Ballonstof zomer 2020

ZOMER 2020 HÈT BALLONMAGAZINE VAN NEDERLAND EN BELGIË

de kwaliteit ...is met de vertrouw en is aan de en precisie ontwikkeld enbaar door buitenzijde enkel herk tweede slang. het ontbreken van de verder door de De brander overtuigt en: onveranderde kenmerk r en stil maar met vrij van condenswate een hoog vermogen. uid pilot De Schroeder FB7 liq ccesvol\ kreeg na de nodige su zijn EASA toelating!

4 Voorwoord René Zwarteveen/Christophe Holvoet

6 Quick Release Redactie

8 Training in Italië Niels Kon

11 Drukmeter Remko Wigger

12 Old Balloon Collectors Gerjan Crebolder

14 Ad’s Ballon Besognes Ad Haarhuis

15 Omgaan met de media Monique Hoogeslag-Willems

17 Schapen en luchtballonnen Rud van Herk/Han Nabben

18 Bouw een ballon Redactie

20 #Evennietballonvaren Luc van Geyte

22 Vaar beter met Peter Peter van Harten

24 EASA overzicht Karel Abbenes/Han Nabben/Luc van Geyte/Remko Wigger

27 Ballonrecept: Rocky Road Martine Deckers

28 Case study: ballonclub Han Nabben

33 Corona bespiegelingen Hans van Hoesel

Bourdonbuis

naald

ronsel schaal

tandwiel

drukingang

34 Colofon link

inhoud

IN DIT NUMMER:

3

VOORWOORD 4

VAN HET BESTUUR NL

VAN HET BESTUUR BE

Corona, corona, en nog eens corona, dat is waar de leden

De Corona crisis heeft een zware impact op ons ballon-

en het bestuur constant mee bezig zijn. Een crisis die

seizoen. Sinds 12 mei mogen wij in België weer solo, voor

wereldwijd de gezondheid en economie grotendeels laat

instructie of met een persoon uit ons eigen gezin, in het

stilstaan. Wat gebeurt er, hoe beïnvloedt het de sector,

niet gecontroleerd luchtruim varen. Wij moeten ook nieu-

wat is het gevaar, hoe kunnen we de schade maximaal

we veiligheidsmaatregelen naleven.

beperken en hoe kunnen we verantwoord ballonvaren?

Ons Corona-Team heeft het hervattingsprotocol gemaakt en de risico’s ingeschat. We zijn ervan overtuigd dat we met de voorgestelde maatregelen verantwoord kunnen varen, echter dient het ministerie van Verkeer en het RIVM daar akkoord voor te geven, dat is tot dusver niet het geval. We botsen aan tegen bureaucratie en onbegrip voor onze sector.

De KBBF had een task force opgericht om die nieuwe maatregelen voor te bereiden. In samenwerking met andere luchtsportfederaties, met het Directoraat Generaal Luchtvaart en met het kabinet van Federaal Minister Bellot, is het ons gelukt mits zekere beperkingen weer te mogen varen. Ondertussen werden in België, voor komende zomer, alle meetings zoniet officiëel, maar toch officieus,

In de landen om ons heen gaan sommige deuren open en mag het commercieel varen weer beginnen. Iedere over-

afgezegd. Misschien wordt het in het najaar weer mogelijk challenges te organiseren.

heid bepaalt zelf haar beleid en versoepeling. Wij dragen (op verzoek van Economische Zaken) opnieuw en op een

Of het deze zomer mogelijk wordt weer met passagiers

andere wijze een protocol aan en werken blijvend aan

te varen weten wij nog niet. Veiligheid moet onze eerste

begrip en versoepeling.

prioriteit blijven. Wij mogen niet vergeten dat de algemene strenge maatregelen als hoofddoel hebben een overlast in

Vele onderzoeken maken duidelijk dat werken in de open-

de ziekenhuizen te vermijden, in het bijzonder in de inten-

en buitenlucht nauwelijks tot geen besmettingsgevaar

sive care diensten. We mogen het leven van derden niet

oplevert. Dat is de overheid wel bekend, echter wij ver-

in gevaar brengen en moeten er dus voor zorgen dat het

moeden dat zij de verschillende sectoren zeer gefaseerd

ballonvaren niet beschouwd wordt als een middel voor het

open willen laten gaan. Daar zijn wij de dupe van.

uitbreiden van het virus.

Ook de financiële ondersteuning van de kant van de overheid laat te wensen over, we vallen met de sector en

Voor wat de ondersteuningsmaatregelingen betreft, is het

gerelateerde code net buiten de boot. De ballonvaart is

in België niet eenvoudig. Sommige beslissingen werden op

een veelbesproken sector bij de overheid, dus aandacht

federaal niveau genomen, andere op gewestelijk niveau.

voldoende. Het zou fijn zijn indien ze ons gaan begrijpen,

Door het feit dat de statuten van de ballonbedrijven soms

is de mening van het bestuur. Helaas geeft de start van

heel verschillend zijn, wordt het heel moeilijk om met één

juni ons dus geen goed bericht. Onbegrijpelijk! We blijven

stem te spreken.

op slimme en gepaste wijze vol werkzaam met het kunnen en mogen varen, die inzet mag je van het bestuur en het

Hoe wij het ballonvaren ook uitoefenen, als hoofdactiviteit,

crisisteam blijvend verwachten.

in bijberoep, als vrijetijdsactiviteit of sport, zullen we waarschijnlijk het ballonvaren als zodanig moeten herbeschou-

Zodra het is toegestaan, is het van belang dat we ons aan

wen. Laten we hopen dat de gezelligheid zo eigen aan het

de maatregelen houden. Zorgvuldigheid en discipline is

ballonvaren voor zowel de ballonvaarders, de passagiers

hier gewenst om het overdragen van het virus te beper-

als de crews, snel weer terugkeert.

ken. We moeten er niet aan denken dat door onzorgvuldigheid in onze sector het varen wordt verboden.

Christophe Holvoet Bestuur KBBF

Laten we genieten van het prachtige weer en hopen dat de weergoden ook na hervatting ons blijvend goed gezind zijn.

René Zwarteveen Voorzitter KNVvL Afdeling Ballonvaren

Plus

EDUSOFT

Ballonvaartplanning is nog nooit zo eenvoudig en compleet geweest. Eindelijk is er een softwareprogramma dat alles nauwkeurig en supervoordelig voor u uitvoert.

Edusoft Plus levert onder de naam Bhoss Balloon gebruikersvriendelijke software waar u snel mee overweg kunt. Met ingebouwde hulpteksten.

5

Plan uw ballonvaart inclusief callsign, piloot, crew, gewichten en passagiers.

Soort/type ballon, facturatie, alternatieve data, maken uw boeking compleet. Meerdere rapportages, printen of mailen (bijvoorbeeld het vaartplan als pdf naar de piloot).

Eenmaal alles ingevoerd staat de planning in het weekoverzicht en kunt u eenvoudig uw ballonvaart(en) bekijken en bijhouden.

Vanaf € 12,50 per maand Gratis 31 dagen trial versie

Kortom, een ideaal hulpmiddel voor uw ballonvaartbedrijf.

excl. BTW

Meer weten?

Kijk op www.edusoftplus.nl, en klik daarna op het lichtblauwe Bhoss Balloon icoontje.

De bal(lon) ligt nu bij u!

Bel Edusoft Plus voor informatie en maak kennis met ons proefballonnetje. Download de 31 dagen gratis Trial versie.

Voor de prijs hoeft u het uiteindelijk niet te laten!

tel. +31(0)6 53401771 www.edusoftplus.nl

Hoogtemeter aan kalibratie toe? of dient uw transponder of radio getest te worden?

Stuur deze dan op naar Service Center Terlet bv en u ontvangt uw instrument binnen 5 werkdagen retour. of op afspraak, dezelfde dag nog klaar.

EASA Approved EASA Part-M, Subpart F – Maintenance Organisation Approval No. NL.MF.3002 EASA Part-M, Subpart G – Continuing Airworthiness Maintenance Organisation (CAMO) Approval No. NL.MG.8002

Service Center Terlet bv Apeldoornseweg 203e 6816SM Arnhem

www.sct-terlet.nl

-

info@sct-terlet.nl

-

ballonstof

Eindelijk goedkoop uw ballonvaart plannen

+31(0)26 44 31 251

-

Netherlands

quick release 6

TENTOONSTELLING: HALVE EEUW HETE LUCHT In het pand van Ad Ballon in Breda kun je vanaf 1 juli op afspraak een tentoonstelling bezoeken over 50 jaar heteluchtballonvaart in Nederland.

De tentoonstelling bevat de vijftigjarige PH-BEN – ‘s lands eerste heteluchtballon - en veel fotomateriaal uit de beginjaren van de Nederlandse heteluchtballonvaart. Daarnaast worden de ontwikkelingen van 50 jaar ballonvaren toegelicht. Eind september wordt bovendien een memorial-flight met de PH-BEN georganiseerd, samen met enkele andere luchtballonnen-van-het-eerste-uur.

FANTASTISCHE VLIEGWEDSTRIJD Met luchtschepen, luchtballonnen en andere vliegende voorwerpen strijden tien vogels tijdens de beroemde “Vliegwedstrijd Voor Vogels” om de eerste plek. Maar één voor één komen ze in de problemen.

De havik moet de reis halverwege afbreken, de flamingo komt niet eens van de grond en de struisvogel stort zelfs neer - gelukkig zonder al teveel kleerscheuren. Alleen de kip komt niet in de problemen. Dat is vreemd, hoe kan dat? Het grote prentenboek ‘De fantastische vliegwedstrijd’ vertelt het verhaal, én laat het zien in prachtige tekeningen.

Veldkamp & Van Doninck - uitgeverij Querido - €17,99.

Meer informatie op www.adballon.nl.

LUCHTRUIMSCHENDINGEN IN TGB’S Regelmatig worden in het luchtruim bij grootschalige evenementen zogenaamde Tijdelijke Gebieden met Beperkingen, ofwel TGB’s, ingesteld waarbij het luchtruim bijvoorbeeld wordt gesloten, alleen met operationele beperkingen toegankelijk is of uitsluitend wordt opengesteld voor politie, militairen of hulpdiensten. De gebieden kunnen zich overal in Nederland bevinden en hebben geen vaste omvang of hoogte. In TGB’s vinden relatief veel luchtruimschendingen plaats. Ze worden gepubliceerd op de website https://www.knvvl.nl/evenementen/beschikkingen en via Notams.

LUCHTSPORTFILMS: LES ICARES DU CINEMA Van 13-16 september vindt in St. Hilaire-Lumbin bij Grenoble (FR) de 38e editie het filmfestival ‘Les Icares du Cinema’ plaats. Les Icares du Cinema is een internationaal filmfestival gericht op luchtsportfilms en wordt vóór de aanvang van de ‘Coupe Icare’ georganiseerd. Luchtsporters kunnen hun eigen filmmateriaal opsturen en de festival jury kiest uit alle inzendingen een winnaar. Meer informatie over het festival en het inzenden van een film: www.coupe-icare.org.

GESCHIEDENISBOEK BALLONNEN & LUCHTSCHEPEN Het nieuwste boek ‘Balloons and Airships – A tale of lighter than air aviation’ van ex-RAF-navigator Anthony Burton behandelt, zoals de titel al doet vermoeden, de geschiedenis van luchtballonnen en luchtschepen. Het boek begint chronologisch bij de allereerste bemande ballonvaart in 1784, en vertelt vervolgens over toepassingen van luchtballonnen door het leger, over het gebruik van luchtschepen bij ontdekkingsreizen en de inzet ervan in zowel oorlog- als vredestijd.

Het boek onderscheidt zich door een grote mate van details en interessante feitjes. Engels – hardcover - 216 pagina’s - € 34,95.

Volgens het NRC heeft Alain Paris de allerleukste baan van heel Frankrijk. Als het mooi weer is, gaat hij de lucht in met de ‘Ballon de Paris’, die verankerd ligt in het André Citroën-park, vlakbij de Eiffeltoren.

Nadat medio maart in Frankrijk de lockdown inging, is de ballon blijven opstijgen. ‘Normaal gesproken heb ik tien tot zeventien toeristen aan boord’, vertelt Alain aan het NRC, ‘In het weekend was het soms drie uur lang aanschuiven’. Tijdens de lockdown ging hij alleen, zonder toeristen naar boven. Want de ballon is behalve een toeristische attractie ook een wetenschappelijk

quick release

DE LEUKSTE BAAN

station waarmee de luchtvervuiling in

7

en boven Parijs wordt gemeten. Nu er nauwelijks toeristen zijn, gebeurt dat tot op driehonderd meter hoogte –

ZONNEBALLON In mei knipte de populaire Youtuber Lange Lex de onderkant van vijftig dunne zwarte

twee keer zo hoog als normaal. ‘Het eerste dat ik heb vastgesteld, is dat die geelachtige wolk van luchtvervuiling is verdwenen’, aldus Alain.

containerzakken van 140 liter. Ook de zijkant knipte hij open, waarna hij de grote vierkante lappen plastic aan elkaar plakte met brede plakband, tot een enorme rechthoekige ballon van 5x4 meter. Via een luchtslang die met plastic tape werd aangesloten op de ventilator van zijn auto werd de ballon gevuld met koude lucht, en de zon deed de rest. Al snel steeg het gevaarte, vastgebonden aan de auto, op tot grote hoogte. De zonneballon heeft via marktplaats inmiddels een nieuwe eigenaar gevonden. Bekijk het project via Youtube-kanaal ‘LangeLex’: https://youtu.be/ VuD3ozNNUho.

AD BALLONSCHORT Het coronavirus brengt naast ellende ook creativiteit en ondernemerschap met zich mee. Het hergebruik van ballonstof voor het maken van schorten voor zorgpersoneel, is daar een voorbeeld van.

Ballonvaarder Ad Haarhuis bedacht het. De ripstop-nylon van ballonnen bleek ervoor uitermate geschikt: het kan op 100 graden gewassen worden, waarmee bacteriën en virussen worden gedood. “Eerst dacht ik om mondkapjes te gaan maken, maar daar is iedereen al mee bezig.” vertelde Ad aan Omroep Brabant. “Om gecertificeerde mondkapjes te maken moet je bovendien een fabriek hebben. Toen hoorde ik dat ze in de zorg schorten nodig hadden. Nou, die

GEEN DAG VAN DE LUCHTSPORT

kunnen wij heel goed maken. Wij hebben de juiste stoffen

Net als het overgrote deel van de ballonvaarteve-

daarvoor die water- en luchtdicht zijn.” Inmiddels worden de

nementen, is ook de Dag van de Luchtsport van de

eerste ballonschorten door en voor zorginstellingen Thebe en

KNVvL (zie Ballonstof winter 2019) ten prooi gevallen

Avoord getest en geoptimaliseerd.

aan het coronavirus. De dag stond oorspronkelijk gepland voor 19 september 2020, maar de KNVvL is tot de conclusie gekomen dat haar leden, vliegscholen en -clubs zodra de bewegingsbeperkingen zijn opgeheven het liefst zoveel mogelijk zelf willen vliegen of varen. Het organiseren van een Dag van de Luchtsport is moeilijk te combineren met die wens. Er is om die reden besloten de plannen voor de Dag van de Luchtsport dit jaar niet door te zetten. De mogelijkheden voor 2021 worden opnieuw bekeken.

FAI/CIA AGENDAWIJZIGINGEN De FAI/CIA heeft zich vanwege Covid-19 genoodzaakt gezien om voor 2020 het 4e Women’s World Championship te cancellen. Bovendien worden het 24e FAI World Championship en de 64e Coupe Aéronautique Gordon Bennett uitgesteld. Het eerstvolgende (5e) WK voor dames zal worden gehouden van 28 augustus tot 4 september 2021 in Northam, Australië en de eerstvolgende (64e) Gordon Bennett race zal in 2021 plaatsvinden vanuit Polen (i.p.v. Zwitserland). Het 24e FAI WK zal in 2022 in Slovenië worden georganiseerd.

opleiding

TRAININGSVAARTEN IN ITALIË EEN WINTEROPLEIDING MET CORONAHINDERNISSEN D O O R NIEL S KO N

8

Het is juli 2019, wanneer Richard mij een berichtje stuurt: hij

we dat de weermodellen voor Italië het gunstigste waren. Op

wil graag ons team komen versterken als balloncrew. Tijdens

15 februari vertrokken we naar Mondovi. Na een voorspoedige

het seizoen is hij bijna dagelijks aanwezig, en duidelijk in de

rit van twaalf uurtjes arriveerden we bij onze accommodatie.

ban van het ballonvaren. Hij blijkt een snelle leerling, die zó is gegrepen door deze mooie passie dat hij zelf graag het brevet

Prachtig ballonweer

wil bemachtigen. Medio 2020 beginnen was zijn doel.

De planning was om de eerste ochtend kennis te maken met de lokale ballonvaarders. Die ochtend bleken de weerscon-

Ik wist echter dat de eerstvolgende theorieopleiding van de

dities voor ballonvaren echter dermate goed te zijn, dat we

DTO al in september 2019 zou starten en vertelde hem dat hij

besloten om al direct te starten met de eerste lesvaart! De

desgewenst ook al eerder kon beginnen. Niet veel later was

locals vonden dit ook een goed idee: de kennismaking werd

Richard overtuigd. Na alle praktische zaken te hebben bespro-

een enthousiast samenzijn op het startveld. We kregen uit-

ken, volgde een ambitieuze planning: hij wilde graag voor

leg dat er op deze locatie in Italië nauwelijks beperkende

het seizoen 2020 met het brevet in de broekzak in de lucht

regelgeving is: een week lang vrij luchtruim en elke dag het-

hangen. Dat betekende ergens in maart praktijkexamen doen!

zelfde mooie ballonweer. ‘s Ochtends ZW-wind en ‘s avonds

Met de juiste commitment en genoeg lesuren zijn we daar

NO-wind. Ondanks de griep die even langs waaide, gingen we

samen voor gegaan.

tevreden huiswaarts, met elf lesvaarten in het boekje!

Mondovi

Corona

Het theoriedeel verliep voortvarend. We spraken af dat we

Al met al was het een zeer geslaagde week waarin Richard

zouden starten met de praktijkopleiding zodra vier van de zes

veel geleerd heeft, én vol vertrouwen zijn praktijkexamen tege-

theorievakken waren behaald. Het Nederlandse winterweer is

moet kan zien. Helaas door het coronavirus hebben de laatste

echter niet echt geschikt voor de praktijkopleiding. Na contac-

theorie-examens en dus ook het praktijkexamen nog even op

ten met Italië en Spanje besloten we in de tweede week van

zich laten wachten, maar in 2020 zullen wij dit project samen

februari, in zeven dagen, zoveel mogelijk praktijklessen te rea-

afronden!

liseren. Twee dagen vóór het geplande vertrek concludeerden

ballonstof

Comprehensive insurance Cover at an affordable price

9

Your partner for your Aviation-Insurance VFS Heinz Grümmer GmbH is one of the largest Aviation-Insurance-Brokers in Germany with over 40 years experience.

You enjoy the flight - we provide the protection

Flugplatz 8, 44319 Dortmund Phone +49 231 927177-0 Fax +49 231 927177-30 info@vfs-gruemmer.de

Please contact Heiko Spilker, Phone: +49 231 92717737, e-mail: h.spilker@vfs-gruemmer.de Udo Kötitz, Phone. +49 231 92717713 , e-mail: u.koetitz@vfs-gruemmer.de

Kijk, daar zullen we de laatste Airworthiness Directive hebben.

Ballonstof 10 Wij zijn de club die: - uitdaagt - crew een team maakt - leert navigeren - ballon-skills test - stressbestendig maakt meer weten of eens een training/wedstrijd meedoen?

www.dbcc.nl

’s Werelds snelste planning software voor ballonvaarders Verlies jij ook veel tijd met het contacteren van je passagiers?

Steek je veel energie in het maken van een laadrapport, een passagierslijst of een brandstof berekening?

Ben je het papieren gedoe op het terrein beu?

Quick Release is een online software die je helpt met de vluchtplanning, het contacteren van je passagiers per SMS en het digitaal inchecken op tablet.

Vraag je login voor jouwbedrijf.quickrelease.online bij wim@upconsulting.be, ontwikkelaar en ballonvaarder.

https://quickrelease.aero

2019 in cijfers

438

vluchten

3240

passagiers

11110 sms

TE K ST : REM KO W I G G E R

IL L US T RA T I E : R U T G E R COU CKE

Drukmeters zijn er in verschillende vormen en maten.

olifant. De eenheid van druk (in het SI-stelsel) is de pascal (Pa).

We vinden ze op elke brander terug. Ze tonen ons de

‘Absolute druk’ is de druk die wordt gemeten vanaf een

druk die de cilinder levert tijdens de ballonvaart.

absoluut vacuüm (0 Pa). ‘Relatieve druk’ is de druk ten

Voor een goede werking zal de druk rond de 7

opzichte van een referentiewaarde, bijvoorbeeld de

bar moeten zijn, maar in de praktijk zien we vaak

omgevingsdruk.

waarden van 4-12 bar, afhankelijk van het soort gas, de buitenluchttemperatuur en of de cilinders opgedrukt zijn met stikstof.

Op drukmeters vinden we vaak een schaalverdeling in bar en

Hoe werkt zo’n drukmeter nu eigenlijk?

psi. Deze laten zich als volgt omrekenen:

De bourdonbuis

1 bar

Veel drukmeters zijn gebaseerd op de Bourdonbuis. In de teke-

1 mbar = 1 hPa (dit vinden we veel terug in de meteorologie, 1013 mbar/1013 hPa)

ning is de uitwerking hiervan weergegeven. De Bourdonbuis is een gekromde buis die over de lengte is afgeplat. Zodra de

= 100.000 Pa = 1.000 hPa

1 bar = 14,5 psi (pounds per square inch)

kraan van de cilinder wordt opengedraaid, komt er druk op

Veel drukmeters lopen van 0-20 bar wat overeen komt met

deze buis te staan en zal deze zich willen strekken. De mate

0-290 psi.

van strekken is dan tevens een maat voor de grootte van de wiel en rondsel) kan een naald worden bewogen. Een juiste

Moet een kapotte drukmeter worden vervangen?

schaalverdeling doet de rest.

Ja dat moet, tenzij het opgelost kan worden door de naald

druk. Door gebruik te maken van een overbrenging (link, tand-

goed te zetten. Van buitenaf kun je vaak niet zien wat de De foto’s geven, een wat oude, opengewerkte drukmeter van

oorzaak van een niet werkende drukmeter is. Er zijn gevallen

Cameron weer. Hierin zijn duidelijk de genoemde onderdelen

bekend waarbij propaan uit de drukmeter stroomde doordat

te herkennen.

de bourdonbuis lek was geraakt. Dat dit gevaarlijke situaties brengt is duidelijk. In enkele gevallen kan het probleem echter

Wat is druk?

opgelost worden door de (loszittende) naald eenvoudigweg

‘Druk’ is de kracht die een voorwerp op een bepaald opper-

terug te plaatsen. Dit scheelt dan weer een vervanging van de

vlak uitoefent. De naaldhakken van Anja oefenen daarom

meter.

waarschijnlijk meer druk op de grond uit dan de poot van een

Bourdonbuis

naald

ronsel schaal

tandwiel

drukingang

link

techniek

DE DRUKMETER

11

interview

TEAM FOR OLD BALLOONS: EEN TWEEDE LEVE

12

D O OR G E R JA N C REB OLDER

VOLGENS GERARD VAN DER PLUIJM (27) EN BRAM VAN DER SLUIS (29) BESTAAN ER WERELDWIJD ROND DE ZES OF ZEVEN ORGANISATIES DIE ZICH BEZIGHOUDEN MET HET BEHOUD VAN OUDE, INMIDDELS AFGEKEURDE OF OM EEN ANDERE REDEN AFGESTANE HETELUCHTBALLONNEN. HUN IN 2008 OPGERICHTE ORGANISATIE HEET HET ‘TEAM FOR OLD BALLOONS’.

maakt Gerard deel uit van de crew van de Engelsman Andrew Kaye, heeft hij goede contacten met Nick Purvis van Cameron Balloons en nam hij deel aan Engelse ballonevenementen. Hij werkt onder andere samen met het British Balloon Museum & Library (BBML). Bram zoekt het meer oostwaarts en is vaak in Duitsland te vinden, onder andere bij de Warsteiner Montgolfiade. Ook zijn contacten daar hadden de overdracht van afgeschreven ballonnen tot gevolg. Zo beschikken Bram en Gerard niet alleen over de eerste, in 1977 gebouwde en toen nog zwarte ballon van biergigant Warstein (D-SAUER,

Het conserveren en beheren van vaak afgeschreven hetelucht-

‘Sauerland1), maar ook een nieuwe in de hedendaagse kleur

ballonnen doet, behalve aan een museum, ook wel wat den-

geel, de D-OIGB. Inmiddels is Gerard bezig met het beha-

ken aan het behoud van industrieel erfgoed door het regelma-

len van zijn brevet, want binnenkort is het voor een ‘piloot’

tig gebruiken van de objecten. Kortom: het heeft meer weg

zonder brevet niet meer toegestaan om een ballon voor een

van de activiteiten op een museumspoorlijn dan de tentoon-

nightglow te inflaten. De tijden veranderen en daarin gaat hij

gestelde collectie van het automuseum in Wassenaar. In België

graag mee.

is een vergelijkbare organisatie, de ‘Old Balloon Collectors’ actief. ‘We zijn’, vertelde Gerard, ‘van plan om in de toekomst

Verhalen

meer met elkaar te gaan samenwerken om zodoende veel

Bram en Gerard beheren zo’n 40 ballonnen waaronder zes

meer ballonnen een tweede leven te kunnen geven.’ Vooral

special shapes. Hun eerste ballon kunnen ze zich nog goed

Inflation days zijn van belang omdat het niet goed is om bal-

herinneren: ‘Dat was de PH-GVM, de ‘Univé-ballon’’, vertelt

lonnen te lang in hun zak te laten zitten. ‘We hopen dat we

Gerard. ‘Op een bepaald moment moesten we hem weer

zoiets in het najaar nog eens kunnen organiseren’, vult Bram

afstaan maar inmiddels hebben we hem weer terug’. Bij

aan.

vrijwel elke ballon uit hun verzameling hebben beiden een verhaal. Is het niet over de herkomst dan wel over de techniek

Al ruim 20 jaar ‘ballongek’

van met name de special shapes en over de meetings waaraan

Ruim twintig jaar geleden kwamen de toen nog jonge Bram

ze ermee hebben deelgenomen. Beiden nemen hun taak voor

en Gerard in aanraking met de ballonsport. Ze werden trouwe

wat betreft het beheren van ballonnen uiterst serieus. Alle bal-

bezoekers van de in ons land georganiseerde evenementen. De

lonnen worden bewaard in een droge opslagruimte, liggen op

Internationale Ballonfiësta Barneveld wordt meerdere malen

pallets en blijven onder voorwaarde eigendom van de piloot.

genoemd en hun contacten daar met buitenlandse piloten. Zo

Samen met hen wordt een document opgesteld waarin onder

interview

N VOOR AFGESCHREVEN LUCHTBALLONNEN

13

de Branderburger Tor komen we vaak handen tekort’.

Op hun website – www.teamforoldballoons.com - staan andere een bepaling is opgenomen dat deze de ballon op

een aantal ballonnen afgebeeld waaronder de ‘Tabaluga’

elk gewenst moment kan terughalen. Veel ballonnen worden

(D-OBKT) met prachtig artwork. De collectie specials bestaat

echter gedoneerd, waaronder ook hele slechte exemplaren die

onder andere uit de locomotief (G-LOKO), een vorkheftruck

dan, na toestemming van de vorige eigenaar, uit elkaar wor-

(G-BWBH), de Brandenburger Tor (D-OBBT) en twee aardbeien

den gehaald waarna de stof of delen daarvan aan modelbal-

waaronder de D-ONIX. De collectie is samengesteld uit ballon-

lonbouwers worden gegeven. Met de uit Duitsland afkomstige

nen van verschillende merken en zijn afkomstig uit Nederland,

ballonnen is iets speciaals aan de hand: met die eigenaren

België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.

wordt afgesproken om de D- (inclusief het streepje) van de ballon te halen, omdat in Duitsland registraties vaak worden

Meetings

hergebruikt.

In Nederland waren de ballonnen inmiddels al te zien tijdens de ballonmeetings in Assen, Barneveld, Hardenberg, Joure en

De uitdrukking ‘We mogen ervoor zorgen’ valt meerdere keren

Staphorst en bovendien in Warstein. De huidige coronacrisis

tijdens het interview. Ze voelen zich ten zeerste verantwoor-

gooit, voor wat betreft de inzet van hun collectie tijdens eve-

delijk voor de aan hen overgedragen ballonnen. Daar hoort

nementen, roet in het eten. Ze hoopten dit jaar weer deel te

bijvoorbeeld zoveel mogelijk onderhoud bij en het regelmatig

kunnen namen aan de Inflation Day in Lakeside Lodge, Pidley,

‘verluchten’ zoals dat in het verleden vaak in Amersfoort jaar-

het Midlands Air Festival in Alcester en mogelijk de Sky Safari

lijks tijdens de ‘Verluchtingsdag’ plaatsvond. Dat was meestal

in Longleat, allen in Engeland. Daarnaast stonden natuurlijk

een ‘geurige’ en kleurige gebeurtenis! Zolang er ruimte voor

ook de ballonfeesten in Nederland op het programma.

is, zijn beiden nog steeds bereid ballonnen in hun stal op te nemen. Dat gaat allemaal gratis, ofschoon donaties van harte

Tot slot

welkom zijn.

Het behouden en conserveren van oude, om welke reden dan ook niet meer vaarbare heteluchtballonnen is een bijzonder

Special Shapes

onderdeel van de geschiedenis van de ballonvaart. Ze geven

Met hun zes special shapes proberen ze in binnen- en buiten-

ons een kijkje in het verleden. Veel verschil tussen een in een

land zoveel mogelijk aan meetings deel te nemen. Daarvoor

museum te bewonderen historisch voertuig en zo’n ballon is

bestaat gelukkig redelijk veel belangstelling. ‘In 2019 zijn

er strikt genomen niet. Het wordt alleen wat moeilijk om zo’n

we erin geslaagd om ‘quitte’ te spelen’, vertelt Gerard trots.

ballon in een beperkte ruimte fysiek te laten zien. Het bijzon-

Het benodigde gas, verzekering en transport vormen, zoals

dere aspect van de hobby van Bram en Gerard is juist om zo’n

begrijpelijk, de belangrijkste kostenposten. Nieuwe teamleden

oude, soms opgelapte ballon, af en toe bijna letterlijk opnieuw

zijn van harte welkom. ‘We hebben gewoon ook crewleden

leven in te blazen. Laten ze er nog maar heel wat jaren mee

nodig’, vertelt Bram. ‘Bij special shapes zoals de locomotief of

doorgaan!

COLUMN

AD’S BALLON BESOGNES

14 De kroon op het werk Covid-19 slaat toe, en je staat al snel in een overlevingsstand. De buitenwereld wordt een vijand. Ik begon net als iedereen oplossingen te bedenken: kosten besparen, personeel minimaliseren, auto’s schorsen, goedkoper werken, goedkoper denken, loon uitstellen, verzekeringen opheffen, mondkapjes maken, schorten voor de zorg, een knuffelwand.

En het ballonvaren? Klaar staan voor als we weer mogen! Met welke ballonnen? Wanneer laat ik mijn gastank vullen? Gaan de ballonfabrikanten op tijd open om de nodige onderdelen te leveren? Kunnen de Belgen wel naar Breda komen voor een ballonkeuring? Toch maar schermen in de mand plaatsen, en mondkapjes op doen?

Wellicht bankjes aan de buitenkant van de mand maken, om passagiers op 1,5m afstand te houden?

Ik red het wel, denk ik voortdurend. De medische keuringsdienst is open. Ze geven nog nèt geen hand.

Ze dragen mondkapjes, best charmant als je er lang naar kijkt, want op een gegeven moment vraag je je af hoe de neus en mond van de dokter er eigenlijk uitzien, je moet ze er een beetje bij-fantaseren.

Dat vind ik dan weer een leuke sport.

Ik doe paar boodschappen op het rustigste uur van de dag. Parkeer mijn motor netjes op 1,5m van de dichtstbijzijnde auto. Ik trek de lijn even door: vorige week maakte hij al een vreemd geluid, geen hoesten of niezen, eerder wat gerochel uit de uitlaat. Corona? Sindsdien maak ik mijn zadel schoon voordat ik ga rijden, je weet maar nooit…

En toen wist ik het. Gezinnen of huishoudens mogen bij elkaar, liever thuis, maar toch: de Efteling is ook open en het vakantieoord om de hoek heeft een ontvangstcomité klaar staan. Dus ik meet een mand op die wel geschikt is, en waar de 1.5 afstand voldoende is. Ik maak een mooi afdek-afstandsscherm, nodig een gezin uit om proef te draaien en schrijf een protocol. Ik lees alle wetgeving en regels van het RIVM, van de overheid, KNVvL, EASA er op na en ik kan nergens vinden dat dit niet zou kunnen slagen. Ik bel een paar mensen die daar direct mee te maken hebben, en iedereen raadt het af. De boetes zijn te hoog, je gaat aan samenscholing doen. Ik bel de gezinnen af en wacht maar af tot na 1 juni, dan komt er wat meer ruimte. Dan mag je met meerderen bij elkaar als je maar afstand houdt. ik ga varen met gezinnen, de nieuwe hoeksteen van ballonvarend Nederland! Vaar ik dan niet te licht?

Nee, stop de mand vol met zandzakken, dat doen ze in dat andere deel van de ballonvaart ook.

AD HAARHUIS

DO O R M O NI Q U E H OOG E S L A G

COMMUNICATIE

F OT O PEX ELS B RET T SA YLE S

OMGAAN MET DE MEDIA

15

WO O RD VO ERD ER MO NIQUE H O O GESL AG KAN SP REKEN UIT ERVARI NG. ZE H EEF T

In de voorjaarsvergadering van de KNVvL Afdeling Ballonvaren

SIND S 1989 ZO ’N 125 0 BAL L O NVAARTEN

van 2019 werd mij gevraagd om persvoorlichter te worden.

GEMAAKT EN IS D IRECTEUR-EIGENAAR VAN EEN BED RI JF (WI L CO AI R) D AT BAL -

Tot die tijd had ik weinig over die rol nagedacht, maar inmid-

L O NVAARTEN UITVO ERT EN L UCH TBAL -

dels is mij duidelijk wat de rol inhoudt én wat het belang van

L O NNEN L EVERT EN O ND ERH O UD T.

een persvoorlichter is. Die kennis en ervaring deel ik graag met jullie.

De ervaring leert dat journalisten vaak uit zijn op sensatie, en

Om met een eenduidig verhaal te komen, in geval meerdere

daarbij de feiten kunnen verdraaien - of je ongewenste teksten

persvoorlichters tegelijkertijd benaderd worden (bijvoorbeeld

in de mond kunnen leggen. Daarom heb ik samen met de

bij een grote calamiteit), hebben we een feitenoverzicht ofwel

‘back-up-persvoorlichters’ van de afdeling (zie onderstaand)

factsheet gemaakt, zie onderstaand. Als leden aanvullingen of

een mediatraining gevolgd. Die training gaf houvast voor de

opmerkingen hierop hebben nodig ik ze van harte uit om hier-

omgang met journalisten en heeft ons voorbereid om daarin

over met mij van gedachten te wisselen.

ons eigen plan te trekken. De insteek blijf daarbij dat ballonvaren een prachtige tak van sport is, waar we duizenden passagiers per jaar een groot plezier mee doen.

De doelstellingen van persvoorlichting zijn:

FACTSHEET VOOR PERSVOORLICHTING

- Goed voorbereid de media te woord staan

Kwalitatief:

- Beschermen van de reputatie van de branche

- een veilige luchtsport, waaraan veel plezier wordt beleefd;

- Beperken van negatieve publiciteit

- strenge Europese regelgeving, onder controle van de overheid;

- Uit de wind houden van betrokkenen

- i nspecties, controles, opleidings- en onderhoudseisen voor piloten, bedrijven

- Zonder directe betrokkenheid rationeel, niet-emotioneel het woord voeren - Verstrekken van feiten m.b.v. een factsheet - Waar mogelijk voorkomen van sensatieverhalen in de pers

en crew; - aangesloten bij een solide landelijke organisatie; de KNVvL - incidenten worden gemeld en geanalyseerd en er wordt training aan gekoppeld om vergelijkbare incidenten in de toekomst te voorkomen.

(relativeren) Kwantitatief (ca.): Voor leden is het belangrijk om bij een incident of ongeval,

- ballonvaarten per jaar: 8000;

waarbij de interesse van de media verwacht wordt, zo spoe-

- passagiers per jaar: 65.000;

dig mogelijk de persvoorlichter te (laten) informeren over de

- luchtballonnen in Nederland: 400;

feiten. Spreek zelf niet rechtstreeks met de pers, maar verwijs

- gebrevetteerde ballonvaarders: 250;

hen door naar de persvoorlichter. Dat kan vervelende situa-

- 20% van alle piloten vaart recreatief; 80% commercieel (betalende

ties en onjuiste berichtgeving voorkomen, die nog lang in de media kunnen blijven rondzingen.

passagiers); - crewleden: 900-1000; - aanschafprijs luchtballon: €25K -€100K;

De persvoorlichters voor de KNVvL Afdeling Ballonvaren zijn:

- kosten opleiding tot ballonpiloot: €25K;

Monique Hoogeslag, 06-23505807, info@wilcoair.nl

- ticketprijs voor passagiers: €140 - €200;

Backup:

- totale jaarlijks branche-omzet, schatting: (65.000 passagiers x €150) =

Voorzitter Rene Zwarteveen 06-15054777 of (+32) 211664032 Bestuurslid Jan Oudenampsen 06 - 53336933

€10 miljoen.

vee en gewas

SCHAPEN EN LUCHTBALLONNEN

16

EEN SCHAAP WAS, SAMEN MET EEN EEND EN EEN HAAN, HET EERSTE LEVENDE WEZEN DAT PER BALLON HET LUCHTRUIM KOOS; OP 19 SEPTEMBER 1783 VANUIT VERSAILLES. HET BEEST WERD NA DE LANDING LEVENSLANG VERTROETELD IN DE KONINKLIJKE DIERENTUIN. WELLICHT DRAAGT DIE VROEGE VLIEGERVARING ERAAN BIJ DAT SCHAPEN VAN ALLE DIEREN IN DEZE SERIE ARTIKELEN OVER VEE EN GEWAS HET MEEST RELAXT ZIJN, WANNEER ZE EEN BALLON WAARNEMEN. ZE ZIJN NIET GEMAKKELIJK VAN STREEK TE KRIJGEN, MAAR DAT NEEMT NIET WEG DAT ZE WEL DEGELIJK VAN EEN PLOTS OPDOEMENDE LUCHTBALLON KUNNEN SCHRIKKEN.

D O OR R U D VA N HERK EN HAN NAB B EN

Schapen worden gehouden vanwege hun wol, (lams)vlees en

Bekende weideschaap-rassen zij de Texelaar, het Fries en het

melk, of voor begrazing. Hoewel een schaap zo’n 15 tot 20

Zeeuws melkschaap, het Mergellandschaap en de Zwartbles.

jaar oud kan worden, halen ze dat in de prakrijk meestal niet; ruim voor die tijd worden ze meestal al geslacht. In mei en juni

Stempel

worden schapen geschoren.

In de herfst lopen vrouwtjesschapen, ofwel ooien, vaak met een grote gekleurde vlek op het achterwerk rond. De vlek is

Kuddedieren

dan veroorzaakt door een ram, die vaak in het najaar tussen

Schapen zijn kuddedieren. Ze blijven meestal bij elkaar in

de ooien wordt losgelaten om voor nakomelingen te zor-

de buurt, en zijn een groot deel van de dag aan het grazen.

gen. De rammen krijgen een ‘stempel’ om hun nek met een

Daarbij houden ze elkaar steeds goed in de gaten: als er één

bepaalde kleur, zodat de schapenboer uit de kleur op de ooi

schaap ergens van schrikt en wegrent, zullen de andere scha-

kan afleiden welk schaap wanneer door welke ram te grazen is

pen het voorbeeld volgen. Een kudde schapen heeft vaak een

genomen. De draagtijd is 21 weken, en een ooi herkent na het

leider (soms met een bel om - het woord ‘belhamel’ is ervan

lammeren haar nakomelingen vooral aan de geur. Alleen lam-

afgeleid) bij wie de schapen zich bij onrust verzamelen, en die

metjes met haar geur mogen bij haar drinken.

de kudde eventueel wegleidt van gevaar wanneer ze verstoord worden.

Voorkom onrust Zoals bij het meeste vee het geval is, kunnen ook schapen

Soorten

schrikken van een plots opdoemende luchtballon. En als er

In de Lage Landen onderscheiden we heideschapen, voor-

één schaap gaat eenmaal gaat rennen – vaak de leider van de

namelijk op zandgrond, en weideschapen, voornamelijk op

kudde – dan rent de rest mee. Als schapen dicht opeen staan

kleigrond. Heideschapen werden oorspronkelijk vooral op de

is het daarom extra oppassen. Schapenvelden worden meestal

voedselarme zandgrond gehouden voor bemesting. Bekende

afgebakend met schrikdraad. Dit zijn, zoals de naam al zegt,

heideschaap-rassen zijn het Veluwse, het Kempense en het

slecht afschrikmiddelen en bieden geen garantie dat schapen

Drentse heideschaap en de Schoonebeeker. Weideschapen

die in paniek zijn geraakt binnen de omheining blijven.

worden vooral voor het vlees gehouden of voor de melk.

Een drachtig schaap is het meest kwetsbaar acht weken vóór,

Tenslotte

in februari/maart, dus vaak al voor het ballonvaartseizoen echt

Na eerdere achtergrondartikelen over verschillende soor-

begint. Jonge lammeren, die nog geen hiërarchie kennen, gaan

ten gewassen en hun typische kwetsbaarheden, en over

bij gevaar vaak in cirkels rondlopen waarbij het risico bestaat

runderen, varkens, paarden en kippen was dit het zesde en

dat ze in paniek door heggen, hekken en schrikdraad rennen.

laatste deel van een serie over ballonvaren in relatie tot de

Een schaap dat in paniek op de rug terecht komt kan in coma

agrarische omgeving waarin we onze vaarten vaak uitvoeren.

raken en sterven door maagkanteling (‘maagtorsie’). Directe

Aan de vorm van stallen en de inrichting van de omgeving

hulp om het schaap weer voorzichtig op beide poten te zet-

is vanuit de lucht vaak goed te herkennen wat voor dieren

ten is dan van levensbelang voor het dier. Voor ballonvaarders

er gehouden worden, en hoewel verschillende soorten vee

geldt in de buurt van schapen hetzelfde als bij ander vee:

vaak verschillend reageren op brandergeluid en/of een plots

houdt hoogte, gebruik de veebrander en vaar nog een stukje

opdoemende ballon - of de schaduw ervan - bleken de advie-

door alvorens te landen.

zen rond het varen in de buurt van vee en stallen in grote lijnen vaak eensluidend: goed opletten, hoog overvaren, de veebrander gebruiken, en niet landen.

BOUW EEN LUCHTBALLON Wat doe je zoal, als je slechts in beperkte mate kunt ballonvaren? Als je de ballonpuzzel van Jan van Haasteren al drie keer hebt gemaakt, de plaatselijke bouwmarkt geen geheimen meer kent en de virtuele borrels stilvallen? Ballonstof heeft een tip voor de knutselliefhebbers onder de ballonvaarders: bouw dan je eigen luchtballon.

Op de volgende pagina’s tref je daarvoor een bouwplaat aan. Het enige wat je nog nodig hebt is een schaar, een lijmstift en 4 satéprikkers. Wil je dit blad niet beschadigen, leg de pagina’s dan onder de scanner en pint ze uit op wat steviger papier (maar standaard A4 kan ook).

Uw redactie heeft zich er al aan gewaagd; zie de foto voor het resultaat. Dat kunt u vast beter!

vee en gewas

en acht weken na het lammeren. Ze lammeren echter meestal

17

Bovenkant

1

Midden

Onderkant

2

x4

5

8

4

PH-BALLONSTOF

7

OO-BALLONSTOF

3

6

Knip alle onderdelen van de envelop (1) uit en lijm de panelen aan elkaar tot een bolvormige ballon. Plak de parachute (2) op het gat aan de bovenkant. Knip de mand (3) uit en plak met plakband vier satéprikkers in de (toekomstige) hoeken aan de binnenkant van de mand (4). Hierop wordt straks de envelop geplaatst. Lijm ook de passagiers (5) aan de binnenkant van de mand vast. Lijm tenslotte afbeelding (6) als afwerking over de satéprikkers en de passagier-plakstroken. Vouw de mand in de juiste vorm en lijm deze vast. Plak de registratie PH-BALLONSTOF (7) op twee plaatsen tegenover elkaar op de envelop en verzwaar de mand met bijvoorbeeld een kiezelsteen (8). Zet de envelop op de mand door de satéprikkers door het gat aan de onderkant van de envelop te steken.

BALLONVAARTEN

JASPER_MARTINE

HANS VAN HOESEL

FUTURE PILOT - In deze tijden is er ook nog veel plaats voor positief nieuws. Filip Audenaert werd inmiddels papa vanzoontje. Xander Audenaert

We zoeken het toch hogerop… #evennietballonvaren

Support balloonists! #evennietballonvaren

LUCHTBALLONVAART

BART_GEERAERTS

O2BALLONVAARTEN

Vanaf vandaag mogen we weer solo, of met huisgenoten ballonvaren! (Helaas nog niet met passagiers). #staysafe #evennietballonvaren

#cycling #evenNietBallonvaren #wielrennen #sporten

Joepie we mogen weer ballonvaren!!! #o2ballooning #evennietballonvaren #sintniklaas

TAG

#evennietballonvaren #BALLONSTOF Na de Covid-19 uitbraak konden we niet of - inmiddels - beperkt ballonvaren.

Met de tag #evennietballonvaren lieten ballonvaarders op social media zien wat hen zoal bezig hield. Gelukkig komt het ballonvaren weer langzaam op gang, en gaan we weer over op de welbekende #ballonstof voor deze rubriek.

KEVIN BOON

MARIO VAN CRAENENBROECK

Blijf in uw kot geldt niet voor deze mees in onze tuin. Heerlijk om te zien dat we eindelijk logees hebben in het vogelhuisje.#evennietballonvaren

Wat als je niet mag vliegen, koffie en sociale media. #evennietballonvaren #ballonstof

HOOGVLIEGER.EU

KENIANDEKEIN

IKWILBALLONVAREN

“Even niet ballonvaren...” #evennietballonvaren #PHEPY #ballonstof #ballonvaart

#ballonvaren #luchtballon #backintheair #flyingismagic #ultramagic #hopper #hotairballoon #morning #soloflight #ballonstof

Als mensen ons vragen hoe we gepassioneerd zijn geraakt door het ballonvaren hebben kunnen we ons verhaal starten met deze foto! #ballonvaren

EVYPOPPE

MOOIEBALLONVAART.NL

RICHARDSV94

Picture Perfect #inlovewithmyboys #gardening #evennietballonvaren #daddycool #sunshine #spring #quarantine #littleaudenaert

Na een afgelaste ballonvaart op HET luchtballon evenement in Metz mochten wij toch nog even met vuur spelen! #evennietballonvaren #ballonstof

Ballonvaart van Amersfoort naar Zoelen #ballonstof #hotairballoon #lesvaart @luchtballonvaart

BALLONMUSEUM BORNE

AD BALLON

HOTRBALLONVAARTEN

Uitdaging van de dag. 14 bananendozen vol ballonkleding en maar 1 kledingrekje past in het nieuwe «Ballonmuseum» #evennietballonvaren

Varen zullen we! #evennietballonvaren

Even geen ballonvaren, dan maar met deze oldtimer boodschappen doen. #boodschappendoen #evennietballonvaren #staysafe

VAARDIGHEDEN

AL DOENDE

LEERT MEN

DOOR PETER V AN HARTEN

22

NA EEN OPS TIJ GING O P EEN KO UD E VO O RJAARSO CH TEND VANAF EEN D RASSI G VEL D , KAN HET LANG DUREN VO O RD AT D E KRO O NL IJN WEER H EL EMAAL D RO O G I S

BEGIN DIT JAAR MAAKTE IK, NOG NÈT VOORDAT DE CORONABEPERKINGEN INGINGEN, EEN BALLONVAART SAMEN MET HAN NABBEN, JULLIE HOOFDREDACTEUR VAN BALLONSTOF. TIJDENS HET NAPRATEN WISSELDEN WE ERVARINGEN UIT EN ONTSTOND HET IDEE VOOR EEN NIEUWE BALLONSTOF-RUBRIEK: ‘BALLONVAARDIGHEDEN’ - OVER TIPS & TRUCS ROND HET BALLONVAREN-IN-DE-PRAKRIJK, MET ZAKEN DIE JE NIET STANDAARD MEEKRIJGT IN DE OPLEIDING, MAAR WEL HANDIG ZIJN OM TE WETEN. HET EERSTE DEEL VAN DEZE NIEUWE RUBRIEK LIGT VOOR U. Mijn eigen balloncarrière als piloot begon vijfentwintig

met (alleen) water schoonmaken en/of apart van de envelop

jaar geleden, op een mooie zonnige ochtend in Tilburg.

laten drogen. Een natte kroonlijn houdt vocht lang vast, en

Ballonvaren was mij met de paplepel ingegoten door mijn

zorgt gemakkelijk voor een lelijke schimmelvlek in je ballonstof

vader Eep. Wanneer vriendjes met hun vader op zaterdag

wanneer je deze gewoon inrolt. Dat is zeker het geval wanneer

meegingen naar het voetballen, ging ik mee met zijn luchtbal-

de envelop langere tijd niet uit de zak komt.

lon. Hij begon in 1992 een ballonvaartbedrijf dat ik tien jaar later van hem overnam en weer tien jaar later doorverkocht.

Als je een ballon hebt waarbij de kroonlijn niet afneembaar is,

Ballonvaren doe ik tegenwoordig o.a. als FI en FE, naast mijn

dan zou je een plastic tas kunnen gebruiken, waar je de kroon-

hoofdberoep van KLM-steward. Als er één ding is dat ik in mijn

lijn in doet zodat de natte lijn niet in direct contact komt met

balloncarrière geleerd en gezien heb, is het wel dat je pas leert

de envelop. Als je daarna de ballon gaat stallen, kun je gemak-

ballonvaren nádat je geslaagd bent voor je praktijkexamen.

kelijk deze plastic tas terugvinden, en de lijn buiten de envelop

In deze nieuwe rubriek zal ik daarom wetenswaardigheden

laten drogen.

met jullie te delen, die vaak geen onderdeel uitmaken van het programma van eisen voor de opleiding, en die je dus vooral

Tenslotte: het inrollen van de kroonlijn kun je het beste doen

door ervaring eigen maakt.

door te beginnen vanaf het losse einde, en dan het touw steeds op te tillen, voordat je deze oprolt. Wanneer je vanaf

Opbergen van de kroonlijn

de kroonring zou beginnen, trek je als het ware het touw door

In deze eerste editie wil ik het hebben over de kroonlijn,

het weiland heen, waardoor het vuil en vochtig kan worden.

en meer specifiek: een natte kroonlijn, omdat die het vocht vaak lange tijd vasthoudt. Nieuwere ballonnen worden stan-

Deel jouw tips en trucs

daard uitgevoerd met een afneembare kroonlijn, die met een

Heb je zelf handige tips, die je met je collega-ballonvaarders

karabijnhaak aan de kroonring wordt bevestigd. Dat is niet

of collega-crewleden wilt delen, laat het weten via peter@

geheel zonder functie, want wanneer je bent geland en de

hoogvlieger.eu. Ik kan ze dan in een van de volgende edities

ondergrond is nat, vochtig of smerig, dan kun je de kroonlijn

meenemen (uiteraard met vermelding van de naam van de

gemakkelijk loskoppelen en apart opbergen en meenemen.

tipgever).

Indien noodzakelijk kun je de lijn bij terugkomst vervolgens

De regels rond ballonvaren zijn op Europees niveau afge-

regels rond ballonvaren – al dan niet EASA-gerelateerd – zijn

stemd. Rond het brevet, de bedrijfsvoering, het geven

daarom onderstaand nog eens schematisch weergegeven,

van instructie, het uitvoeren van ballonvaarten en het

onderverdeeld in drie hoofdcategorieën: Brevet, Exploitatie en

exploiteren van luchtballonnen zijn de regels veranderd.

Luchtballon. Het overzicht is een sterk vereenvoudigde weer-

Op 8 april 2019 is Part-BOP (Balloon Operations) actief

gave van de heersende regelgeving en beoogt niet volledig te

geworden en Part-FCL (Flight Crew Licensing) volgde op 8

zijn. Bovendien is regelgeving aan verandering onderhevig. De

april 2020. In diverse bijeenkomsten en in Ballonstof is daar

publicaties van de luchtvaartautoriteiten (o.a. op www.easa.

aandacht aan besteed. Daarnaast is per 24 maart 2020

europa.eu) blijven leidend. Er kunnen aan dit overzicht dan

ook Part-ML (Maintenance Light Aircraft) geactiveerd. Niet

ook geen rechten worden ontleend.

iedereen zal door de bomen het bos nog kunnen zien. De

BREVET Algemeen HALEN

Bedrijfsmatig Commercieel

Recreatief Niet-commercieel

EASA kent één type brevet voor ballonvaarders, het BPL ofwel Balloon Pilots Licence, met ‘groepen’ o.b.v. envelopgrootte.

Nieuwe ballonvaarders stromen in de laagste groep in: groep A, tot 120K ft3. De minimum leeftijd is 16 jaar. Na het behalen van het examen mag je uitsluitend recreatief varen.

INSTRUCTIE GEVEN

regelgeving 24

BALLONVAARTREGELS

BREVET BREVET

Praktijk: eisen en examen

Met dit type brevet mag je:

Verder nog van belang

Theorie: de vakken Luchtvaartwetgeving, Human

‘Recreatief’ ofwel ‘niet-commercieel’ betekent dat er voor de vaart geen geld mag worden ontvangen. Als uitzondering mogen wel de kosten die verband houden met de vaart door alle inzittenden incl. piloot worden gedeeld (cost-share flight).

Dit is toegestaan tot max. 4 personen (incl. piloot) aan boord en de kosten hoeven niet in gelijke verhouding verdeeld te worden.

Een Night Rating kan worden toegevoegd aan het brevet na 2 instructievaarten met een FI en blijft onbeperkt geldig.

Performance, Meteorologie en Communicatie zijn voor de vliegbrevetten BPL (ballonvaren), SPL (zweefvliegen) en LAPL/PPL (vliegen) identiek. Hier gelden vrijstellingen. Daarnaast zijn er voor de ballonvaart de vakken Uitgangspunten bij vliegen/varen, Operationele procedures, Vaarten & planning, Algemene kennis van het luchtvaartuig en Navigatie. Binnen 24 maanden na het behalen van het laatste theorie-examen moet het praktijkexamen met goed gevolg zijn afgelegd.

Kosten die je mag doorrekenen zijn de

Praktijk: om praktijkexamen te kunnen doen moet directe kosten, bijv. kosten voor je min. 12 vaarten/16 uur instructie hebben gehad van een Flight Instructor (FI) in groep A, 10 inflations, 20 take-offs & landingen en min. 1 solovaart van 30 minuten onder FI-supervisie.

Voorafgaand aan de solovaart dien je in bezit te Om een commerciële rating te kunnen krijgen zijn van een geldig Medical. Je moet een moet je min. 18 jaar zijn, 50 vaarten en take- aanbeveling van de DTO (in de praktijk: je bij de DTO aangesloten FI) hebben, die 18 maanden offs/landingen hebben gemaakt en een positieve examenvaart hebben afgelegd bij geldig is. Een LPE (Language Proficiency Endorsement ofwel Engelse taaltest) is voor een examinator (FE), in overeenstemming ballonvaren niet verplicht. met de syllabus Declared Training

vergunningen, brandstof ballon en volgauto en evt. huur van de ballon, en een proportioneel deel van de jaarlijkse kosten voor verzekering, onderhoud en opslag.

Met een commerciële rating mag je tegen betaling passagiers meenemen.

Organisation (DTO).

Een Tether Rating kan worden toegevoegd aan het brevet na 2 tetherinstructievaarten met een FI en wordt met 1 tethervaart per 48 maanden geldig gehouden. Een tether-rating is niet nodig voor een nightglow.

Voor een RT Rating volg je een aparte opleiding en examen.

Een RT rating blijft onbeperkt geldig.

Flight Instructor (FI) worden

Flight Instructor (FI) blijven

Verder nog van belang

Om FI te worden moet je minimaal 18 jaar zijn en min. 75 uur PiC zijn geweest, waarvan min. 15 uur in de klasse waarin instructie plaatsvindt.

Om FI te blijven moet je binnen 36 maanden min. 6 uur instructie hebben gegeven én min. een FI-refresher cursus hebben gevolgd via een DTO.

Voor examinatoren (FE) geldt: min. 250 uur als PIC en 50 uur als FI instructie gegeven, DTO-cursus FE hebben gevolgd, Assessment of Competence (AoC) succesvol afgelegd en uiteraard zelf in bezit van juiste ratings en kwalificaties.

Daarnaast moet je met goed resultaat een FI cursus hebben gevolgd via een DTO, waarvan min. 25 uur ‘hoe instructie geven’, 12 uur theorie en 3 instructievaarten. Wordt afgesloten met een examenvaart (AoC ofwel Assessment of Competence) met een FE. Je moet een geldig BPL hebben en je kunt alleen instructie geven voor wat je zelf aan bevoegdheden hebt. Een FI moet aangesloten zijn bij een DTO.

In de afgelopen 9 jaar moet je min. 1 vaart met een daarvoor door ILT/DTO aangewezen FI hebben gemaakt. Je kunt ook een Assessment of Competence (AoC) doen met een FE.

Met 350 uur als PIC en 5 uur specifieke training mogen FE’s AoC’s bij FI’s afnemen. Het certificaat is 5 jaar geldig en 24 maanden vóór de einddatum moet je een AoC onder supervisie van een door ILT aangewezen Sr. FE hebben afgelegd.

Een LAPL Medical is voldoende als je in Europa (EASA-landen) wilt varen. Wil je buiten Europa recreatief varen, dan heb je een Medical Klasse 2 nodig bij je BPL, om aan de internationale ICAOeisen te voldoen.

Bedrijfsmatig Commercieel

Medical Klasse 2

Bedrijfsmatig Commercieel

Recreatief Niet-commercieel

ADMINISTRATIEF

BREVET BREVET

Refreshers

Brevet behouden

Eisen aan hogere type-rating

Verder nog van belang

Voor niet-commerciële ballonvaarders geldt geen refresher-verplichting. Wel zullen FI’s iedere 48 maanden bij de periodieke trainingsvaarten (zie hiernaast onder ‘brevet behouden’) een DTO-checklist gebruiken die min of meer de eisen volgt waaraan tijdens het examen moest worden voldaan.

In de afgelopen 24 maanden 6 uur en 10 starts en landingen én in de afgelopen 48 maanden 1 trainingsvaart met een FI.

Nieuwe ballonvaarders beginnen in groep A (120.000 ft3 =3400 m3).

Leeftijd: Voor een

Als je hier niet aan hebt voldaan kun je je brevet weer geldig krijgen door ontbrekende uren solo te varen onder toezicht van een FI, óf duo samen met een FI weg te varen, óf na een profcheck met een FE.

Voor overgang naar groep B (tot 140K ft3) heb je 100 uur ervaring nodig, groep C (tot 210K ft3) 200 uur en groep D (370K+ Ft3) 300 uur ervaring.

Commerciële ballonvaarders dienen 1x/36 maanden een training in gebruik brandblusser en -deken en EHBO-kit te hebben gevolgd.

Daarnaast iedere twee jaar een vaar- en grondtraining inclusief het gebruik van noodprocedures en veiligheidsvoorzieningen. Dit wordt gecontroleerd door een Operator Proficiency Check (OPC), waarbij de piloot normale, abnormale en noodprocedures laat zien die de procedures uit het Operations Manual dekken.

In de afgelopen 180 dagen dien je min. 3 vaarten hebben gemaakt als PIC, waarvan 1 in de relevante (hoogste) klasse óf een vaart met een FI.

Daarnaast moet je min.

2 instructie-vaarten met een FI in de hogere groep hebben gemaakt op basis van de syllabus DTO. FI tekent overgang af (dus geen examen met een FE).

Plus in de afgelopen 24 maanden een profcheck met een FE óf een refresher cursus via DTO gevolgd incl. een trainingsvaart met een FI in de ‘grootste’ groep waarvoor je bevoegd bent.

ILT-Declaratie

EXPLOITATIE EXPLOITATIE

N.v.t.

N.v.t.

Voor commerciële operators is een Operations Manual (OM) en een Management Manual (MM) verplicht.

In het OM staan o.a. operationele- en veiligheidsprocedures beschreven.

Het indienen van een Declaratie bij het ILT (NL) of DGLV (BE) is verplicht. Daarin staat o.a., naast NAW-gegevens en bedrijfsactiviteiten, wie waarvoor verantwoordelijk is, welke materialen gebruikt worden en dat je een OM en MM hebt.

In het MM staan o.a. verantwoordelijkheden, taken en administratieve zaken. Via KNVvL en KBBF is een template voor OM en MM beschikbaar.

Als je commercieel voor derden vaart, controleer dan of de ballon in een Declaratie is opgenomen.

Niet-EASA ballonnen of ballonvaarders: Om op een ballon te mogen varen van buiten EASA-gebied moet je het brevet of een gelijkstelling hebben van het land waar de ballon geregistreerd is.

Om een niet-EASA gebrevetteerde piloot op je EASA-ballon te laten varen moet deze een EU brevet of een gelijkstelling hebben van de Competente autoriteit van het land waar je wilt varen (in NL ILT; in BE DGLV).

NB: voor de recentheidseis en de profcheck geldt ook een vaart als bedoeld in Part-BOP.ADD.315.

De OPC is 24 maanden geldig en mag tot 3 maanden voor de einddatum worden vernieuwd.

De OPC wordt door een FE uitgevoerd.

Operations Manual & Management Manual

recreatief brevet geldt geen maximum leeftijd. Een Commerciële rating blijft geldig tot het bereiken van de leeftijd van 70 jaar.

Vaartregistratie

Melden van incidenten

Verder nog van belang

Vaartregistratie vindt in NL plaats via het vaartregistratiesysteem www.digivrf.nl. Leden van de KNVvL Afdeling Ballonvaren zijn verplicht hun vaarten hier te registreren. Ook de collectieve verzekering van de KNVvL Afdeling Ballonvaren stelt deze eis aan haar deelnemers.

Het melden van incidenten en accidenten is verplicht.

Incidenten worden in NL gemeld via www.digivrf.nl of via voorval.ballonvaren@knvvl.nl of op de site van ILT. Meldingen worden behandeld door het VMS team van de KNVvL Afdeling Ballonvaren.

Ook worden meldingen geanonimiseerd doorgezet naar het Analyse Bureau Luchtvaartvoorvallen (ABL).

Voor alle ballonvaarders is Part-BOP van toepassing. Voor recreatief is dat Part-BOP. BAS.

Alle ballonvaarten moet daarnaast worden geregistreerd in de diverse logboeken en journaals.

In BE worden incidenten gemeld via de Air Accident Investigation Unit Belgium, tel. +32 (0) 22774433.

Voor commerciële ballonvaarders zijn Part-BOP.BAS en Part-BOP.ADD van toepassing.

regelgeving

Recreatief Niet-commercieel

BREVET Medische keuring HOUDEN

25

regelgeving

OVERIG

Meenemen aan boord of in volgauto

Operationele procedures

Aan boord: kompas, hoogtemeter,

Laatste beschikbare checklist aanwezig, crew en piloot moeten beschermende kleding dragen (stevige schoenen, lange mouwen, natuurlijke stoffen, handschoenen), geen alcohol/drugs 8 uur vóór de vaart en tijdens de vaart, voldoen aan alle wettelijke eisen.

horloge, extra ontsteker, EHBO-kit, brandblusser, vuurdeken, dropline, reserve-aansteker. Documenten: brevet, medical, ID en logboek.

Logboek mag ook in digitale vorm.

Plus: operationele limieten van de ballon, normale- en noodprocedures, ATC flight plan en up-to-date luchtvaartkaart (mag digitaal).

26

luchtwaardigheidsbewijs, bewijs van inschrijving, flight manual, radio documentatie, verzekeringsdocumenten en ballonjournaal. Daarnaast een verklaring van geen bezwaar van de gemeente waarin wordt opgestegen (NL).

In aanvulling op het bovenstaande, in de volgauto meenemen: Declaratie, operational flight plan, tel.nrs. voor noodsituaties, mass & balance voor de vaart, passagierslijst en relevante delen van het Operations Manual.

Bedrijfsmatig Commercieel

Recreatief Niet-commercieel

In de volgauto:

BALLON

EXPLOITATIE Flight Crew

Opstijgterreinen

Verder nog van belang

Volgens de Regeling Veilig Gebruik Luchthavens en andere Terreinen (NL) moet de volledige flight crew op het veld herkenbaar zijn.

Ballonnen zijn volgens Artikel 18 van de Regeling Burgerluchthavens (NL) vrijgesteld om een luchthavenregeling te hebben. Wel is een verklaring van geen bezwaar van de gemeente waarin wordt opgestegen nodig.

Pilot Restraint System: Iedere ballon

De ballon mag alleen opstijgen als dat binnen de weerslimieten veilig kan.

In aanvulling op het bovenstaande: een Operator is verantwoordelijk voor het volgen van de procedures. Hij/zij doet dit met behulp van het Management Systeem. Denk aan vaartuitvoering, equipment en opleiding, procedures en voorschriften, crewinstructie, ballononderhoud en relevante administratie in het Operations Manual.

Onderhoud

In aanvulling op het bovenstaande: bij ballonnen met 19+ passagiers is een extra bemanningslid verplicht, dat heeft deelgenomen aan min. 3 vaarten met ballon voor min. 19 passagiers, 1 vaart met >8kt wind, min. 2 vaarten/jaar meemaakt en iedere 36 maanden training noodvoorzieningen en EHBO volgt.

Passagiersinstructie: dient o.a. te bevatten veiligheidsbriefing rond voorzieningen op de grond (ventilator, lijnen en touwen, uitleg van inflaten), handgrepen in mand, kleding, rookverbod, opbergen spullen, landing positie, in de mand blijven, noodvoorzieningen en instructie aan helpers.

De vaardigheden van de volledige crew dienen op peil te worden gehouden.

LUCHTBALLON LUCHTBALLON

Part-ML geldt voor de niet-complexe luchtvaart: naast luchtballonnen o.a. vliegtuigen met een MTOM van 2730 kg en zweefvliegtuigen. Het is een vereenvoudigde versie van Part-M welke van toepassing is op de complexere luchtvaart.

Keuring

Voor wat betreft de keuringen zijn er geen verschillen met de situatie vóór PartML.

Documentatie

Omdat de AMP's die een CAO opstelt voldoen aan de minimum eisen voor een onderhoudsprogramma en een CAO de door een eigenaar zelf opgestelde AMPs moet controleren, is de verwachting dat ook voor de meeste nietcommerciële ballonnen het AMP via een CAO zal lopen. Maar verplicht is dit niet.

Het belangrijkste verschil tussen commercieel en niet commercieel is het feit dat bij ballonnen die commercieel worden ingezet de eigenaar niet zelf een AMP mag opstellen, maar e.e.a. altijd via een CAO moet laten lopen.

Middels het EASA Form 1 geven CAO’s een gerepareerd of getest onderdeel van een ballon weer vrij. Het Certificate of Release to Service (CRS) wordt in het logboek aangebracht nadat een ballon gekeurd is door een onderhoudsbedrijf.

Ballonnen moet jaarlijks worden gekeurd door een CAO en dienen jaarlijks een Airworthiness Onder Part-ML mag een eigenaar zelf een AMP opstellen, en Review te krijgen, waarbij ze geen daarmee zelf dus de verantwoordelijk nemen voor de defecten mogen bewaking van de luchtwaardigheid, mits de ballon niet bevatten die de commercieel gevaren wordt. Als een eigenaar zelf een AMP opstelt, dan dient deze door de CAO bij de jaarlijkse review te luchtwaardigheid beïnvloeden. worden gecontroleerd.

Qua documentatie zijn er weinig verschillen tussen de situatie vóór en na de invoering van Part-ML, op enkele tekstuele aanpassingen en het AMP na.

Verder nog van belang

In het AMP kan een lijst met goedgekeurde pilotowner maintenance Bij iedere ballon hoort een Bewijs van Inschrijving (BVI) en Bewijs worden opgenomen, van Luchtwaardigheid (BVL), uitgegeven door ILT (NL) of DGLV die zijn basis vindt in (BE). Het BVL heeft geen einddatum maar wordt geldig de Flight- en gehouden middels een Airworthiness Review Certificate (ARC) Maintenance dat door een CAO wordt uitgegeven.

Manuals van de fabrikanten. Denk Het Flight Manual (FM) beschrijft alle operationele zaken m.b.t. hierbij aan het de ballon. In het Maintenance Manual (MM) staat beschreven hoe wisselen van een onderhoud uitgevoerd moet worden. scoop, het invetten van de brander bij Het Aircraft Maintenance Program (AMP) wordt door een CAO of, aanwezigheid van bij niet-commerciële ballonnen, eventueel door de eigenaar zelf een invetschroef, het (zie kopje ‘Onderhoud’) opgesteld en beschrijft het onderhouds- wisselen van de programma van een ballon. twee buitenste Oringen bij een REGOService Bulletins (SB) van ballonfabrikanten beschrijven kraan of het plakken belangrijke zaken m.b.t. onderhoud en worden op de website van van sticky patches de verschillende fabrikanten gepubliceerd. Airworthiness die geen naaiwerk Directives (AD) zijn SB’s die dusdanig belangrijk zijn voor de vereisen. veiligheid dat EASA een Airworthiness Directive uitgeeft met een datum waarop het onderhoud uitgevoerd moet zijn. Ze worden gepubliceerd op https://ad.easa.europa.eu.

Elk EASA-land kan binnen Part-ML zelf onderhoudsprogramma’s (AMP’s) opstellen, die niet meer door de autoriteit in het land worden goedgekeurd. Het onderhoud aan lichte luchtvaartuigen vindt binnen Part-ML plaats door een zgn. Combined Airworthiness Organisation ofwel CAO (voor Part-M is dat een CAMO) of door Part-66 gelicenseerd onderhoudspersoneel.

Bedrijfsmatig Recreatief Commercieel Niet-commercieel

De Regeling Veilig Gebruik Luchthavens en andere Terreinen (RVGLT) is daarnaast van toepassing in NL. Daarin is o.a. vastgelegd dat obstakels met min. 15 meter overvaren moeten kunnen worden, crew herkenbaar moet zijn, het terrein bereikbaar moet zijn voor hulpdiensten en de startplaats tijdens de opbouw en de start zodanig vrij gehouden moet worden dat toeschouwers niet in gevaar worden gebracht.

met turning vents en/of een gecompartimenteerde mand moet voorzien zijn van een Pilot Restraint System dat bij de landing gedragen moet worden.

S A M E NS TE LLING KA R EL ABBENES, H AN NABBEN , L UC VAN GEYT E E N R EM KO W I G G ER . S TA N D V A N Z A KEN PER 3 1 M EI 2020.

O ND E R VO O R B E HO UD V AN F OUT EN EN/OF WIJZIGINGEN .

R A A D PLE E G B IJ VR AG EN WWW. EASA. EUROPA. EU OF N EEM CON T AC T OP M ET KA R EL A B B EN ES V I A KA A @ B A LLOON I N G -F ED ER A TI ON . EU. FO TO : B E N B LÄ S S

Recept

BALLONRECEPT: ROCKY ROAD

27

D O O R MARTINE D ECKERS

Wie herkent het niet: na een geslaagde vaart en zachte lan-

Op de foto staat de ingrediëntenlijst in ballonvaartperspec-

ding in de mooie ochtendzon een kop koffie drinken, samen

tief. De bereiding in vogelvlucht:

met de crew en de passagiers. Dat wordt nóg beter als je iedereen verrast met onderstaand recept. Ik moet bekennen dat sommige FI’s niet eens meer meegaan als de PUT geen Rocky Road bij zich heeft, maar dit terzijde.

1. Smelt de chocolade (mengsel van 250gr puur/melk en/of witte chocolade) met 100 gr boter in een pannetje op een laag vuurtje 2. Roer af en toe zodat de chocolade niet verbrandt

Rocky Road is een snack die volgens de internet-overlevering

3. Voeg een paar eetlepels schenkstroop toe

rond 1853 is ontstaan in Australië. Na een lange zeereis vanuit

4. Breek 50 gram koekjes met een deegroller of in de keu-

Europa kwamen de meegenomen koekjes vaak gebroken aan en was de chocolade wit uitgeslagen. Om de stukken koek toch nog te kunnen verkopen werden door een slimme handelaar in Melbourne de koekresten ‘opgepimpt’ door ze te mengen met gesmolten chocolade en nootjes.

kenmachine in grove kruimels 5. Voeg 3/4 van de kruimels en 50 gram nootjes toe aan de gesmolten chocolade 6. Roer het mengsel door en stort het in een bakvorm bekleed met bakpapier 7. Steek nog wat biscuitjes in de rocky road ter afwerking

Rocky Road is op veel punten tegengesteld aan een ballon-

8. Zet minstens 2 uur in de koelkast om op te stijven

vaart: er zijn geen regels en geen restricties, je hoeft geen rekening te houden met het weer (behalve dat je het wat

Eet smakelijk!

sneller moet opeten in de zomer omdat het anders smelt), de voorbereidingstijd is kort en je hebt er geen brevet voor nodig.

Variatietips: voeg cranberries of kokossnippers toe, voeg pistachenootjes of pecannoten toe, voeg marshmallows in

Gebruik dit recept vooral ter inspiratie. Als je wat hulp nodig

stukjes toe, voeg in stukken gesneden snickers of mars toe,

hebt, struin dan het internet af, want er zijn talloze varianten

gebruik glutenvrije biscuits etc, etc.

bekend: glutenvrij, notenvrij, met rode pepers of gecondenseerde melk. En nog een waarschuwing tot slot: het is verslavend!

Heb je ook een niet-te-versmaden ballonvaartrecept of unieke snacktraditie na het landen? Laat het weten, dan staat jouw recept of tip wellicht de volgende keer in Ballonstof. Stuur je bijdrage in max.

250 woorden naar ballonstof@knvvl.nl.

ACHTERGROND 28

CASE STUDY

EEN BALLONCLUB OPRICHTEN, HOE DOE JE DAT? REGULERING, SCHAALVERGROTING, COMMERCIALISERING, MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN. ZE HEBBEN ALLEMAAL INVLOED OP DE MANIER WAAROP WE BALLONVAREN. ZO ZAGEN WE EERDER AL HET AANTAL FREELANCEPILOTEN TOENEMEN EN HET AANTAL KLEINERE SEMI-COMMERCIËLE BALLONVAARBEDRIJVEN IN AANTAL DALEN. MOGELIJK ZULLEN VANWEGE DE EASA-REGELGEVING (LEES: BOP.ADD-VERPLICHTINGEN EN MAX. 70 JAAR VOOR COMMERCIEEL VAREN) EN WIE WEET, OOK VANWEGE HET COVID-19, MEER BALLONVAARDERS IN DE TOEKOMST OVERWEGEN OM HET COMMERCIËLE BREVET AAN DE WILGEN TE HANGEN, EN ‘RECREATIEF TE GAAN’ - INDIVIDUEEL OF IN GROEPSVERBAND. DAT LAATSTE KUN JE OP VERSCHILLENDE MANIEREN ORGANISEREN, BIJVOORBEELD DOOR DE OPRICHTING VAN EEN RECREATIEVE BALLONCLUB. WAAROM ZOU JE DAT WILLEN, EN HOE GA JE TE WERK? D O OR H A N N A B B EN

Twee jaar geleden namen we met enkele ballonvaarders resp.

ben gemaakt, de zaken waar we ‘tegenaan liepen’ en de stap-

aspirant-ballonvaarders het initiatief tot de oprichting van bal-

pen die we namen bij de oprichting van Freestyle Ballooning.

lonclub Freestyle Ballooning (www.ballonvaart.club), met als

Het kan wellicht dienen als inspiratie en leidraad.

doel om samen een ballon te exploiteren en zo tegen acceptabele kosten zonder commerciële verplichtingen recreatief te

Vele variabelen

kunnen ballonvaren. Sinds 2018 hangen we regelmatig in de

Wat zijn ieders intenties en wat verwacht je van elkaar en van

lucht, en beleven we enorm veel plezier aan de samenwerking,

de samenwerking, welke organisatorisch-juridische structuur

zowel aan het ongedwongen recreatief varen, als aan het

past het beste daarbij, welke afspraken wil je onderling maken

samen een ballon beheren en gezamenlijk bezig zijn met onze

en vastleggen, met wat voor ballon ga je varen, hoe zit het

gedeelde luchtvaartpassie. Inmiddels zijn we vele prachtige en

met aansprakelijkheden, welke verzekeringen en vergunningen

gezellige vaarten in binnen- en buitenland verder.

moeten geregeld worden en - afhankelijk van de organisatiestructuur – wil je het verband wel of niet formeel vastleggen

Toen we het initiatief namen tot de oprichting van ‘Freestyle’

bij een notaris en inschrijven bij de Kamer van Koophandel?

bleek al snel dat we allemaal min of meer hetzelfde voor ogen

En, ook niet onbelangrijk: er moet een begroting komen, een

hadden én dat het onderling klikte - waarmee we ons inziens

financieringsplan, en er moet een ballon worden aangeschaft.

aan de belangrijkste twee voorwaarden voor een succesvolle

Het zijn alles bij elkaar voldoende variabelen om een goedbe-

samenwerking voldeden. Maar we realiseerden ons ook dat,

doeld initiatief vroegtijdig – of vervelender nog: achteraf – te

om op de langere termijn succesvol te zijn, er meer nodig

laten stranden vanwege verschillen van inzichten. Daarom is

was dan dat, en we besloten we dat we een solide vereniging

het raadzaam om vooraf alle horloges gelijk te zetten.

wilden neerzetten en geen los, informeel verband wilden aangaan.

Stap 1: Wat willen we eigenlijk?

Voor wie ook overweegt om in groepsverband te gaan varen,

Hoe willen de leden gaan varen? Volledig recreatief? Volledig

geeft dit artikel de overwegingen en keuzes weer die wij heb-

commercieel? Zowel recreatief als commercieel? Hoe vaak ver-

Stap 3: Alle financiën op een rijtje

elkaar, of zijn er zowel ‘heavy-users’ als ‘incidentele vaarders’?

Als blijkt dat je met voldoende gelijkgestemden bent, de

Wil iemand met de ballon gaan deelnemen aan wedstrijden?

afspraken op hoofdlijnen zijn afgestemd en de voorkeur voor

Zijn er FI’s of PUT’s onder de leden die de ballon willen gaan

de organisatorische structuur bekend is, kun je het rekenappa-

gebruiken voor instructievaarten? Het kan allemaal invloed

raat tevoorschijn halen: het zal voor alle aspirant-deelnemers

hebben op het samenwerkingsverband dat je kiest, en op de

van belang zijn om scherp te krijgen wat het allemaal gaat

afspraken die je met elkaar in de volgende stappen gaat vast-

kosten, voordat de finale go / no-go beslissing wordt geno-

leggen.

men.

Freestyle Ballooning: wij hebben in onze statuten o.a. vast

De belangrijkste kostenposten voor de vereniging (of stichting

laten leggen dat de ballon niet voor commerciële passagiers-

of coöperatie of andersoortig verband) zijn de aanschaf van de

vaarten kan worden ingezet. Dat paste bij ieders wensen, en

ballon met toebehoren, de initiële kosten die je eenmalig hebt

voorkomt dat er in de toekomst – bijvoorbeeld door het toe-

(registratie en inschrijving ballon, initiële keuring, eventuele

treden van nieuwe leden met andere uitgangspunten – binnen

oprichtingskosten via notaris en KvK), de jaarlijks terugkerende

de club verschillen in belangen kunnen ontstaan tussen recre-

verzekeringskosten en de kosten voor reparatie, keuring, en

atieve en commerciële vaarders.

onderhoud. Verder is het goed om te bepalen in hoeverre je een buffer voor onvoorziene uitgaven en afschrijvingskosten

Stap 2: Een samenwerkingsverband kiezen

mee wilt nemen in je calculatie. Als je een samenwerkingsver-

Als de doelstellingen bekend zijn en bij elkaar passen, kun je

band aangaat voor de levensduur van je ballon, en daarna de

nadenken over vervolgstappen. Wat voor samenwerkingsver-

zaak weer ontbindt, is het rekening houden met afschrijvingen

band wil je aangaan? Formeel of informeel? Een vereniging,

minder van belang dan wanneer je op langere termijn continu-

een stichting, een gedeeld eigenaarschap, een coöperatie?

ïteit nastreeft en aan het einde van de levensduur van je ballon

Aan iedere vorm zitten voor- en nadelen:

een spaarpot wilt hebben opgebouwd om deze te kunnen

Een coöperatie heeft een economisch belang; een dergelijke

vervangen. De variabele vaarkosten (propaan, brandstof volg-

structuur is handig bij commerciële vaarten. Het is een soort

auto) kun je in deze fase buiten beschouwing laten; die komen

vereniging, maar dan een die winst mag uitkeren aan haar

ten laste van de ballonvaarder bij het actief inzetten van de

leden. Als individuele commerciële ballonvaarder profiteer je

clubballon en komen niet ten laste van de vereniging.

dan van de voordelen (bijvoorbeeld gezamenlijke aanschaf van een ballon) van het collectief.

Naast de uitgaven zul je over de inkomsten moeten gaan

Een stichting en een vereniging verschillen niet zoveel van

nadenken. Leden of deelnemers zullen een bijdrage moeten

elkaar. Daar is met name de manier waarop je besluiten wilt

doen om de eerdergenoemde begroting mogelijk te maken.

nemen van belang. Wie mogen er meebeslissen over het

Hoe hoog dat bedrag moet zijn, is uiteraard afhankelijk van de

beleid? Als dit een klein, stabiel groepje moet zijn, dan ligt een

kosten die je als vereniging verwacht te gaan maken. Wellicht

stichting voor de hand. Stichtingbestuurders benoemen elkaar

is er is er daarnaast een sponsor die een bijdrage wil leveren?

en hoeven verder geen verantwoording af te leggen. Een

Of mogelijk is er een groep mensen bereid om de ambities

verenging is democratischer. Een algemene ledenvergadering

via crowdfunding mede mogelijk te maken, met een ballon-

(ALV) benoemt het bestuur dat verantwoording moet afleggen

vaart als tegenprestatie? Verder zullen de deelnemers voor

aan haar leden, en de ALV neemt belangrijke besluiten, zoals

het totaalplaatje van hun persoonlijke calculatie ook rekening

het vaststellen van de begroting.

moeten houden met de variabele vaarkosten (propaan etc.).

In een losser, minder formeel verband gezamenlijk een ballon aanschaffen kan ook, waarbij je de kosten van o.a. de

Freestyle Ballooning: Onze vereniging is de formele eigenaar

aanschaf deelt (deeleigendom ofwel ‘fractional ownership’)

van onze clubballon, en wij zijn zelf lid geworden van de ver-

en onderlinge afspraken (al dan niet contractueel) vastlegt.

eniging. De inkomsten van de vereniging bestaan enerzijds uit

Deze constructie leidt ondanks goede initiële bedoelingen van

lidmaatschapsbijdragen van de leden, en daarnaast een kleine

de deelnemers gemakkelijker tot conflicten vanwege uiteen-

vergoeding per vaart, voor het gebruik van de ballon. Door

lopende belangen, bijvoorbeeld op het moment dat iemand

het toevoegen van dit variabele deel kan de vaste jaarlijkse

weer wil uittreden.

lidmaatschapsbijdrage wat lager blijven, en draagt degene die de ballon vaker gebruikt wat meer bij dan wie de ballon

Freestyle Ballooning: wij hebben voor een verenigings-

slechts incidenteel vaart. Ook hebben we ervoor gekozen om

structuur gekozen. We wilden dat alle leden niet alleen infor-

de lidmaatschapskosten in de eerste drie jaar van het lidmaat-

meel maar ook formeel kunnen meebeslissen over belangrijke

schap hoger, en de jaren daarna aanzienlijk lager vast te stel-

zaken, en we hebben geen commercieel belang.

len. Dit was nodig om de vereniging in het begin van voldoende liquide middelen te voorzien om de aanschaf van de ballon

ACHTERGROND

wacht iedereen jaarlijks in de lucht te hangen: ligt dat dicht bij

29

ACHTERGROND 30

mogelijk te maken. Daarnaast zorgt een hoger instapbedrag

het brainstormen over geschikte opstijgterreinen, het vinden

ervoor dat een enigszins ‘opportunistisch’, tijdelijk lidmaat-

van een geschikte plek om de ballon in een zeecontainer op

schap minder aantrekkelijk wordt, bijvoorbeeld indien iemand

te slaan, en het verlenen van een vergunning daarvoor, nabij

met de clubballon alleen de eerste 50 recreatieve vaarten van

de gemeentelijke sportterreinen. Als dank voor de prettige

het EASA-BPL weg wil werken.

samenwerking nemen wij jaarlijks voor de gemeente de ‘vrijwilliger van het jaar’ mee de lucht in.

OPRICHTING BALLONCLUB

Stap 5: Heldere afspraken maken

Stap 1

Inventarisatie van wensen Basisuitgangspunten van de samenwerking

Zodra de afspraken op hoofdlijnen vastliggen en de financiën

Stap 2

Keuze samenwerkingsverband Coöperatie, vereniging, stichting, deeleigendom, anders

kun je nog zo goed met elkaar door één deur, met heldere

Stap 3

Opstellen financieel plan Uitgaven en inkomsten over meerdere jaren

de toekomst wellicht wrevel ontstaan rond financiën, verschil-

Stap 4

Formalisering samenwerking Statuten en inschrijving KvK of opstellen contract

met de ballon omgaan, iemand kan een onevenredig groot

Stap 5

Afspraken vastleggen Een Huishoudelijk Reglement voorkomt discussies achteraf

in kaart zijn gebracht kun je samen in de details duiken. Al afspraken vooraf kun je potentiële toekomstige geschillen vóór zijn. Zo kan er bij het ontbreken van duidelijke afspraken, in lende leden kunnen in verschillende mate van zorgvuldigheid beslag leggen op de clubballon of veroorzaakte schade ‘onder de pet houdt’ etcetera. Voor dat soort situaties stel je een Huishoudelijk Reglement op, waarin staat hoe te handelen

Stap 6

Taken verdelen De vereniging draaiende houden: wie doet wat?

in specifieke situaties. Als er iets onverhoopt niet goed gaat,

Stap 7

Laatste loodjes Praktische zaken regelen

handelen. Overigens: vele malen belangrijker dan een derge-

is het fijn als er een reglement is waarin is vastgelegd hoe te lijk document, is natuurlijk de bereidheid van de leden om te geven en te nemen en elkaar wat te gunnen. Als dat het geval

Stap 4: Hoe formeel wil je het hebben?

is, zal het document nauwelijks uit de kast hoeven komen.

Er zijn twee soorten verenigingen, een met volledige en een met beperkte rechtsbevoegdheid. In het eerste geval wordt

Freestyle Ballooning: Wij hebben in de periode van oprich-

de vereniging bij de notaris op basis van statuten opgericht,

ting een keer een middag zitten brainstormen over verschil-

en zijn bestuurders niet met hun privévermogen aansprakelijk.

lende scenario’s die zich kunnen voordoen. En vervolgens: wat

Een dergelijke vereniging moet bij de Kamer van Koophandel

we daarover dan vooraf willen afspreken. Het heeft geleid tot

(KvK) worden ingeschreven en heeft dezelfde rechten en plich-

een huishoudelijk reglement dat we, na het opstellen ervan,

ten als burgers. Voor een inschrijving bij de KvK moet bekend

eigenlijk nooit meer hebben nageslagen. Toch zijn diverse

zijn wie de taken van voorzitter, secretaris en penningmeester

afspraken die we toen gemaakt hebben al wel geeffectueerd.

gaan invullen. Sommige instanties, zoals subsidieverstrekkers,

Bijvoorbeeld die keer dat ik in Inzell onbedoeld enkele gele

eisen een dergelijke constructie.

nomexpanelen zwart kleurde, toen we een bijna-scheur in

Het oprichten van een vereniging kan echter ook zonder tus-

het nylon ontdekten waarvan niemand precies wist wanneer

senkomst van een notaris. Dan heb je een vereniging met

die ontstaan was en toen de ballon vochtig werd opgeborgen

beperkte rechtsbevoegdheid, ofwel een ‘informele vereniging’:

en deze door de laatst varende met enig kunst-en-vliegwerk

bestuurders zijn dan met hun privévermogen volledig aanspra-

moest worden gedroogd. De onderwerpen die in ons huishou-

kelijk voor de schulden van de vereniging.

delijk reglement aan bod komen hebben onder andere betrekking op vergoedingen van leden, verantwoordelijkheden en

Freestyle Ballooning: Wij hebben gekozen voor een vereni-

aansprakelijkheden, hoe verloopt besluitvorming bij geschil-

ging met volledige rechtsbevoegdheid. Samen met een notaris

len, wat gebeurt er bij beëindiging van het lidmaatschap, wat

hebben we statuten opgesteld waarin de hoofdzaken zijn

doen we met kasgelden bij ontbinding van de vereniging en

vastgelegd. Ook hebben we de vereniging bij de KvK inge-

hoe kan het reglement worden gewijzigd.

schreven. Niet alleen is de aansprakelijkheid van bestuurders hiermee beperkt; in de praktijk blijkt dat een officiële vereni-

Stap 6: Vele handen …

ging bij de overheid meer aandacht krijgt dan een losser ver-

De formele bestuurstaken zijn eerder al bij de inschrijving bij

band of informele vriendenclub. Sterker nog: een gemeente

de Kamer van Koophandel (als je daarvoor hebt gekozen) vast-

vindt het vaak interessant om het lokale verengingsleven uit

gelegd. Desgewenst kun je nog verdere afspraken maken, over

te breiden. In ons geval dacht de gemeente actief mee en

wie welke praktische zaken voor zijn/haar rekening neemt om

was behulpzaam bij het afgeven van lokale vergunningen,

het samenwerkingsverband draaiende houden. Denk aan het

ACHTERGROND 31

W E H E BBE N E E N CL U B KE OPG ERIC HT… | B IJ NOTARIS M IRJ A M P O STMA | O P L EI D ING IN INZEL L EN NED ERL AND | ERI K BO S M A N , FR É D É R IC DEM ENINT, HAN NAB B EN, J AS PER VERBURG

zorgdragen voor de materialen, het coördineren van vergun-

Freestyle Ballooning: Onze website www.ballonvaart.club

ningen, afsluiten van verzekeringen, regelen van een ballon-

heeft een afgeschermd ledengedeelte waar de ballon in een

stalling of organiseren van speciale vaarten.

planningskalender gereserveerd kan worden, waarbij voor iedereen zichtbaar is op welke momenten de ballon beschik-

Freestyle Ballooning: Wat nog niet aan bod is gekomen,

baar is. Dat voorkomt veel over en weer ge-app. Ook biedt

maar het allerbelangrijkste is bij een dergelijk samenwerkings-

dit gedeelte de leden toegang tot alle relevante documenten

verband: het is niet alleen financieel aantrekkelijk, maar vooral

van de vereniging (vergunningen, verzekeringspapieren, Flight

ook gewoon enorm leuk om samen met de ballonsport bezig

Manual, statuten, huishoudelijk reglement, BVI, BVL etc.) en

te zijn. Niet alleen om gezamenlijk vaarten te maken; ook

relevante links (AIP gids, gevoelige gebieden, meteo, vaartre-

het brainstormen over ‘ballonzaken’, gezamenlijk klussen aan

gistratie, notams).

materialen, meedoen aan evenementen of organiseren van ‘speciale vaarten’ kun je met je medeleden oppakken.

Tenslotte Wanneer je overweegt zelf een club op te richten en meer

Stap 7: De laatste loodjes

informatie wilt kun je altijd contact opnemen via www.bal-

Tenslotte kun je de zaken die eerder al aan bod zijn gekomen

lonvaart.club/contact. Als Freestyle Ballooning hebben we zelf

nu daadwerkelijk gaan regelen: een bankrekening aanvra-

nog max. twee plekken vrij voor nieuwe leden, mocht dat inte-

gen, de materialen aanschaffen, je ballon laten keuren en

ressanter voor je zijn dan zelf iets oprichten. Onze ballon staat

inschrijven, de bijbehorende verzekeringen afsluiten, een

gestald in de regio Den Bosch, en onze leden komen uit een

opslagplek regelen etcetera. En een website is wellicht handig,

gebied tot max. ongeveer een uur rijden tot de ballon.

voor informatieverstrekking en uitstraling richting passagiers, crew, sponsoren, overheden of andere partijen waar je mee te maken krijgt, en/of om de leden toegang te geven tot relevante documenten.

interview 32

AD BALLON BALLONVAARTEN | BREDA | 076-5145372 | ADHAARHUIS@ADBALLON.NL | WWW.ADBALLON.NL Dealer Ultramagic Balloons | CAMO onderhoudsbedrijf | Opleiding tot ballonvaarder Branders | Manden | Cilinders | Instrumenten | Accessoires | Nieuw en tweedehands

Ongemakkelijke gedachten over de ballonvaart na nu DO O R H A N S VA N H O E S E L

Ooit is de KNVvL voortgekomen uit een bundeling van

Doorgeschoten

wat activiteiten, ondernomen door enkele vooraanstaan-

Misschien zijn we met z’n allen toch te ver doorgescho-

de lieden, die voor hun plezier af en toe een ballonvaart

ten met de almaar grotere ballons, met veel mensen erg

ondernamen. We spreken over 1909. Hun genoegen

dicht op elkaar. Of je daar bij het publiek nog de handen

stond niets of niemand in de weg. Ze hadden de vrije hand. Zowel in de lucht als op de grond.

voor op elkaar krijgt is de vraag. Mensen zullen niet ineens het gevoel hebben dat de lucht ‘coronaproof’ is. Misschien moeten we terug naar het

Anno nu is dat

begin van de ballonvaart:

anders. De KNVvL

met slechts een paar

heeft een afdeling

man in de mand.

die de belangen

Heroriëntatie

van de brede ballonvaart

Voor de KNVvL

behartigt,

Afdeling

inclusief (of

Ballonvaren zal

voornamelijk?)

het niet een-

de commerciële

voudig worden

aspecten ervan.

om de sector

‘De Afdeling

te redden van

Ballonvaren is

de gevolgen van

de enige afdeling

‘social distancing’.

Heroriëntatie van de

binnen de KNVvL met

ballonvaart ligt op de

hoofdzakelijk commerciële belangen’ hoor en lees je weleens.

loer. Het lijkt immers alsof de wereld niet meer vooruit beweegt, maar achteruit. Laat je je

Omgangsnormen Door de coronacrisis is het publiek vooral met zaken bezig als gezondheid, werk en inkomen en dat geldt ook voor de

passagiers (vroeger waren het ‘gasten’) na afloop van de ballonvaart nog steeds transpirerend meesjouwen, op een warme zomeravond? Schud je elke passagier/gast nog de hand

meeste ballonvaarders. In no-time is de maat-

bij uitreiking van het Flight Certificate? Krijgt de

schappij fundamenteel en voor lange tijd

relatie met de landeigenaar er een dimensie bij:

verstoord en te vrezen valt dat dat ook

hoe volg je die anderhalve meter op wanneer

voor de ballonvaart geldt. De overheid

je met tig man in zijn weiland ligt of op

voorziet ons van andere omgangsvor-

het erf staat? En ongemakkelijk ook: wel of

men en stelt voor vast wat wel en niet

niet een amicale omhelzing en/of drie klap-

meer mag. Je ervaart dat er een wereld

zoenen bij het weerzien van een collega bij

aan het ontstaan is, waarbij burgers

een ballonfestival?

soms bang voor elkaar zijn, zoals in een supermarkt te zien is: mensen lopen met een

De ballonvaartwereld verandert. Wie weet,

boog om elkaar heen. Gaat die terughoudendheid voor

hebben we straks meer EASA-, ILENT-, FOD- en DTO-

langere tijd ook de ballonvaart ten deel vallen? Je mag

controlerende officials die zich met ballonvaarders

niet hopen dat mensen daar bang voor gaan worden,

bezighouden, dan er ballonvaarders zijn. Er is wat aan

want vier, zes, tien, twaalf of meer vreemde mensen, kort

de hand, ook in de wereld van de ballonvaart!

op elkaar in een ballonmand, dat was tot nu het verdienmodel!

achtergrond

CORONABESPIEGELINGEN

33

colofon

C O L O F O N Ballonstof | Zomer 2020

34

Verschijningsdata en deadlines

Ballonstof is een uitgave van de afdeling Ballonvaren van de

Voorjaarseditie deadline 28 februari, verschijning 31 maart |

Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart in samen-

zomereditie deadline 31 mei, verschijning 30 juni | najaarsedi-

werking met de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie.

tie: deadline 31 augustus, verschijning 30 september | winter-

Ballonstof is hét ballonmagazine van Nederland en België en

editie deadline 23 november, verschijning 24 december.

richt zich op ballonpiloten, piloten in opleiding, crewleden, medewerkers van ballonvaartbedrijven en andere belangstel-

Advertenties

lenden in de wereld van de ballonvaart. Het blad verschijnt vier-

1/1 pagina € 260,- | 1/1 pagina binnenzijde cover € 290,- | 1/1

maal per jaar in een oplage van 550 exemplaren.

pagina achtercover € 315,- | 1/2 pagina € 140,- | 1/4 pagina € 80,- | 1/8 pagina € 42,-. Korting tot 10% bij herhaald adver-

Redactie

teren. Tarieven zonder BTW. Reserveren en aanleveren adver-

Han Nabben, hoofdredacteur

tenties via ballonstof@knvvl.nl.

Annette Witte, eindredactie Rutger Coucke, art director

Abonnementen

Gert Laureys, redacteur België

Losse nummers €6,95. Ballonstof wordt gratis verzonden

Luc van Geyte, redacteur België

naar leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren, de DBCC en de

Gerjan Crebolder, redacteur Nederland

KBBF. Abonnement voor niet-leden € 30,- per jaar. Aanvraag

De redactie is te bereiken via ballonstof@knvvl.nl (voor

abonnement via ledenservice@knvvl.nl. Abonnementen wor-

Nederland) of redactie@balloonfederation.be (voor België).

den automatisch verlengd tenzij een maand voor het verstrij-

De redactie beslist over het al dan niet opnemen van artikelen

ken van de abonnementsperiode bericht van opzegging is

en behoudt zich het recht voor om artikelen in te korten of te

ontvangen via ledenservice@knvvl.nl. Heb je een abonnement

bewerken. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de arti-

maar Ballonstof niet ontvangen? Neem dan contact op via

kelen komt voor rekening van de betrokken auteur.

ledenservice@knvvl.nl.

Auteurs in dit nummer

Aanleveren tekst en beeld

René Zwarteveen, Christphe Holvoet, Niels Kon, Martine

Kopij aanleveren in Word-formaat. Eén pagina Ballonstof

Deckers, Remko Wigger, Rutger Coucke, Gerjan Crebolder,

neemt ongeveer 500 woorden in beslag. Beelden in hoge reso-

Ad Haarhuis, Han Nabben, Rud van Herk, Luc van Geyte, Peter

lutie aanleveren via WeTransfer of vergelijkbaar.

van Harten, Karel Abbenes en Hans van Hoesel. © Ballonstof Magazine Vormgeving: Rutger Coucke

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag geheel

Druk: Print Productions BV | Ursem

of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen en/of

Foto omslag: Bennie Bos, Chiang Rai Thailand, feb. 2020

openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke

ISSN 1386-1700

toestemming van de hoofdredacteur.

KNVVL Bestuur Koninklijke Nederlandse Vereniging voor

KBBF Bestuur Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie

Luchtvaart Afdeling Ballonvaren

Voorzitter:

Voorzitter:

Stijn Staelens | +32(0)474-489630

René Zwarteveen | 06-15054777

Woordvoerder:

voorzitter.ballonvaren@knvvl.nl

Yves Lannoy | +32(0)478-515730

Secretaris: Vacature (a.i. ambtelijk ingevuld via KNVvL-

Secretaris: Evert Dehandschutter | +32(0)472-804884

bureau) | secretaris.ballonvaren@knvvl.nl

Penningmeester: Luc Van Geyte| +32(0)495-225566

Penningmeester: Rick de Groot

Ledenadministratie: Evert Dehandschutter |

penningmeester.ballonvaren@knvvl.nl

+32(0)472-804884

Algemeen bestuurslid:

Leden RvB: Christophe Holvoet, Gert Laureys,

Jan Oudenampsen (VMS) | Niels Kon | Rob den Boer

Johan Vander Meiren

Woordvoerder: Monique Hoogeslag |

Bestuur: rvb@balloonfederation.be

woordvoerder.ballonvaren@knvvl.nl

Sportcommissie: sportcommissie@balloonfederation.be

www.knvvl.nl/ballonvaren

www.balloonfederation.be

ballonstof

LUCHTBALLONVERZEKERING

35

U wilt uw vingers niet branden...

Dus kies voor een liefhebber en specialist met ruim veertig jaar ervaring Meer informatie: Walter van Burgel 076 - 5333 535 w.vanburgel@dekeyzer.nl Marloes Selten 076 - 5333 525 m.selten@dekeyzer.nl

De collectieve verzekeringsoplossing voor KNVvL en individuele ballonvaarder.

ballonstof 36

• Onderhoud, inspec�es en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen, GEFA-Flug luchtschepen en toebehoren • Dealer f.u.n.k.e. radio’s en transponders / Flytec apparatuur

BA L LO O N S | B U R N E RS | BA S K E TS | C Y L I N D E RS | FA N S | AC C ES S O R I ES

twi�er.com/CameronEurope facebook.com/CameronBalloonPromo�ons