaten
aard is dit verjaardagsfeestje opengesteld
maar op 2600 voet. Eenmaal onder de chute zag de zeppelin van 75 meter lengte
voor ALA leden en oud-ALA leden, belang-
er toch wel imposant uit. De landing bij Delft Zuid ging helemaal goed en SBS6
stellenden van andere afdelingen en introdu-
maakte er een leuke uitzending van, die ‘s avonds nog bij Hart van Nederland te
cés. Ook voor informatie over de kosten van
zien was. Een primeur in Nederland erbij!
deelname, kunt u contact opnemen.
| September 2010
7
Zweefvliegen in beeld
Tekst Frits Snijder Foto’s Jeroen Kroon, Frits Snijder, Kyra Versteege Grafiek Steve Longland
Start Open klasse WK Zweefvliegen 2010, Szeged, Hongarije. De resultaten op de WK bleven achter bij wat velen hadden gehoopt. Geen podiumplaatsen; wél twee top-10 noteringen. Ronald Termaat en Rien Bastiaanse eindigden respectievelijk als 8e en 9e in de 18m klasse. De wereldkampioenen zijn: Stefano Ghiorzo (IT, 15m klasse), Zbigniew Nieradka (PL, 18m klasse), Michael Sommer (DE, Open klasse), Sebastian Kawa (PL, Standaardklasse), Arndt Hovestadt (DE, Clubklasse), Laurant Couture (FR, Wereldklasse).
Al bijna veertig jaar aan de basis van het wedstrijdvliegen, de Nationale Junioren Wedstrijd, georganiseerd door de Venlose Zweefvliegclub. Ervaren wedstrijdvliegers vliegen mee als scouts. ’s Avonds vluchtevaluatie en een hoop expert knowledge. Nog nauwelijks ervaring, maar wel ambitieus, dan kan je toch al meedoen, in een 2-zitter met instructeur.
Grafische voorstelling
Junioren kampioen werd Floris Meinster.
drukverdeling op profiel DU97-127/15M bij 0,10 en 20 graden klepstand. Huh? Vliegen, leuk ja. Maar aerodynamica… De Facultieit Luchtvaarten Ruimtevaarttechniek van de TU Delft verricht onder leiding van universitair hoofddocent Loek Boermans grens verleggend onderzoek naar profielen voor o.a. zweefvliegtuigen. In zweefvliegmagazine ‘Thermiek’ verschijnen van hem drie artikelen
Zweefvliegers die ‘gewoon’ op vakantie gaan, of zakelijk onderweg zijn,
over de laatste stand
willen her en der nog wel eens naar een zweefvliegveldje afdraaien.
van zaken. Download
Daarvan zijn er best veel en hele leuke in de ons omringende landen.
de PDF versies op
Neem nou de Mittelmosel Flugplatz Traben-Trarbach, thuishaven
www.thermiek
van de Deutsch Amerikanischer Segelflug Club. Lijkt heel gewoon.
fotowedstrijd.nl.
Maar aan het eind van de strip over de bomen hang je ineens in een fantastisch panorama boven het Moezeldal. Kijk maar eens op Google Earth: 49° 57› 55›› / 7° 6› 55››
8
| September 2010
column Kunstvliegen of stunten?
A
ls vliegen een kunst is, is kunstvliegen daarvan de over
Tijdens de zoveelste draai bedacht ik mij dat het toch weinig had
treffende trap. Het vliegen van diverse figuren die veelal
gescheeld of er was een totaalverbod van het vertonen van deze
oorsprong vinden in de strategie van het oorlogsvliegen,
kunststunten op een luchtvaartshow. Daar hadden, zoals bij alles in
of het vliegen in formatie is niet voor iedere vlieger weggelegd.
dit land op luchtvaartgebied, de bedenkers van de regelgeving veel
Het vergt veel discipline en vooral veel training, kennis en kunde.
energie in gestoken. Kunstvliegen heeft geen politieke relevantie;
Ben je gemotiveerd, heb je een dosis vrije tijd, ben je bestand
je komt het niet tegen in een partijprogramma of regeerakkoord.
tegen een substantiële financiële aderlating en/of meerdere
Bijna was het gelukt de grootste publiekstrekker van de luchtvaart
ontberingen? Dan mag je er over nadenken. Maar als gewone
de nek om te draaien. Enkele dappere lieden hebben de strijd
sterveling kun je meestal slechts getuige zijn van het eindproduct,
aangebonden en onder een gunstig politiek luchtvaartklimaat in
een gelikte show op een vliegfeest. Slechts weinigen is het gegeven
2004 een nieuwe regeling luchtvaartvertoningen afgedwongen.
de harde werkelijkheid achter de demonstratie mee te beleven.
Gelukkig maar, dacht ik, terwijl de Yak-52 een nieuwe bocht
Als columnist en actief KNVvL lid kreeg ik de unieke kans daad
inzette. Heden bestaat er een intensieve samenwerking tussen
werkelijk kennis te maken met deze Spartaanse wereld.
de Air D isplay Association (ADA) en KNVvL, waarbij zaken, zoals afgifte van autorisaties, beleid en overleg met de overheid,
Zo mocht ik bij het demoteam DutchThunderYaks getuige zijn van
gezamenlijk worden uitgevoerd. Helaas is van de toegezegde
het voorvliegen voor het verlengen van de Display Authorisation
ontwikkeling van de zelfregulering nog weinig terechtgekomen.
(DA), inclusief de preflightbriefing, de debriefing en de beoordeling
Ook de eenheid o nder de DA-houders en de loyaliteit naar de
achteraf. Een exaltatische ervaring! Drie Yak-52’s in strakke formatie.
vertegenwoordigers laat nog wel eens te wensen over.
Drie Russische militaire lesvliegtuigen met driemaal negencilinder radiaalmotoren van tien liter, 360pk, als aerobatictoestel met een
Eenmaal terug op de grond besef ik dat een ervaring als deze de
limiet van +7 en -5 maal de zwaartekracht (G), Russisch geregi
KNVvL sterkt om gefundeerd tegenwicht te geven aan ongenuan
streerd. Indrukwekkend was de professionaliteit, de kwaliteit van
ceerde uitlatingen van de inspectie over luchtvaartvertoningen.
de briefing, de onderlinge communicatie, de ongeremde openheid
De stunts die worden uitgehaald op de burelen van het ministerie
en kritiek, en het vertrouwen in elkaar. Als amateur auditeur
zijn veel gevaarlijker en een stuk minder kunstzinnig. Eerder stuntelig.
wordt een goed inzicht verkregen in het veiligheidsbesef dat samen
En wij moeten de gevolgen daarvan met veel kunst en vliegwerk
met de discipline vertrouwen geeft in de veiligheid bij het geven
bestrijden en weerleggen. Zo’n kijkje achter de schermen bij het
van demonstraties op vliegshows. Als toetje mocht ik mee. Voor
kunstvliegen is geen dagelijkse kost, maar eigenlijk wel noodzakelijk
een gepensioneerde straight en level vlieger een sensatie. In drie
voor beleidsmakers en verantwoordelijken voor de luchtsporten.
series van zes loopings mocht moeder Aarde achttien keer onder mij doordraaien. Links en rechts bekende actieve verkeersvliegers en een natuurtalent sportvlieger in opperste concentratie gefixeerd op de leider in het middelste toestel. Mijn maag kon het aan, mijn geest werd verlicht en mijn v ertrouwen gesterkt.
www.dutchthunderyaks.nl | September 2010
9
Zuinig op Zoutelande Soaren in Nederland. Het is op meerdere plaatsen mogelijk, maar de enige officieel erkende soarplek is Zoutelande op Walcheren. Hier is Jan Dekker namens de KNVvL beheerder van de soarstek, die populair is bij ervaren en beginnende piloten. Tekst Erik Louwes Foto’s Jan Dekker
“D
e duinen zijn hier tussen de veertig en vijftig meter
“Of onze Zuiderburen, die zonder veel kennis, ervaring en toe
hoog, dus met een zacht briesje van 18 km/u kun je
stemming vliegen zoals zij willen en daarmee schade aanrichten.
hier al lekker vliegen.” Jan Dekker vertelt over de moge
Je kunt dan wel als een politieagent gaan lopen controleren, maar
lijkheden bij Zoutelande. “Je hebt hier een brede band om te
voor je het weet loopt dat hoog op. We kunnen beter als lid van
soaren. Voor beginners is het dus goed te doen, die kunnen
de KNVvL het goede voorbeeld geven.”
vertrouwen opbouwen met het soaren. Maar natuurlijk niet met
Voor de enige officieel erkende soarplek van Nederland heeft
een te grote groep, daarvoor is de vliegbreedte te smal.”
Zoutelande een goede overeenkomst met de gemeente. “Dus
Als stekbeheerder is Jan Dekker zuinig op Zoutelande.
moeten we ons aan de regels houden, dan blijft die toestemming
“Met behoorlijk harde wind komen hier piloten met speed
zoals wij die nu hebben. Want, al ben ik een echte bergvlieger, het
schermen vliegen. Onervaren soarders met gewone schermen
is heerlijk om ’s avonds of in het weekeind een paar uurtjes bezig
worden daarmee op het verkeerde been gezet.” Het gevolg hiervan
te zijn langs de zee en de duinen. Zo te doen in Nederland. Daar
is dat meer piloten in de duinen belanden, hetgeen verboden is.
moeten we zuinig op zijn!”
10
| September 2010
Tijdens het Ballonfiësta Barneveld op 11 augustus 2010 vond een primeur plaats! Voor het eerst maakte een ballon een nachtvaart met een nachtlanding in Nederland. De piloten Peter van Harten en Martijn de Vries waren de pioniers die deze ‘glow in the dark’ missie aandurfden. Tekst Rutger Coucke, met dank aan Ballonstof Foto Ben Bläss
Dutch Open boven Italiaanse bergen
Glow in the dark balloon
Tekst en Foto Gijs Wanders Van maandag 9 augustus tot en met zaterdag In de ballonwereld zijn de grenzen weer eens verlegd. We waren
14 augustus vond op de Monte Cucco in Italië de
al bekend met de nachtvaarten; waarbij een ballon in de nacht start
Dutch Open plaats. Deze wedstrijd, de Dutch
en door de zonsopkomst heen vaart om met daglicht te landen.
Open boven de bergen bij Sigillo in Umbrië, maakt
Zo’n landing is niet anders dan een normale ballonlanding. Maar
onderdeel uit van het NK zeilvliegen 2010.
een nachtlanding, oftewel een landing in het donker, was nog niet eerder gedaan. Nu is het niet zo dat bij een nachtlanding de piloot
Er vlogen 20 Nederlandse en 60 internationale piloten mee
bij wijze van spreken met zijn ogen dicht landt. Maar om een veilige
in deze open competitie. Totaal zijn er vier taken gevlogen,
nachtlanding te maken, is een enorme voorbereiding nodig.
van 86 tot 129 km lang. Dankzij de vele vrijwilligers liep de
Naast de nodige vergunningen voor de betreffende ballon en de
organisatie van de wedstrijd helemaal naar wens. Aan het
ontheffingen van IVW, waren er dus ook allerlei extra voorzorgs-
einde van het open kampioenschap kon de Oostenrijker
maatregelen getroffen. Zo reed de vrijwillige brandweer mee om
Gerolf Heinrichs de hoofdprijs ophalen, gevolgd door de Rus
met de lampen van de brandweerauto te assisteren bij de landing
Vladimir Leuskov en de Belg Jochen Zeischka die respectievelijk
en werd de ballon zelf voorzien van allerlei verlichting. Er mocht
op de tweede en derde plaats eindigden. Voor het Nederlands
alleen gevaren worden bij helder weer en weinig wind en passagiers
kampioenschap deed Koos de Keijzer goede zaken, hij was de
meenemen was niet toegestaan.
beste Nederlander met een zesde plaats. Rob in ’t Groen was de tweede Nederlander (negende plaats) en Mart Bosman
Toen op het Ballonfiësta Barneveld tijdens de finale van de
volgde als derde (elfde plaats). In september vindt het tweede
traditionele ‘night glow’ de ballon van Peter van Harten en
deel van het NK plaats: het onderdeel slepen bij Deelen.
Martijn de Vries zich uiteindelijk losmaakte, was het moment daar.
Hierna wordt duidelijk wie zich uiteindelijk Nederlands
Als een reusachtige oranje lampion steeg de ballon op in de nacht.
Kampioen Zeilvliegen 2010 mag noemen.
Fotograaf Ben Bläss maakte deze foto en zei: “dit is uniek in Nederland”. En voor één keer heeft hij gelijk.
Kijk voor uitslagen en leuke filmpjes van het NK op de Monte Cucco op www.zeilvliegen.nl.
| September 2010
11
Air Sports Mail duikt in de wereld van jouw luchtsport! KNVvL medewerkster Marijke van Geem werd uitgenodigd om een dagje mee te lopen op het modelvliegkamp in Eibergen en deed daarvan verslag. Wil jij ook met jouw luchtsport in Air Sports Mail? Mail jouw idee naar communicatie@knvvl.nl.
Een dagje mee naar…
Modelvliegkamp Met een kleine 170 km reizen voor de boeg, probeerde ik me voor te stellen wat ik van deze dag vol modelvliegsport kon verwachten. Is het een stoffige bezigheid voor oudere heren zonder ‘echte’ hobby? Of is het toch stiekem hip, blits en vooral erg cool?! Mijn ervaring met modelvliegen ging niet verder dan het vouwen van een papieren vliegtuigje en kijken hoever ik ‘m kon gooien. Kortom: het was dus hoog tijd om daar eens verandering in te brengen! Tekst Marijke van Geem Foto’s Paul Beks, Alex Janssen, Patrick Krooshof, Marijke van Geem
O
rganisator Paul Beks heette me
gunstig waren, werd het ‘limbovliegen’
gemaakt. De winnaar wist uiteindelijk
op deze 10 augustus van harte
naar voren geschoven. Ik keek hoe de
maar liefst 35 rondjes te maken!
welkom op het modelvliegkamp
fanatieke jongens allemaal, binnen de
e
dat voor het tweede achtereenvolgende
gestelde tijd, zoveel mogelijk rondjes onder
Zelf aan de knoppen
jaar gehouden werd in de Achterhoek bij
de limbo - een laag hangend lint - door
Tussen het limbovliegen door kreeg ik van
Eibergen. Na een vriendelijke ontvangst,
vlogen met hun model. Het lint moest het
instructeur en aeromusicalvlieger Nando
een rondje handen schudden en een rond
af en toe flink ontgelden en hing aan het
te Riele mijn eerste modelvliegles. Na
leiding door het kamp keek ik uit naar
eind van de wedstrijd nog nipt aan elkaar.
uitleg over de knopjes en hendeltjes op de
het modelvliegen zelf. Omdat de weers
Ook menig vliegtuigje werd met wat
controller - en vooral ook de dingen waar
voorspellingen voor die middag niet zo
plakwerk weer een beetje bestuurbaar
ik NIET aan moest zitten - liet Nando de
12
| September 2010
Rob Waanders stuurde via flessenpost een briefje: ‘Niks te zien in het maïsveld!’.
Eibergen
Het besturen van een modelvliegtuigje is best lastig, zeker als de thermiek dan ook nog eens om de hoek komt kijken.
EasyStar opstijgen en hoogte maken. Toen
(o.a. Johan, Paul, Evert, Fedde) deden qua
overhandigde hij mij de controller… en
kletsen zeker niet onder voor vrouwen!
duurde het welgeteld 30 seconden voor mijn
Er werd druk gepraat over alles wat een
eerste crash! Gelukkig was het robuuste
modelvlieger bezighoudt en natuurlijk
modelvliegtuig wel enigszins bestand tegen
de laatste roddels. Na de lunch kwamen
nieuwelingen in de sport. ‘Subtiel’ is het
er meer bezoekers kijken in het model
sleutelwoord! De hendeltjes op de controller
vliegkamp. In de middag stond het
Elegante landing
reageren heel snel op elke beweging, dus
vrije vliegen op het progamma, dus de
Ondertussen stond ik klaar voor mijn
lompe handelingen zijn niet handig. Na
deelnemers kregen alle kans om hun
tweede modelvliegles. Het besturen van
die eerste crash stortte het model niet meer
vliegkunsten te tonen. Daarbij kwam een
zo’n vliegtuigje is best lastig, zeker als de
neer, maar was Nando snel genoeg om de
zweefmodel in het nabij gelegen maïsveld
thermiek dan ook nog eens om de hoek
bediening uit mijn handen te halen als de
terecht en dus werden alle hulptroepen
komt kijken. Wegvliegen was niet een
grond te dichtbij kwam. Gelukkig voor alle
ingeschakeld om het model terug te
probleem, maar het terugvliegen viel nogal
omstanders is iedereen ongedeerd gebleven.
vinden. Rob Waanders, de voorzitter
tegen. Uiteindelijk maakt ik een zeer
De eerste ‘geplande’ landing liet ik daarom
van de E.R.M.V.C., bestudeerde vanuit
elegante landing (lees: plof), maar alles
ook maar aan Nando over.
de lucht het maïsveld, maar helaas mocht
was gelukkig nog heel.
dit niet baten. Via flessenpost stuurde
Terwijl het gros van de deelnemers in het
In het maïsveld
hij een briefje: ‘Niks te zien!’.
maïsveld rondliepen, greep ik de kans om
Tijdens de lunch schoof ik gezellig aan
Daarna werder te voet nog gezocht in
Paul Beks, medeorganisator en voorzitter
bij een aantal heren van de Leidsche
het veld, maar één voor één keerden de
van de Stichting Nationaal Modelvliegkamp,
Luchtvaartclub. Deze ‘Leidsche’ jongens
mannen onverrichter zake terug.
even een paar vragen te stellen.
| September 2010
13
Hoe kom je bij de Stichting Nationaal Modelvliegkamp terecht? “Toen de KNVvL het kamp nog organiseerde, zat ik al bij de staf. Het was zonde om 60 jaar traditie weg te gooien en er helemaal mee te stoppen. Samen met John Gardeneers heb ik hier over na zitten denken en in de vorm van de Stichting het kamp nieuw leven ingeblazen.” Wat heb jij zelf met modelvliegen? “Mijn voormalige chef zat in het bestuur van een modelvliegclub en zocht iemand die het clubblad kon maken. Zo rolde ik in de club via diverse bestuurlijke functies, waaronder ook in het afdelingsbestuur zelf. Ik vind vooral alles er omheen erg leuk, met het modelvliegen zelf houd ik me minder bezig.” Hoe lang denk je nog de organisatie van het kamp in handen te houden? “Zolang ik er nog zin in heb en het leuk blijf vinden ga ik door. En natuurlijk ook zolang er nog locaties zijn waar we terecht kunnen en
Word ‘Vriend van het
deelnemers ook blijven komen. Ik had ooit
Modelvliegkamp’!
gezegd dat ik het na 10 modelvliegkampen
Voor € 15,- per jaar, geniet je
voor gezien zou houden, maar dat komt
van allerlei leuke voordelen. Organisator Paul Beks
nu wel erg snel dichtbij en ik wil eigenlijk
Aanmelden en meer informatie:
nog geen afscheid nemen.”
www.modelvliegkamp.nl
Wat is er zo speciaal aan het modelvliegkamp? “Wat is er nu mooier dan een hele
jeugdige afdeling, maar wat je hier aan
Waar gaat het modelvliegkamp volgende jaar
week met je hobby bezig te zijn en tussen
deelnemers ziet is best een redelijke
naar toe? “Volgend jaar wordt het kamp
andere liefhebbers te zitten? Bovendien
afspiegeling van de modelvliegsport.
gehouden in Sittard van 6 t/m 13 augustus,
heb je dan ook niet het ‘gezeur’ van thuis
De jongste hier is 12 en de oudste is de
iedereen is welkom!”
omdat je weer eens met modelvliegen bezig
70 wel gepasseerd, maar daartussen zitten
bent. In deze week mag het gewoon. Het is
alle leeftijden.”
Na mijn gesprek met Paul werd het zoetjes
hechte groep met elkaar waarbij niemand
Waar zijn de vrouwelijke deelnemers?
beroerd is om een ander te helpen.”
“We hebben ooit één vrouwelijke deel
verzameld, gingen de hemelsluizen open.
aan tijd voor het avondeten. Niet lang
hier altijd gezellig en vorm je altijd weer een
nadat iedereen zich in de grote tent had
neemster gehad, zij was met haar gezin
Toch goed uitgekiend, met het mooie
Als je geen eigen model hebt, kun je dan ook
mee en vloog af en toe, maar verder komt
weer overdag! Voorzitter Arthur Werner
aan dit kamp meedoen? “Ja, dat kan, ieder
de combinatie van techniek en luchtsport
van de afdeling Modelvliegen was ook
een mag meedoen, maar het gaat natuur
toch meestal neer op mannen.”
aangeschoven en na de soep reikte hij de
lijk om modelvliegen en zonder model heb
prijzen uit voor de limbowedstrijd. Hoe ziet de toekomst van het modelvliegkamp
Met nog bijna 2½ uur reistijd voor de
er uit? “Voorlopig gaan we nog door.
boeg, besloot ik alle gezelligheid achter me
Het stereotype idee dat mensen hebben van
Ik denk dat er wel weer een stijgende lijn
te laten om huiswaarts te keren. In de
modelvliegsporters is een aantal oudere
komt in het aantal deelnemers. Elk jaar
auto bedacht ik dat ik tijdens deze dag vol
mannen die met vliegtuigjes in de weer zijn
doen er toch weer nieuwe modelvliegers
modelvliegen en drukte veel ontzettend
en half in hun jeugd zijn blijven hangen. Zit
mee. En deze week ook veel oud-deelnemers
leuke en vooral enthousiaste mensen
hier een kern van waarheid in? “Nee, zeker
die langs zijn gekomen en volgend jaar
had ontmoet. Nee, modelvliegen: dat is
niet. Natuurlijk, we zijn niet de meest
toch wel weer gaan.”
helemaal niet stoffig!
je niets om mee te vliegen.”
14
| September 2010
agenda en verder Evenementen 2010
Open dagen
EPAC; Engeland
Workshop: Simulators
Kunstzweefvliegen
Wanneer: 09-10-2010
en andere synthetische
Dutch Light Aircraft
Wanneer: 24-09-2010
Nederlandse
hulpmiddelen
fly-in 2010
NK-klassiek (schermvliegen);
Zweefvliegdag, Volkel
Wanneer: 19-11-2010
Wanneer: 17-09-2010
Falcon Air, Horst
Wanneer: 06-11-2010
NK modelvliegen
POPS Meet Jelenia Gora,
Wanneer: 25-09-2010
Luchtsportcongres,
Wanneer: 20-12-2010
Polen
WK Ballonvaren
Soesterberg
Wanneer: 18-09-2010
Wanneer: 02-10-2010
Wanneer: 13-11-2010
Brevet aanvragen? Het KNVvL Examinering Instituut (KEI) geeft op dit moment de brevetten uit voor ballonvaren, zweefvliegen en snorvliegen. Het gaat hier om het BPL, GPL of PGL brevet. Daarnaast worden ook de brevetten voor het schermvliegen via het Algemeen Secretariaat uitgegeven (m.u.v. brevet-1). Binnenkort zullen deze brevetten ook in het KEI-jasje worden gestoken. Juiste gegevens
Iedereen die bij het KEI een aanvraag
Checklist:
indient, wil natuurlijk zo snel mogelijk
✓ Heb ik alle (juiste) formulieren
zijn of haar nieuwe brevet in huis hebben. Uiteraard is het KEI hier volledig op ingesteld, maar gebeurt het nog té vaak dat er onvolledige of onjuiste aanvragen binnenkomen. Twee Zeeuwse meisjes voorzien de Pander PH-AFM ‘vlinder’ van brandstof.
Met als g evolg dat, bijvoorbeeld bij
nieuwe brevet overgemaakt? ✓ Staan alle benodigde hand tekeningen (examinator) op het uitslagformulier?*
een niet volledig ingevuld formulier
✓ Voldoe ik aan de gestelde eisen?
of ontbrekende bijlage, het KEI achter
✓ Heb ik alle overige bijlagen
de aanvrager aan moet bellen om alle
Oeps, foutje!
volledig ingevuld? ✓ Is het juiste bedrag voor het
toegevoegd?
papieren in orde te krijgen. Om nu tijd en kosten te besparen, vraagt het KEI
* Indien van toepassing
u extra op te letten bij het aanvragen van een brevet, verlenging of uit breiding, of alle gegevens correct zijn.
de nieuwste formulieren en tarieven.
De aanvraag dient in zijn geheel
Het komt nog geregeld voor dat het
De oplettende lezer heeft het misschien
opgestuurd te worden. Dus niet pas
KEI aanvragen ontvangt op oude
ontdekt; op pagina 8 van de vorige Air
later nog het uitslagformulier via de
formulieren, waar niet de juiste
Sports Mail stond er een foutief bijschrift
examinator. Ook zijn de formulieren
tarieven op vermeld staan.
onder de foto van de Zeeuwse meisjes.
niet bedoeld voor adreswijzigingen.
Op de website vindt u tevens de reglementen die betrekking hebben
Zoals in de tekst wel vermeld stond, is de foto op 26 augustus 1933 genomen
Brevet.aero
op de uitgifte van brevetten, inclusief
op het vliegveld van Vlissingen, ter
Heeft u vragen over het KEI, of wilt
de eisen, uitzonderingen daarop en
gelegenheid van de Tweede Nederlandse
u een brevet, verlenging of uit
eventuele vrijstellingen.
Rondvlucht voor sportvliegtuigen.
breiding aanvragen? Op onze website http://www.brevet.aero vindt u de
Kijk voor meer informatie over
antwoorden waar u naar zoekt, plus
brevetten op www.brevet.aero
| September 2010
15
Nationaal luchtsportcongres zaterdag 13 november van 10.00 – 16.30 uur
Het Nationaal luchtsportcongres wordt op zaterdag 13 november gehouden in evenementencentrum CASINO te Soesterberg van 10.00 – 16.30 uur
Luchtsport, ja natuurlijk! Het congres zal in het teken staan van luchtsporten nu en in de toekomst, aan de hand van een aantal actuele onderwerpen die toegelicht zullen worden door enkele vooraanstaande sprekers.
Onderwerpen:
Entree:
- Vliegveiligheid
€ 25,- bij voorinschrijving (inclusief
- Natura 2000
lunch).
- Economische meerwaarde
Houd www.knvvl.nl in de gaten voor het
van luchtsporten - Wat kan de KNVvL leren
aanmeldingsformulier en het laatste nieuws over het congres!
van het watersportverbond op
Meer informatie over dit evenement
het gebied van topsport?
volgt via onze website en de nieuwsbrief.