Ballonstof voorjaar 2021 by Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL)

VOORJAAR 2021 HÈT BALLONMAGAZINE VAN NEDERLAND EN BELGIË

IN DIT NUMMER: René Zwarteveen/Stijn Staelens

5 Ballonstof enqête Redactie

6 Quick Release Redactie

8 Night rating Karel Abbenes

10 Tired of ties? Hans van Hoesel

10 ILT-controle Monique Hoogeslag

13 Ad’s Ballon Besognes Ad Haarhuis

14 Windanalyse Sebe Kruijer

18 #Ballonstof Luc van Geyte

20 Beter Ballonvaren Peter van Harten

22 Ballonvaart CTR EBBR Johan Vander Meiren

25 Wintervaart Monique Hoogeslag

26 Variometers Redactie

28 Aanhangwagens deel 1 Remko Wigger

30 Crash Neerlandia Han Nabben

32 Google 3D avant la lettre Rutger Coucke

34 Gedicht Nini Gerjan Crebolder Foto omslag: 100 jaar geleden op 6 april 1921 beleefde de bemanning van de KNVvL-ballon Neerlandia enkele benauwde momenten. Op de voorgrond meteoroloog en KNMI-directeur Cannegieter; uiterst rechts ballonvaarder Delia Mouton. Zie ook pag. 30.

inhoud

4 Voorwoord

VOORWOORD 4

VAN HET BESTUUR NL

VAN HET BESTUUR BE

Vanuit het bestuur hopen we dat al onze leden gezond

Beste leden,

zijn, zowel jullie familie als vrienden. Deze pandemie duurt langer en heeft meer impact dan verwacht. Gelukkig geeft

Het moment dat ik deze tekst aan het schrijven ben, zit-

vaccineren en lagere cijfers langzaam maar zeker ook onze

ten we hoogstwaarschijnlijk in de koudste week van 2021.

sector lucht. Sinds 3 maart mogen we weer beperkt varen

Aangezien we deze winter ons hartje niet kunnen ophalen

en is er een nieuwe Notam van kracht. Dit is een eerste

in de Alpen of in andere landen, heeft menig ballonvaarder

stap naar het open gaan van ons vaarseizoen. Vorig jaar

er toch van geprofiteerd om een wintervaart te maken.

ging onze sector in maart op slot, dit ziet er gelukkig nu anders uit.

Covid-19 is nog altijd druk aanwezig in onze contreien. We kunnen alleen maar hopen dat de cijfers blijven dalen

We missen ook het Safety Seminar, waar KNMI iets had

en we een normale zomer tegemoet gaan. Daarom nog

willen vertellen over het nieuwe platform waar de toe-

eens oproep om het protocol voor de luchtvaart te blijven

komstige weersinformatie wordt gegenereerd. Zij gaan

volgen en op te letten met foto’s op social media.

ons schriftelijk informeren en komen hier bij een volgende gelegenheid op terug. Voorlopig moeten we het nog even

Daarbij wordt er achter de schermen al druk gewerkt

doen met het verouderde systeem.

om ASAP een versoepeling te bekomen. Er is dringende nood aan de heropstart van instructie- en examenvaarten.

Part BFCL is een feit, de overgangsperiode is per 8 april

Tevens zijn we druk bezig (in samenwerking met DGLV)

voorbij en iedereen dient met het nieuwe EASA brevet

met ervoor te zorgen dat iedereen voor 8 april geconver-

te varen en te voldoen aan deze eisen. De KNVvL DTO

teerd is. Waarvoor mijn dank aan de mensen binnen de

(Declared Training Organisatie) stuurt alle FCL trainingen

RvB die zich daar hard voor inzetten.

aan en er kan geen training plaatsvinden zonder de KNVvL DTO. Dat is soms nog lastig, echter zonder de formulieren

Laten we de moed niet verliezen en hopen dat we terug

en aansturing vanuit de KNVvL DTO is er geen registratie

heel snel in een normale wereld vertoeven.

en heeft er geen formele training plaatsgevonden. De KNVvL DTO is verantwoordelijk voor de trainingen en

Keep safe, stay safe.

de registratie. Stijn Staelens We hebben de tijd gehad voor de benodigde voorbereidingen voor het vaarseizoen 2021. Kijk allemaal nog even naar de taken en eisen die in het OM (Operations Manual) staan vermeld. Middels een checklist is het makkelijk te zien of aan alle voorwaarden is voldaan en of iedereen de benodigde voorbereidingen heeft getroffen. Vanuit de KNVvL worden sinds begin maart de updates voor de declaratie en OM opgevraagd en gaan alle juiste declaraties/OM namens de bedrijven naar ILT. Wederom zijn er hardcopy ’s te bestellen van het OM. Waar wachten we nog op? Op een volgende stap met aangepaste Notam, goed weer en voldoende mensen die gebruik gaan maken van een prachtige ballonvaart. Het bestuur wenst jullie een goede opstart van het seizoen!

René Zwarteveen Voorzitter KNVvL Afdeling Ballonvaren

Voorzitter KBBF

Graag willen we de mening peilen van alle Ballonstoflezers, al dan niet lid van de KNVvL of de KBBF. Geef je feedback over wat er beter kan en wat er behouden moet blijven. We hopen op massale deelname. Met de uitkomsten gaan we aan de slag om Ballonstof nog beter aan te laten sluiten bij de wensen van haar lezers. In een volgende Ballonstof staan we stil bij de uitkomsten. Binnen 10 minuten heb je alle vragen beantwoord. Alvast bedankt! Redactie Ballonstof

Start direct de enquête door bovenstaande QR-code te scannen of ga naar knvvl.nl/ballonstof of balloonfederation.be/ballonstof.

Hoogtemeter aan kalibratie toe? of dient uw transponder of radio getest te worden? Stuur deze dan op naar Service Center Terlet bv en u ontvangt uw instrument binnen 5 werkdagen retour. of op afspraak, dezelfde dag nog klaar.

EASA Approved EASA Part-M, Subpart F – Maintenance Organisation Approval No. NL.MF.3002 EASA Part-M, Subpart G – Continuing Airworthiness Maintenance Organisation (CAMO) Approval No. NL.MG.8002

Service Center Terlet bv Apeldoornseweg 203e 6816SM Arnhem

www.sct-terlet.nl

info@sct-terlet.nl

+31(0)26 44 31 251

Netherlands

enquete

Doe mee met de 2021 BALLONSTOF ENQUÊTE

Sinds 1982 resp. 2012 valt bij KNVvL-leden en KBBF-leden ons verenigingsblad Ballonstof in de bus. Ook abonnees, crew, medewerkers van ballonvaartbedrijven en andere ballonvaartfanaten weten het blad te vinden.

quick release 6

MYSTERIEUZE BALLONCRASH Wanneer een onbekend meisje in een zelfgemaakte heteluchtballon neerstort in een boerengehucht, zijn er vele vragen: wie is dit meisje, waar komt ze vandaan, waarom praat ze niet en wat kunnen de drie vriendinnen Sophie, Wyatt en K doen om het meisje dat niemand vertrouwt te helpen? Het avontuur wordt verteld door de ogen van de 14-jarige Sophie Blanchard (waar hebben we die naam eerder gehoord?) die bij haar zieke grootmoeder inwoont. Het nieuwste boek van National Book Award-finaliste Beth Kephart is een spannend avontuur dat zich grotendeels afspeelt op en rond een vervallen vliegveld in een afgelegen dorpje, dat bekend staat vanwege de vele luchtballonnen die er opstijgen. Engelstalig jeugdboek, 332 pagina’s,

KERSTPUZZEL: AND THE WINNER IS… De Ballonstof Kerstpuzzel 2020 is gewonnen door Steven Vlegels, die als enige deelnemer alle vragen foutloos wist te beantwoorden. Steven, van harte gefeliciteerd met het winnen van de Flytec Element Speed, ter beschikking gesteld door Balloons4sale. Een eervolle vermelding voor Johannes Bierling en Monique en Gerhard Hoogeslag, die allen met slechts één fout erg dicht bij de overwinning zaten. Ook Sebe Kruijer en Martijn Hoogeslag (2 fout) en Peter van Harten, David Robberechts, Erik Abbes en Wim van der Kolk (3 fout) eindigden verdienstelijk in de hoogste regionen. De overige deelnemers hadden weliswaar meer dan drie fouten, maar voor de Kerstpuzzel geldt de olympische gedachte: deelname is belangrijker dan winnen. De juiste antwoorden: 1B, 2C, 3A, 4D, 5D, 6B, 7D, 8B, 9D, 10A, 11D, 12B, 13A, 14C, 15C, 16B, 17A, 18C, 19D, 20B.

DE BUFFALO BILLS BALLOON MAN De nieuwe documentaire ‘Balloon Man’ is een portret van de voormalige National Football League speler en ballonvaarder Bill Corsten. Hij was de eerste Afro-Amerikaanse ballonvaarder in de VS en richtte, na zijn sportcarrière bij de Buffalo Bills, ruim 40 jaar geleden een van de eerste ballonbedrijven in de VS op: Sky Endeavours. Corsten is inmiddels gepensioneerd ballonvaarder, maar nog actief als o.a. directielid van het New England Air Museum en met zijn mobiele ballonvaarttentoonstelling Costen Cultural Exhibid. De documentaire is gemaakt door zijn dochter, documentairemaakster Chantal Potter en de film won de New York Film Award voor beste documentaire. Sinds februari is de documentaire te bekijken via meeste betaalzenders, waaronder Apple TV, Netflix en Amazon Prime Video.

NEEM JE METEOSTATION MEE DE LUCHT IN In mei zal het Zweedse Digitool een mobiel weerstation lanceren, dat speciaal ontwikkeld is voor ballonvaarders. Het wordt aan je DBI3 hoogtemeter gekoppeld en geeft vervolgens – in combinatie met barografische informatie uit de DBI3 zelf – informatie over omgevingstemperatuur, wolkenbasis, luchtvochtigheid, dauwpunt en luchtdruk. Een kastje met sensoren en bluetooth monteer je daarvoor aan de buitenkant van de mand. Dergelijke apparatuur werd totnutoe vooral gebruikt in vliegtuigen, maar vanaf nu kunnen ook ballonvaarders zelf het weersverloop rechtstreeks vanuit de lucht in de gaten houden. De nauwkeurigheid van het apparaat dat van haar scheppers de prozaïsche naam DBA3-V02 heeft meegekregen is ± 0,2 °C en qua vochtigheid ± 2%. De prijs bedraagt € 365. Meer info op dbi3.com.

Een kleine groep mannen en vrouwen blies vanaf de jaren vijftig vanuit Akron, Ohio het gasballonvaren in Amerika nieuw leven in. De Balloon Flyers of Akron werd de grootste gasballonclub in de VS en onder de leden waren o.a. de medeoprichters van de Balloon Federation of America. Ook was de club betrokken bij een round-the-world en

BERNIE GOES BALLOONING

twee trans-Atlantische ballonvaartpogin-

Een foto van de bekende Amerikaanse

gen. De auteurs van het humoristische

politicus Bernie Sanders, die enige tijd

en avontuurlijke boek ‘Hands off!’ sloten

in de race was om voor de Democraten

zich als tieners aan bij de club. Hands

presidentskandidaat te worden, ging on-

off! Epic Adventures of the Balloon Flyers

langs viral. Hij werd tijdens de inauguratie

of Akron is geschreven door Michael C.

van Joe Biden onderuitgezakt zittend

Emich en William G. Armstrong, Jr.

gefotografeerd, met lekker warme ge-

€ 22,90, Engelstalig, 354 pagina’s.

breide wanten aan. Het huiselijke tafereel bleek voor velen herkenbaar en de foto werd over de hele wereld gefotoshopt in o.a. bekende filmscènes, op foto’s en op schilderijen. Zo werd Sanders ook gespot in een luchtballon van het Monaco Ballonteam. Sanders nam de wereldwijde

LUCHTIG DINEREN IN GARDEREN

aandacht sportief op en besloot de foto

Voor het Veluws Zandsculpturen Festijn in Garderen is

voor het goede doel te gelde te maken,

door het SBS6 programma De Grote Tuinverbouwing

door truien met zijn wollewantenfoto

een luchtballon-restaurant opgetuigd. De werkne-

erop geprint te verkopen. Hij haalde er

mers van het Festijn - velen van hen met een beper-

bijna 2 miljoen euro mee op voor goede

king – mochten in het unieke restaurantje dineren. Bij

doelen in zijn thuisstaat Vermont.

binnenkomst zorgde een stoommachine voor een ‘wolk’ en het restaurant zelf was een reusachtige ballonmand, onder een grote envelop aan het plafond. Een terrasverwarmer zorgde voor het brandereffect. Wil je ook een ballonrestaurant bouwen? Kijk dan op www.degrotetuinverbouwing.nl aflevering 16.

ZIGZAGGEN MET ARITIFCIAL INTELLIGENCE Alphabeth Inc. (Google) stopte onlangs vanwege de hoge kosten met Project Loon, dat onbemande ballonnen voorzag van mobiele antennes en zo internet op afgelegen gebieden mogelijk maakte. De ballonnen maakten bij het zoeken naar de optimale vaarhoogte gebruik van gegevens van meteorologische instituten en van real-life data van de totale Loonvloot. De ruim 40 miljoen kilometers die alle Loon-ballonnen samen hebben afgelegd, hebben een schat aan informatie opgeleverd. Volgens de Loon-wetenschappers was het fascinerend om te zien hoe de algoritmes de vaarroutes optimaliseerden. Zo bleek een ballon, die op weg was van Puerto Rico naar Peru, continue van haar koers af te wijken. Medewerkers moesten handmatig ingrijpen om de ballon naar de juiste hoogte – en koers – te dirigeren. Wat bleek later? De kunstmatige intelligentie aan boord van de ballon had geconcludeerd dat de snelste route niet een zo rechtstreeks mogelijke lijn is, maar een zigzag lijn die steeds de snelste wind oppakt, ook al is dat niet in de juiste richting, zolang het totaal van de (verwachte) snelheden en -richtingen de ballon sneller het doel laat bereiken dan een zo-recht-mogelijke lijn. De onderzoekers waren sceptisch maar de kunstmatige intelligentie bleek het bij het rechte eind te hebben. “I had never simultaneously felt smarter and dumber at the same time” aldus Salvatore Candido van Project Loon.

quick release

HANDS OFF!

ballonvaren 8

HET UITVOEREN VAN NACHTVAARTEN HOE ZIT HET PRECIES MET DE REGELGEVING? D O OR KA R E L AB B ENES FO T O : BE N BL ÄS S

VOOR HET UITVOEREN VAN NACHTVAARTEN HEB JE ALS BALLONVAARDER EEN ZOGENAAMDE NIGHT RATING NODIG, ALS AANVULLING OP EEN GELDIG BREVET. ZOWEL EASA-REGELGEVING (PART BFCL.210) ALS AANVULLENDE (NEDERLANDSE) WETGEVING IS VAN TOEPASSING. DE NIGHT RATING IS EEN EXTRA RATING OP EEN GELDIG BREVET, DIE JE KUNT VERKRIJGEN DOOR TWEE INSTRUCTIEVAARTEN VAN TENMINSTE ÉÉN UUR BUITEN DE DAGLICHTPERIODE TE MAKEN, MET EEN FI DIE DEZE RATING HEEFT. DE NEDERLANDSE OVERHEID VOEGT DAAR NOG AAN TOE DAT JE MINIMAAL 100 UUR ERVARING MOET HEBBEN OM NACHTVAARTEN UIT TE MOGEN VOEREN. Bij de instructievaart – die wordt uitgevoerd op een ballon

Vliegplan

met de inhoud waarvoor je je bevoegdheid hebt – wordt de

Minimaal twee uren vóór de aanvang van de vaart dien je je

syllabus van de DTO gevolgd (zie BFCL.210 incl AMC en GM).

vliegplan voor te leggen aan de supervisor van AOCS Nieuw

Formeel is er na het behalen van je Night Rating geen aan-

Milligen, zoals bedoeld in artikel 1 van de Regeling luchtver-

vullende recentheidseis, maar in de praktijk zul je uiteraard

keersdienstverlening, waarbij je het registratiekenmerk van

regelmatig een nachtvaart moeten uitvoeren om behendig te

de vrije ballon, de plaats van vertrek, de verwachte tijd van

blijven.

opstijging en de maximum vaarhoogte doorgeeft. Ongeacht de plaats van opstijging dien je een vliegplan in te dienen,

Recent is de (Nederlandse) wetgeving rond nachtvliegen en

minimaal twaalf uur vóór de verwachte tijd van opstijging.

-varen op onderdelen aangescherpt. Onderstaand de belang-

Vergeet vooral niet het vliegplan te sluiten als je gaat landen

rijkste regels.

of ongecontroleerd verder wilt varen.

Basisregels

De vaart plan je zodanig dat je hoeveelheid brandstof voldoen-

Uiteraard dien je als gezagvoerder in het bezit te zijn van een

de is om nog minimaal één uur na aanvang van de daglichtpe-

geldig bewijs van bevoegdheid als ballonvaarder. Daarnaast

riode door te kunnen varen. Je dient daarbij rekening te hou-

moet je, als eerder vermeld, ten minste 100 uur aan ballon-

den met een ruime wijziging van de windrichting en -snelheid

vaarten hebben uitgevoerd. Er mogen tijdens de vaart geen

om ervoor te zorgen dat je geen luchtverkeerleidingsgebieden

passagiers aan boord zijn, tenzij er binnen één uur voor het

zult binnenvaren die niet in het vliegplan zijn vermeld.

begin van de daglichtperiode wordt gestart. Je minimum vaarhoogte bedraagt vervolgens 600 meter ofwel 2000 voet AMSL.

Landen

De nachtvaart mag niet worden uitgevoerd in Amsterdam

Het landen van de ballon mag uitsluitend (met uitzondering

CTA’s, Schiphol CTR, Schiphol TMA’s, Rotterdam CTR en

van noodgevallen uiteraard) plaatsvinden binnen de daglicht-

Rotterdam TMA 1.

periode.

Apparatuur

Vragen?

Tijdens de vaart dien je aan apparatuur minimaal aan boord

De regeling is te vinden onder https://wetten.overheid.nl/

te hebben een drukhoogtemeter, een stijgsnelheidsmeter, een

BWBR0035900/2020-10-01. Hierin wordt kort en duidelijk uit-

magnetisch kompas, twee VHF-zendontvanginstallaties waar-

gelegd wat je moet doen om een nachtvaart te maken. Mocht

mee voortdurend een tweezijdige radioverbinding kan worden

je aanvullende vragen hebben, aarzel dan niet om contact met

onderhouden met de luchtverkeersleidingsdiensten, een SSR-

mij op te nemen via karelabbenes@gmail.com.

transponder met Mode S (ongeacht de classificatie van het luchtruim of de vlieghoogte) en noodverlichting in de vorm van zaklantaarns. Tijdens het uitvoeren van de nachtvaart dien je de juiste verlichting te voeren, zie SERA.3215 (a)(1) en (3). Hierin staat dat je positieverlichting moet voeren.

ballonstof 10

TIRED OF TIES D O OR H A N S V AN HOES EL

Stropdassen - zo’n ding om je strot mee dicht te knijpen wie is er niet groot mee geworden. Anno nu is het dragen ervan een uitzonderlijk verschijnsel. Wat doe je met je dassen, als je er een aantal met het thema ‘ballon’ in de kast hebt hangen? Haal ze vakkundig uit elkaar en maak er wat bijzonders van. Versier er bijvoorbeeld een waaier mee, en je bereikt precies datgene waar vroeger een waaier ook voor stond: het aangaan van een conversatie met degene die de waaier gebruikte. De hier getoonde waaier is versierd met stropdassen van pure zijde. De stropdassenwaaier wordt samen met andere historische ‘ballonwaaiers’ tentoongesteld in Chambley, Frankrijk tijdens de GEMAB21. De ballonwaaiertentoonstelling zal de komende jaren in diverse musea haar opwachting maken.

ACAM INSPECTIES DOOR ILT D O OR M ON I QU E HOOG ES LAG

De regelgeving lijkt voor ons ballonvaarders alleen maar uit

De luchtvaart autoriteit is verplicht zich te vergewissen van de

te bereiden. Inmiddels hebben we een overzichtelijk ‘Balloon

staat van de luchtvaartuigen waar zij toezicht op houden. Het

Rule Book’ en de commerciële ballonvaarders onder ons een

gaat bij dit type inspectie vooral over de manier waarop de

Operations Manual. Het blijft een berg regels om mee om te

eigenaar/operator omgaat met het luchtvaartuig. Hoe wordt

gaan. Dat geldt zowel voor de piloten (Part FCL, training, cur-

omgegaan met schade? Wordt die op de juiste wijze gemeld

sus, geldigheid, ervaring), de onderhouds-

bij, en indien nodig verholpen door, het

bedrijven (Overgang naar Part ML, Part

onderhoudsbedrijf? Wordt er doorgevaren

CAO) als ook de operators (Part OPS, crew

met onacceptabele schade? Dat zijn met

training, OPC examens).

name de punten waar ILT met een ACAMinspectie achter wil komen.

Veel meer inspecties Het is niet nieuw dat onze ILT (CAA-NL)

Net als een belastingcontrole, zijn we

inspecties doet op de luchtwaardig-

verplicht medewerking te verlenen aan

heid van het luchtvaartuig. Wel nieuw is

dit soort controles van CAA-NL. ILT kan

dat het er het dit jaar veel meer zullen

een afspraak maken met de balloneige-

zijn. Afgelopen jaren werden de zoge-

naar, maar meest voor de hand liggend is

naamde Aircraft Continuing Airworthiness

dat de afspraken worden gecombineerd

Monitoring inspecties (‘ACAM-inspecties’)

met geplande jaarlijkse inspecties door

vaak gecombineerd met de controles die

een erkend onderhoudsbedrijf. Er is een

worden uitgevoerd bij de onderhouds-

kans dat je dit jaar dus ‘aan de beurt’

bedrijven. Dit jaar is het aantal contro-

bent. Het streven van de autoriteit is om

les echter significant hoger. Op basis

met een groter aantal steekproeven een

van het aantal ingeschreven luchtvaartuigen en een nieuwe

beter beeld te kunnen vormen van de luchtwaardigheid van

verdeelsleutel voor steekproeven, zullen er dit jaar alleen al

de Nederlandse ballonvloot. Op 24 februari 2021 zijn in

in Nederland maar liefst 25(!) ACAM-inspecties op hetelucht

Ootmarsum door twee inspecteurs reeds een aantal ACAM-

ballonnen door ILT worden afgenomen. Navraag leert dat er

inspecties uitgevoerd. De eigenaren hadden hun materiaal en

voor deze toename van het aantal inspecties geen andere reden

administratie goed op orde en er waren geen bevindingen.

is dan dat er in het verleden, op basis van het aantal ingeschreven ballonnen, verhoudingsgewijs te weinig inspecties hebben plaatsgevonden.

ballonstof 11

Comprehensive insurance Cover at an affordable price

Your partner for your Aviation-Insurance VFS Heinz Grümmer GmbH is one of the largest Aviation-Insurance-Brokers in Germany with over 40 years experience. You enjoy the flight - we provide the protection Please contact Heiko Spilker, Phone: +49 231 92717737, e-mail: h.spilker@vfs-gruemmer.de Udo Kötitz, Phone. +49 231 92717713 , e-mail: u.koetitz@vfs-gruemmer.de

Flugplatz 8, 44319 Dortmund Phone +49 231 927177-0 Fax +49 231 927177-30 info@vfs-gruemmer.de

ballonstof 12

THE QUICKEST WAY TO BE IN THE SKY BALLOON FLIGHT PLANNING SOFTWARE

New in 2021 ONZE 6 PIJLERS • QUICK SETUP • STRATEGIC PLANNING • QUICK RESERVATION • FLIGHT PLANNING • CHECK-IN • ANALYTICS

AL VANAF

30€ / maand

MOBILE WEB APP VOOR PASSAGIERS • Passagiers kunnen online namen en gewichten ingeven • Geef duidelijke instructies en een link naar Google Maps voor het bereiken van het opstijgterrein • Geef online toegang tot je vluchtkalender voor het eenvoudig (her-)plannen van een vlucht

GRATIS PROEF

HTTPS://QUICKRELEASE.AERO

Wij zijn de club die: - uitdaagt - crew een team maakt - leert navigeren - ballon-skills test - stressbestendig maakt meer weten of eens een training/wedstrijd meedoen?

www.dbcc.nl

Protestvaart Ik had het vorig jaar maart gehoopt en als stip op horizon geplaatst: terug naar normaal op 1 maart 2021. Ik denk ‘ik maak een ballonvaart om de gemoederen een beetje wakker te houden, mijn geest even te bevrijden van het aardse’. Twee passagiers verzamelen zich om 13.30u, het weer is plaatje. De BOA’s die normaal gesproken om de hoek staan te wachten tot ze een verdachte beweging waarnemen, zijn met spoed naar het Museumplein geroepen omdat daar opnieuw een volksopstand dreigt. Ik voel me terug in de jaren ‘70 bij de demonstratie tegen kernwapens. ‘Geen Bommen maar Ballonnen’ was onze slogan. De beide passagiers hebben de gezondheidscheck doorstaan; geen koorts, geen Covid-verschijnselen, handschoentjes en mondkapjes paraat. Commerciële vaarten zijn verboden, dus ik had bedacht om de pax terug te betalen - en dan ná het coronatijdperk het geld opnieuw te innen. De passagiers vonden het maar ingewikkeld, maar zonder branden sta ik voorgoed aan de grond. Ik moest wel garanderen dat de vaart even lang zou duren als een betaalde vaart, dat er zowel hoog als laag gevaren zou worden, want een van de passagiers hield van wolken én wilde een boomtopje aaien. De andere passagier werd wat zenuwachtig. ‘Ik ga terug naar huis’ zei ze, ‘en ik kom pas terug als iedere deelnemer inclusief de piloot een vaccinatiepaspoort heeft’. Ze gaf me wel netjes het geld van de vaart terug. Dan maar de lucht in met één passagier. Tijdens de vaart zegt deze dame plots: ‘ik zie op social media dat je boven de wolken kunt varen, dat wil ik ook!’. Ik leg uit dat dit een protestactie van ballonnen is tegen de opening van vliegveld Lelystad, dat ze de vliegtuigen willen laten zien dat wij ook bestaansrecht hebben. Maar ze was niet te vermurwen, dus ik vond een gat in het zachte wolkendek dat nog was overgebleven van de laaghangende mist, ademde in en uit en proefde weer de ruimte waar ik lang naar verlangde.

AD HAA RH U I S

column

AD’S BALLON BESOGNES

METEOROLOGIE 14

HOE WAAIT DE WIND IN ONS BALLONVAARTSEIZOEN? WINDANALYSE 1991-2020 APRIL T/M OKTOBER, OCHTENDEN EN AVONDEN D O OR S E BE KRU IJ ER, U W DATA G OEROE

IN HET NAJAARSNUMMER VAN BALLONSTOF STOND EEN INTERESSANTE TRENDANALYSE VAN PETER SIEGMUND, KLIMAATEXPERT BIJ HET KNMI, ROND DE VRAAGSTELLING: ‘WAAIT HET STEEDS HARDER IN NEDERLAND?’. SIEGMUND LIET ZIEN DAT DAT VOOR DE BALLONVAARTMAANDEN APRIL T/M OKTOBER NIET HET GEVAL WAS. DE WINDSNELHEDEN WAAROP DE ANALYSE WAS GEBASEERD, BETROFFEN ECHTER ETMAALGEMIDDELDEN. AANGEZIEN DE BALLONVAART VOORNAMELIJK IN DE OCHTENDEN EN AVONDEN PLAATSVINDT DEED BALLONSTOF EEN OPROEP: “WELKE GEGEVENS-GOEROE OF DATA ANALIST VINDT HET INTERESSANT OM DE ANALYSE VERDER TOE TE SPITSEN OP DE UREN WAARIN DE MEESTE BALLONVAARTEN PLAATSVINDEN?”.

Big data Ik pakte die handschoen graag op en dook in een oneindige

richting was het proces moeilijker. Ik kreeg wel een grafiek,

brij van databestanden van het KNMI, met daarin alle wind-

maar ook die bleek onleesbaar. Daarom ben ik gaan selecteren

gegevens per uur sinds 1991, gemeten op meerdere stations

op de hoofdrichtingen N-NO-Z-ZO etc. En zo kwamen er con-

in Nederland. De gegevens over datum, uur, windrichting en

tinue nieuwe hordes voorbij - waarmee ik jullie niet verder zal

windsnelheid over de afgelopen dertig jaar betroffen alleen al

lastigvallen - om uiteindelijk tot onderstaande analyse te kun-

voor locatie De Bilt ruim 263.000 records met meetgegevens,

nen komen. Al met al is het een mooie uitdagende en interes-

waardoor de analyse veel van de rekencapaciteit van mijn

sante winterpuzzel geworden.

computer opslokte – en Excel dan ook een paar keer crashte. Big Data dus! Al die gegevens moesten op de één of andere manier samengevoegd worden met een werkbaar bestand met de lokale daglichtperioden, ofwel zonsopkomst- en ondergangtijden, om een selectie te kunnen maken van de relevante uren voor ballonvaarders. Wie A zegt moet ook B zeggen, en ik besloot er dieper in te duiken.

Vaarbare uren In de analyse zijn de windsnelheid en -richting in de maanden april t/m oktober en alleen tijdens de ballonvaarturen - de ochtendperiode en de avondperiode - meegenomen. Overige weersomstandigheden die het ballonvaren kunnen beïnvloeden, zoals regen en mist, zijn buiten beschouwing zijn gelaten. Als er gesproken wordt over vaarbare dagen, dan betreft dit

Uitdagingen

dus alleen de windsnelheid. De uitgangspunten waren verder:

Ik kwam daarbij diverse uitdagingen tegen. Een eerste uitdaging was dat de Big Data van de KNMI met UTC tijden werkte en dat de tabel met zonsopkomst en -ondergang in lokale tij-

• Bron: KNMI, Uurgegevens van het weer in Nederland, 19912020

den was. Ik heb de tabel met de daglichtperioden omgewerkt

• Meetlocatie: De Bilt (op 20 meter AGL)

naar UTC tijden, om zo ook de zomertijd te omzeilen. Voor

• Meetmoment: Als meetmoment is voor de ochtendperiode

de trendanalyse werkte Peter met etmaalgemiddelden, terwijl

de situatie drie uur na zonsopkomst genomen, inclusief het

voor deze analyse uurgemiddelden van belang zijn. En dan de

uur van zonsopkomst. Voor de avondperiode is drie uur

grafieken. Wanneer ik de windkracht in kts rechtlijnig in een

vóór zonsondergang genomen, inclusief het uur van zons-

grafiek zette, bleek die volstrekt onoverzichtelijk te worden.

ondergang.

Dat omgewerkt naar een paar selecties (windsnelheid tot 8

• Periode: april tot/met oktober; deze periode telt 214 dagen.

kts, van 8 tot 11 kts, etc.) bleek wel werkbaar. Voor de wind-

• Windsnelheid: De gemiddelde windsnelheid is weergegeven

METEOROLOGIE

in knopen, onderverdeeld in 4 gebieden: 0-8 kts, 8-11 kts, 11-15 kts en 15+ kts. • Windrichting: De windrichting is gemeten in graden, maar voor de grafieken zijn de windrichtingen gecategoriseerd in N, NO, O, ZO, Z, ZW, W, NW. De windrichtingen N, O, Z, W betreft een gebied van 30 graden, dus N van 345 tot 015. De windrichtingen NO, ZO, ZW, en NW betreft een gebied van 60 graden, dus ZW van 195 tot 255.

Resultaten GR A F I E K 1A . W I N D S N E L H E I D I N DE OC HTEND GRAF I EK 2B. WIND RICH TI NG I N D E AVO ND

De grafieken 2a en 2b laten zien op hoeveel dagen in de maanden april t/m oktober de wind uit welke richting waaide, in de ochtend respectievelijk de avond. In de ochtend is de wind wat zuidelijker (ZW/ZO); in de avond wat westelijker (ZW/ NW).

GRAF IEK 3A. WI ND SNEL H EI D EN -RI CH TING IN D E O CH TEND GR A F I E K 1B. W I N D S N E L H E I D I N DE AV OND

In de grafieken 1a en 1b is af te lezen hoeveel dagen in de maanden april t/m oktober de windsnelheid beneden de 8 kts lag in respectievelijk de ochtend (grafiek 1a) en de avond (grafiek 1b). Als we alleen naar de wind kijken, blijkt het aantal vaarbare dagen in de ochtend te schommelen tussen de 180 en 200, ofwel zo’n 85% van de beschikbare dagen. Er is in de avonduren gemiddeld duidelijk meer wind dan in de ochtenduren. Het aantal vaarbare dagen (wind < 8 kts) schommelt in de avond rond de 160 (75% van de beschikbare dagen). GRAF IEK 3B. WI ND SNEL H EI D EN -RI CH TING IN D E AVO ND

In de grafieken 3a en 3b kun je de gemiddelde windsnelheid van een bepaalde windrichting aflezen. In de avonduren zijn de windsnelheden vanuit alle richtingen gemiddeld hoger dan in de ochtend. Waar in de ochtend de gemiddelde windsnelheid meestal tussen de 4 en de 6,5 kts zit, zien we de gemiddelde snelheid in de avond tussen de 5,5 en de 9 kts liggen. De windsnelheid uit het noorden (en in mindere mate het oosten) kent flinke uitschieters naar boven en naar beneden; dit komt mede doordat de wind niet zo vaak uit deze richtinGR A F I E K 2A . W I N D R I CH T I N G I N DE OC HTEND

gen komt (in 2001 was er bijv. slechts één meting met richting

METEOROLOGIE 16

N, met ongeveer 13 kts). De gemiddelde snelheden uit het

Gemiddelde windrichting per maand

zuidwesten én het noordoosten volgen gedurende de jaren

In tabel 2 zien we dat de richting van de windrichting in de

ongeveer dezelfde lijn. Dus in een jaar waarin de zuidwesten

ochtend tijdens de ballonvaart uren over de jaren heen (1991-

wind sterker is, zie je dat de noordoosten wind ook sterker

2020) ongeveer gelijk blijft. In de ballonvaarturen in de avond

is. Verder is in de grafiek het verschijnsel zichtbaar dat in de

zien we dat de windrichting langzaam over de jaren heen

avond een N/O wind vaak laat gaat liggen.

ietsje ruimt, van 201 naar 206. Verder zien we dat in de ochtend de windrichting aan het

Gemiddelde windsnelheid per maand

begin (april) en einde (oktober) van het ballonvaartseizoen

De vraag “waait het steeds harder in Nederland” werd door

gemiddeld iets (zuid-zuid)oostelijker is dan in de zomermaan-

Peter Siegmund al eerder met ‘nee’ beantwoord (Ballonstof

den – dan is de gemiddelde windrichting wat (zuid-zuid)weste-

najaar 2020). Wanneer we inzoomen op alleen de ballonvaar-

lijker. In de avond is de windrichting in de zomermaanden juni-

turen blijft die conclusie overeind. De gemiddelde windsnel-

juli-augustus met een (zuid-)westelijke richting (215) westelijker

heid april-oktober in de ballonvaarturen is als volgt:

in vergelijking tot de overige maanden (gemiddeld 195).

T A BE L 1 . G E M I DDELDE WINDS NELHEID PER M AAND OVER D E P ERI O D E 1991-2020

T A BE L 2 . G E M I DDELDE WINDRIC HTING PER M AAND OVER D E P ERI O D E 1991-2020

Aan het begin (april) en eind (oktober) van het ballonvaartseizoen is de windsnelheid zowel in de ochtend als de avond

Conclusies Wie in het ballonvaartseizoen een vaart gaat maken, heeft in

aanzienlijk hoger dan in de zomermaanden. Gedurende de

de ochtend - alleen de wind in ogenschouw nemend - 85%

ochtenduren was de wind van 1991 tot 2001 gemiddeld 5,3

kans dat deze door kan gaan. In de avond ligt dit percentage

kts. versus van 2011 tot 2020 gemiddeld 5,0 kts, en geduren-

op 75%. Wanneer we weersverschijnselen als regen, mist

de de avonduren van 1991 tot 2001 gemiddeld 7,2 kts. versus

e.d. meenemen zal dit percentage uiteraard lager liggen. Een

van 2011 tot 2020 gemiddeld 6,9 Kts. De statistieken vertellen

ochtendvaart heeft dus, wat de wind betreft, de grootste kans

ons daarmee dat de gemiddelde windsnelheden tijdens de bal-

van slagen. In de ochtend tref je na het opstijgen hoogstwaar-

lonvaarturen voor zowel de ochtend als ook voor de avond de

schijnlijk een zuidelijke wind aan, met een gemiddelde snel-

afgelopen 10 jaar (gemiddeld) ten opzichte van de jaren 1991-

heid van 5,1 kts; in de avond is de kans op een westelijke wind

2000 dus iets gedaald zijn. En het lijkt niet veel, maar dit is wel

groter, met een gemiddelde snelheid van 6,9 kts. In de maan-

een gemiddelde van 2140 dagen, c.q. 2140 x 3 metingen. En

den april en oktober is de kans aanzienlijk dat de windsnelheid

dan is het ineens best veel. Een verassende uitkomst. Daarmee

een knoop of wat hoger ligt. Wie in de avond een noordelijke

is de vraag “waait het steeds harder in Nederland” voor wat

of oostelijke wind treft, dient extra alert te zijn: de windsnel-

betreft de ballonvaarturen in het ballonvaartseizoen: ‘Busted!’.

heid kan dan bovengemiddeld hoog zijn. De perceptie dat het

de afgelopen decennia steeds harder is gaan waaien klopt dus niet. Integendeel: het is tijdens het ballonvaartseizoen in de ballonvaarturen juist (iets) minder hard gaan waaien.

En tot slot: resultaten uit het verleden geven geen garantie voor de toekomst!

He knows not where he’s going to for it’s the wind that will decide it’s not the destination but the glory of the ride …

QUALIMANDJARO_BALLOONTEAM

VIPBALLON

MATHIAS VAN LIEROP

Onder een stralend zonnetje konden we weer genieten van een aangename vaart met onze Qualimandjaro luchtballon. #lucht #ballonstof

Ballonvaren kan dat ook in de winter? Jazeker. Ben niet verbaasd als je een dezer dagen een ballon in de lucht ziet. #Winter2021 #koudhe #ballonstof

Koude wintervluchten..

IKWILBALLONVAREN

GPEIRSMAN

BELGIUMBALLOONING

Smoke on the water...

Spectacular winter flight in the Belgian Ardennes last weekend (2/2) #flyingismagic #hotairballoon #athomeinthesky #ballonstof #haimianbaobaor

#dmline #frankydemeyer #ballonstof

#ikwilballonvaren #ballonstof #wycams #ballonvaart #letsfly #reflections #vaarmee

#wintervluchten #flyingsolo #ballonstof

#BALLONSTOF De mooiste ballonfoto’s op social media Plaats je ballonfoto’s met de ballonstof-tag op social media. Op deze pagina’s plaatsen we een mooie selectie. Dank aan de fotografen te velde!

HOOGVLIEGER.EU

KENIANDEKEIN

Winterwonderlland

Some pictures of a beautiful snow flight above the Ardennes last Sunday

#ballonstof #ballonvaart #luchtballon #crewlife #crewphoto #crewpictures

#ballooning #balloonflight #ballonvaren #snow

BART__ROELS

ROBINTHIJS

MARTIJN_BRUINS

«Great things never came from comfort zones»

Love to see the Belgian coast from above !

#belgium #pilotlife #snow #winterwonderland #ballonstof #winterflight #cold

#pilotlife #ballonstof #ballonvaren #ballooning #dekust #seaside #belgiancoast

#snow #ballooning #luftballons #picoftheday #luchtballon #hotairballoon #ballooning #takeoff #luftballons #ballonstof

LUCHTBALLONVAART

FLASH_BALLONVAARTEN

WESTERWOLDE_BALLOONING

250 km ballonvaren. De ballonvaart was een poging voor de langste afstand binnen de Nederlandse landsgrenzen #longjump #ballonstof

Nog even nagenieten met de foto’s van de vaart van gisteren #mijneersteballonvaart #lesballon #ballonstof

Zaterdag 27 februari hebben we met 6 ballonnen een long jump over Nederland gemaakt. We zijn na 6,5 uur en 242 Km geland in Zundert!

BALLONVAARTEN

DEWAAL_BALLOONING

EEFJEBLEYS

Another one took on 4000ft altitude. Isn’t this view amazing?

We have a visitor !!!

Still one of my favorite photo’s!!!

#ballonstof #paramotor #hotairballoon #sun

#patch #cameronballoons #ballonstof #ballonvaren #kleinemeid

#yolo #ballonstof #officefortheday #potd

ballonvaren 20

BRANDERGEBRUIK BIJ LAGE TEMPERATUREN

Voorkom roodgloeiende coils

D O OR P E T E R VAN HARTEN

FO T O M A R T A B ERNAL-PEXELS

IN DE VORIGE BALLONSTOF STOND EEN ARTIKEL VAN BAS VRIJHOF, OVER METHODES OM BIJ LAGE TEMPERATUREN DE BRANDERDRUK TE VERHOGEN. WIE ECHTER NIET OVER STIKSTOF BESCHIKT OM DE DRUK IN DE PROPAANCILINDERS OP TE VOEREN OF DE CILINDERS NIET KAN VERWARMEN - MAAR BIJ RUSTIG, KOUD WEER TOCH GAAT VAREN MET EEN LAGE BRANDERDRUK – KAN DE VEEBRANDER EEN OPLOSSING BIEDEN. HOE ZIT DAT? Met de lente die zich dit jaar al vroeg presenteerde, hebben

je envelop. Wel eerst de hoofdbrander openen, voordat je de

we allemaal weer veel zin gekregen in ballonvaren. En toch

veebrander erbij gebruikt, anders is de kans op brandschade

kan het in het voorjaar nog koud zijn, vooral in de nachten

aan de mond van de envelop onnodig groot. De veebrander

en vroege ochtenden. Wanneer je

maakt bovendien minder herrie.

je gasflessen niet warm hebt opge-

Je zult zien dat je dan bij relatief

slagen of geen stikstof hebt toege-

koude temperaturen en dus een

voegd, zul je merken dat je minder

lage branderdruk toch een gecon-

druk hebt op je brander. Natuurlijk

troleerde vlam hebt. Ook tijdens

kun je niet vertrekken wanneer de

de vaart kun je vervolgens de vee-

druk lager is dan de minimale druk

brander gebruiken als alternatief

voorgeschreven in het Flight Manual

voor de hoofdbrander. Dat vaart

van je ballon.

dus een stuk lekkerder, en ook rustiger.

Weinig warmte, veel herrie Met een minimaal toegestane bran-

Tenslotte

derdruk zul je via je hoofdbrander

Het gebruik van de veebrander

een vlam ervaren die veel herrie

is overigens altijd aan te raden

maakt en relatief weinig warmte

wanneer je op 500 voet of lager

diep in je envelop produceert.

vaart, ongeacht of je boven vee

Wanneer je bij weinig druk alleen

hangt. De wandelaar, de eend in

met de hoofdbrander gaat inflaten,

het water en de loslopende hond

is die vlam weliswaar veelal blauw,

zullen je dankbaar zijn. Laten we

maar deze waaiert breed uit en is

hopen dat we allemaal weer snel

niet al te hoog. Dit resulteert in veel

het luchtruim mogen kiezen met

warmte ín je brander en dat kan

passagiers. Ik wens jullie alvast vele

ervoor zorgen dat de coils van je

mooie en veilige vaarten toe.

brander oververhit raken en letterlijk roodgloeiend worden. Indien je merkt dat de brandercoils verkleuren, wissel dan af tussen je branders.

Inflaten Bij een lage branderdruk geeft de veebrander vaak evenveel, zo niet meer warmte af dan de hoofdbrander met een mooie, hogere gele vlam. Bij het inflaten kun je daarom de veebrander tegelijkertijd met de hoofdbrander gebruiken. Dat zorgt ervoor dat je de vlam beter ziet en dus beter kunt richten in

Deel je tips met ballonvaarders en crew Heb je handige tips die je met je collega-ballonvaarders of collega-crewleden wilt delen? Laat het weten via peter@hoogvlieger.eu. In een van de volgende edities van deze rubriek worden ze dan (uiteraard met vermelding van de tipgever) meegenomen.

ballonstof

EcoMagic The world’s most fuel eﬃcient hot air balloon!

Ecomagic balloons Ultramagic now have more than 12 years experience of designing and building our unique 21 range of Ecomagic balloons which are made with a specially developed insulation ecotech fabric. We have produced more than 25 of these special fuel eﬃcient balloons in 13 diﬀerent sites...

Flying is Magic

N-210

M-105

M-65

T-150

M-145 special

M-145

M-120

M-130

M-145

M-90

M-77

M-90

S-50

M-160

M-180

M-90

N-180

DH-31

M-42

M-14

M-145

M-56

M-105

Contact our new dealer in Holland: Pieter Kooistra Vegelinsweg 1 8501 BA Joure Tel. 0031-513-417503 Mob. 0031-653-409842

info@balloncentrum.nl kooistrapieter www.balloncentrum.nl

ultramagic.com Check out our website for dealer and factory information

regelgeving 22

IK HEB TOELATING VAN DE TOREN, DUS ALLES IS IN ORDE? D E H O GE F REQUENTI E VAN D E BI NNENKO MEND E VL I EGTUI GEN WAS IN D R U K W E K K E ND D O OR JO H A N V ANDER M EIREN

OF IK EEN FAMILIE VAN 6 PERSONEN KON VAREN VANUIT WERCHTER? DEZE VRAAG KREEG IK IN DE LENTE VAN 2015. MIJN ANTWOORD WAS NEGATIEF. WERCHTER LIGT IN DE CTR EBBR, EN BALLONVAARTEN IN CTR ZIJN VERBODEN. DE VAART MET DE FAMILIE WERD INGEPLAND OP 25 JUNI VANUIT DE DICHTSBIJGELEGEN LOCATIE OM EEN VAART BUITEN DE CTR TE GARANDEREN. De bewuste ochtend beloofde een staalblauwe hemel een

de klaring om op te stijgen met de ballon. Ik diende een half

prachtige avond om te gaan ballonvaren. De voorspelling van

uur voor take-off nog eens te bellen met de collega die ’s

een stabiele rustige westelijke stroming van 5 kt aan de grond,

avonds de dienst overnam. Ik viel van mijn stoel.

deed me op de kaart kijken en een potentiële track tekenen vanuit Werchter richting Aarschot, weg uit de CTR van Brussels

De euforie dat ik deze toelating had bekomen was groot.

EBBR. Niet helemaal per toeval was 25 juni de donderdag-

Wat volgde was een dag vol adrenaline, een fileprobleem, een

avond kick-off van Werchter, met een concert van Oscar and

plasprobleem van de crew maar finaal een rustige ballonvaart

the Wolves in de Marquee tegen 21 uur. “Wat als …?“ speelde

met een topfamilie. Zoals afgesproken kwam de finale “GO”

door mijn hoofd...

een half uur voor take off. Geen vuiltje aan de lucht!

Geen vuiltje aan de lucht?

Aangekomen op het opstijgveld was de hoge frequentie van

Ik belde Brussels Tower op en vroeg of er die avond een kla-

de binnenkomende vliegtuigen echt indrukwekkend. De eer-

ring kon komen om op te stijgen ín de CTR en deze na een

ste vakantiedagen zullen daar een extra boost aan gegeven

kilometer uit te varen. Tot mijn grote verbazing gaf de ver-

hebben. Daarnaast was het duidelijk hoe laag het inkomend

keersleider me voor die avond alvast de transpondercode 4252

luchtverkeer over de noordoostrand kwam. Vanaf wanneer

mee, en beloofde om dit af te stemmen met de supervisor.

de transponder aangezet, werden alle vliegtuigen zichtbaar

Een half uur later kreeg ik telefonisch de vraag of ik een kla-

afgebogen of hoger gestuurd. Het was niet duidelijk of dit

ring van DGLV, afdeling Spac had. Uiteraard was dit negatief,

enkel de werking verkeersleiding was of ook de bijsturing door

gezien de vraag zo kort op de vaart wel kon worden gesteld,

TCAS ofwel Traffic Collision Avoidance System op basis van de

maar niet schriftelijk beantwoord kon worden. Toch kreeg ik

signalen van mijn transponder.

regelgeving

Een onvergetelijke vaart … De weide van Rock Werchter was indrukwekkend. Vol jong geweld, net klaar met examens. De eerste berichtjes kwamen binnen; er overviel me een vorm van trots. Onterecht zo bleek later. Na een uur varen werd de ballon veilig en netjes neergezet aan de oevers van de Demer. Na het inpakken nog een telefoontje

met de mensen van Brussels Tower om ze te bedanken. Voor de volledigheid van het verhaal moet ik er ook nog aan toe voegen dat er na de vaart nog een deftig feestje volgde.

ZI CH T O P RO CK WERCH TER

Nooit vergeet ik deze vaart. Niet alleen omwille van de bele-

Once in a lifetime

ving, maar ook om wat erna volgde. Meer bepaald de aange-

Dit verhaal deel ik. Ik had een fout gemaakt. Het enige wat

tekende zending die ik op 29 juli mocht ontvangen.

me enigszins gered heeft was dat ik een zeer gedetailleerde

Deze begon met de woorden “Uitnodiging verhoor”. Afzender

vluchtvoorbereiding had en dat ik mijn fout naderhand erkend

was FOD mobiliteit en vervoer, DGLV. Het effectieve “verhoor”

heb. Ik kreeg bij het afscheid op DGLV de volgende boodschap

was daadwerkelijk een “verhoor”. Met drie inspecteurs. Ik

mee: “Deze vlucht is ONCE in your lifetime …. [5 seconden

had me wat voorbereid op het verhaal. Ik had mijn volledige

pauze] … letterlijk”.

vluchtvoorbereiding mee, met inbegrip van mijn oproephistoriek van mijn GSM die dag, de transpondercode en de naam van de verkeersleider die ik mij de klaring had gegeven. De details van het verdere verhaal bespaar ik jullie, maar de eindconclusie was: “Verkeersleiding begeleidt de veiligheid van het verkeer in zijn CTR en TMA. Manoeuvres in contradictie met het AIP zijn strafbaar ook al vinden ze plaats onder verkeersleiding”. Finaal werd ik veroordeeld tot het betalen van een boete, weliswaar met uitstel. Een bijkomende verplichting van het verwijderen van elke publicatie over deze vaart op alle mediakanalen. Het comité van inspecteurs had kopieën van alle publicaties in het dossier.

VAARTVERL O O P VANUIT WERCH TER RI CH TING AARSCH O T

B I JS CH R I FT VA N D E RAAD V AN B ES TU U R KB B F

Wat zegt het AIP over CTR EBBR? Balloonflights are prohibited

niet. We willen de geloofwaardigheid behouden

Het is van groot belang dat we erin slagen om de

gen die in nood zit.

mogelijkheden die er nu nog zijn (denk aan CTR

Recent hebben we de implementatie van de dro-

Antwerpen en alle TMA’s) te bewaren. Op vandaag

nemap. Dit is weer een volgende (kleine) stap in

is er in ons land nog veel mogelijk en dat moeten we

het afromen van ons luchtruim. Het constructief

zo houden. Als ballonvaartfederatie zitten we jaarlijks

meewerken met overheid DGLV en Skeyes is in dat

aan tafel met Skeyes op een meeting waar alle infrin-

kader van groot belang. Bij de recentste bespreking

gements worden besproken en waar nodig terug-

met Skeyes was de unanimiteit over de discipline bij

gekoppeld. In sommige gevallen moet een ballon om

de ballonvaarders groot. Dit willen we zo houden.

veiligheidsredenen een manoeuvre uitvoeren dat niet

Bij de volgende KSTE plannen we een uiteenzetting

koosjer is. In de fout gaan door onwetendheid is ook

door Bob Berben die meer duiding geeft over dit

mogelijk. Niemand is onfeilbaar, ook ballonvaarders

onderwerp.

om in die welbepaalde gevallen de piloot te verdedi-

STAY SAFE

BE OPTIMISTIC Whatever happens, ballooning will always be the greatest sport in the Universe

BELGIUM Cameron Balloons Belgium is part of Atlantic Ballooning BVBA.

Office: 09 356 64 84

Mobile: 0478 20 75 90

Office: Palingstraat 87, B-9070 Destelbergen

koen@cameronballoons.be

Workshop: Schaessestraat 15A, unit 15, B-9070 Destelbergen

DOOR: M ONIQUE H O O GESL AG

ONS GEWENSTE UITSTAPJE NAAR DE ALPEN ZAT ER DIT JAAR HELAAS NIET IN. HET LAG NIET AAN ONZE PLANNING, MAAR COVID GOOIDE ROET IN HET ETEN. HOEVEEL GELUK HEB JE DAN ALS DE WINTER EVEN OP BEZOEK KOMT?! WE TELLEN ONZE ZEGENINGEN EN MAKEN GRAAG GEBRUIK VAN DIT CADEAUTJE VAN MOEDER NATUUR.

Zaterdag 13 februari was een prachtige dag om - niet

naam! De vaart was uiteraard volgens de RIVM richtlijn en

gehinderd door thermiek - een vaart overdag te kunnen

Notam, met uitsluitend eigen huishouden. Hoeveel geluk

maken. Liefst lang en ver natuurlijk. Met de verwachte

kun je hebben, met zoon Martijn als co-piloot?!

windrichting en snelheid op hoogte zou het misschien niet

Bij de landing was ik mijn voorgangers al het uit oog ver-

heel lang worden, maar dan toch tenminste ver. Samen

loren. De snelheid nam niet echt lekker af, en het werd

met de ballonteams Mees, Peter en Edcar spraken we af

(inmiddels 14:15 uur uur lokale tijd) toch wat vlagerig, met

in de regio Aalten, tegen de Duitse grens. De bestemming

13 knopen boven de bomen. Na eerder een veld gemist te

werd regio Barneveld. En dat leverde een prachtig stukje

hebben koos ik voor een groot gemaaid maisveld. Dat was

van Nederlandse bodem op: via Doetinchem en het mooie

in ieder geval een veilige optie, al was het niet zo dicht bij

Doesburg, over de IJssel met hoog water. Bijzonder om al

de weg. Uiteindelijk bleek dat we na 2,5 uur en 83 kilome-

die schaatsende mensen (waar we een dag ervóór zelf nog

ter varen met de vier ballonnen nog geen 500 meter uit

onderdeel van waren) nu van boven te zien. Na de IJssel

elkaar lagen.

volgde de Posbank en de Veluwe, waar een kudde wilde zwijnen zich liet zien.

Hoe leuk is het dan als de boer al vóór we het veld in reden,

Het werd een afwisselende vaart van hoog en laag.

roept dat hij wel een trekker heeft, en ongevraagd ons

Op 4500 voet, en (eindelijk) met een constante snelheid,

kwam ophalen? Ik denk dat hij blij was weer eens een mens

gingen we zo’n 27 knopen, hield de relatieve wind in de

te zien in deze rare tijd. We hebben met elkaar op gepaste

mand op, en was de warme chocolademelk zeer aange-

afstand geproost op een mooie vaart!

ballonvaren

WINTERVAART IN NEDERLAND

techniek 26

VARIOMETERS VOOR DE BALLONVAART

Voor elk wat wils In de afgelopen vijf jaar is het aanbod van hoogte-/vario-

overgenomen door het huidige management werd de Flytec

meters voor de ballonvaart enigszins opgeschud. De welbe-

Element serie – waar de Alto, Speed en Track onder vallen –

kende 3040 en 6040 van Flytec zijn inmiddels met pensioen

doorverkocht aan het Sloveense bedrijf Naviter, dat daarbij

gestuurd en het in 1982 opgerichte bedrijf Flytec Switzerland

ook de rechten voor het gebruik van de merknaam Flytec voor

heet tegenwoordig Volirium. Dat laatste vergt enige toelich-

para- en hanggliding overnam. Daarop werd de naam van het

ting, want er zijn nu twee bedrijven die Flytecs aanbieden.

Zwitserse bedrijf veranderd in Volirium, dat deze nieuwe naam

Hoe zit dat precies? Nadat Flytec Switzerland in 2014 werd

ook ging gebruiken als merknaam voor haar eigen hangen

A CH T E R G R O N D FOTO: RAC HEL S ANNER FO T O ’ S I N S T R UM ENTEN: FAB RIKANTEN

Flytec Element Alto

Flytec Element Speed

Flytec Element Track

Naviter d.o.o.

naviter.com

Hoofdkantoor

Slovenië

Gelanceerd in

2017

2016

2015

Producent Website

Hoogte ALT & QNH

Grafisch en numeriek

Bij aanschaf; andere schaalverdeling

Vaarkoers

Nee

Grafisch (kompas) en numeriek

Grafisch (kompas)

Vaarsnelheid

Nee

Vario stijgen daalsnelheid Keuzeoptie ft of m en ft/min of m/sec

Vaartduur Afstand Akoestische signalen

n.v.t.

IGC

Batterijtype

Batterijduur

250 uur

35 uur

30 uur

Nee

ABS Polycarbonaat

Flight track bestand formaat

Bluetooth Vaartgeheugen / intern logboek Behuizing Gewicht

122 gr.

129 gr.

130 gr.

Afmeting

136 x 72 x 24 mm

137 x 72 x 24 mm

138 x 72 x 24 mm

65 x 50 mm

Afmeting display (ca.) Leverbaar Adviesprijs incl. BTW Optionele temperatuursensor

€ 199

€ 349

€ 419

Nee

stelde Ballonstof in samenwerking met de fabrikanten en met

behield Volirium wel haar recht op het gebruik van de merk-

hulp van Erik Jan Doornewaard onderstaand overzicht op. Doe

naam Flytec Balloon.

er je voordeel mee, want er is weer voor elk wat wils beschik-

Inmiddels is er weer volop keuze aan nieuwe of verbeterde

baar. Merken als Flymaster, Brauniger en Fairhaven zijn buiten

hoogte-/variometers voor de ballonvaart. Het eerdergenoemde

beschouwing gelaten, aangezien deze merken niet of nau-

Naviter ontwikkelt de software voor de Flytec Element serie

welijks meer leverbaar zijn en/of primair ontwikkeld zijn voor

verder door, terwijl Volirium een compleet nieuwe Flytec

andere luchtsporten en geen specifieke ‘ballonmodus’ hebben

Balloon 4 ontwikkelde en lanceerde. Een relatief new kid on

die het apparaat geschikt maken voor de ballonvaart.

the block is de DBI3 van het Zweedse Digitool, dat vooral in de VS actief is maar in de Lage Landen steeds meer aan de weg timmert. Voor wie alle opties eens overzichtelijk op een rij wil zien staan

Digitool DBI3

Flytec Balloon 4

Flytec 6040

Flytec 3040

DigiTool Instruments AB

Volirium AG

dbi3.com

flytec-balloon.com

Zweden

Zwitserland

2017

2019

2008

1992

Grafisch en numeriek

Instellen via software

Bij aanschaf; andere schaalverdeling

Numeriek

Grafisch (kompas) en numeriek

Nee

TXT

IGC en KML

IGC

N.v.t.

LiPo oplaadbaar

4x 2500 mAh NiMh oplaadbaar

4x NiMh oplaadbaar

NiMh oplaadbaar of 9V

12 uur

35 uur

18 uur

50 uur

Nee

Nee (in ontwikkeling)

Optioneel (+ € 105)

Nee

Aluminum AW-6082

ABS Polycarbonaat

188 gr.

350 gr.

340 gr.

350 gr.

82 x 74 x 20 mm

178 x 95 x 35 mm

170 x 88 x 26mm

170 x 90 x 50 mm

60 x 40 mm

80 x 60 mm

75 x 55 mm

70 x 60 mm

Productie op verzoek

Zeer beperkt

€ 999 (ex BTW)

€ 1.775

€ 2.050

€ 1.150

€ 199 (ex BTW); DBT3

€ 400; TT34

techniek

paragliding instrumenten. Specifiek voor de ballonvaart

techniek 28

Tenslotte De Flytec Element Alto is de meest basic hoogte/variometer voor ballonvaarders die momenteel op de markt te vinden is.

AANHANGWA

maar met een beperkt aantal functies, o.a. zonder koers en

DEEL 1: DE TECHNIEK VA

snelheid, dus vooral geschikt om - de naam zegt het al - hoog-

TEKST: REMKO WI GGER

Betrouwbaar en scherp geprijsd met een lange batterijduur,

te en daal- en stijgsnelheid te meten. De Flytec Element Speed biedt veel wat de gemiddelde ballonvaarder nodig heeft, tegen een betaalbare prijs. Ten opzichte van de Alto biedt de Speed ook informatie over vaarsnelheid en koers. De schermoptie ‘Balloon profile 1’ biedt een display met alle relevantie gegevens voor ballonvaarders overzichtelijk weergegeven.

VAAK GAAT HET IN TECHNIEK & MEER OVER DE WAAKVLAM OF DE EASA PAPIERWINKEL. OM TE LON ECHTER OOK OP DE STARTLOCATIE MOETE VOOR AANHANGERS IN ALLERLEI SOORTEN EN TECHNISCH NAGEDACHT EN ZIJN ER REGELS. E EENS VERSCHILLEN VAN LAND TOT LAND

De Flytec Element Track is het “zwaarste” broertje in de

Over de technische aspecten en de regelgeving is veel te

Flytec Element Serie, en primair ontwikkeld voor andere

schrijven, vandaar dat dit artikel is opgesplitst in twee delen.

luchtsporten. Diverse functies zijn minder relevant en door

Dit deel 1 gaat in op de techniek, deel 2 behandelt de regel-

het ontbreken van een ballonmodus is de scherm lay-out niet

geving.

optimaal. De mogelijkheid om de track op de computer uit te kunnen lezen kan een reden zijn om voor de Track i.p.v. de

Aanhangers zijn er zoals gezegd in vele uitvoeringen, waarbij

Speed te kiezen.

de lading een zwaarwegende factor is bij de keuze. Een lading van 2000 kg vereist nu eenmaal een iets andere construc-

De Digitool DBI3 is vrij onbekend in NL en BE. In de VS is het

tie dan wanneer slechts 200 kg vervoerd moet worden.

volgens de fabrikant de meest verkochte hoogte-/variometer

Afhankelijk van de toegestane maximum massa zijn

en het enige instrument met FAA en EASA approval. Wie een

er tevens voorzieningen aangebracht die de veiligheid

instrument incl. temperatuurmeter zoekt is met de DBI3 het

waarborgen. Wettelijk gezien is voor aanhangers met een

goedkoopst uit. Vanaf mei voor € 365 uit te breiden tot een

toegestane maximum massa tot 1500 kg een hulpkoppe-

mobiel weerstation (zie rubriek ‘Quick Release’).

ling voldoende, daarboven (tot 3500 kg) moet de aanhanger voorzien zijn van een oploop- en losbreekreminrichting. In de

De Flytec Balloon 4 is de opvolger van de 6040 en 3040

praktijk zie je echter dat aanhangers boven 750 kg al voorzien

en is volgens de fabrikant ‘from scratch’ opnieuw ontwik-

zijn van een oplooprem.

keld, speciaal voor ballonvaarders. Het instrument is degelijk, nauwkeurig en gebruiksvriendelijk met handige mogelijkhe-

Hulpkoppeling

den voor bijv. het updaten van firmware en het uitlezen van

Een hulpkoppeling is eigenlijk niet meer dan een vaste staal-

routes. Een night vision display is als optie leverbaar voor €

draad, die je aan de trekhaak vastmaakt. De kabel voorkomt

225.

dat de aanhanger bij losraken de grond raakt en houdt de aanhanger bij de auto. De kabel dient op een deugdelijke

De Flytec 6040 is voorzien van vele functies waaronder een

manier te worden vastgemaakt, zodat de kabel niet van

meebewegende kaart, luchtruim-upload en een grafische

de trekhaak kan schieten wanneer de aanhanger los komt.

weergave van de windrichtingen op verschillende hoogtes.

Over het los over de trekhaak leggen, zoals in de afbeelding,

Door de vele opties - die soms vooral relevant zijn voor andere

bestaan vele verschillende meningen. Feit is wel dat er veel

luchtsporten - is het instrument relatief complex in gebruik.

bekeuringen zijn uitgedeeld aan mensen die de aanhanger op

Beperkt leverbaar zolang de (onderdelen-)voorraad strekt.

deze manier hebben vastgemaakt.

De Flytec 3040 is dé klassieker onder de Flytecs. Menig bal-

Losbreek- en oploopreminrichting

lonvaarder heeft in de afgelopen jaren wel een good old 3040 versleten. Nu alleen nog (zeer) beperkt leverbaar via dealers die wellicht nog een of enkele ongebruikte exemplaren op de plank hebben liggen.

AN AANHANGERS

Bij het koppelen van de aanhanger zijn in dit licht twee zaken belangrijk. Sluit de koppeling goed aan op de kogel en is

E BALLON ZELF, ZOALS DE WERKING VAN EEN E KUNNEN BALLONVAREN ZULLEN WE DE BALEN KRIJGEN. VEEL VAN ONS GEBRUIKEN DAARMATEN. MAAR OOK BIJ AANHANGERS IS ER EN DAT LAATSTE KAN BOVENDIEN NOG WEL

de (breek)kabel goed bevestigd? Een koppelingsindicator geeft aan of de koppeling goed op de kogel bevestigd is. De indicator moet in het groene bereik zitten. Daarnaast is het van groot belang regelmatig te controleren of de slijtage op de kogel en de koppeling niet te groot is. Sommige koppelingen zijn daartoe voorzien van een slijtage-indicator. Het goed smeren van de koppeling voorkomt overmatige slijtage.

Bij geremde aanhangers zorgt de oplooprem ervoor dat de aanhanger mee remt zodra de auto vertraagt of remt. Wanneer de bestuurder de rem van auto intrapt, dan wil de aanhanger doordrukken (oplopen) waardoor de oploopdem-

De (breek)kabel moet zodanig zijn bevestigd dat deze niet

per wordt ingedrukt, de remkabels worden aangetrokken

loskomt van de trekhaak. In de afbeelding zijn verschillende

en de remvoering wordt tegen de remtrommel gedrukt. De

opties getoond (fout en goed). Bij de hulpkoppeling wordt

aanhanger remt mee. De oploopdemper zorgt voor een

normaalgesproken een klemdeel aan de trekhaak bevestigd

geleidelijke toename in de remkracht. Versnellen zorgt ervoor dat de remmen weer los komen. De oplooprem treedt niet in werking bij het achteruitrijden, daartoe is er een zogenaamde terugrij-automaat opgenomen in de remtrommels.

om de kabel doorheen te lussen. Scan de QR code om het effect te zien van losschietende aanhangers.

FOUT

GOED

Iets om over na te denken: 1. De terugrij-automaat zorgt er ook voor dat de aanhanger met een aangetrokken handrem nog een halve meter achteruit kan rollen. Wees daarom voorzichtig met loskoppelen op een helling. 2. Rij je met een aanhanger in de bergen bergaf, dan kan het zijn dat de aanhanger sneller wil dan de auto. De oplooprem zal dan steeds in werking treden, met als gevolg dat de remmen oververhit kunnen raken. Laat ze daarom regelmatig afkoelen. Scan de QR code om het effect te zien van losschietende aanDe losbreekremkabel voorkomt hopelijk grote schade, mocht

hangers.

de aanhanger tijdens het rijden van de kogel van de auto komen. De remkabel trekt in dit geval de handrem aan en de haak voor de bevestiging aan de auto of de kabel zelf zal breken.

Koppelen

In de volgende editie van Techniek & Meer lees je meer over de regelgeving rond aanhangwagens.

Techniek

AGENS

geschiedenis 30

HONDERD JAAR GELEDEN IN 1921 Benauwde momenten voor bemanning Neerlandia D O OR H A N N A B B EN

TOEN DE KNVVL IN 1907 WERD OPGERICHT, WAS HET GEMOTORISEERDE VLIEGTUIG NOG VOLSTREK ONBETROUWBAAR. IN EERSTE INSTANTIE RICHTTE DE CLUB ZICH DAAROM UITSLUITEND OP BEPROEFDE EN BETROUWBARE LUCHTVAARTUIGEN: LUCHTBALLONNEN EN LUCHTSCHEPEN.

De eerste wereldoorlog gaf de ont-

ingezette daling door te zetten en

wikkeling van het vliegtuig echter

deze pas beneden het wolkendek te

een stevige impuls, en tijdens het

stoppen, zodat men daar weer locatie

interbellum verschoof de interesse

en vaarrichting kon bepalen, alvorens

van de KNVvL in rap tempo richting

opnieuw tot grote hoogte door te

zwaarder-dan-lucht. Toch werden

stijgen voor de geplande meteorologi-

ballonnen niet volledig afgeschre-

sche proeven en waarnemingen. Het

ven; integendeel. In 1921 schafte de

bleek een riskante tactiek. Ergens tus-

KNVvL nog een gloednieuwe gasbal-

sen Hedel en Ammerzoden bereikte

lon aan, voor het ondersteunen van

de ballon de onderkant van het

meteorologische waarnemingen

wolkendek en kregen Delia Mouton

door het KNMI. De ballon Neerlandia

en Cannegieter weer vrij zicht op

kreeg registratiekenmerk PH-AHN mee

de grond. Deze bleek tot hun schrik

en maakte haar maiden flight op 6

gevaarlijk dichtbij te zijn, en de bal-

april 1921. De opstijging was landelijk

lon daalde inmiddels zodanig snel dat

nieuws, want er was vanwege de eerste

een crash onvermijdbaar was. Met een

wereldoorlog al sinds tijden geen lucht-

ferme klap bereikte de Neerlandia de

ballon meer opgestegen in Nederland.

noordelijke uiterwaarden van de Maas, om vervolgens – lichter geworden door

Trossen los

de enorme hoeveelheid uitgeworpen

Rond 12:45 uur gooide ballonvaarder

ballast - als een speer weer omhoog te

Arthur Delia Mouton in Zeist de tros-

stuiteren, richting de rivier.

sen los, samen met co-piloot Hendrik Cannegieter, de latere directeur van het

Driehoek

KNMI die tijdens de vaart de nodige

Terwijl de ballon nog heftig naschom-

meteorologische experimenten zou

melde, besloten Delia Mouton en

verzorgen. Het weer was wat guur, de

Cannegieter dat het welletjes was

hemel bewolkt, en omdat de wind uit het noorden stroomde

geweest. De meteorologische hoogtevaart werd afgebroken

nam de ballon direct na het opstijgen een zuidelijke koers aan.

en de landing werd direct ingezet. Rond 14:15 uur zette Delia

Na 20 minuten varen werd te oosten van Culemborg de Lek

Mouton de ballon weer veilig aan de grond, ‘in het mid-

gekruist en besloten de heren dat het tijd was om door het

delpunt van den driehoek ’s-Bosch, Vugt, Vlijmen’. Wonder

dikke wolkendek naar grotere hoogte door te stoten. Daar,

boven wonder bleef de schade op een gebroken thermometer

hoog boven de wolken op zo’n anderhalve kilometer hoogte,

na beperkt. Omwonenden hielpen mee om de Neerlandia te

was de hemel diepblauw en scheen de zon fel. Wellicht door

bergen en de ingepakte ballon werd vervolgens met paard en

het ontbreken van zicht op een referentiepunt op de grond in

wagen afgevoerd richting het twee kilometer verderop gele-

combinatie met een gebrek aan vlieguren van de bemanning

gen Bossche treinstation. De gelegenheidstransporteur uit

door de lange periode zonder vaarten, werd een steeds snel-

Den Bosch, Vught of Vlijmen wist daar volgens het vaartjour-

lere daling pas laat opgemerkt. Toch reageerde de bemanning

naal een riante vergoeding van fl. 15,-.voor te ontvangen.

nog laconiek: het vaartverslag vermeldt dat men besloot de

briek en een marechausseekazerne, trok enkele diagonalen op

De Stichting Erfgoed Vught plaatste onlangs in haar kwartaal-

een kaart, en stelde daarmee de exacte landingslocatie vast in

magazine een oproep of iemand - aan de hand van historische

het natuurgebied De Gement. Op de foto de situatie in 1921,

foto’s - een eeuw na dato de exacte landingslocatie nog wist

en de huidige situatie. Er is in honderd jaar tijd niet veel ver-

te achterhalen. Een van de lezers herkende een oude gasfa-

anderd.

geschiedenis

Gement

BR ON N E N • Het Leven, 12 april 1921: Voor ’t eerst weer met een ‘vrijen’ de lucht in • H.G. Cannegieter, Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, 2e serie deel LIII, 1936, aflevering 6: 25 jaar Aerologie in Nederland • H.G. Cannegieter: diverse handgeschreven notities ballonvaart 6 april 1921

Op zoek naar een veilige landingsplaats voor al je verzekeringen? Contacteer ons voor een gratis check up...

BVBA Verdis Verzekeringen, Zandstraat 2, 9170 St-Pauwels Tel: 03 776 76 34 - info@verdis-vanduyse.be – www.verdis-vanduyse.be

geschiedenis

GOOGLE 3D AVANT LA LETTRE TOEN ER NOG GEEN VLIEGTUIGEN BESTONDEN, LAAT STAAN DRONES, KREEG MEN TOCH AL STEDEN IN VOGELPERSPECTIEF VOORGESCHOTELD. HOE? DAT ZAL IN DIT BLAD GEEN VERRASSING ZIJN: PER BALLON.

T E KS T : R U T GER C OU C KE

Rond het midden van de 19e eeuw woonde de Engelse aero-

SEVI L L A ±185 7, L I TH O VAN AL F RED GUESD O N. D E TOR E N IN HE T

naut/fotograaf Charles Clifford in Madrid. De combinatie van

MI D D EN I S D E GI RAL D A, O O IT GEBO UWD AL S MI NAR E T E N LA T E R

die twee beroepen was ideaal voor wat de Franse lithograaf

VERH O O GD AL S TO REN VAN ÉÉN VAN D E GRO O TSTE K A T E D R A -

Alfred Guesdon voor ogen had: het maken van driedimensio-

L EN VAN D E WEREL D . H ET L ANGGEREKTE GEBO UW LINK S VA N D E

nale kaarten van Spaanse steden. Spanje werd in die tijd door

GIRAL D A IS D E TABAKSF ABRI EK WAAR D E O P ERA CA R M E N ZIC H

de Parijzenaars als exotisch beschouwd en Guesdon werkte

AF SP EEL T, TH ANS UNIVERSITEIT. MID D EN O ND ER D E IGLE SIA E L

voor geïllustreerde bladen in Parijs.

SAL VAD O R, WAARVAN H IERO ND ER EEN GO O GL E 3D T E K E NINGE T JE

Van de fotografie van Clifford moeten we ons niet te veel

VAN MI JN H AND .

voorstellen. Het ging om de zgn. Daguerreotypies die een ellenlange belichtingstijd nodig hadden. Niet erg praktisch om

Ik vind het leuk om steden te verkennen met Google 3D.

vanuit een bewegende ballon te doen. Maar samen met de

Dan wandel ik door straten en parken waar ik nog nooit

schetsen van Guesdon was het genoeg informatie om schitte-

geweest ben, of zoek juist heel bekende plekken op om te

rende litho’s te maken. N.B. voor litho’s moet het origineel in

zien hoe die er vanuit de lucht uitzien.

spiegelbeeld getekend worden.

Met de litho’s van Alfred Guesdon komt daar de extra dimensie van tijdreizen bij. Ik zie mensen die ruim 170 jaar geleden op pleintjes hier in Sevilla staan, waar ik tegenwoordig regelmatig ontbijt.

EEN OPSTIJGI NG VAN D E B ALLO N VAN CH ARL ES C LIFFORD , MET AAN BO O RD HIJ Z ELF , ZIJN VRO UW EN ‘ PA RTNER I N CRI ME’ G OU LSTO N, WAARMEE H IJ O.A. EEN BAL L O NVAART TE PAARD MAAKTE.

Oké, toegegeven. Een advertentie in Ballonstof heeft niet de reikwijdte van een advertentie in Het Laatste Nieuws of via De Ster. Maar met een advertentie in Ballonstof bereik je wél precies het juiste publiek, in een medium dat niet de volgende dag in de kattenbak ligt of weggezapt of weggeklikt wordt. En dat tegen een aantrekkelijk advertentietarief. En ook mooi meegenomen: je advertentie helpt mee om het lijfblad van je doelgroep in de lucht te houden: zowel effectief als sympathiek dus! Als ballonvaarders in Nederland en Vlaanderen tot je doelgroep behoren en je het leuk vindt om iets terug te doen voor je klanten, is adverteren in Ballonstof het overwegen waard. Je brengt je producten en diensten onder de aandacht van je doelgroep en helpt tegelijkertijd mee om ons verenigingsblad in deze vorm in stand te houden. Zie het colofon voor de mogelijkheden of neem contact op met ballonstof@knvvl.nl of redactie@balloonfederation.be.

ballonstof

ADVERTEREN IN BALLONSTOF TWEE VLIEGEN IN ÉÉN KLAP

colofon 34

GEDICHTJE VAN NINI BOESMAN

COLOFON Ballonstof voorjaar 2021. Kwartaalblad van de afdeling Ballonvaren van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL) i.s.m. de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie (KBBF). Oplage 550 exemplaren.

Recentelijk stuitte Gerjan Crebolder op het onderstaande, onbekende gedichtje van Nini Boesman.

Redactie: Han Nabben, hoofdredacteur | Annette Witte,

Zij schreef het na afloop van haar allereerste vaart

eindredacteur | Rutger Coucke, art director | Gerjan Crebolder,

– als passagier – in een luchtballon. De vaart vond plaats op 23 juli 1938, samen met Jo Boesman en

redactie Nederland | Luc van Geyte, Gert Laureys, redactie België. De redactie beslist over het opnemen van artikelen en behoudt zich het recht voor om artikelen te bewerken. De ver-

Charles Crombez, in de gasballon Rexona; de eerste

antwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen komt voor

ballon van de Haagsche Ballonclub. Naar aanleiding

rekening van de betrokken auteur.

van de vaart besloot Nini – toen nog Visscher, later

Contact: Ballonstof@knvvl.nl (NL) of redactie@balloonfedera-

Boesman – zelf haar gasballonbrevet te gaan halen. ‘Het wonder is nu tóch gebeurd

tion.be (BE). Ballonstof niet ontvangen? Neem dan contact op met ledenservice@knvvl.nl of redactie@balloonfederation.be. Verschijningsdata en deadlines: Voorjaar deadline 28-2, verschijning 31-3 | Zomer deadline 31-5, verschijning 30-6 |

Het wonder, in al zijne schoonheid

Najaar deadline 31-8, verschijning 30-9 | Winter deadline 23-11,

Ik heb veelal rondgespeurd,

verschijning 24-12.

En zag wat de schepping ten toon spreid.

Adverteren: 1/1 pag. € 260 | 1/1 pag. binnenzijde omslag €

Ik ben in de wolken geweest

290 | 1/1 pag. achteromslag of pag. 5 € 315 | 1/2 pag. € 140 | 1/4 pag. € 80 | 1/8 pag. € 42. Korting bij herhaald adverteren. Tarieven zonder BTW.

In letterlijke zin en figuurlijk.

Abonnementen: Losse nummers €7,95. Abonnement € 30,-

Ik ben met de wind meegesjeesd

per jaar. Abonnementen worden automatisch verlengd tenzij

Verrukt en in spanning natuurlijk.

een maand voor het verstrijken van de abonnementsperiode bericht van opzegging is ontvangen via ledenservice@knvvl.nl

Ik heb een ballonvaart gemaakt: Een heiligdom ging ik doorzwerven.

(NL) of redactie@balloonfederation.be (BE). Ballonstof is gratis voor leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren, de DBCC en de KBBF.

’t In overmoed zingende lied werd gestaakt

Bestuur KNVvL Ballonvaren: Voorzitter René Zwarteveen,

M’n eigen ik viel er in scherven….

+31(0)6-15054777, voorzitter.ballonvaren@knvvl.nl | Secretaris vacature, a.i. via KNVvL-bureau, secretaris.ballonvaren@knvvl.nl

Het wonder is nú toch geschied Komt meisjes! gaat mee breveteeren

| Penningmeester Rick de Groot, penningmeester.ballonvaren@ knvvl.nl | Algemene bestuursleden Jan Oudenampsen, VMS, +31(0)6-53336933, Niels Kon, Rob den Boer | Woordvoerder

De schipper die schippert subiet

Monique Hoogeslag, +31(0)6-23505807,

En wil je het schipp’ren graag leeren.

woordvoerder.ballonvaren@knvvl.nl | www.knvvl.nl/ballonvaren Bestuur KBBF: Voorzitter Stijn Staelens, +32(0)474-489630

N.V.

| Secretaris en ledenadministratie Evert Dehandschutter, +32(0)472-804884 | Penningmeester Luc Van Geyte, +32(0)495-225566 | Leden RvB Christophe Holvoet, Gert Laureys, Johan Vander Meiren | Woordvoerder Yves Lannoy, +32(0)478-515730. Email rvb@balloonfederation.be | Sportcommissie, sportcommissie@balloonfederation.be | www.balloonfederation.be © Ballonstof Magazine. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen en/of openbaar worden gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur. www.knvvl.nl/ballonstof ISSN 1386-1700

ballonstof

LUCHTBALLONVERZEKERING

U wilt uw vingers niet branden... Dus kies voor een liefhebber en specialist met ruim veertig jaar ervaring Meer informatie: Walter van Burgel 076 - 5333 535 w.vanburgel@dekeyzer.nl Marloes Selten 076 - 5333 525 m.selten@dekeyzer.nl

De collectieve verzekeringsoplossing voor KNVvL en individuele ballonvaarder.

ballonstof

De weg naar kwaliteit

• Onderhoud, inspec�es en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen, GEFA-Flug luchtschepen en toebehoren • Dealer f.u.n.k.e. radio’s en transponders / Flytec apparatuur

twi�er.com/CameronEurope facebook.com/CameronBalloonPromo�ons