NAJAAR 2017 HÉT BALLONMAGAZINE VAN NEDERLAND EN BELGIË
Meer dan 30 jaar innoverende technologie.
reksp Onze gesp
Radio 8,33 KHz / Transponder Mode S „Dittel Avioniks“
artner in B
elgië:
Ballooning rten . Dream 70 Laarne 2 . Luc Verspo -9 B rweg 28 Lagen Hei 02 75 63 22 Te l. + 3 2 4 e n @ te le n e t. b e o rt lu c. ve rs p n in g .b e a m b a ll o o w w w.d re
8,33 kHz … reeds de nodige uitrusting? - vanaf 01 januari 2018 verplicht Heteluchtballons en meer „Made in Germany“ Uw CAMO+ voor alle merken Theo S C H R O E D E R fire balloons GmbH · Gewerbegebiet Am Bahnhof 12 · D-54338 Schweich · Tel. + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 -4 Fax + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 - 5 0 0 · mail@schroederballon.de · www.schroederballon.de · CAMO plus DE.MF/MG.0549
4
Voorwoord René
6
Kort & Bondig Redaktie
8
Ballons en Sint Niklaas
10
Gordon Bennett Han Nabben
12
Duurzaam gas
15
Techniek & meer Remko Wigger
17
E.K. 2017 Steven Vlegels
18
#Ballonstof Luc van Geyte
20
E.K. Dames Sanne Haarhuis
21
Professionalisering ballonvaart René Zwarteveen
22
Interview Henk Broeders Gerjan Crebolder
25
KBBF Ballonvaardersdag Djorry en Dirk Simoen
25
Voorkom Neospora-besmetting Edcar Vermeulen
26
Chambley 2017 Gerjan Crebolder
30
35e Ballonfestival Barneveld Gerjan Crebolder
32
Friesland boven Groningen Henriette Wardenaar
33
Ballonagenda
34
Colofon Redaktie
Zwarteveen/Yves Lannoy
Gerjan Crebolder
inhoud
IN DIT NUMMER:
Henriette Wardenaar
Redaktie
Het hoogseizoen van de ballonvaart ligt alweer grotendeels achter ons, met onder andere ruim twintig meetings in Nederland en België, Europese Kampioenschappen in Frankrijk en Polen, de Gordon Bennett race vanuit Zwitserland en een drukbezocht Mondial Air Balloons in Chambley. Aardig wat ballonvaarders uit Nederland en België namen deel aan één van de vele ballonfiëstas en –wedstrijden die er binnen én buiten de Lage Landen werden georganiseerd. Traditiegetrouw staat het najaarsnummer van Ballonstof dan ook boordevol met enthousiaste verslagen van deze evenementen. Maar ook onderwerpen als techniek, duurzaamheid, achtergronden bij het wedstrijdvaren en de professionalisering van de ballonvaart komen in dit nummer aan bod. Wederom voor elk wat wils dus. Veel leesplezier en op naar een mooi najaar met hopelijk nog diverse mooie vaardagen.
3
voorwoord 4
VAN HET BESTUUR NL
VAN HET BESTUUR BE
van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart
van de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie
afdeling Ballonvaren Het seizoen loopt stilaan op zijn einde, alhoewel als ik Zomer is geweest, dat is zeer relatief, voor de ballonvaart is
vandaag 11 september naar buiten of naar TV kijk, heb
deze zomer goed verlopen en hebben we redelijk veel kun-
ik toch de indruk dat de herfst alvast zijn intrede doet.
nen varen.
In Amerika nog in een extremere mate dan bij ons, maar toch, ook bij ons is voorlopig weinig goed ballonvaart-
De aandacht binnen het bestuur is voornamelijk gegaan
weer in zicht…
naar de overgang van de Ballonvaart theorie examens van
Toch denk ik dat we mogen tevreden terugblikken op
CBR naar Stebz, de praktijkexamens, voorvallen / meldingen
het ballonseizoen 2017. Bij momenten vrij wisselvallig te
en opvolging (occurrence), Natura 2000, de EASA ontwik-
noemen, waardoor een aantal events in het water vielen
kelingen met betrekking tot regelgeving en dus duidelijk-
maar een aantal events hadden best wel mooi weer en
heid over de training organisatie en de invoering van Part
meewerkende weergoden…. Ik denk maar aan recent de
Ops (bedrijven) en FCL (brevetten) voor ballonnen. Alles
Hottolfiades en de Vredesfeesten.
nodig om te kunnen ballonvaren in de huidige en komende
Ondertussen ligt ook de GB 2017 achter ons waar ook de
regelgeving op een zo eenvoudig mogelijke wijze.
Belgen aan deelnamen. Zij eindigden op de 15de plaats na ene vaart van bijna 1045 km. Ook in Minsk slaagde
De komende winter gaat in het teken staan van het infor-
Evert Dehandschutter erin om 4de te eindigen op de
meren van de sector. Wij komen naar de bedrijven toe
Minsk 950 Anniversary Balloon Cup.
en inventariseren tevens de punten vanuit de sector van
Graag maak ik jullie er attent op alvast zaterdag 28 okto-
belang. In de komende workshops, ALV, en seminars gaan
ber in jullie agenda te noteren, voor de ballonvaarders-
we verder in op de onderwerpen van het bestuur en uit de
dag die dan plaats vindt te St Niklaas. We hopen jullie er
sector. De bedoeling is dat eenieder goed is geïnformeerd
alvast talrijk te mogen begroeten. Verder werkt jullie RVB
en weet wat te doen en hoe dat te doen. Het is daarom van
rustig verder de komende maanden aan de hangende
belang dat een ballonvaarder of ballonvaart bedrijf daar de
dossiers zoals o.a. het gasdossier maar ook op Europees
nodige aandacht aan besteedt en de moeite en tijd neemt
niveau via de EBF werken we verder mee aan de nodige
om zich te laten informeren. En daarom de ondersteuning
bijsturing hier en daar van de EASA regelgeving.
in een wat directere vorm.
Het heeft allemaal veel tijd nodig en we gaan traagjes vooruit, maar beter traag dan niet …
Wij kunnen enkel met jullie allen de vereiste verandering
Ik wens iedereen alvast nog enkele mooie herfstvaarten
bewerkstelligen om ook volgend jaar weer heerlijk te kun-
toe van zodra het weer nog wat beterschap vertoont.
nen genieten van alle soorten en vormen van ballonvaart.
Indien er ondertussen nog vragen zijn of zaken die jullie graag behandeld zien door de RVB, gelieve dan
René Zwarteveen
ASAP contact met ons te nemen en uw vragen te willen
Voorzitter KNVvL afdeling Ballonvaren
bekend maken. Graag helpen we jullie verder. Alvast tot 28 oktober, ballonvaardersdag… Yves Lannoy - Voorzitter KBBF
THE BIGGEST FUEL TANK ON THE MARKET Kubicek King Size with unrevalled capacity of 46,1 kg of fuel
Fuel gauge with couloured scale – the pilot can easily recognise the fuel level
Offered also Queen Size (34,2 kg of fuel)
Quick shut-off valves as standard at no extra cost
5 percent of the fuel as extra due to shorter max level tube Offered as Master and Standard
UN and ADR approved for Propane, Propan- Butane mix (LPG) and pure Butan
The best ergonomics on the market
Extra safety level due to robot welding
Certified up to 15 bar
The best price on the market
Kubicek King Size
Kubicek Queen Size
Step In Balloons Kris Houtmeyers Eilandstraat 2, 3294 Molenstede (Diest) Tel: + 32 475 770 131 e-mail: info@kubicekballoons.be
voorzitter BE
Tanks from the Heart of Europe
5
kort & bondig 6
Grand Old Lady turns 50.
Nieuw spoor Andree-expeditie?
“Bristol Belle” (G-AVTL) was de naam van de
Op het afgelegen pooleiland Kvitøya is een
eerste moderen heteluchtballon die in Groot
mogelijk een nieuw overblijfsel ontdekt van
Brittannië werd gebouwd. In juli keerde de oude
Salomon Andrée’s ballonexpeditie naar de
dame ter ere van haar 50e verjaardag terug naar
Noordpool, in 1897. Vanwege uitzonderlijk
haar geboorteplaats Bristol. Exact vijftig jaar eer-
hoge temperaturen vond men daar een redelijk
der zag ze daar het levenslicht, nadat vier leden
goed geconserveerde oude handschoen, die
van de Bristol Gliding Club hadden besloten om
normaliter door de ‘eeuwige’ sneeuw bedekt
zelf een luchtballon te gaan bouwen. Eén van
werd. De ontdekkers - bewust van de mogelijk
hen was Don Cameron. Het zou het begin inlui-
historische waarde ervan - lieten de hand-
den van Cameron Balloons en van het Bristol
schoen onaangeraakt. De gouverneur van
International Balloon Fiesta.
Spitsbergen wil de handschoen, die inmiddels weer onder een enorme laag sneeuw ligt, gaan bergen om het voorwerp te onderzoeken op
Boek: Umberto Nobile.
DNA-sporen.
De Italiaanse luchtschipper Umberto Nobile had in 1926 al eens eerder per luchtschip de Noordpool bezocht, maar besloot in 1928 terug te gaan. Grote gebieden waren nog onbekend en het vermoeden bestond dat er nieuw land te ontdekken viel. Dat was althans de officiële lezing; in werkelijkheid was de poolreis vooral een prestigekwestie. Het luchtschip Italia verdween op de terugreis, waarna een grootscheepse internationale hulpactie op touw werd gezet. Het boek Umberto Nobile and the arctic search for the airship Italia behandelt in detail de zoektocht naar de gestrande poolvaarders, waar ook de Nederlander Sjef van Dongen aan deelnam (zie Ballonstof voorjaar 2017). Garth Cameron, Fonthill Media, 2017, Engelstalig, 240 pagina’s, € 30,-.
Lichter-dan-lucht-UFO landt in Colombia. Internetverbindingen aanbieden in afgelegen gebieden via luchtballonnen is een van de doelen van het bedrijf X-company (voorheen Google-X). Soms gaat er wat mis. Eén van de internetballonnen stortte onlangs neer bij het dorpje San Luis, Colombia. Inwoners zagen het gevaarte naar beneden donderen en meenden er een onderdeel van een UFO in te herkennen. Het object werd door de autoriteiten echter geïdentificeerd als een internetballon, maar de inwoners van San Luis zijn er nog steeds niet zeker van. Mogelijk wil de overheid hen op een dwaalspoor zetten en betreft het in werkelijkheid een “object from outer space”. www.x.company/loon
Search Engine Luchtschip. Google-oprichter Sergey Brin bouwt
Aeroflot-luchtschip landt in Amsterdam.
volgens The Guardian in een voor-
De collectie van het vorig jaar geopende Outsider Art
malige NASA-hangaar in Silicon
Museum in de Hermitage in Amsterdam is deze zomer
Valley aan het grootste luchtschip
met steun van het Mondriaan Fonds uitgebreid met een
ter wereld; een luchtsigaar van zo’n
nieuwe aanwinst: een luchtschipschilderij van kunstenaar
200 meter lengte. Het ruim 100
Willem van Genk (1929-2005). Op het schilderij staat een
miljoen dollar kostende privé-lucht-
Russisch luchtschip afgebeeld met vele raadselachtige
schip zal worden ingezet voor humanitaire missies, en voor vaarten
associaties eromheen, die nu worden onderzocht. In 2019
met zakenrelaties, familie, vrienden en bekenden van de familie
gaat het museum een tentoonstelling wijden aan werken
Brin, aldus een anonieme bron van de krant.
van Van Genk. www.outsiderartmuseum.nl
Het Anderson-Abruzzo Albuquerque International Balloon Museum had deze zomer alle reden voor een feestje. Twaalf jaar nadat het museum haar deuren opende mocht het haar miljoenste bezoeker verwelkomen. Het museum trekt jaarlijks inmiddels zo’n 130.000 belangstellenden. Meer informatie op www.balloonmuseum.com
Electronische FAI-marker. Onder supervisie van de FAI en haar techno-
Fryslân Boppe?
logiepartner Noosphere wordt in de Oekraine gewerkt aan een nieuwe, electronische marker
Marjan Bos-Dijkstra uit Witmarsum maakte tijdens de Ballonfeesten in
voor ballonwedstrijden. Het apparaat zal auto-
Joure een foto, die de vraag oproept: is het “Fryslân Boppe”, of
matisch de afstand tot een target opmeten, de
“Er gaat niets boven Groningen”? Marjan weet het antwoord: ,,Echt wel
score calculeren, de ranking vaststellen en deze
Friesland boppe!”, schreef ze bij het bericht toen ze de foto op Facebook
direct doorgeven, waardoor piloten en publiek
plaatste. De foto ging viral en kreeg veel reacties, vooral van
real-time inzicht krijgen in prestaties van deelne-
inwoners uit de meest noordelijk gelegen provincies van
mers. Uit teams van zes universiteiten en hoge-
Nederland …
scholen zijn tijdens een technologie-challenge drie teams geselecteerd. Zij krijgen drie maanden de tijd om een prototype van hun e-markers
Boek: The Great Nadar.
te maken, en deze te testen. Vervolgens zal e.e.a. in de praktijk getest worden tijdens wed-
Over de onconventionele
strijden. Het best presterende prototype wordt
Parijzenaar, fotograaf, ballon-
doorontwikkeld tot een officiële FAI e-marker.
vaarder, avonturier, journalist en luchtfotopionier Félix Tournachon alias Nadar (1820-1910) is een interessante (Engelstalige) bio-
Japanse Fu-Go ballon uit WOII.
grafie verschenen. Nadar portret-
Tijdens de tweede wereldoorlog lanceerde Japan onbemande
teerde beroemdheden als Manet,
Fu-Go ballonnen die via de jetstream de VS en Canada bereik-
Jules Verne, Sarah Bernhardt en
ten, om daar hun explosieve lading te lossen. Het waren
Delacroix, maar is in de wereld van
de allereerste intercontinentale langeafstandswapens, en
de ballonvaart vooral bekend van-
vooral bedoeld om angst te zaaien. Eén ervan landde in Dorr,
wege zijn spectaculaire vaarten met zijn reuzenbal-
Michigan. De locale zender WZZM-TV maakte er dit voorjaar
lon Le Géant. Ook in Nederland en België steeg
een reportage over en ontdekte dat de Fu-Go ballon nog
hij op met Le Géant. Adam Begley, Uitgeverij Tim
bestond, en in bezit was van ene… Don Piccard. Hij verkocht
Duggan Books, 2017, Engelstalig, 256 pagina’s, €
de historische ballon – de enige Fu-Go ballon die bewaard
26,-.
is gebleven – voor $ 10.000,- aan het Byron Area Historic Museum, dat de ballon gaat conserveren en in het voorjaar van 2018 zal tentoonstellen. Ook de (toen) 9-jarige Larry Bailey die de ballon destijds op een akker vond is opgespoord. Hij zal bij de opening aanwezig zijn.
kort & bondig
Mijlpaal voor ballonmuseum.
7
evenement 8
BALLONS EN SINT NIKLAAS:
ONLOSMAKELIJK MET ELKAAR VERBONDEN T E KS T E N FO T O ’ S : GERJ AN C REB OLDER
In het kader van de jaarlijkse Vredefeesten vonden er van 1
het gelukt om toch een respectabel aantal ballons naar Sint
tot en met 3 september in de 800 jaar oude stad Sint Niklaas
Niklaas te halen. Natuurlijk speelde hierbij ook de uitstekende
maar liefst drie, eveneens jubilerende ballonmeetings plaats.
reputatie van dit evenement een rol. Gelukkig werd het weer
De oudste was de meeting voor gasballons waarvan dit jaar
dit jaar geen spelbreker; de twee ochtendvaarten konden zon-
de 70ste editie plaatsvond. Voor de 45ste keer waren ook de
der problemen worden uitgevoerd.
‘warme luchtballons’ van de partij en sinds 30 jaar ook de special shapes. Ook waren er maar liefst veertien
Vrijdag
model heteluchtballons inclusief special shapes
Het ontstaan van onweerskernen – ‘bloemko-
van de partij. De opstijglocatie, de Grote Markt,
len’ noemde organisator Roy Sax die plastisch -
is uniek maar zeker ook de hele entourage en
leidde er op vrijdagavond weliswaar toe dat de
de sfeer. Het woord ‘meeting’ wordt hier groot
normale heteluchtballons wel vertrokken maar
geschreven; natuurlijk neemt er een groot
dat de 15 special shapes niet opstegen maar
aantal Belgische ballonvaarders aan deel maar
deels wel werden opgeblazen. Daaronder een
ook piloten uit Brazilië, Duitsland, Engeland,
nieuwe in de vorm van een neushoorn en met
Frankrijk, Nederland en Zwitserland. Daarnaast
de Nederlandse registratie PH-INO, eigendom
worden er eveneens oud-ballonvaarders uitge-
van de Belg Lowie Vanluffelen en gevaren door
nodigd en zelfs hun weduwen. Een feest om
Joachim de Wachter. De avond werd afgesloten
vele oude bekenden weer eens te ontmoeten en
met een prachtige nightglow.
daarvan genoten ook de naar schatting 120.000 bezoekers die de Vredefeesten dit jaar bezoch-
Zaterdag
ten. De organisatie van de ballonmeetings was met broer en
De geplande gasballonvaarten gingen zaterdagmiddag van-
zus Roy en Annette Sax weer in vertrouwde handen terwijl
wege de weersomstandigheden niet door. Het opstijgen van
andere familieleden hand- en spandiensten verleenden.
een marktplein in een oude stadskern lijkt gemakkelijker dan het is. De ballonvaarder heeft te maken met hoge gebou-
Ondanks het feit dat er juist dit weekend ook elders in Europa
wen en vaak tal van zijstraten waardoor de dagelijkse gang
ballonevenementen gehouden werden – in Nederland die in
van het weer wordt beïnvloed. Dat werd op zaterdagavond
het Noord-Brabantse Gemert en het Groningse Ballon Fiësta
duidelijk toen de wind vanuit de Parkstraat nogal ‘vlagerig’
Meerstad en in Duitsland de Montgolfiade in Warstein – was
bleef. Dat leidde tot vertraging waarop werd besloten om
meeting 9 Burgemeester Lieven Dehandschutter van Sint Niklaas is terecht fier op zijn stad en op de organisatie van de Vredefeesten en zeker het Ballonfestival. Hij voelt zich er nauw bij betrokken en dat is geen wonder want twee zonen van Dehandschutter (Evert en Steven) namen als ballonvaarder deel aan het evenement. Vanuit zijn werkkamer heeft de burgemeester een prachtig uitzicht over de Grote Markt waaraan zo vele ballonvaarders prachtige herinneringen bewaren. Sint Niklaas is de terechte Belgische ballonstad en daar is niet alleen Dehandschutter maar wat trots op.
een ‘verkenningsballon’ op te laten om daarmee de windsnelheden in de hogere luchtlagen te testen. De eer viel dit jaar te beurt aan Christof Vercauteren die met de OO-BTM (Avia) opsteeg. Al snel bleek dat de groene, in plaats van de rode vlag kon worden gehesen. Daarna brak er gezonde hectiek uit om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk ballons nog een vaart konden maken. Onder hen het zeepaardje van Filipe Tostes dat tijdens eerdere meetings in Nederland aan de grond moest blijven vanwege het vermeende ‘experimentele karakter’ van zijn special shape. Dat lot trof ook de eveneens uit Brazilië afkomstige pelikaan, gevaren door Luiz de Assis. Die laatste special bleef, vanwege het gevorderde uur die avond overigens wel op de Markt achter in het gezelschap van de Weba-ballon, de Minion en de Queens Guard-berenmuts. Nadat ook deze waren ingepakt werd de avond afgesloten met een spectaculaire vuurwerkshow met het prachtige negentiende-eeuwse, in neogotische stijl gebouwde stadhuis op de achtergrond.
Zondag Het zondagprogramma kon geheel volgens planning worden uitgevoerd.’s Middags vertrokken nu ook de gasballons: de D-OEGP (Künzell) met als bemanning Reginald Geerinck en Jan Thijs, de D-OOWS (Warstein) met Bob Berben en de F-PCAZ van Xavier Waymel. Ook ‘s avonds konden alle ballons het luchtruim kiezen waarna het feest voor de ballonvaarders, hun crews en genodigden met een galadiner werd afgesloten. De familie Sax heeft er, geheel in de traditie van de dit jaar overleden Jean Sax, weer een prachtig feest van weten te maken.
wedstrijd 10
DE 61E COUPE AÉRONAUTIQUE GO T E KS T H A N N AB B EN, B EELD M ARGAU X KOLLY EN TEAM BEL 1
OP VRIJDAGAVOND 8 SEPTEMBER GINGEN 21 GASBALLONTEAMS UIT 13 VERSCHILLENDE LANDEN, WAARONDER BELGIË, VANUIT FRIBOURG IN ZWITSERLAND MET ELKAAR DE STRIJD AAN OM DE COUPE AÉRONAUTIQUE GORDON BENNETT. MET EEN ZUIDWESTELIJKE WIND LAG HET IN DE VERWACHTING DAT DE BALLONVAARDERS NA DE START ZOUDEN PROBEREN OM RICHTING SCANDINAVIË OF DE BALTISCHE STATEN TE VAREN.
A A N D E G B2 0 17 NAM EN 2 1 TEAM S U IT 1 3 V ERS C HILLEND E L AND EN D EEL
P H I L I P P E D E CO CK (L ) EN GEERT P EI RSMAN (R ).
( M A R G A U X KO LLY) .
Voor het eerst sinds jaren vond de start weer eens tijdens
Zweden of wellicht Finland. Het beloofde een tactische race te
daglicht plaats. Het team de Cock en Geert Peirsman vertrok
worden ...
uit België onder de klanken van de Brabançonne als derde deelnemer en nam al snel de koppositie in, die het team tot
Solide koppositie
middernacht ten zuiden van Memmingen in Duitsland wist
Met het vallen van de avond besloten diverse deelnemers,
vast te houden.
waaronder BEL1, om niet een tweede nacht in te gaan. Het Belgische team De Cock-Peirsman had problemen met
Vier strategieën
de stroomvoorziening en zette na ruim 1000 kilometer en
In de vroege ochtenduren van de volgende dag werd duidelijk
bijna 24 uur varen de ballon rond 19:00 uur zo’n 30 kilome-
dat de diverse teams vier verschillende strategieën hanteerden:
ter ten zuiden van het Poolse Bydgoszcz aan de grond. Het
- Enkele teams kozen ervoor om ‘low & slow’ via Zürich een
Franse team FRA1 van Christophe Houver en Vincent Leÿs - die
noordelijke koers richting Noord-Duitsland en Scandinavië te
race al acht keer wist te winnen - lag toen solide op kop en
volgen.
bovendien op koers om de slechts 40 kilometer brede cor-
- Een tweede groep koos voor een noordoostelijke vaarhoogte
ridor tussen Wit-Rusland en Kaliningrad te bereiken; de enige
en –richting, in een relatief rechte lijn via Praag naar Polen.
mogelijkheid om via vrijgesteld luchtruim de Baltische Staten
- Een derde balloncluster, waaronder het team De Cock-
te bereiken.
Peirsman (BEL1), startte eerst oostwaarts om vervolgens bij
Team SUI2 (Laurent Sciboz en Nicolas Tièche) lag op dat
de Oostenrijk-Duitse grens sterk door te stijgen, wat hun
moment op de tweede plek. Ook team GER3 (Matthias Zenge
oostelijke vaarrichting tot soms wel 90 graden afboog rich-
en Benni Eimers) dat als een van de weinige teams voor de
ting de Oostzee.
meer noordelijke “low & slow” route richting Scandinavië had
- Het Franse team Houver-Leÿs steeg direct naar grote hoogte
gekozen, lag nog op een kansrijke positie. Met het vallen van
om daar vervolgens gedurende het grootste gedeelte van de
de avond was de strijd nog niet gestreden.
nacht te blijven, op weg naar de Baltische Staten.
Team SUI2 zat FRA1 lang op de hielen, maar het team uit Zwitserland wist de corridor richting Litouwen uiteindelijk niet
In de middag van 9 september begon de uitwerking van de
te bereiken, en was gedwongen om rond 22:00 uur voor de
verschillende strategieën duidelijk te worden en lagen de
grens met Kaliningrad te landen. Eerder in de avond had team
meeste teams op koers richting Litouwen, Noord-Duitsland,
GER3 al besloten de nachtelijke oversteek naar Scandinavië
wedstrijd
RDON BENNETT ( B IJ NA) KLAAR
V OOR DE S TART ( M ARG AU X KOLLY) OV ERZ IC HT V AN ‘O P EN LANDEN’ M ET TUSSEN WIT-RU S LAND ( 5 ) EN D E
11
RU S S IS C HE E NCL AVE KALININGRAD ( 4 6) EEN S M ALLE C O RRI D O R RIC HTING DE B AL TISCH E STATEN.
hoogte stond een zuidoostelijke wind die de overgebleven teams nog steeds richting de smalle doorgang bij Kaliningrad kon dirigeren.
Regen en koufront Met name voor de wat zuidelijker varende teams ESP1 en SUI1 bleek dat een reële mogelijkheid. Het SUI1-team had eerder, net als GER3, na de start gekozen voor de noordelijke strategie maar Kurt Frieden en Pascal Witprächtiger hadden die keuze spectaculair gecorrigeerd en zich, met een enorme omweg, alsnog in de juiste positie weten te manoeuvreren om de DE E I N DS T A N D VA N D E G B2 0 1 7 - RAC E, M ET REC HTS B OV EN WI N N A A R FR A 1 E N BI J D E G R ENS M ET LITOU WEN DE NU M M ERS T WEE SUI 1 ( 1 8 , BL A U W ) E N D RIE ES P1 ( 6, ORANJ E) . IN HET C EN T RUM VA N P OL E N T E A M BEL1 ( 4, GROEN) .
nauwe doorgang bij Kaliningrad te kunnen halen (zie de blauwe vaarroute van SUI1 op de kaart). Zowel voor het Spaanse team als voor de Zwitsers bleek Litouwen uiteindelijk geen haalbare optie. Beide teams voelden zich vanwege opkomende zware regenbuien en een opkomend koufront boven Litouwen
niet te maken. In de nachtelijke uren besloten zo steeds meer
genoodzaakt om nog voor het vallen van de avond - en vóór
equipes om de strijd te staken.
de Kaliningradse corridor - hun ballon aan de grond te zetten.
Spannende strijd
Bullseye
Met het krieken van de ochtend leek het erop dat de overwin-
De 2017-editie van de Gordon Bennett race kende daarmee
ning de Fransen vrijwel niet meer kon ontgaan. Om 8:30 uur
een terechte winnaar die vanaf het begin een koppositie
zette FRA1 haar ballon in Estland nabij de Russische grens aan
innam en een huzarenstukje afleverde door als enige team de
de grond. Op dat moment waren er echter nog zes teams in
ballon door het bullseye bij Kaliningrad te dirigeren. Volgend
de lucht: een cluster met ESP1 (Gonzalez Redondo en Aguirre
jaar start de Gordon Bennett race weer vanuit Zwitserland – op
Rial), GER1 (Himke Hilbert en Dominik Haggeneyen) en SUI1
27 september vanuit Bern – en in 2019 zal het, met de over-
(Kurt Frieden en Pascal Witprächtiger; de winaars in 2015 en
winning van het duo Leÿs-Houver, de beurt zijn aan Frankrijk
2016) bevond zich ten zuidoosten van het Poolse Lódz op zo’n
om de 63e editie van de prestigieuze race te organiseren.
800 kilometer van de landingsplaats van FRA1. De teams AUT2 (Thomas Lewetz en Christian Wagner), GBR1 (John Rose en
Einduitslag Gordon Bennett 2017
Colin Butter) en GER2 (Heinz-Otto Lausch en Tobias Lausch)
1: FRA1: Christophe Houver
passeerden iets noordelijker de Poolse stad Torun, op 600 kilo-
meter afstand van de Franse landingsplek.
2 SUI1: Kurt Frieden
1835 km
1d12h10m
1367 km
1d22h32m
1334 km
1d22h24m
Vincent Leÿs Pascal Witprächtiger
De afstand tot de zojuist gelande Franse ballon was weliswaar
3 ESP1: Gonzalez Redondo
aanzienlijk, maar de wedstrijd was nog niet beslist. Op grotere
Aguirre Rial
DUURZAAMHEID
VAN TRASH NAAR GAS
12
TEKST EN BEEL D : H ENRIETTE WARD ENAAR
BIOGAS VOOR BALLONVAARDERS: ONDERZOEK NAAR DUURZAME GASSEN IN DE OVERIJSSELSE BUURTSCHAPPEN NOTTER EN ZUNA IS EEN WERKGROEP ‘DUURZAME VOORZIENINGEN’ ACTIEF OM TE ONDERZOEKEN WAT ER DUURZAMER KAN IN DIT DEEL VAN DE REGGESTREEK. ZO KREEG OOK DE STICHTING GOUDEN PAREL BALLON AANDACHT VOOR “HOE KUNNEN WE DUURZAMER BALLONVAREN?”. Al snel werd de koppeling met Saxion Hogescholen en Ir. De
Internet en beschikbare literatuur geraadpleegd. Daarnaast
Wit van de Academy Life Science Engineering & Design gelegd.
hebben zij gasleveranciers en ballonvaartbedrijven benaderd
We belden net op het juiste moment: in februari zou er een
en geïnterviewd. Verder werd werking en doel van het bran-
internationale projectweek voor onderzoeken star-
dersysteem nader onderzocht. Al snel bleek dat
ten.
het onderzoek zich zou gaan toespitsen op het mogelijk gebruik van Biogassen.
Projectopdracht De projectopdracht werd als volgt geformuleerd:
Biomethaan
“Zijn er alternatieve gassen voor heteluchtballons?
Biomethaan ofwel biogas wordt gewonnen door
Dit gas dient duurzaam te zijn en een bijdrage te
anearobe vergisting (zonder zuurstof) van vetten,
leveren aan een schoon milieu, toepasbaar (veilig
koolhydraten en eiwitten uit o.a. mest en GFT-
in opslag en gebruik en te gebruiken in de huidige
afval waarna omzetting naar methaangas en kool-
brander systemen) en betaalbaar (niet extreem
stofdioxide plaats vindt. Het methaangas wordt
duurder dan de huidige prijs van Propaan)”.
hiervan gescheiden en het uiteindelijke resultaat is een biogas met een zeer hoge methaanwaarde
Er werden 4 teams van 6 studenten samengesteld.
van circa 97%. Dit zogenaamde Compressed
Elk team had een projectleider. Deze projectleiders
Natural Biogas (CNG) wordt o.a. geleverd door
hebben we uitgebreid geïnformeerd over het
‘HoST’ in Enschede. Dit bedrijf is gespecialiseerd in
project en de projectopdracht toegelicht. Razend
de productie en ingebruikname van biogassyste-
enthousiast waren ze erover. Kort daarop vond er
men. Volgens Dhr. Mengers van dit bedrijf zou dit
een startbijeenkomst voor alle studenten bij het
gas geschikt kunnen zijn voor gebruik in een hete-
Saxion in Enschede plaats waarbij de opdracht door Henk
luchtballon vanwege de hoge methaanwaarde.
Wardenaar en de projectleiders aan alle deelnemende studen-
CNG zou vrijwel dezelfde samenstelling hebben als aardgas.
ten werd uitgelegd.
Een nadeel bij de verbranding van CNG is de (geringe) uitstoot
Door de onderzoekers werden zowel openbare bronnen zoals
van broeikasgas, ammoniak en smogveroorzaker zwaveldioxi-
DUURZAAMHEID
de. Voordeel is dat het gas CO2 neutraal is. Het vrijgekomen CO2 is eerder door planten opgenomen (koolstofkringloop)
Biopropaan Biopropaan wordt gewonnen met behulp van ‘feedstocks’. Feedstock is eigenlijk een ander woord voor biomassa. Veel gebruikte feedstocks voor de productie van biopropaan zijn gekapte bomen, maïs, mest, tuinafval en kuilvoer van land-
13
bouwers. Primagaz in Deventer is een leverancier van biopropaan. Primagaz is een dochterbedrijf van SHV-Energy. Volgens Primagaz is biopropaan chemisch identiek aan fossiel propaan. De producent van het biopropaan is Neste Oil in Rotterdam. Neste bezit een patent voor vier jaar op de techniek om biopropaan te produceren. Dit maakt het onderzoek naar biopropaan op dit moment lastig. Primagaz zal in de komende jaren de eerste leverancier worden van biopropaan (Neste Oil). Biopropaan is een nevenproduct van NExBTL olie. Deze gepatenteerde en tot nu toe ‘geheime’ NExBTL-Technology stelt Neste in staat om hernieuwbare diesel te maken uit plantaardige olie en dierlijk afvalvet. Uit 1 ton van deze NExBTL olie wordt 50 kg biopropaan gewonnen, wat zich laat vertalen in een lage efficiëntie, slechts 5% (Neste Oil). De projectteams deden ook onderzoek naar butaan, (fossiele) propaan en waterstof.
Samengevat waren de resultaten: TOELICHTING
Gassoort
Prijs
Dichtheid
Verbr.warmte
Kookpunt
CO2 uitstoot
Veiligheid
Totaal
Methaan (biogas)
3
2
2
3
3
1
14
Butaan
2
3
3
1
1
2
12
Propaan
2
2
3
2
1
2
12
Biopropaan
2
2
3
2
3
2
14
Waterstof
1
1
1
3
3
1
10
Legenda 1=Zeer ongunstig, 2=Gunstig, 3= Zeer Gunstig Verbrandingswarmte: Hoe hoger de verbrandingswarmte, Prijs: De prijsverhouding is af te lezen uit de bovenstaande tabellen. Er is enkel rekening gehouden met de kostprijs per kilogram. Er is in de prijs geen rekening gehouden met de negatieve externe effecten die bij de productie worden veroorzaakt: Denk hierbij aan milieuverontreiniging.
des te groter is de warmteproductie (in Joules) per volumeeenheid. Een hoge verbrandingswarmte is dus een positieve eigenschap van een gassoort. Kookpunt: Een laag kookpunt is positief. Bij een laag kookpunt, ontgast het gas eerder dan bij een hoger kookpunt. Ook heeft een gas met een hoog kookpunt, zoals butaan bij
Dichtheid: Hoe hoger de gemiddelde dichtheid, des te meer
-0.5 graden Celsius, problemen met ontbranden. Bij een tem-
gas is er mee te nemen bij een bepaald volumeniveau. Dus
peratuur hoger dan -0.5 graden Celsius zal butaan niet ont-
geldt: Hoe hoger de dichtheid, des te meer punten.
branden, omdat het dan in een vloeibare fase verkeert.
DUURZAAMHEID 14
CO2-uitstoot: Een hoge ‘extra’ koolstofdioxide uitstoot, bij
Daarnaast is het biopropaan mengbaar met fossiel propaan,
de verbanding van koolwaterstoffen, gewonnen uit aardolie,
waardoor het te mengen is met het (goedkopere) fossiele pro-
is uiteraard negatief. Dit is het geval bij de alkanen butaan en
paan, om een eventuele hogere prijs voor biopropaan enigs-
propaan.
zins te verlagen.
Bij biogas en biopropaan wordt de koolstofdioxidecirkel
Aanpassing aan opslagtank
‘gesloten’, zoals eerder vermeld. Bij de verbanding van water-
Voor biogas moet de huidige opslagtank worden vergroot,
stof komt helemaal geen koolstofdioxidegas vrij. Uit de tabel
omdat biogas een lagere verbrandingswaarde
komen methaan (biogas) en biopropaan het meest positief
heeft dan het huidige fossiele propaan. Hierdoor moet er
naar voren. Butaan en propaan zijn niet biologisch te win-
meer gas worden ontbrand voor een voldoende
nen. Deze koolwaterstoffen kunnen enkel uit aardolie worden
warmte productie.
gewonnen. Deze vallen milieutechnisch af, omdat dit niet cor-
De druk in de tank zal bij biogas extreem hoog zijn, aangezien
respondeert met de onderzoeksopdracht. Waterstof valt qua
biogas grotendeels bestaat uit methaan. Doordat het kook-
veiligheid af, wat ook een eis was.
punt van methaan laag ligt (-164 graden Celcius) is het gas constant bezig met verdampen. Dit resulteert in een druk van
Er zit een wezenlijk verschil tussen de stookwaarde van pro-
boven de 200 bar, wat niet mogelijk is binnen de bestaande
paan en die van het biogas. De stookwaarden zijn namelijk
tanks. De tanks kunnen maximaal een druk van 100 bar aan
93.8MJNm3 (propaan) en 50MJNm3 (biogas). De benodigde
(Cameron).
verhouding van de beide vloeibare stoffen is 93.850=1.876. Er
Omdat biopropaan chemisch identiek is aan fossiel propaan, is
is 1.876 keer meer biogas nodig dan propaan.
er geen tankaanpassing nodig.
Ervan uitgegaan dat er 200 liter propaan nodig is voor 1 vaart, is er voor diezelfde vaart op biogas 200·1.876=375.2 liter biogas nodig. Wanneer dit opgeslagen zou kunnen worden in dezelfde tanks als propaan zouden er 375.272 = 5.2 tanks nodig zijn om één vaart te kunnen maken. Dit zou resulteren in een gewicht van 372 kg aan tanks. Hierdoor is er meer opwaartse kracht nodig om de ballon in de lucht te houden; het verbruik zal daardoor nog meer stijgen.
Aanpassing aan de brander De spuitkop zal vergroot moeten worden (voor methaan/biogas) om het vermogen van de brander te vergroten. Ook een
variabele kosten van de alternatieven
extra brander kan een optie zijn, aldus een ervaren ballonvaar-
Het grootste nadeel van biopropaan is dat de productie pas
der. Voor biogas is dus een aanpassing van de brander vereist.
langzaam op gang komt; op dit moment is er nog nauwelijk
Een groot voordeel van biopropaan (dat chemisch identiek is
biopropaan te koop voor particulieren of bedrijven; het bio-
aan fossiel propaan) is dat er geen aanpassing aan de verbran-
propaan bevindt zich nog grotendeels in de (finale) testfase.
dingsinstallatie nodig is. Biopropaan kan door een al bestaan-
Volgens informatie van SHV Energy Systems komt biopro-
de brander voor fossiel propaan worden gebruikt, zodat de
paan binnenkort op de markt. Op dit moment is het door het
investeringskosten laag kunnen blijven.
patent lastig om meer duidelijkheid daarover te krijgen.
Lichter dan lucht vergaderen Vergaderen op een ballonvaarthistorische locatie in een groene omgeving met uitzicht over de Maas? Het kan in Rotterdam! Exact op de plek waar Johannes van Noorden in 1783 voor het eerst in Nederland een luchtballon liet opstijgen, staat boerderij De Rozenhof waar groepen van 2 tot 25 personen kunnen vergaderen. Meer weten? www.derozenhofrotterdam.nl
BR126_Adv_Ballonvaardersblad_WT.indd 1
15/05/17 13:32
DO O R R EM KO W I G G E R
Bijna iedere ballonvaarder heeft er wel 1 aan boord, een radio om te communiceren met volgploeg en verkeersleiding. Zo maken we bij de ballonvaart bijvoorbeeld gebruik van 122.25 om de volgwagen van de nodige informatie te voor-
15
zien. Voor communicatie met ATC is de frequentie afhankelijk van het betreffende verkeersleidinggebied.
De VHF luchtvaartband Historisch gezien heeft de VHF luchtvaartband nogal wat wijzigingen ondergaan als gevolg van het steeds maar toenemende luchtverkeer. Meer vliegverkeer betekent meer luchtverkeersleiding en het daarmee gepaard gaande gebruik
BESCH IKBARE F REQUENTI ES I N 2006
van frequenties. In de tabel is een overzicht te vinden van de ontwikkeling in deze luchtvaartband. Luchtvaartband
Kanaalafstand
Aantal kanalen
Tot 1947
118-132 MHz
200 kHz
70
1947
118-132 MHz
100 kHz
140
1954
118-136 MHz
50 kHz
360
1972
118-136 MHz
25 kHz
720
1990
118-137 MHz
25 kHz
760
2012
118-137 MHz
8.33 kHz
2280
HI ST O RI E V H F L U CH T VA A R T BAND
BESCH IKBARE F REQUENTI ES I N 2012
De laatste wijziging betreft de invoering van de 8.33 kHz kanaalafstand. Dit levert theoretisch 2280 beschikbare frequenties op, waarbij enkele frequenties een uitzondering vormen. Zo is bijvoorbeeld 121.5 MHz de noodfrequentie en deze houdt de 100 kHz kanaalafstand. Er zijn geen andere frequentietoewijzingen in de luchtvaart tussen 121.4 en 121.6 MHz. Daardoor zijn niet alle 2280 frequenties bruikbaar, maar wel nagenoeg. Een frequentie kan uiteraard vaker worden gebruikt mits de fysieke afstand tussen de stations voldoende
D RI EMAAL ZO VEEL F REQUENTIES BI J GEBRUI K 8 .33 KH Z KANAAL AF ST A ND
8.33 kHz in de praktijk
groot is. Op dit moment is het totaal aan toewijzingen meer dan 11.000, wat betekent dat iedere frequentie gemiddeld
Wanneer we op het display van de radio kijken, dan zien we
meer dan 14 keer gebruikt wordt.
dat de frequentie slechts met 2 of 3 cijfers achter de komma wordt weergegeven. Intern werkt de radio echter met de
Krapte aan frequenties
juiste frequenties waarbij de radio zelf schakelt tus-
Dat de uitbreiding noodzakelijk is laten ook de
sen 25 en 8.33 kHz. Stuurt ATC je bijvoorbeeld naar
plaatjes van het aantal beschikbare frequenties
118.000, dan werkt de 8.33 radio automatisch in 25
in het Europese luchtruim zien in 2006 en 2012.
kHz modus omdat dit een oude frequentie betreft.
In 2006 was er al een krapte aan beschikbare frequenties in centraal Europa, maar in 2012 is dit teruggelopen naar vrijwel 0. Herstructureren op basis
techniek
8.33 KHZ KANAALAFSTAND
Word je naar 118.005 gestuurd, dan wordt de 8.33 kHz modus geselecteerd. In beide gevallen werkt de radio intern met 118.0000 MHz. Deze werkwijze is nodig
van 25 kHz met 760 kanalen is niet realistisch en de oplos-
om beide kanaalafstanden parallel te laten bestaan. In tabel 2
sing is dan ook gevonden in het verkleinen van de kanaal-
wordt e.e.a. opgesomd. Een frequentie als 118.020 kun je dan
afstand.
ook niet selecteren, simpelweg omdat deze niet bestaat.
techniek 16
Frequentie
Kanaalafstand
Display frequentie
Display frequentie
(MHz)
(kHz)
8.33/25 kHz modus
25 kHz modus
118.000
25
118.000
118.00
118.0000
8.33
18.005
118.0083
8.33
118.010
118.0166
8.33
118.015
118.025
25
118.025
118.0250
8.33
118.030
118.0333
8,33
118.035
118.0416
8.33
118.040
118.050
25
118.050
WAT BETEKENT HET VOOR BALLONVAARDERS?
118.02(5)
De nieuwe kanaalafstand wordt steeds verder doorgevoerd. Met een 25 kHz radio is de kans reëel dat je straks niet meer kunt communiceren met ATC omdat zij ook nieuwe frequenties gaan uitdelen. Mocht je daarnaast met een oude radio uitzenden op een ‘oude’ frequentie, dan stoor je daarmee de naastliggende frequenties.
118.05
.
G E S E L E CT E E R DE FREQU ENTIES IN 8. 3 3 EN 2 5 KHZ M OD US
Invoering 8.33 kHz
Luchtvaartband
De invoering van de 8.33 kHz kanaalaf-
27-10-2007
Verplichting gebruik 8.33 kHz boven FL195
stand gaat geleidelijk waarbij 1 januari
17-11-2013
Alle nieuwe radio’s moeten over 8.33 kHz kanaalafstand beschikken
01-01-2014
Verplichting gebruik 8.33 kHz radio in klasse A, B en C luchtruim
01-01-2015
Alle ATC stations zijn over naar 8.33 kHz
01-01-2018
Verplichting 8.33 kHz in elk luchtruim waar een radio voorgeschreven is
2018 voor ons als ballonvaarders een deadline is. Vooralsnog geldt de nieuwe kanaalafstand alleen voor Europa. Tabel 3 geeft de invoering schematisch weer.
Comprehensive insurance Cover at an affordable price
Your partner for your Aviation-Insurance VFS Heinz Grümmer GmbH is one of the largest Aviation-Insurance-Brokers in Germany with over 40 years experience. You enjoy the flight - we provide the protection Please contact Heiko Spilker, Phone: +49 231 92717737, e-mail: h.spilker@vfs-gruemmer.de Udo Kötitz, Phone. +49 231 92717713 , e-mail: u.koetitz@vfs-gruemmer.de
Flugplatz 8, 44319 Dortmund Phone +49 231 927177-0 Fax +49 231 927177-30 info@vfs-gruemmer.de
SWITZERLAND RULES T EK ST E N BE E L D : S T EV E N VL E G E L S
wedsytrijd
DE E.K.2017 IN BRISSAC:
17
Drie Belgische en drie Nederlandse teams zakten af naar de Loire-
Helaas kenden de teams nadien wel nog een terugval, na enkele
streek om in Brissac deel te nemen aan het Europese Kampioenschap
foute taktische beslissingen. Het feit dat je tot 10.000 voet kan
ballonvaren. De omstandigheden waren prima: negen van de tien
doorgaan is uiteraard gunstig, maar kan ook een tweesnijdend
wedstrijdvaarten gingen door (één ochtend was het lage wolkendek
zwaard worden als je uit die grote variëteit van winden de juiste
de spelbreker), het wedstrijdgebied was comfortabel met vele start- en
opties moet kiezen.
landingsmogelijkheden en de kampioenschappen genoten een grote
Op sommige tasks was het niveau weer onwaarschijnlijk hoog.
publieke belangstelling.
Zo was er een Elbow (opdracht waarbij je een zo groot mogelijke koersverandering moet maken) waarbij maar liefst 17 teams de per-
Op zaterdagavond bezochten maar liefst 20.000 toeschouwers het
fecte score van 180.0° kregen!
kasteelpark van Brissac, voor een historische reconstructie van de eerste ballonvaart in 1783, het opstijgen van de wedstrijdballons én voor
Opvallend was het overwicht van het Zwitserse team: Gouden en
het vuurwerk.
Bronzen medaille plus nog 2 andere piloten die de Top 10 haalden.
In het bijzonder David Spildooren startte sterk. Hij wist op een bepaald
En tot slot: ook in het geven van de overwinnings-speech wordt
moment op de tweede plaats te komen, 25 puntjes na leider Zeberli.
Stefan Zeberli steeds beter. Oefening baart ook hier kunst !
Uitslag EK 2017:
26. Bert Stuiver (NED)
34. Philippe De Cock (BEL)
1. Stefan Zeberli (SUI)
27. David Spildooren (BEL)
39. Steven Vlegels (BEL)
2. Sergey Latypov (RUS)
47. Henk Broeders (NED)
3. Roman Hugi (SUI)
66. Johannes Kooistra (NED)
BALLONVAARTEN
ALEXBARENDS
BALLONVAARTEN STIJN VERCAUTEREN
Je kan niet vroeg genoeg leren ! #jonggeleerd #ballonvaren #ballonstof #flyingismagic #ultramagic
Na een mooie augustusmaand maken we ons langzaam op voor september, met veel leuke acties en mooie vaarten in de planning!! #ballonstof
Teambuilding in Hotton! Love you guys! #bestcrew #crew #pointofview #ballonstof #hottolfiades2017 @hotton @thinkpinkinfo
TAG
#BALLONSTOF De mooiste ballonfoto’s op social media Tag je ballonfoto’s met #ballonstof op een (openbaar) Facebook, Instagram of Twitter account en wie weet staat je foto de volgende keer op deze plek in Ballonstof!
COMPETITIONBALLOONTEAMBELGIUM
VIP-AIR BALLOONING
Competition Flight 1 #teamBelgium #teamdecock #teamvlegels #teamspildooren #Competition #fai #faiballooning #brissac #ballonstof
Vip-Air Ballooning bvba is met Hottolfiades Party Festival International de Montgolfières de Hotton. #ballonstof
SCHOETERSSTIJN
KEVIN BOON
STEP IN BALLOON FLIGHTS
Enjoy every moment #sunset #balloon #cloudy #enjoy #opdenbuiten #time4fun #bertelsballooning #skaai #ballonstof #luchtballon
Soms merk je eens iets ‘anders’ op :) #ballonstof
Vanavond stegen we op in Averbode, voor een privé vaart voor 9. Onze passagiers genoten van een ballonvaart boven eigen streek. #ballonstof
LUCHTBALLON.COM
BALLONMUSEUM BORNE
UP_BALLOONING
Super trots aan het zijn! Nieuwe #luchtballon #ballonvaren #ballonstof
Dankzij deze toppers, een veilig verlopen ballonfestival Rouveen. .. #ballonstof
#gravensteengent #gent #toerismeoostvlaanderen #toeristineigenland #cadeau #stapaf #ballonstof
ENJOY! BALLONVAARTEN
GERBEN EVERS
FLASH_BALLONVAARTEN
Wat werden we weer getrakteerd op een mooie zonsondergang. #ballonvaart #luchtballon #enjoyontour #sunset #ballonstof
Gisterenavond weer even lekker gehobbyed! Lastige volgavond, bos, bos en bos. #ballonvaren #ballooningisfun #ballonstof #geenhoogtevrees
Enkeltje Gorinchem- De Kooi (Met een i) Met een rustig gangetje en mooi weer na een uurtje varen bij een allervriendelijkst boer geland. #ballonstof ersteballonvaart #luchtballon #ballonvaart
HOOGVLIEGER.EU
BERTELSBALLOONING
BRAMVANDERSLUIS
“Cleared to land” #ballonstof #ballonvaart #luchtballon #ballonvaren #ballonpiloot #balloncrew
#balloon #ballooning #ballonstof #ballonvaart #ballonvaren #champagne #flyandsmile #flyinstyle #morningslikethese #morning #selfie #chimay
Born in 1989 and still flying! Gutfried operated by Ballonteam Beckmann! #hotairballoon #specialshape #sonderform #ballonstof
E.K. DAMES 2017 wedstrijd
Wat een week, wat een week TEKS T: S AN NE H AARH UI S FOTO’ S : EU GENIJUS KO MAS
20
Zonder mijn vaste team, zonder mijn lief, zonder mijn
Declared Goal en een Hesitation Waltz.
co-piloot Caroline, zonder de geplande trainingswedstrijden
Het opzetten van de ballon is een worsteling. Er staat veel
ging ik op pad, zonder mijn oorspronkelijke doel om in de top
wind en als ik uiteindelijk warm genoeg ben om te gaan wil ik
10 te eindigen. Maar …
ook zo snel mogelijk de lucht in. Ik geef nog wat gas, hang in de lucht, wil kijken waar ik heen moet en realiseer me dan…
Met Linda, met een nieuwe auto, met ballon, met een fantas-
dat ik mijn computer, kaart en tasksheet vergeten ben. Met
tisch geboekt huisje, met 2 onbekende crewleden in het ver-
de beperkte middelen die ik heb en met de snelle wind die er
schiet. En vooral met heel veel zin.
staat hou ik mijn kop erbij en ga op zoek naar de meest recht-
Het fanastisch geboekte huisje was in het echt net zo fan-
se wind. Ik kom bij het doel, maar het resultaat is niet fantas-
tastisch als op de foto’s. De verhuurdster bood ook nog
tisch. Op naar het volgende doel, weer zoveel mogelijk rechts.
zelfgemaakte maaltijden aan waar we gebruik van hebben gemaakt. Dus als we na de vaart thuiskwamen stond er heerlijke soep, pasta en
Dan het laastste. Ik zie het liggen, oh ja, kompas,
Ik weet telkens
dessert op ons te wachten.
mooi mee
De onbekende crewleden bleken Alex en
te varen
Cazper te zijn. Een Engelsman en een Pool die allebei ballonvaarder zijn en zich volledig overgaven aan team glitter puppy power.
kan peilen welke richting ik nodig heb om er te komen. Ik kom wel in de buurt, maar ook hier is het resultaat niet om over naar huis te schrijven. Met 15 knopen bij deze landing moet ik toch mijn kop er nog even bij houden. Maar eenmaal aan de grond (met flink wat zand in de mand) kan ik wel
met de top 10
janken. S’avonds komen de resultaten: nog steeds op een
Voor de start van de wedstrijd zagen de voor-
10e plaats … Tjonge jonge, damage control heeft
uitzichten er zo slecht uit dat we ons afvroegen of er wel een
gewerkt.
geldig europees kampioenschap zou komen. Het lijkt wel
De laatste vaart gaat niet door en ik ben dus 10e geworden op
of er een soort ‘vloek’ ligt op de vrouwenkampioenschap-
dit spannende, snelle EK. Waar uitdaging, controle en beheer-
pen. Typical womens weather zeggen we gekscherend onder
sing de boventoon voerde. Waar we super veel plezier hadden
elkaar.
onderling.
Uiteindelijk vallen de hoeveelheid vaarten mee. Meteoman
Bij deze wil ik graag Beata Choma uit Polen feliciteren met
Ab Maas weet precies de juiste ‘windows’ te vinden zodat we
haar overwinning. Daiva Rakauskaite behaalt een mooie twee-
toch 5 keer kunnen varen.
de plaats en Elisabeth Kindermann-Schön wordt derde.
Wedstrijdleidster Moniek vande Velde weet samen met haar
Het bijzondere aan dames kampioenschappen is de vriend-
deputy Mathijs de Bruijn uitdagende tasks in uitdagende
schap die onderling wordt ervaren. Het elkaar gunnen van
omstandigheden op tafel te toveren.
een goed resultaat, het samen spreken over je ervaringen en
Ik weet telkens mooi mee te varen met de top 10 en na 4 vaar-
het vieren van successen maar ook elkaar bijstaan in moeilijke
ten op een mooie 6e plaats.
situaties.
Tot twee keer toe hebben we een ochtendvaart met 6 tasks die met veel wind in maar één uur tijd gevaren worden.
Ik kan niet wachten op het volgende kampioenschap: het
Op zaterdagavond wordt er aardig wat wind verwacht maar
Dames WK dat volgende zomer weer in Polen plaatsvind.
na een tweede briefing op het veld worden we toch op pad
Maar wie weet organiseren we zelf voor die tijd nog wel een
gestuurd voor een Fly In (zoek zelf een opstijgveld), een Judge
leuk dames onderonsje …
TEKST RENÉ ZWARTEVEEN
De ballonvaart in Nederland is redelijk georganiseerd conform de huidige nationale regelgeving. Deze is eindigend en gaat over in een Europese regelgeving met de bedoeling het Europees te reguleren en de veiligheid te vergroten.
HY P ERC O N CE N T R A T I E T I JD E N S DE B RIEFING
Eenieder heeft wel vaarten meegemaakt waar een opmerking kan worden gemaakt betreffende de veiligheid. Dat is logisch, we varen per jaar rond de 6000 vaarten met soms 20 passagiers (commercieel en privé) inclusief vaarten met leerlingen, op evenementen of voor sponsors. Dat zijn vele vaarten en vele momenten waar we met veiligheid te maken hebben. Europa wil dit standaardiseren en daarbij moeten we voldoen aan een aantal basisregels die worden vastgelegd in wetgeving (EASA FCL/ brevetten en EASA OPS / bedrijven). Een onderliggende eis is goed opleiden van nieuwe piloten en crew conform een vaste syllabus en HAD I K AL I E T S OVE R H E T W E E R G EZ EG D?
het melden van incidenten om daarvan te kunnen leren. Door het melden van alles wat met veiligheid te maken heeft kunnen we procedures en trainingen verbeteren en heel ballonvarend Nederland voorzien van de informatie om herhaling te voorkomen. Ook moeten we slim omgaan met het implementeren van die verbeteringen, eenieder wil graag varen zonder door moeilijke procedures of regels te gaan. Met kleine hulpmiddelen die constant worden voorzien van verbeteringen en trainingen zijn alle ballonvaarders in staat eenvoudig mee te gaan in de nieuwe richting en kunnen we allen voldoen aan de gestelde eisen. De focus gaat liggen op de overgang naar EASA FCL / OPS en de
HE T O O G V A N D E M E E S T E R …
consequenties die het voor ons meebrengt, daar is het bestuur mee belast. Van de sector wordt verwacht meer te melden, ook al is het een kleinigheid. Verder dient een antwoord dan te volgen tenzij anders wordt afgesproken, ook daar kunnen we verbeteren. Met de huidige moderne middelen kan alles worden vastgelegd en is het beter zelf te melden dan gemeld te worden. De grote luchtvaart (MPA) heeft een zelfde overgang gehad en vliegers waren bang een melding te doen. Zij waren allen bang voor nadelige consequenties voor zichzelf en de luchtvaartmaatschappij. Meldingen zijn verplicht en de luchtvaartmaatschappijen kregen te maken met
M I J N O N V E R M I JD E L I JKE S E L FIE
een streng controlerende overheid. Op dit moment wordt alles (groot en klein) gemeld op een eenvoudige wijze en worden trainingen aangepast, verbeteringen toegepast en vliegen we met meer bagage en bewuster rond mbt veiligheid. Een doorstart met een vliegtuig en 200 GELU KKIG WAREN Z E M IJ N
passagiers is geen schande maar een veiligheidsmaatregel. Ook binnen de ballonvaart ontkomen we niet aan een gelijke veran-
V ERJ AARDAG
dering en we gaan ervaren dat we bewuster en beter omgaan met de
NIET V ERG ETEN!
passagier, het varen, de ballon, het weer en onszelf.
ballonstof
PROFESSIONALISERING VAN DE BALLONVAART
21
interview 22
IN BALLONSTOF WORDEN REGELMATIG VERSLAGEN VAN NATIONALE EN INTERNATIONALE WEDSTRIJDEN GEPUBLICEERD. HET GAAT DAAR OVER DE SPORTIEVE KANT VAN BALLONVAREN; ONVERGELIJKBAAR MET DE PASSAGIERSVAARTEN IN DE VROEGE OCHTENDUREN OF ’S AVONDS VOOR HET DONKER WORDT.
‘GEEF MIJ MAAR WEER EEN KAART, KOMPAS EN EEN LINIAAL’ Interview met Henk Broeders over wedstrijdvaren
H ENK BRO ED ERS (F O TO GERJAN CREBO L D ER)
TEKS T: GERJ AN C REB OLDER BE E L D : HENK B ROEDERS , TENZ IJ ANDERS V ER MEL D
jacht is een task waarbij de piloot in de haasballon in principe invloed kan uitoefenen op het verloop van de wedstrijd. Je kunt je vriendjes door je vaarpatroon een stevig handje hel-
Met die vaarten wordt door de wat meer sportief ingestelde
pen.’
ballonvaarders het geld verdiend waardoor zij hun echte passie: de deelname aan wedstrijden, kunnen uitoefenen. Voor de
Tasks
leek is er tijdens dergelijke competities meestal weinig te zien
De ballonsport kent echter veel meer tasks zoals de PDG
of je moet toevallig tijdens het uitvoeren van een opdracht
(Pilot Declared Goal); JDG (Judge Declared Goal); de HWZ
(‘task’) op de juiste plek staan. Dan zie je een wolk van dicht
(Hesitation Walz) de FIN (Fly In) en FON (Fly On), XDD
bij elkaar en laag hangende wedstrijdballonnen langzaam in
(Maximum Distance Double Drop) en de WSD (Watership
de richting van het doel varen:
Down) bijvoorbeeld. Op de laat-
een indrukwekkend gezicht.
ste taak na maken alle anderen de laatste jaren deel uit van de
Wie denkt dat het meedoen aan
opgaven die bijvoorbeeld tijdens
zo’n ballonwedstrijd niet veel
de Nederlands/Belgisch kampi-
meer inhoudt dan een ‘hare and
oenschappen worden uitgevoerd.
houndsrace’ heeft het kennelijk
De Fly In heeft niet de grootste
niet goed begrepen. Dat is trou-
voorkeur van Henk: ‘Zo’n task
wens nu niet direct de lievelings-
wordt meestal ’s morgens vroeg
opdracht van de 58-jarige Henk
gehouden en dan moet je om
Broeders uit Zundert en werkzaam
een uur of zes bij een boer gaan
bij Ad Ballon in Breda.
vragen of je zijn weiland voor
Hij is alweer 17 keer Nederlands
de start mag gebruiken. Ik vind
kampioen heteluchtballonvaren;
dat veel te vroeg’ en vervolgens
‘tot nu dan’, voegt hij er met een knipoog aan toe. ‘Zo’n hazen-
komt Henk met een schitterende KAART, LINE AAL , KO MP AS …
anekdote op de proppen waar-
interview 23
H E T K RUI S BI JN A BI N N E N H A NDB EREIK. NEDERLANDS E KAM PIOENS CH AP P EN 2009 (WEZEP ERBRUG).
bij, na een ‘inflate en run’- start, een ballon niet snel genoeg
parachute de lucht boven hem kon zien. Gelukkig bleef de bal-
steeg waardoor vervolgens de mand tegen de gevel van een
lon van onderen zijn vorm behouden zodat hij toch nog zijn
café belandde en de ballon zelf zich over het dak vleide! ‘We
branders kon blijven gebruiken, en de ballon tijdens zijn daling
zijn toen eerst maar gaan ontbijten en daarna maar weer eens
weer snel onder controle kreeg.
gaan kijken. De eigenaar kwam toen net naar buiten en vond al dat het die dag al zolang donker bleef ..!’
GPS-loggers Bij de meeste wedstrijden wordt tegenwoordig van GPS
Racer
loggers (Garmin Geko 210) gebruik gemaakt en komen er
‘Eigenlijk kun je tegenwoordig niet meer ‘solo’ aan een wed-
opdrachten voor waardoor je door middel van een druk op de
strijd deelnemen en zeker niet als je bovendien geen gevor-
knop op een bepaald coördinaat een ‘virtuele marker’ dropt.
derd computergebruiker bent’; Henk Broeders is er zeker van.
Weg romantiek van het opzoeken van een verdwaalde marker
Niet dat vroeger alles beter was maar moderne technieken
en misschien komt het nog eens zover dat je bij een verregen-
hebben, volgens hem, wel een negatief effect op de sfeer van
de dag met alle piloten in een zaal een soort digitale wedstrijd
een wedstrijd. Tegenwoordig heb je geen co-piloot aan boord
zit te spelen. Ook voor de crews zijn de wedstrijden wat min-
nodig maar eigenlijk een ICT’er met een laptop. Zijn dan alle
der interessant geworden; de dynamiek voor hen ontbreekt
vernieuwingen in de ballonsport wat hem betreft overbodig?
net zoals voor de observers die vroeger meevoeren of in de
Nee hoor want hij is maar wat gek met z’n racer; zo’n kleine,
directe omgeving van een uitgelegd doelkruis te vinden waren.
vaak maar voor twee personen geschikte wedstrijdballon, die
Na afloop van de wedstrijd worden nu de loggers ingeleverd
veel sneller stijgt en daalt dan een ‘normale’ heteluchtballon.
en uitgelezen waarna de score per piloot bekend wordt.
‘Je stijgt of daalt met zo’n 1800 ft per minuut’, vertelt Henk, en kunt daardoor veel sneller manoeuvreren dan met een klas-
3D-tasks
sieke ballon.’
Nieuw zijn ook de zogenaamde 3D-tasks waarbij de deelne-
Tijdens een wedstrijd in Litouwen bemerkte Henk ook de
mers in een denkbeeldige taart of donut de langst mogelijke
nadelen van het snel stijgen met zijn racer. Deze was uitgerust
afstand moeten zien af te leggen. Henk heeft er een vel papier
met het zogenaamde Q-vent-parachutesysteem. Hij steeg zo
bij nodig om het mij duidelijk te maken. Veel meer dan een
snel dat deze van boven werd ingedrukt waardoor hij rond de
coördinaat en de hoogte van de drie of vier verdiepingen
interview 24
‘ R E A D Y T O D R OP’ . NEDERLANDS E KAM PIOENS C HAPPE N 2009 (WEZEP ERBRUG).
tellende taart of het middelpunt (coördinaat) en de diameter
Palmares
van de randen van de donut krijgen de deelnemers niet mee.
Naast het feit dat Henk Broeders al 17 keer Nederlands kampioen werd, behaalde hij ook nog eens onder meer een
Ranking
6e, 9e en 10e plaats tijdens de Europese kampioenschappen
Enige tijd geleden ging het ranking systeem van de DBCC
en werd hij eenmaal 10e tijdens de Wereldkampioenschappen.
(Dutch Balloon Competion Club) op de schop waardoor de
Ooit werd hij daar 11e tijdens de in Oostenrijk gehouden wed-
deelname aan selectiewedstrijden veel zwaarder is gaan
strijden. Een foutje bij het uitwerpen van een marker scheelde
wegen als voordien het geval was. Het is niet langer een auto-
hem 600 punten waardoor hij zelfs kampioen had kunnen
matisme waardoor de Nederlands kampioen zeker is van deel-
worden. De laatste keer eindigde hij als 3e bij het Nederlands/
name aan het Europees en Wereldkampioenschap.
Belgische kampioenschap. Daaraan namen 52 ballonvaar-
Henk is daar niet erg gelukkig mee: ‘Vaak vallen die extra wed-
ders deel. In week 34 vertrekt Henk Broeders naar het Franse
strijden nu juist in de periode waarin we (veel) passagiersvaar-
Brissac waar hij deel zal nemen aan het 20ste Europese
ten hebben. Het behalen van het Nederlands kampioenschap
kampioenschap heteluchtballonvaren.
zou eigenlijk al voldoende moeten zijn om aan die andere kampioenschappen deel te kunnen nemen. Dat is in andere
Paspoort
landen ook niet anders. Die eer wordt een kampioen nu afge-
Naam: Henk Broeders
nomen. Henk verlangt nog wel eens terug naar de tijd dat alle
Leeftijd: 58 jaar
wedstrijden volgens de FAI-regels en mèt observers werden
Brevet behaald in: 1986
afgewerkt.
Aantal vaaruren: ± 5.600 www.ballonwedstrijden.nl
Ja, terug van weggeweest!
Daar waar in 2012 de laatste editie plaatsvond van een tot
genodigd. Wie nog wenst deel te nemen en door vergetelheid
dan toe tweejaarlijks gebeuren is deze dag van de ballonvaart
geen uitnodiging heeft ontvangen kan meer info betreffende
voor de ballonvaarder terug. Na diverse edities in Sint-Niklaas
deelname bekomen via dirk.simoen@balloonfederation.be.
en omzwervingen langs Overmere-Donk en Eeklo keert de editie 2017 terug naar de stad waar het allemaal van start ging
Zoals in voorgaande edities voorzien we de mogelijkheid om
eind vorige eeuw, Sint-Niklaas.
de dorstigen te laven, voor de hongerigen is er de bakmobiel (http://bakmobiel.be).
De editie 2017 van de ballonvaardersdag: Zaterdag 28 oktober 2017 te 9100 Sint-Niklaas, in AGB
Gelegen aan de achterzijde van het station is ‘t Badhuis
‘t Badhuis, Slachthuisstraat 60. Het gebeuren start om
eenvoudig te bereiken met bus of trein, alsook is er voldoende
13u30 en stopt om 20u.
parking aan en in de omgeving van de Slachthuisstraat.
Zoals voorgaande edities zijn wederom de diverse ballon dea-
Voor de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie.
lers, ballonvaart-gerelateerde producten & verzamelaars uit-
D JO RRY & D I RK SI MO EN
VOORKOM NEOSPORA-BESMETTING VAN VEE DOOR HONDEN DO O R E D CA R VE R M E U L E N
Onderstaande mail kreeg ik van een boer waar ik onlangs geland ben. Deze zeer vriendelijke boer komt met informatie waar, denk ik, alle ballonvaarders iets aan hebben. “Gisteravond zijn jullie met een ballon geland bij ons in de wei en daarbij viel mij één ding op: de mensen die meereden achter de ballon aan namen de hond mee de wei in. In dit geval maakte het mij niet uit (de wei is doodgespoten en het gras dient niet meer als voeding voor de koeien) maar normaal zou ik - en met mij vele melkveehouders - dit niet accepteren in verband met neospora-besmetting. Kort gezegd: een koe raakt besmet door uitwerpselen van een hond en verwerpt het kalf”. Ik denk dat het voor jullie verstandig is om dit in de gaten te houden en mensen die dit uit onwetendheid doen te waarschuwen. Als er een neospora-besmetting optreedt kan dit een melkveehouder zo 100.000 euro kosten vanwege afvoer van vele dieren. Zie dit niet als commentaar maar hier kunnen veel problemen mee worden voorkomen! Veel succes met de ballonvaarten en mochten jullie weer eens richting Teuge komen landt dan gerust weer bij ons.”
ballonstof
DE KBBF ORGANISEERT EEN “BALLONVAARDERSDAG”
25
evenement 26
CHAMBLEY 2017: 456 BALLONNEN TEGELIJK DE LUCHT IN DOOR GERJ AN C REB OLDER
‘Euroquerque’ Initiatiefnemer en voorzitter van het ‘Mondial Air Ballons’
VAN 21 TOT EN MET 30 JULI WERD OP HET FRANSE VLIEGVELD CHAMBLEY DE MONDIAL AIR BALLOON 2017 GEHOUDEN. VERSLAG VAN EEN BLIKSEMBEZOEK TIJDENS HET EERSTE WEEKEND.
Philippe Buron Pilâtre, kan weer tevreden zijn. Editie 2017 van zijn ‘Grand Rendez-vous’, gehouden op het vliegveld van Chambley –Bussières, tussen Metz en Nancy, was weer een groot succes. Met deelnemers uit maar liefst 45 landen is zijn evenement sinds 1989 uitgegroeid tot het grootste ballonfeest van Europa. ‘Euroquerque’, mompelde iemand al bewonderend en het is helemaal niet zo ondenkbaar dat deze Europese meeting in de toekomst die van de Amerikaanse stad Albuquerque zal evenaren zo niet overtreffen. Daar neemt het aantal deelnemers in verband met inkrimping van het overigens immense opstijgterrein langzaam af terwijl
BE R T R A N D P I C C ARD EN ANDRÉ B ORS C HB ERG POS EREN BEREI D W I L L I G VOOR DE Z OV EELS TE FOTO ( FOTO GERJ AN C REBO L D ER)
ballonstof 27
[F O T O B O V E N ] L A N G ZA A M S T I J GEN DE 456 B ALLONNEN OP V OOR HUN VAART VAN 29 JUL I. (F O TO H ANS VAN D ER L AND E) [F O T O O N DE R ] BI J H E T ‘ I N FL A TEN’ V AN DE B ALLONNEN KOM J E OGEN TE KO RT (F O TO BEN BL ÄSS)
het in Chambley alleen maar toeneemt. Het weer was ditmaal
banen van het vliegveld op die daarna kort na elkaar opste-
wat onberekenbaar; met regen en onweersbuien bleek het
gen. Het was een imposant gezicht dat leidde tot honderden
niet verantwoord om voor elke vaart de groene vlag te hijsen.
foto’s en filmpjes die onder andere op you tube werden
Op zaterdagavond 22 juli vertrokken er desondanks nog een
geplaatst. De vaak bij dergelijke evenementen aanwezig Hans
dikke driehonderd voor een kortere vaart want niet lang daar-
van der Lande maakte voor mij de foto’s van deze ‘grande
na begon het te regenen.
ascension’.
‘Line up’ op 29 juli
Belgische en Nederlandse teams
De geplande ‘line up’ van de honderden ballonnen die voor 22
Onder de deelnemers enkele tientallen ballonvaarders uit de
juli op het programma stond ging dus niet door maar op de
Lage Landen. Uit België waren onder andere Filip Audenaert,
29ste gelukkig wel. Maar liefst 456 ballonnen waaronder een
Philippe de Cock, Bart Geraerts, Evert de Handschutter, Kris
aantal special shapes stelden zich ter weerszijden van de start-
Houtmeyers, François Schaut, Robin Thijs en Kristof de Waele
evenement 28
D E ‘ L I N E U P ’ L ANG S EEN V AN DE S TARTB ANEN ( FOTO H ANS VAN D ER L AND E)
een of meer dagen aanwezig. Uit Nederland in elk geval
ballonfeest? Laat ik het zo stellen: het is een écht Frans feest,
Coen Aelbers, Alex Jan Barends (met vader Koen), Mees van
met vaste tijden waaraan niemand zich dus houdt en een
Dijk, Daan Elfering, Peter van Harten, Bert ter Horst, Pascal
bezetting van twee personen bij de inschrijfbalie voor de
Noor, Erik Pals, Edcar Vermeulen, Brecht Witteveen, Arjan
deelnemende piloten waardoor er de eerste dag al wachttij-
Schuurmans, Hans van Hoesel, Coen van den Heuvel, familie
den van twee tot drie uur ontstonden. Die ongemakken val-
Van den Hadelkamp, familie Hoogenboom en nog vele ande-
len in het niet bij het plezier dat alle deelnemers er hebben
ren.
beleefd zoals bijvoorbeeld bleek uit de honderden auto’s die in lange colonnes naar hun opstelplaatsen reden met toe-
Veel te zien en te beleven
terende chauffeurs en met vlaggen zwaaiende en juichende
Ondanks het feit dat het publiek gedwongen is van zo’n
crewleden. Inderdaad: één groot feest met velen die elkaar,
honderd meter tot de eerste rij ballonnen toe te kijken, was
soms na jaren, weer terugzagen. Een ‘rendez-vous’ in optima
het de meeste dagen overweldigend druk. Dat ligt niet in de
forma; graag tot over twee jaar!
laatste plaats aan het feit dat je er gratis kan parkeren en dat er ook geen entree geheven wordt. Bovendien kun je er naar opstijgende en landende zweefvliegtuigen en helikopters kijken, vonden er demonstraties met modelballonnen plaats en stonden er langs de weg naar de hangars allerlei verkooptenten en horecastands opgesteld. Voor de jeugd was er van alles te doen en voor de volwassenen was er zelfs een klein luchtvaartmuseum ingericht.
Bertrand Piccard Veel van de ballonvaarders brachten de nachten door in een speciaal voor hen ingericht kampeerterrein op de voormalige luchtmachtbasis. De inschrijfbalie en de briefingroom bevonden zich in één der hangars waarvoor ook de ballondealers hun tenten hadden opgeslagen. Op zaterdag kon je er achter
EEN I MP O SANT GEZI CH T (F O TO BEN BL ÄSS)
een tafeltje ook Bertrand Piccard aantreffen die er zijn jongste boek (‘Objectif Soleil’) signeerde. Daar in verhaalt hij hoe hij het plan opvatte om met een op zonne-energie aangedreven propellervliegtuig, de ‘Solar Impulse’ zijn vlucht rond de wereld te maken en dat vervolgens ook deed. Ook zijn copiloot André Borschberg was in Chambley aanwezig en liet zich samen met Bertrand graag fotograferen.
Een Frans feest Valt er dan helemaal niks aan te merken op dit geweldige
EÉN VAN D E NED ERL AND SE CREWS O P WEG NAAR D E B A LLONST A R T VAN 22 JUL I (F O TO GERJAN CREBO L D ER)
29
ballonstof
evenement 30
DE 35STE INTERNATIONALE BALLONFIËSTA BARNEVELD
HET WEER ZAT ZE NIET MEE IN BARNEVELD, WAAR VAN 16-19 AUGUSTUS ALWEER DE 35STE INTERNATIONALE BALLONFIËSTA WERD GEHOUDEN. SINDS 1982 – IN 1983 VOND ER GEEN MEETING PLAATS – VINDT HET BALLONNENFEEST PLAATS OP DE ZOGENAAMDE ‘KOEWEIDE’ ACHTER HET HUIS ‘DE SCHAFFELAAR’. D O OR G E R JA N C REB OLDER
Een schitterend opstijgterrein omgeven door een voormalige slotgracht en eeuwenoude, hoge beuken en eiken. Op het terrein werd kort daarvoor een beurs gehouden en dat was te merken ook. Gaandeweg werd het modderiger, wat deels werd opgevangen door grote lappen kunstgras.
Extra special shapes Vanwege het zevende lustrum waren er extra ‘special shapes’ uitgenodigd. Daaronder twee uit Brazilië: ‘Jack the pelican’ (PP-XUP) en ‘Neptuno, the sea horse’ (PP-XXZ). De prachtige, in Brazilië gebouwde ballonnen kregen – na al in vele landen het luchtruim te hebben gekozen – in ons land opeens het predicaat ‘experimenteel’ en er mocht dus niet mee gevaren worden. ‘Waarin een klein land klein kan zijn’, dachten veel bezoekers.
Doop nieuwe ballon De start op woensdagavond was veelbelovend. Prachtig weer zorgde voor volle tribunes en dikke rijen achter de dranghekken rondom het opstijgterrein. Burgemeester Asje van Dijk van Barneveld viel opnieuw de eer te beurt een ballon te mogen dopen. Ditmaal was het de PH-JVS (Jan van Schaffelaar), een UltraMagic N300 die reclame maakt voor ‘Van Manen Woonthema-centrum’ en deze eerste avond werd gevaren door Jan van Manen. In de pauze kon het publiek genieten van een show van legervoertuigen.
‘Een eenzijdig ongeval…’ In verband met de wind en een enkel buitje kozen de ballonvaarders wat later die avond het luchtruim. Lang werden de vaarten dan ook niet en de laatste twee special shapes die opstegen - de motorfiets van Herman Kleinsmit en de vliegende schotel van Jan Fokken - kregen met een regenbui te maken. De ‘Yamaha’ van Herman kwam na de landing door een windvlaag in een boom terecht maar kon er met behulp van hoogwerkers en de Barneveldse brandweer voorzichtig worden afgehaald. De volgende avond lag het gevaarte, na een dagje repareren in Joure, in Barneveld alweer gereed voor inspectie. ‘Het eenzijdige ongeval’, zoals het door sommigen al werd genoemd haalde ruimschoots de pers en zorgde zo ongewild voor extra publiek. Op donderdagavond kon er pas laat gestart worden en bleven de special shapes noodgedwongen aan de grond. Dat zorgde later die avond voor een nightglow met zeven zeer bijzondere ballonnen op een rijtje.
evenement
Afgelast Het weer zat de organisatie op vrijdagavond niet mee. Na lang wachten kregen de piloten van flight director Monique Hoogeslag te horen dat er niet gevaren kon worden. Gelukkig overtuigde een fikse regenbui het publiek ervan dat dit een juiste beslissing was. Teleurgestelde bezoekers konden op vertoon van hun toegangsbewijs op zaterdag gratis naar binnen en zo’n 1.500 mensen maakten hiervan gebruik. De laatste avond
31
vertrokken de ballonnen voor een vaart over de Veluwe; een aantal van hen bereikte zelfs het vliegveld Teuge, waarmee maar weer eens ook het belang van dit vliegveld voor de Barneveldse Ballonfiësta bewezen is. Al met al noemde voorzitter Jack de Jong het een geslaagde editie met rond de 20.000 betalende bezoekers. Een deel van de opbrengst wordt later dit jaar afgedragen aan enkele lokale ‘goede doelen’.
1. Z O A F EN T O E KR E G E N OOK DE B ALLONC REWS M ET EEN R EG EN B U I ( T JE ) T E M A KE N …!
Profiteer van de lage pond-koers en de vroegboekkorting. Gun jezelf het beste komend seizoen Vraag naar de voorwaarden.
2 . F I L I PE TOS T E S H A D N I E T A LLEEN EEN PRAC HTIG E S PEC IAL S HAPE UI T B R A ZI L I Ë M E E G E N O M E N M AAR OOK Z IJ N Z OONTJ E EN Z IJ N W A RME G L I M L A CH ! 3. F L I G H T D I R E CT OR M O N I QU E HOOG ES LAG IN EEN B EKENDE POS E; DI T MA A L ZON D E R H A N D Y ! 4 . B EN B L Ä S S M A A KT E D E ZE S C HITTERENDE FOTO V AN DE NIG HTG LOW
Walstraat 13 7631 ET OOTMARSUM T: 0541- 293299 M: 06 23 505 807 info@wilcoair.nl
O P DO N D E R D A G A VO N D
Ervaar en beleef onze passie voor unieke overnachtingen
Vakantiewoningen
BallonAIRpoort Roonsestraat 20 5076 PM Haaren [NB] 0411 - 62 27 24 info@ballonaipoort.nl www.slapenineenballonmand.nl
Kom slapen in een ballonmand bij BallonAIRpoort vakantiewoningen
Bed & Breakfast Ballonvaren
evenement 32
IN JOURE STEEG FRIESLAND EVEN BOVEN GRONINGEN UIT
UF O BAL L O N. F O TO STEF AN BARTEL S (AL IENCREW)
D O OR H E N R I Ë TTE WARDENAAR
DAT WAS EVEN LETTERLIJK HET GEVAL. DE FRIESLANDBALLON VAN DE FAMILIE BOSMA HING EVEN MOOI EN HOOG IN BEELD BOVEN DE BALLON VAN GRONINGEN, MET DE UITDAGENDE TEKST: “ER GAAT NIETS BOVEN GRONINGEN”. Het bestuur van de Stichting Friese Ballonfeesten heeft er voor velen weer een mooi evenement van gemaakt. Met maar liefst negen special shapes en zevenentwintig reguliere ballonnen, die ieder op hun beurt het luchtruim kozen. Het weer was niet geheel zorgeloos, maar gelukkig werd er toch nog vier van de vijf avonden gevaren. Vooral de laatste avond was het mooi en zorgeloos rustig weer, zodat Joure knallend en met een goed gevoel het feest kon afsluiten, met candlelight en een mooie vuurwerkshow.
Wisselende weersomstandigheden Woensdag- en donderdagavond was het prima vaarbaar weer, en hebben bijna alle deelnemers hun ballon kunnen optuigen om het Friese luchtruim te kiezen. Vrijdagavond was het overduidelijk dat er door de stevige aanhoudende wind niet gevaren kon wor-
H ET P UBL IEK I N JO URE KEEK H AAR O GEN UI T.
den.
F O TO BEN BL ÄSS
Zaterdagavond was de beslissing niet eenvoudig: de weerkaart veranderde in de loop van de dag waardoor de pilotenbriefing met een half uur werd vervroegd. Tussen 19.00 uur en 20.00 uur zou het droog zijn. Het advies luidde dan ook: zo spoedig mogelijk na de tweede briefing de lucht in. Helaas vielen toen al snel de eerste druppels. Uitgepakte ballonnen, met name de special shapes, werden weer snel ingepakt. Elf ballonvaarders kozen ervoor om met hun ballon op te stijgen. Niet iedereen kwam geheel droog terug de feesttent in, maar dat mocht de vaarpret van de passagiers niet drukken. Door de aanhoudende regen werd het vuurwerkspektakel verplaatst naar zondagavond.
Gezellige boel Naast het startveld was het een gezellige boel voor jong en oud gedurende de hele zaterdagmiddag en -avond. Shantykoren wisselden elkaar af, er stonden bijzondere foodtrucks met ieder zijn eigen product, kermisattracties en verschillende springkussens. Ook waren er optredens voor kinderen en later ging het er iets luidruchtiger aan toe met lekkere meezingers. Het ballonterrein was dit jaar wat minder groot dan voorgaande jaren omdat er minder ballonnen waren: de Stichting Friese Ballonfeesten had de pech dat er elders in Europa op dezelfde data diverse ballonevenementen plaatsvonden.
ER GAAT NI ETS BO VEN GRO NI NGEN. O F F RIESL AND ? F O TO MARJAN BO S-D I JKSTRA
BALLONVAARTAGENDA Evenementen in Nederland en België of georganiseerd door de FAI
Luchtsportevenement Elsefly
Blokzijl (NL)
30 sept.-1 okt. 2017
www.elsefly.nl
Rassemblement de montgolfières
Vencimont (B)
6-8 oktober 2017
www.aerovolare.be
Magic Air Events
Han-sur-Lesse (B)
10-13 mei 2018
www.magicairevents.be
Classic Cars & Aeroplanes
Seppe (NL)
16-17 juni 2018
www.cca-seppe.nl
Ballonmeeting LeRoeulx
LeRoeulx (B)
24 juni 2018
www.montgolfieresleroeulx.be
Ballonfestival Hardenberg
Hardenberg (NL)
28-30 juni 2018
www.ballonfestival-hardenberg.nl
Ballonhappening Waregem
Waregem (B)
30 juni 2018
www.ballonhappening.be
TT Balloon Fiesta
Assen (NL)
juni 2018
www.ttballoonfestival.nl
Ballonfeest Rouveen
Rouveen (NL)
juni 2018
www.ballonfeestrouveen.nl
Ballonmeeting Olen
Olen (B)
20-22 juli 2018
www.ballonclubicarus.be
Meetjeslandse Balloonmeeting
Eeklo (B)
28-29 juli 2018
www.meetjeslandseballoonmeeting.be
Friese Ballonfeesten
Joure (NL)
juli 2018
www.ballonfeesten.nl
Rijnweek Rhenen
Rhenen (NL)
juli 2018
www.rijnweek.nl
Montgolfiades de Molenbaix
Molenbaix (B)
4 augustus 2018
molenbiades@hotmail.com
Sport-ballonhappening Sint-Truiden Sint-Truiden (B)
5 augustus 2018
www.toerisme-sint-truiden.be
Ballonfiesta Barneveld
Barneveld (NL)
22-25 augustus 2018
www.ballonfiestabarneveld.nl
Hottolfiades Festival International
Hotton (B)
25-26 augustus 2018
www.hottolfiades.com
Ducasse d’Ath
Aat (B)
27 augustus 2018
www.ducasse-ath.be
Ballonfestival Grave
Grave (NL)
augustus 2018
www.ballonfestival-grave.nl
Ballonmeeting Arendonk
Arendonk (B)
augustus 2018
www.fcbroekkant.be
Twente Ballooning
Oldenzaal (NL)
augustus 2018
www.twenteballooning.nl
Ballon Fiësta Meerstad
Meerstad (NL)
31 aug.-1 sept 2018
www.meerstad.eu
Vredefeesten
Sint-Niklaas (B)
1-2 september 2018
www.vredefeesten.be
Kasseikenskermis Lochristi
Lochistri (B)
15-16 september 2018 www.lochristi.be
Gemerts Ballonfestijn
Gemert (NL)
september 2018
www.gemertsballonfestijn.nl
Höfte Ballooning
Diepenheim (NL)
september 2018
www.hofteballooning.nl
WEDSTRIJDEN Najaarschallenge (KBBF)
België, n.t.b. (B)
7 oktober 2017
www.balloonfederation.be
Ad Ballon Cup (Ad Ballon)
Breda (NL)
februari/maart 2018
www.adballon.nl
René Elgersma)
Geesteren (NL)
maart 2018
www.dbcc.nl
Voorjaarschallenge (KBBF)
Maaseik (B)
maart/april 2018
www.balloonfederation.be
Exel Cup (DBCC)
Exel (NL)
april 2018
www.dbcc.nl
NK/BK Ballonvaren (DBCC/KBBF)
Drenthe (NL)
10-13 mei 2018
www.dbcc.nl/www.balloonfederation.be
Drenthe Cup (DBCC)
Drenthe (NL)
sept./okt. 2018
www.dbcc.nl
Paashaasjacht (Daan Elfring,
FAI 10e WK Heteluchtschepen
Kreuth (Duitsland)
15-22 februari 2018
www.world-championship.org
3e WK Ballonvaren Dames
Naleczow (Polen)
7-11 augustus 2018
gruszecki.adam@wp.pl
23e WK Ballonvaren
Gross-Siegharts (Oostenrijk)
18-26 augustus 2018
www.balloonworlds2018.at
Wloclawek (Polen)
12-16 september 2018 www.juniorworlds2018poland.com
Bern (Zwitserland)
27 sept.-6 okt. 2018
4e WK Ballonvaren Junior 62e Coupe Aéronautique Gordon Bennett
www.sbav.ch
Ontbreekt je ballonevenement in Nederland of België in dit overzicht of wil je wijzigingen doorgeven? Laat het weten via ballonstof@knvvl.nl. Alle evenementen en data onder voorbehoud. Voor definitieve data en uitwijkdata zie de websites van de organisatoren.
agenda
MEETINGS
33
colofon
CO LOF ON
34
Ballonstof | najaar 2017
Verschijningsdata en deadlines
Ballonstof is een uitgave van de afdeling Ballonvaren van de
Voorjaarseditie deadline 28 februari, verschijning 31 maart |
Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart in samen-
zomereditie deadline 31 mei, verschijning 30 juni | najaarsedi-
werking met de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie.
tie: deadline 31 augustus, verschijning 30 september | winter-
Ballonstof is hét ballonmagazine van Nederland en België en
editie deadline 23 november, verschijning 24 december.
richt zich op ballonpiloten, piloten in opleiding, crewleden, medewerkers van ballonvaartbedrijven en andere belangstel-
Advertenties
lenden in de wereld van de ballonvaart. Het blad verschijnt vier-
1/1 pagina € 250,- | 1/2 pagina € 135,- | 1/4 pagina € 75,- |
maal per jaar in een oplage van 550 exemplaren.
1/8 pagina € 40,-. Toeslagen +20% achtercover en +10% binnenzijde cover. Korting bij adverteren in 4 nummers 5% en in
Redactie
8 nummers 10%. Tarieven zonder BTW. Reserveren en aanleve-
Han Nabben, hoofdredacteur
ren advertenties via ballonstof@knvvl.nl.
Annette Witte, eindredactie Rutger Coucke, art director
Abonnementen
Luc van Geyte, redacteur België
Losse nummers €6,95. Ballonstof wordt gratis verzonden
Gerjan Crebolder, redacteur Nederland
naar leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren, de DBCC en de
De redactie is te bereiken via ballonstof@knvvl.nl (voor
KBBF. Abonnement voor niet-leden € 30,- per jaar. Aanvraag
Nederland) of redactie@balloonfederation.be (voor België).
abonnement via ledenservice@knvvl.nl. Abonnementen wor-
De redactie beslist over het al dan niet opnemen van artikelen
den automatisch verlengd tenzij een maand voor het verstrij-
en behoudt zich het recht voor om artikelen in te korten of te
ken van de abonnementsperiode bericht van opzegging is
bewerken. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de arti-
ontvangen via ledenservice@knvvl.nl. Heb je een abonnement
kelen komt voor rekening van de betrokken auteur.
maar Ballonstof niet ontvangen? Neem dan contact op via ledenservice@knvvl.nl.
Medewerkers aan dit nummer Djorry Simoen, Dirk Simoen, Henriette Wardenaar,
Aanleveren tekst en beeld
Remko Wigger, Edcar Vermeulen, René Zwarteveen, Yves
Kopij aanleveren in Word-formaat. Eén pagina Ballonstof
Lannoy, Sanne Haarhuis, en Steven Vlegels
neemt ongeveer 500 woorden in beslag. Beelden in hoge resolutie aanleveren via WeTransfer of vergelijkbaar.
Vormgeving: Rutger Coucke | Studio Rutger Coucke Druk: Print Productions BV | Ursem
© Ballonstof Magazine
Foto omslag: Ballonfeesten Joure, foto Ben Bläss
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen en/of
ISSN 1386-1700
openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur.
KNVVL Bestuur Koninklijke Nederlandse Vereniging voor
KBBF Bestuur Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie
Luchtvaart Afdeling Ballonvaren
Voorzitter en woordvoerder:
Voorzitter en woordvoerder:
Yves Lannoy +32(0)478-515730
René Zwarteveen | 06-15054777
Ondervoorzitter:
voorzitter.ballonvaren@knvvl.nl
Philippe de Cock |+32(0)475-441476
Secretaris: Niels Kon | 06-48106556
Ledenadministratie:
secretaris.ballonvaren@knvvl.nl
Luc Buyckx | +32(0)476-361802
Penningmeester: Tommie Witteveen | 06-36626742
Secretaris:
penningmeester.ballonvaren@knvvl.nl
Evert Dehandschutter | +32(0)472-804884
Algemeen bestuurslid:
Algemeen bestuurslid:
Jan Oudenampsen | jan.oudenampsen@knvvl.nl
Lowie Vanluffelen | +32(0)495-253545
Marije Roozendaal | marije.roozendaal@knvvl.nl
Djorry Simoen | +32(0)478-617437
www.knvvl.nl/afdelingballonvaren
Stijn Staelens | +32(0)474-489630 rvb@balloonfederation.be | www.balloonfederation.be
35
ballonstof
ballonstof
Ook over naar 8.33 kHz?
36
ATR833S
€9
99
,-
ATR833-II OLED
ATR833-II LCD
€1
€1
19
29
9,-
9,-
FSG90
van €3 af 27 5,-
Ombouw in bestaande Dittel behuizing mogelijk
€3
35
Vo or o en mbo kle uw inm , ad ate apt ria er al
,-
Neem contact met ons op voor meer informatie over ombouw, reparatie en onderhoud. Genoemde prijzen zijn ex BTW en verzendkosten.
• Onderhoud, inspecties en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen, GEFA-Flug luchtschepen en toebehoren • Dealer f.u.n.k.e. radio’s en transponders
BA L LO O N S | B U R N E RS | BA S K E TS | C Y L I N D E RS | FA N S | AC C ES S O R I ES
twitter.com/CameronEurope facebook.com/CameronBalloonPromotions