Ballonstof HÉT BALLONMAGAZINE VAN NEDERLAND & BELGIË
W I N T E R
2 0 1 6 / 1 7
SPEC IAL!!!
I N DI T N UMME R M A A R L I E FS T N EG E N A R TI KE L E N O V E R Ballonstof is een uitgave van de KNVvL Afdeling Ballonvaren in samenwerking met de KBBF
DE C OU P E GO R D O N B E N N E TT
Losse nummers € 3,95
Wij wensen U een vreugdevol en gezond ballonjaar 2017!
Radio 8,33 KHz / Transponder Mode S „Dittel Avioniks“
… Behoefte aan een gesprek 2017? Heteluchtballons en meer „Made in Germany“ Uw CAMO + voor alle merken Theo S C H R O E D E R fire balloons GmbH · Gewerbegebiet Am Bahnhof 12 · D-54338 Schweich · Tel. + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 -4 Fax + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 - 5 0 0 · mail@schroederballon.de · www.schroederballon.de · CAMO plus DE.MF/MG.0549
Ballonstof 3
Januari is de maand van de goede voornemens. Vele voornemens sneuvelen in de eerste 31 dagen van het jaar, maar er zijn er ook die voortvarend ter hand worden genomen. Hebt u goede voornemens? Eén van de meest traditionele misschien? Stoppen met roken. [De redactie kan u uit eigen ervaring vertellen, dat als u daarin slaagt uw levens kwaliteit met sprongen omhoog gaat]. Maar mogelijk liggen uw voornemens meer op het gebied van ballonvaren. Wordt u in 2017 een grotere of juist een kleinere ballonvaarder? Of gaat u misschien eindelijk eens aan een oefenwedstrijd deelnemen? [De redactie kan u uit eigen ervaring vertellen, dat uw ballonvaardig heden met sprongen omhoog gaan] De redactie heeft zelf ook een voornemen: Om ballonstof stipt aan het eind van ieder kwartaal bij u op de mat te hebben liggen. Weg met de vage, ±, ongeveer verschijningsdata. Wij wensen onze lezers succes met hun goede voornemens.
I N H O U D
4
Uit de collectie van …
6
Van het bestuur NL
7
Van de voorzitter BE
Hans van Hoesel
het bestuur Yves Lannoy
8 De Gordon Bennett
moet je beleefd hebben
Jan Thijs
12
De Mont Blanc is hoog!
16
Belgische en Nederlandse deelnemers GB
19
Foto winnaars
20
De rampzalige editie van 1923
22
Gone with the wind
24
Result Gordon Bennett 2016
27
Met Rien & Ron in een luchtballon
31
Sluitings ceremonie
Philippe De Cock Gerjan Crebolder
Ben Bläss Gerjan Crebolder
Luc Van Geyte FAI Gerjan Crebolder
Henriëtte Wardenaar
ballonstof 4
C A . 1 0 0 J A A R O U D E KE R S TEN NI E U W J A A R S KA A RTE N UI T D E CO L L E CT I E V AN H A N S V A N H O E S E L.
WENST U EEN TIVOORSPOEDIG E V AN EN HOOPT B2017 A LLON S TO F U IN DAT JAAR WE N ST U WEER TE … TREFFEN OP DE PAGINA'S VAN BALLONSTOF R U TGER C O UC K E LU C VA N GE YTE GER J A N C R E B O L DE R A NNETT E W I TT E
CO LO F O N Ballonstof Winter 2016/17 Een uitgave van de Afdeling Ballonvaren van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart. Een informatief blad voor ballonpiloten, leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren en andere belangstellenden. Ballonstof verschijnt eenmaal per kwartaal in een oplage van 300 exemplaren. De redactie beslist over het al dan niet opnemen van artikelen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen komt voor rekening van de betrokken schrijver. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te bewerken. Voor België valt de uitgave onder de verantwoordelijkheid van de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie, Luc Van Geyte. Wie lid wil worden van de KNVvL, afdeling Ballonvaren, kan zich melden bij de KNVvL: 0348 43 70 60. redactie: Rutger Coucke [hoofdredacteur], Luc Van Geyte [redacteur België] Gerjan Crebolder [redacteur Nederland] Annette Witte [eindredactie]. medewerkers aan dit nummer: Hans van Hoesel, Annette Witte, Ben Bläss, Philip de Cock Henriëtte Wardenaar, Gerjan Crebolder, Jan Thijs Luc Van Geyte en Rutger Coucke. foto omslag: Prentbriefkaart 1909. opmaak: Rutger Coucke
Wij leveren: l Cameron ballons en accessoires l Icom radio’s, Flytec instrumenten l Begeleiding evenementen / Flight Director l Theorie- en praktijk opleiding l Reclame- en passagiersvaarten en zijn een: l EASA erkend onderhoudsbedrijf en CAMO+ gecertificeerd
productie en advertenties: Ontwerpfabriek Van Riebeeckweg 2 1212 EL Hilversum 06 2450 1450 www.ontwerpfabriek.com druk: Drukkerij Print Productions B.V. Nijverheidsterrein 8 1645 VX Ursem Tel 072-5022233 deadlines copy en advertenties: 28 februari, 31 mei, 31 augustus, 23 november Advertentietarieven 1/1 pagina € 227,1/2 pagina € 115,1/4 pagina € 60,50 Zonder BTW. Toeslagen voor omslagpagina’s. Abonnement Ballonstof voor niet-leden:
Walstraat 13 7631 ET OOTMARSUM T: 0541- 293299 M: 06 23 505 807 info@wilcoair.nl
Nederland € 15,- per jaar. België € 25,- per jaar Aanvraag abonnement admin@KNVvL.nl
ISSN: 1386 - 1700
ballonstof
REDACTIE DEDEREDAC -
5
ballonstof
BESTE COLLEGA’S,
2016 ligt al weer bijna achter ons. 2017 staat voor de deur. Gelukkig zijn er dit jaar weer meer ballonvaarten gemaakt dan in de jaren ervoor. Het dieptepunt is voorbij en de opwaartse beweging kan wat ons betreft doorzetten. De Nederlandse economie draait steeds beter dus dat zal de stoorzender niet zijn, hopen we. Welke zaken staan ons in 2017 te wachten?
We zullen een goed opleidingssysteem moeten creëren dat borg staat voor goedgetrainde FI’s die zorgen voor piloten die van de
6
laatste ontwikkelingen op de hoogte zijn en goed opgeleide nieuwe piloten. Dat is een hele taak. Wij willen een Opleidingsorganisatie inrichten die later de naam DTO (Declared Training Organisation) kan dragen zodra regelgeving hieromtrent rond is (waarschijnlijk 2018). Op dit moment wordt de Stichting Theorie Examens Ballonvaren en Zweefvliegen (STEBZ) opgericht die de CPL examens voor haar rekening zal nemen. De KNVvL-BPL examens zullen dezelfde werkwijze volgen, d.w.z. schriftelijke examens uitgevoerd door de KNVvL. Mensen die al begonnen zijn met vakken bij het CBR zijn benaderd over de overgang. Mochten er vragen zijn neem dan contact op met Marije Roozendaal (marije.roozendaal@KNVvL.nl).
Als tweede grote taak zien wij het inrichten van een goed functionerend Safety Management Systeem. Door dat systeem kunnen we leren van elkaars fouten en kunnen we lering trekken uit dingen die fout gaan. Technisch of menselijk. De consument en passagier (betalend of niet) heeft recht op een goede en goed voorbereide piloot. Momenteel hebben we een centraal emailadres (landing@KNVvL.nl) waar boeren of andere betrokkenen naartoe kunnen mailen om zaken te melden die niet goed zijn gegaan. Zaken die centraal lastiger op te lossen zijn zullen met behulp van de regio-coördinatoren worden opgepakt. Voor het Safety Seminar in het najaar hebben we de thema’s ‘Hoe ga ik om met een boer’? en ‘Wat is een gevoelig gebied?’ voor ogen. Heb je belangstelling hieraan bij te dragen, meld je dan bij Jan Oudenampsen (jan.oudenampsen@KNVvL.nl). Van de overheid hebben we in 2017 veel medewerking en meedenken te verwachten. Er zal uit Brussel nieuwe wetgeving komen op het gebied van Part Ops voor ballonnen. Daarin is vastgelegd wie er hoe en onder welke voorwaarden al dan niet commerciële ballonvaarten mag en kan uitvoeren. Heel erg ingewikkeld is het niet maar je moet wel weten waar het over gaat en wat er van je wordt verwacht. Wij zullen in 2017 de laatste hand leggen aan de wijzigingen in FCL (Flight Crew Licencing) en de wetgeving rond brevetten ballonvaar geschikt maken. Het eerste deel van het nieuwe jaar willen we aandacht besteden aan de afdelingswebsite. Zo zal ieder KNVvL lid er op zijn persoonlijke beveiligde pagina bijvoorbeeld de vers aangevraagde vergunningen kunnen vinden. Ook rond dit onderwerp is hulp welkom. Laten we hopen op een mooi ballonvaartjaar 2017! Heel gezellige feestdagen en een goede jaarwisseling gewenst.
BESTUUR KNVVL BALLONVAREN VOORZITTER/WOORDVOERDER: Vacant SECRETARIS: Niels Kon, M 06-4810 6556, niels.kon@knvvL.nl PENNINGMEESTER: Tommy Witteveen, M 06 3662 6742, penningmeester.ballonvaren@KNVvL.nl BESTUURSLEDEN: Jan Oudenampsen: jan.oudenampsen@KNVvL.nl Karel Abbenes: karel.abbenes@KNVvL.nl Marije Roozendaal: marije.roozendaal@KNVvL.nl
ballonstof
VAN DE VOORZITTER BE Wat vliegt de tijd, weeral drie maand verder dus tijd voor het voorwoord van de nieuwe ballonstof. Hierbij wens ik toch wel even uitdrukkelijk de ploeg die het jaar rond bezig is met de redactie van dit magazine een welverdiende pluim op de hoed steken. Want het is een kleine ploeg die een stapel werk verzet om telkens weer een mooi en aantrekkelijk magazine aan onze
7
leden voor te leggen. Ondertussen kan ik jullie verder meegeven dat we aan de vooravond blijken te staan van heel wat baanbrekende ontwikkelingen in verschillende dossiers waarbij we het gevoel hebben dat vooral EASA zich stilaan iets meer bekommert om de steakholders binnen elke luchtvaarttak en toch blijk geeft om een aantal wetgevende maatregelen iets meer werkbaar te maken. Meer over dit alles binnenkort in de info-Pil, dus houd deze zeker in de gaten. Hierbij ook een bloemetje voor de mensen van de European Balloon Federation die toch wel baanbrekend werk verzetten achter de schermen. Zoals vaak zien we enkel de resultaten maar twijfel er niet aan, dat er een lange kruisweg werd afgelegd om tot deze resultaten te komen. Hoopvol dat de winter al halfweg is, kunnen we stilaan al gaan dromen van het seizoen 2017. De dagen worden terug langer en eind maart komt het zomeruur er weer aan. We duimen alvast voor een mooie start van het seizoen. Ondertussen blijven we druk in de weer en gaat het lobbyen verder. We hopen alvast voor een aantal dossiers een doorbraak te kunnen melden in 2017. Rest me nog iedereen een beloftevol en vruchtbaar 2017 toe te wensen. Yves Lannoy, voorzitter
PR ENTB RI E FKA A R T U I T E E N M AP J E G E W IJ D
BESTUUR
AA N D E GO R D O N B E N N E T T -W E DS TR IJ D IN 1909
VOORZITTER: Yves Lannoy, Ambachtstraat 12, 2450 Meerhout, M 0478 51 57 30,
FOTO OM S L A G :
KBBF
(PR I VÉC OL L E CT I E ) . ONDERVOORZITTER: Philippe De Cock, Hogenakkerstraat 76, 9140 Tielrode, M 0475 44 14 76, PENNINGMEESTER - LEDENADMINISTRATIE: Luc Buyckx, Kluisstraat 18, 2360 Oud-Turnhout M 0476/36 18 02, SECRETARIS: Djorry Simoen, Berkenlaan 5, 9160 Lokeren, M 0478 61 74 37, BESTUURSLEDEN: Lowie Vanluffelen, Achtelsestraat 98, 2320 Hoogstraten, M 0495 25 35 45, Luc Van Geyte, A. Rodenbachlaan 4, 2547 Lint, M 0495 22 55 66, Evert Dehandschutter, Mercatorstraat 182, 9100 Sint-Niklaas, M 0472 80 48 84 SECRETARIAAT: Berkenlaan 5, 9160 Lokeren
BALL O N STO F N I ET O N T V A N G E N ?
WOORDVOERDER: Yves Lannoy, M 0478 51 57 30
M AIL DA N N A A R
EMAIL: rvb@balloonfederation.be
LED E N SE R V I CE @ K N V V L , N L
WEBSITE: http://www.balloonfederation.be
ballonstof
GORDON BENNETT MO
8
MIJN VERHAAL LAAT IK BEGINNEN BIJ MIJN OPLEIDING BIJ WILHELM EIMERS. HIJ HEEFT ME GEZEGD, OOIT MOET JE DE GORDON BENNETT VAREN. ALS ANTWOORD ZEI IK: ALS HET IN GLADBECK IS BEN IK ER BIJ. IN HET GEDACHT DAT DAT MISSCHIEN OOIT WEL EENS KON ZIJN. TOEN WILHELM WON IN 2014 EN DE RACE TOEGEZEGD KREEG, WAS HET VOOR MIJ, BELOFTE MAAKT SCHULD ! TE K S T : J A N T HIJS FOT O’ S B E N BL Ä SS
Eind 2015 was ik pas vierde in de ranking, maar Reggi gaf zijn plaats af in de ranking en dan was ik de volgende die kon deelnemen. Links en rechts al eens polshoogte genomen wat er op me afkwam en waar ik me aan kon verwachten. Wat had ik zo allemaal nodig voor deze race ? Ik had vroeger met Christian Eck wel een lange vaart gemaakt maar het was dan in die tijd nog meevaren als co-piloot en Christian die had alles wat nodig was voor een lange vaart. Eerste probleem dat we hadden was een geschikte ballon. We hadden in onze club 2 ballons van 800m³ dus op zoek naar een 1000m³. Ik kreeg van Benni een verlossend berichtje dat we een ballon konden gebruiken. Probleem weg. Nu op zoek naar andere materialen die Reggi en ik nog niet hadden. Gelukkig viel dat allemaal mee. Enkel een zonnepaneel, EPIRB T I J D E N S D E B R IE FING : J AN TH IJ S E N R E G INA LD GEERIN CK
en zuurstof ontbraken in ons eerste lijstje.
ballonstof
OET JE BELEEFD HEBBEN
9
Op de clubavond hadden we gezegd dat we mee zouden doen
kon ik een ballon gebruiken. Een netballon. Probleem we heb-
met Gordon Bennett en we hadden al direct mensen die hun
ben nog nooit met een netballon gevaren en niemand van
hulp aanboden. Die hulp hebben we dan ook aangenomen.
ons team kan die opbouwen. Na een telefoontje met Benni
We hadden een zaterdagmiddag gepland om samen te komen
kwamen we tot de conclusie dat we slechts een drietal zakken
om alles eens rustig te bespreken en een uitgebreide lijst te
meer mee konden nemen dan met onze 800. Dus dat bracht
maken wie wat kon doen en wat kon bezorgen en wat nodig
ook geen oplossing. We hebben dan beslist om met “de
was. Na een 2-tal uurtjes samenzitten stond alles zowat vast.
Sparkasse Essen” te varen, een 800 m3.
Ons team samengesteld. Belgisch team met complete Duitse crew. Na dit gesprek bleef enkel EPIRB een open vraag.
Kort voor de start van de race hadden we besloten de ballon compleet na te kijken op gaatjes en nog een vaart te maken
Alles liep vlekkeloos tot de avond dat ik het bericht kreeg dat
om te zien hoeveel zand de ballon verbruikt op een nacht.
we dan toch geen ballon hadden. De piloot wou zelf meeva-
We kregen bij deze vaart een 32 tal zakken mee van 10kg.
ren. Ik ben dan direct mails beginnen sturen naar andere pilo-
Dat was wat een beetje teleurstellend. Het was warm die
ten en clubs die een ballon hadden en of ze die ter beschik-
nacht dus bij kouder weer krijgen we meer zand mee.
king konden stellen. Ik heb van de meeste snel een antwoord
Het weekend voor de start hebben we onze mand klaar
gekregen maar nooit geen positief. Alleen van de Finse piloot
gemaakt en onze lijst nog eens doorlopen of we alles hadden.
ballonstof 10
We hadden ondertussen de ballon meegebracht naar België.
we gebruiken. We kregen vrijgave om hoger te klimmen en
Alles was daar en we konden alles klaarmaken voor ons grote
zijn dan beginnen stijgen naar +3000 voet . Richting was al
avontuur.
beter en snelheid nam ook toe. Ondertussen contact gehad
Bij de eerste briefing stond vast dat de start uitgesteld werd
met Daniela om stand van zaken te bekijken We hadden tot
naar zondag. Dat hadden we ook al met Daniela (onze weer-
dan nog maar zeven zakken verbruikt. De nacht was super
fee) door. Omdat we “thuis” waren in Gladbeck hadden we
stabiel. Ze gaf ons ook mee dat we op dat moment eerste
een ontspannend weekend onder het motto : alles kan niets
stonden. Ik blij, maar goed wetende dat dit maar van korte
moet. Zaterdagmiddag met de mensen van ons team samen
duur zou zijn.
gezeten om de laatste dingen vast te leggen. Met Daniela nog eens het weer bekeken en vastgesteld wat onze opties zijn.
Ondertussen waren we voorbij Elsenborn, dit is een gebied dat
We besloten geen risico in te bouwen in onze vaart. De Alpen
gebruikt wordt door het leger voor schietoefeningen, maar
overvaren was voor ons onmogelijk. De sterke Mistral wind in
kregen mee van de verkeersleiding dat er een ballon in het
de Rhônevallei, daar moesten we ook uitblijven, dus ons doel
gebied was en dat ze nog een vijftal minuten gingen wachten
werd Metz of Nancy.
om hun schiet oefeningen aan te vatten.
De dag van de start was aangebroken. Na de briefing in alle
De zon was langzaam aan opgekomen maar veel hadden we
rust beginnen uitpakken, alles uit de auto onder een tentje
daar niet aan. De bewolking was boven ons, dus konden we
geplaatst, en dan wachten tot we gevuld zouden worden.
onder de wolken stabiel verder varen. Langzaam dreven we
We gingen allebei nog wat slapen. Wolfgang zou ons wekken
verder met nog altijd een goede richting. In Luxemburg begon
als ze ballon begonnen vullen. Na een tweetal uren in de auto
onze snelheid af te nemen zodat we op deze hoogte ’s avonds
te slapen was de zon er al aardig doorgekomen met gevolg
nog in Luxemburg zouden zijn. We besloten te klimmen naar
dat het in de auto zo een 32 tal graden was geworden. Dan
FL60 in de hoop dat daar meer wind was, en er was meer
maar naar onze plaats. Ondertussen waren al een pak bal-
wind maar een slechte richting. Dus vragen aan de verkeers-
lonen gevuld en hadden we snel uitgerekend dat wij zouden
leiding of we door konden klimmen naar FL90. We kregen de
gevuld worden tegen 19.00 u.
toelating en stegen door. Snelheid was veel beter en ook de richting was weer goed. We kwamen boven de wolken uit. Het
Nog eens het weer nagezien en ons doel bleef hetzelfde.
Poolse team hing voor ons. Het uitzicht was eindeloos maar
Maandagavond landen tussen Metz en Nancy. Ondertussen
buiten de Polen geen ballons te zien. We konden onze thermi-
was men begonnen met het vullen. Iedereen deed zijn werk en
sche pakken uitdoen. Het was zalig in de zon met zo’n 30 a 35
we waren vrij snel klaar: mand inrichten alles nog eens chec-
°C. Snel een beetje zonnemelk opdoen tegen het verbranden.
ken en testen van radio, nachtverlichting, GPS… alles bleek te werken. Ondertussen was het tijd voor de laatste briefing en
Na nog een kort telefoontje met het thuisfront wisten we dat
dan wachten op het vertrek. Intussen controle gekregen of we
de volgers onderweg waren en dat we nog een drietal uur op
alles bij hadden wat voorgeschreven was. We besloten 1 fles
deze hoogte konden blijven en dan langzaam konden indalen
zuurstof toch mee te nemen. Je weet maar nooit.
om in de buurt te komen die we hadden afgesproken. Het was genieten op deze hoogte. Boven de wolken is de vrijheid
Langzaam werd de eerste ballon naar het podium gebracht
echt grenzeloos. Ondertussen hadden we 15 zakken verbruikt.
en dan begint de Gordon Bennett. We hadden ondertussen
Geen probleem voor later onze landing. We wisten dat er
ook al onze ballon afgewogen en de zakken geteld. Ik was
praktisch geen bodemwind was.
ervan uit gegaan dat ik maximaal 30 zakken van 10 kg mee kon nemen en 20 liter water. Bij het tellen kwam ik op 38
Na onze zonne-uurtjes klaarmaken om te dalen. Door de
stuks uit wat een grote tevredenheid was. We werden naar het
wolken, waar het koud in was, terug naar moeder aarde.
podium gedragen en de woorden van Sebastian Eimers “keep
We waren juist boven Metz stad. Die stad is groot.
it safe” zullen voor altijd in mijn geheugen gegrift blijven. Het
We besloten nog een tijdje door te varen. We voeren richting
Belgische volkslied, zak zand eruit en weg. Wat dan door je
luchthaven Metz-Nancy-Lorraine in de hoop daar te landen.
hoofd gaat is moeilijk te beschrijven.
Na contact met hen was het duidelijk dat we voor de luchthaven moesten landen. Er moest nog één vliegtuig bin-
We hadden een hoogte beperking gekregen bij de start en
nen komen (een klein 2 motorig vliegtuig dat daar een touch
stegen naar een 2000 voet. De richting was goed en de snel-
and go deed). De vliegloods werd steeds nerveuzer hoe dichter
heid was zoals bij de anderen. We zagen voor ons drie ballons
we kwamen. Hij had zichtcontact maar dacht dat we het niet
en we bleven zowat op dezelfde afstand. 1 iets hoger en twee
hadden begrepen. Er stond bijna geen wind meer.
wat lager. Enkel de richting boven was anders en die konden
Dus langzaam een plaats zoeken en landen.
Bleek het een piloot uit de regio te zijn die ook de race had gevolgd. Samen met hen de ballon neer gelaten en aan de kant gelegd. Een kwartiertje later was hij weg en had zijn telefoonnummer achtergelaten moesten we problemen hebben of krijgen of moesten onze volgers niet komen opdagen. We wisten ondertussen dat onze volgers nog niet direct bij ons konden zijn wegens een ongeval op de autostrade en ze stonden vast in de file. Komt in de verte terug een auto aan en kwam de man terug met een collega van hem. Tijdje later nog een auto. Was het de broer van Christoph Houver van FRA1. Had gezien dat we daar geland waren en had even tijd om zijn commando center te verlaten. Samen met hen de ballon volledig opgerold en klaar gemaakt om in te pakken. Een tweetal uurtjes later waren onze volgers daar. Snel ingepakt en op weg om een hotel te zoeken in Metz. Maar eerst kijken om te tanken. Het lichtje was beginnen branden en dan kunnen we nog een vijftigtal km rijden zonder aanhangwagen. Kort voor negen uur hadden we een benzinestation gevonden. Zeer snel tanken want die vrouw wou sluiten. Eén man tanken en de andere al naar binnen om te betalen. We waren nog niet in onze auto of de lichten van het station waren uit. Een hotel gevonden nog wat nagepraat over de vaart en een stukje gegeten. We waren blij dat we in bed konden. Na het ontbijt onze ballonpost geschreven en naar de post gebracht. Terug op weg naar het thuisfront. Na een zestal uurtjes rijden waren we daar. Birgit en Daniela stonden ons op te wachten. Als afsluiter hadden zij voor ons een BBQ klaargemaakt met noedels met de Belgische driekleur en de nodige dranken en de beloofde Herrencrème. Een mooie afsluiter voor ons avontuur. Ik wil langs deze weg ons complete team bedanken voor alles wat ze gedaan hebben en ter beschikking gesteld hebben. Zij krijgen deze tekst dan ook in het Duits. Wij bedanken hen ook voor de toffe verrassing die we gekregen hebben op het slotfeest. Een ingekaderde poster van Gordon Bennett 2016 met al hun handtekeningen er op. Eén ding staat vast Wilhelm heeft gelijk : de Gordon Bennett moet je beleefd hebben. Het smaakt naar meer. We zullen wel zien wanneer deze gelegenheid zich nog eens voordoet. Op naar het volgende avontuur. Er staan namelijk nog enkele vaarten op mijn TO DO lijstje en ik weet dat ik altijd op mijn weerfee en de rest van het team kan rekenen
ballonstof
In de kortste tijd stond er een echtpaar bij ons om te helpen.
11
ballonstof 12
DE MO N T BL ANC I S H OOG! DE COUPE GORDON BENNETT 2016 ZOU DE BESTE OOIT WORDEN, DAT STOND IN DE STERREN GESCHREVEN. EN HET WAS OOK UITZONDERLIJK, 24 GASBALLONS DIE SAMEN STARTEN VOOR DE MOOISTE WEDSTRIJD MET BALLONS TER WERELD IS EEN ONGELOFELIJKE ERVARING. T E KS T E N FOTO’S : P H ILIP P E DE COCK
hele team te bedanken voor wat ze doen en gedaan hebben. Het team voor dit jaar bestond uit de ouwe getrouwe Ron
Omdat de start in Gladbeck was, het mekka van de gasballon-
Creten, Luc Poppe en Harry Vos in de achtervolging en als
vaarten, hadden vele teams extra moeite gedaan om te kun-
speciale ondersteuning Bob Berben, Kris Houtmeyers en Björn
nen deelnemen. Het was lang geleden, maar ook België was
Drees. Als special guest hadden we dit jaar meteoman Michel
dit keer met 3 teams vertegenwoordigd en we konden onze
De Meyer. Back in business ! Het was van 2007 geleden dat
naam als gasballonland hierdoor alleen maar eer aan doen.
we met Michel samengewerkt hadden en dit deed deugd, dit was wat we vorig jaar gemist hadden.
Voor onszelf was de voorbereiding een stuk minder intensief dan die van vorig jaar. Geert had ondertussen zijn vergunning
De week voor de race werd de ballon traditiegetrouw gerei-
en voor mezelf was het een moeilijk jaar om tijd vrij te maken
nigd, een job van jewelste, maar goed voor enkele kilo’s lich-
voor de gasballon. Zoals altijd is de weg naar de hel er mee
ter, en werden de racetouwen (een versie half zo zwaar als de
geplaveid ;-)
normale) aangebracht, ook goed voor een kilo of zeven min-
We hebben welgeteld slechts 2 vaarten gemaakt voor de
der. Alle lijstjes werden nog maar eens doorlopen en de laatste
race en dat is te weinig. Geen tijd om dingen te testen of te
aanpassingen aangebracht waar nodig.
verbeteren. We hebben alles “droog” getest bij Step In in het atelier. Al bij al is dat allemaal heel goed verlopen dankzij de
Enkele dagen voor de start werd samengekomen met Michel
inzet van het hele team. Laat me dan ook beginnen met het
en werden de mogelijke tracks uitgezet. Het zag er een beetje
ballonstof 13
DE CREWLEDEN I N A C T I E!
dubieus uit. Richting Rhônevallei en dan met de mistral naar Sardinië of Corsica, pfff, niet echt ideaal te noemen. Misschien
de Gordon Bennett. Vlak na de start kregen we te horen van
zat er wel een Alpenoversteek in, maar op dat moment was
de luchtverkeersleiding dat we niet hoger dan 2500 ft moch-
niets nog zeker. Hoe verder de week vorderde hoe meer
ten, shit, daar ging ons plan al. Tijdens het verdere verloop van
Michel er van overtuigd was dat er vrijdag niet gestart ging
de nacht mochten we langzaam hoger klimmen en dat deden
worden. En hij kreeg gelijk, bij de eerste serieuze briefing werd
we dan ook. Alle teams hadden met dit euvel te maken en het
de start verschoven naar zondagavond.
was duidelijk dat velen dezelfde strategie gekozen hadden.
Het vullen van de ballons is fantastisch verlopen, op een half
De zon bracht warmte en we konden onze thermische pakken
uur na waren alle ballons gevuld op het beloofde uur. Eerst
zachtjes uitdoen. Tegen de middag kregen we toestemming
werd nog gevreesd voor een sterke grondwind, maar die bleek
om tot FL120 te gaan. Iets maakte ons wat bedachtzaam, als
toch niet zo sterk en het vullen liep als een trein. De voorziene
we uitrekenden hoever we met deze snelheid zouden komen,
start om 22 u lokaal werd uiteindelijk iets voor middernacht,
kwamen we uit bij een nachtelijke oversteek van de Alpen.
wat voor een Gordon Bennett zo goed als op tijd is.
Oei, dat is wel wat anders, als er iets verkeerd gaat tijdens de nacht op grote hoogte, niet echt rustgevend. Michel was over-
De besproken strategie was om tijdens de nacht zachtjes te
tuigd dat het zou lukken en maande ons aan om nog hoger te
klimmen naar een 5000 ft en daarna overdag met de zon naar
klimmen. We twijfelden en twijfelden en het moment waarop
12.000 ft te gaan om dan richting de Alpen te varen en over-
we zouden moeten beslissen kwam dichterbij. Om een extra
dag de oversteek te maken, dan de zee op en richting Sicilië.
zekerheid te hebben belde ik met een goede vriend van me die
Dat was het grosso modo plan. Maar er is altijd een maar bij
veel ervaring heeft in de Alpen. Na een goed gesprek met hem
ballonstof 14
P H I L I P P E E N G E E R T G AAN DE TW E E DE NAC HT IN .
beslisten we om er voor te gaan. Wat Michel en mijn vriend voorspeld hadden kwam uit. Alles verliep tot op de minuut zoals ze voorzien hadden. Rond 18 u lokaal werd het op een hoogte van 13.500 ft redelijk frisjes. Behoedzaam trokken we de thermische pakken aan en bereidden we ons voor op een koude nacht op grote
onze meter digitaal te zijn en het scherm was bevroren.
hoogte. Zoals we konden zien aan de track zouden we, in de
Diepvriezen ! Al ons water en eten was al beenhard, daar had-
vaarrichting gezien, langs links de Mont Blanc passeren op een
den we ook niks meer aan. Zelfs pik en croq is niet te vreten
dikke 30 km. Tijdens de namiddag was het wolkendek onder
als het bevroren is ;-) Langzaamaan schoven we zachtjes naast
ons geschoven en was er totaal geen zicht meer op de grond.
de Mont Blanc. Wat een imposante berg ! Het heeft meer dan
De zon had hard doorgebrand en we hadden ons natuurlijk
2 uur geduurd tot wanneer we er eindelijk voorbij waren.
niet ingesmeerd. Het was een beetje een raar gevoel, het
We hadden ondertussen toestemming tot FL160 en waren dan
begon langzaamaan te vriezen in de mand en onze hoofden
ook geklommen tot 16.000 ft.
gloeiden nog van het verschroeien door de zon. Eens de Mont Blanc voorbij zagen we nog een enorme berg Ondertussen waren we geklommen tot 14.000 ft en hadden
voor ons, dit was de Grand Combin, ook een joekel van meer
we het grote massief van de Mont Blanc in zicht. Het was, op
dan 14.000 ft. Daarachter was de vallei van Aosta, daar zagen
dat moment, de enige berg die boven de wolken uittorende,
we terug beschaving liggen, lichtjes en wegen. Iets wat we de
jawadde, dat was een hoog en groot ding. De nacht was
laatste uren niet meer gezien hadden. De rust en stilte van de
gevallen en de maan kwam ons licht geven. Het wolkendek
bergen op deze hoogte is onbeschrijfelijk, bovendien hadden
dacht aan ons en liet ons af en toe piepen naar de grond.
we het geluk deze oversteek te maken met volle maan.
We merkten het grote meer van Genève op en konden
Dit zijn beelden die in ons geheugen gegrift staan en die we
Montreux en Lausanne goed zien liggen. Een grote don-
nooit meer zullen vergeten. Het is niet mogelijk om dit gevoel
kere vlek met aan de randen vele fonkelende lichtjes.
uit te leggen met woorden. Denk aan je mooiste droom en
Gasballonvaren is het mooiste wat er is ;-)
aan het gelukzalige gevoel dat je daarbij kan krijgen, je voelt
De temperatuur was ondertussen flink gedaald, onze meter
je veilig en warm en er daalt een rust over je heen die zegt dat
gaf -9 °C aan, maar het was zeker -15 °C buiten, nadien bleek
alles goed is zo.
ballonstof 15
DE M OR G E NS CH E M E R ING
B EL1 EIN DIGDE OP EEN V ERDIEN ST ELIJKE 7DE PLAAT S
Eens de Grand Combin voorbij kwamen we snel aan in de
de vaart heeft ons de das omgedaan. De grote hoogte, de
vallei van Aosta en draaide de ballon zoals voorspeld in de
koude, alles droeg er toe bij dat we redelijk vroeg beslisten
richting van de Povlakte. Torino by night is ook fantastisch te
om “tegen de middag” te landen in de buurt van Parma. Voor
noemen, het is een hele grote stad, miljaar, dat bleef duren.
onszelf hadden we uitgemaakt dat we toch niet meer konden
Langzaamaan begon de dag te krieken en we wachten vol
winnen.
ongeduld op de eerste zonnestralen. We waren allebei doodop en onze handen en voeten vroren er af. En dit was het begin
Was dat fout ? Ja, waarschijnlijk wel. We hadden toch min-
van het einde.
stens tot de avond moeten proberen varen. Op 16.000 ft had nooit gelukt, want op het moment dat we begonnen te dalen
We hadden tijdens de eerste nacht al te weinig geslapen,
was de zuurstof op. We hadden toen nog een 13 zakken over,
Geert 2 uur en ikzelf ook zoiets. Overdag was het spannend
dus dat had genoeg moeten zijn om de dag door te komen,
om te weten wat er zou gebeuren en deden we ook geen oog
zelfs op lagere hoogte. Een 4e plaats was mogelijk geweest,
dicht. De oversteek zelf was nog spannender en zo adembe-
shit zeg. Maar we aanzien het als een les. Op tijd gaan slapen
nemend dat aan slapen niet gedacht werd. Eens Italië bereikt
of rusten onderweg, de mand beter inrichten zodat de piloot
was hadden we de reflex moeten hebben om te slapen, Geert
die wil slapen dat ook met zuurstof kan. Al bij al, het was een
heeft een poging ondernomen maar met al die zuurstoflei-
fantastische vaart die we nooit meer zullen kunnen overdoen.
dingen en al dat lawaai van ATC was dat niet te doen. Te ver-
De natuur is machtig schoon en verdient ons respect. En ik
moeid om rustig te slapen, maak dat mee ;-)
heb het al gezegd, gasballonvaren is het mooiste wat er is.
Bovendien waren we al een tijdje bezig aan onze 3e zuurstof-
En daarbij de Mont Blanc is hoog, heel hoog, 15776 ft om
fles, die ging er wel vlotjes vandoor. We weten het aan de
precies te zijn :-)
grote hoogte, maar achteraf bleek dat we de verkeerde instelling gebruikt hadden op de EDS. Iets om mee op te nemen in een checklist volgende keer. De extreme vermoeidheid tijdens
ballonstof 16
NEDERLANDSE EN BELGISCHE DEE IN HET BLAD ‘HET LEVEN’ VAN 5 JULI 1924 STELDE WILLEM POTTUM, DE TOEN BEKENDSTE BALLONVAARDER VAN NEDERLAND, DE VRAAG: ‘WAAROM IS NEDERLAND NOOIT BIJ DE C.G.B. BALLONWEDSTRIJD?’ DE BEANTWOORDING ERVAN GAF HIJ IN HET ARTIKEL ZELF: ‘WAAROM BLIJVEN WE ACHTERLIJK? T E KS T : G E R J AN CR E B OLDE R
Ik zal u het antwoord geven: Wellicht is ‘t niet onbekend
wij... winnen... dan moeten wij ‘t volgende jaar in Nederland
dat er ook in Nederland ‘n luchtvereeniging bestaat... de
de ‘coupe’ laten verwerken... moet de start in Nederland
‘Koninklijke Vereeniging voor Luchtvaart’. ‘t Is deze vereeni
plaats vinden en... wij zien er nu absoluut geen kans toe aan
ging echter tot nu toe niet mogen gelukken tot ‘t doel te
de noodige guldens te komen!...
komen waartoe ze toch óók werd opgericht: voldoende
Gaat het nu om zulk een kapitaal dat op een internationalen
bevordering en belangstelling wekken voor de ballon-sport.
luchtwedstrijd als de C.B.G.-ballonbeker geworden is, Holland
Zoo nu en dan heeft er wel eens een opstijging plaats van ‘n
ook ‘t volgend jaar weer ontbreken zal?...’ Geldgebrek of mis
ballon dier vereeniging, welke dan meestal gaat onder de def
schien wel de oer-Hollandse zuinigheid zorgden ervoor dat de
tige populair-wetenschappelijke vlag... maar dat is dan ook àl!
Nederlandse deelname voor de Tweede Wereldoorlog vrijwel
Wat gij niet hebt gedaan? Gij hebt geen Nederlandsche bal
nihil was.
lonvaarders gezonden dáárheen, waar ze behoorden te zijn... naar de ‘Coupe’!
HE T D UO TE N BOS CH- VAN TIJE N
Wij hebben, om er dan maar meer één te noemen, hier in
Op zondag, 15 september 1935 nam de Nederlander Maurice
Nederland den militairen-kapitein-der-luchten Van Heyst,
ten Bosch, werkzaam bij de Technische Hogeschool te Zürich,
die om den doojedood niet opzij behoefde te gaan voor ‘n
samen met sportvlieger J.E. (Jacobus) van Tijen deel aan de
Demuyter, wij hebben hier ... eigen roem voor! - nog ‘n soort
23e Gordon Bennett Race vanuit Warschau met de van de
beroepsluchtschipper, zoo’n halve kermisklant, als de schrijver
Poolse luchtvaartclub gehuurde ballon ‘Torun’ (2200 m3).
van dit artikel, maar die dan toch reeds negen en twintig jaren
Ofschoon de staat waarin de ballon verkeerde niet al te
met z’n ballon aan ‘t wolkenkrabben’ is. Hoe de zaak klaar te
denderend moet zijn geweest, werd die toestand misschien
spelen?
gedeeltelijk gecompenseerd door de uitrusting die de heren
Ook de nieuwe Coupe Gordon-Bennett zal moeten ingeschre
meenamen. Naast een radio-ontvangsttoestel met raamanten-
ven worden ‘door’ en ‘in’ het land welke zonen de gewonnen
ne voerden ze een sextant, zuurstofcilinders en een collectie
coupe te verdedigen hebben... en... nu wordt er, naar ik ver
KLM-kaarten voor de navigatie mee. Slaapzakken en proviand
neem, als volgt met waren heldenmoed geredeneerd:
voor een week moesten er voor zorgen dat Ten Bosch en Van
Stel nu eens dat wij eindelijk óók mee doen, stel nu eens dat
Tijen de vaart goed zouden doorstaan. RIEN JU RG EN RON V AN HOU T EN V OOR DE ST A RT
E R N E S T D E MUYTE R AAN DE S TAR T IN 1922
V AN DE 60E EDIT IE V AN DE GORDON BEN N ET T
( FO T O B I B L IOTH È QUE NATIONALE DE FR ANC E).
(FOT O RJP).
Volgens de ‘Oprechte Haarlemsche Courant’ van 16 september
nemende ballons – negen voor de Gordon Bennett en zeven
was het die dag zonnig herfstweer met een matige wind.
voor de landingswedstrijd, had Jo Boesman al de wens uitge-
De start van de race werd hij gewoond door de president,
sproken om het jaar erop aan de grote wedstrijd deel te willen
leden van de Poolse regering en ruim 40.000 toeschouwers.
nemen. Uiteindelijk werd de Gordon Bennett-cup in 1938 door
De dertien ballons dreven langzaam in zuidoostelijke richting,
de Polen Antoni Janusz en Frank Janick gewonnen. In 1939
koers Limberg. Onder de tonen van het Wilhelmus steeg ook
ging de westrijd niet door; Duitsland viel op 1 september van
de ‘Torun’ (SP-ANK) op en ging op weg naar de Russische
dat jaar Polen binnen.
grens. Op 15 km afstand daarvan werd een celluloid-koker met oranje linten uitgeworpen waarin zich een persbericht
Het zou tot 1983 duren alvorens er weer een Gordon
voor De Telegraaf bevond. De eerlijke vinder was snel; drie
Bennettwedstrijd zou worden gehouden. De start vond plaats
dagen later, op 18 september kwam het bericht al bij de
in Parijs. Een jaar eerder werd in Basel het feit herdacht dat
redactie van het dagblad aan. De uiteindelijke landing vond
vijftig jaar eerder daar de start van de 20e editie had plaats-
39 uur later plaats bij Bologoje op een afstand van 970 km.
gevonden. Deze gebeurtenis werd feestelijk herdacht met de
Hiermee bereikten onze landgenoten een fraaie zesde plaats.
‘Gordon Bennett-Jubiläums-Erinnerungs-Wettfahrt’ waaraan
Ten Bosch zou in de twee daarop volgende jaren als co-piloot
door twee gasballons van de Haagsche Ballonclub werd deel-
optreden voor de Zwitser dr. E. Tilgenkamp. In 1936 en 1937
genomen: Hans de Vos met Aldert Last in ‘The Don’ en Frans
won het duo de derde plaats; in 1936 deed met 38,36 uur
Verbunt met Gerrit Visscher met de ‘Sandeman’. Dit laatste
over een afstand van 1.518,4 km en een jaar later 27,25 uur
team won de derde prijs.
over een afstand van 871 km.
In Parijs stond ook de in Zwitserland gehuurde ballon van Nini Boesman en Gerrit Visscher gereed om aan de wedstrijd
J O B O E S M A N E N N I N I V ISSC HER
deel te nemen. Ook Pamela Visscher stapte in de mand want
In 1938 vond de start van de race plaats in het Belgische Luik.
omdat bij controle de ballon te poreus bleek en vervolgens
Jo Boesman en zijn toekomstige echtgenote Nini Visscher,
kletsnat regende, werd besloten een korte vaart te maken.
deden voor Nederland mee aan de zogenaamde ‘kleine
Rond 17.00 uur steeg de ballon van Nini Boesman op en land-
wedstrijd’ met de gasballon de ‘Anjou’. Aan die competitie –
de rond middernacht.
‘declared goal’ - werd door kleine gasballons deelgenomen. Boesman gaf Verviers als landingsplaats op en het werd uit-
RIE N JURG E N RON VAN HOUTE N
eindelijk een weide bij het plaatsje Herbesthal aan de Belgisch-
In 1983 was Rien Jurg in Parijs als copiloot opgestegen met
Duitse grens. Het duo Boesman-Visscher behaalde hiermee
de Amerikaanse Cynthia Shields. Dat jaar werden er twee
de derde plaats. Voorafgaande aan de start van de 16 deel-
wedstrijden gehouden: de Gordon Bennett-cup en de ‘Coup
NI NI B OE S MA N T I J D E N S E E N VAAR T OVE R Z AM B IA. ZE NAM D E E L A A N D E W E DS TR IJ D IN 1983 M AAR M OEST A L N A KO R T E T I J D LANDE N (FOTO H AAG S E BA L L ONC L U B , P R I V É CO L LE CTIE ).
DE DEELN AME AAN DE WEDST RIJD IN 2005 BRACHT BOB BERBEN EN SIMÉON BEN OÎT HET N OG ST EEDS BEST AAN DE LAN GEAFST AN DSRECORD.
ballonstof
LNAME AAN DE GORDON BENNETT’
17
ballonstof 18
Charles et Robert’. De regels eisten toen dat beide piloten
zijn vliegbrevet. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij in
voor de GB dezelfde nationaliteit hadden en dat was voor de
Frankrijk ingelijfd bij de luchtmacht en deed dienst aan boord
tweede westrijd niet noodzakelijk. Dat zelfde gold ook voor de
van diverse luchtschepen. Zijn brevet voor het besturen van
in 1984 in Palm Springs (USA) gehouden editie van de GB.
luchtschepen had hij in 1917 behaald. In 1925 verscheen zijn
Daar startte de ‘Thomas Heinsheimer Gordon Bennett’ en
in Brussel uitgegeven boek ‘La Navigation Aérienne et les ran-
opnieuw was Rien Jurg van de partij. Heinsheimer was de man
données victorieuses du Belgica’. Hij had toen nog twee over-
achter de wedergeboorte van de strijd om de Gordon Bennett
winningen te gaan!
bokaal. Zijn initiatief werd daarop, na enige discussie, gelukkig door de FAI overgenomen.
ALE XAND E R VE E NS TRA E N PHILIPPE Q U ER SI N
In 1925 won het Belgisch team Alexander Veenstra en Philippe Rien Jurg kreeg de smaak te pakken en deed, samen met
Quersin met de ‘Prince Leopold’. De start van de Gordon
Ron van Houten, mee aan deze prestieuze wedstrijd in de
Bennett vond dat jaar plaats op 7 juni. Zijn overwinning was
jaren 1995-2001, 2007, 2010 en 2016. In 1997 behaalde het
niet helemaal onomstreden. In het wedstrijdreglement is
duo een derde plaats. De start was toen in Warstein en de
namelijk een bepaling opgenomen dat alleen na een landing
landing in Roemenië. Ze legden 1.782,20 km af in 45 uur en
op vaste grond een klasering kan worden bereikt. De met een
55 minuten. Ook in 2000 was de equipe goed voor de derde
oer-Nederlandse naam getooide Veenstra landde na 1345 kilo-
klassering. Nu werd gestart in de Belgische plaats St. Hubert
meter te hebben afgelegd in de Golf van Biskaje.
waarna in 46 uur en 51 minuten een afstand van 623 km werd
De Amerikaan Ward van Orman landde op het dek van een
afgelegd. De landing vond plaats bij het Oostenrijkse Matrei.
schip en werd, hoe vreemd was zijn lot, gediskwalificeerd!
Een jaar later was de start opnieuw in de bierstad Warstein en voerde de wind Rien en Ron al weer naar Roemenië waar na
PHILIPPE D E COCK E N RONNY VAN HAV ER E
68 uur en 22 minuten werd geland bij Tatarastii de Ros.
De uit Tielrode afkomstige Philippe de Cock behaalde, evenals co-pilot Ronny van Havere in 1997 zijn brevet als gasbal-
B E LG I S C H E W INNA A RS
lonvaarder. Hij eindigde, samen met zijn co-pilot Ronny van
Ontegenzeggelijk komt aan België de eer toe de meeste over-
Havere met de D-OCOX (‘Belgica II’) inmiddels al viermaal in de
winningen te hebben behaald. Een vergelijking met Nederland
top drie van de Gordon Bennett. In 1999 behaalde hij de eer-
wil ik niet eens trekken. De stand 10-0 spreekt immers boek-
ste prijs in de wedstrijd vanuit Albuquerque in de Amerikaanse
delen! Hoe komt dat nu?, zult u zich wellicht afvragen; zijn
staat New Mexico met een totale afstand van 1666,54 km in
wij ‘Ollanders’ minder moedig? Het lijkt mij dat de gasbal-
veertig uur en 15 minuten. Het team landde in de buurt van
lontraditie bij onze Zuiderburen veel groter was en is dan bij
de plaats Tupelo in Mississippi; een afstand van 1464,50 km.
ons. Het Nederlandse leger heeft, op Alfred Emile Rambaldo
Vanuit Warstein werd hij in 2001 derde en een zelfde klas-
(1879-1911) na, voor zover mij bekend geen ballonvaarders
sering bereikte hij in 2003 met de start in de Franse plaats
in dienst gehad. In België is die traditie langer gehandhaafd.
Arc-et-Senans. In 2001 mocht het duo opnieuw de trofee in
Zo was de vader van de mij bekende ballonvaarder (Willy)
ontvangst nemen nu met een afstand van 2.449,60 km in
François Schaut, ‘militair aèrostier’ en hij had ongetwijfeld
66,53 uur (start in de Belgische plaats Waasmunster). Een jaar
meerdere colleg-ballonvaarders. Die stegen op vanaf de basis
later werd een nieuwe gasballon in gebruik genomen met de
Zellik waar de kazerne van de in 1921 opgerichte ‘1er Groupe
registratie D-OAVB.
d’Aérostation du 1er Groupement d’Aviation’ te vinden was. BOB BE RBE N E N S IMÉ ON BE NOÎT E RN E S T D E MU YT ER
Gezagvoerder Bob Berben, gezagvoerder bij Thomas Cook,
Tot op heden werd de race maar liefst tienmaal door een
nam samen met de van oorsprong handelsingenieur, maar
Belgisch team gewonnen. Van die tien overwinningen nam de
nu beroepsballonvaarder en helikopterpiloot Siméon Benoît
uit Gent afkomstige Ernest Demuyter (1893-1963) met de bal-
in 2005 voor België deel aan de strijd om de Gordon Bennett
lon ‘Belgica’ (OO-BFM) er zes voor zijn rekening. Hij won deze
Cup. Vanuit Albuquerque in de Verenigde Staten bereikten ze
prestigieuze wedstrijd in 1920, 1922, 1923, 1924, 1936 en
met de in Amerika geregistreerde ballon N6326T, de recordaf-
in1937. In het eerste jaar was Mathieu Labrousse zijn co-pilot,
stand van 3.400,39 km in 65 uur en 20 minuten. De pers zag
in 1922 Alexander Veenstra, de twee volgende Jaren Leon
het voor de landing al aankomen: ‘This is going to be a victory
Coeckelbergh en in 1936 en 1937 Pierre Hoffmans. Demuyter
that pulverizes all the existing distance records! Now we’re
had geen luchtvaartachtergrond. Hij studeerde af in de han-
looking out for a safe landing and lots of champagne! De bal-
delswetenschappen. In 1908 maakte hij zijn eerste ballonvaart
lon landde uiteindelijk in Squatec, Quebec (Canada). Het oude
en behaalde zijn brevet in 1910. Twee jaar later behaalde hij
record (2.191 km) dateerde uit 1912.
ballonstof
Comprehensive insurance Cover at an affordable price
19
Your partner for your Aviation-Insurance VFS Heinz Grümmer GmbH is one of the largest Aviation-Insurance-Brokers in Germany with over 40 years experience. You enjoy the flight - we provide the protection
Flugplatz 8, 44319 Dortmund Phone +49 231 927177-0 Fax +49 231 927177-30 info@vfs-gruemmer.de
Please contact Heiko Spilker, Phone: +49 231 92717737, e-mail: h.spilker@vfs-gruemmer.de Udo Kötitz, Phone. +49 231 92717713 , e-mail: u.koetitz@vfs-gruemmer.de
WIN N AARS
2016
Frits Brink, oud-voorzitter van de KNVvL en de huidige president van de Federation Aéronautique Internationale geflankeerd door de winnaars van de 60ste Coupe Aéronautique Gordon Bennett, Kurt Frieden en Pascal Witprächtiger. Met de ballon HB-QKF maakten ze een vaart van Gladbeck tot Stavros (Griekenland). Een afstand van 1803,40 km waar ze 58:12 uur over deden.
FOT O: BEN BLÄSS
ballonstof
D E RAM PZ A L I G E EDITI E V AN 1 9 2 3 T E KS T : G E R J AN CR E B OLDE R
20
DE ZO MOGELIJK JAARLIJKS TE HOUDEN LANGE AFSTANDSWEDSTRIJD VOOR GASBALLONS, DE COUPE AERONAUTIQUE GORDON BENNETT, SPREEKT AL RUIM EEN EEUW TOT DE VERBEELDING VAN (GAS)BALLONVAARDERS OVER DE HELE WERELD. ZE KENT DE LAATSTE JAREN OOK WEER EEN NOG STEEDS GROEIENDE POPULARITEIT BIJ DE VELE DUIZENDEN LUCHTVAART ENTHOUSIASTEN. D E B A L L O N VAN DE AM E R IKAAN H AR R Y H ON EY WELL B A R S T T E A L VOOR DE S TAR T UIT E LKAAR E N DIE V AN D E B E L G MA TH IE U LAB R OUS S E W E R D DOOR DE BAL-
D E AANLOOP NAAR D E S TART
L O N V A N R OB E R T OLM S TE AD OP E NG E S CH EU RD. (FOT O
Verreweg het grootste aantal incidenten vond echter plaats
N A T I O N A A L AR CH IE F, DE N H AAG )
tijdens de 12de editie van de wedstrijd die in 1923 werd gehouden. Het had er natuurlijk niks te maken maar in de loop
Wellicht heeft dat te maken met het feit dat het hier om een
van 1923 gebeurden er, voor de start op 23 september, al een
vorm van ballonvaren gaat die in geen enkel opzicht te verge-
aantal ernstige ballonongelukken. Bij één van die ongevallen
lijken is met een gezapig zomeravondvaartje in een moderne
vielen zelfs twee doden. De slachtoffers vielen bij een ballon-
heteluchtballon.
wedstrijd die vanuit de Amerikaanse stad Indianapolis werd
Het verschil zit natuurlijk in de afgelegde afstanden, maar ook
gehouden. Of dat voorafgaande aan de grote autorace was
in de bereikte snelheden, het spelen met de weersomstandig-
is niet bekend: wél dat bij eerdere edities van dit nog steeds
heden, de romantiek van één of meer nachtvaarten,
bestaande evenement een ballonwedstrijd werd georgani-
de onbekendheid van het landingsterrein en de samenwerking
seerd.
van de twee ballonvaarders die soms dagenlang samenleven op de oppervlakte van slechts enkele vierkante meters van de
Op 4 juli ging de wedstrijd met 12 ballons van start, waaraan
ballonmand. De geschiedenis van de Gordon Bennett heeft
onder andere werd deelgenomen door de Marineballon A
ons inmiddels geleerd dat de wedstrijd ook grote risico’s met
6698. De bemanning bestond uit de luitenants Null en Roth.
zich mee kan brengen. Zo kwamen er recentelijk in de jaren
Tijdens een onweersbui probeerden de twee er boven uit te
1995 en 2010 ballonvaarders om het leven; de eerste twee,
stijgen wat mislukte waarop ze besloten de lijnen te kap-
de Amerikanen Alan Fraenckel and John Stuart-Jervis, werden
pen. De ballon stortte neer in het Eriemeer, het mandje werd
door een helicopter van de Wit-Russische luchtmacht neerge-
later drijvende gevonden. De twee militairen bleken te zijn
schoten en de tweede keer kwam het eveneens Amerikaanse
verdronken. Het schijnt dat Null en Roth nog aantekeningen
team Richard Abruzzo and Carol Rymer Davis om het leven
hebben kunnen maken. In een bericht van het Rotterdamsch
tijdens een onweersbui boven de Adriatische Zee.
Nieuwsblad van 23 juli werd daar melding van gemaakt.
door de bliksem getroffen en stortte brandend naar beneden.
het sterven van de jongelieden ook is, voor de autoriteiten
De co-pilot kwam daarbij om het leven en Gillaumon brak
is het drijvende vinden van het schuitje een bewijs, dat de
beide benen.
marine-ballons een zekeren vorm van veiligheid waarborgen.’ Een schrale troost, zeker voor de nabestaanden.
D E ‘ GE NÈ VE ’ OF ‘ GE NF’ (S UI)
Hetzelfde lot trof de Zwitserse ballon de ‘Genève’ die nabij B R U SS E L, 2 3 S E P TE M BER
Moll in de provincie Antwerpen in een onweersbui terecht-
Op zondag, 23 september was het dan eindelijk zover.
kwam en op een hoogte van 2500 meter om 15.55 uur door
Zo’n 200.000 toeschouwers stroomden op het toen nog door
de bliksem werd getroffen. In dit geval kwamen beide inzit-
zon overgoten Solboschplein in
tenden, luitenant Christian von
Brussel samen om het vertrek
Grunigen, officier van het bal-
van de 21 gasballons mee te
lonkorps van de Landwehr en
maken, onder hen de minis-
zijn co-pilot, de eigenaar van een
ters Theunis en Forthomme.
hotel in Saanenmöser, Ferdinand
Aanvankelijk stond er maar wei-
Wehren om het leven.
nig, wat vlagerige wind. Tijdens de voorbereidingen voor de start
D E ‘ S 6’ (US A)
werd de lucht steeds donkerder
’s Avonds rond 19:00 uur werd,
en er naderde een fikse onweers-
op een hoogte van naar schat-
bui. Het begon te weerlichten en
ting 200 voet, boven het plaatsje
al snel vielen er dikke regendrup-
Nistelrode in de omgeving
pels, gevolgd door hagel.
van Oss in Noord-Brabant de
Drie Italiaanse teams en één
Amerikaanse legerballon ‘S 6’
uit Polen besloten niet te star-
door de bliksem getroffen. Beide
ten; achteraf gezien een juiste
ballonvaarders en leden van
beslissing. Het Belgische team
een luchtvaartclub, de 37-jarige
bestond uit Ernest Demuyter en
luitenant Robert S. Olmsted en
Leon Coeckelbergh. Demuyter
de 34-jarige luitenant John W.
had al tweemaal eerder de
Shoptaw, kwamen hierbij om het
wedstrijd gewonnen, te weten
leven. De ijlings te hulp geroepen
in 1920 en 1921. De eerste keer
dokter Van Binsbergen kon bij
samen met Mathieu Labrousse
beiden slechts de dood constate
en een jaar later met Alexander
ren. De een van door de bliksem getroffen en de ander had de val
Veenstra. De start was al tumultueus en een Belgische en een Amerikaanse ballon werden door
B R IE F VAN DE AM E R IK AAN SE AMBASSADE V AN 12 OKTOB E R 1923 AAN DE BU RGEMEEST ER VAN NIS TE LR ODE (S TR EEKARCHIEF OOST -BRABAN T ).
niet overleefd. De beide lichamen, ballonmand
plotseling windvlagen bescha-
en de inventaris hiervan, werden
digd. De Amerikaanse legerbal-
naar een nabij gelegen boerderij
lon ‘St. Louis’ van de destijds beroemde luchtvaarder capt.
overgebracht terwijl de voornaamste papieren en paspoorten
Harry Honeywell barstte kort voor de start na het vullen uit
door rijksveldwachter A. van de Leijgraaf uit Dinther werden
elkaar. De later bij het Brabantse Nistelrode verongelukte
meegenomen.
Amerikaanse ballonvaarder luitenant Robert Olmstead raakte
Een dag later kwamen de Amerikaanse gezanten uit Den Haag
met zijn ballon (nr. 8) het net van de ballon nr. 12 (‘de Ville de
en Brussel zich ter plekke op de hoogte stellen van het onge-
Bruxelles’). De ballon werd hierdoor vanaf de evenaar tot aan
val. De stoffelijke resten van de beide ballonvaarders werden
het ventiel opengereten waardoor de Belg Labrousse – in 1922
per ambulance naar Den Bosch vervoerd en de ballon werd
nog vierde – de race wel kon vergeten. Een onheilspellend
met behulp van enkele arbeiders ingepakt en per tram en
begin van een wedstrijd waarbij uiteindelijk vijf ballonvaarders
spoor naar Brussel verzonden.
om het leven zouden komen en zes ballons verloren gingen. HOE GING HE T VE RD E R? D E ‘ P A L OR’ ( E S P )
Nogal wat andere ballonvaarders ondervonden eveneens
De bemanning van deze Spaanse ballon bestond uit Gomiez
tegenstand van de weergoden. Ze probeerden zo snel moge-
Gillaumon met als co-pilot Panaranda Barea. In de buurt van
lijk, op afstanden van 50 tot 300 kilometer, weer aan de
Heijst op den Berg, zo’n 40 km van Brussel, werd de ‘Palor’
grond te komen; de meeste landden in ons land.
ballonstof
Daarin stond ook nog iets positiefs: ‘Hoe betreurenswaardig
21
ballonstof 22
Rond tien uur ’s avonds landde bij het Gelderse dorp Putten een tweede Amerikaanse ballon met aan boord de
D E T E R U G K EER V ‘ GON E W
Amerikaanse ballonvaarder en een Engelse collega. Volgens het Limburgs Dagblad waren ze door de nabijheid van de
T EKST : LU C V AN GEY T E
Zuiderzee misleid en gaven ze er de voorkeur aan om niet verder te varen. Bij het Groningse Woldendorp nabij Delfzijl werd de Spaan se ballon ‘Espheria’ van E. Magdalena en Baselga tegen een hoogspanningsmast gekwakt. De beide inzittenden, marineofficieren, werden licht gewond doordat ze met de elektriciteitskabels in contact kwamen. Ze vertrokken dinsdagavond zo goed als hersteld naar Brussel. Ook de Engelse ballon ‘Marguerite XV’ van Spencer en Berry maakte een alles behalve reglementaire landing namelijk op zee. De ballon raakte tijdens het oversteken van het Skagarak het water 28 mijl ten NNO van Skagen. De Middelburgsche Courant schreef er destijds het volgende over: ‘Op een hoogte van 6.000 M. besloten de bestuurders echter, hoe dan ook, te dalen, daar ze niets meer konden zien en volkomen geïsoleerd waren. Op dat ogenblik onderging de ballon een serie hevige schokken en begon veel harder te dalen. De bestuurders wierpen niet alleen al hun ballast overboord maar zelfs hun ankertouw, hun persoonlijke bagage en ten laatste hun levensmiddelen. Desalniettemin bleef de ballon vallen en kwam plotseling in zee terecht waar een visschersboot den toestand
In de jaren 50 bestond een gasballon handleiding uit enkele
reeds bemerkt bleek te hebben, zoodat de bestuurders na
pagina’s die vooral het gebruik van gas in detail beschreven.
zeer korten tijd rondgezwalkt te zijn, opgepikt werden en naar
De piloot zelf was verondersteld te kunnen varen met een bal-
Gothenburg vervoerd.’ De tweede Zwitserse ballon ‘Helvetia’,
lon. Hij zou zijn ballon wel leren kennen en zo met de ballon
bemand door Paul Armbruster en Otto Bachman, landde
veilig kunnen varen.
nabij Flensburg aan de Sleeswijkse grens en de Franse ballon
Onze sport is intussen echter meer gereglementeerd, de pro-
‘Picardie’ met Maurice Bienaime en Ravaine, kwam terecht bij
cedures zijn meer gedetailleerd en we moeten opboksen tegen
de Duitse stad Osnabrück.
de bureaucratisch hindernissen. Heeft dit alles de gasballonsport beter en veiliger gemaakt?
D E B E LG E N
De Belgische ballon ‘Belgica’ van de uit Gent afkomstige
In 2002 verscheen de eerste editie van ‘Gone with the wind’,
Ernest Demuyter landde uiteindelijk bij Cerebro (Shollersta)
de ‘gasballon handleiding’. Doel: de opleiding van gasbal-
in Zweden. Hij werd daardoor winnaar met een afstand van
lonpiloten en veilig omgaan met waterstof. Astrid Gerhardt,
1.155 km. De eveneens uit België afkomstige ballon ‘Prince
Gerhard Hurck en Walter Müller staken de koppen bij elkaar en
Léopold, met aan boord Alexander Veenstra en Philippe
zorgden voor een 265 pagina’s dik boek. Zo kan je alles lezen
Quersin, landde veilig bij Erikstak in Zweden, maar helaas 150
over de netloze gasballons, de uitrusting en de benodigde
km eerder dan hun landgenoten. Het nieuws over die laatste
instrumenten, de werkwijze om de gasballon te vullen en de
landing werd pas op 26 september bekend.
veiligheid bij het gebruik van waterstof. De gasballon klaarmaken voor een vaart en de start en de
De strijd om de Gordon Bennett-trofee zou nu, onder de
landing instructies. In een gasballon kan je heel lange en verre
omstandigheden van toen, terecht zijn afgelast maar weers-
vaarten maken. Je kan bij nacht varen, vaarten maken over de
voorspellingen in die tijd waren veel minder nauwkeurig dan
bergen, ... allemaal onderwerpen die aan bod komen in dit
nu het geval is. De omvang van het onweersfront werd dan
boek. Er is ook aandacht voor navigatie en de meteo.
ook schromelijk onderschat. Daarnaast ontbrak natuurlijk de
Een boek dat elke gasballonvaarder en gasballonvaarder in spé
communicatie tussen de wedstrijdleiding en de ballons en tus-
zeker in zijn boekenkast heeft staan en ettelijke keren zal raad-
sen de ballonvaarders onderling waardoor de wedstrijd had
plegen. Al was het maar om de vele extra tips. Het boek is ook
kunnen worden afgebroken.
meteen gedrukt in twee talen Engels en Duits.
ballonstof
VAN W I T H THE W I N D’
23
T W E E D E E D I TI E
Ideaal zou zijn dat een tweede editie een update zou worden van de eerste uitgave. Maar de vele wijzigingen in de regelgeving en de vele vragen van gasballonvaarders zorgden voor een veel grotere revisie. September 2016, de tweede uitgave van dit prachtige boek is
HOE BE S TE LLE N?
verschenen. Astrid Gerhardt en Peter Cuneo hebben het eerste
Tijdens de Gordon Bennett in Gladbeck waren de eerste
boek volledig ge update. Verschillende nieuwe hoofdstukken
exemplaren te koop, net als tijdens de America’s Challenge in
met o.a. de beschrijving van de Amerikaanse waterstof com-
Albuquerque. Vele piloten en crewleden kochten daar al hun
patibele gasballon Best Aviation (aka Padelt) en een hoofdstuk
exemplaren.
gewijd aan de factor mens en de veiligheid in de luchtvaart.
De prijs in Europa is 70 € + de verzendingskosten. Wil je meer
De factor ‘mens’ wordt in de internationale luchtvaartwereld
weten over gasballonvaren, bestel dan zeker een exemplaar.
aangeduid met ‘Human Factors’.
Bestellen kan je doen door een email te sturen naar Astrid
Alle eerdere hoofdstukken werden ook volledig nagezien wat
Gerhardt.
de inhoud betreft. Net als in de eerste editie zijn nu ook alle
E-mailadres : ag@g-ig.net
teksten zowel in het Engels als in het Duits. Alles mooi geïllustreerd met kleurenfoto’s, tekeningen en tabellen. De auteurs hopen vooral dat dit boek zal helpen bij de voorbereiding van ene gasballonvaart. Het is zeker niet de bedoeling van de auteurs om alle boeken in de bibliotheek die over de verschillende onderwerpen die aan bod komen in het boek te gaan vervangen. Het is meer de bedoeling van een prachtig naslagwerk te hebben, terwijl de gasballonvaarder in opleiding zeker nog andere naslagwerken zal moeten raadplegen. De tweede editie is 320 pagina’s dik, is ook iets groter (21 cm x 30 cm) en voorzien van een hard cover.
24
ballonstof
25
ballonstof 26
M E T R I E N EN RO N IN E EN G A S B A LLON !
RIEN JU RG EN RON V AN HOU T EN T IJDEN S D E BRI EF I NG
mandje en stonden maar liefst tienmaal bij de start van de
DE NEDERLANDSE DEELNEMERS AAN DE 60E EDITIE VAN DE COUPE AERONAUTIC GORDON BENNETT 2016.
Gordon Bennett, de FAI World Long Distance Gas Balloon Championship. Eerlijk is eerlijk: twee edities daarvan gingen niet door. In 1998 werd in Parijs vanwege de weersomstandigheden niet gestart en in Brussel in 2007 gaf de verkeersleiding de deelnemers geen toestemming te starten; netto dus acht
T E KS T : G E R J AN CR E B OLDE R FO T O ’S V O O R Z OVE R NIE T ANDE R S VE R M E LD: BEN BLÄSS
vaarten. De beste resultaten behaalde het duo in 2001 (2e plaats) en in 1997 en 2000 (beide een 3e plaats).
Het lijkt wel wat op de titel van vroeger een door Kluitman
D E E D ITIE VAN 2016
in Alkmaar uitgegeven jongensboek maar niets is minder
De start vond dit jaar plaats bij de Duitse plaats Gladbeck,
waar. Al sinds 1995 vormen Rien Jurg en Ron van Houten de
op het inmiddels tot ‘Willy’s Ballonwiese’ gedoopte opstijg-
vaste bemanning van de netloze Festo-ballon (PH-KTS); een
terrein, zo’n 165 km van Utrecht verwijderd. Tot voor kort
gasballon met een inhoud van 1046 m3. Op dit moment is de
werd de start van de wedstrijd door het land georganiseerd
PH-KTS nog de enige geregistreerde gasballon van ons land.
dat deze een jaar eerder gewonnen had. Dat zou in dit geval Zwitserland geweest moeten zijn dankzij de 1e plaats van Kurt
De in 1995 bij Woerner in Augsburg gebouwde ‘Festo Flyer’
Frieden en Pascal Witprächtiger met een afstand van 2.080,80
is geschikt voor een mand voor vijf personen (piloot en vier
km.
passagiers). In samenwerking met hun partner werd speciaal voor wedstrijden een unieke, veel lichtere opblaasbare mand
De organisatie van het evenement kost echter zoveel tijd en
ontworpen. In de vier wanden daarvan kan vier maal 50 liter
ook geld dat al een aantal jaren geleden werd besloten dat de
water (200 kg) ballast worden meegenomen. De overige bal-
winnaar van de GB niet het daarop volgend jaar de organisatie
last (zand) wordt in nylonzakken meegenomen.
op zich mag nemen maar een jaar later. Daardoor mochten de
Jurg en Van Houten deelden samen al zo’n 600 uur het
winnaars van 2014, de Duitsers Wilhelm Eimers en Matthias
ballonstof 27
Zenge, de organisatie op zich zouden nemen. Overigens is
Het veld bood voorafgaande aan de start een feeërieke aan-
dit een officiële maatregel die ook in de komende jaren zal
blik: al die opgeblazen ballons die verspreid over het veld
worden gehanteerd. Door de overwinning van Kurt Frieden en
stonden te wachten op de opstijgceremonie.
Pascal Witprächtiger in 2015 en dit jaar zal de GB de komende
Om 00.14 uur was het voor de Festo Flyer dan eindelijk
twee jaar, 2017 en 2018 vanuit Zwitserland plaatsvinden.
zover. Onder het spelen en het luidkeels meezingen van het Wilhelmus door de vele Nederlandse toeschouwers, ver-
DE START
dwenen Rien en Ron langzaam uit het gezicht. Het uit volle
De start stond gepland voor 16 september maar moest door
borst meezingen van ons volkslied bezorgde, zo vertelde
de slechte weercondities worden uitgesteld. Het ‘startvenster’
een toeschouwer later, zelfs het Duitse publiek ‘Gänsehaut’!
werd gelukkig vanaf vrijdag de 16de tot en met dinsdag de
Langzamerhand werd het ook tijd voor de volgploeg van
20ste aangehouden. Dit laatste is helaas bij andere edities van
de PH-KTS, bestaande uit Bart Schröder, Karel Steensma en
de GB niet het geval geweest.
Martin de Weerdt, om te vertrekken. Het team dat vanuit
Op 18 september was het dan eindelijk
Hengelo de wedstrijd begeleidde bestond
zover. In totaal 24 wedstrijdballons
uit, in alfabetische volgorde: Edwin van
werden vanaf 14:00 uur met water-
Coevorden, Diana Drenth, Frans van
stof gas gevuld. Daarna begon het
Dijk, Daan Elfring, Ab Maas (meteo),
lange wachten voor met name het
Alette van Houten, Miriam Jurg, Bram
publiek. De teams hadden hierdoor
Schouten en Remko Wigger.
gelukkig ruimschoots de tijd om de inrichting van de mand en de controle
VAARPLAN
van de instrumenten uit te voeren.
Rien: ‘We hadden natuurlijk van tevoren samen met meteoroloog Ab Maas aan
De planning was om vanaf 22.00 uur
de hand van een ‘trajectorien model’
de ballons te laten opstijgen.
een vaarplan opgesteld. Daarbij gingen
Dat lukte niet. Ron: ‘De verkeerslei-
we ervan uit dat we over de Alpen naar
ding van het vliegveld Düsseldorf
Italië zouden varen om daar zo mogelijk
wilde eerst nog twee vliegtuigen laten
iets ten noorden van Rome te landen.
overkomen en al met al betekende
Daarnaast hielden we de optie open om
dat een vertraging van twee uur’.
eventueel nog wat verder te varen in de
ballonstof 28
richting van Bari, in elk geval het zuiden van Italië.
men met de batterijen aan boord. Deze werden met behulp
Bij de laatste algemene briefing voor vertrek leek Italië
van zonnepanelen gevoed maar laadden niet bij. Dat gaf dus
namelijk het maximale haalbare. De buienontwikkeling waar-
problemen bij het gebruik van de radio en de transponder.
mee we te maken zouden kunnen krijgen sloot een vaart in de
Van de verkeersleiding kreeg Ron toestemming om de trans-
richting van de Balkan of zelfs Griekenland voorlopig uit.’
ponder enige tijd uit te zetten. Achteraf bleek het probleem aan een niet goed functionerende omvormer te liggen waar-
Door de late start had de ballon al een afkoeling ondergaan.
door de stroomafname groter was dan de toevoer.
Die eerste nacht voer de ballon overwegend op een hoogte van 3500 ft met een snelheid van 15 à 16 knopen. Later steeg
Ook het grondteam zag de noodzaak van deze wijziging van
Rien door naar een hoogte van 7000 ft met een snelheid
het oorspronkelijke plan in en zo kon het gebeuren dat aan de
van 18 knopen en een koers van
vaart van de PH-KTS na zeventien uur
190/200.Om op hoogte te
en 52 minuten een einde kwam.
kunnen blijven waren beiden
Na 423 km werd er geland op
al genoodzaakt geweest om
een mooi veld, vlak bij een weg
de 200 liter water aan boord
nabij de plaats Meurcourt in de
te lozen. Achteraf zou dat een
Franche-Comté. Op twee pas-
teken aan de wand blijken.
serende boeren na (´Bonjour
Om op koers te blijven was het
messieurs!´) hebben Rien en Ron
wenselijk om naar 9000 ft te
die avond geen mens gezien.
klimmen. Deze maatregel werd
Van slapen was tijdens de vaart
ook uitgevoerd maar ging
maar weinig gekomen. Ron: ‘Ik
gepaard met een fors ballast-
heb toen mijn slaapzak maar
verbruik. Na zonsopgang zou
uit de mand gehaald, heb die
de warmte van de zon moeten
over de inmiddels ingepakte bal-
gaan zorgen voor stabilisatie
lon gelegd en heb geprobeerd
van de ballon. Dat gebeurde
nog maar een paar uurtjes te
echter niet; deze bleef licht
slapen.´ Dat kon gemakkelijk
dalen en om 09.00 uur was er
want de volgploeg arriveerde
al 250 kilo zand uitgestrooid
pas tegen middernacht waarna
en ook op een hoogte van
de terugtocht naar Hengelo kon
8000 ft bleef de ballon ballast
beginnen.
verbruiken. RE TOUR FABRIEK Z AN D
EN
NOG
Inmiddels is de ballon naar
EENS
Z AN D
de fabriek in Augsburg terug
Het ballastverbruik nam in de
gestuurd. Een stukje stof wordt
loop van de ochtend niet af.
daar onderzocht op eventuele
Om tien uur, ter hoogte van
poreusheid. Rien wijdt het gas-
Luxemburg en op een hoogte van 9700 ft, moest er nog steeds zand worden gestrooid.
verlies aan algemene ouderdomsDE ‘FE S TO FLY ER’ (PH-KT S) IS MOMEN T EEL DE EN IG VAAR B AR E N EDERLAN DSE GASBALLON (FOT O RJP)
verschijnselen van de inmiddels ruim 20 jaar oude ´Festo Flyer´.
Om twaalf uur waren er tenslotte nog maar 35 zakken zand
Het ventiel was namelijk in orde. Voor normale vaarten is de
over. Van paniek was natuurlijk geen sprake maar om een uur
ballon nog in goede conditie maar voor een wedstrijd als de
of twee begonnen Rien en Ron zich toch wel zorgen te maken
Gordon Bennett is de PH-KTS eigenlijk al weer te oud. ´Het is
over de geplande Alpenoversteek. Met de nog aanwezige bal-
niet erg vreemd dat op de einduitslag de eerste drie plaatsen
last werd deze problematisch. Het plan was om het gebergte
worden ingenomen door teams met relatief jonge gasbal-
ter hoogte van de Mont Blanc op een hoogte van 15.000 ft te
lons´, aldus Rien. Ron van Houten vult aan: ´Natuurlijk is ons
passeren. De beslissing werd snel genomen. Rien: ´We kennen
resultaat deze keer teleurstellend maar we hebben weer veel
elkaar door en door en dan zijn er niet veel woorden nodig.
kennis opgedaan.´
Met de beschikbare ballast was de keuze dan ook eenvoudig. Nog bij daglicht landen voor dat we de Alpen zouden berei-
PUBLICITE IT
ken.´
De wedstrijd trok dit jaar veel belangstelling mede dankzij de
Behalve het grote ballastverbruik hadden beiden ook proble-
grote publiciteit die aan het evenement werd geschonken.
ballonstof
In kranten en tijdschriften maar ook op de radio werd de strijd om de Gordon Bennett Cup veelvuldig genoemd. Ron: ´Ik heb zelfs vier radio-interviews gekregen waarvan twee zelfs live. Dat geeft wel aan dat de wedstrijd weer veel meer leeft dan een aantal jaren geleden het geval was.´ DEELNAME IN 2017?
Het volgend jaar organiseert Zwitserland de start van de
IN DE WAN DEN V AN DEZE BIJZON DERE ‘MAN D’ KAN 200 L I T ER WA T ER
strijd om de Coupe Aeronautic Gordon Bennett die dit jaar,
WORDEN MEEGEN OMEN (FOT O HEN RIËT T E WARDEN AA R) .
evenals in 2015 werd gewonnen door het duo Kurt Frieden
29
en Pascal Witprächtiger. Het evenement zal dan in Fribourg plaatsvinden, de hoofdstad van het gelijknamige kanton. Nemen Rien en Ron dan weer deel? Rien: ´Natuurlijk willen we dat erg graag doen. Het hangt natuurlijk ook nog wel af van de onderzoeksresultaten van de bestaande envelop en of de aanschaf van een nieuw exemplaar noodzakelijk is. Dit laatste nemen we ook zeker mee in de plannen.’ Rien: ‘Vergeet ook niet dat het materiaal en deelname aan wedstrijden zoals de Gordon Bennett veel geld kosten. De KNVvL draagt tegenwoordig niets meer bij in de deelnemingskosten, in tegenstelling tot de landelijke ballonorganisaties zoals in Duitsland en Zwitserland. In het verleden kregen we nog eens € 1000,- van de Afdeling Ballonsport van de KNVvL. Later werd dat bedrag afgebouwd tot € 500,- en nu krijgen we niks meer.’ Ook over de medewerking door het KNMI is het duo niet erg te spreken:
HET WACHT EN WAS OP DE V OLGPLOEG BEST AAN DE U I T BART SCHRÖDER, KAREL ST EEN SMA EN MART IN DE WEERD T
‘Naast die financiële zorgen storen we ons ook aan het feit dat er bij het KNMI geen enkele bereidheid bestaat om op meteorologisch gebied mee te werken. Wij vinden dat zorgelijk. Andere meteo-instanties zoals in Duitsland en Zwitserland, zien een dergelijke medewerking aan dit soort ‘meteo-wdstrijden’ als een extra uitdaging en geven dan ook ruimhartig hun steun en denken mee’. De Gordon Bennett is en blijft een geweldige uitdaging waarbij alle disciplines van de ballonvaart en meteo aan bod komen. Rien en Ron hebben ook dit jaar weer genoten en het duo kijkt dan ook reikhalzend uit naar de 61e editie van deze, nog steeds tot de verbeelding sprekende, langeafstandswedstrijd voor gasballons. Hopelijk staan ze volgend jaar weer aan de start op het opstijgterrein in Fribourg!
DE VOL G E N D E MO R G E N OM 07.40 UUR IN DE B UUR T V AN L UX E MB U R G ( FO T O R ON VAN H OUTE N).
ON DER HET SPELEN – EN MEEZIN GEN ! – V AN HET WIL H EL M U S V ERDWEEN DE ‘FEST O FLY ER’ IN DE N ACHT
ballonstof 30
CLOSING CEREMONY GORDON BENNETT 2016 BALLONNEN STAAN, BALLONNEN STIJGEN, BALLONNEN DALEN EN DAN … EEN CEREMONIE VOL BOEIENDE BALLONVERHALEN! TE KS T: H EN RIËT T E WARDEN AAR FOT O’S: BEN BLÄSS
Zaterdag 23 september 16.30 uur in Gladbeck. Hier en daar
Eimers een waarderend applaus voor zijn al zijn organiserende
lopen een paar mensen op straat. Een aantal net geklede
werkzaamheden en Claudia Eimers wordt met een enorme bos
mensen gaat richting Stadthalle Rathaus. Plotseling rijdt er
bloemen bedankt voor de prima verzorgde catering op ‘Eimers
een auto en ballonwagen het plein voor het Rathaus op.
Airport’!
Chauffeur is Wilhelm Eimers die mét stropdas achter het stuur zit. Hij stapt uit, en schudt een paar mensen de hand en zegt
Vervolgens wordt het Duitse volkslied gespeeld en ook wordt
tegen een enkeling ‘Komm mal mit!’. Ze moeten hem even
de hymne van de Fédération Aéronautique Internationale (FAI)
helpen om zijn heteluchtballon op te zetten die als decor
ten gehore gebracht. Voorzitter Frits Brink neemt daarna het
moet dienen. Al snel staat de ballon overeind en ‘die Herren
woord en geeft aan waar FAI voor staat en welke sporten bij
Weltmeister mit ihren Frauen’ worden kleurrijk met de ballon
deze organisatie zijn ondergebracht. Hij benadrukt dat de
op de foto gezet. Er wordt niet gevaren en de ballon wordt
Coupe Aeronautic Gordon Bennett een van de mooiste compe-
weer met dezelfde vlijt, door de stropdasmannen, ingepakt.
tities is. Hij verheugt zich op de volgende editie en hoopt daar ook bij te kunnen zijn.
De genodigden praten nog wat op het plein en langzaam schuift de stoet naar binnen. Daar staan frisse witte statafels
Voorafgaand aan de prijsuitreiking worden de eventdirector
opgesteld, feestelijk versierd met ballonnen. Hier kan iedereen
en zijn vrouw ook hartelijk bedankt voor hun waardevolle
op zijn gemak een babbeltje maken, onder het genot van een
bijdrage aan deze 60e Gordon Bennet Race. Dan volgt de
drankje en een paar bijzondere hapjes, zoals soep in een beu-
prijsuitreiking van onder naar boven (24 deelnemers). Op de
gelflesje en Bratwurst in een plastic blikje. Na een uurtje infor-
21e plaats Team België (BEL2), Jan Thijs en Reginal Geerinck.
meel babbelen worden de deuren van de grote zaal geopend.
Op de 20e plaats Team België (BEL3) Jurgen Dubbelaere
Iedereen zoekt een plaatsje aan een van de fraai gedekte
en Gino Ciers. Het enige deelnemende Nederlandse Team
ronde tafels, met in het midden op elke tafel een grote helium
(NED1), Rien Jurg en co-piloot Ron van Houten, is geëin-
ballon.
digd op de 17e plaats, met een vaartduur van 17:52 uur en een afgelegde afstand van 423,83 km (van Gladbeck naar
Fritzi Eimers, gekleed in een feestelijke zwart-witte jurk, heet
Meurcourt in Frankrijk). Het bedrijf van Rien Jurg, Cameron
alle aanwezigen hartelijk welkom waarna burgemeester Ulrich
Balloon Promotions BV, is tevens sponsor van deze 60e Coupe
Roland van Gladbeck als eerste een toespraak houdt. Hierna
Aeronautic Gordon Bennett.
volgen Marita Krafczyk, President Deutscher Freiballonsport Verband en Stefan Handl, de eventdirector. Tijdens de toe-
Het eerste deel van de prijzen is uitgereikt waarna iedereen
sprakenceremonie klinkt er een groot applaus voor winnaars
zich tegoed doet aan de eerste gang van het diner.
Kurt Frieden en Pascal Witprächtiger. Ook krijgt Sebastian
Dan volgt het tweede deel van de prijsuitreiking.
Het toetje volgt: blauw-witte helium gevulde ballonnetjes met
Peirsman, wordt gefeliciteerd met de 7e plek. Zij hebben 33.45
daaraan een mandje met het dessert. Met deze traktatie wor-
uur gevaren en een afstand van 806,76 km afgelegd. Ook
den, na het nuttigen, allerlei experimentjes uitgevoerd.
Philippe de Cock’s bedrijf is sponsor van deze 60e Gordon
De ene tafel onderzoekt hoeveel ballonnen er aan een schoen
Bennett-editie. Team Polen heeft, met een snelheid van 65
moeten om deze te laten stijgen en bij een andere tafel wordt
km per uur, de snelste vaart gemaakt en Team USA (USA1),
een lange sliert tot aan het plafond geconstrueerd. Allemaal
Barbara Fricke en Peter Cuneo, net geen podiumplaats, wordt
heel grappig maar de organisatie verzoekt de ‘creatievelingen’
gefeliciteerd met hun 4e plaats.
vriendelijk om dit toch maar niet te doen. Ook volgt de mededeling dat de Westdeutsche Rundfunk (WDR) de volgende dag
Daarna kan men genieten van het hoofdgerecht en een korte
om 14.45 uur een samenvatting van de Gordon Bennett zal
film, met fraaie en ludieke hoogtepunten van ‘deze unieke
uitzenden.
race’. Dan nog de in te vullen laatste podiumplekken met op de derde plaats Team Spanje (ESP1), Alfonzo Gonzalez en
Vervolgens worden de piloten van de fiëstaballonnen in het
Angel Aguirre. Op de tweede plaats Team Zwitserland twee
zonnetje gezet. Dankzij hun medewerking werd het program-
(SUI 2), Nicolas Tieche en Laurent Sciboz en tenslotte het win-
ma rond de start van de gasballons mede een aantrekkelijke
nende team, de Zwitsers Kurt Frieden en Pascal Witprächtiger
gebeurtenis. Na vele bedankjes over en weer zit het officiële
(SUI 1). Zij hadden de mogelijkheden en de moed om naar
deel er op en kan het muzikale en feestelijke deel beginnen.
Griekenland door te varen; een bijzonder knappe prestatie. Ze
De band op het podium weet al snel de eerste dansers op de
hebben 58:12 uur gevaren en hebben 1803,40 km afgelegd.
vloer te krijgen. Tot in de late uurtjes wordt er nog gezellig
Kurt en Pascal nemen blij de verdiende coupes in ontvangst.
gefeest en nagepraat.
Sponsor Breitling voorziet de drie winnende teams van een fraai horloge.
Na het officiële gedeelte worden ook de 3 podiumwinnaars geïnterviewd en gefotografeerd. Ze raken na de interviews
Vervolgens neemt Kurt zelf de microfoon. Opvallend is dat hij
met elkaar in gesprek en de Spanjaard, Anulfo Gonzalez is
er voor pleit om meer jeugd bij deze tak van sport, gasbal-
toch wel erg benieuwd naar het geheim van Kurt Frieden wat
lonvaren, te betrekken. Verder bedankt hij de familie Eimers
hem in staat stelde voor de 2e keer achter elkaar de wedstrijd
en alle vrijwilligers die geholpen hebben. Daarna roept hij zijn
te winnen. ’Wellicht geen sex voor de wedstrijd’, wordt er gek-
hele team naar voren want zonder hen hadden zij niet kunnen
scherend gegist. ‘De duur van je relatie misschien?’, probeert
winnen: ‘In je eentje kun je niks maar met elkaar kun je heel
de Spanjaard nog een keer. En Kurt vertelt vol trots dat hij 25
veel.’ De zaal brengt nog een keer waarderend de handen op
jaar getrouwd is en dat het er vooral niet saaier op wordt!
elkaar voor dit gehele team. Kurt hoopt iedereen volgend jaar weer te zien in Zwitserland, het organiserende land in 2017.
ballonstof
Team België (BEL1), Philippe de Cock en co-piloot Geert
31
Ook voor u
• Onderhoud, inspecties en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen, GEFA-Flug luchtschepen en toebehoren • Dealer Garrecht transponders
BA L LO O N S | B U R N E RS | BA S K E TS | C Y L I N D E RS | FA N S | AC C ES S O R I ES
twitter.com/CameronEurope facebook.com/CameronBalloonPromotions