Ons 10 2015 by KBO-Brabant

ons MAGAZINE VOOR SENIOREN

nummer 10

oktober 2015

KBO’ers op de bres

bij de Red de Zorgdemonstratie Wunderschön MecklenburgVorpommern

Strand, meren en stadjes

Slopen of hergebruiken?

Nieuw doel voor lege kerken

KBO in gesprek met de provincie

over pensioenen en leefbaarheid

Elizabeth Fisher-Spanjer

Je moet léren leven!

G N I D E I B N A A S G N I N E OP ZUR KRONE HOTEL AAN DE MOEZEL DIRECT nties

s inclusief vaka

in alle de kampioen

STEN

KINGSKO

E / GEEN BO BETALING

GEEN AAN

5 dagen alles inclusief***Moezel Hotel Zur Krone Oberfell / Cochem / Moezel

- ontvangst met warme lunch of koffie en gebak - 4x overnachten, 4x ontbijtbuffet, 4x warme lunch en 4x keuzediner - dagelijks zijn de drankjes van 17.00 t/m 24.00 uur gratis - gratis gebruik fietsen / infotheek / wifi / parkeren / fiets-, en wandelkaarten - regelmatig entertainment o.a. live muziek, wijnproeverij, wandeltocht etc. - nieuw koffiecorner: hele dag gratis koffie / thee autoreis - gratis leuke bustocht door het Moezel-, Eifelgebied -45% korting - Moezelkaart, u reist gratis per bus / trein door de regio 95 nu249,95 weg voor - kortingskaartjes diverse boottochten over de Moezel - twee schitterende panoramaterrassen met uitzicht over de Moezel, met haar voorbijvarende schepen

159,

Februari:

Maandag 01 februari € 159,95 Vrijdag 05 februari € 199,95 Dinsdag 09 februari € 169,95 Zaterdag 13 februari € 169,95 Woensdag 17 februari € 169,95 Zondag 21 februari € 169,95 Donderdag 25 februari € 169,95 Maandag 29 februari € 169,95

Maart / April: Vrijdag 04 maart Dinsdag 08 maart Woensdag 16 maart Donderdag 24 maart Maandag 28 maart Vrijdag 01 april Dinsdag 05 april Vrijdag 13 april

€ 169,95 € 169,95 € 169,95 € 199,95 € 199,95 € 235,00 € 235,00 € 235,00

Voor de overige data bekijk onze website

0049 2953 9626 580 Nederlands gesproken

www

enjoyhotels.nl

Voor alle Enjoyhotels geldt geen aanbetaling, geen boekings-, en reserveringskosten, geen toeslag 1 persoons kamers. Exclusief evt toeristenbijdrage.

Beeld: Rogier Veldman

Colofon JAARGANG 5 NR. 10 - 2015 Ons is een uitgave van KBOBrabant en wordt 11 keer per jaar bezorgd bij de 132.000 leden. Een gesproken versie van Ons is te bestellen bij KBO-Brabant (zie redactieadres). De Ons-CD is het beste te beluisteren op een DAISY-speler. ISSN 2211-5277 Redactie KBO-Brabant Nadzja van der Knaap, Truus Noij, Wilma Schrover Redactieadres Postbus 3240 5203 DE ’s-Hertogenbosch (073) 644 40 66 ons@kbo-brabant.nl Concept en realisatie mooi mag. www.mooimag.com Vormgeving Twin Media B.V., Kristel Guit, Janneke Louwaars Advertenties Multor Media B.V., Richard Onnes (085) 003 03 34 richardonnes@multormedia.nl KBO-Brabant draagt op geen enkele wijze verantwoordelijkheid voor advertenties/bijsluiters in Ons. Lithografie Willem Grafische Bewerkingen Druk en afwerking Habo DaCosta Lidmaatschap Indien u een lidmaatschap bij de KBO in Brabant wilt aangaan of opzeggen, dan kunt u terecht bij het secretariaat van uw lokale KBO-Afdeling. U vindt de adres gegevens op www.kbo-brabant.nl. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder KBOBrabant daar vooraf van in kennis te stellen. Het toesturen van foto’s en teksten impliceert toestemming tot publicatie in Ons. Maar dit betekent niet dat toegestuurde foto’s en teksten automatisch geplaatst worden. www.kbo-brabant.nl www.facebook.com/ kbobrabant @kbo_brabant Coverfoto Red de Zorg: Rob Nelisse

welkom!

Als je niets leert van het verleden, zul je in de toekomst telkens

nieuwe lessen krijgen

KBO-Brabant komt op voor de belangen van 50-plussers. We praten met politici, ambtenaren, (partner)organisaties, (bestuurs)leden en niet-leden over ontwikkelingen die ons zorgen baren en over wensen die we hebben op het gebied van zorg, welzijn, wonen, mobiliteit en inkomen. We schrijven brieven, persberichten en publiceren erover in onze nieuwsbrief, ons ledenmagazine en op social media. Omdat er momenteel veel mis is op zo ongeveer alle gebieden, roepen die berichten – begrijpelijk – heftige reacties op. Het valt me op dat veel reacties het woord asielzoekers bevatten. Alsof zij degenen zijn die hier de kostendelersnorm hebben ingevoerd, terwijl die al een feit was lang voordat de eerste Syrische vluchtelingen naar ons land kwamen. Alsof zij verantwoordelijk zijn voor het tekort aan betaalbare huurwoningen voor onze kinderen, terwijl dat tekort in werkelijkheid wordt veroorzaakt door privatisering en marktwerking in de sociale woningsector. Alsof niet de kabinetsbezuinigingen in de (ouderen)zorg, maar zij verantwoordelijk zijn voor het ontslag van 65.000 zorgwerknemers. Ik betreur het dat groepen mensen als zondebok worden aangewezen voor sociaaleconomische misstanden in onze samenleving. Dit wordt ook wel ‘framen’ genoemd; het gebeurt zelden per ongeluk en leidt steevast tot ongenuanceerde beeldvorming waar vervolgens beleid op wordt gebaseerd. Onszelf overkomt het ook. De regeringsen gedoogpartijen hebben ons eerst als ‘vitaal en welgesteld’ geframed om vervolgens het pensioenen zorgstelsel op de helling te zetten met als verkoopargument “dat ook toekomstige generaties moeten kunnen rekenen op een goed pensioen en goede zorg”. Voor vluchtelingen is er ook een hokje bedacht: gelukzoekers. We horen het zelfs politici zeggen. Met een gemiddelde leeftijd van 45 jaar hebben we de jongste Tweede Kamer ooit. Het jongste Kamerlid is 27, het oudste 65 jaar, de naoorlogse generaties dus. Hoewel onze volksvertegenwoordigers dus bepaald geen evenwichtige afspiegeling van onze samenleving vormen, mag van hen wel worden verwacht dat ze historisch besef meebrengen en zich verantwoordelijk voelen voor alle mensen die tijdelijk of permanent in ons land leven. Wij ouderen weten namelijk nog maar al te goed waar het tot zondebok bestempelen van groepen mensen toe kan leiden. Laten we de vinger op de zere plek blijven leggen. Als het gaat om zorg, welzijn, wonen, mobiliteit en inkomen, wordt de huidige pijn niet veroorzaakt door ouderen, noch door vluchtelingen, maar door de (gedoog)partijen die de sociale stelsels in Nederland in recordtijd aan het afbreken zijn. Frans Slangen, voorzitter

ons 3

Advertentie

Veilig douchen én blijven baden? Primeur op het gebied van veiligheid en comfort.

EXCLUSIEF bij senZup

Douchen in bad en heerlijk blijven baden. Het kan met het baddeurtje van senZup. Binnen 1 dag plaatsen we het deurtje in uw bad en dan hoeft u nooit meer over de hoge badrand te stappen. Het deurtje is eenvoudig schoon te maken en is in diverse kleuren leverbaar. Als u nu kiest voor een baddeurtje van senZup, dan ontvangt u een gratis antislip behandeling voor uw gehele badkamervloer t.w.v. € 395,-

GRATIS BROCHURE? Bel 0800-0468 of ga naar www.senzup.nl

VOOR

Gegarandeerd 100% waterdicht

5 jaar garantie

In één dag geplaatst

Geen verbouwing

Nu met gratis antislip behandeling voor uw badkamervloer t.w.v. € 395,-

Past in ieder bad

Bij senZup bent u ook aan het juiste adres voor een goed advies over: OOK TE

HUUR

OPVOUWBARE SCOOTMOBIELEN

VASTE SCOOTMOBIELEN

STA-OP STOELEN

3-WIELFIETSEN

INSTAPBADEN

Gratis brochure ontvangen? Gebruik deze knipbon of bel 0800 - 0468

Bezoek onze winkel Oosteinde 6 2991 LG Barendrecht Tel. 0800 - 0468

Naam Adres

Postcode

Woonplaats

Ma t/m vrij: 08:30 - 16:30 uur Zaterdag: op afspraak

Telefoon E-mailadres

INLOOPDOUCHES

ONS_okt

Opsturen zonder postzegel naar: SenZup - antwoordnr. 2140 - 2990 WD Barendrecht

Kijk op www.senzup.nl

SenZup is onderdeel van

inhoud

MAGAZINE VOOR SENIOREN

LEZEN

10 Slopen of een nieuwe bestemming Wat is de toekomst van ons religieus erfgoed? 18 ‘Een magere jeugd is een geschenk’ Elizabeth Fisher-Spanjer (100) vertelt over haar leven 24 Op de pedalen met KBO-Fijnaart Fietsen door het mooie dijklandschap van West-Brabant 44 Wunderschön MecklenburgVorpommern

ONS BELANG 15 ‘We kunnen mensen bij elkaar brengen’ KBO-Brabant aan tafel met het provinciebestuur 46 Red de zorg Een verslag van de indrukwekkende demonstratie

EN VERDER

6 Schrijf ons! 9 Fotoalbum 30 Verhaal van Ton van Reen 32 Ontspanning 34 Ons voordeel 37 Recht 39 Notaris 41 Gezondheid 49 Onsje geluk 50 Smakelijk eten 52 Puzzel mee en win 55 Op zoek naar

9 50

Speciaal voordeel voor lede n! Kijk op pagina 34

ons 5

Reageren op artikelen in Ons? Stuur uw reactie naar KBO-Brabant, t.a.v. redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Mailen kan natuurlijk ook: ons@kbo-brabant.nl. Vergeet niet uw naam, adres en woonplaats te vermelden.

Schrijf

Comfortabel en slim blijven wonen? Bezoek liever thuis! beurs Genieten van uw oude dag zonder zorgen over de toekomst, daar draait het om tijdens de liever thuis! beurs. Van donderdag 26 tot en met zaterdag 28 november 2015 kunnen bezoekers zien en beleven wat er allemaal mogelijk is om comfortabel, veilig en plezierig te wonen. Op de beurs in het beursgebouw, aan de Lardinoisstraat 8 in Eindhoven, is een divers aanbod te zien: van domotica tot gezonde voeding, van huislift tot financiering en van woningbeveiliging tot badkamers met comfort. Ook is er een vermakelijk en informatief programma met workshops, voorlichting en entertainment. De beurs is gratis voor leden van KBO-Brabant, op vertoon van de ledenpas. Houd u www.kbo-brabant.nl én het volgende nummer van Ons in de gaten voor meer informatie.

Vertrouwenspersoon Veilig Thuis Ouderenmishandeling wordt steeds vaker (h)erkend en gemeld. Om het melden nóg laagdrempeliger te maken, introduceert het Verenigde Bonden Overleg Brabant een vertrouwenspersoon Veilig Thuis. Zij heet Marij van Wanroij. Marij, voormalig hoofdagent van de politie, is een deskundige, gemotiveerde vrijwilligster die graag een steentje bijdraagt aan het terugdringen van ouderenmishandeling. U kunt de vertrouwenspersoon Veilig Thuis inschakelen als u: • vragen hebt op het gebied van financiële uitbuiting van ouderen; • een situatie kent waarvan u denkt dat de mantelzorg dreigt te ontsporen; • zelf het slachtoffer bent van ouderenmishandeling; • in uw omgeving iemand kent van wie u denkt dat hij of zij het slachtoffer is van ouderenmishandeling; • bij u zelf merkt dat u in handelen naar een oudere in uw directe omgeving mogelijk grensoverschrijdend gedrag vertoont. U kunt Marij rechtstreeks bereiken via e-mail: vertrouwenspersoonveiligthuis@kbo-brabant.nl. Zij is telefonisch bereikbaar via het secretariaat van KBO-Brabant: (073) 644 40 66.

‘Je voelt je niet thuis waar je woont,

maar waar ze je begrijpen’ Christian Morgenstern, Duits dichter 1871-1914

ons 6

ons!

In elk nummer van Ons vindt u een blog van Zorgelooshuis. Zorgelooshuis is een platform voor kennisuitwisseling en discussie tussen (toekomstige) ouderen, kennisinstellingen, politiek en bedrijfsleven met als doel: samen zorgen voor verbetering van producten en diensten om zelfstandig thuis blijven wonen mogelijk te maken. www.zorgelooshuis.nl

Zij bezorgen Ons

Betaalt u niet te veel?

Het zal je maar gebeuren: het ledenmagazine Ons in je brievenbus, bezorgd door niemand minder dan Michiel de Ruyter en zijn vader. Acteur Frank Lammers speelt de zeeheld in de gelijknamige film en is ook dagelijks te zien in de tv-commercials van een bekende supermarktketen. Maar op deze foto helpt hij zijn vader Peter Lammers een handje met de bezorging van de Ons. Ooit was Pa Peter voorzitter van de KBO-Afdeling in Mierlo, maar hij zet nog steeds – letterlijk – zijn beste beentje voor als vrijwillig bezorger van de Ons.

Onlangs bleek uit een onderzoek onder 1.600 senioren dat zeven op de tien deelnemende senioren meer dan twee medicijnen gebruiken. Een vijfde gebruikt er zelfs vijf of meer. Toch blijkt dat veel mensen vaak niet weten voor welke medicijnen ze een vergoeding krijgen. Ga eens bij uzelf na; raadpleegt u eerst uw zorgpolis om te zien of u een vergoeding krijgt voor het medicijn dat de huisarts heeft voorgeschreven? 62 procent van de ouderen doet dat niet. Ook bij de keuze van de zorgverzekering speelt de vergoeding nauwelijks een rol. Gek eigenlijk. En is die vergoeding dan zo moeilijk uit te zoeken? Nee. Artsen weten vaak niet welk medicijn wel of niet wordt vergoed, maar de zorgverzekeraar juist wel. Dus meteen met een recept naar de apotheek lopen is niet altijd handig. Vraag eerst bij uw verzekeraar of het medicijn is opgenomen in de lijst van vergoedingen. Zo niet, dan is er vaak een soortgelijk middel dat wel wordt vergoed. Een injectie met vitamine B wordt bijvoorbeeld wel vergoed, maar pillen niet. Als u een medicijn voor langere tijd krijgt voorgeschreven en uw verzekering vergoedt dat niet, zoek dan uit of een andere verzekeringsmaatschappij dat wel doet en stap dan over aan het einde van het jaar. Gebruikt u al jaren eenzelfde middel? Dan kan een herbeoordeling zinvol zijn. Patiënt, huisarts en apotheker kijken dan samen naar het geneesmiddelengebruik. Hoe verhouden de medicijnen zich en vraagt uw voortschrijdende leeftijd wellicht om een andere aanpak? Misschien kunnen er wel middelen worden geschrapt. Kortom, er valt een wereld te besparen en te verbeteren aan uw gezondheid.

Oog om Oog De stichting Oud in Afrika zet zich in voor thuiszorg, picopensioentjes en oogzorg voor ouderen in Kenia en Ethiopië. KBO-Brabant werkt samen met de stichting in het project Oog om Oog, waarmee staaroperaties worden bekostigd. Voor 35 euro kan een slechtziende of blinde oudere van zijn staar af worden geholpen en zo weer zelfredzaam worden. Onlangs hebben we het oude missiebusje in ere hersteld. KBO Standdaarbuiten heeft er al € 175,57 mee ingezameld! Als u het busje de volgende keer ziet en u heeft een muntje te missen… onze dank is bij voorbaat groot! U kunt ook rechtstreeks een donatie overmaken naar Stichting Oud in Afrika onder vermelding van ‘Oog om Oog’ op rekeningnummer NL05 RABO 0116 7161 85.

Dit is de iets aangepaste blog van Ronald Rueb. Hij is lid van het team van Zorgelooshuis en publiceert regelmatig een blog. Ronald is onder andere lid aansturing collectief ziektekostenverzekering. Lees meer op www.zorgelooshuis.nl.

ons 7

Advertentie

Heeft u een bijzondere (historische) foto die u met Ons wilt delen? Stuur een e-mail met toelichting naar ons@kbo-brabant.nl. Ons behoudt zich het recht voor uw reactie te bewerken en/of in te korten. De foto die u instuurt, ontvangt u uiteraard retour.

Uit het fotoalbum van… Gerard Rademakers

Tekst: Michèle Giebing

‘O

p de foto is de komst van een wel heel bijzondere koe te zien: Delia. Het was 1938 en ik was drie jaar oud. Mijn moeder staat in de deuropening en mijn vader naast de laadklep. Ik ben de kleine naast hem. In 1941 kreeg Delia mond- en klauwzeer. Mijn vader maakte een mengsel van gekookte aardappelen en meel voor haar en gelukkig knapte ze op. In november 1944 moesten wij van de Duitsers evacueren en ons hele gezin kwam in Rumpt terecht. Mijn vader kreeg toestemming van de Duitsers om Delia op te halen. Dat was een hele tocht: hij liep 60 kilometer heen en terug. In de periode daarna bleek wel hoe waardevol Delia was: dankzij haar hebben we tijdens de oorlog geen honger geleden. Van de melk maakten we boter en kaas. Na de oorlog werd ze tijdens een tentoonstelling in de Brabanthallen verkozen tot een van de beste productiekoeien. Ik heb Delia zelf verkocht toen ik een jaar of zestien was. Dat was een moeilijk moment, want ik was erg aan haar gehecht.’

ons 9

Helft Brabantse kerken verdwijnt binnen tien jaar

Slopen of een

nieuwe bestemming? Tekst: Dorine van Kesteren

Hoogstwaarschijnlijk verliest van de ruim vijfhonderd christelijke kerken in Noord-Brabant de helft binnen tien jaar zijn functie. Wat gaat er met al die kerkgebouwen gebeuren? De keuze tussen slopen of herbestemmen leidt soms tot discussies en hoogoplopende emoties.

en boekhandel in Maastricht, een kantorencomplex in Amsterdam en een gemeenschapscentrum in het Brabantse dorpje Heerle: allemaal voorbeelden van gesloten kerken die een passende nieuwe bestemming hebben gekregen. Hetzelfde vraagstuk speelt momenteel in Boxtel. Daar wordt onderzocht welke toekomst de Heilig

ons 10

Hartkerk kan krijgen, een kerk waar afgelopen januari de laatste eredienst plaatsvond. Sanne de Koning, die met haar bedrijf herbestemmingsprocessen begeleidt, werd door het kerkbestuur als adviseur aangetrokken om het besluitvormingsproces in goede banen te leiden. De Koning organiseerde meerdere bijeenkomsten voor alle betrokken partijen. â&#x20AC;&#x2DC;We wilden iedereen om tafel

religieus erfgoed

krijgen en meenemen in het proces: natuurlijk het parochiebestuur, het bisdom en vertegenwoordigers van de gemeente en de provincie, maar ook parochianen, omwonenden en de mensen uit het dorp die zich inzetten voor het behoud van erfgoed. Ook waren er mogelijke investeerders aanwezig en de lokale woningbouwstichting.’

Communiceer op tijd De gesprekken verliepen op een constructieve manier, aldus De Koning. Dat kwam volgens haar ook doordat het parochiebestuur al in de aanloop naar de kerksluiting nauw overleg had gevoerd met de parochianen. ‘Vroegtijdig het gesprek aangaan met de belanghebbenden – in eerste instantie de parochianen en daarnaast de omwonenden – is cruciaal om te vermijden dat de emoties te hoog oplaaien. Het was natuurlijk een teer punt, maar de parochianen in Boxtel zagen in elk geval in waarom dit kerkgebouw moest worden gesloten.’ Ook Lilian Grootswagers noemt communicatie als voorwaarde voor een positief debat over de toekomst van een kerk. Zij is een autoriteit op het gebied van de herbestemming van religieus erfgoed en actief in een Europese stichting die zich inzet voor het behoud van religieus erfgoed en dus ook hergebruik van gesloten kerken. ‘Zelfs in een geseculariseerde wereld is een kerk niet zomaar een gebouw. Daar zijn altijd veel emoties mee verbonden.’ Grootswagers zag met eigen ogen hoe een gemeenschap werd verscheurd, omdat men het niet eens werd over de vraag wat er met het kerkgebouw moest gebeuren. ‘Het gaat dus om een goede communicatie met de mensen in de gemeenschap over de mogelijke nieuwe manieren om het gebouw te gebruiken, zowel vóór de sluiting als daarna.’

parochies en gemeenten communiceren er nu zelf over.’ Het is vrijwel onvermijdelijk dat het herbestemmings proces tijd kost. Maar dat betekent niet dat het kerkgebouw die hele periode ook ongebruikt moet blijven. De Koning: ‘Een gebouw moet leven. In Boxtel blijft de kerk in gebruik, ook al is de nieuwe bestemming nog niet bepaald. Er zijn bijvoorbeeld concerten en symposia georganiseerd en volgend jaar komt er een rockopera. Zo blijft het gebouw een centrum voor de wijk en verdwijnt het niet uit het bewustzijn van de buurt.’

Henri Swinkels, gedeputeerde Leefbaarheid & Cultuur: ‘De provincie Noord-Brabant ziet de grote waarde van kerken. Niet alleen vanwege de emotionele waarde voor mensen, maar ook omdat een groot leegstaand gebouw de leefbaarheid in een dorp of wijk niet bepaald bevordert. Toch is het uiteindelijk aan de eigenaar van de kerk om te bepalen wat een passende herbestemming is – en niet aan de provincie. Uiteraard heeft de provincie een voorkeur voor een bestemming die recht doet aan de geschiedenis van het gebouw, maar we staan niet op voorhand afwijzend tegenover commerciële bestemmingen. Een mooi voorbeeld daarvan is de vestiging van een theater in een kerk in Helmond. Hoewel we geen probleemeigenaar zijn, voelen we ons wel betrokken. Daarom hebben we alle relevante partijen samengebracht en een gezamenlijk statement ondertekend waarmee het creatief zoeken naar nieuwe functies voor leegkomende kerken wordt ondersteund. Hiervoor zijn eventueel ook financiële middelen vanuit de provincie beschikbaar.’

Bewustzijn Vaak zitten er meerdere jaren tussen de sluiting van een kerk en het vinden van een definitieve bestemming. Een overkoepelende visie op beleidsniveau is van belang om die periode te verkorten, benadrukt Grootswagers, die merkt dat de herbestemming van kerken langzaam op de agenda komt. ‘Toen wij tien jaar geleden voor het eerst aandacht vroegen voor dit onderwerp, waren we een roepende in de woestijn. Dat is nu beter, het onderwerp is bespreekbaar en betrokken partijen als bisdom,

ons 11

Advertentie

Ontdek nog meer voorstellingen!

AIDA - OPERA

WO 21 OKT - PARKTHEATER - EINDHOVEN ZA 7 NOV - THEATER DE LIEVEKAMP - OSS

NO SWEAT - DANS/ACROBATISCH DO 5 NOV - CHASSÉ THEATER - BREDA VR 6 NOV - PARKTHEATER - EINDHOVEN VR 13 NOV - THEATERS TILBURG - TILBURG DI 17 NOV - THEATER DE LIEVEKAMP - OSS

ZO’N TOON - MUZIEK

DO 29 OKT - THEATER DE LEEST - WAALWIJK WO 04 NOV - THEATER DE SCHALM - VELDHOVEN ZA 7 NOV - CC JAN VAN BESOUW - GOIRLE WO 23 DEC - THEATER ‘T SPEELHUIS - HELMOND VR 08 JAN - THEATER DE SPEELDOOS - VUGHT DI 19 JAN - PARKTHEATER - EINDHOVEN DO 28 JAN - THEATER MARKANT - UDEN VR 29 JAN - THEATER DE LIEVEKAMP - OSS

BALKAN DANCES - DANS/SHOW ZA 31 OKT - THEATER DE LIEVEKAMP - OSS VR 6 NOV - SCHOUWBURG - CUIJK WO 11 NOV - PARKTHEATER - EINDHOVEN

THE STONES - MUZIEK

DI 6 OKT - SCHOUWBURG DE KRING - ROOSENDAAL DI 20 OKT - PARKTHEATER - EINDHOVEN WO 11 NOV - CC JAN VAN BESOUW - GOIRLE DO 19 NOV - CHASSÉ THEATER - BREDA VR 20 NOV - THEATER MARKANT - UDEN ZA 5 DEC - THEATER DE BLAUWE KEI - VEGHEL ZO 6 DEC - THEATER DE SCHALM - VELDHOVEN ZA 12 DEC - SCHOUWBURG - CUIJK DI 19 JAN - THEATER DE LEEST - WAALWIJK ZA 23 JAN - THEATER DE LIEVEKAMP - OSS

religieus erfgoed

Draagvlak Bij de discussie over de toekomst van een kerkgebouw moet er een balans worden gevonden tussen de commerciële mogelijkheden en de behoeften van het dorp of de wijk waar de kerk staat. Grootswagers noemt het gemeenschapscentrum in Heerle als geslaagd voorbeeld. ‘Met ondersteuning van de provincie en de gemeente en in nauwe samenwerking met bewoners en het bisdom/de parochie is er nu een centrum gekomen met onder andere een artsenpost. Daar was grote behoefte aan in het dorp, dus is er ook veel draagvlak voor deze nieuwe vorm van gebruik.’ Ook in Boxtel is goed gekeken naar de wensen van de plaatselijke bevolking. Uit verschillende gesprekken kwam de unanieme wens naar voren om een multifunctioneel evenementencentrum te creëren. ‘Het is altijd maatwerk. Dit plan past bij de behoefte van Boxtel, maar is niet zomaar van toepassing op een andere gemeente. Daarom moet je steeds een haalbaarheidsonderzoek doen om alle mogelijkheden in kaart te brengen’, zegt De Koning. En dat zijn er nogal wat. Van volledig commercieel gebruik waarbij eigenlijk alleen de buitenmuren van het kerkgebouw nog overeind blijven staan tot een vorm waarbij de kerk zelfs nog deels zijn religieuze functie behoudt. Grootswagers: ‘Er zijn in Europa meerdere kerken die een deel van het gebouw aan passende andere functies – een hospice of een plek voor verslavingszorg

Wie is Lilian Grootswagers? Lilian Grootswagers is sinds 2005 betrokken bij de herbestemming van religieus erfgoed. Ze is directeur/eigenaar van adviesbureau Erfgoed.nu en lid van de Task Force Toekomst Kerkgebouwen en het Europese netwerk Future Religious Heritage. Voor haar inzet in de provincie Brabant kreeg ze vorig jaar de Brabant Bokaal.

Wie is Sanne de Koning? Sanne de Koning begeleidt met haar bedrijf Dedato.nu herbestemmingsprocessen in opdracht van gemeenten en kerkbesturen. De afgelopen maanden deed ze dit in Boxtel. Na haar studie bouwkunde werkte ze tien jaar bij de Rijksgebouwendienst als projectmanager en afdelings hoofd. Ze is aangesloten bij HERpact, een werkatelier voor het herbestemmen van cultuurhistorisch erfgoed.

– hebben afgestaan en de erediensten bijvoorbeeld in een zijbeuk vieren. Dat vind ik mooie, creatieve voorbeelden. Ook andere geloofsgemeenschappen kunnen kerken overnemen, maar daar geldt nu nog wel voor dat ook de nieuwe geloofsgemeenschap lid moet zijn van de raad van kerken.’

Sloop Als er geen financieel haalbaar plan ontwikkeld kan worden en de kerk in kwestie niet op de monumentenlijst staat, dan rest slechts de sloop. De Koning en Grootswagers proberen dat zoveel mogelijk te vermijden en geloven dat een goed begeleid herbestemmingsproces een belangrijk deel van de Brabantse kerkgebouwen kan redden. Grootswagers: ‘Slopen kan maar één keer. Voor je zo’n besluit neemt, moet je alle andere opties hebben besproken en onderzocht. Sloop is niet altijd te vermijden, maar dan wel alleen na zorgvuldig overleg.’

•

Symposium KBO-Brabant Veel gemeenten – en daarmee KBO-Afdelingen en -Kringen – krijgen de komende jaren te maken met leegstand van kerken. Om aandacht te vragen voor dit onderwerp, organiseert KBO-Brabant op 17 november een symposium in Boxtel over de herbestemming van religieus erfgoed en leefbaarheid. Uiteraard in de Heilig Hartkerk. Aanmelden kan via www.kbo-brabant.nl.

ons 13

Advertentie

Comfort Pure Boxsprings Uitgerust wakker worden in een modern hoog/laag bed

100% op de juiste maat d.m.v. de 3d-scan

Speciaal ontwikkeld voor mensen met rugklachten

 Luxe boxspring uitstraling mét hoog/laag functie  Comfortabel in- en uit bed stappen  Elektrische verstelmogelijkheden  Unieke relaxstoel functie voor lezen of tv kijken  Verkrijgbaar in vele maatvoeringen

Verstelbare rug- en voetenbank voor relaxhouding

100% Nederlands fabrikaat Modern, fris en luchtig design

Kom proefliggen in onze showrooms!

Gratis brochure? Bel gerust 088 - 848 00 00 Of beleef Aréo op www.areo.nl

Stijlvol zitten zonder rugpijn! Heerlijk ontspannen in een relaxfauteuil wordt nog prettiger wanneer u comfortabel zit. Vitalis introduceert een volledig nieuwe collectie relaxfauteuils onder de naam: Aréo. De Aréo sfauteuils bieden een stijlvol design met een comfortabele zithouding. Neem nu de Aréo Fly! Voor de relaxfauteuil namen we de stijlelementen van de beroemde ‘Imperial Airways’ uit de jaren 30 als uitgangspunt. Stijlvol, luxueus en avontuurlijk. De speciaal ontworpen armleuningen maken van Aréo Fly een verrijking voor ieder eigentijds interieur. De Aréo Fly wordt precies op uw maat gemaakt aan de hand van onze 3d-scan technologie, heeft 3 motoren en is volledig elektrisch te bedienen. U kunt de Aréo modellen vrijblijvend uitproberen bij u thuis of in onze showrooms. Exact op maat door unieke 3d-scan technologie Comfortabel en pijnloos zitten begint bij een fauteuil die perfect past. En dan bedoelen wij natuurlijk niet dat u kunt kiezen uit verschillende maten, maar een fauteuil die voor u helemaal op maat wordt gemaakt. Dat doen wij aan de hand van unieke 3d-scan technologie, zodat we precies weten waar

u (en uw rug) ondersteuning nodig heeft. Daarnaast wordt de zithoogte, zitdiepte en de hoogte van de armleuningen precies op de voor u beste maat gemaakt. Kennismakingsaanbieding Gratis bekleding upgrade van stof naar leer t.w.v. € 500,-. Vraag onze adviseur naar de mogelijkheden.

Over Vitalis Vitalis biedt een breed assortiment comforten mobiliteit verhogende producten, zoals trapliften, sta-op stoelen, scootmobielen, comfort douches, rolstoelen en rollators met buitengewone services.

✁ Ja, stuur mij een brochure Naam _________________________________________ Adres _________________________________________ Postcode _______________________________________ Plaats _________________________________________ Telefoon _______________________________________ Stuur gratis naar: Antw.nr. 1071, 9200 VB Drachten ONS_mnd10

Onze adviseurs komen graag bij u langs voor een proefrit! Bezoek een showroom bij u in de buurt. Kijk op www.vitalis.nl/showrooms Deze actie is geldig t/m 31 oktober en geldt niet in combinatie met andere lopende acties en aanbiedingen. De korting is berekend op basis van een upgrade van de Jazz stof naar Salvo leer.

in gesprek

Aan tafel met het provinciebestuur:

‘We kunnen mensen bij Sinds mei heeft Brabant een nieuw provinciebestuur. Frans Slangen en Wilma Schrover ontmoeten de nieuwe gedeputeerde Henri Swinkels, die de portefeuille Leefbaarheid en Cultuur heeft. ‘De provincie is er niet alleen om met de portemonnee te zwaaien.’

enri Swinkels herinnert ze zich nog goed: de vele telefoontjes van bezorgde ouderen die in de afgelopen jaren bij de SP-fractie in de Tweede Kamer binnenkwamen. Als fractiemedewerker en specialist op het dossier pensioenen stond hij veel van deze mensen te woord. ‘Voor hen was het de afweging: ga ik deze week eten

kopen of toch m’n medicijnen ophalen? Je kunt je bijna niet voorstellen dat zoiets in een van de rijkste landen ter wereld gebeurt.’ Sinds mei 2015 heeft de SP’er als gedeputeerde in de provincie Noord-Brabant de portefeuille Leefbaarheid en Cultuur in beheer. Vandaag maakt hij kennis met Frans Slangen en Wilma Schrover, respectievelijk

ons 15

Tekst: Mirjam Streefkerk | Beeld: Roy Lazet

elkaar brengen’

voorzitter en directeur van KBO-Brabant. Voor wat betreft hun zorgen over de financiële toestand van ouderen zitten de drie behoorlijk op één lijn.

Mensen zijn boos Slangen geeft aan dat senioren nu al een aantal jaren achtereen met een stapeling van bezuinigingsmaatregelen worden geconfronteerd. ‘Het kabinet koerst richting individualisering van de pensioenen en een grotere rol voor verzekeraars. Een slechtere richting is nauwelijks denkbaar’, aldus Slangen. ‘De keuzes die nu gemaakt worden door de regeringsen gedoogpartijen leiden over enkele decennia tot een ongekende armoedeval voor toekomstige generaties gepensioneerden.’ ‘Hoe is de stemming onder ouderen in Brabant?’, vraagt Swinkels aan de KBO-afvaardiging. ‘Mensen zijn boos’, zegt Schrover. ‘Er is veel weerstand tegen het huidige landelijke beleid.’ Swinkels begrijpt dat wel. ‘De problemen die we veertig jaar geleden probeerden op te lossen met de invoering van de AOW en het pensioenstelsel, ontstaan nu weer.’

manier moet organiseren’, reageert Swinkels. ‘Ik wil me niet overal in de besluitvorming mengen. Maar het is misschien wel zinvol om die onafhankelijke rol van de cliëntondersteuner te waarborgen. Ik ben wel bereid om dat als gedeputeerde aan te kaarten bij gemeenten.’

Puzzelen ‘De onafhankelijke positie van gemeentes maakt het voor de provincie lastig om op lokaal niveau iets te betekenen voor ouderen’, zegt Swinkels. ‘Maar dat betekent niet dat we weg moeten kijken als het om ouderen gaat: er zijn genoeg ontwikkelingen rondom ouderen waar we als provincie iets mee moeten doen. Denk bijvoorbeeld aan projecten rondom

Samenwerking met de provincie

Slangen legt uit waarom samenwerking met de provincie voor KBO-Brabant belangrijk is. ‘Onze lokale Afdelingen spelen binnen onze organisatie een grote rol, maar we zijn ook een provinciale organisatie die bottom-up landelijk opkomt voor de belangen van senioren. Ons beleidsplan stemmen wij altijd af met de provincie en dat heeft geleid tot concrete projecten waar de provincie behoorlijk aan bijdraagt.’ De opleidingen tot ouderenadviseurs en onafhankelijk cliëntondersteuners die KBO-Brabant namens de gezamenlijke seniorenbonden in Brabant heeft georganiseerd, zijn hiervan mooie voorbeelden. Al heeft Slangen wel zorgen over de implementatie van de cliëntondersteuning. ‘Sommige gemeenten werken goed samen met onze cliëntondersteuners, andere minder. Zo krijgen ondersteuners niet overal hun reiskosten van de gemeente vergoed, terwijl het vrijwilligers zijn die ervoor zorgen dat de gemeenten aan hun wettelijke plicht voldoen.’ ‘Het is de vraag in hoeverre je zoiets overal op dezelfde

ons 16

Henri Swinkels (Vught, 25 oktober 1963) werd opgeleid als evolutiebioloog en werkte korte tijd als artsenbezoeker voor een farmaceutisch bedrijf. Daarna hield hij zich bij de FNV en de Nederlandse Politiebond bezig met opleidingen. Van 2006 tot mei 2015 was hij gemeenteraadslid voor de SP in Vught. In 2014 werd hij fractiemedewerker van de SP in de Tweede Kamer, hij zat zelfs enige tijd in de Tweede Kamer ter vervanging van Renske Leijten. Sinds mei is hij gedeputeerde in de provincie NoordBrabant met de portefeuille Leefbaarheid en Cultuur.

in gesprek

cultuureducatie.’ Schrover haakt daar op in: ‘Ik sprak laatst met de directeur van Erfgoed Brabant die het creatieve idee opperde om amateurarcheologen in contact te brengen met KBO-Afdelingen. Amateurarcheologen spitten de grond uit op archeologische hotspots en veel ouderen zijn gek op puzzelen. Die laatsten kunnen dan aan de slag met het arbeidsintensieve werkje van het bij elkaar zoeken van scherven om er weer voorwerpen van te maken. De amateurarcheologen zouden er een mooie voorlichtingsmiddag voor terug kunnen geven aan de puzzelaars.’ Swinkels lacht: ‘Dat is inderdaad een mooi voorbeeld van het denken buiten de gangbare grenzen en buiten bestaande netwerken.’

Over de streep

Leefbaarheid zit ook in de portefeuille van Swinkels. ‘In het college denken we na over innovaties die we kunnen inzetten om kleine kernen te ondersteunen, zonder dat we daarbij het menselijke perspectief uit het oog verliezen.’ ‘Dat sluit mooi aan bij een plan dat KBOBrabant aan het uitwerken is’, vertelt Wilma Schrover. ‘Met Philips en FNV onderzoeken we innovaties die ouderen kunnen helpen om langer zelfstandig thuis te wonen, zonder dat vrijwilligers en mantelzorgers daarbij overbelast raken.’ Swinkels is uit hoofde van zijn

functie zeer geïnteresseerd in dit soort samenwerkingen. ‘De provincie is er nadrukkelijk niet alleen om de portemonnee te trekken’, zegt hij. ‘We hebben een groot netwerk, kunnen mensen bij elkaar brengen. Dat doen we bijvoorbeeld met projecten als Health@home en de dementievriendelijke gemeentes. Een kleine bijdrage van ons kan soms andere partijen over de streep trekken.’

Veel participatie Het valt de gedeputeerde op dat er vanuit de participatiegedachte in Brabant al veel gebeurt. ‘Er zijn veel initiatieven om dingen voor elkaar te regelen. Zoals bijvoorbeeld de zorgcoöperatie in Hoogeloon en op andere plekken. Of de buurtwinkel in Sterksel waar vrijwilligers ouderen ophalen en meenemen naar de winkel, in plaats van boodschappen thuis af te leveren. Zo hebben ze boodschappen én sociale contacten. Dat vind ik mooi om te zien. Jullie hebben zeker toegang tot een groot vrijwilligersnetwerk?’ Slangen: ‘Ja, al willen we er wel voor zorgen dat er geen verdringing van betaald werk plaatsvindt. Vrijwilligers willen vooral sociaal bezig zijn, het onderscheid met de beroepskracht moet duidelijk zijn. Als iemand structurele zorg nodig heeft, moet dat ook structureel geregeld worden.’ ‘Een vrijwilliger moet inderdaad altijd kunnen zeggen: “Deze week even niet,”’ zegt Swinkels.

•

ons 17

Tekst: Anouk van Westerloo | Beeld: Lex Draijer

interview

Elisabeth Fisher-Spanjer:

‘Een magere jeugd

is een geschenk’ Een arbeiderskind, geboren in 1915. Een links-revolutionaire opvoeding. Het fascisme zien opkomen, de crisis overleefd, de Tweede Wereldoorlog doorstaan, de socialistische beweging helpen vormgeven, de wereld van kunstenaars en communisten van dichtbij beleefd. Elisabeth Fisher-Spanjer (100) noemt zichzelf een enorme bofkont. ‘Ik heb zo veel mensen gekend, zoveel gereisd en meegemaakt. Ik voel me een bevoorrecht mens.’

lisabeth Fisher-Spanjer heeft zó veel meegemaakt in de afgelopen eeuw, dat het onmogelijk is om dat in een enkel gesprek te doorgronden. Ruim vijf uur praat ik met haar in haar flat in Slotervaart en nog hebben we slechts een fractie van haar herinneringen beroerd. Wat wel duidelijk wordt, is dat ik hier niet met een ‘oude vrouw’ te maken heb, ondanks haar leeftijd. Ze staat midden in het leven. Ze maakt er een punt van om de buren te kennen. Haar buurvrouw links, die in een boerka loopt en elk jaar een kind krijgt (‘de teller staat nu op zeven’), spreekt ze rustig aan. ‘Wat een mooie stof, die boerka,’ zegt ze dan. En van lieverlee krijgt ze zo contact. Af en toe komen die kinderen haar nu een bord heerlijk eten brengen. En zij geeft de kleintjes boeken, kleurpotloden, tekenpapier. ‘Ik heb net leesplankjes besteld. Ik weet

nog goed hoe trots ik was, toen ik zelf letters kon leggen op mijn leesplankje. Ik lees al sinds mijn vijfde en spreek zes talen. Mijn grote verdriet is dat ik door mijn slechte ogen niet meer kan lezen. Dus geef ik boeken aan alle kinderen om me heen. Kinderen moeten lezen en leren. Je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen.’

Niets is zwart-wit Geboren als arbeiderskind in Amsterdam, maar van Friese afkomst en opgegroeid in een kunstenaarspension in Laren, weet Elisabeth zich altijd in alle lagen van de bevolking te bewegen. Kunstenaars, schrijvers, communisten, trotskisten, verzetsstrijders, maar ook nazi-sympathisant Louis Thijssen met wie ze haar eerste kind krijgt. Ze is als tiener een tijd minnares van trotskist Henk Sneevliet, trouwt later met

ons 19

verzetsstrijder Joop Zwart, is goed bevriend met de latere bondskanselier Willy Brandt en werkt tijdens de Tweede Wereldoorlog in de filmwereld. Aan het eind van de oorlog, als ze huis en haard achter zich heeft gelaten voor Louis Thijssen, die haar in de steek laat, worden zij en haar baby gered door een Duitse vrouw die ze daar nog steeds dankbaar voor is. ‘Goed of fout, links of rechts, niets is zo zwart-wit als het soms lijkt’, zegt ze. ‘Ik oordeel niet, ik ben geen rechter. Je weet niet wat voor mens je bent onder druk, je hebt op dat ogenblik geen referentiekader. Ik ken sommige mensen al zeventig jaar, die zijn me dierbaar en kunnen me tegelijkertijd mateloos irriteren. En dat zeg ik ze dan ook. Maar ik ben er wel voor ze. Ik ben de vriendschap trouw. Ik voel me een bevoorrecht mens, ik bof. Ik heb zo veel mensen gekend, zo veel gereisd, talen geleerd, banen gevonden, overleefd. Ik ben een gis wijf, maar aan de andere kant zo naïef als de hel.’

Klein verzet Ze vervolgt: ‘Ik ga principieel uit van het goede in de mens. Ik heb zelf gestolen in de oorlog, natuurlijk, je doet alles om te overleven. Ik heb archieven gesmokkeld, ik heb onderduikers gehad. En natuurlijk was ik bang en soms hielp het ook niets, maar het kwam niet in je op om te zeggen: “Dat doe ik niet.” Ik heb zo veel persoonsbewijzen ‘verloren’, dat de ambtenaar bij wie ik dat moest melden me al herkende: “Is het weer zover?” vroeg hij dan. Echt groot verzet was het niet, hoor. Nederland had de meeste vrijwillige arbeiders in Duitsland. Kunstenaars vielen als rijpe vruchten voor de bezetter, want dan mochten ze werken. Zo hebben ze het vak geleerd, ik zelf ook. En van georganiseerd verzet was ook nauwelijks sprake. Ik zeg wel eens: “Het verzet in Nederland, dat begon in mei 1945…” Klein verzet, dat was er wel. Zoals die ambtenaar die me voor de zoveelste keer zonder vragen een nieuw persoonsbewijs gaf.’

Levenslust, doorzettingsvermogen en nieuwsgierigheid Ze lijkt werkelijk alles en iedereen te kennen of gekend te hebben. En nog steeds zit ze niet om contacten

ons 20

‘Ik ben een gis wijf, maar

aan de andere kant zo naïef als de hel’

verlegen. Toen ze laatst honderd werd, organiseerden haar vrienden een ‘grote toestand’ in het Vondelpark. Er waren zo veel mensen komen opdagen, ze is er nog steeds door aangedaan. Hoe komt het dat zij nog zo midden in het leven staat? ‘Ik ben in zeker opzicht wel wat uitzonderlijker dan andere bejaarden. Dat actieve heb ik geërfd. Mijn moeder was ook zo. Zij was de eerste politieke gevangene die in hongerstaking ging, in 1914. Ze was opgepakt tijdens een demonstratie tegen de oorlog. Een jaar later werd ik geboren. Ze zei altijd tegen me: “Ik heb zelf nooit willen luisteren, dus ik ga jou ook niet dwingen.” Dat is een reële instelling, die

interview

doet je denken. Ik heb levenslust, doorzettingsvermogen en nieuwsgierigheid, en mijn moeder bevorderde dat. Er waren regels thuis, zeker. Niet door mensen heen praten, netjes met twee woorden spreken. Maar ik mocht wel alles vragen.’

Het vermogen gelukkig te zijn Haar eigen kinderen heeft ze ook zo opgevoed. ‘Vrijheid in gebondenheid, dat is het grootste geschenk dat je een kind kunt geven.’ Haar zoon Bas en dochter Pop werden negen jaar na elkaar geboren, en stierven precies negen jaar na elkaar, allebei op 54-jarige leeftijd. Ook Elisabeths moeder stierf toen ze 54 was, aan epilepsie. ‘Ik heb na de dood van mijn moeder zelf nooit geloofd dat ik ouder dan 54 zou worden. Maar ik had geen gelijk. Mijn kinderen trof het. Bas heeft zich te pletter gerookt en Pop dronk te veel witte wijn. Het is het verslavingsgen. Ik heb die strijd helaas verloren. Waarom moet ik mijn kinderen overleven? Ik weet het niet. Er zijn dagen dat ik heel verdrietig ben. Er gaan zo veel mensen dood om me heen. Mijn hele generatie verdwijnt. Ik zal wel vaker naar het kerkhof moeten de komende tijd. Dat vind ik een onverdraaglijke gedachte. Maar toch, ze leven allemaal nog voor mij. En ik ben goed in het onderhouden van contacten, ik ben nooit eenzaam. Ik heb altijd vriendschappen gecultiveerd. Mijn eigen kinderen zijn er niet meer, maar de kinderen van vrienden wel, en hún kinderen. Dus dan komen die langs, of ik bij hen. Ik heb het vertrouwen en het vermogen gelukkig te zijn.’

Alleen in de wind Over het bewogen leven van Elisabeth Fisher-Spanjer verscheen in 2007 de biografie: Alleen in de wind. Een leven in de twintigste eeuw, geschreven door historicus Rob Hartmans. Helaas is het boek alleen nog tweedehands verkrijgbaar of te lenen via de archiefafdeling van de bibliotheek.

Dingen zélf regelen De rol van hulpbehoevende oude mevrouw, past haar niet. ‘Ik heb een aardige dokter, die zei laatst: “Ik heb niets aan u.” Dat klopt, aan mij verdien je niets. Ik zei: “Kom maar gewoon een keer langs, kunnen we over een boek praten ofzo.”’ Toch had de huisarts geregeld dat Elisabeth bezoek kreeg van een zorgorganisatie, om te kijken of ze iets voor haar konden betekenen. ‘Er kwam een mevrouw die mij in bad wilde stoppen. Ik zei: “Als je je poten maar thuishoudt!” Kom zeg, ik ga zelf in bad. Ik heb een rek besteld met steunen, dat lukt allemaal best. Waar ik wel wat aan zou hebben, vertelde ik ze, is iemand die mij vóór kan lezen. Ik ben praktisch blind. Maar dát kon nou net niet. Ik kreeg wel een apparaat, een Victor Reader, met allemaal boeken en kranten erop ingesproken. Geweldig ding hoor, daar niet van. Dus heb ik zelf maar universiteiten opgebeld: “Ik zoek je beste student Duits, Engels en Nederlands.” En die komen nu bij mij boeken voorlezen. Je moet dingen zélf regelen. En als die mevrouw van de zorgorganisatie weer eens komt, dan ga ik haar maar interviewen. Zo bestudeer ik de Nederlandse thuiszorg van dichtbij…’

Niet klagen en jammeren Over de toekomst is ze niet optimistisch. ‘Jullie krijgen een moeilijke tijd,’ vertrouwt ze me toe. ‘Want de wereld gaat naar z’n sodemieter. Het is nu te vanzelfsprekend allemaal. Je moet léren leven. Wij hadden de echte crisis in ’29, de bezetting, echte honger meegemaakt. Niets werd verspild of weggegooid, zelfs het kookwater niet. En we hebben het doorstaan, we hebben het overleefd. Iedere dag na ’45 was een geschenk. Daarom kan ik tevreden zijn. Nederland is een land van klagen en jammeren geworden. De welvaart is het probleem van de generaties na mij. Een magere jeugd is een geschenk. Ik word kriegel van mensen die zeggen: “Had ik maar…” Neem deel aan dingen, doe iets! Ook ouderen moeten bereid zijn zelf iets in te brengen, initiatieven te ontplooien. Vaak worden mensen eenzaam omdat ze niets doen. Ik heb het ook niet cadeau gekregen. Maar voordat ze mij klein krijgen, moet ik zelf wel meedoen. Als je valt, en dat moet in het leven, dan moet je jezelf wel leren optillen. Je moet het zélf doen. The world doesn’t give you a free lunch.’

•

ons 21

Advertentie

PROBEERACTIE! Nu zeer voordelig proeven! e z u e k e m i u R n in maaltijdne en soepe ~

Slechts

€3,99 per maaltijd

5 HEERLIJKE MAALTIJDEN

PROEFPAKKET (art. nr 93928)

PROEFPAKKET NATRIUMARM (art.nr. 93997)

• Slavink in jus met spinazie

• Runderlapje in jus met rode kool

• Nasi goreng met kipsaté

• Macaronischotel

• Kip in zoetzure saus

en aardappelpuree

• Runderlapje in jus met

bloemkool en aardappelpuree

• Grootmoeders kippannetje: kippenpoot met groenten en gebakken aardappelen Geldig t/m 30 november 2015

nu € 19,95 (gratis bezorgd)

Uw actiecode: 5 - 15095

en gestampte aardappelen

met groenten en rijst

• Kipfilet met sperziebonen

Meer weten of bestellen?

0800 - 023 29 75 (gratis) Wij helpen u graag verder

en gefrituurde aardappelpartjes

• Varkenslapje in jus met broccoli en gefrituurde aardappelpartjes

www.apetito-shop.nl • info@apetito.nl

Advertentie

100.000 KOPERS GINGEN U VOOR

ThyssenKrupp Swing traplift

5 JAANATIR E*

15 JAAR ERVARING

GAR

E MET ENKEL RAIL

ThyssenKrupp Encasa, al meer dan 60 jaar een vertrouwd gevoel De belangrijkste voordelen op een rij:

Maak een nieuw begin en vraag uitgebreide informatie aan. Bel GRATIS 0800-5003, ga naar tkencasa.nl/ons of stuur ons deze antwoordkaart:

Traplift past op iedere trap Snelle levering en montage Landelijk service netwerk 24/7 service bereikbaar i.c.m. Zekerheidsplan Als eerste en enige al 15 jaar leverancier van een betrouwbaar enkel railsysteem

9,6 Excellent

tkencasa.nl/ons

Naam Adres Postcode Woonplaats Telefoon E-mail

m/v

Stuur de ingevulde bon in een envelop zonder postzegel aan ThyssenKrupp Encasa NV, Antwoordnummer 170, 2920 VB Krimpen a/d IJssel * Alleen i.c.m. een Zekerheidsplan en geldt niet i.c.m. andere aanbiedingen.

ONS20151005

NU MET

Op de pedalen met

KBO-Fijnaart

Tekst en beeld: Ivo Hutten

Fanatieke fietsers zijn het, de KBO’ers uit het West-Brabantse Fijnaart en Heijningen. Bij goed weer maken ze al jaren twee keer per week een mooie tocht. Geef ze eens ongelijk. Het dijklandschap in de omgeving is prachtig en kent veel zichtbare en onzichtbare overblijfselen uit het verleden. Redacteur Ivo Hutten fietste een middag mee.

en twintigtal fietsers staat te wachten bij de kerk aan de Molenstraat in Fijnaart. Klaar voor de start, enkelen gekleed in een fluorescerend vestje. Fietsclub De Fendert staat erop, een groep die overwegend uit KBO-leden bestaat. Heel even slaat de schrik me om het lijf bij de aanblik van hun fietsen: bijna allemaal elektrisch. Dat worden 34 zware kilometers denk ik hardop, terwijl ik op mijn eigen, slecht

ons 24

onderhouden stadsfiets zonder motortje spring. Ook al is de gemiddelde fietser in de club zeker veertig jaar ouder dan ik ben, die elektrische fietsen gaan als de duvel. ‘Het valt wel mee hoor’, zegt organisator en bestuurslid Twan Rijsdijk met geruststellende glimlach. ‘We fietsen dan wel veel, maar nooit hard. Iedereen kan meekomen en het moet ook veilig blijven. Niettemin is de elektrische fiets een geweldige uitvinding.’

op pad

Overblijfselen uit de oorlog

Snoep en softijs

Via mooie, groene lanen en prachtige dijken voert de tocht door het landbouwgebied van de gemeente Moerdijk. We fietsen door plaatsen als Klundert, Willemstad en Heijningen. ‘Er is hier flink gevochten in de oorlog’, vertelt Twan. ‘Bijna het hele centrum van Klundert werd eind 1944 weggevaagd.’ Hij laat een oude zwart-witfoto uit die tijd zien op het handige routekaartje. Op dat kaartje staan alle gedenkplekken en overblijfselen uit de oorlog vermeld, onder meer bunkercomplexen, locaties van gecrashte vliegtuigen en een tankmuur op de Westdijk die een vijandelijke opmars richting Willemstad moest voorkomen.

Na de eerste 10 kilometer houden we pauze. Een paar dames gaan met de snoeppot rond en de zon schijnt volop. ‘Het is een heerlijke dag om te fietsen’, zegt de goedgemutste Henk Reinders. Fietsen doet hij met zijn handen – op zijn handbike. Een bouwongeval kostte hem jaren geleden zijn onderbenen, maar dat weerhoudt hem er niet van om er vaak op uit te trekken. ‘Ik fiets 200 kilometer per week’, zegt hij veelbetekenend. ‘Maar wel elektrisch, hè’, voegt hij wijzend naar de accu toe. Als hij zijn handbike demonstreert, valt een grapjas hem in de rede: ‘Henk is een aardige vent, maar hij is nogal gauw op zijn teentjes getrapt.’ Iedereen lacht, inclusief Henk. Die kan de plagerijen goed hebben en doet zelf net zo hard mee. ‘Ik zeg altijd: als je niet kunt incasseren, kun je ook niet uitdelen.’ En zo gaan we weer vrolijk verder. Over de brede dijk langs het Hollands Diep rijden we naar het toeristische Willemstad. De schilderachtige, oude vesting en de jachthaven trekken dagelijks veel bezoekers. Friet- en ijsboer Het Havenhoofd maakt er

‘We fietsen dan wel veel, maar nooit hard. Iedereen

kan meekomen!’

ons 25

Advertentie

op pad

‘Ik fiets wel 200 kilometer per week. Maar wel

elektrisch, hè’

dankbaar gebruik van en doet goede zaken. Terecht ook, de flinke toef softijs smaakt voortreffelijk.

Belgische begraafplaats Onze fietsen hebben we gestald bij een bekend monument, weet Piet Hamers: de Belgische begraafplaats die bij de jaarlijkse herdenking op tweede pinksterdag door vele zuiderburen wordt bezocht. ‘De meeste Belgische soldaten op deze begraafplaats zouden per schip naar Duitse strafkampen worden vervoerd. In het voorjaar van 1940 kwamen ze om, toen hun boot op het Hollands Diep op een zeemijn voer.’ Het monument is een klein, goed onderhouden parkje. We bekijken de namen op de gedenkstenen, likken aan onze ijsjes en klimmen dan weer op de fiets voor de laatste etappe naar Heijningen. Een niet te missen plek onderweg is het negentiende-

eeuwse Fort Sabina, gebouwd in de Napoleontische tijd, maar in de Tweede Wereldoorlog een schuilplaats voor inwoners van Heijningen en de Stadsedijk. We fietsen het terrein op, bekijken de imposante muren en vestingwallen, maar kunnen het fort helaas niet in. Door onderhoudswerkzaamheden is het tijdelijk gesloten.

Zweedse huisjes In Heijningen zijn we ter afsluiting te gast bij de heemkundige kring in de Watersnoodwoning. Het Zweedse huisje is een museum en helemaal ingericht als arbeiderswoning uit de jaren vijftig. Niets ontbreekt er: het meubilair dateert uit die tijd, de kledingstukken hangen in de kast, de twijfelaars zijn opgemaakt, en er is zelfs een oude ‘kakdoos’. Tinus en Greet van de Horst wonen ernaast, ook in een destijds door de Zweden geschonken houten huis. ‘Ik woonde in 1953 ook in het dorp’, vertelt Tinus. ‘Heijningen is destijds zwaar getroffen door de vloedgolf. Een tiende van de bewoners overleefde het niet. Toen de buitendijk brak, was er geen ontkomen aan. Ik woonde in de polder, iets verderop waar het water minder snel steeg. Wij konden nog net op tijd op de dijk komen.’

•

ons 27

Ledenvoordeel Advertentie

Niets doen kost u poen! Nederland hoort bij de koplopers van energieoverstappers in Europa, overstappen loont echt! Bron: ACM

waardoor leveranciers zich moeten onderscheiden op prijs, voorwaarden en klantenservice.”

Prijs belangrijkste overstapprikkel In 2014 is een record aantal van 2 miljoen consumenten gewisseld van energieleverancier. Nederland scoort hiermee ruim boven het EU-gemiddelde van 6% en behoort hiermee tot de koplopers in Europa. Dit blijkt uit de rapportage van de toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) over de ontwikkelingen op de energiemarkt in de tweede helft van 2014.

Overstappers zijn tevreden Was in 2013 94% van de overstappers tevreden, in 2014 was dit 96%. Anita Vegter, bestuurslid van ACM: “In Europees verband zien we dat de Nederlandse energieconsumenten hun rol goed oppakken. Zij stappen steeds makkelijker over

Van alle Nederlandse overstappers stapte sinds 2004 meer dan de helft één maal over (55%), bijna een kwart twee maal (23%) en 12% drie keer. Prijzen zijn voor hen de belangrijkste overstapprikkel. Het werkelijke bedrag dat consumenten met een overstap kunnen besparen kan, in sommige gevallen, oplopen tot 420 euro per jaar.

Ons-Energiecollectief van KBO-Brabant Inmiddels hebben duizenden KBO-leden gebruik gemaakt van Ons-Energiecollectief en besparen tot honderden euro’s per jaar. Wij regelen het voor u, geen gedoe! Wij zijn te bereiken op 085 – 486 33 63, via e-mail klantenservice@onsledenvoordeel.nl of ga naar www.onsledenvoordeel.nl. U kunt ook onderstaande bon gebruiken.

Ja, ik wil vrijblijvend een GRATIS offerte van Ons Energiecollectief Of ontvang binnen 1 minuut uw offerte via www.onsledenvoordeel.nl (085)-486 33 63 Dhr. Mevr. Naam Straat Postcode Woonplaats Telefoon E-mailadres

Ik heb een stroom enkeltarief dubbeltarief Mijn enkel of piek stroomverbruik is kWh per jaar n.v.t. Mijn dal/laag verbruik is kWh per jaar of Naam huidige stroomleverancier n.v.t. Mijn gasverbruik is m³ per jaar of Naam huidige gasleverancier

Stuur deze bon in een gesloten en gefrankeerde envelop naar: Ons Energiecollectief, Postbus 1469, 4700 BL Roosendaal Of stuur bovenstaande gegevens per e-mail naar: klantenservice@onsledenvoordeel.nl

Advertentie

Actief genieten in de Brabantse Kempen!

Comfortdouches

Stijlvolle hotelkamers voorzien van alle comfort, lift, voortreﬀelijke keuken, zwembad, terrassen, park en natuurrijke omgeving.

Scootmobielen

Seniorenbedden Verpleegbedden

Rollators

gelijk!

Maakt genieten mo

Er even lekker tussenuit in 2015? Informeer naar onze vernieuwde arrangementen inclusief diverse excursies, avonden en andere verrassingen!

Wij bieden speciale arrangementen met dagexcursies, avondprogramma’s met artiesten e.d. Gezelschappen kunnen worden gehaald en gebracht. Kijk op onze website en vraag naar onze brochure. Boscheind 73 • 5575 AA Luyksgestel T (0497) 541 426 • info@postelhoef.nl www.postelhoef.nl

Trapliften Kleine hulpmiddelen

Van onveilig bad of douche naar veilige comfortdouche in 1 DAG Leeuwarden Zwettestraat 20 (De Tijd Wonen) Binnenkort open Noordwijkerhout Smederij 2 Medio okt. open (Turk & Roof) Den Haag Loosduinse Hoofdstraat 315 (Offers Woonideeën) ’s Gravenzande Langestraat 47 (Vreugdenhil Stijlmeubelen) Waddinxveen Brugweg 2 (Gouwe Meubel) Moergestel De Sonman 20 Medio okt. geopend (PVS meubelen)

Kerst & Nieuwjaarsarrangement Kerstarrangement Nieuwjaarsarrangement Vol pension inclusief bustochten en en volledig verzorgd ve d programma progr g amma VRAAG IJVEND VRIJBL NZE NAAR O BRIEF NIEUWS

Hotel H otel de Stopp Stoppelberg ppel elb lberg be Stoppelbergweg gweg eg g4 41, 1, 77361 1, 361 TE, Beekbergen www.destoppelberg.nl - info@destoppelberg.nl ppelberg.nl - TTel. 055-5061934

Antwoordstrook

O JA, stuur mij de gratis uitgebreide comfortgids over: O JA, ik wil gratis en vrijblijvend thuisadvies over: O Comfortdouche O Mobiliteit O Zit- en slaapcomfort Naam ................................................................................ Adres ................................................................................ Postcode ................................................................................ Woonplaats ................................................................................ E-mail ................................................................................ Tel.nr. ................................................................................ Geboortedatum ................................................................................ Opsturen naar Antwoordnummer 80762, 8076 ZZ ELSPEET Vragen?

(085) 40 16 594 of kijk snel op maxwelzijnswinkel.nl

Postzegel niet nodig

Bosrijk en schitterend gelegen net even buiten het dorpje Beekbergen vindt u het gezellige familiehotel de Stoppelberg. U kunt hier fietsen, wandelen, genieten van de natuur en schuif ‘s avonds aan voor een heerlijk 3 gangen diner in ons restaurant. U zzult zich hier uit en thuis voelen.

Gratis thuisadvies door heel Nederland

DANSMEISJES

Tekst: Ton van Reen | Illustratie: Peter Koene

lle meisjes kunnen dansen, maar niet alle dansmeisjes zijn meisjes. Het zit zo. Vroeger had je spinningen. Dat waren gezellige avonden op de boerderij, waarbij meisjes uit een gehucht of buurtschap bij elkaar kwamen om gezellig te kletsen. Omdat in vroeger tijden vrouwenhanden nooit stil mochten staan, namen ze ook het spinnewiel mee. Waar meisjes bij elkaar zijn, zijn allicht jongens te vinden. Ze komen als zwermen bijen op de honingpotten af. En gewoonlijk was er bij zo’n spinning ook wel een knaap met een accordeon, die ouwe vrijersliedjes kon spelen zoals Daar bij die molen, die mooie molen, zodat er op zo’n spinavond ook gedanst en veel gelachen werd. Maar muziek en gelach trekt ook vreemden aan. Zo gebeurde het op een avond bij een spinning in het gehucht Eind bij Helden dat ze bezoek kregen van twee knappe stadse meiden die de accordeonmuziek hadden gehoord en ook graag hun beste beentjes voor wilden zetten bij polka of rondedans. Ze vertelden dat ze op bezoek waren geweest bij notaris Haffmans in Helden, een oom van hen, en dat ze nu te voet op weg waren naar huis in Venlo. Omdat veel boeren grond hadden gepacht van de schatrijke notaris, durfde het jongvolk op de spinning de twee meiden niet te weigeren. Maar de jonge boerendochters zagen dit soort stadse meiden in hun mooie jurken niet graag komen, want de jongens die eigenlijk op de boerendochters waren afgekomen, konden hun ogen niet van de stadse schonen afhouden.

ons 30

Omdat er ook nog een korenwijntje en een citroentje werden gedronken en de zomeravond zwoel was, kon zo’n spinning tot na middernacht duren. Meestal tot de boer het welletjes vond, maar de boeren wisten wel dat de spinningen een van de weinige mogelijkheden waren voor het jongvolk om elkaar te leren kennen en daarom knepen ze meestal een oogje toe, in de hoop dat zoon of dochter aan een goede partij bleef hangen. Op de betreffende avond danste Tijs Engels, een knappe boerenzoon uit het gehucht Eind, vooral met dezelfde stadse meid en werd als bij toverslag hoteldebotel verliefd op haar. Hij was blij, maar ook verbaasd, dat het meisje ook mooie ogen naar hem maakte. Keer op keer danste hij met haar en zo kwamen ze aan de praat. Hoewel Tijs wist dat een boerenzoon voor zijn toekomst op de boerderij waar het hard werken en weinig rusten was, niets kon doen met een stadse joffer, was hij een en al oog en oor voor haar. Wat dom, want een boer had alleen maar iets aan een boerin met stevige knuisten. Maar toch, het meisje rook zo lekker en haar stem klonk als een helder klokje. Langzaam maar zeker zonderden ze zich van het gezelschap af en wandelden in het maanlicht door de boomgaard. Toen sloeg de klok van de kerk van Helden twaalf uur. ‘Het wordt tijd dat we ons weer bij het gezelschap voegen,’ zei Tijs. Plots zag hij dat het meisje dat hij in de armen hield op klokslag twaalf uur in een oude, kromme heks was veranderd. Ze probeerde hem mee te trekken naar de rand van het bos. Maar Tijs had zodanig de schrik te pakken dat hij haar van zich af wist te slaan

lezen

en hij zette het op een lopen. Hijgend kwam hij aan in de schuur waar de spinning op zijn einde liep en jongens hoffelijk de spinnewielen van de meisjes naar buiten droegen om de jonge vrouwen op weg naar huis te mogen vergezellen. ‘Waar is jouw dansmeisje gebleven?’ vroegen ze hem. Hij kon nauwelijks vertellen wat er was gebeurd. Maar de anderen begrepen wel wat hem overkomen was. Van hun grootouders hadden ze wel eens gehoord over dansmeisjes die weliswaar heel goed konden dansen

maar geen meisjes maar heksen bleken te zijn. Waar was het andere nichtje van de notaris gebleven? Niemand wist het. Wel hadden de jongens direct na middernacht een enorme pad gezien die over de weg naar het moeras sjokte. Tijs kon het navertellen, maar toch verdwenen er zo nu en dan jongens op spinavonden en werd er nooit meer iets van hen gehoord. Jongemannen, let op. Spinningen worden niet meer gehouden, maar dansmeisjes zijn er nog steeds.

•

ons 31

Karin Bloemen aan een touwladder, kunst in de buitenlucht of 1.500 meter aan poppen en beren op een rij: de maand oktober heeft de meest uiteenlopende activiteiten voor u in petto.

Ontspa EHBO: eerste hulp bij oppassen Oppassen op de kleinkinderen: velen van ons doen het. Kinderopvang Humanitas speelt hier handig op in met een nieuw digitaal platform: www.omasoppastas.nl. Op deze website kunt u ervaringen en kennis uitwisselen met andere oppasopa’s en -oma’s, om het oppassen nog leuker en inspirerender te maken. Op de site vindt u tips voor leuke uitjes met de kinderen, grappige filmpjes, maar ook opvoedkundige adviezen.

Tekst: Marlous ten Berge

Foto: Nick van Ormondt

Komt dat zien! Dit najaar schittert Karin Bloemen in een nieuwe editie van de bejubelde circusshow Cirque Stiletto. En dat doet ze niet alleen. Op het podium staan ook de Wëreldbänd (zes muzikanten die samen meer dan vijftig (!) instrumenten bespelen) en Lady LaLa McCallan (bekend van Italia’s Got Talent). Samen met internationaal bekroonde circusacts geven zij een spectaculaire show weg. De aftrap van dit circusspektakel vindt plaats in Schouwburg Tilburg, daarna is de voorstelling ook te zien op andere plaatsen in Noord-Brabant. Datum: donderdag 15 en vrijdag 16 oktober 2015. Locatie: Schouwburg Tilburg. Tijd: 20.15 uur. Kaarten: vanaf € 29,50. Meer informatie vindt u op www.schouwburgtilburg.nl.

Kunst in de buitenlucht Kunst in een park, dat is weer eens iets anders dan in een museum. Dit jaar vindt de vijfde editie van Lustwarande plaats, een van de belangrijkste internationale buitenexposities in Nederland. In Barokpark de Oude Warande in Tilburg presenteren zestien (inter)nationale kunstenaars hun werk. Rode draad van de tentoonstelling is de sociale kritiek die in de kunstwerken besloten ligt. De expositie is te bewonderen tot en met zondag 25 oktober 2015. Locatie: Barokpark De Oude Warande, Tilburg. Meer informatie vindt u op www.lustwarande15.nl.

ons 32

nning Héél veel poppen en beren

Zo ging dat bij de Romeinen Hoe zag het leven van een gladiator eruit? In Museum ’t Oude Slot in Veldhoven wordt het verhaal verteld van de jonge Bataafse gevangene Flamma die werd opgeleid tot gladiator. De Romeinse tentoonstelling laat historische voorwerpen van gladiatoren zien en u kunt een kijkje nemen achter de schermen van gladiatorenfilm Het Houten Zwaard. Tip: met een museumkaart bezoekt u de tentoonstelling gratis.

Verzamelaars en liefhebbers van poppen en teddyberen kunnen hun hart ophalen in het laatste weekend van oktober. Dan vindt in de Brabanthallen ’s werelds grootste Poppen- en Miniaturenbeurs plaats. Zo’n 400 deelnemers presenteren hier hun poppen, teddyberen, poppenhuizen en bijbehorende accessoires. Bezoekers maken een wandeling langs zo’n 1.500 meter aan verkoopstands.

Datum: zondag 4 oktober t/m zondag 8 november 2015. Let op: het museum is alleen open van woensdag t/m zondag van 13.00 tot 17.00 uur. Entree: € 4,-, 65 jaar en ouder: € 2,-. Meer informatie vindt u op www.museumoudeslot.nl.

Locatie: Brabanthallen, Den Bosch. Datum: zaterdag 24 oktober (10.00 tot 17.00 uur) en zondag 25 oktober 2015 (11.00 tot 16.00 uur). Toegang: € 10,- (standaard) of € 8,- (65 jaar en ouder). Kijk ook op pagina 34 Ons Voordeel. KBO-leden krijgen korting. Meer informatie vindt u op www.brabanthallen.nl.

Voor een regenachtige dag Het Bakkerijmuseum in Luyksgestel neemt u mee in de wereld van bakkers anno 1850. U proeft, ruikt én voelt wat het ambacht inhoudt. Tijdens een van de demonstraties leert u alles over de bereidingswijze en de grondstoffen van authentiek brood. Het leukste is natuurlijk dat u ook zelf een brood mag bakken. Let wel op: tijdens een bakdemonstratie sluit het museum voor overige bezoekers. Reserveer dus van tevoren een plaats via (0497) 541 314 of info@bakkerij-museum.nl. Bakkerijmuseum Luyksgestel, Kapellerweg 1, Luyksgestel. Meer informatie vindt u op www.bakkerij-museum.nl.

Alles van The Beatles Fans van The Beatles opgelet! Voor de vierde keer organiseert Beatlemania Breda een avond vol muziek van The Beatles. Dit keer staat het beroemde The White Album centraal. Verschillende artiesten brengen nummers van het album ten gehore, afgewisseld met unieke foto’s en een lezing over de wereldberoemde band. Wie geluk heeft, wint zelfs een reis voor twee naar Liverpool. Datum: zaterdag 31 oktober 2015. Theater De Avenue, Breda. Aanvang: 20.00 uur. Kaarten kosten € 10,- en zijn te koop via Dijkmans Muziek (Haagdijk 147, Breda) of Roots Mail Music (Van Goorstraat 4, Breda).

Wacht niet op een goede dag,

maak er een! ons 33

ons voordeel

Speciaal voor leden van KBO-Brabant biedt Ons korting en leuke extra’s.

Sjaak - Jacques Brel op z’n Brabants

Heerlijke wijnen van Domaine Paul Mas

De cd Sjaak is het resultaat van een bijzonder Brabants cultureel project. Sjaak, naar een idee van Jan Smeets, is een initiatief van de Hoeders van de Brabant Bokaal. Tientallen Brabanders zijn betrokken geweest bij het vertalen en vertolken van liedjes van Jacques Brel in de Brabantse dialecten. Zestien liedjes staan op Winnen! de cd Sjaak. Te koop voor € 10 via www.erfgoedbrabant.nl/portfolio/sjaak/. Ons geeft 10 exemplaren van de cd gratis weg. U maakt kans om te winnen door voor 1 november 2015 een mail te sturen naar ons@kbo-brabant.nl.

Wijnmaker Jean Claude Mas van Domaine Paul Mas, Languedoc Frankrijk, maakt voortreffelijke wijnen sinds 1934. De derde generatie wijnmakers heeft de Languedoc weer op de kaart gezet. De filosofie van Les Domaines Paul Mas is erop gericht de kenmerken van bodem en Gratis thuis druivenras te behouden en tegelijkertijd zorgd + e b een wijn te presenteren die aansluit bij verrassing wat de consument vandaag de dag vraagt: veel fruit, concentratie, kleur, geur en smaak. U kunt kiezen uit heerlijke witte en volle rode wijnen uit de exclusieve Vignes de Nicole serie. Deze wijnen zijn gemaakt van ChardonnayViognier (wit) en van Cabernet Sauvignon- en Merlotdruiven (rood). Als KBO-voordeel wordt de wijn gratis thuisbezorgd en ontvangt u nog een gratis verrassing. Wilt u meer informatie, bel dan de KBO-ledenservice op (085) 486 33 63. U kunt de wijn ook bekijken en bestellen op www.onsledenvoordeel.nl.

Wie zegt dat spelen alleen voor kinderen is? Zaterdag 24 en zondag 25 oktober 2015 gaat het grootste evenement ter wereld op het gebied van poppenhuizen, poppenhuisminiaturen, poppen en teddyberen plaatsvinden in Nederland! Evenementenlocatie Brabanthallen in Den Bosch staat dat weekend vol met exclusief speelgoed voor volwassenen. Naast de bekende poppen- en berenbeurs die al 25 jaar bestaat, is er dit jaar een omvangrijke uitbreiding: een grote internationale poppenhuizen- en miniaturenbeurs! Samen met 400 deelnemers van de beurs wordt dit evenement gebundeld tot een paradijs voor verzamelaars en hobbyisten. Dat betekent voor de bezoekers een bijzondere wandeling langs 1.500 meter verkoopstands boordevol artikelen die tot de verbeelding spreken! Meer informatie over beide beurzen vindt u op www.poppenhuisbeurs.nl en www.niesjewolters.nl Speciaal voor KBO-leden € 4,- korting op de entreeprijs voor volwassenen van € 10,-. Dat betekent dat u beide beurzen mag bezoeken € 4,voor slechts € 6,- p.p. op korting vertoon van uw KBO-ledenpas. De korting is geldig voor twee personen.

The Stones, The Early Years In het theaterconcert The Early Years keert u terug naar de beginperiode van The World’s Greatest Rock And Roll Band (On Earth). De grootste hits als I Can’t Get No (Satisfaction), Start Me Up, Honky Tonk Woman en Jumpin’ Jack Flash zijn te zien op deze avond. The Stones wordt gezien als de beste 20% Britse tributeband van The Rolling Stones. korting Met alle energie en charisma van The Rolling Stones zelf, is The Stones een getrouw eerbetoon aan het geluid en de uitstraling van een echte Stones-show. Compleet met vintage instrumenten, hippe kostuums en de typische maniertjes. Zanger Benjamin Wattam pakt je in met zijn flamboyante optreden en lijkt ook nog eens als twee druppels water op Mick Jagger! Ga mee naar de opwindende beginperiode van The Rolling Stones. Lezers van Ons krijgen 20 procent korting op deze voorstelling in de volgende theaters: Zaterdag 10 oktober, Stadsschouwburg Nijmegen, tel. (024) 322 11 00, www.stadsschouwburgendevereeniging.nl/ons Zaterdag 5 december, De Blauwe Kei, Veghel (0413) 342 555, www.blauwekei.nl Kortingscode: ONS2015

ons 34

Vervang uw bad of douche binnen 1 dag Veilig en comfortabel douchen

ONVEILIG

VEILIG

NIEUW

Zwaluw Comfortsanitair,

De maatwerk specialist van Nederland

BUDGETLINE

€ 3495,-

Wij plaatsen binnen één dag een incl. BTW en montage veilige en comfortabele douche Goedkoopste van Nederland op de plek van uw huidige bad of doucheopstelling. Van een persoonlijk thuisadvies, maatwerkproductie tot een eigen montageservice. Zwaluw ontzorgt u het gehele traject

Alles onder één dak: dat is wel zo ﬁjn!

Vragen? Bel nu gratis 0800 0200 962 of, bestel de gratis brochure op www.veiligdouchen.nl

Altijd de goedkoopste van Nederland

Ja,

Thuisadvies

Montagedienst

stuur mij een gratis brochure

Naam: Postcode: Telefoon:

Eigen productie

Nazorg

M/V

Adres: Plaats: ONS KBO 05_10_2015

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Zwaluw Comfortsanitair - Antwoordnummer 3035 - 3860 VZ ZEEWOLDE

Advertentie

shop.nl

Jubileumaanbieding! Heeft u vóór het jaar 2003 een testament opgemaakt ? In dat jaar is er een nieuw erfrecht gekomen. Dit had belangrijke wijzigingen tot gevolg. Ook uw testament kan daarmee te maken hebben! Wij bieden u aan uw testament daarop vrijblijvend te toetsen, waarbij wij gebruik maken van onze grote expertise. Heeft u hiervoor interesse, neem dan contact met mr. Boris Huisman of ondergetekende voor het maken van een afspraak.

Oktober woonmaand!

Meer informatie of een vrijblijvende afspraak maken? Bel direct 0492 - 37 00 90 of stuur een e-mail naar kschretlen@schretlennotaris.nl of bhuisman@schretlennotaris.nl

Bij aankoop van een Fitform-fauteuil op maat ontvangt u een gratis luxe accessoire t.w.v. maximaal € 499,-.

Karel Schretlen

Vraag in de winkel naar de actievoorwaarden.

Notaris Bezoekadres Dorpsstraat 127 5731 JH Mierlo

Campagneweg 1 • 4761 RM Zevenbergen Telefoon 331 300 • ONS coupon0168 lady 5410 een trapliften kan no bleed_Layout 1

www.stelcomfort.nl 11/08/2015 09:25 Page 1

Een traplift kan goedkoper zijn dan u denkt

Correspondentieadres Postbus 70 5730 AB Mierlo

Tel. 0492 - 37 00 90 | www.schretlennotaris.nl

Serviceresidentie Vredenbergh

Bel nu Stannah voor gratis advies en informatie Hét onderscheid in wonen, welzijn en zorg Serviceresidentie Vredenbergh biedt senioren een uniek en veelzijdig pakket in wonen, welzijn en zorg op een locatie nabij de binnenstad van Breda. U woont er in moderne appartementen die van alle gemakken zijn voorzien.

” n op TV e i z e G “ TIS BEL GRA

066 0800-5 10 oestel 54

ar vraag na

Hoogste kwaliteit en waar voor uw geld Levertijd vanaf 1 week

Meer weten?

www.stannah.nl

Voor vrijblijvende informatie vul de coupon in en stuur deze in een envelop naar

Stannah Trapliften B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB Sassenheim (Dhr/Mevr) Adres: Plaats: E-mail:

We bieden u een fijn thuis met uw eigen sociale contacten, een veelzijdig aanbod aan activiteiten én zorg op maat. De kracht van ons gastvrije team ligt in de combinatie van aandacht, zorg en ontspanning. Hiermee brengen wij onze kernwaarden dichtbij, actief en persoonlijk dagelijks in de praktijk. Dat geeft een veilig en comfortabel gevoel.

PC:

Voor meer informatie kunt u terecht bij de afdeling bewonerszaken van Serviceresidentie Vredenbergh: T 076 523 12 55 E vb-bewonerszaken@surpluscomfort.nl I www.vredenbergh.nl Serviceresidentie Vredenbergh is onderdeel van Stichting Surplus in Zevenbergen

Telefoon: 5410

Deze rubriek is verzorgd door Jos Roose van Yuris Rechtshulp

Recht De Wmo is vernieuwd. Wat doet uw gemeente als u ondersteuning nodig heeft en u er met de gemeente niet uit komt? Yuris Rechtshulp adviseert de cliëntondersteuners van KBO-Brabant en neemt speciaal voor Ons prangende vragen onder de loep.

Dit keer: Hoe schoon is een schoon huis?

Het is een nieuwe trend, gemeenten die niet meer zeggen hoeveel zorg je krijgt, maar die slechts vertellen wat het resultaat moet zijn van de inspanningen van de hulpverlener. Voor de gemeente is dat reuze makkelijk; geen gedoe over uurtjes, geen lijstjes en geen berekeningen. Het enige wat de gemeente nog hoeft te doen, is in een gesprek tot de conclusie komen dat er iets van zorg nodig is om de cliënt in een schoon huis te laten wonen en in schone kleren te laten rondlopen. Het hoeveel en wanneer laat de gemeente over aan de zorgaanbieder. Als bestuursrechtjurist ben ik niet blij met dergelijke besluiten. Als de gemeente iets toekent, wil ik wel graag kunnen snappen wat ik krijg. Met andere woorden: een besluit moet duidelijk en concreet zijn. Onduidelijke besluiten leiden tot problemen. Een goed voorbeeld hiervan is wat mijn cliënte, mevrouw Oostra uit Goirle, overkwam. De gemeente vond dat zij in een schoon huis moet kunnen wonen en gaf de

zorgaanbieder de opdracht daarvoor te zorgen. Die vond dat het best mogelijk was om het huis schoon te houden met drie uurtjes werk per week. Mevrouw Oostra kreeg op dat moment al sinds lange tijd zesenhalf uur per week hulp en de cliëntondersteuner kon met een heel goed verhaal onderbouwen dat dit niet overdreven was. Toen mevrouw Oostra bij de gemeente aanklopte, gaf die niet thuis. Met klachten moest ze maar naar de zorgaanbieder. De zorgaanbieder was echter onvermurwbaar. Drie uur was genoeg en schoner was niet nodig. Inmiddels zijn we al een paar maanden aan het procederen. En dat is jammer. Het zou veel prettiger zijn als de vragen over de omvang van de zorg tijdens het eerste gesprek met de gemeente worden besproken. Dat voorkomt onduidelijkheid en klachten. Laten we hopen dat het een tijdelijk verschijnsel is en dat we snel terugkeren naar duidelijke besluiten met een concrete toezegging.

•

Deze rubriek is tot stand gekomen in samenwerking met Yuris Rechtshulp, juridische dienstverlener gespecialiseerd in gezondheidsrecht, arbeidsrecht en ambtenarenrecht. Bel (013) 468 90 65 als u een vraag heeft over de Wmo of over een andere juridische kwestie. Bij Yuris maken we altijd vooraf duidelijke afspraken met u over onze diensten en de kosten daarvan. Meer informatie vindt u op www.yurisrechtshulp.nl.

ons 37

Advertentie

DIRECT, EN MET 100% ZEKERHEID, UW HUIS VERKOPEN? Meer informatie: www.fvzvastgoed.nl of bel 076 - 561 59 55

m o s p o o K netto ld uitbetaa

Betrouwbaar Directe aanbetaling mogelijk Geen makelaars- en notariskosten Koopsom is 90% van de werkelijke waarde Uw eigen woning terug huren is mogelijk Wij ontzorgen â&#x20AC;&#x201C; direct zekerheid

adres: Annevillelaan 230 - 4858 RB Ulvenhout tel.: 076 - 561 59 55 - mob.: 06 - 270 826 65 e-mail: info@fvzvastgoed.nl

Deze rubriek is verzorgd door Mariska Dalmijn-Verkooijen. Zij is toegevoegd notaris bij Huijbregts Notarissen & Adviseurs in ’s Hertogenbosch.

Notaris Erfrecht, wanbetaling, nalatenschap of pensioenopbouw. In elke editie van Ons buigt toegevoegd notaris Mariska Dalmijn-Verkooijen zich over lastige financieel-juridische kwesties. Deze maand: ik wil graag dat

alleen mijn kinderen erven en niet hun partners.

eel mensen willen dat alleen hun kinderen uiteindelijk van hen erven. Met andere woorden: ze willen voorkomen dat na een echtscheiding ex-echtgenoten van de kinderen recht hebben op de helft van de erfenis. Is uw kind in algehele gemeenschap van goederen gehuwd (of onder bepaalde huwelijkse voorwaarden), dan zal uw erfenis automatisch in die gemeenschap van goederen vallen. Bij echtscheiding wordt de gemeenschap in twee gelijke delen verdeeld en dat betekent dat de erfenis dus voor de helft aan de (op dat moment) ex-echtgenoot toekomt. U kunt dit echter voorkomen door een zogeheten uitsluitingsclausule op te nemen in uw testament. Die regeling houdt in dat datgene wat uw kind van u erft privé-eigendom blijft van dat kind. Doordat de erfenis niet in de gemeenschap van goederen valt, kan de

echtgenoot nooit aanspraak maken op de helft in geval van een echtscheiding. Lang leek het erop alsof de uitsluitingsclausule in testamenten niet meer nodig zou zijn, omdat de wet op dit punt zou worden gewijzigd, maar dit voorstel is uiteindelijk niet doorgegaan. Slechts die schenkingen en erfenissen blijven buiten de gemeenschap, waarvan dat uitdrukkelijk is bepaald. De uitsluitingsclausule blijft dus van grote waarde. Wilt u laten controleren of uw testament de uitsluitingsclausule al bevat of wenst u informatie over de mogelijkheden om ook eventuele schenkingen privé-eigendom van uw kind te maken, neemt u dan contact op met uw notaris.

•

Heeft u een financieel-juridische kwestie die u aan de notaris zou willen voorleggen? E-mail uw vraag o.v.v. Notaris naar ons@kbo-brabant.nl.

ons 39

Advertentie

OTOLIFT

De meest gekochte traplift van Nederland OTOLIFT AIR • Dunste enkele rail ter wereld • Past langs steile, smalle binnenzijde van uw trap • Uw trapleuning blijft • Brede kant van uw trap blijft vrij • Uw trap blijft dus goed toegankelijk • Schitterend, onopvallend design op één dunne buis, bekroond met Red Dot Design Award

OTOLIFT TWO • Meest gekochte traplift van Nederland • Prijsvriendelijk en doelmatig • Zeer degelijk en compact design • Hefvermogen tot maar liefst 150 kg

Direct uit de Nederlandse fabriek. Dus vriendelijke prijzen!

UNIEK! THUISDEMO

Proberen voor u koopt? t? Bij Otolift kunt u de traplift bij u thuis GRATIS uitproberen!

BETAAL NIET TE VEEL! • Huur mogelijk • Tweedehands mogelijk • Betaling in termijnen mogelijk • Alle trapliften binnen één week geleverd • Grootste 24/7 servicenetwerk van Nederland met 65 servicepunten

Bel gratis 0800 444 777 1 www.otolift.nl Otolift. Betrouwbaar familiebedrijf sinds 1891

Deze tekst kwam tot stand met medewerking van drs. Sander van Leeuwen, uroloog bij het Bravis ziekenhuis in Bergen op Zoom en Roosendaal, www.bravisziekenhuis.nl.

Gezondheid De helft van de vrouwen krijgt eens in haar leven een blaasontsteking; bij mannen is dit maar anderhalf procent.

Hoe loopt u een blaasontsteking op? En werken cranberry’s écht?

1 2

Wat is blaasontsteking?

Een ontsteking van het slijmvlies van uw blaas, in 80 procent van de gevallen veroorzaakt door de E. coli-bacterie: een bacterie die in uw darmen leeft.

Waarom hebben vrouwen er zo’n grote kans op?

Vrouwen hebben een kortere urinebuis, en de afstand tussen de plasbuis en de anus is kleiner. Daarom kunnen darmbacteriën de urinewegen sneller binnendringen.

Tekst: Suzanne Geurts

Wat zijn de oorzaken, en is ‘kou op de blaas’ een fabeltje?

Ja, er is geen wetenschappelijk bewijs dat u bij koud weer een blaasontsteking oploopt. Ook ontaardt niet elke ‘verdwaalde’ darmbacterie in een blaasontsteking. Maar als u ouder wordt, heeft u wél meer kans hierop. Bijvoorbeeld als u niet goed uitplast en een lage weerstand heeft (zoals door diabetes of medicijngebruik). Na de overgang lopen vrouwen een verhoogd risico, omdat het slijmvlies in de urinebuis dunner en vatbaarder voor infecties wordt. Bij mannen speelt een vergrote prostaat vaak een rol.

Welke klachten geeft een blaasontsteking?

U heeft een stekende pijn in uw onderbuik en/of onderrug, moet vaak naar het toilet en plast kleine beetjes. Dit voelt branderig aan. Soms is de urine sterk ruikend en troebel van kleur, met een beetje bloed.

Hoe komt u ervan af?

Met een antibioticakuur. Ook moet u 2 liter per dag drinken, regelmatig plassen en rustig de tijd nemen om uit te plassen. Preventief kunt u cranberrytabletten slikken, verkrijgbaar bij uw drogist. Cranberry’s bevatten een stofje waardoor een E. coli-bacterie zijn pootjes verliest. Zo kan hij zich niet meer vastzetten aan de blaaswand. Komt u lastig van uw blaasontsteking af, plast u veel bloed of keert de infectie vaak terug? Dan wordt u doorverwezen naar de uroloog.

•

ons 41

Lekker weg met Kerst? vanaf

vanaf

€ 949

7 dagen Wenen

7 dagen Verona

Tijdens deze schitterende kerstreis geniet u van vele hoogtepunten zoals het galadiner in Palais Ferstel. U brengt o.a. een bezoek aan het Schloss Schönbrunn (na sluitingstijd), de Musikverein en de Spaanse rijschool.

Tijdens deze reis ontdenkt u de romantiek van Verona. Zo geniet u van een galadiner in het Palazzo Verità Poeta inclusief drankjes, bezoekt u een mini opera concert en gaan we naar Venetië en Padua.

vertrek 22 december

oad.nl/KSAT01

oad.nl/KSIT01

vanaf

€ 899

€vanaf 879 6 dagen Leipzig-Dresden

8 dagen Budapest

In Leipzig bezoeken we o.a. het Panometer, dineren we op 1e kerstdag in de bekende Auerbackskeller en kunt u een concert bijwonen in het Mendelssohn Haus. Ook bezoeken we Dresden, het Florence aan de Elbe.

U geniet tijdens deze reis van exclusieve kerstdiners en onvergetelijke uitstapjes zoals een galadiner in het Gundel restaurant, de nachtmis in de St. Stephanus Basiliek en een Candle-light dinercruise.

vertrek 22 december

oad.nl/KSDE01

oad.nl/KSHU01

Een selectie van onze kerstreizen 5 dagen Gelders Montferland Gegarandeerd vertrek: 23/12

• Twentetocht in kerstsferen • Bezoek Kasteel Huis Bergh • Boottocht over de Rijn

5 dagen Friesland, Dokkum va.€

399

8 dagen Poort van Tirol, Reutte • Bezoek Slot Linderhof • Gratis gebruik langlaufset • Dagtocht naar Innsbrück

va.€

649

oad.nl/BKDE93

459

Gegarandeerd vertrek: 20/12

• Natuurtocht Fränkische Schweiz • Bezoek kerstmarkt Neurenberg • Incl. kerstbal met muziek

va.€

689

va.€

899

oad.nl/BKDE72

8 dagen Duitse Harz, Braunlage • Bezoek Goslar (UNESCO) • Zilvermijn Grube Samson • Kerstmarkt Braunschweig

va.€

8 dagen Fränkische Schweiz

oad.nl/BKAT27

Gegarandeerd vertrek: 20/12

• Orchideeënhoeve in kerstsfeer • Incl. feestelijke kerstdiners • Dagtocht naar Ameland

oad.nl/BKNL13

oad.nl/BKNL35 Gegarandeerd vertrek: 20/12

Gegarandeerd vertrek: 23/12

10 dagen Ammergau

629

va. € vanaf

Gegarandeerd vertrek: 20/12

• Bezoek Slot Neuschwanstein • Garmisch-Partenkirchen • Swarovski Kristallwelten

oad.nl/BKDE65

Advertentie

Vertrek Dinsdag 22 december

Vanaf

Speciaal aanbevolen door

499,-

reisnr. BKDE85

6-daagse kerstreis Mecklenburg Inclusief

Boeiende Hanzesteden met gezellige kerstmarkten en de indrukwekkende Mecklenburgische Seenplatte vormen samen een prachtig decor voor deze mooie kerstreis. Vanuit het Landhotel in Spornitz maken we verschillende uitstapjes in de omgeving en geniet u ’s avonds van heerlijke diners tijdens de Kerst. Laat u betoveren door de schoonheid van het noorden van Duitsland. Tijdens deze reis gaan we o.a. naar de Hanzestad Rostock waar we heerlijk kunnen struinen over één van de grootste en mooiste kerstmarkten van NoordDuitsland. Hier wordt u compleet ondergedompeld in de kerstsfeer! Ook bezoeken we het romantische Slot Schwerin dat met vele torens en koepels gelegen is op een eilandje midden in het meer van Schwerin. Wist u dat de vader van prinses Juliana hier geboren is? Reserveer nu en ga ons mee op deze feestelijke en sfeervolle kerstreis!

Oad.nl/ons of 0547 28 44 88 (ma t/m za)

Uw accommodatie: Van der Valk Landhotel Spornitz *** Ligging: aan de rand van Spornitz. Faciliteiten: • lounge met receptie • liften • bar • restaurant • bibliotheek • wiﬁ (gratis) Kamer: de kamers zijn keurig ingericht met tv met NL- zender, telefoon, bureau met stoel en kleine koelkast. Badkamer met douche, toilet en föhn. Extra informatie: • ontbijt- en diner in buffetvorm

• reis per Comfort Class bus, o.l.v. Oad chauffeur/reisleider • verblijf in een 2-pers. kamer met bad of douche en toilet • VOLPENSION (ontbijt, lunch en diner) vanaf lunch 1e dag t/m lunch laatste dag m.u.v. lunch 2e dag • afscheidsdiner • vele excursies • gegarandeerd servicelijnenschema

Exclusief

• lunch dag 2 • entreegelden, ca. € 10 p.p. • optionele excursies • Oad Taxi Service (optioneel)

Prijzen zijn p.p. en excl. reserveringskosten en calamiteitenfonds. O.v.v. typ-, druk-, zetfouten.

â&#x20AC;&#x2DC;s Winters wandelt u in Rostock over de grootste en mooiste kerstmarkt van Duitsland. Wie niet kan wachten dit met eigen ogen te zien, vindt op pagina 43 alvast een mooie aanbieding voor een kerstreis naar Mecklenburg.

ons 44

op reis

Wunderschön

Mecklenburg-Vorpommern Eindeloos wandelen over witte zandstranden, struinen door historische Hanzesteden of varen over een van de meer dan duizend meren. Tijdens een reis naar Mecklenburg-Vorpommern kan het allemaal.

Tekst: Marlous ten Berge | Beeld: Shutterstock.com/Jorg Hackemann

et mag een van de dunbevolkste deelstaten van Duitsland zijn, saai is Mecklenburg-Vorpommern allerminst. De Noordoost-Duitse deelstaat is met een wateroppervlak van 130.000 hectare (!) het meest waterrijke gebied van Duitsland. Met recht een paradijs voor natuur- en watersportliefhebbers. De Oostzeekust met prachtig witte zandstranden is maar liefst 1.900 kilometer lang. Er langs vindt u tal van gezellige badplaatsen en een stuk of dertig ‘heilseebaden’ waar u helemaal tot rust komt. De zilte zee- en boslucht in dit gebied hebben heilzame krachten...

Bezoek de Hanzesteden Stedenliefhebbers komen in MecklenburgVorpommern niets tekort. In de Hanzesteden Rostock, Wismar en Lübeck zijn nog allerlei kenmerken uit de Middeleeuwse handelstijd aanwezig: grote pakhuizen, kerken, gevelhuizen en typisch Middeleeuwse straatjes met rode bakstenen. Dan is er Schwerin, de stad waar De Oranjes hun wortels hebben liggen. De vader van Koningin Juliana woonde hier in het prachtige Schweriner slot (zeker een bezichtiging waard!). En het kleine stadje Hitzacker, de geboorteplaats van prins Claus, is niet ver weg.

•

Meer dan duizend meren! Het grootste merengebied van Midden-Europa is de Mecklenburgische Seenplatte, dat bestaat uit meer dan duizend grote en kleine meren. Onderdeel van dit gebied is Nationaal Park Müritz. Door dit landschap met meren, oeroude beukenbossen en moerassen zijn prachtige wandelen fietsroutes uitgestippeld. De kans is groot dat u een blauwe reiger, kraanvogel of ooievaar spot. Ook Rügen, het grootste eiland van Duitsland, is een plaatje. Verken het per fiets of wandel door Nationaal Park Jasmund, bekend vanwege zijn karakteristieke krijtlandschap en stralend witte krijtrotsen.

Rommie Bouma (60): ‘Ik ben nu al vijf keer in Mecklenburg-Vorpommern geweest en er is altijd wel weer iets anders te zien! Tijdens de busreis wist de chauffeur enorm veel te vertellen over de omgeving: de meren, steden, kastelen, flora en fauna…Dat geeft zo’n reis veel sfeer. De prachtige rondvaart over een van de meren bij Wismar is me bijgebleven. Ook in de Hanzesteden kon ik me goed vermaken. Lübeck bijvoorbeeld is een leuke winkelstad met gezellige terrasjes. Het is dat ik dit jaar te laat was om me op te geven voor de zomerreis, anders was ik zonder twijfel voor de zesde keer gegaan.’

ons 45

Red de zorg! Op 1 mei ging de volkspetitie Red de Zorg van start. Binnen zes weken ondertekenden meer dan 700.000 Nederlanders deze petitie. Zij riepen staatssecretaris Martin van Rijn op de bezuinigingen in de zorg te stoppen. Op 12 september herinnerden ruim 20.000 demonstranten hem hieraan tijdens de demonstratie Red de Zorg. De redactie van Ons was erbij.

Tekst: Marike Ooms | Beeld: Roland van den Eijnden

en massa mensen met witte T-shirts en grote vlaggen vullen het Amsterdamse Damrak: mensen van alle leeftijden uit het hele land, en natuurlijk ook van KBO-Brabant. Zij protesteren tegen de bezuinigingen in de zorg. Op een podium staat Lilian Marijnissen van FNV en als politica verbonden aan de SP. ‘Wie is de zorg?’, roept zij richting het publiek. ‘Wij zijn de zorg!’, reageert het publiek massaal. Ze vervolgt: ‘Drie miljard euro wordt er bezuinigd op de zorg. Verzorgingshuizen gaan dicht, dagbesteding wordt wegbezuinigd, al 65.000 ontslagen in de zorg en de werkdruk voor wie nog wel in de zorg werkt ligt te hoog. Maar het actievoeren loont, dat is al gebleken uit de laatste onderhandelingen tussen FNV en staatssecretaris Van Rijn: de bezuinigingen zijn gehalveerd. Nu moeten we doorzetten, want dit is nog lang niet genoeg!’

Aan hun lot overgeleverd In de menigte bevindt zich ook Tiny Greefkes, die vandaag samen met man en zoon naar de Dam is gekomen. ‘Ik ben hier vandaag niet voor mezelf, maar

ons 46

voor alle mensen die last hebben van de bezuinigingen in de zorg. Voor ons zijn de kosten verdubbeld. Nu leven wij vrij simpel en kunnen we de kosten nog wel betalen, maar er zullen genoeg mensen zijn die dat niet kunnen. Die zijn aan hun lot overgeleverd.’ Diverse professionals uit de zorg bestijgen het podium om te vertellen wat de bezuiniging voor hun branche betekent. Centraal in hun verhalen staan de bureaucratie, de te hoge werkdruk en de administratieve rompslomp die het werken in de zorg steeds lastiger maken. Daardoor – en natuurlijk door de vele ontslagen – zijn er steeds minder handen aan het bed te vinden.

Hart onder de riem Ook Wilma Schrover, directeur van KBO-Brabant, betreedt het podium. ‘Wij staan hier niet alleen voor de ouderen in Brabant, maar voor mensen van alle leeftijden in het hele land die zorg behoeven en voor alle zorgmedewerkers. Wij staan hier om de juiste zorg en werkgelegenheid te behouden!’ Een luid gejuich volgt. Jan Slagter en Henk Krol houden ook een kort praatje. Daarna vertrekt de gigantische stoet scanderende en

demonstratie

toeterende demonstranten richting het Westerpark, waar een groot podium klaarstaat voor de discussie tussen Lillian Marijnissen en diverse politici over de toekomst van de zorg.

Meer kleinschaligheid, minder verspilling Iemand die zich erg druk maakt over de thuiszorg is demonstrante Olga Ruitenberg: ‘Het aantal uren dat iemand thuiszorg krijgt is sterk verminderd. Een dame van 91 die ik ken is van drie naar anderhalf uur gegaan. Van

KBO-Brabant zorgt Tijdens het congres KBO-Brabant zorgt! op 17 september in het Provinciehuis is een plan gepresenteerd van KBO-Brabant, FNV en Philips Innovation Services om de huishoudelijke thuiszorg in Brabant te redden. Voorzitter Frans Slangen van KBO-Brabant: “We weigeren te accepteren dat menswaardige thuiszorg voor ouderen in onze provincie een iedervoor-zich-kwestie wordt. We vinden het niet acceptabel dat kwetsbare ouderen verstoken blijven van huishoudelijke thuiszorg en dat tegelijkertijd duizenden thuiszorgmedewerkers, waaronder veel vrouwen van 50+, werkloos thuis zitten omdat hun organisatie(onderdeel) failliet is gegaan. We leggen ons er evenmin bij neer dat deze zorgfunctie verschuift naar de schoonmaakbranche. Huishoudelijke thuiszorg is meer dan schoonmaken, het is het eerste stadium van zorg. Mits uitgevoerd door mensen die hun zorgvak verstaan, kan huishoudelijke thuiszorg ertoe bijdragen dat volgende – veel intensievere en dus duurdere – stadia van zorg langer uitgesteld of voorkomen kunnen worden.”In de volgende Ons (november) leest u meer over dit gezamenlijk plan.

de gemeente kreeg zij tips om zuiniger te gaan leven, door ook de stronken van de broccoli te eten bijvoorbeeld. Nou vraag ik je: die dame heeft de oorlog nog meegemaakt, die weet heus wel wat zuinig leven is! Zij heeft gewoon bepaalde zorg nodig en krijgt die nu niet meer. Daar moet verandering in komen.’ Op het grote podium verschijnt staatssecretaris Martin van Rijn om een reactie te geven. Bij opkomst wordt hij uitgejoeld door het publiek. Toch dankt hij iedereen voor zijn komst. ‘Jullie strijd is onze strijd’, vertelt hij. Op de vragen van Lilian Marijnissen over de 65.000 ontslagen in de zorg antwoordt hij: ‘Als de zorg verandert, gaan er banen weg, maar er komen ook banen bij. We moeten de zorg anders organiseren. Met meer kleinschaligheid, minder verspilling, minder bureaucratie.’ Met de belofte dat hij daarover met de FNV om de tafel gaat, moet het publiek het nu doen.

•

De zorg gaat iedereen aan. Volkspetitie Red de zorg krijgt dan ook steun uit alle hoeken: jong en oud, gezond, hulpbehoevend. En van ruim honderd BN’ers. Onder hen cabaretier Guido Weijers en directeur van Omroep Max, Jan Slagter.

Guido Weijers: ‘Ik ging er lange tijd van uit dat zorg vooral iets voor ouderen is. Maar mij kan morgen natuurlijk ook iets overkomen! Dan wil je dat alles eerlijk geregeld is.’

Jan Slagter: ‘Ik vind dat alle mensen die de dupe zijn van dit aso-kabinet de zorg moeten krijgen waar ze recht op hebben. De mensen uit de zorg die nu thuis zitten zonder werk moeten weer terug naar de ouderen die hun zorg zo hard nodig hebben. Omroep MAX heeft een soort noodkanaal opgericht waar mensen hun hart kunnen luchten. We horen hier echt de meest vreselijke dingen – over mensen die hun oudere buren zien vervuilen bijvoorbeeld. Dat kan toch niet? Het is hoog tijd dat staatssecretaris Van Rijn hier iets aan gaat doen.’

ons 47

Advertentie Speciaal aanbevolen door

Voordeeluitjes.nl/ons10

085 760 5 760

ma, di, wo, do, vr 08.30 - 22.00 uur | za, zo en tijdens feestdagen 10.00 - 18.00 uur

4 dagen Ontspannen in het prachtige Sauerland

3 dagen Kuren en kastelen

29% korting

139,00 p.p.p.a.

39% korting

99,00

129,00 p.p.p.a.

• 3x overnachten in Winterberg-Altastenberg, bij ****Hotel Kirchmeier • 3x uitgebreid ontbijtbuffet • 3x 3-gangen (keuze-)diner of buffet • gratis gebruik van zwembad en sauna • gratis wandelen ﬁetsroutes • gratis boottocht Hennesee • gratis parkeren • gratis WiFi in bar en lounge • gratis Familie-Spaarpakket met 40 gratis uitstapjes! aankomst op alle dagen € 99

79,00

• 2x overnachten in Bad Bentheim, bij ***Hotel Oelen • 2x ontbijtbuffet • 2x 3-gangendiner • gratis deelname aan de begeleide stadswandeling • 1x entree Thermalsolebad Bentheim • gratis ﬁetsroutes • gratis WiFi aankomst op: zo, ma € 79 | di, wo, do € 89 | vr, za € 99

Voordeeluitjes.nl/ons10-kirchmeier of bel met 085 760 5 760

Voordeeluitjes.nl/ons10-oelen

4 dagen All-In Genieten in Drenthe

17% korting

239,00 p.p.p.a.

199,00

U vindt ****De Bonte Wever in Assen, de hoofdstad van het mooie Drenthe. Of u nu komt voor uw rust of om er juist lekker iedere dag op uit te trekken; de omgeving van De Bonte Wever biedt u veel. Zo grenst het hotel direct aan een van de oudste bossen van Nederland; het Asserbos. De binnenstad van Assen ligt op loopafstand. • 3x overnachten • 3x ontbijt • 2x lunchbuffet • 3x dinerbuffet • diverse snacks en lekkernijen • onbeperkt drankjes uit het huisassortiment en avondentertainment • vrij toegang tot het subtropisch zwem- en saunaparadijs, de ijsbaan (winter), de bowling en de ﬁtness • vrij gebruik diverse spelfaciliteiten aankomst op: zo, ma, di, wo € 199 | tijdens schoolvakanties € 229 | geldig tot en met 31 december 2015

Voordeeluitjes.nl/ons10-bontewever of bel met 085 760 5 760 Aanbiedingen zijn geldig t/m 31 januari 2016 (m.u.v. de feestdagen). De vermelde prijzen zijn per persoon per arrangement (p.p.p.a.), exclusief administratiekosten (vanaf €9,50) en door de hotels te heffen stads- en toeristenbelasting. Aanbiedingen zijn o.b.v. beschikbaarheid en o.b.v. 2 personen per kamer. Prijs-, druk- en zetfouten voorbehouden. Kijk online voor alle voorwaarden.

Een verhalenverteller pur sang: dát is KBO’er Rien Vermaire (1946) uit Hilvarenbeek. Met herkenbare anekdotes in Brabants dialect brengt hij de tijd van vroeger tot leven.

onsje geluk

‘Terug in

Tekst: Marlous ten Berge | Beeld: Angeline Swinkels

d’n tèèd’

‘W

ij hadden vroeger – net als de meeste gezinnen in Brabant – een varken thuis. Ook werkte ik bij een slachthuis. Toen de carnavalsvereniging in Hilvarenbeek mij vroeg een voordracht te houden over varkens, bleek dit zo’n succes dat het balletje ging rollen. Nu treed ik met mijn verhalen over vroeger – en over varkens – regelmatig op voor vijftigplussers bij verenigingen en in verzorgingstehuizen. Schitterend om te doen. Ik kleed me aan zoals toen. Samen met de ouderwetse attributen die ik meeneem, zoals rommelpotten, versterkt dit de herkenbaarheid

ons 49

van mijn anekdotes. Klinkt er uit de zaal: “Oh ja, zo ging dat bij ons thuis ook!”, dan ben ik intens gelukkig. Herkenbaarheid is mijn succesformule. Als ik de reacties in mijn gastenboek lees, ervaar ik die geluksmomenten opnieuw. Voor iedereen die mijn eerste voordracht al heeft bijgewoond, heb ik goed nieuws: nummer twee is klaar. Voor het publiek wederom één groot feest van herkenning!’

•

Meer informatie over Rien Vermaire kunt u vinden op www.rienvermaire.nl.

‘Hier word je meegenomen

Tekst: Suzanne Geurts | Beeld: Timo Reisiger

naar Zuid-Afrika’

ons 50

smakelijk eten KBO’ers Margriet en Jan Wouters

Bobotie-kruiden

Thuis koken ze vooral Hollandse kost en van Zuid-Afrika weten ze eigenlijk weinig. Toch zijn KBO’ers Margriet (60) en Jan (64) Wouters inmiddels verslingerd aan Restaurant AAP. Margriet: ‘In Restaurant AAP, bij ons in Alphen, gaan we regelmatig met de kinderen en kleinkinderen eten. Hier stap je een andere wereld binnen. Met houten beelden van bijvoorbeeld apen en een gigantische boom midden in de zaal. Ook nu was het eten weer zalig, en zó vers. We aten bobotie, geserveerd met heerlijke bijgerechten als mangochutney, Zuid-Afrikaanse aardappelpuree, peperballetjes en saffraanrijst. Om het compleet te maken, kreeg ik een huisgemaakte ananaskokoscocktail en mijn man een Zuid-Afrikaans biertje. Extra bijzonder was dat de eigenaren ons even “meenamen” naar Zuid-Afrika. We mochten proeven van hun nieuwe, verse pruimenchutney en kregen het originele bobotie-recept, mét een zakje kruidenmix. Die kruiden halen ze zelf in ZuidAfrika, dus origineler kan eigenlijk niet.’ Restaurant Aap, Terover 3, Alphen (NB), Tel. (013) 508 26 13, www.restaurantaap.nl Openingstijden: donderdag, vrijdag en zaterdag vanaf 17.00 uur, zondag vanaf 16.00 uur.

Van Nederlandse bode

doen we het niet, Tja, helemaal zeker weten oorsprong maar het verhaal gaat dat de derlandse van Bobotie lig t in een Ne C-koopman Jan van kerrievleesschotel, die VO in de zeventiende Riebeeck en zijn bemanning erden. In 1951 eeuw op ‘de Kaap’ introduce traditioneel Zuidhaalde Bobotie als ‘officieel k Afrikaans gerecht’ een ple in een receptenboek van de Verenigde Naties.

Bij Restaurant AAP kunt u voor 2 euro een zakje Bobotiekruiden kopen. Wilt u zelf met de kruiden experimenteren? Meng dan zout, aardappelzetmeel, kurkuma, peper, gember, komijn, venkelzaad, kaneel, nootmuskaat, kruidnagel, chilipeper, dextrose, rijstebloem, fenegriek, lavas en laurier. In AAPs Bobotie-mix zit ook vruchtvlees van de baobabvrucht, maar deze is in Nederland niet verkrijgbaar.

Bobotie voor 4 personen Boodschappenlijstje 1 kilogram half-om-halfgehakt 1 koffiekopje rozijnen 1 koffiekopje gedroogde abrikozen, in stukjes gesneden 4 sneden witbrood (korstjes eraf en in kleine dobbelsteentjes gesneden)

4 eetlepels abrikozenjam of abrikozenchutney 1/2 liter melk 4 eieren 50 gram AAP bobotiekruidenmix

Bereiding Verwarm de oven voor op 180 graden. Rul het gehakt in een grote koekenpan al roerend en laat het iets afkoelen. Roer hier de abrikozen, rozijnen, abrikozenjam en 25 gram Bobotie-mix door. Schep het geheel in een ingevette, ovenvaste schaal. Klop de eieren, melk en de overgebleven 25 gram Bobotie-mix goed door elkaar. Strooi de brooddobbelsteentjes in het ei-melkmengsel (let op, niet roeren!). Pak een schuimspaan, schep de broodblokjes eruit en verdeel ze over het gehakt. Giet tot slot het ei-melkmengsel hierover. Zet de schaal zo’n 25 tot 30 minuten in de oven, tot het ei is gestold. Lekker met bonen en rijst of gebakken aardappelen.

Tips gezocht Kent u een bijzondere eetgelegenheid? Een (kleinschalig) restaurant met een origineel concept? Een speciale kok? Stuur een mailtje naar ons@kbo-brabant.nl en wie weet plaatsen we uw tip in Ons.

ons 51

Puzzel mee en win!

In elke editie van Ons maakt u kans op een leuke prijs. Vul de Zweedse puzzel in, stuur uw oplossing naar de redactie en misschien wint u wel De Grote Van Gogh Atlas van Nienke Denekamp en René van Blerk. ontmantelen ontmanwastelen droger wasdroger

hemellichaam hemelreclamelichaam licht reclamelicht

rechtstreeks rechtstreeks

slachtoffer slachtoffer

deel van een van ei deel een ei

via via steensoort steensoort

6 6

op grote afstand op grote verlegenafstand heid verlegenheid

11 11

honingdrank honingdrank

4 4

vonnissen vonnissen riv. in Oostenrijk riv. in Oostenrijk

12 12

telwoord telwoord

8 8

afdruk afdruk ambtsambtsgewaad gewaad

klein klein onderdeel onderdeel

voor de voor de vuist vuist plechtige plechtige gelofte gelofte

boerenboerenwerktuig werktuig

omlijsting omlijsting

10 10

14 14

kerkkerkgebruik gebruik

jaarjaartelling telling

cowboycowboyfeest feest ontontkennen kennen

13 13

projectieprojectieplaatje plaatje nummer nummer

buisverbuisverlichting lichting

grappengrappenmaker maker

inkerving inkerving

Puzzel: www.puzzelpro.nl

8 8

9 9

10 10

Stuur de oplossing van de puzzel, uw e-mailadres en telefoonnummer vóór 2 november 2015 naar: Redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Let erop dat u uw inzending frankeert. Ongefrankeerde inzendingen worden niet meegenomen in de loting. Of e-mail naar ons@kbo-brabant.nl o.v.v. ‘puzzel’. U vindt de oplossing door de letters in de omcirkelde vakjes achter elkaar te zetten.

11 11

12 12

De Grote Van Gogh Atlas Waar woonde en werkte Vincent van Gogh voordat hij in Auvers belandde? De Grote Van Gogh Atlas geeft hier antwoord op aan de hand van honderden historische foto’s, tekeningen, brieven, gedetailleerde kaarten en topografisch

ons 52

13 13

14 14

De oplossing van de puzzel in Ons 7 was: ‘Zo bezig als een bij’. De prijzen gaan naar: S. Bongaerts, R. Hermsen, T. van Lanen, C. Smits en L. Theunissen. Hartelijk gefeliciteerd!

1515

materiaal. Volg Van Gogh langs meer dan twintig plaatsen in Nederland, Engeland, België en Frankrijk en ontdek waar hij woonde en werkte. Een rijke keuze uit zijn werk laat zien hoe hij als kunstenaar de wereld om hem heen naar zijn hand zette in honderden schilderijen en tekeningen. Ons geeft 3 exemplaren van De Grote Van Gogh Atlas weg.

Bel gratis 0800-2282 842 of ga naar www.bataviaboxsprings.nl € 500,-

inruilkorting voor uw oude bedopstelling •

Toekomstbestendig luxe slaapsysteem

• •

Nextlevel ® : Telescopisch frame & Pullback functie Handgemaakt en op maat gemaakt

•

Frame aan zicht onttrokken in lage stand

• •

Tot 100 cm in hoogte verstelbaar Verhoogd bed maakt opmaken eenvoudig

TOEKOMSTBESTENDIGE BOXSPRINGS Maak kennis met een kwaliteitsmerk van Nederlandse bodem: Batavia Boxsprings. Onze ontwerpers hebben een toekomstbestendige boxspring ontwikkeld, speciaal voor actieve 50-plussers die heel bewust met hun gezondheid bezig zijn. Vandaag, maar zeker ook voor de dag van morgen. Mensen zoals u, die zo lang mogelijk in hun eigen huis, in hun eigen vertrouwde omgeving, willen blijven genieten van een gezond leven.

Ook op zaterdag bereikbaar!

Boxspring

Nextlevel® • • • •

Boxspring

V.a.

€ 3.790,-

Hoog/laag, Rug en Uitstap Toekomstbestendig Op maat gemaakt Luxe en comfort

Vast

• •

V.a.

Relax

€ 1.115,-

Benen & Rug

Rug

Niet verstelbaar Op maat gemaakt Laag

Boxspring

€ 2.350,- Ja, stuur mij een gratis brochure

V.a. Elektrisch verstelbaar • • •

Hoog

Rug en benen verstelbaar Op maat gemaakt Luxe en comfort

Naam:

M/V

Adres: Postcode:

Plaats:

Telefoon:

KBO 05-10-2015

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Batavia Boxsprings - Antwoordnummer 3035 - 3860 VZ ZEEWOLDE

Advertentie

Moeite met slapen? Wij geven gratis slaapadvies bij u thuis! Slaapt u onrustig, heeft u last van reuma, rugpijn of andere problemen bij het slapen?

300 euro inruil oude matras

Traumwelten is gespecialiseerd in verantwoord en gezond slapen. Maak een vrijblijvende afspraak bij u thuis om u te informeren en adviseren over onze Zwitserse kwaliteitsproducten.

Laat het leven en de liefde niet aan je voorbij gaan!

Je wilde samen oud worden maar het leven heeft anders beslist. Via Stichting Date kunt u een nieuwe partner vinden. Bel gratis 0800-022 0225 en wij nodigen u uit voor een gratis en vrijblijvend informatief gesprek met een van onze ervaren consulenten. Veilig en betrouwbaar en e, áltijd bij u in de buurt at D Stichting Persoonlijke begeleiding en e m duurza laties voorstellen re uw ro -v an m Onbeperkte kennismakingen sinds 1969. en hoge slagingskansen

Bel 055-7676611 voor een gratis en vrijblijvend advies!

Prins Willem-Alexanderlaan 705 • Apeldoorn info@traumwelten.nl • www.traumwelten.nl

Bel gratis 0800 022 0225

stichtingdate.nl

Erkend door BVSK / Singleskeurmerk / Geschillencommissie

udensduyn Herstellen en revalideren Mantel- en respijtzorg (Mini)vakanties en kort verblijf Bent u aanvullend verzekerd? De zorgverzekeraar betaalt vaak mee...

Herstelhotel Udens Duyn Annaboulevard 6 l 5406 PZ Uden l T (0413) 71 25 50 E info@udensduyn.nl www.udensduyn.nl

Aangesloten bij:

Op zoek naar een wandelmaatje of reisgenoot? Of wilt u oud-klasgenoten terugvinden voor een reünie? Plaats uw oproep op Groet & Ontmoet op www.kbo-brabant.nl!

Op zoek naar... BR.O.NR. 10.001/15 Ik ben een vrouw van 67 jaar en zoek een lieve, aardige man om de eenzaamheid op te lossen. Graag in de leeftijd van 70 tot 72 jaar. Hebt u interesse, bel of schrijf even. BR.O.NR. 10.002/15 Vrouw van 65 jaar uit ’s-Hertogenbosch, zoekt leuke gezellige vriendin(nen) tot 75 jaar om mee uit te gaan, te fietsen, wandelen of een trein- of busreis mee te maken. Tevens zoek ik een leuke danspartner. Ik weet veel dansgelegenheden en kan uitstekend stijldansen. Ik ben anti-roken. Het liefst omgeving ’s-Hertogenbosch. Ik ben in het bezit van een auto. Representatief en ondernemend. BR.O.NR. 10.003/15 Ik ben een alleenstaande vrouw van 68 jaar en zoek een maatje. Leeftijd 67 tot 72 jaar, niet-rokend, om samen dingen te doen zoals fietsen, vakantiedagtochten maken en een terrasje pikken. Omgeving SintOedenrode - Schijndel - Liempde. BR.O.NR. 10.004/15 Weduwnaar van 73 jaar zou graag in contact komen met een gewone,

trein Nederland door. Kortom om het gezellig te hebben. Ik ben in het bezit van een auto. Graag niet-rokend. Wel omgeving Breda of naaste omgeving (10 kilometer). Dan wacht ik met belangstelling op uw reactie (met foto s.v.p.).

nette, eerlijke vrouw, leeftijd tussen 69 en 75 jaar om samen de weekenden door te brengen. Ik ben vitaal, rijd auto, houd van dieren en woon op het platteland. Ik fiets graag, houd van de natuur en een terrasje pikken. Ik woon in de omgeving 013. Komen uw interesses overeen, dan wacht ik met belangstelling op uw reactie. Misschien kan er een relatie uit groeien.

BR.O.NR. 10.008/15 Weduwe van 78 jaar zoekt vriendinnen om leuke uitstapjes te maken, gezellig te winkelen, op een terrasje of thuis iets te drinken (niet lesbisch). Leeftijd 78-82 jaar. Omgeving 040.

BR.O.NR.10.005/15 Sportieve vrouw, 75 jaar, zoekt een maatje, niet-rokend, ± 74 jaar, omgeving Den Bosch. Hobby’s: fietsen, dansen, wandelen, terrasje, theater en gezellig samen zijn.

BR.O.NR. 10.009/15 Vlotte weduwe van 79, woont in Tilburg en is op zoek naar leuke, nette vriendinnen om leuke dingen mee te gaan doen, zoals winkelen, kaarten, terras, kopje koffie enzovoort.

BR.O.NR. 10.006/15 Eerlijke, gezellige, spontane vrouw van 61 jaar, niet-rokend en nietdrinkend, zou graag in contact willen komen met een lieve, betrouwbare man tot 65 jaar (niet-rokend) om samen nog iets leuks van het leven te maken. Ziet er nog goed uit. Omgeving 0165.

BR.O.NR. 10.010/15 Ik ben een weduwe (niet-rokend) van 81 jaar en zoek een maatje dat ook van gezelligheid houdt. Ik ben zeer vitaal en heb veel belangstelling voor het leven om mij heen. Het zou leuk zijn om samen nog te kunnen genieten en wat te kunnen ondernemen. Graag omgeving Breda.

BR.O.NR. 10.007/15 Weduwvrouw van 68 jaar zoekt vriendinnen voor vakanties, uitstapjes, etentjes, thuis of met de

Oproep plaatsen? Stuur deze o.v.v. Contactoproep Ons en uw adres, telefoonnummer en e-mailadres naar KBO-Brabant (zie adres hieronder). Reageren? Stuur uw reactie in een gesloten enveloppe naar KBO-Brabant (zie adres hieronder) en zet linksboven op de enveloppe: reactie contactoproep Ons en het nummer van de oproep waarop u reageert. Wij sturen uw enveloppe dan ongeopend door. Denk er wel aan in uw reactie aan te geven op welke wijze de betreffende persoon contact met u kan opnemen. Een oproep plaatsen kost eenmalig € 15,-. Als er meer oproepen ingestuurd worden dan er ruimte is, wordt een wachtlijst aangelegd. Adres: KBO-Brabant, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch of contactadvertentie@kbo-brabant.nl

•

• •

ons 55

•

Advertentie

OTOLIFT uw onopvallende traplift

1. Uw trapleuning blijft 2. Brede kant trap blijft vrij 3. Montage op uw treden 4. Dunste enkele rail ter wereld 5. Supercompacte opklapbare stoel 3

Huren al vanaf één maand mogelijk

Alle keuze in trapliften, nieuw en gebruikt 2

Direct vanaf de Nederlandse fabriek

Levertijd vanaf één week Marktleider in Nederland Eigen servicenetwerk met 24/7 landelijke dekking

STUUR MIJ DE GRATIS BROCHURE INCLUSIEF DVD

Bel gratis 0800 444 777 1

Ik heb een rechte trap Ik heb een trap met bochten

voor een gratis thuisadvies of bekijk

Naam

uitgebreide films op www.otolift.nl

Adres Postcode/plaats

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

ONS OKT. 2015

Telefoon

Otolift. Betrouwbaar familiebedrijf sinds 1891

Jaarlijks meer dan

50.000

tevreden vakantiegangers!

Heerlijke Advertentie

reizen!

Vlie g reizen

NU VANAF

€ 389

Kerstreizen

Fuengirola, Spanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VA. € 389

Eifel All-inclusive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VA. € 489

8 daagse vliegreis | halfpension | vertrek in nov 2015 en jan 2016 Highlights: Ronda • Puerto Banús • Marbella • Nerja • Frigiliana • Axarquia • Mijas ✓ Inclusief ruimbagage ter waarde van € 30 p.p. en 2 excursies!

6 daagse busreis | ALL-INCLUSIVE | Vertrek: 22 december Highlights: natuurtocht Ahrdal • bezoek Aken • kennismaking Trier • Cochem ✓ Geniet in Hotel Daun van een uitstekende verzorging!

Albufeira, Portugal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VA. € 399

Wenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VA. € 499

8 daagse vliegreis | halfpension | vertrek in nov, dec 2015 en jan 2016 Highlights: Faro • Olhão • Kurk route • Lissabon • Lagos • Sagres • Monchique ✓ Inclusief ruimbagage ter waarde van € 30 p.p. en 2 excursies!

8 daagse busreis | Verblijf o.b.v. halfpension | Vertrek: 22 december Highlights: Slot Schönnbrunn • Melk en Donaudal • Wienerwald en Seegrotte ✓ Inclusief stadsrondrit Wenen o.l.v. een gids en 1 maal kerstdiner!

Wellnessreis Italië. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VA. € 479

Bodensee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VA. € 499

8 daagse vliegreis | halfpension | vertrek in nov 2015 en mrt 2016 Highlights: dagtocht Capri • dagtocht Pompeï en Napels • excursie eiland Ischia ✓ Inclusief 5x Fango massage en gebruik fitness- en wellnessfaciliteiten!

8 daagse busreis | Verblijf o.b.v. halfpension | Vertrek: 22 december Highlights: boottocht Bodensee • Eiland Mainau • Konstanz • Fakkelwandeling ✓ Inclusief gezellige kerstavond en traditionele kerstmaaltijd!

Sorrento, Italië . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VA. € 519

Bad Wimpfen Neckardal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VA. € 579

8 daagse vliegreis | halfpension | vertrek in mrt 2016 Highlights: dagtocht Amalfikust • Sorrento • Limoncello proeverij • Capri ✓ Inclusief excursie Sorrento met Limoncello proeverij en excursie Pompeï!

8 daagse busreis | Verblijf o.b.v. halfpension | Vertrek: 22 december Highlights: kerstmarkt Stuttgart • natuurtocht Neckaral • klooster Maulbronn ✓ Uitstekend 4* hotel op loopafstand van oude centrum van Bad Wimpfen!

BOEK NU! www.effeweg.nl of bel 0529 - 46 96 67

✃

GRATIS BROCHURE | Brochure najaar 2015 / voorjaar 2016

Naam ___________________________________________________________ dhr/mevr Adres ___________________________________________________________________ Postcode ________________________ Plaats __________________________________ 50.000

Alle fouten voorbehouden. Prijzen zijn vanaf en p.p. Exclusief reserveringskosten en Calamiteitenfonds.

dan Jaarlijks meer gers! tevreden vakantiegan

✓ Stedentrips

gen

✓ Vliegreizen

✓ Najaarsaanbiedinge ✓ Voorjaarsaanbiedin ✓ Excursiereizen

✓ Single reizen

✓ Fietsreizen ✓ Wandelreizen ✓ Muziekreizen

Tel. Nr. __________________________ E-mail __________________________________

✓ Kerstreizen ✓ Kerstmarkten ✓ Oud en nieuw

reizen

r 2016 / Voorjaa r 2015/ Voorjaar 2016 r 2015 Najaa Najaa

Zonder postzegel opsturen: Effeweg.nl, antwoordnummer 778, 7700 VG Nieuwleusen 30141

Advertentie

R E L L A N K T S F R E 3-DAAGSE H

Ontdek de herfst bij Fletcher Hotels

Het najaar staat voor de deur! Krijgt u ook kriebels om de herfstkleuren te ontdekken? Dit is uw kans! Speciaal voor u hebben wij deze unieke 3-daagse Herfstknaller samengesteld. U verblijft heel voordelig 3 dagen in een sfeervol hotel en geniet ook nog eens van een heerlijk 2-gangen diner. Wacht niet langer en boek snel! Fletcher Hotels heeft ruim 65 unieke 3- en 4- sterren hotels op de mooiste plekjes verspreid door heel Nederland. U vindt ze middenin de bossen, op de Veluwe, op de Wadden, aan de kust en nabij bruisende steden. Geniet van pure gastvrijheid, een heerlijke keuken en oer-Hollandse gezelligheid.

3-daagse Herfstknaller

• • • • •

Ontvangst met welkomstdrankje 2 x overnachting 2 x uitgebreid ontbijtbuffet 1 x 2-gangen diner op de dag van aankomst Informatiepakketje van de omgeving inclusief fietsen wandelroutes

Dit arrangement is geldig t/m aankomst 31-12-2015 (m.u.v. feestdagen en evenementen) o.b.v. verblijf van twee personen op een standaard tweepersoonskamer. De prijs is exclusief reserveringskosten (€5 per boeking), tax and handling fee en weekendtoeslag bij verblijf op vrijdag- en/of zaterdagnacht (€5 p.p.p.n.).

€75 p.p.

€85 p.p.

€95 p.p.

RESERVEREN? WWW.FLETCHER.NL/ONS OF BEL +31 (0)347 - 750 430

Advertentie

grootste modewinkel VAN NEDERLAND! Applepie communicatie

welkom EEN WARM

BIJ VAN TILBURG

25 OKTOBER

OPEN ZONDAG! VAN 12.00 - 17.00 UUR STAAN WE VOOR U KLAAR!

MODE SCHOENEN EN SPORT VOOR JONG EN OUD

600 +

RUIM 600 MODEMERKEN ONDER ÉÉN DAK

UNIEKE EN GRATIS VERMAAKSERVICE

24/7 ONLINE WINKELEN OF RESERVEREN

VELE VOORDELEN VOOR VASTE KLANTEN

RUIM 350 GRATIS PARKEERPLAATSEN VOOR DE DEUR

GRATIS VERS GEMALEN KOFFIE IN ONZE LUNCHROOM

N I S T E L RO D E 1 0 . 0 0 0 M 2 M O D E S C H O E N E N S P O RT | A LT I J D O N L I N E VA N T I L B U RG O N L I N E . N L

Advertentie

Zonder zorgen eten, praten, bijten en lachen!

Met een klikgebit van CDC zijn uw gebitsproblemen verleden tijd. Een klikprothese kan de perfecte oplossing zijn bij problemen met uw gebit of prothese. CDC in Best (bij Eindhoven) heeft alle specialisten in huis om u pijnloos van uw tandzorgen af te helpen. Pijn bij het eten, angst om te lachen, een ingevallen gezicht.. Gelukkig is er praktisch altijd een oplossing voor uw gebitsproblemen. Een klikgebit bijvoorbeeld, is een uitkomst als u problemen heeft met uw huidige gebit of prothese.

Laat u adviseren over uw gebitssituatie tijdens een gratis consult. We geven u gebitsadvies en u krijgt een begroting mee. Na de intake weet u precies waar u aan toe bent. Het verplicht u tot niets.

Voordelen van een klikgebit: • • • • •

Uw prothese zit vast aan uw kaak Geen kleefmiddelen nodig Uw gebit ziet er volledig natuurlijk uit U kunt probleemloos praten, eten en lachen Plaatsing implantaten is een kleine ingreep van slechts een half uur en kan onder plaatselijke verdoving

Waarom kiezen voor CDC: • • • • •

Nummer 1 tandkliniek van Nederland Uitgebreide intake en grondige voorlichting Persoonlijke begeleiding en we regelen de financiële afwikkeling met de zorgverzekeraar Deskundig team van 60 specialisten en de modernste behandelmethoden Behandeling bij CDC kan onder narcose

LEZERSAANBIEDING gratis consult

& 150 euro onkostenvergoeding voor ú bij een klikgebit* Bel nu voor een gratis consult:

0499 37 88 25

‘Ik wist niet dat implantaten in de verzekering zaten. Heel plezierig.’ Annemieke Luining (70), uit Veldhoven Al jaren wilde ik iets aan mijn gebit laten doen. Het was zo slecht en ik had een wagon kleefpasta nodig om mijn prothese in mijn mond te houden. Er was altijd die angst voor de tandarts. Een artikel van CDC heeft me over de streep getrokken. Daarin stond dat ze een speciaal narcosecentrum hebben voor angstpatiënten zoals ik. De sfeer daar was zeer rustgevend. In één dag was het ergste achter de rug. De zorgconsulenten hebben de vergoeding voor mijn klikprothese geregeld. Ik kan nu weer in een appel bijten. Heerlijk!

* Wist u dat?

In de meeste gevallen zal uw zorgverzekeraar uw aanvraag voor implantaten en het klikbaar maken van uw prothese in zijn geheel vergoeden. Hiervoor betaalt u dan ook géén eigen bijdrage. Bovendien ontvangen lezers van dit magazine nu tijdelijk 150 euro reis- en onkostenvergoeding van CDC na plaatsing van het klikgebit! We vertellen u hier graag meer over tijdens een gratis consult.

Of plan een afspraak op: www.cdctandzorg.nl/consult De Rijn 1, 5684 PJ Best T 0499 37 88 25 www.cdctandzorg.nl