Ons 11 2018 by KBO-Brabant

18n 20 ar va

ja e de Blauw s Zone

magazine voor senioren NUMMER 11 NOVEMBER 2018

— DOSSIER—

Rouwverwerking:

verschillen mannen en vrouwen in hun omgang met verdriet? — R E P O R TA G E —

Workshop We Are Food:

‘Het proces van eten helpt regie over het leven te houden’ interview

Annegreet van Bergen: ‘We hebben het nog nooit zo goed gehad als nu’

— ACHTERGROND—

Brabant Remembers:

jong en oud maken toneelvoorstellingen over de oorlog

blauwe zones

Vijf gebieden, één rode draad:

wat maakt deze plekken zo gezond?

PAK DE OPENINGSAANBIEDING 2019 SLECHTS

€ 199,95p.p.

95 , 9 p.p. 19 € De mooiste vakantiegebieden van Duitsland!

Hotel Heiderhof

Enjoyhotel Bottler

Tussen Moezel & Eifel / Obersteinebach / Westerwald

Veldenz / Moezel

Op nog geen 300 km van Utrecht. Dichtbij de Rijn, Lahn en de Wied. Aan de andere kant van de Rijn ligt de Eifel. De steden Köln, Koblenz, Bonn en Limburg aan de Lahn zijn de bekendste om ons heen. Dit natuurgebied staat bekend om hun vele karakteristieke dorpen en stadjes met hun mooie vakwerkhuizen. In de bar, biergarten, zuidterras (gedeeltelijk overdekt met verwarming) en innenhof zijn genoeg zitplaatsen waar u heerlijk kunt genieten van ons Duitse bier, of wijntje. Of gewoon lekker in de barlounge genieten van uw alles-inclusief arrangement. In ons restaurant wordt u tijdens uw verblijf verwend met een dagelijks „Enjoy“ uitgebreid ontbijtbuffet, warme lunch en een afwisselend 3-gangen keuze diner.

In dit rustige doch centraal gelegen wijndorp Veldenz vindt u Enjoyhotel Bottler. Vlakbij de grote plaatsen Trier en Bernkastel-Keus. Het hotel beschikt over 30 moderne kamers met douche/ bad, wc, tv met NL zenders en Wifi. Alle kamers bevinden zich op de eerste en tweede etage. Het hotel heeft geen lift. In ons restaurant wordt u dagelijks verwend met een uitgebreid “Enjoy” ontbijtbuffet, warme lunch en een 3-gangen keuzemenu. Ook heeft het hotel een prachtig terras waar u lekker kunt bijkomen van de dag, onder het genot van een drankje. ‘s Avonds is er, net zoals in de andere Enjoyhotels, regelmatig vertier en entertainment.

Inbegrepen bij uw 5-daagse all-in vakantie

Westerwald

Moezelstreek

Alles-inclusief reis 5-daagse auto

✓ 4 hotelovernachtingen ✓ Ontvangst met een warme lunch of koffie/thee met gebak ✓ Dagelijks ontbijtbuffet, warme lunch of lunchpakket en 3-gangen keuzediner ✓ Dagelijks alle consumpties gratis, van 17:00 tot 24:00 uur Frisdranken, vruchtensappen, bieren, wijnen, jenevers en apfelkorn ✓ NIEUW! Koffiecorner: de gehele dag gratis koffie en thee ✓ Iedere avond entertainment, o.a. quizavond, livemuziek en wandeling ✓ Hierbij wordt een hapje bij de borrel geserveerd ✓ Gratis mooie dagtocht per luxe touringcar door het Westerwald ✓ Breng een bezoekje aan de Moezel en het Eifelgebied ✓ Gratis diverse auto-, fiets en wandelroute’s inclusief lunchpakket ✓ Gratis gebruik alle hotel faciliteiten

Aankomstdata en prijzen 2019

1 maart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 259,95 p.p. 5, 9, 13, 17, 21, 25, 29 maart . . . . . . . . . . € 199,95 p.p. 2, 6, 10, 14, 18, 22 april . . . . . . . . . . . . . . . € 239,95 p.p. 5, 12, 19, 26 mei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 259,95 p.p. 2, 9, 16, 23 juni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 259,95 p.p. 1, 5, 9, 13, 17, 21, 25, 29 juli. . . . . . . . . . . . . € 259,95 p.p.

NIEUW!

OPENINGSAANBIEDIN G

Voor verdere aankomstdata zie www.enjoyhotels.nl

✓ 4 hotelovernachtingen ✓ Ontvangst met een warme lunch of koffie/thee met gebak ✓ Dagelijks ontbijtbuffet, warme lunch of lunchpakket en 3-gangen keuzediner ✓ Dagelijks alle consumpties gratis, van 17:00 tot 24:00 uur Frisdranken, vruchtensappen, bieren, wijnen, jenevers en apfelkorn ✓ NIEUW! Koffiecorner: de gehele dag gratis koffie en thee ✓ Iedere avond entertainment, o.a. livemuziek, wandeling en wijnproeverij ✓ Hierbij wordt regelmatig een bittergarnituur geserveerd ✓ Gratis mooie dagtocht per luxe touringcar door de Moezelregio ✓ Kortingskaartjes boottocht over de Moezel (april - oktober) ✓ Optioneel: leuke huifkartocht door de regio met lunch ✓ Gratis diverse auto-, fiets en wandelroute’s inclusief lunchpakket ✓ Breng ook een bezoek aan het nabij gelegen Luxemburg ✓ Gratis gebruik alle hotel faciliteiten en versnellingsfietsen ✓ Gratis uitstapjes boekje t.w.v. € 6,95 en gebruik infotheek

Aankomstdata en prijzen 2019

4, 8, 12, 16 april . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 199,95 p.p. 20, 24, 28 april. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 239,95 p.p. 2, 6, 10, 14, 18, 22, 26, 30 mei. . . . . . . . . . € 259,95 p.p. 3, 7, 11, 15, 19, 23, 27 juni . . . . . . . . . . . . . . € 259,95 p.p. 1, 5, 9, 13, 17, 21, 25, 29 juli. . . . . . . . . . . . . € 259,95 p.p. 2, 6, 10, 14, 18, 22, 26, 30 augustus . . . . € 259,95 p.p.

OPENINGSAANBIEDIN G

Voor verdere aankomstdata zie www.enjoyhotels.nl

Kijk voor meer Enjoyhotels of informatie op www.enjoyhotels.nl of bel 0049 - 2953 9625 333 Voor alle Enjoyhotels geldt geen boekings-, en reserveringskosten, geen 1-persoonskamer toeslag. Alle fouten voorbehouden en exclusief eventuele toeristenbijdrage.

Nederlands gesproken.

Vraag nu onze nieuwe brochure aan!

colofon

welkom

JAARGANG 8 NR. 11 - 2018

Ons is een uitgave van KBO-Brabant en wordt 11 keer per jaar bezorgd bij de 130.000 leden. Een gesproken versie van Ons is te bestellen bij KBO-Brabant (zie redactieadres). ISSN 2211-5277 REDACTIE KBO-BRABANT

Jacquelien Cuppers, Eva Geelen, Truus Noij, Wilma Schrover REDACTIEADRES

Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch (073) 644 40 66, ons@kbo-brabant.nl C O N C E P T E N R E A L I S AT I E

mooi mag., Pauline Mulder, Susanne Mullenders, Marike Ooms, www.mooimag.com VO R M G E V I N G

Grafisch bureau Brust, Remco Brust, Michelle Uit de Weerd - Leemkuil, Ilse Vesters A DV E R T E N T I E S

Multor Media B.V., Oscar van den Bosch (085) 003 02 86 oscarvandenbosch@multormedia.nl KBO-Brabant draagt op geen enkele wijze verantwoordelijkheid voor advertenties/bijsluiters in Ons. DRUK EN AFWERKING

Habo DaCosta L I D M A AT S C H A P

Indien u een lidmaatschap bij de KBO in Brabant wilt aangaan of opzeggen, dan kunt u terecht bij het secretariaat van uw lokale KBO-Afdeling. U vindt de adresgegevens op www.kbo-brabant.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder KBO-Brabant daar vooraf van in kennis te stellen. Het toesturen van foto’s en teksten impliceert toestemming tot publicatie in Ons. Toegestuurde foto’s en teksten worden niet automatisch geplaatst. www.kbo-brabant.nl  www.facebook.com/kbobrabant  @kbo_brabant magazine voor senioren

Eén tegen eenzaamheid én armoede Eenzaamheid komt vaker voor dan we denken, vooral bij ouderen boven de 75 jaar. Over de toename van eenzaamheid zijn veel oorzaken te noemen, maar één ervan wil ik met name noemen en dat is armoede, ook bij senioren. Onlangs kreeg ik cijfers onder ogen van een middelgrote gemeente in Noord-Brabant waar 27% van de ouderen moet rondkomen van uitsluitend een AOW-uitkering, beslist geen vetpot. Ouderen, levend van een inkomen op of onder het minimum, staan vaak aan de rand van de samenleving en zijn bijna nergens meer lid van. Tegen deze achtergrond is het een prima zaak dat recent het landelijk programma Eén tegen eenzaamheid is gestart. Overheid en maatschappelijke organisaties pakken samen de handschoen op. Ook KBO-Brabant is daarin partner, en keer op keer wijs ik erop dat wij een organisatie zijn die al veel langer met dit bijltje hakt. Wij zijn bij uitstek een vereniging die niet alleen vitale senioren bindt, maar ook dicht bij kwetsbaren staat. Wij kennen ze door de inzet van onze cliëntondersteuners, belastinginvullers, vrijwillige ouderenadviseurs, thuisadministrateurs, Ons-bezorgers en alle andere KBO-vrijwilligers in onze provincie, samen zo’n tienduizend. Wij kennen de gezichten van eenzaamheid en armoede. Daarom vind ik het van groot belang dat het landelijk actieprogramma inspeelt op de ervaring en deskundigheid die wij in de loop der jaren hebben opgebouwd. Het is verheugend te zien dat onze Afdelingen en Kringen hun inspanningen bij de bestrijding van eenzaamheid en armoede willen intensiveren. Ter ondersteuning daarvan heeft KBO-Brabant een groep van (ervarings-)deskundigen bij elkaar gebracht die desgewenst beschikbaar zijn. Een Postbus 51 tv-spotje van de Rijksoverheid helpt ons allen bewust te worden van eenzaamheid, maar is geen zelfrijzend bakmeel. Die cake moet door mensenhanden gebakken worden en dát is onze specialiteit.

Leo Bisschops, voorzitter

advertentie

DIRECT, EN MET 100% ZEKERHEID, UW HUIS VERKOPEN? Meer informatie: www.fvzvastgoed.nl of bel 076 - 561 59 55

Koopsoom nett ld a a t e b t i u

Betrouwbaar Directe aanbetaling mogelijk Geen makelaars- en notariskosten Koopsom is 90% van de werkelijke waarde Uw eigen woning terug huren is mogelijk Wij ontzorgen â&#x20AC;&#x201C; direct zekerheid

adres: Annevillelaan 230 - 4858 RB Ulvenhout tel.: 076 - 561 59 55 - mob.: 06 - 270 826 65 e-mail: info@fvzvastgoed.nl

inhoud LEVEN

24/ Sardinië, Okinawa, Loma

linda, Nicoya en Ikaria: de vijf

Blauwe Zones in kaart

MENSEN

49/ Eet tot je acht van de tien delen vol zit Gezonder eten is ook: mínder eten

10/ ‘Wij wisten niet wat we zagen, een echte ananas!’ Schrijfster Annegreet van Bergen blikt terug op haar jeugd in de jaren zestig

16/ ‘Er zijn geen twee mensen

die op dezelfde manier rouwen’

Jacqueline van den Nieuwenhoven onderzocht verschillen in rouwen tussen mannen en vrouwen

45/ ‘We willen dat íedereen zich hier welkom voelt’ Rinus

Bogers over de mosselweekenden in Putte ONS BELANG

34/ Tijdens Brabant Remembers maken studenten en ouderen samen toneelvoorstellingen die oorlogsherinneringen levend houden

40/ Rondetafelgesprek met Tweede Kamerlid Erik Ronnes: ‘We moeten gemeenten verleiden of verplichten een woonvisie op te stellen’

ELKE MAAND

06/ 09/ 14/ 29/ 30/ 33/ 36/ 49/ 51/ 54/ 58/

magazine voor senioren

Schrijf ons! Fotoalbum Ons bureau Online Ons kloppend hart Juridische helpdesk Ontspanning Lekker gezond Op zoek naar Ons Ledenvoordeel Puzzel

schrijf ons

Verhalen, brieven en berichten die ons bezighouden

doe mee!

LEDENPAS MÉT KBO-TAS

KBO-Drunen is onlangs bij alle leden langsgegaan om de nieuwe ledenpassen persoonlijk uit te delen. In totaal werden 700 huishoudens bezocht. De leden werden daarbij extra verrast; zij kregen er namelijk een mooie KBO-tas bij cadeau. Tijdens de Nationale Ouderendag op 5 oktober zijn nóg eens 10 KBO-tassen verloot onder de aanwezigen in Partycentrum de Remise. Die middag waren daar 130 ouderen bijeen voor een gezellige middag met hapjes, drankjes, muziek en een bingo.

Reageren op artikelen

in Ons? Stuur uw reactie naar KBO-Brabant, t.a.v. redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Mailen kan ook: ons@kbo-brabant.nl Vergeet niet uw naam, adres en woonplaats te vermelden.

WIJSHEID

‘Ik doe altijd dingen die ik niet kan doen. Op die manier doe ik ze toch.’ PABLO PICASSO, 1881–1973

INGEZONDEN BRIEF

Pensioenfederatie: er is streng toezicht De redactie van Ons ontving een reactie van de Pensioenfederatie naar aanleiding van het interview met Cees Grimbergen in Ons 8 van dit jaar. Graag laten zij een tegengeluid horen als reactie op de uitspraken van Grimbergen: ‘Grimbergen spreekt van een amoreel en corrupt systeem. Dat is een bijzonder harde beschuldiging, die wel met argumenten onderbouwd moet worden. Het is niet mogelijk je te verdedigen tegen beschuldigingen die niet met feiten worden gestaafd. In de pensioenwereld gaat inderdaad heel veel geld om. En iedere dag zijn mensen bij vermogensbeheerders in opdracht van pensioenfondsen bezig dat geld ten behoeve van de deelnemers zorgvuldig te beheren en te zorgen voor een optimaal rendement. Er is streng toezicht van De Nederlandsche Bank. Pensioenfondsen zijn er om te zorgen dat mensen na hun werkzame leven elke maand een goed inkomen hebben. Dat doen pensioenfondsen door de premies te beleggen waarmee zij de inleg van de deelnemers en hun werkgevers minimaal verdubbelen tot een goed pensioen. Er zijn geen aandeelhouders – dus rendement vloeit na aftrek van kosten direct terug in de pensioenpot. Die pot bedraagt bijna 1.400 miljard.’

ons

Politici: help! Tijdens de Liever thuis! beurs konden bezoekers via een formulier vragen stellen en voorstellen doen aan politici in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen. De vragen zijn gebundeld in drie categorieën: thuis blijven wonen, zorg thuis en sociaal erbij horen. Uit de vele vragen heeft KBOBrabant een paar conclusies kunnen trekken. Zo blijkt er veel behoefte aan nieuwe woonprojecten voor ouderen, is er veel kritiek op de bureaucratisering en bereikbaarheid van gemeenten en instanties en is er over het algemeen een wens om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen – al gaat die wel gepaard met de angst voor allerlei risico’s, zoals voor inbraak.

Vervroegde levering Van bestuurslid Rinus Rankenberg van KBO Odiliapeel ontvingen we een leuk bericht: ‘Op verzoek van onze leden hebben we de bezorging van de Ons iets naar voren gehaald. Het magazine wordt heel goed gelezen, onze leden kijken uit naar het moment dat hij op de mat ligt. Doordat we onze nieuwsbrief bij de Ons voegden, brachten we het blad altijd iets later rond. Dat vonden mensen niet leuk. Dus op veler verzoek bezorgen wij de Ons nu eerder, direct na publicatie!’

Goei Volluk

Pjeer van de Leur en Tinus de Naozaot schreven naar aanleiding van de vele muzikale sketches die zij als duo Goei Volluk ten tonele hebben gebracht het boek Gu mottis lösturu. Alle teksten zijn natuurlijk geschreven in ‘t Braobants.

Een van de gedichtjes: Dun visser zaat aon daove, Zunne dobber ston te deine Bekaant nog niks gevangu Aljin mar un paor van diej kleine. Toen injees nun fienke snok, Ie viel bekaant in ‘t waoter En aolde nun aowe Iêrs omwoog Da waar zònder drank, toch nun aoter

column

Leven naast alzheimer tekst Will

Rouw Wie een partner heeft met Alzheimer, komt gaandeweg in een rouwproces. Je verliest hem nog niet meteen, maar wel beetje bij beetje. Je moet het doen zonder zijn steun, zijn hulp, zijn medeleven. Je hoeft niet aan te komen met je zorgen of verdriet. Problemen moet je alleen het hoofd bieden. Je moet zelf beslissingen nemen over kleine en grote zaken. Verdriet kun je niet delen,

‘Verdriet kun je niet delen, je klankbord is doof’

je klankbord is doof. Ziekte en overlijden in de familiekring gaat langs hem heen. Hoe kan het ook anders, als je al niet meer weet

welke broer of zus nog wel of niet meer leeft. Mijn buurvrouw constateerde van de week: “Het is jammer, hij ziet er nog zo goed uit.” Zòne skòne mens, zeggen ze in Brabant. Maar dieje skòne mens beseft niet dat we zojuist van een geliefd familielid afscheid hebben moeten nemen. Hij gaat mee naar de viering en vraagt me wie de vrouw op de foto is. En wat er met haar aan de hand is. Mensen wensen hem na de dienst sterkte met het verlies en bij

Boek:

het rouwproces. Ze geven hem een hand

Gu mottis lösturu.

en hij lacht ze vrolijk toe. Hij denkt dat hij

Prijs: € 10,- (excl.

gefeliciteerd wordt met het een of ander

verzendkosten à

heuglijk feit. Een ongemakkelijk moment.

€ 5,-) Bestellen kan

Een klein meisje huppelt rond de kist van

via Piet Teunissen

haar oma, als we haar gaan begraven.

pietc.teunissen@ziggo.nl

Onbevangen en vertederend. Ook zij heeft

of (06) 39 59 77 45.

geen besef van het grote verdriet. Ze moet

Er zijn ook nog enkele cd’s beschikbaar.

eerst volwassen worden. We gaan naar huis. Daar rouw ik verder… alleen. ■

Veilig douchen binnen 1 dag TOT

â&#x201A;¬1100 LEEFTIJDSKORTING*

Extra ondersteuning

Gisteren

+ +

Eigen productie en montageteam

Anti-slip profiel

Lage instap

Levenslange garantie op wandpanelen

Ruim 10.000 douches geplaatst

Geplaatst binnen 1 dag

Goedkoopste van de Benelux

Nature Line GRATIS BROCHURE ONTVANGEN?

WWW.VEILIGDOUCHEN.NL BEL GRATIS 0800 0200 962

Ja, ik ontvang graag het gratis informatiemagazine Pure instapbad NIEUW

Naam Straat + nr Postcode Telefoon

* Bekijk de algemene actievoorwaarde op onze website.

Plaats KBO 05_11_18

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Zwaluw comfortsanitair Antwoordnummer 3035 - 3860VZ Zeewolde, Nederland

fotoalbum

tekst Suzanne Geurts

Lezers delen een foto van een memorabel moment met Ons

1918: Melkmeisjes op de huishoudschool

‘D

eze foto is een eeuw boer uit Bramelo bij Haaksbergen. Op oud. Uiterst links staat de boerderij kwam moeders opleiding mijn moeder Anna. Zij goed van pas; ze heeft er haar hele leven werd in 1905 geboren gewerkt. Iedere ochtend stond ons gezin, als dochter bestaande uit zeven kinderen, van boer Wiegers. Op haar om 05.00 uur op; eerst gingen twaalfde ging ze naar de ‘Eerst gingen we bidden, dan koeien melken huishoudschool, waar ze en vervolgens pannenkoeken we bidden, zo’n zes jaar verbleef. Mijn eten en naar school. En na dan koeien moeder leerde hier, samen school keerden we gelijk melken en met haar zus Leida (vierde huiswaarts om te helpen op vervolgens van links), onder meer koeien de boerderij. Het was zwaar pannenmelken, dorsten, naaien en koeken eten’ werk; alles gebeurde nog met klompen schuren. Alle meiden de hand. Mijn moeder is 92 jaar droegen verplicht een witte geworden en nooit ziek geweest. muts, zodat er geen haren Haar actieve boerenleven in de in de melk of het eten terechtkwamen. gezonde buitenlucht heeft daar vast aan Na haar opleiding trouwde mijn moeder bijgedragen.’ ■ met mijn vader, Hendrik Te Lintelo, een

magazine voor senioren

GERDA PONDSTE LINTELO (1941) groeide op in een boerengezin. Evenals haar moeder Anna heeft ze een groot deel van haar leven op de boerderij gewerkt, waar ze hielp met koeien melken. In 1965 trouwde Gerda met Theo Ponds. Ze kregen samen drie kinderen, van wie de oudste is overleden. Sinds zeven jaar is Gerda weduwe. Ze zet zich al jarenlang als vrijwilliger in voor diverse organisaties en is een trotse oma van vijf kleinkinderen.

Uw foto?

Heeft u een bijzondere foto die u met Ons wilt delen? Stuur een e-mail met toelichting naar ons@kbo-brabant.nl Ons behoudt zich het recht voor uw reactie te bewerken en/of in te korten. De foto die u instuurt, ontvangt u uiteraard retour.

interview

ANNEGREET

VAN BERGEN:

‘Welvaart went snel – jammer eigenlijk’

Weelde went, en wel supersnel. Staan we er nog weleens bij stil hoeveel welvarender we zijn geworden in pakweg zestig jaar? Vandaag de dag zijn we vier keer zo rijk als vlak na de Tweede Wereldoorlog. Het is jammer dat we ons daar nauwelijks meer over verbazen, vindt schrijfster Annegreet van Bergen. Afgelopen zomer bracht ze haar tweede boek uit over de naoorlogse welvaartsgroei: Het goede leven. tekst Berber Bijma | beeld Uitgeverij Atlas

et was volop crisis toen Annegreet van Bergen in 2011 op een ochtend de meest sombere radioberichten hoorde over de toekomst van de Nederlandse economie. ‘Het zou allemaal nooit meer worden wat het was, zoveel was duidelijk.

magazine voor senioren

Ik was op dat moment een ananas aan het schoonmaken en herinnerde me hoe vroeger bij ons thuis, vlak voor de kerst van 1961, werd aangebeld en een delicatessenzaak een ananas afleverde. Dat was een relatiegeschenk voor mijn vader, bedrijfsleider bij een drukkerij. Wij wisten niet wat we zagen, een echte ananas! Als iemand toen tegen ons had gezegd dat je vijftig jaar later ook in kleine dorpen voor een schappelijke prijs een verse ananas zou kunnen kopen, had niemand dat geloofd.’ Met andere woorden: het mocht dan crisis zijn in 2011, ons land had in de jaren daarvoor wel een enorme welvaartsgroei doorgemaakt. Terwijl Nederland werd overstelpt door sombere voorspellingen, besloot econome Van Bergen niet vooruit maar achteruit te kijken. ‘Alle economische voorspellingen hebben één ding gemeen: ze komen toch niet uit.’ Achterom kijkend kon ze wél met zekerheid iets zeggen: kijk eens hoe ongelooflijk onze welvaart de afgelopen decennia is toegenomen. ‘Verbazing was eigenlijk mijn leidende motief. Mijn eerste boek, Gouden jaren, schreef ik toen ik 61 was. Daarin blikte ik regelmatig terug op het leven van mijn oma in 1951, toen zíj 61 was. In mijn nieuwe boek, Het goede leven, schrijf ik over mijn kleinkinderen Karel en Isolde en blik ik terug op de tijd dat ik hun leeftijd had. Ik kan mij het leven van mijn oma nauwelijks voorstellen; mijn kleinkinderen kunnen zich het leven van mij als kind nauwelijks voorstellen.’

Herinneringsfabriek De bedoeling van haar boeken was eigenlijk ‘alleen maar’ om het dagelijks leven achter de economische cijfers te laten zien, vertelt Van Bergen. ‘Wat ik niet had verwacht, is dat Gouden jaren zou werken als een herinneringsfabriek: de stroom verhalen die ik te horen kreeg nadat het boek uitkwam, hield maar

» 11

WIE IS ANNEGREET VAN BERGEN? Annegreet van Bergen (1954) is econoom en journalist. Het goede leven (2018) is haar zesde boek, na De lessen van burn-out (2000), Werk of gekkenwerk (2000), Onthaasten van A tot Z (2001), Mijn moeder wilde dood (2010) en Gouden jaren (2014). Gouden jaren, een regelrechte bestseller met 37 drukken, werd genomineerd voor de Geschiedenis Prijs en de NS Publieksprijs en won de Hebban Award. Van Bergen is geboren en getogen in Enschede in een gezin met vier meisjes. Ze woonde en werkte lange tijd in de Randstad, maar keerde in 2006 terug naar het oosten van het land. Ze woont met haar echtgenoot in Zutphen. Momenteel geeft ze regelmatig lezingen naar aanleiding van haar nieuwste boek. Meer informatie op www.annegreetvanbergen.nl en de website van de uitgever: www.atlascontact.nl

niet op. Vandaar dat er genoeg stof was Dat speelde waarschijnlijk vooral in voor een tweede boek, waarin ik nog grote steden, terwijl ik opgroeide in meer laat zien van de veranderingen in plattelandsstad Enschede. Na tien uur het dagelijkse leven.’ In Het goede leven ’s ochtends mocht je geen matten meer behandelt ze een enorme hoeveelheid kloppen omdat de bakker dan rondging alledaagse onderwerpen: het met zijn – onverpakte – jarenlange sparen voor een broden. En als je toch een ‘Na tien uur uitzet, gebreide (!) badpakken, beetje aan de late kant was, ’s ochtends telefoneren als uitzondering, zette je een van de kinderen mocht je de opkomst van de auto die op de uitkijk, want de politie geen matten vakanties tot in het buitenland kon een boete geven als je meer kloppen mogelijk maakte (waar je dan na tienen nog matten of omdat de wel zwaaide naar landgenoten), vloerkleden uitklopte.’ bakker dan uit Amerika overgewaaide Weemoed naar de jaren vijftig rondging’ muziek en mode (het T-shirt!), en zestig heeft Van Bergen het verdwijnen van de niet. ‘Mensen die zeggen dat buurtwinkel, de komst van stofzuiger, vroeger alles beter was, verlangen vooral koelkast en wasmachine. Dankzij een terug naar de zorgeloosheid van hun jeugd. oproep van de uitgever aan de ‘fans’ van Die zorgeloosheid hoort meer bij de leeftijd haar eerste boek, staat het tweede boek vol mooie, alledaagse foto’s. Wie het boek in één adem uitleest – en daar nodigt het zeker toe uit – voelt inderdaad de verbazing die Van Bergen graag wil oproepen: wat is het leven in veel opzichten razendsnel comfortabel en luxe geworden en onze wereld groter. ‘We hebben het nog nooit zo goed gehad als nu. Maar kranten schrijven alleen over negatieve berichten. Het is bijvoorbeeld prachtig dat je als rolstoelgebruiker met de trein kunt reizen en dat er dan bij het in- en uitstappen iemand voor je klaar staat. Maar in de krant lees je daar alleen iets over als dat mís gaat, wat natuurlijk afschuwelijk is. De aandacht die wij als mensen van nature blijkbaar hebben voor dat wat níet goed gaat, geeft ons het gevoel dat er van alles mis is met onze samenleving. Terwijl dat maar een klein deel van het verhaal is.’

Weemoed naar de verrassing Niet alles waarover ze schrijft, heeft ze ook zelf meegemaakt. ‘Waar ik bijvoorbeeld niets van wist, is het mattenklopverbod.

‘Vooruitgang was in de naoorlogse jaren een verrassing; de blijdschap daarover mis ik’

ons

van toen dan bij de samenleving van toen. Zo prettig was het leven in die tijd helemaal niet. Vraag maar aan mensen van in de negentig, die in die tijd al volwassen waren. Als ik al ergens weemoed naar heb, dan is het de verbazing over de vooruitgang. Toen de AOW werd ingevoerd, bracht iemand als dank gebak aan de directeur van het postkantoor waar de AOW werd uitbetaald. Anderen durfden het eerst niet eens uit te geven. Mijn vader was in 1966 als een kind zo blij met z’n eerste koophuis, dat echt niet groot was voor een gezin met vier kinderen. Hij vond het ook geweldig dat hij een Lelijke Eend kon kopen. Vooruitgang was in de naoorlogse jaren een verrassing. De blijdschap over die verrassing, die mis ik. Tegenwoordig lijken mensen vooruitgang wel als een geboorterecht te beschouwen.’ magazine voor senioren

Selectiever

‘Rijke armen’

Van Bergen schreef eerder een boek over de burn-out die ze heeft gehad. Het enorme succes van haar beide boeken brengt veel drukte met zich mee. Ligt een nieuwe burn-out niet op de loer? ‘Ik ben ‘Mensen die me ervan bewust zeggen dat ik op tijd rust dat vroeger moet nemen. En alles beter het fijne als je was, een boek schrijft, verlangen is dat de drukte vooral terug voorbijgaat, naar de anders dan zorgeloosheid wanneer je bij van hun een krant werkt.’ jeugd’ Naarmate ze ouder wordt, is ze ook selectiever in wat ze wel en niet wil. ‘Ik zit op Facebook en ik app, maar aan Twitter begin ik niet. Vooral omdat ik liever wat langer nadenk over wat ik zeg. Ik geloof dat ik met het ouder worden verstandiger ben geworden. Van sommige dingen denk ik: het zal mijn tijd wel duren.’ Kunnen we een derde boek over welvaartsgroei verwachten? ‘Ik geloof dat ik in deze twee boeken tamelijk uitputtend ben geweest’, zegt ze lachend. ‘Voorlopig ga ik maar eens lekker genieten van het feit dat die er nu liggen.’ ■

‘Ondanks al die rijkdom zijn er nog steeds arme mensen, wordt er vaak tegengeworpen wanneer ik vertel over de grote naoorlogse groei. Inderdaad, lang niet iedereen heeft het even goed. Maar wanneer iemand in de jaren vijftig een blik in de toekomst had kunnen werpen, had hij zijn ogen niet geloofd als hij had gezien hoe goed arme mensen het tegenwoordig hebben. Armen met een televisie, een telefoon, een wasmachine, een koelkast? Indertijd waren die dingen weggelegd voor een rijke bovenlaag en konden armen daar alleen maar van dromen.’ Uit: Het goede leven

Ons mag vijftig exemplaren van Het goede leven weggeven! Kijk op pagina 36 voor meer informatie.

ons bureau

tekst Berber Bijma | beeld Arnold Reyneveld

DE MEDEWERKERS

Het KBO-secretariaat In een nieuwe serie stellen we de medewerkers van het bureau van KBOBrabant voor. In dit eerste deel het secretariaat en de gastvrouw/huishoudelijk medewerkster.

Fonsa Gosma beantwoordt op het kantoor in Den Bosch veel telefoontjes en e-mails. ‘Daarnaast ondersteun ik de beleidsmedewerkers met de opleidingen van onder meer de belastinginvullers, thuisadministrateurs, vrijwillige ouderenadviseurs en de cliëntondersteuners. Telefoontjes beantwoorden vind ik ontzettend leuk. Soms belt iemand boos op en kun je aan het eind van het gesprek toch samen lachen. Ik hou ervan om anderen te helpen en problemen op te lossen.’ Chantal Bijnen is bij veel vergaderingen aanwezig als notulist. ‘Ik notuleer onder meer de halfjaarlijkse Algemene Vergadering, vergaderingen van de vier Regionale Beraden en die van de beleidscommissie. Ik vind het erg leuk om de sfeer in een vergadering in het verslag te laten terugkomen. Soms gaat het er best fel aan toe; dan probeer ik dat diplomatiek te verwoorden. Ik verzorg ook de onderscheidingen voor jubilerende leden en Afdelingen en voor bestuursleden met bijzondere verdiensten. Een kleine maar erg leuke taak is het verzorgen van de rubriek ‘Op zoek naar’ in de Ons. Daarvoor heb ik soms prachtige gesprekken met leden.’

Loes Aalten is gastvrouw en huishoudelijk medewerker. ‘Ik houd het bureau van KBO-Brabant schoon en ontvang gasten. Bureaus en werkkamers maak ik schoon als mensen er niet zijn – iedereen is weleens een dagje weg. Voor gasten zet ik koffie en thee en maak ik soms een lunch met soep en broodjes.’ Sandra Hulsenboom ondersteunt bestuur en directie van KBO-Brabant. ‘Mijn belangrijkste taken zijn het beheer van de agenda’s van de voorzitter en de directeur, het voorbereiden van de maandelijkse bestuursvergadering en de halfjaarlijkse Algemene Vergadering, de bestuursvergaderingen notuleren en de jaarlijkse vergaderplanning maken. Verder doe ik alle voorkomende secretariaatswerkzaamheden. Ik werk proactief: ik draag onderwerpen aan voor de vergaderagenda’s en houd in de gaten welke zaken geregeld moeten worden, waardoor ik vaak al iets heb opgepakt vóór het noodzaak is. Binnen het secretariaat hebben we allemaal onze eigen specialiteiten en samen vormen we een goed team. Wij zijn niet zomaar een secretariaat. We doen meer dan gewoon ondersteunen omdat we zo nauw bij veel dingen betrokken zijn. Dat maakt het werk leuk.’ ■

Van links naar rechts

FONSA (63) werkt sinds 2011 bij KBO-Brabant. ʻWe hebben een ﬁjn team waarin zo nodig ook ruimte is voor privédingen. Daarnaast vind ik het contact met leden heel leuk.ʼ CHANTAL (55) werkt sinds 2015 bij KBO-Brabant. ʻNa allerlei commerciële functies wilde ik een baan waarin ik me meer maatschappelijk betrokken kon inzetten. KBO-Brabant was een warm bad.ʼ LOES (51) werkt sinds 2017 bij KBO-Brabant. ʻDit is een hele leuke werkomgeving. We werken met veel vrijwilligers die goed werk doen.ʼ SANDRA (49) kwam in 2009 bij KBO-Brabant, nadat ze (directie)secretaresse was bij diverse organisaties. ʻWe zijn een hecht team waarin mensen wat voor elkaar over hebben. Ik vind het mooi om betrokken te zijn bij een organisatie die zich inzet voor andere mensen.ʼ

ons

Blijf thuis wonen met een Stannah traplift ZET UW LEVEN IN DE LIFT! Zo lang mogelijk zelfstandig wonen, in de eigen, vertrouwde omgeving. Dat wil iedereen. Maar wat als u slechter ter been wordt? Bij het traplopen gebruikt u 50% van de maximale kracht in uw knieën en maar liefst 85% van de maximale kracht in uw enkels. Traplopen kost dus veel energie. Energie die u liever gebruikt om iets leuks te doen. Een traplift helpt u om veilig thuis

te blijven wonen en meer energie over te houden voor de leuke dingen in het leven. Stannah levert trapliften voor alle typen trappen. Zelfs voor buiten. Stannah is een familiebedrijf dat in 1867 is opgericht, en zal in dit jubileumjaar haar 700.000ste nieuwe traplift installeren. Naast nieuwe liften levert Stannah ook volledig gereviseerde, gebruikte trapliften met garantie.

Betaalbare traplift voor elke trap Ruime keuze uit nieuwe en gereviseerde Stannah trapliften Levertijd vanaf 3 dagen Servicedienst elke dag beschikbaar

TEGENWOORDIG WORDEN MENSEN OUDER. EEN STANNAH TRAPLIFT ZORGT ER VOOR DAT U LANGER IN UW GELIEFDE WONING KUNT BLIJVEN WONEN.

BEL GRATIS /M TE E R T N I F O R A P BE R V D EC E M

€500,

0800 - 5066

VOOR VRIJBLIJVENDE INFORMATIE. VRAAG NAAR TOESTEL 8051

UM J U BI LE N G KORTI

’S WERELDS MEEST GEKOZEN TRAPLIFT WWW.STANNAH.NL

dossier

‘NIETS IS ABNORMAAL ALS JE ROUWT’

tekst Berber Bijma | beeld Joep van Moorsel en Shutterstock

Jacqueline van den Nieuwenhoven (81) uit Valkenswaard staat al jarenlang mensen bij die rouwen. Er zijn globale verschillen aan te wijzen in de manier waarop mannen en vrouwen dat doen, maar ze ziet vooral dat ieder op zijn of haar eigen manier rouwt. Haar advies: verwerk verdriet op de manier die bij u past. ‘Niets is abnormaal als je rouwt.’

acqueline van den Nieuwenhoven kan er zelf wel om glimlachen dat de dood en rouwen zo’n grote plaats in haar leven zijn gaan innemen. ‘Van nature ben ik namelijk een opgewekt type. Feestjes en plezier passen bij mij.’ Sinds het overlijden van haar neef Rob, die als een kind voor haar was, heeft het onderwerp ‘dood’ haar niet meer losgelaten. Rob overleed op z’n dertigste, na jaren van lijden en zorg. ‘Ik heb veel van Rob geleerd, én van zijn overlijden.’ Achttien jaar geleden schreef ze een masterscriptie over verschillen in rouwen tussen mannen en vrouwen. Dat onderwerp is haar blijven boeien. magazine voor senioren

Al jarenlang voert ze gesprekken met mensen die een dierbare hebben verloren. ‘Verschillen tussen mannen en vrouwen hebben me altijd gefascineerd. Ik heb in de loop der jaren veel mannen meegemaakt met vrouwelijke eigenschappen en vrouwen met mannelijke eigenschappen. Je kunt wel globaal een verschil zien in hoe mannen en vrouwen rouwen, maar het verschil tussen individuen is groter. Verlies is een intens persoonlijke ervaring. Er zijn geen twee mensen die op dezelfde manier rouwen. Wat overigens wel verschil maakt, is of een dierbare een lang ziekbed heeft gehad of juist heel plotseling is overleden. Bij een lang ziekbed of iemand die lang aan dementie leed, zijn de naasten vaak al een tijd bezig om afscheid te nemen.’

Snel aanpassen Het verschil dat ze in grote lijnen ziet tussen mannen en vrouwen, is: mannen gaan rationeel om met verlies, vrouwen emotioneel. ‘Mannen praten minder, proberen hun gevoelens onder controle te houden. Huilen in het openbaar is tegenwoordig voor mannen wel redelijk geaccepteerd, maar veertig jaar geleden was dit absoluut niet zo. Voor mannen gold toen: je moet sterk zijn en oplossingsgericht. Ik heb weleens een marineofficier meegemaakt die in twee weken vrijwel alles had opgeruimd wat aan zijn vrouw herinnerde. Snel aanpassen aan de situatie, snel weer aan het werk.’ Vrouwen daarentegen gaan als ze rouwen vaak op zoek naar een gesprekspartner. ‘Iemand bij wie ze kunnen uithuilen en hun gevoelens kunnen uitspreken. Ze zoeken emotionele steun.’ De verschillen tussen mannen en vrouwen zijn de afgelopen jaren veel kleiner geworden, merkt ze. Voor mannen is het gewoner geworden om hun emoties te laten zien, veel vrouwen ontdekken

WIE IS JACQUELINE VAN DEN NIEUWENHOVEN? Jacqueline van den Nieuwenhoven (1937) werkte veertig jaar in het onderwijs als docente in creatieve vakken. Bijna achttien jaar geleden voltooide ze een studie psycho-gerontologie aan de BeNeLux Universiteit in Antwerpen. De titel van haar afstudeerproject is Verschillen in rouwen tussen mannen en vrouwen. Ze werkte onder meer als uitvaartbegeleidster en is al enkele jaren vrijwilliger bij KBO-Brabant, onder andere voor het project Veilig Wonen. Regelmatig bezoekt ze ouderen om met hen in gesprek te gaan, niet alleen over verlies of eenzaamheid maar ook over praktische zaken. In haar vrije tijd zwemt ze en speelt ze saxofoon in twee orkesten. Meer informatie op www.vandennieuwenhoven.nl

» 17

Uw testament een hele puzzel? Niet met dit boekje! Het Nederlandse Rode Kruis merkt dat veel mensen het moeilijk vinden om een testament te maken. Daarom hebben we een handig werkboekje gemaakt dat u daarbij helpt. U zult merken dat het niet ingewikkeld hoeft te zijn. Een goed geregeld testament is een hele geruststelling, zowel voor uzelf als voor uw naasten. U kunt het boekje aanvragen met de onderstaande bon, via onze website www.rodekruis.nl/5-stappen, of door te bellen naar 070 - 44 55 678.

Is de bon uit deze advertentie al weg of wilt u het blad niet beschadigen? Stuur dan een briefje met â&#x20AC;&#x2DC;stuur mij gratis het 5-stappenboekjeâ&#x20AC;&#x2122; en uw naam, adres, telefoonnummer en geboortedatum naar: het Nederlandse Rode Kruis, Antwoordnummer 10943, 2501 WB Den Haag

Aanvragen is gratis en geheel vrijblijvend

Ja, stuur mij gratis het 5-stappenboekje

LG 1 8 0 1 1

Naam

M/V

Woonplaats

Adres

Geboortedatum

Postcode

Telefoonnummer

E-mail Ja, houd mij op de hoogte van hulpverlening of nieuws van het Rode Kruis. Stuur deze strook in een ongefrankeerde envelop naar:

Het Nederlandse Rode Kruis Antwoordnummer 10943 2501 WB Den Haag

Het Rode Kruis gaat zorgvuldig om met uw persoonsgegevens. Kijk voor meer informatie op www.rodekruis.nl/privacy. Als u dit boekje aanvraagt gaat u ermee akkoord dat wij u schriftelijk/telefonisch benaderen om uw mening over het boekje en over het Rode Kruis te vragen.

na een groot verlies dat ze onvermoede krachten in zich hebben waarmee ze verder kunnen.

Doe wat goed voelt Haar overtuiging is dat ieder mens rouwt op een manier die bij hem of haar past, en dat dat goed is. ‘De een zoekt de nabijheid van anderen, de ander wil zich juist terugtrekken, weer een derde trekt de natuur in. Niets is abnormaal – houd dat voor ogen. Doe wat goed voelt. Mogelijk wordt er over je gepraat. En soms duiken mensen in de supermarkt voor ‘De verschillen je weg, omdat tussen ze het moeilijk mannen en vinden met je te vrouwen zijn praten. Probeer de afgelopen aan te geven wat jaren veel je zelf wilt en láát kleiner andere mensen.’ geworden’ Het contact met anderen die een dierbare hebben verloren, kan helend zijn. ‘Lotgenotencontact is heel goed. Mensen die rouwen, kunnen het gevoel krijgen dat ze abnormaal zijn. Door als rouwenden onderling naar elkaar te luisteren en ervaringen te delen, kom je erachter dat dat níet zo is. Daarnaast leer je in dat lotgenotencontact ook dat je na een tijd weer gelukkig kunt en mag worden.’ Ook hier benadrukt ze: ‘Doe wat bij je past. Sommige mensen kunnen het verdriet van anderen er niet ook nog bij hebben en willen daarom juist géén lotgenotencontact.’

Geen adviezen Adviezen voor mensen in de naaste omgeving van iemand die rouwt, heeft ze ook. ‘Iemand negeren is nooit goed. Oordeel niet en geef geen adviezen. Probeer vooral te voelen en te luisteren naar wat iemand nodig heeft. Probeer er voor iemand te zijn. magazine voor senioren

BOEKEN OVER ROUWEN Meerdere auteurs hebben boeken uitgebracht over en voor mensen die rouwen. Enkele geliefde titels zijn Met mijn ziel onder de arm (Riet FiddelaersJaspers), Rouwen in de tijd (Marinus van den Berg) en Vingerafdruk van verdriet (Manu Keirse). Voor (klein) kinderen die met de dood worden geconfronteerd bestaan onder meer de boeken Wanneer word je dood? (Riet Fiddelaers-Jaspers) en Derk Das blijft altijd bij ons (Susan Varley). Alle boeken zijn verkrijgbaar via www.bol.com of bij de boekhandel.

Als je een goede relatie hebt met iemand die zich in rouw terugtrekt, kun je er best naartoe gaan en zeggen: “Ik vraag me af hoe het met je gaat en maak me zorgen.”’ Ook voor de omgeving geldt: doe wat bij je past. ‘Ik ga zelf liever te ver dan dat ‘Mensen ik niets doe. Maar die rouwen, in alle gevallen kunnen geldt: kí k naar wat het gevoel die ander nodig krijgen dat ze heeft, neem de tijd abnormaal om even met hem of zijn’ haar te zijn, ook al zeg je soms niks. En blijf over de overledene praten. Want pas als niemand meer over je praat, ben je echt dood.’ ■

reportage

WORKSHOP ‘ACTIEF MET ETEN’ •’Wie weet wat positieve gezondheid is?’

•Met handvat gaan bakjes makkelijk open

•Iedereen krijgt een stresshartje

ons

Op een ongewoon warme oktoberdag is het gezellig druk in Cultureel Centrum De Boodschap in Rijen. Phyllis den Brok geeft hier een workshop over het belang van actief bezig zijn met eten. Dat onderwerp weet zowel jonge als oudere senioren te boeien. tekst Gerda Baeyens | beeld Roland van den Eijnden

arian Heesbeek (60) is naar de workshop van Phyllis den Brok gekomen in de hoop op tips om haar inwonende moeder aan het koken te krijgen als zijzelf er niet is. Yvonne van Ginderen (76) is hier omdat ze gezond eten belangrijk vindt. En Odiel van Gemert (91) wil zo lang mogelijk haar eigen potje blijven koken en hoopt op advies dat daarbij kan helpen. ‘Steek een hand op als je weet wat positieve gezondheid is’, begint Phyllis. Alle handen blijven laag. ‘Dat verwachtte ik al’, lacht ze. ‘We associëren gezond-zijn doorgaans met een goede medische conditie. Maar gezondheid is meer dan een goed functionerend lichaam. Het gaat ook om mentaal welbevinden: ben

•Vergemakkelijk schenken met een pakhouder

je gelukkig? Om zingeving: voel je je nog nuttig? Om de kwaliteit van leven: ben je doorgaans blij met hoe je leven eruitziet? Om sociaal maatschappelijk participeren: heb je voldoende sociale contacten? Ook ons dagelijks functioneren bepaalt onze gezondheid. Alle zes aspecten moeten kloppen. Pas dan kun je zeggen dat je gezond bent.’

Van nadenken tot koken Enthousiast gaat Phyllis verder over de betekenis van eten en drinken in ons dagelijks functioneren. ‘We moeten allemaal eten’, zegt ze. ‘Maar ik wil jullie vandaag laten zien dat het proces van eten en drinken ook kan helpen om de regie over het leven te houden en zo lang mogelijk zorg-onafhankelijk te blijven. Eten is namelijk veel meer dan een pan soep koken en nuttigen. Je maakt gebruik van lichamelijke, sociale en mentale vaardigheden om uiteindelijk een pan eten op tafel te kunnen zetten. Het begint ermee dat je nadenkt over wat je in huis moet halen. Daarna ga je op pad om boodschappen te doen. Onderweg ontmoet je mensen. Je maakt een praatje en bent dus sociaal bezig. Thuisgekomen begin je de groenten te snijden. Je staat, bukt, loopt, tilt, reikt naar de pan. Je denkt na over wat wanneer op het vuur moet om alles tegelijk op tafel te krijgen. Tot slot overweeg je de buurman uit te nodigen om mee aan te schuiven. Dit alles is eten en drinken en zo wil ik u naar dit proces laten kijken.’

•Handige keukenhulpjes

‘Ik wist niet dat er zoveel hulpmiddelen waren’

magazine voor senioren

advertentie

Comfort care voor senioren Luxe, kleinschalig wonen met persoonlijke zorg Een thuis als thuis niet meer gaat. Om te wonen. Of als tijdelijk verblijf voor herstel- en respijtzorg. Dat is Compartijn. Luxe kleinschalig wonen met persoonlijke zorg voor mensen met een psychogeriatrische aandoening zoals dementie of met fysieke beperkingen. Ook echtparen kunnen bij ons terecht. Familie en vrienden voelen zich bij ons thuis en welkom. Samen gezellig eten en drinken, een verjaardag vieren, de kleinkinderen mee? Net als thuis. Graag zelfs. Dat zijn de waardevolle momenten waar het in het leven om gaat. Een echt thuis Wonen op stand met gelijkgestemden. Binnen wordt u verrast door een fraai modern-klassiek interieur, luxe, een huiselijke sfeer en een kok die elke dag lekkere, verse maaltijden kookt. Net als thuis. Verblijven in de gezamenlijke huiskamer met open haard, de woonkeuken, bibliotheek, wellnessruimte? Of buiten op het terras of in de tuin? U zegt het maar. Een conversatie met een medebewoner of een andere activiteit? Of met de familie er nog samen op uit? U bepaalt het. Alles om er ook echt een thuis van te maken. Vast team, vertrouwde mensen U ontmoet een eigen team van zorgprofessionals en servicemedewerkers. Zij kennen uw wensen en gewoontes, en natuurlijk uw lievelingseten, persoonlijke muziekkeuze en leesvoorkeuren. We houden contact met uw familie en

www.compartijn.nl | 088 298 64 64

vrienden en misschien wel het allerbelangrijkste: we hebben ook echt tijd voor een praatje. Zorg, net als thuis Wij voorzien in de 24-uurszorg en ondersteuning die nodig is. Feitelijk doen wij dat bij u thuis, in uw appartement. We zorgen ook voor het contact met uw huisarts, fysiotherapeut, tandarts of specialist ouderengeneeskunde. U maakt gebruik van uw eigen behandelend artsen. Net als thuis. Uw eigen zorgverzekering voorziet hierin. Daarnaast werken we samen met een extern multidisciplinair team. Welkom Heeft u interesse om bij ons te wonen? Neem dan contact op met één van onze family managers, bereikbaar tijdens kantooruren op 088 298 64 64. Zij informeren u graag over Compartijn en onze mogelijkheden en filosofie. Op onze website www.compartijn.nl vindt u ook meer informatie over onze huizen. Huize De Baronie Huize De Graef Huize Roosdael Huize Groot Waardijn Huize Eresloo

Baronielaan 20, Breda Graafsebaan 172, Rosmalen Laan van Henegouwen 16, Roosendaal • opening begin 2019 Ringbaan West 320, Tilburg • opening begin 2019 De Hendrick Robinetlaan 3, Eersel • opening begin 2019

Thuis als thuis niet meer gaat

Blijf bewegen ‘Hoe kan ik met mijn eigen mogelijkheden zoveel mogelijk zelf doen? Dat is het uitgangspunt en daar ligt doorgaans ook het probleem’, stelt Phyllis. ‘We hebben immers al snel de neiging om ouderen iets uit handen te nemen met de bedoeling hen te ontlasten. Maar daardoor maken we hen juist afhankelijker. Door een appel voor ze te schillen, ontnemen we ze de mogelijkheid om hun fijne motoriek te oefenen. Omdat ze minder oefenen en bewegen, kúnnen ze ook steeds minder. Het is een neerwaartse spiraal. Kleine kinderen willen alles zelf doen. Dat vinden we geen enkel probleem. Meer nog, we stimuleren het. Ook al gaat het gepaard met geknoei of geklieder. Waarom reageren we dan anders als het om ouderen gaat? Waarom staan we meteen klaar om het van hen over te nemen?’ In de zaal klinkt geroezemoes. Kennelijk is het een herkenbare situatie. ‘Blijven bewegen is belangrijk’, benadrukt Phyllis.

Denk in oplossingen ‘Maar wat als iemand moeite krijgt met bepaalde bewegingen,’ vraagt Joke Maas (73). ‘Dat is de reden waarom ik mijn mobiele keuken heb meegebracht’, antwoordt Phyllis monter. ‘Ik noem het mijn inspiratieblok.’ Haar keuken doet een beetje denken aan een goochelaarskist. Uit allerlei vakjes en laatjes haalt ze attributen tevoorschijn. Ze toont een felgekleurd bord. ‘Handig als je slecht ziet.’ Daarna duikt ze een snijplank met vakjes op. ‘Die is bedoeld voor mensen met een eenzijdige verlamming. Je kunt er een appel op vastpinnen, zodat je hem met één hand kunt schillen.’ Voor wie moeite heeft om het hoofd achterover te buigen, blijkt er een beker met uitsnijding te bestaan. ‘En deze schaar werkt op duwkracht. Dat is handig als snijden lastig wordt. In elke situatie kun je dus met je beperkingen én magazine voor senioren

We Are Food

Het jaar 2018 is door de Provincie Noord-Brabant uitgeroepen tot We Are Food-jaar. Elke maand staat een bepaald thema rondom voeding en voedsel centraal. In november is dat ‘Actief met eten, een hele zorg minder’. Tijdens deze maand wordt aandacht besteed aan het proces van eten en drinken gekoppeld aan zelfredzaamheid. Een campagne wil ouderen laten inzien dat zelf zorgen voor eten en drinken, hen actief houdt, voldoening geeft en zorgt voor sociaal contact.’ KBO-Brabant kwam via We Are Food in contact met Phyllis den Brok. Zij heeft ruim tien jaar ervaring als manager in de ouderen- en gehandicaptenzorg. In 2008 startte ze haar eigen bedrijf: Phliss. Drie jaar geleden schreef ze het boek Meer eten, minder zorg. Meer informatie is te vinden op: www.phliss.nl

mogelijkheden, nog veel zelf doen.’ ‘Waar vind je dit soort hulpmiddelen’, wil Ton Gillis (76) weten. ‘Ga eens kijken op www.hulpmiddelen.nl’, adviseert Phyllis. Als afsluiter laat ze een mand met stresshartjes rondgaan. ‘Hiermee kun je ’s avonds op de bank je fijne motoriek oefenen. Bovendien denk je dan nog eens aan mij en aan wat er vandaag is gezegd.’

Tevreden senioren De reacties na afloop zijn unaniem positief. ‘Ik ben sinds zeven jaar weduwnaar. Ik kook zelf en heb een eigen volkstuintje. Wat Phyllis vertelde, bevestigt dat ik goed bezig ben’, zegt Johan Broers (72). Ook Marian Heesbeek is tevreden. ‘Vanuit mijn achtergrond als fysiotherapeute, weet ik dat bewegen belangrijk is. Daarom laat ik mijn moeder zoveel mogelijk zelf doen. Ik rijd met het boodschappenkarretje en laat haar de dingen uit de rekken halen. Dat is dus inderdaad de juiste aanpak.’ Odiel van Gemert is onder de indruk van de beschikbare huishoudelijke hulpmiddelen. ‘Ik wist niet dat er zoveel waren. Drie jaar geleden is mijn man overleden. Ik wou dat ik toen had geweten van die bekers met uitschuifbare rietjes.’ Ook Yvonne van Ginderen heeft positieve indrukken opgedaan. ‘Ik weet nu dat er hulpmiddelen zijn als je ze nodig hebt.’ De zaal loopt langzaam leeg. Buiten straalt nog steeds de zon. ■

blauwe zones 18n 20 ar va

ja e de Blauw Zones

DE GEZONDSTE PLEKKEN

Vijf gebieden in de wereld hebben bijzondere kenmerken die ervoor zorgen dat mensen daar ouder worden en langer gezond blijven dan elders. De afgelopen maanden hebt u er in negen afleveringen in de Ons alles over kunnen lezen. In dit artikel belichten we wat de Blauwe Zones stuk voor stuk uniek maakt én wat als een rode draad door al die gebieden loopt. Sardinië

tekst Berber Bijma | beeld Shutterstock

Sardinië

Het Italiaanse eiland Sardinië werd als eerste regio ter wereld aangewezen als Blauwe Zone. In 2004 werd ontdekt dat hier liefst tien keer zoveel mensen (per duizend inwoners) de honderd halen als in de Verenigde Staten. De ruim 1,5 miljoen Sardijnen hebben hun leefomgeving mee: door al dat open neerlopen in de bergen blijft hun conditie goed. De geïsoleerde ligging van Sardinië zorgt ervoor dat zowel sterke genen als gezonde eetgewoonten van generatie op

generatie overgaan. Ook zijn de banden tussen die generaties hecht. Op het menu staan (volkoren) granen, bonen, groenten en fruit. Veel mensen eten alleen op zondag vlees. Verder levert het land zelf een aantal bovengemiddeld gezonde producten. De beroemde Pecorino-kaas van Sardinië bevat veel Omega 3-vetzuren en de Cannonauwijn die op het eiland wordt geproduceerd, bevat twee tot drie keer zoveel flavonoïden als andere rode wijn – en flavonoïden gaan aderverkalking tegen. Overigens drinkt de gemiddelde Sardijn met mate: hooguit twee glazen per dag.

ons

Okinawa

De Okinawa-eilanden ten zuiden van Japan werden lang geleden ‘het land van de onsterfelijken’ genoemd. Nergens ter wereld worden vrouwen zo oud als hier. Het geheim van dit gebied is samen te vatten in twee Japanse woorden, die wereldwijd bekend zijn geworden: moai en ikigai. ‘Moai’ staat voor vriendschappen die een leven lang meegaan en ‘ikigai’ voor het Okinawa doel dat mensen zich in hun leven stellen. Ook mensen die de honderd gepasseerd zijn, houden dat doel voor ogen. Ze voelen zich verantwoordelijk voor de jongere generaties en hebben daarom tot op hoge leeftijd het gevoel ‘nodig’ te zijn. Daarnaast speelt het eten natuurlijk een rol bij het gezond oud worden: inwoners van Okinawa eten relatief veel plantaardig voedsel en (vrijwel) geen vlees. Vaak komen de groenten vers uit eigen tuin. De bittere Goya-plant, die veel antioxidanten bevat en het bloedsuiker verlaagt, is een lokale topper.

Okinawa magazine voor senioren

Loma Linda

De Loma Linda-regio in de Amerikaanse staat Californië vormt een bijzondere enclave. Dat deze regio tamelijk geïsoleerd leeft van de omgeving, heeft te maken met de religie: inwoners van Loma Linda zijn bijna allemaal zevendedagsadventisten (met zaterdag in plaats van zondag als vrije dag). Een groep van zo’n 9.000 mensen leeft gemiddeld tien jaar langer dan andere Amerikanen. Hun geloof geeft ze een duidelijk doel in het leven en zorgt voor sterke sociale banden; twee belangrijke factoren om gezond oud(er) te worden. Ook stress komt hier minder voor, omdat iedereen – behalve de dominee – op zaterdag 24 uur lang niet werkt. Waar in andere Blauwe Zones matig alcoholgebruik als ‘succesfactor’ wordt gezien, denken onderzoekers dat in de Loma Linda-regio juist geheelonthouding een positieve rol speelt. Sterfte of chronische ziekten door teveel alcoholgebruik komen hier niet voor. Ook roken is taboe. Verder wandelen de inwoners van deze regio veel, waardoor overgewicht minder voorkomt.

» 25

Advertentie

Mag het wat zachter alsjeblieft?

Graag bieden wij u deze zachte pagina aan. Om even weg te dromen, om even tot rust te komen. Om even te ontharden. Want dat is wat wij bij AquaCell het liefste doen. Ontharden. Of, liever nog, verzachten. Zo verzachten we inmiddels het water van vele duizenden huishoudens in Nederland. Waarmee ze kunnen genieten van 100% zacht water, 100% kalkvrij. Omarm zacht, het leven is al hard genoeg.

AquaCell.nl

088 98 99 100

Ikaria

De rode draad Iedere Blauwe Zone is uniek. Maar onderzoekers vonden gemeenschappelijke kenmerken die ervoor lijken te zorgen dat mensen juist in deze zones gemiddeld zoâ&#x20AC;&#x2122;n tien jaar ouder worden dan elders en ook langer gezond

Nicoya

blijven. Die negen gemeenschappelijke kenmerken zijn:

Vanzelf-

Nicoya

De inwoners van het Costa Ricaanse schiereiland Nicoya hebben net als de Japanners een eigen term voor het doel dat mensen zich in het leven stellen: plan de vida. Mensen die een â&#x20AC;&#x2DC;reden om te bestaanâ&#x20AC;&#x2122; ervaren, worden ouder dan gemiddeld, ontdekten onderzoekers. Die reden ligt voor de inwoners van Nicoya vooral in de contacten met anderen: familie, vrienden, buren. Ook ouderen voelen zich onmisbaar in de gemeenschap. Een bijzondere eigenschap van Nicoya is het â&#x20AC;&#x2DC;hardeâ&#x20AC;&#x2122; water: de inwoners krijgen met hun drinkwater veel kalk binnen. Dat verklaart mogelijk dat botontkalking en heupfracturen hier relatief weinig voorkomen. Andere factoren die in deze regio een rol spelen, zijn dat ouderen tot op hoge leeftijd actief blijven, veel zonlicht vangen en gewend zijn lichte avondmaaltijden te nemen.

magazine voor senioren

sprekende beweging Een doel in het leven Weinig stress Eten tot je 80% vol bent Veel plantaardig eten, weinig vlees Matig alcoholgebruik Familierelaties staan op nummer 1 Geloven geeft het leven zin Hechte vriendschappen

Het kleine Griekse eiland Ikaria heeft in de loop der eeuwen tal van aanvallen weerstaan. Dat heeft de inwoners tot een hechte gemeenschap gesmeed. Daarnaast krijgen ze veel beweging in een bergachtig gebied, bijvoorbeeld als ze elkaar opzoeken of in hun tuin werken. Het menu in Ikaria is mediterraan, met veel groenten, fruit, bonen, aardappelen en olijfolie. De kruidenthee die hier vaak gedronken wordt, zou bijdragen aan een gezonde bloeddruk, terwijl geitenmelk het stressniveau verlaagt. Zelfs met zoâ&#x20AC;&#x2122;n gezond menu vasten de inwoners van Ikaria regelmatig, vanuit hun Grieks-orthodoxe levensovertuiging. Niet onverstandig, want ook dat draagt volgens onderzoekers bij aan gezond ouder worden. Wat verder een rol zou kunnen spelen is het middagslaapje dat zorgt voor minder stress en het hart rust geeft. Onderzoekers denken dat de kans op een hartaanval of een andere hartaandoening door een dagelijks middagslaapje met minstens een derde afneemt. â&#x2013;

Ikaria

Dé meest gekochte traplift van Nederland

1 2 3

Voordelen van de Otolift Modul-Air Slechts 48 uur levertijd!

Dunste enkele rail ter wereld

Dankzij onze unieke technologie kunnen wij zowel rechte als gebogen trappen binnen 48 uur van een traplift voorzien!

Brede kant van de trap blijft vrij

Volledig opklapbaar

Uw trapleuning blijft zitten

• Marktleider in Nederland

• Alle keuze in trapliften, nieuw en gebruikt

Niet goed = geld terug Bent u niet tevreden met uw Otolift? Geen probleem. Wij bieden u een unieke niet-goed-geld-terug-garantie aan op de Otolift Modul-Air.

• Huren al vanaf één maand mogelijk

Ja, stuur mij de gratis brochure

Bel gratis 0800 444 777 5

Naam

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

Adres

Voor meer informatie kunt u terecht op www.otolift.nl

Postcode/plaats

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

ONS2018

Telefoon

Dé meest gekochte traplift van Nederland

online Heeft u de e-reader een keer niet op zak en wilt u toch graag verder lezen in uw boek? Dan kan dit ook via andere mobiele apparaten, zoals uw smartphone of tablet. Hiervoor heeft u wel een app nodig, bijvoorbeeld de Kobo-app.

tekst Marike Ooms | beeld Shutterstock

Eindeloos leesplezier

met een e-reader

Bent u uw volle boekenkast zat? Of het gezeul met boeken op vakantie? In een e-reader bewaart u met gemak meer dan 1.000 digitale boeken. Ideaal voor boekenwurmen met een niet te stillen leeshonger! Wat is een e-reader?

Tip! Als lid van KBO-Brabant krijgt u korting op de aanschaf van de Kobo Clara HD e-reader met Classic Cover. Op deze e-reader passen meer dan 6.000 (!) digitale boeken. Kijk voor de aanbieding op pagina 54 van deze Ons.

Een e-reader is een apparaat waarop u digitale boeken kunt lezen. Hij ziet eruit als een tablet, maar leest prettiger doordat het scherm bestaat uit speciale elektronische inkt. Deze inkt zorgt ervoor dat de ogen niet moe worden, wat bij de smartphone en tablet wel gebeurt. Het scherm is heel energiezuinig, waardoor u wekenlang kunt lezen zonder de e-reader te hoeven opladen.

Hoe gebruik ik hem? Het formaat van de e-reader is te vergelijken met een pocketboek. Hij is alleen veel dunner en lichter. Bladeren in een e-book gaat natuurlijk anders dan bij een papieren versie. Afhankelijk van het type bladert u door op het aanraakscherm te tikken of door op fysieke bladerknoppen te drukken. In een voortgangsbalk kunt u zien waar u was gebleven.

Wat zijn de extra mogelijkheden? Bij veel e-readers is het mogelijk om zelf een lettertype en -formaat te kiezen. magazine voor senioren

De meeste soorten hebben interne verlichting, waardoor het ook zonder leeslamp mogelijk is om te lezen. Er bestaan ook waterbestendige e-readers. Om de e-reader te beschermen tegen val- of stootschade, kunt u hem voorzien van een beschermhoes.

Hoe kom ik aan digitale boeken? Sommige leveranciers van e-books, zoals Kobo en Amazon Kindle, hebben gratis apps waarmee u e-books kunt bestellen of zijn gelinkt aan een winkel waarbij dit direct kan. Ook kunt u e-books kopen bij bijvoorbeeld www.bol.com of lenen in de bibliotheek.

Wat zijn de verschillen tussen merken e-readers? De bekendste merken zijn Kobo en Amazon Kindle. De verschillen tussen de e-books zitten vooral in het geheugen, het beeldscherm, de verlichting en de schermgrootte. â&#x2013;

ons kloppend hart

‘ONS GENOEGEN’

is niet van de liederentafel 30

ons

Hoger niveau

Als je op een woensdag nietsvermoedend door de Osse wijk De Ruwaard loopt, kan het zomaar zijn dat je ineens flarden van de mooiste klassieke liederen hoort. Stukjes uit opera’s en musicals, afgewisseld met hier en daar een evergreen.

Het koor wordt geleid door de Osse beroepsdirigent Henk van de Sanden. Volgens de koorleden ‘leeft hij voor de muziek’. Zijn komst, nu twintig jaar geleden, was het begin van een periode waarin het niveau van het koor flink steeg.

tekst en beeld Arnold Reyneveld

n het wijkcentrum repeteren de vijftig leden van ‘Ons Genoegen’ voor het jubileumconcert ter ere van hun veertigjarige bestaan. Dat is elke week hard werken: geen smartlappen, maar veel vierstemmige stukken in het Italiaans, Frans, Duits en zelfs Russisch. Het koor zingt daarmee een behoorlijk stukje over de grens.

LOCATIE

Wijkcentrum d’n Iemhof in Oss AFDELING

KBO Ruwaard, Oss BIJZONDERHEID

Het koor bestaat dit jaar veertig jaar AANTAL LEDEN

Vijftig

1. Emmy Gelsing (82) ‘Als je van een niet te makkelijk repertoire houdt en een beetje uitdaging zoekt, dan is dit het ideale koor. We nemen het heel serieus en bijna alles is vierstemmig.’ 2. Jo Vermijs (88) ‘Mijn eerste musical deed ik toen ik vijf jaar was. Ik was een kaboutertje. Als het enigszins kan, ben ik er elke week bij. Het breekt de week, zeker op mijn leeftijd.’ 3. Bep Sannen (74) ‘We repeteren elke woensdag van 9.15 tot 10.45 uur met het hele koor. In een uurtje doe je veel te weinig. Het kost energie, maar je krijgt er nog veel meer energie voor terug.’

4. Ria Maas (68) ‘Ik zit er nog niet zo lang bij, maar voelde me gelijk thuis. Toen ik het koor voor de eerste keer hoorde, wist ik het zeker: ik wil blijven.’ magazine voor senioren

ACTIVITEIT

Repetitie voor het jubileumoptreden op 7 oktober KOSTEN

€ 7,- per maand exclusief kosten voor dirigent, bladmuziek, zaalhuur en dergelijke OP DEZE LOCATIE

Een zalencentrum, vergader- en cursusruimtes, een biljartzaal, twee huisartsenpraktijken en een afdeling van Vluchtelingenwerk Nederland

advertentie

www.vdnvastgoed.nl

WIJ KOPEN ZELF !

Zonder zorgen, direct uw woning verkopen Dit kunnen wij u aanbieden: • • • • • • • • • •

Een vrijblijvend bod op uw woning; Een aanbod op uw situatie afgestemd; Directe zekerheid en duidelijkheid; Een passeerdatum naar uw keuze; Geen bijkomende kosten; Een directe aanbetaling; Geen notaris- of makelaarskosten; Het terug-huren van uw eigen woning; Een landelijke dekking; Veel tevreden verkopers die u voor gingen.

Voor vrijblijvende informatie of het maken van een afspraak neemt u contact op met Marcel van der Net: 0161 - 49 32 68 / 06 - 51 75 46 86 of info@vdnvastgoed.nl

welkom in de oudste stad van belgië

boek jouw voordeel

Verblijf bij Eburon Hotel t.e.m. februari 2019 aan €34,50 per persoon inclusief ontbijt en welkomstdrankje.* Reserveer via info@eburonhotel.be met vermelding Ons Magazine. www.differenthotels.com

Nú exclusief vanaf €34,50 p.p.

*Geldig o.b.v. beschikbaarheid Zaterdagsupplement: €10 p.p. Excl. taksen: €4,35 p.p.p.n.

eburon hotel **** • Nabij Gallo-Romeins Museum • Toplocatie in hartje Tongeren • Culinaire omgeving

• Voormalig klooster • Ruime kamers • Fiets-en wandelroutes

juridische helpdesk Deze rubriek gaat over onze rechten en plichten en over notariële zaken, beschreven aan de hand van een concreet voorbeeld. Deze keer: mag de gemeente eisen dat ik verhuis of mijn woning tijdig aanpas op mogelijke gebreken in de toekomst?

Mag de gemeente eisen dat ik verhuis? Gemeenten weigeren soms aanpassingen in huis te vergoeden, omdat ze vinden dat de oudere bewoner eerder rekening had moeten houden met mogelijke gebreken in de toekomst. Is dat terecht? Bert van ‘t Laar, oudrechter en lid van de Juridische Helpdesk van KBO-Brabant, geeft raad. tekst Berber Bijma | illustratie Shutterstock

evrouw Goossens (84) krijgt steeds meer moeite met traplopen en vraagt de gemeente om een vergoeding – vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) – voor een traplift. De gemeente weigert, met het argument dat mevrouw had kunnen zien aankomen dat ze minder mobiel werd. Ze moet volgens de gemeente de traplift zelf betalen.

Oproep!

Heeft u een financiële of notariële kwestie die u aan de Juridische Helpdesk wilt voorleggen? E-mail uw vraag o.v.v. Juridische Helpdesk naar ons@kbo-brabant.nl

magazine voor senioren

‘De Centrale Raad van Beroep heeft deze gemeente teruggefloten’, vertelt Van ’t Laar. ‘Afgelopen zomer heeft de Centrale Raad in een uitspraak gesteld dat gemeenten niet mogen eisen dat mensen anticiperen op toekomstige gebreken. Het is namelijk niet te voorspellen wanneer je bepaalde beperkingen krijgt en welke dat dan zijn. De gemeente mag dus niet stellen dat mevrouw Goossens naar een gelijkvloerse woning had moeten verhuizen.’ De gemeente moet de traplift alsnog vergoeden.

Verhuizen In sommige gevallen mag de gemeente wél eisen dat een oudere aanpassingen zelf betaalt. Van ’t Laar: ‘Dat is het geval als mensen al een beperking hebben en dan verhuizen naar een woning die daar niet op is aangepast.’ Als een oudere wel voor een woningaanpassing in aanmerking komt, zijn de kosten van aanpassing soms zó hoog, dat de gemeente kiest voor een vergoeding van verhuiskosten. ‘Hierbij moet de gemeente rekening houden met verschillende factoren. Hoe zit het met mantelzorgers in de buurt, sociale contacten, winkels én met de kosten voor aanpassingen? Dit kan ertoe leiden dat iemand toch moet verhuizen, áls er een geschikte woning voorhanden is. De gemeente geeft dan een verhuisvergoeding. Is er geen geschikte woning, dan moet de gemeente de bestaande woning aanpassen.’ ■

dossier

H TONEELPROJECT BRABANT REMEMBERS ‘Onze bevrijders waren zo oud als de jongeren van nu’ Volgend jaar is het 75 jaar geleden dat Brabant is bevrijd. En dat wordt groots herdacht, ook door KBO-Brabant. Samen met studenten gaan onze lokale toneelgroepen de planken op voor een aantal onvergetelijke toneelvoorstellingen. Jong en oud, samen herdenken we de bevrijding. tekst Suzanne Geurts | beeld Hans van der Meer

et zijn 75 verhalen die de inspiratiebron vormen voor het culturele programma Brabant Remembers 2019-2020, onderdeel van het grote Europe Remembers. Op 75 locaties door heel Brabant zijn de oorlogs- en bevrijdingsverhalen te herbeleven, stuk voor stuk momenten die het leven van mensen voor altijd veranderden. Een tijdje terug werd KBOBrabant benaderd door VisitBrabant. ‘Of we ook mee wilden doen. We waren direct enthousiast’, vertelt Eva Geelen, marketing- en beleidsmedewerker bij KBOBrabant. ‘Veel leden hebben de oorlog nog meegemaakt en er volop herinneringen aan overgehouden. Onze directeur Wilma Schrover kwam toen op het idee om onze KBO-toneelverenigingen voorstellingen op te laten voeren, maar dan sámen met jongeren. Zo kan de nieuwe generatie letterlijk in de huid van onze bevrijders kruipen en de vrijheid ervaren.’

Maatschappelijke diensttijd Het concept bracht Eva zelf ook op een idee. ‘Ik wist dat dit jaar het Actieprogramma Maatschappelijke Diensttijd zou starten. Hierbij krijgen jongeren de kans om vrijwilligerswerk te doen en zo met mensen te werken met wie ze anders niet zo snel in contact zouden komen. KBO-Brabant werkt vaker samen

ons

met Avans Hogeschool, dus de lijntjes waren snel gelegd.’ Een aanvraag volgde en in juli werd bekend dat KBO-Brabant 184.680 euro subsidie krijgt. ‘Hier zijn we natuurlijk ongelooflijk blij mee’, reageert Eva. ‘Met deze middelen helpen we onze lokale Afdelingen om nóg mooiere voorstellingen te realiseren. Tegelijkertijd geven we jongeren de kans om ervaring op te doen als vrijwilliger én wordt de verbinding tussen jong en oud gelegd.’

EVA GEELEN marketing- en beleidsmedewerker bij KBO-Brabant.

Wie, wat en waar De voorstellingen worden in het najaar van 2019 opgevoerd in zes Brabantse gemeenten. Eva: ‘We willen een goede spreiding over de provincie, maar ook een evenwichtige balans tussen steden en dorpen.’ Verder hangen de locaties af van de KBO-Afdelingen die met hun toneelclub willen meedoen. ‘Uiteindelijk hebben we dus zes toneelgroepen nodig, maar we kunnen ons ook voorstellen dat verschillende Afdelingen met elkaar samenwerken.’ De toneelstukken zelf worden gebaseerd op de verzamelde oorlogsverhalen, maar moeten nog wel geschreven worden. ‘Hiervoor hebben we inmiddels een professioneel scriptschrijver gevonden.’

Dilemma’s van nu ‘Ondertussen zijn we bezig om jongeren te werven’, vervolgt Eva. ‘Ze kunnen meespelen als acteur, maar ook achter de schermen aan de slag, bijvoorbeeld in de organisatie of communicatie. Wij werven ook de senioren en hebben inmiddels vier informatiebijeenkomsten achter de rug. Er is veel belangstelling: zo’n twintig KBOAfdelingen reageerden al enthousiast. Vooral de wisselwerking met studenten spreekt aan. Onze bevrijders van toen hadden tenslotte de leeftijd van deze jongeren nu.’ Er waren ook vragen, soms was er zelfs een beetje koudwatervrees, magazine voor senioren

‘De verhalen gaan over dilemma’s die we naar nu kunnen vertalen: kies je voor het belang van anderen en het land of voor de veiligheid van je eigen gezin?’

merkte ze. ‘Sommige Afdelingen vroegen zich af of ze wel voldoende acteurs hebben. En of ze wel goed genoeg zijn. Geen zorgen, we zoeken geen professionele acteurs. Als deelnemer doe je gewoon wat je altijd doet, alleen wordt het nu net wat groter en mooier.’ Zelf is ze ook geraakt door het project. ‘De verhalen gaan over keuzes maken, over dilemma’s die we ook naar nu kunnen vertalen. Kies je voor het belang van anderen en het land? Of voor de veiligheid van je eigen gezin? De verhalen maken duidelijk dat het onderscheid tussen goed of slecht niet zo simpel ligt als het lijkt.’ ■

redenen om mee te doen!

1. Unieke manier om de waarde van vrijheid over te dragen aan nieuwe generaties.

2. Samenwerken met jongeren, zowel op het toneel als daarbuiten.

3. De kans om een extra mooie voorstelling neer te zetten.

4. Nieuwe mensen leren kennen, zowel jongeren als KBO’ers uit de regio. Heeft u vragen? Wilt u helpen? Of misschien uw kleinkind aanmelden? Neem contact op met Eva Geelen: egeelen@kbo-brabant.nl of telefonisch via (073) 644 40 66. Kijk ook eens op www.brabantremembers.com Meer informatie en aanmelden: www.kbo-brabant.nl

ontspanning Boeken, films, uitstapjes en andere interessante dingen

oproep

Heeft u een mooi boek gelezen, een indrukwekkende tentoonstelling bezocht of een andere leuke uitstap gemaakt? Wij zijn benieuwd! Stuur uw tips naar de redactie van Ons: ons@kbo-brabant.nl

World Press Photo

Een indringende serie over stalbranden in de varkenssector. Of een close-up van de zo gevreesde buxusmot. Tijdens de tentoonstelling van de World Press Photo kunt u de genomineerden van de fotowedstrijd Brabant in Beeld zelf bewonderen. ‘Een heel mooie oogst’, oordeelde de vakjury over deze eerste editie. In totaal stuurden professionele én amateurfotografen 547 foto’s in. Met bijna driehonderd foto’s is de categorie Natuur het populairst. Andere categorieën zijn onder meer Algemeen Nieuws, Dagelijks Leven en Mensen.

1,7 miljoen

festivalbezoekers trekt Eindhoven, de snelst groeiende kunstfestivalstad van Nederland. Ook Breda en Den Bosch zijn zeer populair.

Data: zaterdag 17 november tot en met zondag 9 december. Adres: Willem II Fabriek, Boschdijkstraat 100, Den Bosch. Entree: 5 euro. Meer informatie:

Welvaart in sneltreinvaart Weet u nog, dat u als verloofd stel eerst jaren moest sparen voor uw uitzet? Of dat vrouwen ontslagen werden als ze gingen trouwen? En wie biedt zijn gasten nog een rokertje aan? In Het goede leven pakt journaliste Annegreet van Bergen de draad op van haar bestseller Gouden jaren. Nederland is in korte tijd rijker geworden dan we ooit konden dromen. Met de bromfiets of auto komt ver weg opeens dichtbij. En televisie brengt gezelligheid en onbekende landen onze huiskamers binnen. Beeldende verhalen nemen u mee terug naar de naoorlogse jaren, waarin het oude, vertrouwde leven voorgoed veranderde. Het goede leven, Annegreet van Bergen. Hardcover: € 19,99. E-book: € 9,99 bij bol.com Ons mag vijftig boeken weggeven. Wilt u kans maken? Mail vóór 3 december naar ons@kbo-brabant.nl o.v.v. Het goede leven. Lees ook het interview met Annegreet

www.worldpressphotodenbosch.nl

van Bergen op pagina 10!

ons

tekst Suzanne Geurts beeld Shutterstock

3 Musketiers, de musical Eerder bracht het Brabants Muziek Theater al klassiekers als Jesus Christ Superstar, Aïda, Evita en Titanic, waarvoor het ensemble vorig jaar zelfs twee Amateur Musical Awards in de wacht sleepte. En nu is daar het zang- en dansspektakel 3 Musketiers. Het romantische verhaal gaat over de jonge D’Artagnan, die zijn ouders verlaat om carrière te maken aan het hof van de Franse koning Louis de XIII. Onderweg wordt hij verliefd op Constance en ontmoet hij drie musketiers. Dat is de start van een meeslepend avontuur. Een musical vol romantiek en intriges.

W I E L E R S P O RT

WIJSHEID

‘De roem van mensen is slechts schijn. Je kunt alleen maar groot zijn in het klein.’

Data en locaties: vrijdag 16 november, Veldhoven (20.15 uur), zaterdag 17 november, Veldhoven (20.15 uur) en vrijdag 30 november, Breda (20.30 uur). Korting: KBO-leden kunnen kaarten bestellen voor 16 of 30 november. Voor eersterangskaarten betaalt u dan € 27,50

TOON HERMANS, 1916–2000

(i.p.v. € 34,75), inclusief programmaboekje. Maximaal 50 kaarten per voorstelling met korting beschikbaar. Bestellen: www.mijnwebwinkel.nl/winkel/bmt/ met kortingscode: KBO235081. Meer informatie: www.brabantsmuziektheater.nl

In de jaren vijftig van de vorige eeuw beleefde het wielrennen in WestBrabant een bloeiperiode, vooral door successen van Wim van Est en Wout Wagtmans. Met het boek De gouden jaren vijftig van de West-Brabantse wielersport hoopt auteur Rein Lambregts – lid van KBO Oosterhout Stad – vooral de oudere wielerliefhebbers in West-Brabant een plezier te doen. Met onder meer interviews met oud-wielrenners, wieleruitslagen en niet eerder gepubliceerde foto’s. De gouden jaren vijftig van de WestBrabantse wielersport, Rein Lambregts, ISBN 978 90 9030802 9, € 21,95, verkrijgbaar via www.sportmediashop.nl Ook verkrijgbaar voor € 19,99 in de boekwinkels Quist (Bergen op Zoom), The Read Shop (Etten-Leur), Primera (Hoogerheide), Van Kemenade & Hollaers (Breda) en Het Verboden Rijk (Oosterhout en Roosendaal).

advertentie

Dé meest gekochte traplift van Nederland

Revolutionair railsysteem Otolift heeft een nieuwe traplift geïntroduceerd: de Otolift Modul-Air. Deze traplift heeft de dunste enkele rail ter wereld en is volledig uit voorraad leverbaar.

Slechts 48 uur levertijd! Dankzij deze unieke technologie wordt het dure maatwerk overgeslagen, en kunnen wij zowel rechte als gebogen trappen binnen 48 uur van een traplift voorzien!

De voordelen van Otolift Niet goed = geld terug Bent u niet tevreden met uw Otolift? Geen probleem. Wij bieden u een unieke niet-goed-geld-terug-garantie aan op de Otolift Modul-Air.

• Marktleider in Nederland

• 24/7 service netwerk

• 135.000 trapliften geplaatst in Nederland

• Alle keuze in trapliften, nieuw en gebruikt

• Betrouwbaar familiebedrijf, sinds 1891

• Huren al vanaf één maand mogelijk

Bel gratis 0800 444 777 5

Ja, stuur mij de gratis brochure

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

Naam

Voor meer informatie kunt u terecht op

Adres

www.otolift.nl

Postcode/plaats

DĂŠ meest gekochte traplift van Nederland

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

Telefoon ONS2018

in gesprek

BETERE ZORG EN HUISVESTING VOOR SENIOREN Rondetafelgesprek met Tweede Kamerlid Erik Ronnes

Ouderen die in een verpleeghuis ver buiten hun eigen leefomgeving worden geplaatst, mensen die niet tijdig worden gewassen en mantelzorgers die overbelast raken. De seniorenhuisvesting en ouderenzorg staan steeds verder onder druk. Ouderenorganisaties KBO-Brabant, PVGE en PCOB hebben samen een brandbrief en actieplan opgesteld. Tijdens een rondetafelgesprek licht KBO-Brabant de plannen toe aan Tweede Kamerlid Erik Ronnes (CDA). tekst Linda Groothuijse | beeld Roy Lazet

e zorg en de huisvesting voor senioren lopen vast: verzorgingshuizen zijn verdwenen, de toelatingseisen voor verpleeghuizen zijn aangescherpt en de gemiddelde leeftijd neemt toe. Ook zijn er steeds meer ouderen met een chronische ziekte, zoals dementie. Zeker in Brabant, een van de meest vergrijzende provincies, is er volgens KBO-Brabant voorzitter Leo Bisschops werk aan de winkel. Tijdens een rondetafelgesprek bij KBO-Brabant met verschillende betrokkenen (zie

ons

kaders) illustreert Bisschops: ‘Het aantal of kleinschalige woongemeenschappen. dementerenden in Brabant stijgt naar Met zorgvoorzieningen in de buurt én de ruim 60.000 in 2030. Van hen woont mogelijkheid om aanvullende en flexibele 70 procent nu nog thuis. Dat loopt naar zorg thuis te ontvangen.’ Het plan is verwachting op tot 80 procent. De vraag gebaseerd op een pilot die is uitgevoerd naar zorg aan huis neemt in het Land van Cuijk. Deze daarmee ook toe, maar er is staat beschreven in Geenes onvoldoende personeel. Ik boek Herziening van het ‘Er is een vrees dat dit tekort alleen stelsel van ouderenzorg. Hij groot verschil vertelt: ‘Verpleeghuizen maar groter zal worden, met in denken als gevolg nog meer druk op zijn erg aanbodgericht. Er tussen de mantelzorgers, zorgverleners is nooit aan ouderen zelf mensen om en hulpdiensten.’ Henk Geene, gevraagd wat zij willen op wie het gaat initiatiefnemer van het het gebied van wonen, zorg en de mensen en activiteiten. Daarom ben pilotproject ‘Wonen, Zorg en die het beleid Welzijn’ in de gemeente Cuijk, ik dit gaan onderzoeken met bepalen’ noemt de huidige situatie Stichting Welzijn Ouderen zorgwekkend: ‘Afgelopen Cuijk en de KBO-Afdelingen zomer kwam maar liefst een van gemeente Land van derde van alle ThuiszorgCuijk.’ Zijn conclusie: de cliënten zonder zorg te zitten. Soms werd meeste senioren hebben een sterke zelfs administratief personeel ingezet om voorkeur om zelfstandig en beschermd steunkousen aan te trekken. Dat is toch oud te worden in eigen wijk of dorp met onacceptabel?’ zorg binnen handbereik, waarbij wordt ingespeeld op een veranderende zorgvraag. Eigen leefomgeving Toch worden veel senioren vanwege de Tweede Kamerlid Erik Ronnes (CDA) is lange wachtlijsten buiten hun eigen naar ’s-Hertogenbosch afgereisd om zich leefomgeving geplaatst. Geene: ‘Voor te laten informeren over het actieplan dat mensen die hun hele leven in hetzelfde KBO-Brabant mede heeft opgesteld. Wilma dorp hebben gewoond, is dat een enorme Schrover, directeur van KBO-Brabant, verandering. Oude bomen moet je niet vat het plan samen: ‘Wij denken dat de verplanten.’ oplossing voor het woon- en zorgprobleem Belangrijke gesprekspartner ligt in het vormen van geclusterde Om het actieplan mogelijk te maken, ziet seniorenwoningen, zoals hofjeswoningen

magazine voor senioren

ERIK RONNES uit Boxmeer is sinds 2015 Tweede Kamerlid voor het CDA. Hij is woordvoerder op de terreinen: Wonen, Financiën en Ruimtelijke Ordening. Daarnaast zit hij in de CDA-programmacommissie Provinciale Staten 2019.

HENK GEENE uit Wanroij is psycholoog en auteur van het boek Herziening van het stelsel van ouderenzorg. Daarnaast is hij initiatiefnemer van het pilotproject Wonen, Zorg en Welzijn in het Land van Cuijk. Als crisismanager heeft Geene in bijna alle sectoren van zorg gewerkt.

advertentie

Unieke afscheidslocatie, midden in de natuur In

Ronfodrlmatieve eiding Iedere 1 s t e van d e m zondag

074-2 190x120 mm

• Mogelijkheid tot begraven van lichaam of urn, midden in de natuur • Prachtige ruimte voor afscheidsdienst en condoleance • Slechts één uitvaart per dag: alle tijd voor een persoonlijk afscheid • Afscheidslocatie ook te huur indien crematie in crematorium • Uitgebreide cateringmogelijkheden

aand

Goorstraat 5a, 5131 RG Alphen (NB) • 013 820 03 83 • www.natuurbegraafplaatsdehoevens.nl

OPMAAK-DEF.indd 1

31-08-18 09:19

VA N TILBURG PAST JAN

OPEN ZONDAG 25 NOVEMBER

12.00 - 17.00 UUR

NISTELRODE 10.000M 2 MODE SCHOENEN SPORT | RAVENSTEIN 2.000M 2 MODE | SCHIJNDEL 1.000M 2 MANNENMODE | GRATIS VERMAAKSERVICE | PERSONAL SHOPPING V E R M A A K J E I N D E G RO OT S T E M O D E W I N K E L VA N N E D E R L A N D O F O P VA N T I L B U RG O N L I N E . N L

KBO-Brabant graag dat de Rijksoverheid, provincie én heeft een zeer coöperatief bij wijze van proef, de schotten doorbreekt karakter. We vragen het Rijk dan ook om tussen de drie wetten waaruit zorg voor steun om eigentijdse, ouderenvriendelijke ouderen nu wordt betaald. Dat zijn de woon- en zorgvoorzieningen te Wet maatschappelijke ondersteuning helpen realiseren.’ Ronnes neemt alle (Wmo), de Wet langdurige zorg (Wlz) en overwegingen ter harte: ‘De urgentie en de Zorgverzekeringswet (Zvw). Geene: omvang van het probleem zijn mij helder. ‘Het wordt tijd dat we ons Helaas ben ik niet in de positie realiseren dat huishoudelijke om direct geld toe te zeggen, ‘De meeste hulp, dagbesteding, thuiszorg maar jullie actieplan neem ik senioren en verpleeghuiszorg volstrekt mee naar de Tweede Kamer.’ willen in elkaars verlengde liggen. Daarnaast wil het Kamerlid dat zelfstandig en iedere gemeente een woonvisie Deze zorgvarianten moeten beschermd worden ondergebracht in gaat opstellen om in te spelen oud worden één grote financiële pot op vraagstukken rond de in eigen wijk geschiktheid van bestaande voor ouderenzorg, waarvan of dorp’ de gemeente beheerder is.’ woningen, de woningvoorraad, KBO-Brabant vindt dat woonomgeving en nabijheid seniorenverenigingen van voorzieningen: ‘Momenteel onmisbare gesprekspartners zijn gemeenten nog vrij om zijn bij het ontwikkelen van woonvormen wel of geen lokale woonvisie op te stellen. die het gat tussen zelfstandig wonen We zullen hen moeten gaan verleiden en het verpleeghuis opvullen. Volgens óf verplichten om dit te doen. Kennis en Noud van Vught, algemeen bestuurslid kunde van seniorenverenigingen behoren van KBO-Brabant, is hun inbreng hard in de woonvisie waar nodig te worden nodig: ‘Wij merken een groot verschil ingebracht.’ in denken tussen de mensen om wie Samenredzaamheid het gaat en de mensen die het beleid Om zorg en wonen voor senioren te bepalen. Daarom stellen we voor dat verbeteren is niet alleen de hulp van iedere gemeente een kernteam samenstelt overheden, woningcorporaties en van vertegenwoordigers van gemeente, zorginstellingen nodig. Ouderen kunnen woningcorporaties, zorginstellingen én ook zélf bijdragen aan een oplossing, seniorenverenigingen.’ meent Geene: ‘Mensen moeten zich Brabants pilotproject actief bemoeien met de wijze waarop zorg, Om die teams op gang te helpen, zou het welzijn en wonen worden georganiseerd provinciebestuur volgens KBO-Brabant in hun dorp of wijk. Er zijn senioren die al vier jaar lang een overkoepelend Brabants erg actief zijn, maar vaak is dat een kleine transitiebureau moeten meefinancieren. groep enthousiastelingen’. Bisschops Van Vught: ‘In de participatiesamenleving pleit voor meer ‘samenredzaamheid’: nemen burgers en gemeenten steeds ‘Wij moeten samen eigenaar worden meer activiteiten voor hun rekening. van het probleem, zodat we ook aan een De bijbehorende budgetten moeten gezamenlijke oplossing kunnen werken.’ ■ meeschuiven.’ Schrover pleit ervoor om juist in Brabant een dergelijke pilot te starten: ‘Brabant is een sterk vergrijzende magazine voor senioren

NOUD VAN VUGHT uit Rijkevoort is lid van het Algemeen Bestuur van KBO-Brabant.

WILMA SCHROVER is directeur van KBO-Brabant.

LEO BISSCHOPS is voorzitter van KBO-Brabant. Hij is daarnaast voorzitter van de Stichting Alzheimer Zuidoost Brabant.

advertentie

Met de taxi naar Schiphol of uw regionale luchthaven Met Schiphol Travel Taxi begint en eindigt uw vliegreis op de drempel van uw eigen deur. Waar u ook woont, wanneer u wilt. Geen gesjouw met koffers of afhankelijk zijn van wegbrengers en afhalers. Op de avond voor vertrek wordt uw ophaaltijd telefonisch bevestigd.

De een tel axi al va n

€19 af

per p

ersoo

Reserveren: reisbureau, Schiphol.nl Via uw of bel met 0900 - 8876 (€ 0,10 p/min.)

www.schiphol.nl/traveltaxi

Gratis bustocht

Droomvakantie net over de grens in Grafschaft Bentheim

naar kerstmarkt Osnabrück

Sfeervol Genieten Advent Midweek 6 dagen / 5 nachten van € 358,- voor slechts €

299,- p.p.

Bad Bentheim (D) en omgeving bieden elk wat wils: Wandelen, fietsen, shoppen, kunst, cultuur, natuur, avontuur, wellness, etc. Beleef de geweldige kerstsfeer en geniet o.a. van een leuke bustocht naar de altijd gezellige kerstmarkt in Osnabrück!

De Luxe + All-in

incl. Halfpension + luxe kamer + drankjepakket + Wifi + programma + ... Géén toeslag 1-persoonskamer, boekingskosten of aanbetaling!

Zoover 8,9

Reserveer nu op Grossfeld.com / ONS of bel 0049 5922 77770 HGF_ONS_190x120_Adventt2018.indd 1

18-09-18 14:28

onsje geluk

tekst en beeld Arnold Reyneveld

Rinus Bogers (75) uit Putte:

‘De mosselen zijn van topkwaliteit dit jaar’

Voor het vijfde jaar op rij vindt in Putte het mosselweekend plaats. In twee dagen tijd schuiven zo’n tweehonderd mensen uit de wijde omgeving aan voor een heerlijke maaltijd en een avond vol plezier. ‘In 2014 wilde een groep jonge mensen uit het dorp meedoen aan de Alpe d’HuZes. Toen kwam ik op het idee om met een sponsor-mosselavond geld in te zamelen. Dat werd een groot succes! Een jaar later werd ik bestuurslid van KBO-Afdeling Putte. We besloten de mosselavond in de vorm van een heel weekend voort te zetten, en daarmee een toegankelijk evenement te organiseren voor de gemeenschap. Dit jaar zijn de mosselen van topkwaliteit! We doen de organisatie nu met z’n drieën: Wim, Henk en ik. Maar vergis je niet: tijdens het weekend zijn in totaal zo’n twintig vrijwilligers op de been. De mensen die ik in 2014 sponsorde, helpen ons elk jaar opnieuw. Zo kunnen we de kosten laag houden. Op zaterdagavond wordt er gegeten en gedanst. Voor de mensen die het liever wat rustiger aan doen, hebben we de zondag. We willen dat iedereen zich welkom voelt.’ ■

advertentie

Meerheide 100 S 5521 DX Eersel 0497-518805 www.scoot2be.nl info@scoot2be.nl

GEEF OM DE TOEKOMST Het Grootseminarie Rolduc blijft trouw werken aan de boodschap van de Rooms-Katholieke Kerk. Om deze boodschap uit te kunnen dragen zijn goed opgeleide priesters nodig. Met uw steun maakt de Paredis Stichting nu en in de toekomst de opleiding van priesters en diakens in Rolduc mogelijk.

Geef om de boodschap steun de Paredis Stichting

Driewielfietsen

Scootmobielen

Vorming van priesters, kandidaten voor het priesterschap en permanent diaconaat

Trippelstoelen

Rollators

Correspondentieadres Ringweg 48, 6141 LZ Limbricht Telefoon: 06 - 53 84 18 67 E-mail: info@paredis.nl Website: www.paredis.nl

Rolstoelen

Voor KBO leden 10% korting op rolstoelen, trippelstoelen en rollators, 2 jaar gratis onderhoud op fietsen en scootmobielen.

Bankrelatie ING: NL77 INGB 0002 8183 27 ABNAMRO: NL95 ABNA 04819602 28 t.n.v.: Paredis Stichting De Paredis Stichting is aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).

ONTDEK HET GEMAK

6 Schijndel - St. Oedenrode enz.indd 2

26-6-2017 08:58

van onze maaltijdservice!

Voorbeeld

20,-

Waardebon ter waarde van

€

in te leveren bij bestellingen van 7 à la carte maaltijden naar keuze (meer dan 130 maaltijden) of een dinerdoos naar keuze met 7 voorgeselecteerde maaltijden. Uw actiecode: 302 - 18119

Direct bestellen?

bel 0800 – 023 29 75 of ga naar www.apetito.nl/waardebon

Geldig t/m 31 december 2018, alleen voor nieuwe klanten, eenmalige deelname per adres. Kijk voor de overige actievoorwaarden op www.apetito.nl/waardebon.

Van € 44,45 voor slechts

€ 24 ,45* Art. nr. 9396 0

*prijs geldt voor maaltijden zoals afgebeeld.

Ruime keuze - Dieetmaaltijden - Gratis dieetadvies - Wekelijks bezorgd - Eenvoudig bestellen - Geen verplichtingen

bolderman.nl Laagste prijsgarantie

v.a. slechts

199,5 of 8 dagen

v.a. slechts

399,-

499,-

369,7 dagen

10 dagen

8 dagen

Sonthofen in de Beierse Allgäu

Het Loiredal, de tuin van Frankrijk

Wenen, het Wienerwald en Bratislava

Zwitserse Alpen, Glacieren Mont-Blanc Express

Diverse vertrekdata 2019

v.a. slechts

399,-

v.a. slechts

499,-

v.a. slechts

499,-

399,-

10 dagen

Pittoresk Vrsar, Istrië

Saas-Grund, Mont-Blanc Express, Zwitserland

Gardameer, Verona en Venetië

Barcelona en omgeving

Diverse vertrekdata 2019

10 dagen

v.a. slechts

599,12 dagen

v.a. slechts

799,-

v.a. slechts

699,-

12 dagen

10 dagen

699,-

15-daagse

Toscane, Bloemenrivièra en de Côte d’Azur

Corsica en Sardinië

Byzantijnse rondreis

Rondreis Spanje en Portugal

Diverse vertrekdata 2019

Bij Bolderman aanbetalen niet verplicht! Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden.

bolderman.nl

Brochure en boekingen:

(0318) 58 09 58 www.bolderman.nl

Prijs p.p. o.b.v. 2 pers. kamer excl. Calamiteitenfonds & reserveringskosten

advertentie

BTR REIZEN

www.BTRreizen.nl  055 - 5059500

Ruime keuze aan betaalbare vakantiereizen n Senioren Groepsreize voor alle KBO & PCOB groepen Nieuw: GRATIS groepsreizenbrochure

BTR Reizen groepsreizen:

 Geheel verzorgde

arrangementen op basis van HP, VP of All Inclusive  Inclusief mooie excursies en gezellige avondprogramma’s

luxe woonhuislift zonder schacht

 Ruime keuze aan gastvrije

hotels in Nederland, België, Duitsland en Luxemburg 5 dagen al vanaf € 295,295,- p.p.  Vraag naar alle mogelijkheden

All Inclusive Hotels Autovakanties Nieuw

Wunderland Kalkar ***

Duitsland All Inclusive Midweken 5 dg. van € 288, 288,-- nu voor € 259, 259,--

50% Korting

Hotel De Elderschans ***

Aardenburg / Zeeland € 258, 258,-3 dg. All Inclusive va. € 129, 129,-- p.p.

BTR Reizen biedt u nog veel meer gastvrije All Inclusive Hotels op de mooiste plekjes in Nederland en Duitsland met veel Voordeel

Kerst en Oud & Nieuw reizen

Nieuw

Kerst busreis / Vulkaaneifel All Inclusive Hotel am Park *** 5 dagen / 23 - 27 dec. 2018 nu al voor € 443,443,- p.p.

Nieuw

Duitse Kerstmarktencruise MS Switzerland II **** vertrek 7 & 14 dec. 2018 296,- p.p. 4 dg. nu al vanaf € 296,-

Nieuw

MS Switzerland II **** 416,- p.p. 5 dg. Nu al vanaf € 416,-

MS Inspire *****+ 7 dagen / 21 - 27 dec. 2018 nu vanaf € 1.098,1.098,- p.p.

35% Korting

Kerstcruise over de Donau MS Amadeus Silver III ***** 8 dagen / 22 - 29 dec. 2018 van € 1.598,1.598,- nu vanaf € 998,998,-

Kerst en Oud & Nieuw

All Inclusive Wunderland Kalkar 229,- p.p. 3 of 4 dg. al vanaf € 229,-

Kerstmarkten Valkenburg All Inclusive autoreis 127,- p.p. 3 dg. voor. € 127,-

Kerstmarkten Duitsland All Inclusive autoreis 119,- p.p. 3 dg. voor. € 119,-

Kerst en Oud & Nieuw

All Inclusive De Bonte Wever 239,- p.p. 3, 4 of 5 dg. al vanaf € 239,-

Kerst autovakantie Drenthe Kerst autovakantie Sauerland Hotel De Westerburcht *** 4, 5 of 6 dg. al voor € 239,239,- p.p.

Rotterdam - Strickledeweg 96 T. 010 – 4373211

Onderdeel van:

Kerstcruise over de Rijn

Voor alle kerstreizen zie www.BTRreizen.nl of vraag naar NajaarsNajaars- en Kerstbrochure Duitse Kerstmarktencruise

www.mijnlift.nl

All Inclusive Hotel Altastenberg 5 of 6 dg. al vanaf € 350,350,- p.p.

 055 - 5059500 · WWW.BTRREIZEN.NL

Gun U zelf comfort en gemak Stop nu met vegen. Ga voor hygiëne en wellness! Kies een verwarmde toiletzitting met onderdouche: • Prijs: € 745,- incl. btw en 3 jaar garantie. • Spatoilet past op vrijwel iedere wc-pot • Installatie door ons zonder hakken en breken: € 150,- alles inclusief.

Als je wacht tot je “er aan toe bent”, dan ben je te laat. Doe het NU en profiteer meteen van pure wellness.

Klant

beoordeling

9,1

Eenvoudige installatie – gebruiksvriendelijk – met geurvreter – verwarmde zitting – afstandsbediening gratis proberen – betalen achteraf *Wij leveren ook wc-liften, verhogers, handgrepen, e.d. *Informeer of uw gemeente de aanschaf via de WMO vergoedt.

Waar wacht u nog op?

072 5629 269 / 020 6141 232 • info@spatoilet.com

lekker gezond jaar van e de Blauw Zones

GOED VOOR DE GEZONDHEID:

kleine porties

De calorie-inname verlagen met 20 procent is gezond. Tussen ‘geen echte trek meer hebben’ en ‘eten tot je vol zit’, ligt vaak het verschil tussen afvallen of juist zwaarder worden. tekst Linda Groothuijse | beeld Shutterstock

n een van de Blauwe Zones, het Japanse Okinawa, bestaat er zelfs een begrip voor het eten van kleinere porties: hara hachi bu, oftewel: ‘eet tot je acht van de tien delen vol bent’. Dit niveau is bereikt wanneer je best meer kan eten, maar geen ‘echte’ trek meer hebt. Minder opscheppen is gezonder dan eten tot je vol zit. Het duurt namelijk zo’n twintig minuten voordat de signalen vanuit de maag de hersenen hebben bereikt met de boodschap: genoeg. Wie eet totdat hij of zij gevoelsmatig vol is, krijgt waarschijnlijk 20 procent méér binnen dan eigenlijk nodig is. Hierdoor neemt het gewicht toe, met alle risico’s van dien.

De oplossing is eenvoudig: eet langzamer en koop kleinere borden. Ook is het beter om zware maaltijden te vermijden en de vleesinname te beperken. Eet bijvoorbeeld soja, linzen, zwarte bonen, groene groenten en vette vis. En tussendoor fruit en noten. Het meest geschikte moment voor de kleinste én laatste maaltijd van de dag is de late namiddag of de vroege avond. ■

腹八分 HARA HACHI BU

Platform Kleine Porties Het Platform Kleine Porties helpt mensen met een kleine trek de weg naar horecabedrijven te vinden die (ook) kleine maaltijden aanbieden. Het idee is afkomstig van Sandra de Blaeij, die na een maagverkleining geen ‘normale porties’ meer kan eten. Samen met haar vriend Léon Jobse heeft ze een online platform opgezet voor kleine eters zoals ouderen of mensen die om medische redenen niet veel kunnen eten. ‘Zo wordt uit eten gaan weer leuk voor mensen met een kleine trek én wordt voedselverspilling tegengegaan’, aldus Sandra. Op www.kleineporties.nl kunnen kleine eters restaurants vinden die passen bij hun eetbehoefte. Zoeken kan op provincie, stad of eigen locatie.

advertentie

Mensen met een Missie in uw testament Mensen met een Missie is er voor mensen die leven onder moeilijke omstandigheden. Mensen die dagelijks te maken hebben met onrecht en discriminatie. Wij investeren in mensen. Zodat zij voor zichzelf en hun gemeenschap kunnen opkomen en hun leven kunnen verbeteren. Dit doen we in Afrika, Azië en Latijns Amerika.

Wilt u deze mensen steunen, ook als u er niet meer bent? Contact: Julie Mingeli 06 - 57 78 29 64 juliemingeli@mensenmeteenmissie.nl mensenmeteenmissie.nl/testament

*De aktie is niet geldig op Concept2, puky, sporthorloges en diensten.

Geef uw testament een missie

FITSHOP EINDHOVEN HOOGSTRAAT 348 +31 (0) 40-2985990

5% KORTING OP ALLES

VOOR KBO-BRABANT LEDEN!*

» » » »

DESKUNDIG ADVIES UITGEBREIDE SHOWROOM WAAR U ALLES KUNT UITPROBEREN VOLLEDIGE AAN HUIS GARANTIE! DESKUNDIGE INSTALLATIE OP LOCATIE

FITSHOP ROOSENDAAL HOGESTEDE 1-5 +31 (0) 165-547408

8 vestigingen in de BeNeLux www.fitshop.nl

CROSSTRAINERS // LOOPBANDEN // HOMETRAINERS // ROEITRAINERS KRACHTSTATIONS // BOKSEN // HALTERBANKEN // FUNCTIONAL TRAINING GYMS // SPORTHORLOGES // TRAMPOLINES // NORDIC WALKING WELLNESS // TAFELTENNIS // E-BIKES // THUISFITNESS // FYSIOTHERAPIE

op zoek

illustratie Shutterstock

die net als ik van wandelen en fietsen houdt. Terrasje? Of soms ook boterham en koffie mee? En verder gezellig samen zijn. Omgeving Boxmeer.

BR.O.NR. 11.004/18 Een naar Duitsland teruggekeerde Duitse vriend, die 54 jaar in

Reageren?

Oproep plaatsen? plaatsen

Bent u op zoek naar een wandelmaatje of reisgenoot? U kunt uw oproep sturen naar KBO-Brabant o.v.v. ‘Contactoproep Ons’. Vermeld uw adres, telefoonnummer en e-mailadres. Een oproep plaatsen kost eenmalig € 15. Als er meer oproepen zijn dan ruimte in dit blad, dan leggen we een wachtlijst aan.

Stuur uw bericht in een gesloten envelop naar KBO-Brabant en zet linksboven op de envelop: ʻReactie Contactoproep Onsʼ en het nummer van de oproep waarop u reageert. Wij sturen uw envelop ongeopend door. Vermeld uw naam, adres of e-mailadres in uw reactie, zodat de ontvanger contact met u kan opnemen.

Sterksel woonde, gaf mij zijn collectie van 80 klassieke langspeelplaten cadeau. Die mag ik voor elke aannemelijke, redelijke prijs verkopen en aan een goed doel schenken. Het gaat om piano-, viool- en orgelconcerten, vele orkestwerken en soloconcerten, alle door gerenommeerde orkesten en dirigenten. Hebt u serieuze interesse, reageert u dan!

BR.O.NR. 11.005/18 Ik ben een gescheiden vrouw van 63 jaar. Ben op zoek naar een lieve man, zorgzaam. Ik houd van dansen, terrasjes, op vakantie, maar kan ook huiselijk zijn. Kortom, om samen van het leven te genieten.

BR.O.NR. 11.006/18 Ik ben een niet rokende

Adres

weduwe van 72 (zonder kinderen). Ik voel me soms eenzaam en alleen. Ik ben een

vrouw die nog zeer goed uit kan gaan

KBO-Brabant, Postbus 3240, 5203 DE ʼs-Hertogenbosch of

wandelen, bezoek aan rommelmarkten,

contactadvertentie@

(zonder kinderen), van ongeveer dezelfde

kbo-brabant.nl

leeftijd als ik. Wie durft het aan om mij te

BR.O.NR. 11.001/18 Ik zoek een lieve, slanke

terrasje en zo al meer, in de leeftijd van 72 tot en met 75 jaar. Liefst omgeving 0416 of 073.

bescheiden, niet veeleisende vrouw. Ik ben op zoek naar een niet rokend, leuk, net maatje

schrijven? Graag met een foto.

Ik ben een man van 79 jaar maar men schat mij meestal rond de 65 jaar. Ikzelf woon in 073, ik ben maar een gewone man en hou ook niet van poespas. Ik ben 1.76 m. lang, gelukkig nog gezond. Gaarne brief met foto en telefoonnummer.

BR.O.NR. 11.002/18 Ik ben een goed uitziende, spontane vrouw van 80 jaar. Ik zoek een leuke man als vriend en als het klikt een latrelatie. Ik wil graag leuke dingen doen zoals

Groet & Ontmoet

BR.O.NR. 11.007/18 Vitale, sportieve weduwe zoekt een dansmaatje tussen 72 en 80 jaar.

Mocht u uw oproep liever online plaatsen, dan kunt u dat doen op Groet & Ontmoet op

Vitaliteit is belangrijker dan leeftijd. Wat humor

www.kbo-brabant.nl

minder belangrijk. Ideaal is 013-076.

Groet & Ontmoet staat garant voor veel gezellige contacten!

werkt als slagroom op de taart. Kortom: samen genieten van de jaren die ons nog resten. Wil je mij beter leren kennen, reageer dan. Afstand is

BR.O.NR. 11.008/18 Goed uitziende weduwe, 71 jaar, zoekt eerlijke, trouwe vriend, 70-75

dansen, vakantie, terrasje pakken of gezellig

jaar. Mag een beperking hebben, niemand is

thuiszitten. Omgeving Oirschot.

volmaakt. Het zou super zijn als we nog mooie jaren kunnen hebben. Ik houd van gezelligheid,

BR.O.NR. 11.003/18 Jonger uitziende

fietsen en wandelen. Omgeving Eindhoven,

weduwnaar, 83, zoekt een sportieve meid

Deurne, Best. Liefst met foto, ik kijk er naar uit.

magazine voor senioren

advertentie

www.teunarts.nl

Aktiemodel Vetego B33

Aktiemodel Vetego 02

Aktiemodel Vetego B11

Handmatig: in stof vanaf € 945,- in leder vanaf € 995,-

3 motorig mét accu in leder vanaf € 1995,-

Handmatig: in stof vanaf € 945,- in leder vanaf € 995,-

Verder ruim 170 modellen relaxfauteuils op draaivoet

Verder ruim 90 modellen relaxfauteuils met accu

Verder ruim 300 modellen relaxfauteuils

Handmatige relaxfauteuils meer dan 230 modellen

Banken & bankstellen Meer dan 40 modellen

Relaxbanken Veelal leverbaar als Home Cinema opstelling

Al 45 jaar staan wij garant voor de beste fauteuils en de mooiste banken. Welkom bij zitcomfortspeciaalzaak Teun Arts. Ruim 300 modellen relaxfauteuils in onze showroom

5 jaar garantie

zitcomfortspeciaalzaak sinds 1973

Veelal uitvoorraad leverbaar

Inruil oude meubelen mogelijk*

Onze openingstijden: Di, Wo & Do 10:00 - 17:30, Vrijdag 10:00 - 21:00, Zaterdag 10:00 - 17:00 tel.: 0485 - 45 29 86 www.teunarts.nl info@teunarts.nl Boersestraat 11, 5454NG, Sint Hubert. In St.Hubert op de rotonde richting Wanroij, dan 3e weg links, 1e rechts. * n.v.t. op aktiemodellen en aanbiedingen.

advertentie

www.teunarts.nl

In deze omgebouwde boerderij in het buitengebied van Sint Hubert vindt u, in 2000mÂ˛ showroom, al 45 jaar, de grootste collectie relaxfauteuils van Nederland.

Relaxfauteuils met Sta- op hulp meer dan 90 modellen

Kamerfauteuils (evt. met relax) Ruim 40 modellen

Relaxfauteuils met sta- op hulp meer dan 90 modellen (veelal uit voorraad leverbaar)

Aktiemodel Petunia

1 motorig met sta- op hulp in stof vanaf â&#x201A;Ź 995,Verder ruim 90 modellen relaxfauteuils met sta- op hulp

Vele sta- op fauteuils direct leverbaar!

Relaxfauteuils op draaivoet Ruim 170 modellen

Handmatig verstelbare relaxfauteuils Ruim 230 modellen

Relaxfauteuils compleet op maat Ruim 40 modellen

ledenvoordeel € 35,-

KOBO CLARA HD E-READER MET KOBO CLASSIC COVER

Optimaal leesplezier waar u ook bent Kobo Clara HD is de perfecte e-reader voor elke boekenliefhebber. Hij biedt optimaal leesgemak, doordat hij voorzien is van Comfort Light PRO. Dat zorgt voor optimaal licht, of u nu in de zon zit of in het donker. Het licht past zich automatisch aan de omgeving aan.

Leden van KBO-Brabant betalen € 174,99 (i.p.v. € 210,-)

korting

RICATECH 6-IN-1 MUSIC CENTER RMC250 Schrijf u nu in voor de nieuwsbrief van Ons Ledenvoordeel via

Nostalgische look, moderne techniek!

www.onsledenvoordeel.nl /nieuwsbrief

Een blik op het Ricatech Music Center voert u meteen naar vroeger tijden. Maar schijn bedriegt: dit nostalgische muziekcentrum is van alle moderne gemakken voorzien. Hij is volledig van hout gemaakt in een retro design, maar aan de binnenkant beschikt hij over moderne technologieën zoals een cd-speler, mp3-speler, digitale AM/ FM-radio, een 3-toeren platenspeler (voor 33-, 45- en 78-toerenplaten), cassettespeler, USB-poort en SD-kaartsleuf. En wilt u uw favoriete LP’s op een USB-stick vastleggen? Dan kan dat met één druk op de knop. Met deze opnamefunctie kunt u ook bestanden van USB naar SD kopiëren.

Een kristalhelder scherm

cover + Dankzij het superieure 6 inchscherm met hoge resolutie zorgt korting Leden van de Kobo Clara HD ervoor dat u alles KBO-Brabant bijzonder scherp ziet. De leeservaring betalen voor is heel natuurlijk; alsof u een gedrukt deze e-reader + boek leest. Dankzij het 8 GB interne Classic Cover geheugen kunt u maar liefst 6.000 e-books € 139,99 op deze e-reader bewaren. Zo heeft u altijd (i.p.v. € 160,-) genoeg boeken bij u! De e-reader is voorzien van de Kobo Clara HD Classic Cover. Dit is een stijlvolle hoes, die de e-reader beschermt tegen val-, kras- en stootschade.

€ 20,-

Voor deze aanbiedingen geldt dat ze gratis worden thuisbezorgd. Op www.onsledenvoordeel.nl vindt u nog veel meer aantrekkelijke ledenvoordelen van KBO-Brabant. En natuurlijk kunt u onze KBO-klantenservice ook telefonisch bereiken via (085) 486 33 63. Extra: GRATIS een maand lang onbeperkt boeken lezen in KOBO PLUS

Aansluitingen Aan de achterzijde van het muziekcentrum vindt u de aux in- en uitgang, externe luidsprekeraansluiting en uitgang van de subwoofer. Met de aux-in kunt u elke mp3speler, smartphone of (tablet) pc aansluiten. Met de aux-uit kunt u het muziekcentrum op alle mogelijke entertainmentsystemen aansluiten. Het muziekcentrum bevat stereoluidsprekers (2x2 Watt) voor een goed geluid. Hij wordt geleverd met afstandsbediening. Extra optie: bijpassende tafel met opbergruimte van € 89,95 voor € 69,95

ons

ledenvoordeel Bezoek de +Genieten beurs

DE INSPIRATIEBEURS OVER GELUKKIG OUDER WORDEN Als het gaat over ‘ouder worden’ lijkt het al snel te gaan over hoe je achteruit gaat en wat er allemaal niet meer kan. Zonde, want dat zorgt alleen maar voor angst om ouder te worden. En dat terwijl er vaak heel veel is om van te kunnen genieten. Ontdek het op de beurs +Genieten! Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau wijst uit dat mensen vanaf hun veertigste alleen maar gelukkiger worden. De categorie 65-plus is zelfs het gelukkigst van iedereen en geeft het leven een dikke acht! Ouder worden is een mooi fenomeen, met heel veel voordelen en mogelijkheden. Maar weten we nog wel wélke? En hoe we

Praktische informatie Data: donderdag 22 tot en met zaterdag 24 november 2018. Locatie: Beursgebouw Eindhoven, Lardinoisstraat 8, Eindhoven. Tijden: de beurs is dagelijks geopend van 10.00-17.00 uur. Meer informatie: www.plusgenieten.nl magazine voor senioren

het optimale uit ons leven kunnen blijven halen, ook als we ouder worden?

Inspiratie De beurs +Genieten geeft antwoord op deze vragen en inspiratie om het maximale uit uw wooncomfort en vrije tijd te halen. U kunt dit evenement als lid van KBOBrabant gratis bezoeken op 22, 23 en 24 november 2018 in het Beursgebouw Eindhoven.

Gerichte thema’s Aan de hand van de thema’s Leef! en Liever thuis! vindt u er alles om ervoor te zorgen dat u gezond en actief van het leven kunt blijven genieten, maar ook hoe u zich kunt voorbereiden op een toekomst waarin u de eigen regie en zelfstandigheid behoudt.

BESTEL NU! Als KBO-lid krijgt u gratis entree in plaats van de normale entreeprijs van € 7,50! Bestel uw tickets via www.plusgenieten.nl o.v.v. promotiecode: expo1

ledenvoordeel

Tot wel

50%

korting

Ervaar hoe comfortabel uw thuis kan worden

KOM NAAR DE COMFORTDAG! De wintermaanden breken aan en dat betekent dat we doorgaans meer binnen dan buiten zijn. U wilt het dan graag gezellig maken, goed zitten met een boek of tv-programma, lekker kunnen slapen op een goed matras en alle ruimtes in huis zelfstandig kunnen bereiken - als het nodig is met een hulpje. We helpen u graag bij het comfortabel maken van uw huis. Daarom nodigen we u uit voor de Comfortdag! Kom naar de Comfortdag voor een goed verhaal over gezond en comfortabel leven in uw eigen huis, hoe u voor een goede nachtrust kunt zorgen en wat het belang is van een goede zithouding. Alles staat

voor u klaar om uit te proberen en u krijgt persoonlijk advies. Bovendien geniet u van hoge kortingen op diverse producten.

WAAR EN WANNEER:

LEZING 1 Gezond zitten

vrijdag 30 november Medipoint | TWB winkel Roosendaal

(10.30 en 13.30 uur)

Belder 2

zithouding.

vrijdag 21 december Medipoint | Thebe winkel Tilburg Lage Witsiebaan 2A

zaterdag 29 december Medipoint | Careyn winkel Breda Slingerweg 87

Wat kunt u nog meer verwachten tijdens de Comfortdag?

(11.15 en 14.15 uur) Over de mogelijkheden en effecten van een

Meer informatie vindt u op

LEZING 3 Ervaar het gemak van een traphulp

✔ Alles zelf uitproberen

(12.00 en 15.00 uur)

✔ Uitleg en persoonlijk advies

LEZING 2 Slapen en morgen gezond weer op

www.medipoint.nl/comfortdag

✔ Een goed verhaal door specialisten

✔ Tot wel 50% korting

Over een gezonde

goed bed en matras.

✔ Een hapje en een drankje

✔ O.a. bedden, stoelen en traphulpen

PROGRAMMA

Deze aanbiedingen zijn ledenaanbiedingen. Niet geldig i.c.m. andere acties, kortingen en waardebonnen. U bent al lid van een ledenvereniging vanaf € 14,95 per jaar.

Over oplossingen die helpen bij traplopen.

ons

ledenvoordeel

WINTERREIS DUITSLAND Ontdek het Zwarte Woud Bij veel reizigers is het Zwarte Woud geliefd vanwege het natuurschoon en de vele gezellige plaatsjes. Dit middengebergte leent zich uitstekend voor het maken van prachtige excursies en uitstapjes, ook in de winter. U verblijft in het gemoedelijke Hotel 3 Könige in Oberwolfach. In dit familiehotel zult u zich helemaal thuis voelen. Tijdens deze reis worden de excursies in een rustig tempo uitgevoerd en het programma bevat ook de nodige vrije tijd waaraan zelf invulling kan worden gegeven. Oberwolfach is een echt ‘Schwarzwälder Luftkurort’ in het noordelijke deel van het Zwarte Woud. Van hieruit nemen wij u onder andere mee naar Triberg, Titisee en Freiburg. Ga met Oad mee op deze winterreis en ontdek zelf waarom het Zwarte Woud al zo lang bij veel reizigers een populaire bestemming is.

Hoogtepunten • • • • •

8-daagse busreis vanaf € 549,- per persoon

Reisinformatie Vertrek zaterdag 12 januari en 2 februari 2019

Inbegrepen • Reis per Comfort Class bus, o.l.v. chauffeur/reisleider • Halfpension (ontbijt en diner) vanaf diner eerste dag t/m ontbijt laatste dag • Warme wintermaaltijd • Vele excursies • Servicelijnen via Zeddam

Niet inbegrepen • • • • •

Lunches Entreegelden, ongeveer € 20,- p.p. Optionele excursies Reis- en/of annuleringsverzekering Reserveringskosten en calamiteitenfonds

Boek nu met € 50,ledenvoordeel Boek via oad.nl/ons of bel naar (0547) 20 16 16 en ontvang € 50,ledenvoordeel o.v.v. actiecode ons50oad

Schwarzwald Hochstrasse Warmwaterbronnen van Baden-Baden Grootste koekoeksklok in Triberg Franse Straatsburg Freiburg, hoofdstad Zwarte Woud

magazine voor senioren

puzzel

puzzel puzzelpro.nl

In elke editie van Ons maakt u kans op een leuke prijs. Los de Woordzoeker op, stuur uw oplossing naar de redactie en win de cd Sjaak – Jacques Brel op z’n Brabants De woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar ook overlappen. Zoek ze op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

AANBOUW AANHOUDING AANLIGGEN AANSPRAAK AFLEREN AREND BEEMD BEROEP CABARET DOORN DRANK DUNKEN EIGENWAAN ENGTE GENIE GETAL GEVOEL GRONDSOORT HONDENMAND INHAALRACE JEUGD

LAMMETJES LANDGENOOT LOTUS LUWTE NACHTKUS NEERSLAAN NOORD OMSPELEN ONKUNDE PLAFOND PREPARAAT SLANK SNAAR SPORE TAUGE TECKEL TUIMELAAR TUMULT WANSMAAK WODKA ZAGEN

Stuur de oplossing van de puzzel, uw naam, adres en telefoonnummer vóór 30 november naar: Redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Of mail naar: puzzelpagina@kbo-brabant.nl en vermeld als onderwerp ‘puzzel Ons 11’.

Winnaars puzzel Ons 9: P. van Hoek, P. Kruger, C. Tiberius, J. Verhulst en J. van den Wildenberg. Hartelijk gefeliciteerd! De oplossing van de puzzel was: Vriendschap.

Puzzel mee en win: 10 x de cd Sjaak – Jacques Brel op z’n Brabants Enkele muzikale Brabanders hebben de mooiste liedjes van Jacques Brel vertaald naar het Brabantse dialect. Het resultaat is een cd met 16 luisterliedjes die worden gezongen door verschillende Brabantse artiesten. Het initiatief hiervoor kwam van Jan Smeets, die zelf ook op de cd te horen is. Ons mag aan de winnaars van de puzzel 10 keer de cd Sjaak – Jacques Brel op z’n Brabants geven.

ons

advertentie

LTIJ D A A M E Z E D G RATIS! 4683chotel

Jachts appel en aardappelpuree Rode kool,

SINDS 19

KIES 5 VERSCHILLENDE MAALTIJDEN EN ONTVANG DE 6E GRATIS!

NU TER KENNISMAKING VOOR SLECHTS €28.90 Maaltijden/varkensvlees 4635  Gemengd gehakt/stroganoff/sperzieb, 450 gr 4636  Gehaktbal/rode kool/gek. aard., 500 gr 4637  Varkenshaas/groentemix/aard., 500 gr 4641  Gem. gehakt/andijvie/gek. aard., 550 gr 4645  Gehaktb./sp.bonen./aardschijf, 500 gr 4646  Spareribs wortels/erwten/geb, aard., 550 gr 4647  Karbonade/sp.bonen/aardapp., 500 gr 4648  Cordon bleu spinazie aard.puree, 550 gr 4649  Hamburger barbecuesaus, 525 gr 4652  Gebraden varkenshaas, 500 gr 4653  Ribkarbonade/spruiten/aard., 500 gr 4666  Varkensrollade/snijbonen/krielaard., 500 gr 4685  Supergehaktbal/bloemkool, 500 gr 4815  Gep. schnitzel/sperziebonen, 425 gr 4830  Speklap/bietjes, 500 gr 4882  Speklap/kapucijners, 500 gr 4885  Slavink met bloemkool/aard., 500 gr Maaltijden/rundvlees 4638  Rundvlees/bloemkool/aardapp., 525 gr 4639  Runderlapje/sperziebonen, 500 gr 4640  Rundergehaktbal/ witlof/aardapp., 525 gr 4657  Wildstoofpotje, 500 gr 4677  Holl. hachee/rode kool/gek. aard., 500 gr 4678  Sucadelapje/stoofpeertjes/gek. Aard., 500 gr 4682  Runderrollade/spinazie/gekookte aardappelen, 500 gr 4684  Runderstoofpotje, 520 gr 4686  Rundervink/erwten/wortelen, 500 gr 4825  Biefstukreepjes/spinazie/aard.puree, 500 gr 4884  Rund.gehaktbal/spinazie/aardapp. 525 gr

Maaltijden/vis 4654  Gebakken zalm, 500 gr 4662  Lekkerbek/doperwten/wortel, 500 gr 4718  Visrolletjes in botersaus/spinazie, 550 gr 4719  Penne met tonijn, 500 gr 4720  Scholfilet/ratatouille/aardappelpuree, 4826  Gebakken vis/wortelen, 450 gr 4890  Atlantische zalm/prei/puree, 500 gr Maaltijden/kip 4655  Kipfilet/broccoli/aard.puree, 500 gr 4656  Gegrilde kippenbout/gem. groente/ aard.puree, 525 gr 4659  Kiphaasjes/witlof/aard.puree, 500 gr 4660  Kip kerrie/rijst/doperwten, 525 gr 4806  Gevulde kipfilet/kruidenboter, 425 gr 4807  Kippendij/courgette/tagliatelle, 500 gr 4808  Bourgondisch kipstoofpotje/ sperziebonen/gek. Krielaard, 500 gr 4886  Kippenspies/exotische groenten, 500 gr Maaltijden/worst 4687  Saucijs/spinazie à la crème, 500 gr Maaltijden/stamppotten 4650  Stamppot bietjes/speklap, 600 gr 4681  Stamppot boerenkool/rookworst, 675 gr 4690  Hutspot/stukjes rundvlees, 675 gr 4697  Stamppot andijvie/gem. gehakt, 600 gr 4698  Stamppot zuurkool/rookworst, 657 gr 4887  Hete bliksem/slavink, 600 gr 4888  Hollandse erwtensoep, 650 gr

Kruis aan welke u wenst en stuur deze lijst in een envelop toe of neem contact op per mail of telefoon. U kunt ook bestellen via https://www.diepvriesman.nl/5plus1gratis De Diepvriesman Antwoordnummer 73, 3900 VB, Veenendaal Tel 0318-521600 Mail info@diepvriesman.nl www.diepvriesman.nl

Naam: Adres: Postcode / Woonplaats: Tel: E-mail:

Maaltijden/Chinees/Indisch/Thais/Italiaans/Spaans 4632  Chinese kip zoetzuur, 500 gr 4643  Spaghetti bolognese, 550 gr 4644  Kipsaté/bami, 500 gr 4658  Lasagne bolognese, 400 gr 4664  Babi pangang/bami, 500 gr 4665  Babi pangang/nasi, 500 gr 4699  Indische rijsttafel, 650 gr 4710  Kipsaté met nasi, 500 gr 4727  Macaroni ham/kaas, 600 gr Maaltijden/Zoutloos 4673  Runderlapje/stoofpeer/gek. aardapp, 500 gr 4674  Jachtschotel/rode kool/ aardapp. pur., 550 gr 4680  Rundergehakt/witlof/gek. aard., 550 gr 4676  Gek. vis/wortel/gek. aard., 525 gr Vegetarische maaltijden 4803  Vegetarische gehaktballetjes/ savooiekool/bulgur, 500 gr

GRATIS!  Jachtschotel/rode kool/appel/

aardappelpuree

JA, ik plaats hierbij mijn bestelling,

maar wil wel voorafgaand gebeld worden over de gratis thuisbezorging

9j 0

6jaar0

aar

45 jaar

5ja0 ar

1j8 aar

...binnen in 1 dag!

18jaar

6ja5ar

5ja0ar

75 jaar 4ja 0 ar

07.00 UUR � ONVEILIG

90jaar

7ja5ar

LEEFTIJDS� KORTING!

jaar

35 jaar

€1000 ar

6jaar0

1j8 aar

2ja 5

jaar ar

1ja 8

TOT

6ja 0

5jaar0

aar

jaar

7ja5ar

9j 0

50 jaar

1ja8ar

16.30 UUR � VEILIG

Veilig en comfortabel douchen... Wilt u ook blijven genieten van een heerlijke douche in een veilige badkamer?

Wij maken uw badkamer veilig in 1 dag, zonder hak- of breekwerk. Op maat gemaakt naar uw wensen. Molenaar ontzorgt u in het volledige proces van advies en inmeting, tot montage,

afvoer materialen en schoonmaak. Zo komt ontspannen douchen weer binnen handbereik. Nu tijdelijk tot € 1000,- leeftijdskorting bij aankoop van een comfortdouche uit de Primair of Deluxe collectie. Kijk voor de actievoorwaarden op www.molenaar.nl/actie. Geldig t/m 24 nov. 2018

✁

Ja, stuur mij de uitgebreide brochure over badkamers

Naam

Dhr.

Bel 0341 - 23 23 00 voor de gratis brochure of kijk op www.molenaar.nl

Mevr.

Adres Postcode

Plaats

Telefoon E-mail Zonder postzegel naar: Molenaar, Antw. nr. 540, 8070 VB Nunspeet

wk45-Ons KLANT BEOORDELING

8,7