Ons 08 2017

Page 1

ons MAGAZINE VOOR SENIOREN

nummer 8

augustus 2017

Op de koffie bij

Meester Boulanger Robèrt van Beckhoven

ANWB AutoMaatje

‘In elke rit zit een verhaal’

Schrijf u in!

KBO-Brabant Bridgetoernooi

De School in Maarheeze

bruist weer

Wandelvoetbal in Vierlingsbeek

Een balletje trappen voor 60-plussers


Advertentie

5 DAAGSE AUTOREIS VANAF

€249,95 P.P.

OPENINGS AANBIEDING!

HOTEL GREETSIEL

DUITSE WADDEN - FRIESLAND

Het 4* Familie Hotel Greetsiel, ligt in de bijna 700 jaar oude vissersplaats Greetsiel, in het Duits Ost-Friesland. Dit zeer nostalgische en touristische vissersplaatsje, met zijn garnalenvissers vloot en tweelings vuurtoren is zeer zeker een bezoek waard. Het staat garant voor een leuke, zeer afwisselende vakantie. Het hotel ligt op slechts 2,5 uur rijden vanaf Apeldoorn. De Familie Clauberg ontvangt u graag in hun moderne hotel. Het hotel beschikt over 30 zeer ruime rookvrije kamers, allen per lift bereikbaar. De kamers beschikken over boxspringbedden, douche, toilet, föhn, WiFi, telefoon, comfort zithoek, tv met Nederlandse zenders en bureau. Er zijn ook aangepaste kamers voor rolstoelgebruikers.

I N C LU S I E F ✓ Ontvangst met warme lunch of koffie met gebak ✓ 4 overnachtingen met uitgebreid "Enjoy" ontbijtbuffet ✓ 4 maal warme lunch of lunchpakket ✓ 3 maal 3-gangen keuzemenu ✓ 1 maal het regionale “TOP seebankett” ✓ Nieuw: koffiecorner! Koffie en thee gehele dag gratis ✓ Dagelijks alle drankjes van 17:00 t/m 24:00 uur gratis bieren, wijnen, fris- en vruchtendranken, jenevers en apfelkorn ✓ Gratis dagtocht per touringcar met bezoek aan.. ? ✓ Iedere avond vertier en entertainment o.a. live muziek, wandeling en wijnproeverij Hierbij wordt regelmatig een bittergarnituur geserveerd ✓ Gratis gebruik van alle hotelfaciliteiten, fietsverhuur aanwezig ✓ Gratis diverse auto-, fiets- en wandelroutes en een lunchpakket ✓ Gratis gebruik van alle sauna's in het hotel ✓ Gratis entree tropisch Oase zwembad ✓ Bij aankomst ontvangt u de gratis app van het hotel

A A N KO M S T D ATA O K TO B E R 2017 Maandag 30 oktober . . . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. N O V E M B E R 2017 Maandag 6 november . . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. Maandag 13 november . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. Maandag 20 november . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. Maandag 27 november . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. D E C E M B E R 2017 Maandag 4 december . . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. Maandag 11 december . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. Maandag 18 december . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. J A N UA R I 2018 Maandag 8 januari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. Maandag 15 januari . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. Maandag 22 januari . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. Maandag 29 januari . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 249.95 p.p. Nederlands gesproken

Kijk voor meer informatie op enjoyhotels.nl of bel 0049 2953 9626 580 Voor alle Enjoyhotels geldt geen aanbetaling, geen boekings-, en reserveringskosten, geen 1-persoonskamer toeslag. Alle fouten voorbehouden en exclusief eventuele toeristenbijdrage.


welkom!

Colofon

Beeld: Ivo Hutten

JAARGANG 7 NR. 8 - 2017 Ons is een uitgave van KBOBrabant en wordt 11 keer per jaar toegestuurd aan de 130.000 leden. Een gesproken versie van Ons is te bestellen bij KBO-Brabant (zie redactieadres). ISSN 2211-5277 Redactie KBO-Brabant Eva Geelen, Jacquelien Cuppers, Truus Noij, Wilma Schrover Redactieadres Postbus 3240 5203 DE ’s-Hertogenbosch (073) 644 40 66 ons@kbo-brabant.nl Concept en realisatie mooi mag., Susanne Mullenders, Pauline Mulder, Ivo Hutten www.mooimag.com Vormgeving Grafisch bureau Brust, Ilse Vesters, Remco Brust, Michelle Uit de Weerd - Leemkuil Advertenties Multor Media B.V., Tanja van Adrichem (085) 00 30 396 tanjavanadrichem@multormedia.nl KBO-Brabant draagt op geen enkele wijze verantwoordelijkheid voor advertenties/bijsluiters in Ons. Druk en afwerking Habo DaCosta Lidmaatschap Indien u een lidmaatschap bij de KBO in Brabant wilt aangaan of opzeggen, dan kunt u terecht bij het secretariaat van uw lokale KBO-Afdeling. U vindt de adresgegevens op www.kbo-brabant.nl. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder KBOBrabant daar vooraf van in kennis te stellen. Het toesturen van foto’s en teksten impliceert toestemming tot publicatie in Ons. Maar dit betekent niet dat toegestuurde foto’s en teksten automatisch geplaatst worden. www.kbo-brabant.nl www.facebook.com/kbobrabant @kbo_brabant

Leefomgeving We wonen allemaal langer thuis. Dat willen we ook. In het huis dat ons vertrouwd is. In de buurt die ons vertrouwd is. Met de mensen vooral die ons vertrouwd zijn. Dat moet dan wel kunnen. Daar moet de woning dan wel geschikt voor zijn. Anders moet het huis daarvoor aangepast worden. Zo nodig kan daarbij een beroep op de gemeente worden gedaan. Die beschikt in het kader van de Wmo 2015 over middelen daartoe. Een KBO-cliëntondersteuner kan daarbij behulpzaam zijn. In een situatie van huur moet de woningcorporatie worden aangesproken. Ook dan is een beroep op KBO-cliëntondersteuners mogelijk. Niet alleen het huis zelf moet het langer thuis wonen mogelijk maken. Ook buitenshuis moet de ruimte goed ingericht zijn. Het gaat dan niet alleen om losliggende stoeptegels. Vaak zijn er amper trottoirs meer. Lantaarnpalen belemmeren vaak de doorgang voor een rollator of scootmobiel. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. ‘Langer thuis wonen’ is vanuit Den Haag met grote snelheid doorgevoerd. Zonder dat een aantal zaken die daarvoor nodig zijn, goed geregeld zijn. Dat geldt op veel plaatsen ook voor de inrichting van de buurt waarin mensen die op ‘voetgang’ aangewezen zijn, zich een weg moeten zoeken. Volgend jaar hebben we verkiezingen voor de gemeenteraad. Die verkiezingen zijn nu belangrijker dan ooit. De gemeente heeft er een heleboel taken bij gekregen. Die gaan niet alleen over hulp in het huishouden. De gemeente moet in feite de verzorgingsstaat veilig stellen. De verzorgingsstaat die wij met ons allen hebben opgebouwd. Die mag niet verloren gaan. Dat gaat over een heleboel zaken. Ook over de kwaliteit van de openbare ruimte waarin degenen die nog thuis wonen, hun weg moeten zien te vinden. We moeten de gemeente daarbij op de huid zitten. KBO-Brabant heeft sinds kort alle Afdelingen in gemeentelijke Kringen bij elkaar gebracht. Juist om bij de gemeente aandacht te kunnen vragen voor de belangen van de senioren. Ook als het gaat over de inrichting van onze leefomgeving. Truus Noij, waarnemend voorzitter

ons 3


Advertentie

DIRECT, EN MET 100% ZEKERHEID, UW HUIS VERKOPEN? Meer informatie: www.fvzvastgoed.nl of bel 076 - 561 59 55

m o s p o o K netto ld uitbetaa

Betrouwbaar Directe aanbetaling mogelijk Geen makelaars- en notariskosten Koopsom is 90% van de werkelijke waarde Uw eigen woning terug huren is mogelijk Wij ontzorgen – direct zekerheid

adres: Annevillelaan 230 - 4858 RB Ulvenhout tel.: 076 - 561 59 55 - mob.: 06 - 270 826 65 e-mail: info@fvzvastgoed.nl


inhoud

MAGAZINE VOOR SENIOREN

32

LEZEN 10 Bakken zoals Onze-Lieve-Heer het bedoeld heeft Koffie en iets lekkers bij Meester Boulanger Robèrt van Beckhoven 32 De school in Maarheeze bruist weer Hoe senioren een nieuw multifunctioneel ontmoetingscentrum ontwikkelden 54 Een balletje trappen voor 60-plussers Wandelvoetballen in Vierlingsbeek met KBO’ers én een oud-prof 58 Kandeel! Kent u het nog? Lees alles over dit zoete, oud-Hollandse kraamdrankje

ONS BELANG

50

15 Autoritten met een persoonlijk verhaal ANWB AutoMaatje is in steeds meer plaatsen beschikbaar 18 Samen bouwen is samen leven Een terugblik op het KBO-Brabant Jaarcongres over seniorenhuisvesting 44 ‘Geef 55-plussers een participatieinkomen’ Een interview met hoogleraar Arbeidsmarkt, Ton Wilthagen 49 Comfort en zorg in eigen handen Ons Platform ondersteunt senioren om langer zelfstandig te blijven

9

EN VERDER

58

ons 5

6 9 23 24 27 29 30 38 41 43 50 53 63 65

Schrijf ons! Onsje geluk Ons bestuur Op reis KBO-Brabant Bridgetoernooi Recht Ontspanning Speciaal Het jaar van… voordeel Notaris voor lede n! Gezondheid Kijk op De trots van… pagina 53 Ons voordeel Puzzel Op zoek naar


Reageren op artikelen in Ons? Stuur uw reactie naar KBO-Brabant, t.a.v. redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Mailen kan natuurlijk ook: ons@kbo-brabant.nl. Vergeet niet uw naam, adres en woonplaats te vermelden.

Schrijf

‘Het beste middel om oud te worden, is te blijven leven’ Constant Nieuwenhuys, Nederlands kunstschilder, 1920-2005

Uit onverwachte hoek Een oproep in de rubriek ‘Fotoalbum’ in het februarinummer van Ons kreeg onlangs een verrassende wending. Peter der Kinderen zocht de nazaten van Wim Rooijakkers, die op de oudste foto uit zijn familie een negentienjarige jongeman is. Hij kreeg reactie uit onverwachte hoek. ‘In het betreffende artikel had ik aangegeven dat Wim Rooijakkers drie kinderen had gekregen. Wie schetst mijn verbazing als ik gebeld word door dochter Lenie, die geboren is in 1945 en die ik in mijn onderzoek over het hoofd had gezien. Op woensdag 17 mei ben ik de originele foto uit 1920 persoonlijk en vergezeld van mijn excuses gaan aanbieden aan Lenie Rooijakkers en haar zus Vonni. Twee vriendelijke, gastvrije dames met humor en beiden wonende in Eindhoven. Met hen maakte ik een reis terug in de tijd. Een foto van bijna honderd jaar oud heeft daardoor nog meer betekenis gekregen.’

ons 6

Prijswinnaar! Leden van KBO-Brabant die aangesloten zijn bij Ons Energiecollectief maken dit jaar elk kwartaal kans op een fantastische prijs: drie maanden gratis energie. De winnaar van het tweede kwartaal is de heer Van Brunschot uit Gilze. Hij krijgt een geldbedrag ter waarde van drie maandtermijnbedragen teruggestort op zijn bankrekening. De heer Van Brunschot was net terug van vakantie toen hij het goede nieuws vernam. ‘We kunnen nu wéér op vakantie!’, reageerde hij vrolijk. Kijk voor meer informatie op www.onsledenvoordeel.nl/energie.

Overlijdensbericht Willy Vos Bedroefd namen wij kennis van het bericht dat onze erevoorzitter Willy Vos op 3 juli 2017 is overleden. Hij werd 88 jaar. Ondanks zijn hoge leeftijd en zijn afnemende gezondheid, was hij zo lang als dat kon een trouw bezoeker van onze Algemene Vergaderingen en altijd geïnteresseerd in het wel en wee van de vereniging en haar leden. Willy heeft op tal van terreinen veel betekend in zijn leven: al op jonge leeftijd als diocesaan voorzitter van de Katholieke Arbeiders Jeugd, later als directeur van de Levensschool in Oss, als lid van Provinciale Staten Noord-Brabant, in tal van provinciale commissies en werkgroepen en van 1989 tot 2002 als voorzitter van KBO Bisdom ’s-Hertogenbosch, dat later met KBO Bisdom Breda is gefuseerd in KBO-Brabant. Willy Vos werd tot erevoorzitter benoemd. Zijn hart lag bij de jeugd en bij de ouderen. We zijn hem veel dank verschuldigd.


ons! Wereldreiziger

Leven naa st alzheimer

Tekst: Will

Hij blijkt een echte wereldreiziger te zijn. Iedereen die vertelt over zijn vakantieplannen of reiservaringen krijgt dezelfde reactie: ‘Daar ben ik ook geweest’. Hij heeft het dan over vroeger, toen hij in militaire dienst was. Of met zijn collega’s van het werk of met vrienden. Zelfs met het mannenkoor. Hij vertelt dan dat hij met de scooter tot vlak bij de Russische grens is geweest of in Afrika. In het begin sprak ik hem tegen. ‘Je bent daar niet geweest, want dan zou ik het weten.’ Zijn antwoord was dan vaak: ‘Dat zal jij weten. Dat is lang voor jouw tijd geweest.’ En in principe zou dat kunnen, want toen ik hem leerde kennen, was hij al vele malen naar Spanje geweest. Met het vliegtuig, daarvóór met de auto en nog vroeger zelfs met de scooter. In die tijd was dat inderdaad een wereldreis. Veel mensen kwamen niet verder dan Valkenburg en Zandvoort.

‘De vakantieman van weleer blijft het liefste thuis’ Vreemden geloven het nog even trouwens. Het zou ook kunnen. Indonesië, Rusland, Australië. En terwijl de exotische reizen van vroeger door zijn hoofd spelen, weet hij nu soms niet waar hij is. Als we een uitstapje maken of een weekendje weg zijn, vraagt hij regelmatig waar we zijn. In welke stad we verblijven. Het waardevolle van zo’n uitstapje zijn de…hoe noemden we dat ook weer… genietmomenten. Een mooie wandeling, lekker eten en een gezellige sfeer. Die uitstapjes zijn voor de wereldreiziger steeds dichter bij huis. De vakantieman van weleer blijft trouwens het liefste thuis. Bekend en vertrouwd.

ons 7

Bezorgen en mantelzorgen Leo Josemanders uit Mill laat in een e-mail met een foto weten dat het bezorgen van Ons goed te combineren is met de mantelzorg voor zijn vrouw. Al vijf jaar lang bezorgt hij maandelijks 650 exemplaren bij 25 bezorgers in zijn woonplaats. ‘Elke eerste maandag van de maand zie ik ernaar uit dat de Ons weer geleverd wordt’, schrijft hij. ‘In het verleden deed ik dit met mijn vrouw, maar helaas kreeg zij in januari 2015 te horen dat ze een ernstige vorm van beenmergkanker heeft, de ziekte van Kahler. Toch kan ik mijn mantelzorg voor haar nog steeds goed combineren met de bezorging van Ons. Samen tellen we de juiste aantallen uit en dan ga ik op pad. Ik hoop dat ik gezond mag blijven om dit nog jaren te kunnen doen.’

Terechte kritiek De heer Ton van der Sluijs, lid van Afdeling Bergen op Zoom (BAS), attendeerde ons er onlangs heel terecht op dat we in Ons weinig aandacht besteden aan bestuurszaken. We hebben die kritiek ter harte genomen: in deze editie introduceren we de nieuwe rubriek ‘Ons bestuur’. Uit de mond van steeds een ander bestuurslid bespreken we vanaf nu in elke Ons actuele bestuurszaken. Waarnemend voorzitter Truus Noij trapt af (zie pagina 23).


Advertentie

Ook tijdelijk huren en kosteloos lenen mogelijk!**

Ik heb deze rollator wel heel voordelig gekocht Profiteer nu van de aantrekkelijke Inruilactie

Tot 20% KORTING

op alle rollators en rolstoelen Wat te doen: • Kom langs in onze winkel • Ruil uw huidige rollator of rolstoel in • En krijg tot 20% korting bij aanschaf van een nieuwe rollator of rolstoel*

Heeft u geen rollator of rolstoel om in te ruilen? Geen probleem. U ontvangt alsnog tot 15% korting tijdens onze inruilactie.*

Kom langs in de winkel en profiteer NU!

Rollator Basic

Betrouwbaar en stabiel

79.99 voor 63.

99

Rollator Travixx

Rollator Topro Troja 2G

Rolstoel G-logic

299.- voor 239.-

369.- voor 295.-

499.- voor 399.-

Lichtgewicht en exclusief design

Handzaam en lichtgewicht

Opvouwbare rolstoel

Prijzen op basis van maximale inruilkorting.

Winkellocaties | Kijk voor een winkel bij u in de buurt op www.medipoint.nl/winkels * Deze actie is geldig t/m 12 augustus 2017 en geldt niet i.c.m. andere acties, kortingen of waardebonnen. Vraag naar de overige actievoorwaarden in de winkel of kijk op www.medipoint.nl/inruilactie. ** Vraag naar de voorwaarden in de winkel.

Lenen, huren en kopen

088 - 10 20 100

www.medipoint.nl/inruilactie


Tekst en beeld: Arnold Reyneveld

Bertus Kemmeren (1938) uit Kaatsheuvel is naar eigen zeggen ‘een druk baasje’. Hij is al veertig jaar gemeenteraadslid, werkte 25 jaar bij de Efteling, beheert een sportzaal, geeft judoles en is EHBO’er. Sinds 2003 is hij vrijwilliger in het Efteling Museum.

onsje geluk

‘Als bezoekers het naar hun zin hebben, heb ik dat ook’

‘A

ls ik bezoekers vraag naar de grondleggers van de Efteling roept 90 procent: “Anton Pieck!” Hij heeft veel betekend voor de Efteling. Maar wat weinig mensen weten, is dat de grondleggers van wat oorspronkelijk het R.K. Sport- en Wandelpark heette, een pastoor en een kapelaan waren. Wist u dat we dit jaar 65

jaar bestaan? Ik weet alles over het park, daarom wil ik als oud-medewerker graag rondleidingen door het museum organiseren. Dat werkt beter. Als bezoekers het naar hun zin hebben, heb ik dat ook. Ik vraag het de hele dag door, wijs ze de weg in het park en loop dan een stukje met ze mee. Vinden ze geweldig!’


Bakken zoals Onze-Lieve-Heer

Tekst: Pauline Mulder, mooi mag. | Beeld: Gerhard Witteveen en Omroep MAX/Roland J. Reinders

het bedoeld heeft

Meester Patissier, Meester Boulanger, jurylid van onder meer Heel Holland Bakt, productontwikkelaar, docent, levensgenieter én Brabander. Robèrt van Beckhoven is het allemaal. De redactie van Ons gaat op de koffie – mét iets lekkers! – bij de bekende bakker die gevestigd is in de voormalige leerfabriek in Oisterwijk.

‘G

oedemorgen! Zal ik je eerst even rondleiden over het terrein?’ Robèrt van Beckhoven (56) glimt van trots als hij me meeneemt over het terrein van de voormalige leerfabriek in Oisterwijk, waar nu alles draait om ambacht en creatie. ‘Geweldig, hè? Iedereen in Oisterwijk heeft wel iets met de oude leerfabriek: hier werkten vroeger 1.200 mensen. Ik heb er zelf ook nog vakantiewerk gedaan! Toch verklaarde iedereen mij en m’n vrouw voor gek dat we hier gingen zitten met ons bedrijf en winkel: te ver van het centrum en te “nieuw”. Maar ondanks dat er nog volop gebouwd wordt, staat er op zaterdag al een rij tot buiten. Toch is de winkel eigenlijk maar bijzaak, want ik vind het veel mooier om mensen ons ambacht te kunnen laten zien en om erover te vertellen.’

Lange rijstijd En daarom is het merk ‘bij Robèrt’ veel meer dan de bakkerswinkel alleen. Er is een grote cursusruimte waar dagelijks diverse workshops, cursussen en inspiratiesessies gegeven worden, er zijn vergaderzaaltjes te huur, er worden rondleidingen gegeven en er is een grand café dat het team ‘bij Robèrt’ gaat uitbaten. De winkel ▶

ons 10


Advertentie

Blijf thuis wonen met een Stannah traplift ZET UW LEVEN IN DE LIFT! Zo lang mogelijk zelfstandig wonen, in de eigen, vertrouwde omgeving. Dat wil iedereen. Maar wat als u slechter ter been wordt? Bij het traplopen gebruikt u 50% van de maximale kracht in uw knieën en maar liefst 85% van de maximale kracht in uw enkels. Traplopen kost dus veel energie. Energie die u liever gebruikt om iets leuks te doen. Een traplift helpt u om veilig thuis

te blijven wonen en meer energie over te houden voor de leuke dingen in het leven. Stannah levert trapliften voor alle typen trappen. Zelfs voor buiten. Stannah is een familiebedrijf dat in 1867 is opgericht, en zal in dit jubileumjaar haar 700.000ste nieuwe traplift installeren. Naast nieuwe liften levert Stannah ook volledig gereviseerde, gebruikte trapliften met garantie.

Betaalbare traplift voor elke trap Ruime keuze uit nieuwe en gereviseerde Stannah trapliften Levertijd vanaf 3 dagen Servicedienst elke dag beschikbaar

TEGENWOORDIG WORDEN MENSEN OUDER. EEN STANNAH TRAPLIFT ZORGT ER VOOR DAT U LANGER IN UW GELIEFDE WONING KUNT BLIJVEN WONEN.

BEL GRATIS /M TE E R T N I F O R P A BE R V O K TO

, 0 5 6 € UM J U BI LE N G KORTI

0800 - 5066

VOOR VRIJBLIJVENDE INFORMATIE. VRAAG NAAR TOESTEL 7408

’S WERELDS MEEST GEKOZEN TRAPLIFT WWW.STANNAH.NL


zelf is op twee manieren te bereiken: via een zijdeurtje (voor klanten die vaak komen), of via de hoofdingang van het complex. Dan kom je in de winkel via een 45 meter lange – glazen – gang die je letterlijk een kijkje in de keuken biedt. ‘Ik heb altijd gezegd dat ik me als bakker niet wil verstoppen. Bijna alle bakkers werken ’s nachts omdat ze hun brood anders niet klaar hebben in de ochtend. En als het klaar is, gaan ze zelf naar bed. Er is geen klant die hem kan vragen hoe hij het gemaakt heeft, en waarom hij dat zo gedaan heeft. Dat wilde ik niet. Ik vind kennisoverdracht juist heel leuk. En bovendien, ons brood wordt gemaakt van desem. Dat moet 24 uur rijzen, dus het is helemaal niet nodig om ’s nachts te werken. Daarnaast is desembrood veel lekkerder én gezonder. Dat komt omdat het zo lang rijst; daardoor is het lichter verteerbaar en kan het lichaam de voedingsstoffen goed opnemen. Hier wordt brood gemaakt zoals het 2000 jaar geleden bedacht is.’

‘Lekker hè?!’ We gaan het pand binnen via de winkel. ‘Wil je iets proeven?’, vraagt Robèrt. Daar zeg ik geen nee tegen… Het wordt een appelkoek: verse appels ingelegd in vers bladerdeeg. Heerlijk! ‘Lekker hè?!’ zegt Robèrt, ‘Die appeltjes zijn vanmorgen geschild en de koek komt net uit de oven. Maar alles is hier lekker. We maken alles zelf, kopen niets in. Ja, de grondstoffen natuurlijk: bloem van de molen, chocolade uit Colombia en vanille uit Madagaskar. En dat is kostbaar. “Oh…,” zeggen mensen weleens, “jij bent gek dat je zulke dure vanille inkoopt.” Maar ik vind dat niet duur. Want je krijgt waar voor je geld. En dat proef je. Een fabrieksbrood voor een euro: dát vind ik duur. Dat is zijn geld niet waard. Het is echt mijn frustratie dat de gemiddelde consument niet meer proeft. Je kunt veel beter een keer per week een ambachtelijk gemaakt taartje eten, dan elke dag fabriekskoeken.’

Televisiewereldje Hij wordt weggeroepen door een collega: er is een rondleiding in het complex en de groep wil Robèrt ontmoeten. Er klinkt hard gelach op de gang. Even later komt hij enthousiast terug: ‘Ja, sorry hoor, maar dit hoort er ook bij. Ik vertel zo graag over mijn vak en

ons 12


interview

Passie Robèrt van Beckhoven (56) is de enige Nederlander die zowel de titel Meester Patissier als Meester Boulanger draagt. Hij kreeg het vak met de paplepel ingegoten omdat zowel zijn opa als zijn vader een bakkerswinkel hadden in Oisterwijk. Van Beckhoven nam de winkel van zijn vader over maar opende algauw een nieuwe zaak. Daarna verbreedde hij zijn horizon en leverde jarenlang het banket aan onder meer diverse sterrenrestaurants en klanten als de Efteling. Eind 2014 opende hij samen met zijn partner en team een splinternieuwe zaak met cursusruimte op het voormalige terrein van het Koninklijke Verenigde Leder-complex in Oisterwijk. Het grote publiek kent hem als jurylid in het populaire tv-programma Heel Holland Bakt. Vanaf zondag 3 september is een nieuwe serie van Heel Holland Bakt te zien op NPO 1.

ik wil iedereen bewust maken van eerlijke producten.’ En daarom is Van Beckhoven blij met de kans die hij kreeg bij Heel Holland Bakt. ‘Ik leverde al aan bekende klanten en sterrenrestaurants, onder meer die van Cas Spijkers. Dus in het wereldje was ik al best bekend. Maar daarnaast deed ik mee aan veel bakwedstrijden. Toen ik met een aantal chefs een boek maakte, leerde ik mensen kennen die ook voor televisie dingen maken. Via hen rolde ik het televisiewereldje in, onder meer bij het kinderprogramma CupCakeCup. Op een dag belde Omroep Max: of ik wilde solliciteren als jurylid van Heel Holland Bakt. Dat wilde ik wel! Maar ik moest auditie doen en ik had het gevoel dat dat helemaal niet zo goed ging. Daarom heb ik direct toen ik terugkwam uit Hilversum een geweldige taart gebakken, die ik nog dezelfde dag bezorgd heb in Hilversum met een briefje erbij dat ik de rol heel graag wilde. En ik werd het! Ik denk niet dat die taart de doorslag gaf, maar ze waardeerden wel mijn enthousiasme’, lacht hij.

In het bakprogramma kan Robèrt zijn vakkennis delen met een miljoenenpubliek. Volgens hem komt het succes van het programma niet uit de lucht vallen: ‘Iedereen die eraan meewerkt doet dat vanuit zijn passie: van de geluidsman tot de afwasser. Ik word soms gek omdat bijvoorbeeld de regisseur vindt dat iets nét niet goed staat. En alles móet kloppen. Iedereen heeft respect voor elkaar en ieders vak. Bovendien zijn Janny (van der Heiden, mede-jurylid, red.) en ik eerlijk, maar niet afzeikerig. De opnames van het nieuwe seizoen zitten er weer op, en geloof me: het wordt dit jaar weer zó leuk. Ik merk dat ik gegroeid ben in mijn rol; de taakverdeling tussen Janny, André van Duin en mij is nu duidelijker. Janny is vooral van de smaak en het culinaire. Ik let vooral op het vaktechnische. En André gaat vooral op de menselijke tour. Oh… het wordt echt weer lachen met hem. Alhoewel het ook heel fijn werken was met Martine Bijl: het zijn beiden professionals.’

Nummer 1 Met zijn rol op televisie kwam zijn jongensdroom uit. ‘Ik riep altijd dat ik bakker wilde worden of toneelspeler, en nu ben ik allebei!’, lacht hij. ‘Maar het is ook keihard werken hoor. Vijfendertig jaar heb ik keihard gewerkt om dit te bereiken. En we zijn hier in de leerfabriek nog maar net begonnen. Dit is de pilot. Wie weet waar we ons ooit nog vestigen. Maar ik zal nooit weggaan uit Oisterwijk. En al helemaal niet uit Brabant: dat staat bij mij op nummer 1. Dit is mijn thuis. En de gastvrijheid van Brabanders is ongeëvenaard. Mensen zeggen bijvoorbeeld als er bezoek komt: “Ach nee, nou heb ik niks in huis!” En dan komen ze vervolgens aan met een schaal met worst en kaas. Dat is toch geweldig? Daar kan ik echt van genieten. Ik denk dat Brabanders eten en drinken nét iets meer kunnen waarderen dan landgenoten in andere delen van Nederland. Ik ook. Ik zou nog het advies willen geven om vooral niet te bezuinigen op eten. Maar kies wél bewust en geniet bewust. Proef ! Dan proef je ook dat wij hier producten maken zoals Onze-Lieve-Heer ze bedoeld heeft.’ 

ons 13


Advertentie

Ook de grootste E-bike specialist van Nederla nd!

van af s e k i b E

€899 onze Alléén in

rs testcente

Er va ar de ebike 2 bij é én van onze 5 e-b ike te stcenters Bel

Groningen Leeuwarden Den Helder Heerenveen

0 020 -705289 voor meer informatie of een GRATIS PROEFRIT!

Almere

Haarlem

€500 KORTING +GRATIS

ACCU-UPGRADE op geselecteerde e-bikes Geldig t/m 31 augustus

t.w.v. €150

Almelo Deventer

Sassenheim

Apeldoorn

Hilversum

Den Haag

Rijswijk

Den Haag NOI Naaldwijk

Delft

Rotterdam

Ede

Arnhem

Gorinchem

Bergen op zoom

Nijmegen Waalwijk

Breda

Enschede

Amersfoort

Utrecht Oss

Zwijndrecht Goes

Emmen Zwolle

Lelystad

Amsterdam

SPECIAL

Assen

Heerhugowaard

of kijk op Fietsenwinkel.nl/ons

EXCLUSIEVE

Drachten

Tilburg

Helmond Venlo

Eindhoven

Valkenswaard

bij inlevering van deze coupon in onze testcenters vraag naar de deelnemende e-bikes

Weert Sittard

GRATIS parkeren

Verkochte E-bikes

100%

NTIE

GARA 100% gegarandeerd de LAAGSTE PRIJS A

Vandaag besteld, morgen in huis

AG

IJS

262.000

TE PRIJ GS

PROEFRIT maken op alle E-bike systemen

E-bike experts

L

425

Verschillende E-bikes

258

LAA

E-bike testcenters

Kerkrade

S

52

Kom naar een testcenter Maastricht bij je in de buurt:

STE P

R

De grootste E-bike Specialist van Nederland!

Fietsenwinkel.nl, erkend dealer van o.a.:


dossier

Elke rit

is een verhaal

Tekst: Suzanne Geurts | Beeld: ANWB

Een gezellige buurtgenoot rijdt u even naar de markt, de fysiotherapeut of die ene nicht in Assen, die u al zo lang wilde bezoeken. Het kan op steeds meer plaatsen, met ANWB AutoMaatje. Een nieuwe, handige vervoersservice voor als u minder mobiel bent. In heel Brabant maakt KBO-Brabant zich hiervoor sterk.

‘M

ijn moeder is 95 en woont nog zelfstandig, maar ze kan niet meer zelf op pad. Even een boodschapje doen, naar de dokter of gewoon een leuk dagje weg’, vertelt Gerard van den Bos, projectleider ANWB AutoMaatje. Het gaat ’m aan het hart, is te horen aan zijn stem. ‘Ik kan niet elke dag langskomen om haar ergens heen te brengen. Hoe graag ik ook zou willen. Dat weet ze ook, en dan zegt ze vaak: “Jongen, laat maar, je werkt ook zo hard.” Maar het knaagt aan me.’ Iedereen kent wel ouderen in deze situatie, zegt hij. Familie, vrienden, kennissen, buren… Misschien herkent u uzelf wel?

Bij elkaar brengen Nederland telt ruim vier miljoen ouderen en 25 procent daarvan voelt zich eenzaam. Dat komt vooral doordat ze niet meer mobiel zijn. Bijvoorbeeld vanwege lichamelijke klachten, maar ook omdat ze geen rijbewijs (meer) hebben of het openbaar vervoer te veel gedoe is. Natuurlijk bestaat er lokaal maatwerkvervoer, geeft Van den Bos toe, maar dat is niet altijd even solide georganiseerd. ‘Dit wordt nogal eens gerund door enthousiaste vrijwilligers. Maar je raadt al wat er gebeurt als die op vakantie zijn of ziek worden…’ Zo werden Van den Bos en zijn collega’s aan het denken gezet. ‘De ANWB is al 135 jaar maatschappelijk betrokken, hulpverlenen is een tweede natuur van ons. Hoe kunnen we passend vervoer organiseren én ▶

ons 15


buurtbewoners bij elkaar brengen?’ Het resultaat is ANWB AutoMaatje (zie kader), dat sinds december vorig jaar landelijk wordt uitgerold. Met hun eigen auto rijden vrijwillige chauffeurs hun minder mobiele plaatsgenoten naar een afspraak.

Meer dan heen en weer rijden

Geen taxicentrale

Zo’n honderd van de vierhonderd Nederlandse gemeenten hebben al aangegeven geïnteresseerd te zijn. ‘Dat is toch ongelooflijk?’, reageert Van den Bos verbaasd. Het idee is dat in een plaats een servicepunt wordt opgericht, met de gemeente en een Stichting Welzijn als drijvende kracht erachter. ‘Bij zo’n welzijnsorganisatie ligt de uitvoer, de gemeente zorgt voor budget voor een coördinator.’ Want dit is een belangrijke voorwaarde: een professionele coördinator die één dag per week de spin in het web vormt. Verder wordt er niets nieuws opgetuigd en zijn overige investeringen voor rekening van de ANWB, die met AutoMaatje overigens geen winstoogmerk heeft.

Van den Bos vindt ANWB AutoMaatje een schoolvoorbeeld van de deeleconomie. ‘We gaan uit van wat er al is: mensen en middelen.’ De service is dan wel lokaal en kleinschalig opgezet, maar met een professionele, landelijke organisatie erachter. Juist in die combinatie schuilt de kracht. De ANWB verzorgt bijvoorbeeld planningssoftware, deelnemers- en chauffeurspasjes en trainingen. Die trainingen zijn bedoeld voor de coördinatoren van het servicepunt, bewust niet voor vrijwilligers. ‘AutoMaatje is geen taxicentrale. We willen dat vrijwilligers zo oprecht mogelijk hun werk doen, dat ze gewoon voor hun buren klaarstaan. Vanuit hun hart.’ Want dat is nóg een voordeel van de persoonlijke vervoersservice. ‘AutoMaatje is meer dan heen en weer rijden. Deelnemers en chauffeurs leren elkaar kennen, er ontstaat een band. Eigenlijk zit in elke rit een verhaal.’

‘Weer eens langs bij vrienden in Zeeland’ Gon Moons (78): ‘Vorig jaar november is mijn man overleden. Wij deden alles samen, dat zei iedereen ook altijd. Toen hij ziek werd, heb ik ‘m lange tijd zelf verzorgd. Zwaar, zou je denken, maar ik had ‘m tenminste nog. Nu moet ik het doen met een foto, een vrolijke waarop hij me altijd toelacht. Hoewel ze de eenzaamheid niet kunnen wegnemen, heb ik gelukkig veel familie en vrienden. En die bezoek ik graag. Dan neem ik de Taxibus naar bijvoorbeeld Someren of Mierlo, want autorijden gaat niet meer. Door het verdriet over mijn mans dood trillen mijn armen en onderbenen te veel. Rijden is gevaarlijk geworden, de auto heb ik verkocht. Maar de Taxibus is best prijzig, rijdt alleen regionaal en maakt vaak een rondje langs andere stoppunten. Ik kijk daarom uit naar ANWB AutoMaatje. Dan kan ik ook weer eens langs bij vrienden in Zeeland of Oldenzaal. Zeker met een galante chauffeur wordt zo’n tripje extra gezellig.’

ons 16

Bijzondere betrokkenheid Ook in Brabant is veel belangstelling voor ANWB AutoMaatje. KBO-Brabant is een van de enthousiaste aanjagers. En dat is bijzonder, benadrukt Van den Bos. ‘Brabant is tot nu toe de enige provincie waarin een belangenvereniging bij ANWB AutoMaatje betrokken is. Daar zijn we heel blij mee.’ KBO-Brabant-beleidsmedewerker Edith Mostert is het aanspreekpunt voor lokale Afdelingen die

AutoMaatje 7 maanden na de start • 15 gemeenten in Nederland waar ANWB AutoMaatje al rijdt • 1.000 deelnemers • 15.000 ontmoetingen • 200 vrijwilligers • 5.000 ritten • 27 gemeenten oriënteren zich of starten op, zoals Helmond


dossier

vinden wij uitstekend aanvullend vervoer op de bestaande mogelijkheden. De service is goed geregeld, prettig geprijsd, kan organisatorisch tegen een stootje en – minstens zo belangrijk – staat dicht bij de mensen zelf.’

Zo werkt ANWB AutoMaatje Gemeenten, welzijnstellingen en KBO-Brabant werken er samen hard aan om ANWB AutoMaatje in Brabant te introduceren. Wilt u straks naar de kapper, op familiebezoek, naar de dokter of boodschappen doen? • U neemt twee dagen van tevoren contact op met de lokale ANWB AutoMaatje-coördinator. Dit telefoonnummer vindt u straks op de kaart van www.anwb.nl./automaatje. • De coördinator zoekt een vrijwilliger die op het gewenste tijdstip kan rijden en schat de totale vergoeding in. • Deze bedraagt 0,30 euro per kilometer, plus eventuele parkeerkosten. Verder is de rit gratis. • In overleg rijden de chauffeurs ook buiten de regio, zelfs naar het buitenland. • U betaalt rechtstreeks aan de chauffeur.

‘Er ontstaat een band

tussen deelnemers en chauffeurs’

ANWB AutoMaatje in hun gemeente willen helpen opstarten. ‘Mobiliteit is een van onze vaste speerpunten en essentieel om ouderen mee te laten doen aan de samenleving. Zeker nu ze langer thuis blijven wonen.’ Toch is de wereld om ons heen vooral ingericht op de auto, signaleert ze, en ook het maatwerkvervoer in Brabant kent zijn grenzen. Valys werkt bijvoorbeeld met een maximaal aantal kilometers (‘daar zit je zo aan’), terwijl voor het Wmo-vervoer speciale regels gelden. De taxibusjes zijn handig, maar rijden alleen regionaal en hebben soms zelfs wachtlijsten. ‘ANWB AutoMaatje

Samen eropuit ‘Vanuit lokale KBO-Afdelingen willen we stimuleren dat zoveel mogelijk gemeenten starten met ANWB AutoMaatje’, vervolgt Edith. KBO heeft dan twee rollen. Leden kunnen als vrijwilliger meewerken, bijvoorbeeld als chauffeur of planner, maar natuurlijk ook meerijden als deelnemer. Inmiddels hebben Drimmelen, Etten-Leur, Gemert-Bakel, Helmond, Oosterhout, Son en Breugel en Tilburg belangstelling voor ANWB AutoMaatje getoond. Helmond en Oosterhout starten er na de zomer zelfs als eerste gemeenten in Brabant mee. Piet Maas, voorzitter KBO Kring Helmond: ‘We organiseren regelmatig uitjes voor leden die eenzaam zijn, omdat ze een actieradius van slechts 10 meter hebben. Verder komen ze niet met hun rollator of rolstoel. Op zo’n dagje zie je ze genieten. Mooi is dat.’ Het sociale doel van ANWB AutoMaatje omarmt hij daarom van harte. En ook de organisatie erachter. ‘Die staat als een huis, met hulp van de ANWB kunnen vrijwillige chauffeurs lokaal aan de slag. Die garantie hebben we.’ In zijn gesprekken heeft hij nog wel wat agendapunten. ‘Ik ben benieuwd of vervoer voor een dagje-uit ook mogelijk is. Het wordt mooi weer, je trommelt een klein groepje mensen op, regelt ANWB AutoMaatje en vertrekt. Ook zou het mooi zijn als de chauffeurs een licht verzorgende rol aannemen.’ Dat kan zeker, antwoordt Van den Bos al enthousiast. ‘Ze kunnen meehelpen boodschappen doen, of even wachten in de spreekkamer van de dokter. ANWB AutoMaatje brengt mensen echt bij elkaar.’

Meer weten? Wilt u vanuit uw eigen KBO-Afdeling meehelpen om ANWB AutoMaatje in uw gemeente op te zetten? Of denkt u erover om vrijwilliger te worden, bijvoorbeeld chauffeur of planner? Met al uw vragen kunt u terecht bij Edith Mostert, emostert@kbo-brabant.nl of (073) 644 40 66.

ons 17


KBO-Brabant Jaarcongres in teken van seniorenhuisvesting

Samen bouwen is samen leven KBO-Brabant heeft 2017 uitgeroepen tot het jaar van de seniorenhuisvesting. Dat dit onderwerp leeft, blijkt wel uit het drukbezochte KBO-Brabant jaarcongres rondom dit thema. Ervaringen, ideeĂŤn en tips rondom huisvesting werden uitgewisseld. Welke particuliere of collectieve initiatieven zijn er? En wat is nodig om alternatieve woonvormen te laten slagen?

Tekst: Linda Groothuijse | Beeld: Timo Reisiger

D

e Brabantse bevolking krimpt en tegelijkertijd nemen de vergrijzing en het aantal eenpersoonshuishoudens toe. Tot 2030 zijn er jaarlijks 10.000 woningen extra nodig om op deze demografische ontwikkelingen in te spelen. Noord-Brabant staat voor een aantal forse opgaven op het vlak van (geschikt) wonen, zorg en welzijn. Steeds meer senioren nemen het heft in eigen handen en gaan zelf bouwen om hun woonwensen te realiseren, vertelde Ditty Blom van Expertteam Eigenbouw tijdens het jaarcongres van KBO-Brabant. Het Expertteam Eigenbouw is een initatief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en bestaat uit deskundigen vanuit gemeenten en de marktsector. Gemeenten kunnen gebruikmaken van hun specifieke kennis en ervaring op het gebied van kaveluitgifte, (collectief ) particulier opdrachtgeverschap, duurzaam bouwen, kluspanden in oude wijken of het omzetten van ontwikkelbouwlocaties naar zelfbouwkavels. Blom: ‘Mensen van wie de kinderen het huis uit zijn en senioren komen in een levensfase waarin de eengezinswoning niet meer passend is. Het huis is te

ons 18


reportage

groot en vergt te veel onderhoud. Omdat men vaak overwaarde heeft van de huidige koopwoning, kan er in eigenbouw worden geïnvesteerd.’

Beschermde leefgemeenschap Een collectieve woonvorm is onder senioren populair. ‘Er wordt sociale samenhang gezocht in een beschermde leefgemeenschap. Daarnaast wil men niet afhankelijk zijn van de huidige geboden zorg, maar deze liever zelf regelen. Het verzorgingshuis is voor velen een schrikbeeld dat ze willen vermijden’, aldus Blom. Collectief bouwen kan volgens haar meerdere voordelen opleveren zoals goedkoper bouwen, voordeliger zorg inkopen en minder eenzaamheid. Maar samen bouwen betekent ook samen leven. Vooraf heldere afspraken maken, noemt Blom essentieel om als woongroep te kunnen voortbestaan. ‘Zorg dat je het niet alleen eens wordt over de bouwplannen, maar ook bepaalde gezamenlijke idealen deelt. Spreek verwachtingen uit. Breng je ook kopjes thee als iemand ziek is? Worden er regelmatig gezamenlijk leuke activiteiten ondernomen of hecht iedereen vooral aan de eigen privacy?’

Vrije sector Lang niet iedereen kan het zich echter permitteren om zelf te gaan bouwen. Senioren met een inkomen dat te laag is om te kopen en te hoog voor sociale huur, vallen momenteel vaak tussen wal en schip. ‘Onze lid-woongemeenschappen met sociale huurwoningen hebben momenteel grote problemen bij de toewijzing van vrijkomende woningen’, constateert Gerard Broeksteeg van de Landelijke Vereniging van Gemeenschappelijk wonen van Ouderen (LVGO). Paul van der Velden van woningcorporatie Leystromen zegt gebonden te zijn aan de Woningwet: ‘Woningcorporaties moeten tenminste 90 procent van de vrijkomende sociale huurwoningen met een

huurprijs tot 710,68 euro toewijzen aan hun doelgroep: huishoudens met een inkomen beneden 36.135 euro.’ Niek Bargeman, senior beleidsadviseur Bevolking en Wonen van de provincie Noord-Brabant, erkent dat het voor mensen met een net iets hoger inkomen lastig is om huurwoningen in de vrije sector te vinden onder de 1.000 euro. ‘Het aanbod sluit niet aan op de veranderende vraag. De woonvoorraad zal moeten worden uitgebreid met goedkopere koopwoningen, tiny houses en andere woonvormen. De bouwsector is helaas vaak nog te conservatief, maar zal moeten bewegen om geschikt wonen mogelijk te maken.’

Integrale benadering Van der Velden pleit voor een integrale benadering: ‘Wonen gaat over meer dan alleen bakstenen.’ Volgens hem is het belangrijk om vroegtijdig na te denken over toekomstige woonwensen. ‘Onderzoek toont aan dat het na je zeventigste moeilijker is om je aan te passen aan een nieuwe woonomgeving. Stel jezelf daarom tijdig vragen als: ‘Hoe wil ik wonen als ik minder mobiel ben? Wat is noodzaak en waar kan ik afstand van doen? Is een tuin belangrijk voor mij of wordt dat juist een last? Wil ik een extra kamer voor mijn hobby of logerende kleinkinderen?’ Net als Van der Velden raadt Broeksteeg senioren aan om actie te ondernemen. ‘Schrijf je tijdig in als je bij een bestaande woongroep wilt aansluiten; de doorlooptijd kan aardig oplopen. Neem alvast deel aan gezamenlijke activiteiten en gebruik de wachttijd om te ontdekken of er een klik is.’ Ook als je zelf een woongroep wilt oprichten, draait het volgens hem om één ding: communicatie. ‘Verzamel een groep gelijkstemden, bijvoorbeeld op basis van religie, levensvisie of geaardheid. Steek veel energie in groepsvorming en zet alle mogelijkheden en ideeën op papier.’ Mensen die willen bouwen vanuit een

ons 19


W NIEU in 2017

LEDEN VO O RD EEL

Betalen wij 3 maanden uw energierekening?

Mevrouw Van Gastel-Beerens van KBOEindhoven won als eerste 3 maanden lang GRATIS energie. Bent u de volgende? De maandelijkse kosten voor energie zijn voor vele KBO-leden een behoorlijke kostenpost. Ons Energiecollectief is dan ook in het leven geroepen om KBO-leden te helpen deze lasten zo laag mogelijk te houden. Inmiddels besparen duizenden aangesloten KBO-leden met onze lage stroom- en gasprijs. Sluit u ook aan?

Nieuw! 3 maanden lang geen energiekosten Als KBO-lid maakt u kans op een mooie meevaller! Ons Energiecollectief verrast dit jaar namelijk elk kwartaal een KBO-lid met het terugbetalen van het maandelijkse termijnbedrag. En dat 3 maanden lang*. Dat is een meevaller van maar liefst zo’n 25% van de totale jaarkosten energie! U dient hiervoor via Ons Energiecollectief aangesloten te zijn bij onze huisleverancier Energiebesteding. Via een loting wordt de winnaar getrokken, die vervolgens automatisch op de hoogte gebracht wordt door de KBO-klantenservice.

Voorkom misleiding We horen regelmatig van KBO-leden dat hun huidige energieleverancier het maandelijkse termijnbedrag verlaagt, terwijl de belastingen en netbeheerkosten zijn gestegen. Laat u niet misleiden door een lager maandbedrag en het idee dat u hierdoor voordeliger uit bent. Voorkom dat u later alsnog moet bijbetalen. Maak gebruik van de KBO-klantenservice en laat het voor de zekerheid controleren. Bel ons via (085) 486 33 63 (lokaal tarief) of ga naar onze website: www.onsledenvoordeel.nl/energie. *Bekijk de actievoorwaarden op www.onsledenvoordeel.nl of vraag ernaar bij de KBO-klantenservice.

JA, ik wil weten wat ik kan besparen...

 Bel KBO-klantenservice (085) 486 33 63 Of ga naar www.onsledenvoordeel.nl/energie Dhr. Mevr.

Postcode / plaats: ................................................................................................................................................................

Naam:

..........................................................................................................................................................................................................

Telefoon: ................................................................................................................................................................................................

Straat: ...........................................................................................................................................................................................................

E-mailadres: .....................................................................................................................................................................................

Stuur deze bon met een kopie van uw energie jaarnota in een gesloten en gefrankeerde envelop naar: Ons Energiecollectief, Postbus 1469, 4700 BL Roosendaal. Of stuur bovenstaande gegevens per e-mail naar: klantenservice@onsledenvoordeel.nl


reportage

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) adviseert hij: ‘Bepaal vooraf de maximale investeringen, schakel een adviesorganisatie in en benader meerdere architecten om plannen en offertes te vergelijken.’

Woningtransformatie Karin Vissers van het Architectenbureau Vissers en Roelands heeft ruime ervaring in het creëren van geschikte seniorenwoningen. ‘Ouderen worden te vaak over één kam geschoren. De individuele behoeften verschillen enorm. Daar spelen we op in met diverse concepten: van een twee-onder-een-kap patiokoopwoning, een huurwoning in een hofje tot een meergeneratiewoning.’ Tijdens het congres presenteerde Vissers een aantal inspirerende voorbeelden in de centrale hal van het Provinciehuis, waaronder een opdracht van een woningbouwcoöperatie in Deurne. ‘Drie bestaande rijtjeshuizen hebben wij getransformeerd tot zes senioren- en starterswoningen. Aan de achterzijde is een aanbouw geplaatst, waardoor er een ruime benedenwoning is ontstaan met daarop een dakterras voor de bovenwoning. Zo zijn er betaalbare en extra woningen op de markt gekomen, waarin ouderen én starters zich veilig en comfortabel voelen.’

Lokale beïnvloeding Ook diverse KBO-Afdelingen zijn actief op het gebied van seniorenhuisvesting. Piet Wouda, voorzitter Stichting Verankering Ouderenproof, legt uit hoe men het in Prinsenbeek heeft aangepakt: ‘Enerzijds hebben wij senioren via voorlichtingsrondes bewust gemaakt van de uitdaging van langer thuis wonen. Hierin trekken wij op met Wonen met Gemak, een organisatie die ondersteuning biedt op het gebied van comfortverbetering, veilig wonen en woningaanpassingen. Anderzijds beïnvloeden wij

lokale instanties in Breda om op allerlei manieren medewerking te verlenen aan wooninitiatieven.’ Dat beïnvloeding nodig is, blijkt ook uit de ervaringen van de congresdeelnemers in de zaal. In Goirle lopen bijvoorbeeld plannen spaak vanwege het woningcontingent: het maximaal toegestane aantal nieuwbouwwoningen. Ditty Blom van het Expertteam Eigenbouw raadt ouderen tijdens de paneldiscussie aan om vasthoudend te zijn. ‘Veel gemeenten hebben ruimte, grond en vastgoed dat beschikbaar gesteld kan worden aan alternatieve woonvormen. Je moet hen overtuigen van de noodzaak om te bouwen; vergrijzing speelt immers overal een grote rol. Zorg dat je het woonconcept goed hebt voorbereid en schakel ons in via een e-mail aan eigenbouw@rvo.nl: wij helpen je in het contact met de gemeente en het oplossen van knelpunten.’

Eigen verantwoordelijkheid Waarnemend KBO-Brabant-voorzitter Truus Noij doet tijdens het congres een appèl op de overheid: ‘De provincie heeft sociale veerkracht als speerpunt op de agenda staan. Maar in visies alleen kun je niet wonen; ze moeten worden omgezet naar concrete plannen.’ Ook volgens Henri Swinkels, gedeputeerde Leefbaarheid en Cultuur, moeten bureaucratische belemmeringen worden geslecht. ‘Het provinciebestuur is zich terdege bewust van de woningopgave. Het gaat echter niet alleen om méér bouwen, maar ook om anders en flexibeler bouwen. Daarnaast zullen senioren zelf ook moeten anticiperen op een geschikte en gewenste woonsituatie.’ Volgens de gedeputeerde is niet één enkele partij verantwoordelijk voor het seniorenhuisvestingvraagstuk, maar moet iedereen de schouders eronder zetten. Hij concludeert: ‘Seniorenhuisvesting is een gedeelde opgave, waaraan ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid een steentje zal moeten bijdragen.’ 

Vragen of ideeën rondom het thema seniorenhuisvesting? Neem contact op met Edith Mostert, beleidsmedewerker wonen van KBO-Brabant: emostert@kbo-brabant.nl of (073) 644 40 66.

ons 21


Advertentie

MAX HAVELAAR woensdag 16 augustus 21:00 uur

In augustus staat

Nederlands-Indië centraal bij

archieffilms uit

NEDERLANDSINDIË

ANNEKE GRÖNLOH

diverse data in augustus

jubileumconcert zaterdag 12 augustus 21:30 uur

50

174

Kijk voor meer informatie en uitzendtijden op www.kijkbijons.nl en de app

50 Vind ONS op


ons bestuur

Truus Noij blikt terug

op de Algemene Vergadering Sinds 8 mei 2017 is ze waarnemend voorzitter van KBO-Brabant. De Algemene Vergadering van 29 juni jongstleden was de eerste die Truus Noij in die functie voorzat. Ze vertelt wat er die ochtend zoal besproken is.

Tekst: Susanne Mullenders  |  Beeld: Ivo Hutten

‘H

et was een levendige vergadering, waarbij zo’n 125 Kringbestuurders en Commissieleden aanwezig waren. Een van de eerste punten die we hebben besproken, was de forse bezuinigingsopdracht voor 2018, die het gevolg is van de subsidie-intrekking van de Provincie. Om daar deels aan tegemoet te komen, stelde het bestuur een contributieverhoging voor van 1 euro per jaar. Dat voorstel is afgekeurd. We zijn overeengekomen bezuinigingsvoorstellen uit te werken in de begroting van 2018. Daarnaast hebben we het gehad over de naamgeving van KBO-Brabant. Er lag een advies van de Adviescommissie Beleid voor het handhaven van de naam KBO-Brabant. Daar was discussie over, maar uiteindelijk stemde een grote meerderheid voor. Verder was de collectieve overeenkomst van KBO-Brabant met Buma/Stemra en Sena onderwerp van gesprek. Door die overeenkomst zijn alle Afdelingen nu gevrijwaard van kostenafdracht aan deze organisaties als ze bij hun activiteiten muziek willen afspelen. Vervolgens kreeg prof. dr. Manuela Kalsky het woord, theologe en directeur van het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving. Zij was uitgenodigd om te spreken over hoe om te gaan met de toenemende diversiteit in onze maatschappij. Hoe kunnen we elkaar insluiten in plaats van uitsluiten? Dat was een interessante verhandeling, waaruit onder meer duidelijk werd dat de religiositeit in onze samenleving niet afneemt, maar de verbinding met een kerk wel. Veel mensen geloven nog steeds, maar steeds minder vaak binnen de kaders van een

bepaald geloof. Tot slot hebben we het gehad over de belangenbehartiging van KBO-Brabant. Voor de volgende Algemene Vergadering willen we een aanpak voorstellen waarbij we de lokale belangenbehartiging meer accent geven. De verbinding tussen KBOBrabant, de Kringen en Afdelingen willen we nog meer versterken. Want juist bij die lokale organisatie ligt onze unieke kracht: die biedt een prachtige mogelijkheid tot beïnvloeding van overheden.’ 

Wie is Truus Noij? Leeftijd 72 Bestuurslid sinds november 2009 (waarnemend voorzitter sinds mei 2017) Focus op welzijn & zorg Achtergrond 42 jaar gewerkt als diëtist, 12 jaar voorzitter geweest van ondernemingsraad ziekenhuis Bernhoven Waarom KBO-Brabant? ‘Als je zo lang hebt mogen werken als ik en zoveel kansen hebt gekregen, dan mag je best iets terug doen voor de maatschappij, vind ik. En ik behoor zelf tot de doelgroep van KBO-Brabant.’ Bijzonder aan KBO-Brabant ‘Verschillende overheden hebben het doelgroepbeleid losgelaten. Maar ik vind het belangrijk dat de stem van de senioren gehoord wordt. KBO-Brabant staat voor mij voor solidariteit – op provinciaal én lokaal niveau.’ Wens voor de toekomst Dat we nóg meer senioren ervan kunnen doordringen dat een club met gelijkgestemden heel belangrijk is. Samen staan we sterk in de belangenbehartiging van senioren – juist op gemeentelijk niveau.

ons 23



op reis

Herinneringen ophalen

in De Peel

Steeds vaker bleek tijdens de dagtrips van KBO-Dinther dat wie moeizaam ter been was, moeite had met het tempo van de groep. Daarom is speciaal voor deze doelgroep een nieuw uitje in het leven geroepen. Ook hierbij draait het om leuke activiteiten en gezelligheid, maar dan met een kleinere groep, aangepast tempo en ander vervoer.

O

p een zonnige dag in juli vetrokken de dertien deelnemers van de Afdeling met twee rolstoelbussen naar het prachtige natuurgebied De Peel. ‘We zaten nog maar net in de bus of de eerste verhalen kwamen los’, vertelt Ria van Hemmen (68). ‘Hoewel de deelnemers zelf niet uit de turfstreek komen, hadden ze wel veel herinneringen uit die tijd.’ Het gezelschap bestond uit een goede mengeling van mannen en vrouwen, met een aantal deelnemers die alleen kwamen en twee stellen.

Tekst: Marike Ooms | Beeld: KBO Dinther, Shutterstock

Klok en Peel ‘Iedereen was in uitgelaten stemming en genoot ervan om met een groep op pad te zijn, dat was ontzettend leuk’, vervolgt Ria. De eerste tussenstop was bij museum Klok en Peel in Asten. ‘Sommigen waren hier dertig jaar geleden voor het laatst geweest, die kenden het museum niet meer terug.’ De groep begon in het museumcafé met koffie en vlaai. ‘Lekker eten is belangrijk, dat vinden we allemaal. Het is heerlijk dat je gewoon kunt aanschuiven en er iets lekkers voor je neus wordt gezet.’ Met drie rolstoelen en vier rollators was het zowel in het museum zelf als in het cafégedeelte goed te doen. ‘Het was er ruim genoeg, ook als je met meerdere rolstoelen tegelijk aan een tafeltje wilde zitten.’ Tijdens een rondleiding werd uitgebreid verteld over de historie van het gebied. ‘Degene die ons rondleidde wist het mooi en heel compleet te

vertellen, zonder dat het langdradig werd. We hingen aan zijn lippen’, blikt Ria terug.

Astens plenkske Op het programma stond na de rondleiding nog een bezoek aan de beiaardcollectie in het andere deel van het museum. ‘We merkten dat de meesten al best moe waren van het ochtendprogramma en besloten daarom al snel om naar het volgende adres te gaan voor de lunch. Daar kregen we een typisch Astens plenkske; een ronde houten plank waarop allerlei lekkere dingen liggen zoals sneetjes brood, vleeswaren, kazen en salade. Smullen was dat!’

Toeristische route Na deze uitgebreide lunch kon iedereen even rustig uitbuiken in de bus. Die reed een ‘toeristische route’ door zowel de Brabantse als de Limburgse Peel, langs de vaart bij Heusden. ‘Ik vond het mooi om te zien dat mensen die niet zo vaak meer op pad kunnen, hier enorm van genoten’, vertelt Ria. De groep stopte nog even bij Buitencentrum De Pelen voor een wandelingetje en een drankje. Daarna reden de bussen richting verpleeghuis De Laverhof in Heeswijk-Dinther, waar een uitgebreid diner werd geserveerd. ‘Het was al met al best een lange en intensieve dag, ook al hebben we niet veel hoeven lopen. Maar het was ontzettend gezellig en we hebben veel gezien. Volgend jaar weer!’ 

ons 25


Advertentie

Uw automatische butler: PortaMatic-deuraandrijving • Ideaal voor binnendeuren • Automatisch openen en sluiten met handzender of schakelaar • Eenvoudige en voordelige aanpassing, ook voor huurwoningen

PortaMatic

Met de taxi naar Schiphol of uw regionale luchthaven Met Schiphol Travel Taxi begint en eindigt uw vliegreis op de drempel van uw eigen deur. Waar u ook woont, wanneer u wilt. Geen gesjouw met koffers of afhankelijk zijn van wegbrengers en afhalers. Op de avond voor vertrek wordt uw ophaaltijd telefonisch bevestigd. Reserveren: reisbureau, Schiphol.nl Via uw of bel met 0900 - 8876 (€ 0,10 p/min.)

www.schiphol.nl/traveltaxi

De een tel axi al va n

€19 af

per p

ersoo

n


bridge

KBO-Brabant Bridgekampioenschap Hartje zomer en bij de BridgeBond wordt hard gewerkt aan de voorbereiding van het KBO-Brabant Bridgekampioenschap 2017.

“K

ampioenschap” is een groot woord, zegt Wilma Schrover. ‘We hebben met de BridgeBond afgesproken dat het vooral een gezellig toernooi wordt, waaraan ieder lid mee kan doen die kan bridgen. Wij weten dat ontzettend veel van onze leden regelmatig bridgen. En het leek ons leuk om op deze manier hier eens aandacht aan te geven. Brabant is dé kaartprovincie van Nederland.’ Het toernooi begint met voorrondes die door heel Brabant worden gehouden, zodat niemand ver hoeft te reizen. Op dinsdag 14 november wordt in Den Durpsherd in Berlicum de laatste ronde gespeeld en wint de finalist een wisselbeker.

bijvoorbeeld anders bij schaken of dammen. Daar staan we er alleen voor en draait het om een confrontatie met onze tegenstander. Bij bridge doen we veel meer samen. Bovendien wordt de winst samengesteld uit tientallen spellen. Een spelletje duurt maar vijf minuten. Sommige gaan goed en andere minder. Dat hoort erbij. Maar hierdoor houden we toch een prettig gevoel aan het spel over, zelfs als we niet de uiteindelijke winnaar zijn. Wilt u meer weten over bridge? Kijk dan op de website van de BridgeBond: www.bridge.nl.

Inschrijven Inschrijven voor een voorronde kan vanaf vandaag. Zorg dat u er op tijd bij bent. Op de website vindt u meer informatie over het toernooi. Ga naar: www.bridge.nl/kbo-brabant/ kampioenschap. Het inschrijfgeld is 12 euro per paar.

Zowel de BridgeBond als KBO-Brabant verwacht dat dit toernooi het begin wordt van een traditie. Om mee te kunnen doen moet u vooraf inschrijven. Daar is een hele mooie digitale handleiding voor gemaakt, zodat u eerst kunt kijken welke gegevens u nodig hebt, en bijvoorbeeld uw bridgepartner ernaar kunt vragen. Wilma: ‘En mochten er toch problemen zijn, dan hebben we gelukkig onze Afdelingen die hierbij kunnen helpen.’

Voorrondes

Bridge is een enorm sociale sport én bridge is ontzettend goed voor onze gezondheid. Want we gebruiken natuurlijk onze hersenen om te denken, maar we maken ook steeds weer afspraken met onze bridgepartner. Het is een sport van samenwerken. Dat is

Finale

Plaats Zevenbergen Boxmeer Waalre Den Dungen Berkel-Enschot

Berlicum

ons 27

Dag en datum Dinsdag 3 oktober Vrijdag 6 oktober Dinsdag 10 oktober Woensdag 18 oktober Dinsdag 24 oktober

Tijd Middag Middag Ochtend Middag Middag

Dinsdag 14 november

Middag


Advertentie

Voelt u zich veilig in de badkamer? JA

Gefeliciteerd! U heeft al een veilige Molenaar badkamer.

NEE

Bel 0341 - 23 23 00 voor de gratis Molenaar brochure of kijk op www.molenaar.nl

VEILIGE BADKAMERS


Deze rubriek gaat over rechten en plichten aan de hand van een concreet voorbeeld.

Recht Soms moet een woning worden aangepast om langer thuis te kunnen blijven wonen. Wanneer vergoedt de gemeente een aanpassing?

Mevrouw Van Schaik uit Heusden wil haar douchecabine met hoge instap vervangen door een inloopdouche, omdat ze slecht ter been is. Ook heeft ze een zitje in de douche nodig. Om ruimte te maken voor de nodige aanpassingen, moet de naastgelegen kamer bij de huidige (kleine) badkamer worden getrokken. Ze vraagt vergoeding van de gemeente, maar die weigert. De gemeente vindt een inloopdouche een ‘algemeen gebruikelijke voorziening’ die mevrouw zelf moet betalen. Bovendien is de huidige badkamer na 22 jaar wel zo’n beetje afgeschreven. Mevrouw Van Schaik vraagt hulp bij Bert van ’t Laar, oud-rechter en procesondersteuner bij de Juridische Helpdesk van KBO-Brabant.

Hulpmiddel Bert van ’t Laar: ‘De rechter heeft mevrouw Van Schaik begin juni in het gelijk gesteld: de gemeente moet betalen. De rechter oordeelt dat een douche een algemeen gebruikelijke voorziening is, maar een inloopdouche niet. Die wordt gezien als een hulpmiddel, waarover niet iedereen beschikt. Het argument dat mevrouw had kunnen sparen, gaat ook niet op. Voor hulpmiddelen in huis mag de gemeente

niet kijken naar inkomen of spaargeld. Wel mag de gemeente bij het vergoeden van een Wmovoorziening vervolgens een maandelijkse eigen bijdrage vragen, op basis van het inkomen. Mensen met een hoger inkomen betalen zo’n aanpassing dus alsnog zelf, maar dan achteraf en gespreid.’

Verhuizen? Soms weigeren gemeenten aanpassingen te vergoeden omdat ze vinden dat de aanvrager beter kan verhuizen naar een meer geschikte woning. Wie in zo’n situatie gelijk krijgt van de rechter, is niet op voorhand te zeggen, aldus Van ’t Laar. ‘Dat hangt onder meer af van de nabijheid van mantelzorgers, de beschikbaarheid van een passende woning, de mate waarin iemand gehecht is aan de woning en de kosten van de aanpassingen die nodig zijn.’ 

ons 29


De zomer duurt nog even voort, dus we trekken er lekker op uit! Wat dacht u van edelherten spotten in Het Groene Woud? Of van een wervelende toneelvoorstelling over Philips?

Debuut op hoge leeftijd

Tekst: Susanne Mullenders

De 84-jarige Ger de Wind, lid van KBO-Afdeling Knegsel, schreef onlangs zijn debuut: Weemoedige en boze verhalen van een oude man. Een boek met 43 verhalen over vijf generaties van zijn familie, over zijn Amsterdamse grootouders die in Auschwitz zijn omgebracht, over zijn Eindhovense grootouders die tien kinderen zagen sterven, over Philips, over de zoektocht naar zijn vader, over diep verdriet en groot geluk.

Ontspa Niets is wat het lijkt bij Philips Een wervelende voorstelling over de opeenstapeling van veranderingen bij Philips – dat is het theaterstuk Lampenmakers, hoe Philips kwam, made things better en alles veranderde, opgevoerd door Het Zuidelijk Toneel. U krijgt een intieme inkijk in hoe het eraan toe ging bij Philips vanaf de jaren tachtig. Speciaal voor het afscheid van de oudpresident-directeur wordt een groots feest georganiseerd in de Philipszaal. Er wordt geklonken op daverende successen, het orkest speelt de sterren van de hemel als lofzang op de glorie. Maar achter de schermen is niets wat het lijkt. Locatie: Parktheater (Philipszaal), Theaterpad 1, Eindhoven. Data: van dinsdag 5 tot en met woensdag 27 september. Prijs: € 19,50 (het ticket is tevens een toegangsbewijs voor het Philips Museum). Meer informatie: www.parktheater.nl.

Eet u mee? Samen met KBO-Brabant organiseert Eet & Date gezellige etentjes in gezelschap van minstens zes personen, met een prettige man/vrouw-verhouding. Interesse? Stuur een e-mail naar eetendate@kbo-brabant.nl of geef uw telefoonnummer door via KBO-Brabant, (073) 644 40 66.

Weemoedige en boze verhalen van een oude man. Vijf generaties Eindhoven, Amsterdam, Philips, Centurion, Auschwitz, Ger de Wind, € 19,99, Boekscout, verkrijgbaar via onder meer bol.com, ISBN: 9789402235289. Ons mag drie exemplaren weggeven van dit boek. Wilt u kans maken? Stuur dan een e-mail naar ons@kbo-brabant.nl o.v.v. Ger de Wind.

Er zijn speciale KBO-etentjes gepland op zondag 3 september en donderdag 2 november. De etentjes vinden plaats in Breda, ’s-Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg, bij voldoende aanmeldingen. De kosten voor een diner/lunch bedragen maximaal 35 euro, inclusief bemiddeling, exclusief drankjes.

ons 30


nning De koning van het woud In Het Groene Woud (tussen Tilburg, Eindhoven en ’s-Hertogenbosch) hebben Brabants Landschap en ARK Natuurontwikkeling in het voorjaar edelherten uitgezet. Na meer dan anderhalve eeuw afwezig te zijn geweest, is de koning van het woud daarmee terug in onze provincie. Het Groene Woud is een veelzijdig gebied van ongeveer 7.500 hectare, met heide, moeras, vennen en vooral bijzondere natte bossen op leemgrond. In de Scheeken tussen Best en Liempde zijn dertien edelherten – vier herten en negen hinden – uitgezet op een omheind terrein van 300 hectare. Het Groene Woud is vrij toegankelijk voor recreatie. Een van de poorten tot het edelhertengebied is het informatiecentrum D’n Liempden Herd in Liempde.

Vreemde Kostgangers Met Vreemde Kostgangers hebben we in Nederland een superband, samengesteld uit iconische muzikanten. Met niemand minder dan Boudewijn de Groot (onze bekendste troubadour), Henny Vrienten (zanger Doe Maar) en George Kooymans (gitarist Golden Earring). Muziekhelden die hun stempel hebben gedrukt op de Nederpop. De afgelopen maanden trok het trio al langs de Nederlandse theaters met hun show, waarvan nu een album is uitgebracht. De heren hebben aangekondigd in 2018 weer te gaan toeren. Vreemde Kostgangers (cd), Boudewijn de Groot, Henny Vrienten en George Kooymans. Prijs: € 17,49 (cd) of € 9,99 (via iTunes). Ook als lp verkrijgbaar (€ 22,99).

ons 31

Unieke zilvertentoonstelling Uit recent onderzoek is gebleken dat Bergen op Zoom een ware zilverstad is te midden van een groot zilvergebied in Zuid-West Brabant. Tussen het eind van de veertiende eeuw en 1963 waren er minstens 350 zilversmeden actief. Met de grote overzichtstentoonstelling ‘Voorbij ijdelheid, Zes eeuwen zilver in en rond Bergen op Zoom’ brengt Markiezenhof de geschiedenis in beeld van zilver en zilversmeden in de omgeving van Bergen op Zoom. De zilverschatten zijn te bewonderen in een aantal prachtige monumenten in het historische hart van de stad: Markiezenhof, de Gevangenpoort, voormalige synagoge, Ontmoetingskerk en Sint-Gertrudiskerk. Initiatief van Markiezenhof, Steenbergsestraat 8, 4611 TE Bergen op Zoom. De tentoonstelling is te zien tot en met zondag 29 oktober op vijf locaties in Bergen op Zoom. Bij elke locatie betaalt u entree, maar u kunt ook een passe-partout kopen (€ 18,-) waarmee u alle locaties met korting kunt bezoeken en die de hele tentoonstellingsperiode geldig is. Meer informatie: markiezenhof.nl/zilver.


Tekst en beeld: Ivo Hutten


reportage

De school in Maarheeze bruist weer

In Maarheeze is de oude St. Josephschool omgebouwd tot een multifunctioneel ontmoetingscentrum voor zorg, welzijn, cultuur en educatie. Het bruist er als nooit tevoren. De voormalige gymzaal is nu de levendige huiskamer van de ouderen in het dorp. In de klaslokalen huizen verschillende organisaties. Seniorenvereniging Maarheeze, Afdeling van KBO-Brabant, is de drijvende kracht in dit enorme project.

E

en portie lef, verstand van zaken, een goede timing, doorzettingsvermogen en veel zelfwerkzaamheid liggen ten grondslag aan de operatie om het uit 1919 stammende schoolgebouw een nieuwe toekomst te geven. Het plan ontstond in 2011 bij een groep senioren. Seniorenvereniging Maarheeze zocht al tijden naar een eigen onderkomen en de in 2010 verlaten school zou – na een ingrijpende renovatie – in die behoefte kunnen voorzien. De vereniging werkte een plan uit, kreeg steun uit het dorp en van zorgpartijen, maar kon aanvankelijk de gemeenteraad niet overtuigen. Het plan werd aangepast, een kostendekkende begroting opgesteld en een stichting voor de exploitatie opgericht. Eind 2014 ging het gemeentebestuur alsnog akkoord en stelde een projectkrediet beschikbaar. Hiermee kon een lokale aannemer betaald worden. In een goed jaar werd de school in 2016 verbouwd, mede dankzij de

onuitwisbare inzet van zo’n twintig vrijwillige senioren die het vuur uit hun sloffen liepen om de kosten te drukken.

Huiskamer vol senioren Eind november 2016 ging ‘Onze School’ open, in mei van dit jaar werd het gebouw officieel heropend. In Ons Kwartier, de huiskamer van de senioren, kijkt voorzitter Arno Baks van de Seniorenvereniging Maarheeze verguld om zich heen. De grote stamtafel is gevuld met kletsende en koffiedrinkende ouderen, verderop wordt een potje biljart gespeeld en aan een klein tafeltje bij de bar zitten vertegenwoordigers van De Helpende Hand – een bemiddelingsorganisatie – voor hun spreekuur. ‘Precies zo hebben we het bedacht en zo is het ook geworden’, zegt Baks. ‘Dit is zo’n accommodatie waarvan je hoopt dat eenzame ouderen hun krantenabonnement opzeggen en ernaartoe ▶

ons 33


komen om een kop koffie te drinken. De krant hebben we hier immers ook, maar ook gezelligheid en aanspraak. En hopelijk komen ze hier dan ook op ideeën om aan onze andere activiteiten deel te nemen.’ Zoiets heeft tijd nodig, realiseert Baks zich. De randvoorwaarden zijn in elk geval geregeld. Alleen de hoge raampartijen doen nog denken aan de voormalige gymzaal en aula van de St. Josephschool. Verder is Ons Kwartier een echte huiskamer geworden. Modern, gezellig en warm ingericht met materialen die beschikbaar kwamen door subsidies, een legaat, donaties, een lokaal netwerk en ook weer die vele vrijwillige handen. Een kop koffie kost er slechts 50 cent en dat mag ook niet veranderen. Lage prijzen houden het bezoek laagdrempelig. De seniorenvereniging vaart er ondertussen wel bij, want in het nieuwe onderkomen is het ledental er ook fors op vooruit gegaan. Van 458 vóór de verbouwing tot 550 nu. En dat aantal groeit nog maandelijks. Baks twijfelt geen moment aan het effect van een mooie en eigen accommodatie. Het zegt ook iets over het enthousiasme voor dit initiatief van de Maarheezenaren.

Warm onthaal ‘Het is hier prachtig geworden. Ik ben ook zo blij dat de school voor het dorp behouden is gebleven’, zegt Elly Need. Zonder bestemming zou het gebouw mogelijk worden gesloopt, daar schrok ik destijds wel van.’ Met haar man Tiny zit ze aan de koffietafel. Elke donderdagochtend doen ze eerst samen boodschappen en drinken ze aansluitend koffie in Onze School. Ze vinden het een aanwinst en heel leuk voor de sociale contacten. Hetzelfde geldt voor Willy Guns, voor wie deze huiskamer naar eigen zeggen op een heel fijn moment

ons 34

gekomen is. Haar man kwam hier elke maandagochtend graag biljarten, maar overleed onlangs plotseling. ‘Mijn buurvrouw nam me mee naar een luistermiddag, een lezing. Ik was hier nog nooit geweest. De ontvangst was zo hartelijk en ik had meteen aanspraak. Onder meer van een gastvrouw die mijn man goed kende. Nu

‘Onze School draagt bij aan

de maatschappelijke samenhang’

kom ik hier regelmatig. Zojuist ben ik ook even bij De Helpende Hand aangeschoven voor hulp in de tuin, want die klussen deed mijn man altijd. Heel handig dat zo’n service er is en het contact is hier snel gelegd.’

Nu al ruimtegebrek In de hoek spelen Sjef Rijkers, Sjaak Snelders en Tiny van Mierlo een potje biljart. De 84-jarige Snelders is een rasechte Maarheezenaar en hing op deze plek als kleine jongen nog aan de rekstok. De St. Josephschool was toen nog een jongensschool en had destijds maar drie lokalen, weet hij nog. Later – in de jaren zeventig – zijn er lokalen bij gebouwd. Heel bijzonder vinden de mannen dat de opening van Onze School onder meer werd gedaan door de 102-jarige Frans Valkenburg. Van hem is er nog een klassenfoto uit 1926 toen hij hier op school zat. Aan een klein tafeltje naast de biljarttafels buigen enkele leden van het vrijwillige bouwteam zich over bouwtekeningen. ‘Er zijn hier nog steeds klussen te doen’, vertelt Arno Baks. ‘We hebben bovendien


reportage

al ruimtegebrek en dus maken we nu plannen om de zolderverdieping boven de later aangebouwde klaslokalen ook geschikt te maken voor gebruik.’ Baks laat de rest van de school zien. Naast voorzitter van de seniorenvereniging is hij ook penningmeester van de stichting die Onze School nu exploiteert. En die stichting is bijna volledig gestoeld op de seniorenvereniging. ‘Als vrijwilligers beheren wij Onze School en de stichting verhuurt de ruimtes aan voornamelijk professionele partijen. Dat is tamelijk bizar, maar het werkt hier goed. Zelf gebruiken we de voormalige gymzaal en de aangrenzende grote keuken om voor en met elkaar te koken. De rest van het gebouw wordt verhuurd aan andere partijen. De gemeente stelde ons de eis om binnen drie jaar een sluitende begroting te hebben. Per 1 augustus is dat al het geval. Alles is verhuurd. Het is echt boven verwachting.’

Creatieve plek We lopen door de gangen. Het is rustig in het gebouw, waarschijnlijk door de zomervakantie. Op de deur van een lokaal dat nu de praktijk is van een psycholoog hangt een bordje ‘niet storen’. Even verderop staat gelukkig wel een deur open. We treffen er Jan Stas die op een schildersezel werkt aan een houtskooltekening van modellen. Hij is een van de zestien leden van

kunstenaarscollectief Perron1 die hier hun gezamenlijke atelier hebben ingericht. ‘Het is een prachtige locatie’, vindt hij. ‘Een ideale plek om lekker creatief te zijn. We hebben ook veel belangstelling.’ In het lokaal is inderdaad geen plek te vinden waar geen ezel staat. Bij het Ontmoet & Groetplein van Zuidzorg Extra mogen we ook even kijken. Ook dit lokaal doet aan als een huiskamer met een moderne inrichting en verschillende zitjes. Hier worden onder meer activiteiten aangeboden aan senioren met een indicatie voor Wmo-dagopvang. En zo zijn er dus meer organisaties binnen het profiel zorg, welzijn, cultuur en educatie in Onze School. Commerciële partijen zijn uitgesloten, maar er is wel ruimte voor CreAtelier D8 die volwassenen en jeugd begeleidt in creativiteit en Bewustzijnscentrum Maarheeze New Talent en Balance die er coaching verzorgt. Huiskamer GGzE begeleidt er cliënten, Cordaad Welzijn Vluchtelingenwerk houdt er spreekuur, MWorks verzorgt er personal coaching en Nikki Lammers geeft in een lokaal moderne dans en hiphop voor de jeugd. Het is een mooie mix van organisaties en initiatieven onder één dak. Op het tot tuin en terras omgetoverde oude schoolplein showt Baks met plezier een bord met het logo van Onze School. Dat moet nog ergens een plekje aan de gevel krijgen. Trots is hij wel, ja. ‘Maar niet eens zozeer op het gebouw zelf hoor’, zegt hij bescheiden. ‘Ik geniet vooral als ik al die mensen hier binnen lekker bezig zie, als er nieuwe ontmoetingen plaatsvinden en als ik bedenk hoe we dat als vrijwilligers en professionals samen mogelijk maken. Het doel van dit gebouw is om bij te dragen aan de maatschappelijke samenhang in Maarheeze. Volgens mij slagen we daar aardig in.’ 

ons 35


Advertentie

Uniek! Nieuwe revolutionaire traplift!

Revolutionair railsysteem Otolift heeft een nieuwe traplift geïntroduceerd: de Otolift Modul-Air. Deze traplift heeft de dunste enkele rail ter wereld en is volledig uit voorraad leverbaar.

Slechts 48 uur levertijd! Dankzij deze unieke technologie wordt het dure maatwerk overgeslagen, en kunnen wij zowel rechte als gebogen trappen binnen 48 uur van een traplift voorzien!

De voordelen van Otolift Niet goed = geld terug Bent u niet tevreden met uw Otolift? Geen probleem. Wij bieden u een unieke niet-goed-geld-terug-garantie aan op de Otolift Modul-Air.

• Marktleider in Nederland

• 24/7 service netwerk

• 125.000 trapliften geplaatst in Nederland

• Alle keuze in trapliften, nieuw en gebruikt

• Betrouwbaar familiebedrijf, sinds 1891

• Huren al vanaf één maand mogelijk


Advertentie

Bel gratis 0800 444 777 5

Ja, stuur mij de gratis brochure

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

Naam

Voor meer informatie kunt u terecht op

Adres

www.otolift.nl

Postcode/plaats

DĂŠ meest gekochte traplift van Nederland

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

Telefoon ONS2017


Leven met dementie

Locatie: Woonzorgcentrum Vissershaven in Bergen op Zoom. Soort gebouw: het hele gebouw heet het complex Vissershaven, en huisvest naast tanteLouise ook reguliere huurders. Samen delen ze de binnentuin met daarin een multifunctionele ruimte. Ontstaansjaar: 2014. Initiatiefnemer: tanteLouise, in overleg met de woningcorporatie. Juridische constructie: een Bopz-aangemerkte locatie van tanteLouise in de non-profitsector. Aantal bewoners: 48 mensen in 6 woongroepen. Zorg: er is geïndiceerde zorg vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) voor mensen met dementie. Begeleiding, verpleging en verzorging zijn dag en nacht beschikbaar. Gezamenlijke faciliteiten: er is een gezamenlijke binnentuin met beweegtoestellen en een multifunctionele ruimte. Elke woongroep heeft een gezamenlijke woonkamer met een grote keuken en een zit- en eetgedeelte. Ook beschikt elke woongroep over een overdekte buitenruimte. Kosten per maand: die zijn individueel bepaald en afhankelijk van het inkomen en de gezinssamenstelling. De kosten worden vastgesteld door het CAK.

KBO-Brabant heeft 2017 uitgeroepen tot het jaar van de seniorenhuisvesting. In Ons plaatsen we daarom elke maand een accommodatie of een huisvestingsproject in de schijnwerpers. Bij tanteLouise in de Vissershaven leven de bewoners met dementie in vrijheid. Er wordt niet gekeken naar iemands beperkingen maar naar de mogelijkheden. Dat zorgt voor bewoners die gelukkiger zijn, minder frustraties hebben en langer zelfstandig kunnen functioneren.

Bewoners en de overige huurders uit het complex hebben samen bloemkunstwerken gemaakt. In de bloemen zijn tekeningen verwerkt die samen met kunstenaars zijn gemaakt en foto’s van de Vissershaven en omgeving.

Tekst: Marike Ooms | Beeld: Timo Reisiger

in zoveel mogelijk vrijheid

ons 38


het jaar van...

2017

jaar van de seniorenhuisvesting

▶ Elke bewoner draagt een ‘Condigi-

armband’. Die geeft de bewoner de vrijheid die voor hem of haar veilig is. Hij zorgt ervoor dat alleen deuren openen die voor die bewoner open mogen, zowel in huis als naar de tuin. Vanaf de achterkant van het gebouw kijk je uit op De Kaai. Hier liep het water van De Schelde vroeger de binnenstad van Bergen op Zoom in.

Elke bewoner heeft binnen de woongroep ▶ een eigen appartement met eigen sanitair. De bewoners binnen de groep doen alles samen; boodschappen, koken, activiteiten en het huishouden.

▶ De winkelgeveltjes dienen als

sfeerelement en herkenningspunt in het gebouw, maar bieden ook de nodige gespreksstof voor de bewoners.

In de Beweegtuin staan diverse sporttoestellen die bewegen stimuleren. Bewoners kunnen hier zelfstandig gebruik van maken of met hulp van een beweegagoog.

Aan weerszijden van de appartementen ▶ van tanteLouise bevinden zich reguliere appartementen. Daardoor staat het complex midden in de maatschappij en vinden interessante ontmoetingen plaats.

▶ De meubels in de gezamenlijke

ruimtes komen uit een tijd die de bewoners zich vaak het beste kunnen herinneren. Daardoor voelen ze zich meer op hun gemak. Deze radio is wel gemoderniseerd en voorzien van een USB-stick.

ons 39


www.vdnvastgoed.nl

Zonder zorgen, direct uw woning verkopen

Ontzorgen en zekerheid bieden, dat is wat Marcel van der Net van VDN Vastgoed doet. “Mensen die snel hun huis willen verkopen, om diverse persoonlijke redenen, weten de weg naar VDN Vastgoed te vinden. Om de overwaarde alvast te verzilveren is het nu ook mogelijk om de woning na verkoop terug te huren” zegt van der Net.

WIJ KOPEN ZELF! Hoe ziet het totaalaanbod van VDN Vastgoed er uit? De verkoper ontvangt: ࠮ Een vrijblijvende taxatie; ࠮ Directe aankoop, direct zekerheid; ࠮ Geen bijkomende kosten; ࠮ Snelle aanbetaling mogelijk; ࠮ Oplevering in overleg; ࠮ Geen notaris- of makelaarskosten; ࠮ De mogelijkheid om de woning terug te huren.

Bent u benieuwd wat VDN Vastgoed voor u kan betekenen? Neem voor een vrijblijvende afspraak contact op met: Marcel van der Net: T: 0161 - 493 268 M: 06 - 51 75 46 86

www.vdnvastgoed.nl info@vdnvastgoed.nl


Deze rubriek is verzorgd door Mariska Dalmijn-Verkooijen. Zij is toegevoegd notaris bij Huijbregts Notarissen & Adviseurs in ’s Hertogenbosch.

Notaris Erfrecht, wanbetaling, nalatenschap of pensioenopbouw. In elke editie van Ons buigt notaris Mariska Dalmijn-Verkooijen zich over een lastige financieel-juridische kwestie. Deze keer: de gemeenschap van

goederen wordt volgend jaar afgeschaft.

M

et ingang van 1 januari 2018 wordt de gemeenschap van goederen, zoals we die nu kennen, afgeschaft. Nu is het nog zo dat alle bezittingen en schulden die u op het moment van de huwelijkssluiting hebt, gezamenlijk worden. Dat geldt ook voor alle bezittingen en schulden die u tijdens het huwelijk krijgt. Dat wordt volgend jaar dus anders. De belangrijkste verandering is dat de goederen en schulden van vóór het huwelijk buiten de gemeenschap blijven. Hetzelfde geldt voor erfenissen en schenkingen, zelfs als deze tijdens het huwelijk worden verkregen.

Discussie U kunt zich voorstellen dat er, mocht er jaren later sprake zijn van een echtscheiding, makkelijk discussie kan ontstaan over welke goederen behoren tot het privévermogen van een echtgenoot of juist tot het gezamenlijke

vermogen. Een goede administratie wordt daarom vanaf volgend jaar heel belangrijk. Natuurlijk blijft het mogelijk om huwelijksvoorwaarden op te stellen. Zo kunnen aanstaande echtgenoten ervoor kiezen om toch álle bezittingen gemeenschappelijk te maken of wellicht juist minder (of helemaal niets) met elkaar te delen.

Ondernemers Voor ondernemers blijft het nog steeds noodzakelijk om huwelijksvoorwaarden op te stellen. Daarmee stellen zij het vermogen van de niet-ondernemende echtgenoot veilig voor schuldeisers. En andersom: daarmee waarborgen ze de continuïteit van de onderneming bij een eventuele echtscheiding. Mijn advies luidt: gaat u in 2018 trouwen of gaat u een geregistreerd partnerschap aan, laat u vooraf goed informeren over de gevolgen van de nieuwe (beperkte) gemeenschap van goederen.

Heeft u een financieel-juridische kwestie die u aan de notaris zou willen voorleggen? E-mail uw vraag o.v.v. Notaris naar ons@kbo-brabant.nl.

ons 41


Advertentie

BTR REIZEN

www.BTRreizen.nl  055 - 5059500

Ruime keuze aan betaalbare vakantiereizen Riviercruises 2017 met MS Lale Andersen **** ‘Vuur werk & Wijnfeest’

10% Korting

in Boppard 484,-- p.p. 6 dg. nu al vanaf € 484,

Alle cruises met vertrekgarantie

» » » »

Duitse kerstmarktencruise

‘Rhein in Flammen’

in St. Goar 6 dg. van 15 t/m 20 sept. 2017 436,-- p.p. van € 484 484-- nu vanaf € 436,

naar Keulen en Düsseldorf 272,-- p.p. 4 dg. nu al vanaf € 272,

Kerstcruise over de

romantische Rijn 692,-- p.p. 8 dg. nu al vanaf € 692,

DESKUNDIG ADVIES UITGEBREIDE SHOWROOM WAAR U ALLES KUNT UITPROBEREN VOLLEDIGE AAN HUIS GARANTIE! DESKUNDIGE INSTALLATIE OP LOCATIE

comfortabel schip mooie vaarroutes volledig & goed verzorgd leuke excursies vertrek met bus ook uit Brabant

All Inclusive Hotels Autovakanties al va. € 60,- p.p.

tot wel 50% korting

FITSHOP EINDHOVEN HOOGSTRAAT 348 +31 (0) 40-2985990

FITSHOP ROOSENDAAL HOGESTEDE 1-5 +31 (0) 165-547408

7 ig st e v ingen in de BeNeLux www.fitshop.nl

CROSSTRAINERS // LOOPBANDEN // HOMETRAINERS // ROEITRAINERS // KRACHTSTATIONS // BOKSEN HALTERBANKEN // FUNCTIONAL TRAINING // GYMS // POLSHORLOGES // TRAMPOLINES // TAFELTENNIS NORDIC WALKING // WELLNESS // E-BIKES // THUISFITNESS // FYSIOTHERAPIE // CROSSFIT

Hotel Altastenberg

Altastenberg / Sauerland € 250, 250,-175,-- p.p. 5 dg. nu al vanaf € 175,

Hotel Am Wall

Soest / Westfalen € 265, 265,-199,-- p.p. 5 dg. nu al vanaf € 199,

Hotel Gaasterland

Rijs / Friesland € 195, 195,-139,-- p.p. 4 dg. nu al vanaf € 139,

Hotel de Elderschans

Aardenburg / Zeeland € 119, 119,-60,-- p.p. 2 dg. nu al vanaf € 60,

Hotel Op de Boud

Valkenburg / Z-Limburg € 265, 265,-239,-- p.p. 5 dg. nu al vanaf € 239,

Lucy’s Inn

All Inclusive Busreis

Gaasterland / Friesland € 388, 388,-349,-- p.p. 5 dg. nu al voor € 349,

BTR Reizen biedt u nog veel meer gastvrij All Inclusive Hotels op de mooiste plekjes in Nederland en Duitsland met veel voordeel

in BTR Re izen specialist Groepsreizen ook voor uw KBO groep

5-Daags Lekker Drenthe Arrangement LALE ANDERSEN

Riviercruises door Nederland, België of Duitsland op maat voor alle KBO groepen. Mooi vaarprogramma en volledig verzorgd. Informeer naar alle mogelijkheden.

5 dgn. All Inclusive groepsbus excursievakantie va. € 299,299,- p.p.  Goed geregeld & verzorgd

 Drankjes van 18.00 - 22.00  Luxe reis & mooie excursies  Vele hotels mogelijk

 055 - 5059500 · WWW.BTRREIZEN.NL

Welkomst drankje 4 overnachtingen met ontbijt buffet Dagelijks heerlijk 3 gangen diner voor €199. p.p.

Dorpsstraat 2 ,9537 TC Eesergroen Drenthe tel :0599 287250 info@lucysinn.nl www.lucysinn.nl


Deze tekst kwam tot stand met medewerking van Pauline van Voorst, persvoorlichter van het Longfonds, www.longfonds.nl.

Gezondheid Jaarlijks lopen zo’n 125.000 Nederlanders een longontsteking op, vooral ouderen. Is zo’n ontsteking echt zo erg als het klinkt? En hoe komt u er

weer bovenop?

1 2

4

Wat is een longontsteking?

Een ontsteking van de kleine vertakkingen (bronchiën) en de longblaasjes. Meestal veroorzaakt door een bacterie, zoals de pneumokok, soms door een virus.

Welke klachten horen erbij?

Tekst: Suzanne Geurts

Onder andere benauwdheid, pijn bij het ademhalen, koorts, vermoeidheid en/of hoesten (eventueel met slijm of bloed). Kortom: u voelt zich beroerd. Herkent u deze klachten? Of wordt u na een verkoudheid niet beter, maar juist zieker? Ga dan naar uw huisarts. Hij schrijft waarschijnlijk een antibioticakuur voor. Bij een zware longontsteking krijgt u zo’n kuur in het ziekenhuis, via een infuus. Dit werkt het snelst.

3

Waarom hebben ouderen meer kans op een longontsteking?

Omdat de infectie vooral mensen met een verminderde weerstand treft, zoals ouderen. Ook chronische ziekten verhogen de kans erop. Denk aan hart- en vaatziekten, suikerziekte, de longziekte COPD of kanker – aandoeningen die vooral ouderen treffen.

Een longontsteking is een flinke aanslag op uw gezondheid. Afhankelijk van uw leeftijd en conditie kunt u zich na drie tot zes weken nog steeds niet helemaal fit voelen. Begin wel rustig met bewegen zodra de koorts gezakt is. Zo vergroot u uw longinhoud, wat ademhalen makkelijker maakt. Dus ook al raakt u nog snel vermoeid: maak regelmatig buiten een wandelingetje.

5

ons 43

Hoe verloopt het herstel?

Hoe kunt u een longontsteking zo veel mogelijk voorkomen?

Zorg goed voor uzelf, zodat uw weerstand op peil blijft. Eet gezond, beweeg minimaal een halfuur per dag en het allerbelangrijkste: rook niet. Sigaretten zijn grote boosdoeners, ook bij een longontsteking. Heeft u sowieso een kwetsbare gezondheid? Laat u zich dan jaarlijks inenten tegen de griep. Overleg ook met uw huisarts of een vaccin tegen de pneumokok-bacterie zin heeft.


Hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen:

‘Geef 55-plussers

een participatieinkomen’

Tekst: Berber Bijma | Beeld: Paul Tolenaar, Tilburg University

Mensen van boven de 55 jaar komen moeilijk weer aan de slag als ze hun baan zijn kwijtgeraakt. Ondertussen zijn ze vaak wel actief met vrijwilligerswerk of mantelzorg. ‘Geef deze groep een participatie-inkomen’, bepleit de Tilburgse hoogleraar Ton Wilthagen. ‘Het is helemaal niet gek om geld te krijgen voor nuttig werk.’

W

ie de vijftig voorbij is en werkloos raakt, vindt niet makkelijk weer een baan. Voor 55- en 60-plussers wordt het nog lastiger. Van alle honderd nieuwe vacatures die beschikbaar komen, worden er drie vervuld door iemand die ouder is dan 55, blijkt uit cijfers van uitkeringsinstantie UWV.

ons 44


interview

Zo’n 200.000 ouderen leven van een werkloosheidsof bijstandsuitkering, zegt Ton Wilthagen. Hij is hoogleraar arbeidsmarkt aan de Universiteit van Tilburg en maakte zich onlangs in het televisieprogramma Radar sterk voor een ‘participatie-inkomen’ voor 55-plussers die geen betaald werk hebben, maar wel vrijwilligerswerk (willen) doen of mantelzorg verlenen. Radar heeft overigens een petitie opgesteld voor een experiment met een basisinkomen dat zónder tegenprestaties wordt uitgekeerd (zie kader). Hoe komt het dat oudere werklozen zo moeilijk weer werk vinden? ‘In andere Europese landen zie je ook dat ouderen het relatief moeilijk hebben op de arbeidsmarkt; ze vinden altijd wat lastiger een nieuwe baan. Maar een paar typisch Nederlandse factoren zorgen ervoor dat oudere werknemers het bij ons duidelijk moeilijker hebben dan in de landen om ons heen. Typerend voor Nederland is dat oudere werknemers behoorlijk duurder zijn dan jongere werknemers. We hebben voor jongeren tot 23 jaar het minimumjeugdloon, wat die groep voor werkgevers heel aantrekkelijk maakt. Daarnaast moet een werkgever in Nederland werknemers bij ziekte twee jaar doorbetalen; veel langer dan in andere Europese landen. Werkgevers hebben van ouderen het beeld dat die vaker ziek zijn dan jongeren en nemen dus ook daarom liever jongeren aan. Dat beeld klopt overigens niet: oudere werknemers zijn niet vaker ziek dan jongeren, maar áls ze ziek zijn, zijn ze gemiddeld wel langer ziek. Verder speelt nog de beeldvorming rond oudere werknemers. Werkgevers hebben het idee dat jongeren flexibel zijn, en ouderen veel minder. Het negatieve beeld van oudere werknemers is in Nederland sterker dan in België, Engeland of Duitsland. Het is kortom een samenspel van kosten, risico’s en vooroordelen waardoor oudere werklozen het in Nederland extra moeilijk hebben. Het risico van de doorbetaling bij ziekte is een hele belangrijke factor, want de afgelopen tien jaar hebben we het aantal mensen dat na hun pensioen doorwerkt of weer gaat werken, drie keer zo groot zien worden. Die groep hoef je als werkgever maar twaalf weken door te betalen bij ziekte. Het financiële risico blijkt dus een grotere rol te

spelen dan de beeldvorming rond oudere werknemers. Het zou daarom heel goed zijn om de voor werkgevers verplichte doorbetaling bij ziekte ook vóór pensionering flink in te korten.’ Voor mensen met een bijstandsuitkering loont het soms niet om weer te gaan werken. Hoe kan dat? ‘Dat is de zogeheten armoedeval. Op het moment dat je gaat werken, is je inkomen weliswaar hoger dan de bijstandsuitkering, maar vervallen tegelijk aanvullingen zoals de huur- en zorgtoeslag. Daarom kan het gebeuren dat je er per saldo toch op achteruit gaat, tot soms wel 300 euro per maand. Dat verschijnsel zien we overigens ook in andere landen. De achteruitgang in inkomsten moet natuurlijk zo klein mogelijk zijn – liefst moet je erop vóóruitgaan – maar blijkbaar is het heel lastig dat systeem heel precies in te regelen. Overigens is de armoedeval eigenlijk nooit een reden voor ouderen om werkloos te blijven. Velen weten zelfs niet eens precies wat er gebeurt als ze weer gaan werken. Het probleem zit vooral aan de kant van de werkgevers: er is simpelweg te weinig vraag naar oudere werknemers.’ In het programma Radar pleitten verschillende mensen daarom voor een basisinkomen: een minimaal inkomen voor iedere 55-plusser zonder werk, waarbij geen tegenprestaties worden gevraagd. ‘In het klassieke idee van een basisinkomen zie ik niets. Welk probleem lossen we daarmee op? Voor oudere werklozen straalt zo’n basisinkomen de boodschap uit: wij weten als maatschappij ook niet meer wat we met u moeten, dus have a happy life, kijk maar wat je wilt doen. Dat is een zwaktebod. Bovendien geeft “gratis geld” sommigen toch een perverse prikkel: die vinden het wel prima om van een klein bedrag te leven en zijn blij dat ze in ruil daarvoor niet hoeven solliciteren of aan andere verplichtingen hoeven te voldoen. We hebben op dit moment geen ruimte tussen een uitkering en wat ik noem een “topsportinkomen”: een goed inkomen waarmee je de armoedeval vermijdt. Maar niet iedereen kan bij ASML werken, terwijl er wel heel veel mensen zijn die iets voor anderen kunnen betekenen in de vorm van vrijwilligerswerk of mantelzorg. Op dit moment geven we hun geen enkele maatschappelijke 

ons 45


Advertentie

Toiletzitting met onderdouche. Blijf langer zelfstandig met behoud van 100% privacy + 100% hygiëne! Verwarmde zitting. Warm water! Reinigt en droogt volledig. Geen geveeg meer! Werkt met afstandsbediening. 2 weken GRATIS uitproberen!

De beste kwaliteit tegen de scherpste prijs. Slechts €745,- incl. btw. en DRIE jaar garantie. Een SPATOILET® past op iedere standaard wc-pot en is eenvoudig zelf aan te sluiten. Zonder hakken of breken verzorgen wij de installatie, ook op water en stroom, tegen een meerprijs van € 150,00 alles inclusief. * Informeer bij uw gemeente of de aanschaf via de WMO wordt vergoed.

Kijk op www.SPATOILET.com of bel: 072 5629269 of 020 6141232.

Wie regelt alles na mijn overlijden? JA

Meer informatie over het Humanistisch Verbond vindt u op www.humanistischverbond.nl

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Steunfonds Humanisme, Antwoordnummer 10938, 1000 RA Amsterdam

Telefoon:

Postcode / woonplaats:

Adres:

Naam:

m/v

ET ONS 2017

Een laatste zorg minder Veel mensen vinden het moeilijk om na te denken over hun laatste wensen. Toch is het belangrijk dat wel te doen. Uw uitvaart, de verdeling van uw inboedel en de afwikkeling van uw nalatenschap. Het geeft veel rust als deze zaken van tevoren goed geregeld zijn. Wie in uw omgeving kan dat voor u doen? De Stichting Steunfonds Humanisme doet dit al meer dan 50 jaar integer en zorgvuldig. U kunt het Steunfonds benoemen tot executeur. Zo kunt u erop vertrouwen dat deze zaken goed geregeld worden. De medewerkers van de Stichting Steunfonds Humanisme

 persoonlijk  zorgvuldig  betrouwbaar  met respect

, ik wil meer informatie over een executeur van het Steunfonds Humanisme. Vul de bon in of bel: 020 521 90 36 of vraag de brochure aan op: steunfondshumanisme.nl


interview

Wie is Ton Wilthagen? Prof. dr. Ton Wilthagen (1960) is hoogleraar institutionele en juridische aspecten van de arbeidsmarkt aan de Universiteit Tilburg. Hij houdt zich onder meer bezig met een goede balans tussen flexibiliteit en zekerheid op de arbeidsmarkt. Hij kwam daarvoor met de term ‘flexicurity’.

waardering, terwijl hun bijdrage aan de samenleving groot is. Vandaar mijn pleidooi voor een participatieinkomen: dat benoemt en benut precies die ruimte tussen uitkering en topsportinkomen.’

Opbrengst vrijwilligerswerk De makers van Radar kwamen met indrukwekkende cijfers over vrijwilligerswerk: van de 55- tot 75-jarigen in Nederland doet de helft vrijwilligerswerk. Gemiddeld besteden ze daar bijna vijf uren per week aan. Het werk van alle Nederlandse vrijwilligers samen – ook jongeren – is evenveel als dat van 560.000 werknemers. Omgerekend in geld: tussen de 5 en 20 miljard euro per jaar, afhankelijk van welk (fictief ) loon aan de vrijwilligers wordt toegerekend. De 3,5 miljoen mantelzorgers in ons land leveren daarnaast nog eens werk dat 5 miljard euro zou kosten als het door professionele krachten zou moeten worden gedaan. Met de invoering van een participatie-inkomen zou de groep vrijwilligers nog groter kunnen worden, denkt Wilthagen. ‘We geven nu jaarlijks 34 miljard uit aan uitkeringen, terwijl veel van de ontvangers blij zouden

zijn als ze konden werken. En er is zoveel nuttig werk te doen. Het is helemaal niet gek om daar geld voor te krijgen. Denk aan de recepties van zorgbalies die vaak niet meer bemand kunnen worden. Hoe fijn is het als je in het verzorgingshuis terugkomt van de bingo en er is iemand die je even naar je kamer begeleidt, in plaats van dat je de bordjes moet volgen? En van de andere kant bekeken: hoe plezierig is het als je, na drie jaar WW-uitkering, níet een bijstandsuitkering hoeft aan te vragen, maar een contract met je gemeente kunt sluiten voor een participatie-inkomen in ruil voor nuttig werk? Voor sommigen zal dat een opstap zijn naar weer een gewone baan, voor anderen wellicht niet. Maar in ieder geval wordt het werk dat zij doen, erkend als echt werk. Dat hoeft niet alleen werk te zijn achter de receptie van een publieke instelling. Je kunt ook denken aan een bedrijf dat de werkzaamheden heeft aangepast aan een wat oudere doelgroep en een deel van het participatieinkomen terugbetaalt aan de gemeente. Dat maakt het participatie-inkomen ook veel beter betaalbaar dan een algemeen basisinkomen voor iedereen. Natuurlijk moeten daarnaast ook de regels voor werkgevers worden aangepast die sterk in het nadeel zijn van oudere werklozen, zoals de doorbetaling bij ziekte. En natuurlijk hebben we dat niet allemaal morgen gerealiseerd. Maar het alternatief is doorgaan zoals nu, in een systeem dat steeds verder op slot zit en met een steeds grotere groep oudere werklozen die geen kant op kan.’ 

Petitie voor basisinkomen Tv-consumentenprogramma Radar heeft het initiatief genomen voor een Petitie basisinkomen 55-plussers. De ondertekenaars willen dat het kabinet een experiment mogelijk maakt met een onvoorwaardelijk en gegarandeerd inkomen, dat maandelijks uitbetaald wordt en waar geen tegenprestatie voor hoeft te worden geleverd. Meer informatie vindt u op https://radar.avrotros.nl/ (klik door naar ‘Uitzendingen’ en vervolgens naar ‘Documentaires’). Op deze site kunt u de petitie digitaal ondertekenen.

ons 47


Advertentie

Advies bij mij thuis

Ontvang nu € 250,korting!*

Ervaar de zekerheid van een aangepaste fiets

“Door mijn driewielfiets voel ik me weer stabiel tijdens het fietsen.” Als u niet zo lang meer achter elkaar kunt fietsen of balansproblemen heeft, is een aangepaste fiets de oplossing. Denk bijvoorbeeld aan een driewielfiets, waarbij u niet langer uw evenwicht hoeft te houden, zelfs niet bij het op- en afstappen. Voordelen van een aangepaste fiets via Medipoint Thuisservice • • • • • • •

Persoonlijk advies van onze adviseurs, gewoon bij u thuis Uitleg over de verschillende soorten aangepaste fietsen Directe afstelling van de fiets op uw lichaam Uitleg over het fietsen op een aangepaste fiets De mogelijkheid om te fietsen onder begeleiding in uw eigen buurt Diverse modellen verkrijgbaar tegen scherpe prijzen Ook inruil van uw huidige fiets mogelijk

Medipoint Thuisservice We willen allemaal graag langer zelfstandig thuis blijven wonen. De zorg- en welzijnshulpmiddelen van Medipoint kunnen daar een positieve bijdrage aan leveren. Onze adviseurs adviseren u graag in uw eigen omgeving over mobiliteit en veilig en comfortabel thuis wonen. De Medipoint Thuisservice geeft advies over sta-opstoelen, scootmobielen, rolstoelen, bedden, matrassen, (driewiel)fietsen en trapliften.

Maak vrijblijvend een afspraak Bel onze KlantenService op 088 - 10 20 100 (optie 3) of vul online het afspraakformulier in op www.medipoint.nl/thuisservice.

* Bij besteding van minimaal € 2.000,- en niet i.c.m. andere acties, kortingen of waardebonnen.

Lenen, huren en kopen | 088 - 10 20 100 (optie 3) | www.medipoint.nl/thuisservice


ons platform

Comfort en zorg in eigen handen

We worden steeds ouder en blijven langer thuis wonen. Maar zonder internet is dat steeds lastiger te doen. Met Ons Platform biedt KBO-Brabant senioren (digitale) ondersteuning om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven.

K

BO-Brabant heeft Ons Platform samen met ICT-partner Cubigo ontwikkeld om het gebruik van internet op zowel computer als tablet te vergemakkelijken. Karen Roelofs, medewerker ICT van KBO-Brabant, legt uit hoe het werkt: ‘Ons Platform is een betrouwbaar digitaal bureaublad met een aantal zogenaamde cubes. Onder elke cube zit een programmaatje, dat geactiveerd wordt als je erop klikt.’

Tekst: Linda Groothuijse | Beeld: Timo Reisiger

Op Ons Platform kan iedereen een selectie van cubes samenstellen, afhankelijk van ieders persoonlijke wensen en behoeften. Karen illustreert: ‘Denk bijvoorbeeld aan e-mail, chat of videobellen, plaatselijke nieuwsberichten, het weerbericht of informatie uit de buurt. Maar je kunt bijvoorbeeld ook online een spelletje spelen of op zoek gaan naar een (levens)maatje via de cube Groet & Ontmoet.’

Computervrees Inmiddels maken zo’n 2.500 KBO-leden gebruik van het platform. Karen ziet dit aantal graag verder groeien: ‘Hoe meer leden er gebruik van maken, hoe actiever de online gemeenschap wordt én hoe meer de zelfstandigheid van senioren groeit.’ Door de intuïtieve opzet en het gebruiksgemak is Ons Platform volgens haar voor iedereen toegankelijk.’ Ook zelf maakt ze er dankbaar gebruik van. ‘Je kunt je eigen cubes aanmaken. Ik gebruik bijvoorbeeld YouTube, een online filmpjeskanaal, vanuit het platform. Zo zie ik geen reclames of andere filmsuggesties, maar vind ik precies waarnaar ik op zoek ben.’ Volgens Karen is de simpele en vertrouwde omgeving hét succes van het platform. ‘De eenvoud maakt Ons Platform zeer gebruiksvriendelijk. Juist voor mensen met computervrees.’

Zorg op afstand

Cursus

Het platform ondersteunt ook zorg op afstand met behulp van technologie. Karen: ‘Gebruikers kunnen hun zorgschriftje met bijvoorbeeld een wijkverpleegkundige delen. Ook voor mantelzorgers is het platform een uitstekende ondersteuningspartner.’ Ons Platform is twee jaar geleden gelanceerd, maar blijft volop in ontwikkeling. Zo is onlangs de cube ‘Mijn Metingen’ toegevoegd. ‘Met deze toepassing kun je gegevens als bloeddruk, hartslag en gewicht invoeren. Zo ontstaat er een grafiek die overzicht biedt en eenvoudig kan worden gedeeld met zorgverleners.’

Enkele KBO-Afdelingen maken al succesvol gebruik van Ons Platform, waaronder Huijbergen, Ossendrecht (met een Ons Platform inloopcafé) en Helmond Brouwhuis. Een kennismakingscursus, (leen) tablets en Ons Platform worden gratis voor leden van KBO-Brabant beschikbaar gesteld. Heeft u interesse in een kennismakingscursus? Neem dan contact op met uw KBO-Afdeling. In toekomstige uitgaven van Ons zal steeds een handige of veelgebruikte functie van Ons Platform worden uitgelicht.

ons 49


Deel ook uw trots! Bent u ook zo trots op iets wat uw Afdeling heeft gerealiseerd? Een vernieuwend initiatief waar veel mensen in uw dorp of stad baat bij hebben? Een nieuwe accommodatie of misschien wel iets heel bijzonders waar best eens aandacht voor mag zijn? Laat het ons weten! Mail naar ons@kbo-brabant.nl o.v.v. De trots van.


de trots van

Boeken voor een prikkie bij KBO Beugen

Wie van lezen houdt, kan eens per jaar zijn hart ophalen op de boekenmarkt van KBO Beugen. Romans, reisgidsen, atlassen, kinder- of hobbyboeken. Het is er allemaal. Voor een prikkie mag je uitzoeken, zoveel je wil. De senioren in Beugen zijn er blij mee, want met de opbrengst spekken zij hun clubkas.

V

oor het twaalfde jaar op rij staan kratten vol boeken begin juni weer een weekend lang uitgestald in het multifunctioneel centrum ’t Kruispunt in Beugen. Al meteen na opening van de boekenmarkt op zaterdagochtend schuifelen enkele tientallen boekenwurmen naar binnen. Ze komen uit het dorp, omliggende plaatsen en zelfs uit andere delen van het land. Allemaal zijn ze op zoek naar nieuwe, gedrukte avonturen of een verrijking van hun kennis en kunde. Voor 1 euro entree mogen ze zich uren lang onderdompelen in zeeën van kaften en letters.

Tekst en beeld: Ivo Hutten

Een schijntje ‘De boeken kosten ook 1 euro, bijzondere exemplaren soms 2 euro’, vertelt Cor Janssen, organisator van de boekenmarkt en bestuurslid van KBO Beugen. ‘Een schijntje dus. We hebben zoveel boeken – meer dan 12.000 – dat de prijs geen drempel mag zijn om hier te komen. Kinderboeken gaan zelfs per tien exemplaren voor 1 euro weg. Onze voorraad moet namelijk ook een beetje slinken, want in een jaar krijgen we echt ontzettend veel boeken erbij. ’ Mensen schenken ze aan KBO Beugen bij verhuizing, een grote schoonmaak thuis of na een overlijden. Tassen, dozen en kofferbakken vol. In een opslagruimte verzamelen Cor en nog enkele vrijwilligers de boeken

wekelijks in stevige, zwarte kratten. Die kregen ze deels geschonken en een ander deel schaften ze aan met een bijdrage van de Rabobank Clubkas Campagne. Boeken die te oud of gehavend zijn, gaan naar het oud papier. De rest wordt zoveel mogelijk gesorteerd op categorie. ‘Heerlijk werk’, zegt Cor lachend. Zelf is hij een van de grootste boekenliefhebbers. ‘Ik neem dus zelf ook wel eens wat mee naar huis om nog even door te bladeren en later weer in de kratten terug te stoppen.’

Sterke armen De netto opbrengst van de boekenmarkt is jaarlijks ongeveer 900 euro. ‘Dat bedrag gebruiken we om de eigen bijdrage voor tal van andere activiteiten zo laag mogelijk te houden’, zegt bestuurslid Wilma Schaminée. ‘Daar zijn we trots op. Maar de trots zit ’m ook in het organiseren van de markt, want dat doen we met velen samen. Die zware kratten met boeken komen natuurlijk niet vanzelf op de lange tafels te staan. Mannen met sterke armen helpen tillen, de vrouwen houden de boel netjes of zitten bij de kassa.’ Cor: ‘Tegenwoordig hebben we alles op pallets staan, dat scheelt een hoop sjouwwerk. Met een tractor en een kar vervoeren we alles naar ’t Kruispunt. De ene rijdt, de ander heeft een heftruck tot zijn beschikking. En als alle werk gedaan is, proosten we er samen op. Zo helpen we elkaar vooruit!’ 

ons 51


Advertentie

Stadshotel Ootmarsum

Een uniek hotel in het stadje dat zo enig en anders is Faciliteiten: * Lounge met open haard * Liî‚?installatie * Groot buitenterras * Zonnebank * Ruime badkamers * Fiets- en wandelroutes w * Fietsenkelder * Vrijwel alle kamers gelijkvloers

Senioren Winkel DE SPECIALIST IN VERANTWOORD ZITTEN EN SLAPEN

Zitten, slapen en hulpmiddelen

RESERVEREN? Bel 0541-291728 of mail naar info@stadshotelootmarsum.nl

Moderne Relaxfauteuil

KBO Senioren Korting

* Groepsreizen per luxe touringcar. * Geheel verzorgde arrangementen op basis van V.P., inclusief excursies en avondprogramma

Sta op stoelen worden op maat gemaakt. Wij komen indien gewenst thuis opmeten. Bel ons voor zit- en slaapadvies!

T: 073-547 52 78 www.seniorenwinkel.nl Fam Bults | Westwal 1 | Website: www.stadshotelootmarsum.nl

Hoofdstraat 127 | 5481 AD | Schijndel

Geef uw testament een missie

Mensen met een Missie steunt gedreven mensen die in hun gemeenschap opstaan tegen onrecht en uitsluiting. Dit doen wij samen met onze partners in 14 landen in Afrika, AziĂŤ en Latijns-Amerika.

Mensen met een Missie in uw testament

Wij geloven daarbij in de verbindende kracht van religie. Laat u iets na voor een rechtvaardige wereld? Contact: Julie Mingeli, 070 - 31 36 731 of juliemingeli@mensenmeteenmissie.nl mensenmeteenmissie.nl/testament


ons voordeel

€ ,-

Speciaal voor leden van KBO-Brabant biedt Ons korting en leuke extra’s.

korting Geniet van topkwekers in Beervelde (B.) Het Belgische Beervelde is op 6, 7 en 8 oktober de ontmoetingsplaats voor alle tuinvrienden en een prachtige gelegenheid om met een groot aantal topkwekers in contact te komen. Op een van de mooiste privédomeinen in Oost-Vlaanderen, het hart van de Belgische sierteelt, bieden 230 zorgvuldig geselecteerde exposanten het beste van wat er op het gebied van planten en tuinen te vinden is. De combinatie met decoratie, antiek, ambachten, kinderanimatie, workshops, demonstraties en culinaire hoogstandjes zorgt voor een harmonieuze totaalbeleving. De tuindagen van Beervelde hebben dit najaar als thema ‘paddenstoelen’. Organisatoren en standhouders bundelen de krachten om er samen een prachtige en unieke beleving van te maken. ‘Beervelde’, bekend tot ver buiten de Belgische landgrenzen, is vooral het feest van de tuin, een gezellige uitstap in een stukje prachtige natuur met de hele familie of vrienden en genieten van een natje en een droogje. Leden van KBO-Brabant krijgen op vertoon van hun ledenpas 4 euro korting op de entreeprijs van 12 euro p.p. (maximaal twee personen). Data: 6, 7 en 8 oktober van 10.00 tot 17.00 uur. Adres: Beervelde-Dorp 75, Beervelde (B.). Meer informatie op www.parkvanbeervelde.be of bel 0032 9 356 81 82.

Het grootste bloemencorso van de wereld Het corso van Zundert is het grootste van de wereld. Het wordt gerealiseerd met louter vrijwilligerswerk. Twintig buurtschappen strijden met elkaar om de mooiste wagen te bouwen. Een vakkundige jury beoordeelt de resultaten. En dat al meer dan tachtig jaar. Sinds 1989 gelden er maximale afmetingen voor de wagens, omdat Gratis het de spuigaten uitliep. De wagens mogen niet meer kaarten dan 9 meter hoog en 19 meter lang zijn. of  ,korting! Namens Corso Zundert mag Ons vijf keer twee vrijkaarten weggeven aan lezers. Kans maken? Mail naar ons@kbo-brabant.nl o.v.v. Corso Zundert. Hebt u niet gewonnen maar wilt u toch graag naar het Zundertse corso? Leden van KBO-Brabant ontvangen met de kortingscode ‘corsokbo17’ korting op een ticket voor Corso Zundert 2017. Volwassenen betalen 8 euro in plaats van 10 euro. Bestel uw tickets op www.corsozundert.nl/online-verkoop.

Musical over een ongelooflijk leven

Gratis

kaarten

De musical over het leven van Liesbeth List vertelt een ongelofelijk levensverhaal met een ongelofelijke carrière. Een intens verhaal over een vrouw die alles overwon: de zelfmoord van haar moeder meteen na hun bevrijding uit het Jappenkamp, een slechte relatie, een neerwaartse carrière, het verlies van Ramses en van haar grote liefde Rob. Maar ze overwon en er was altijd nieuw succes. Dat ze na haar veertigste toch nog zwanger raakte was haar grootste ‘cadeau’. Een nieuwe Nederlandse musical over een van onze grootste vedettes, een icoon in de Nederlandse amusementsindustrie. Geëerd en onderscheiden met Edisons, Musical Awards en internationale prijzen. Liesbeth List: moeder, minnares, maar bovenal artieste met een enorme rijkdom aan prachtig repertoire van Shaffy, Piaf, Aznavour, Boeijen, Theodorakis en Brel. Met Renée van Wegberg (bekend van Wicked, Vive la France, Joseph en Op een mooie Pinksterdag) als Liesbeth List. Ons mag namens De Graaf en Cornelissen drie keer twee kaarten weggeven voor de uitvoering van deze musical in een van de theaters in Noord-Brabant. Kans maken? Mail voor 1 oktober naar ons@kbo-brabant.nl o.v.v. Liesbeth.

Goed horen voor weinig De hoortoestelbatterijen van PowerOne zijn verkrijgbaar in vier verschillende types: 10 geel, 13 oranje, 312 bruin en 675 blauw. Leden van KBO-Brabant betalen voor zestig batterijen slechts € 21,95. De batterijen worden bovendien gratis aan u toegezonden. Kijk voor meer informatie op www.onsledenvoordeel.nl onder ‘Gezondheid’ of bel de KBO-klantenservice op (085) 486 33 63.

ons 53

Gratis

verzending


Wandelvoetbal in Vierlingsbeek

Een balletje trappen voor

Tekst en beeld: Ivo Hutten

60-plussers

Een nieuw soort voetbal maakt steeds meer 60-plussers enthousiast om weer eens een balletje te trappen. Walking Football – overgewaaid uit Engeland – wordt op wandeltempo gespeeld op een klein veldje en heeft als doel ouderen gezellig en sportief in beweging te brengen. KBO Vierlingsbeek-Groeningen organiseerde onlangs een demonstratiewedstrijd met een oud-voetbalprof als aanjager.

ons 54


reportage

D

e oren zijn gespitst als Ger van Rosmalen het kunstgrasveld van R.K.V.V. Volharding in Vierlingsbeek betreedt. Als prof speelde hij maar liefst 404 wedstrijden in het betaalde voetbal, voornamelijk in het shirt van VVV Venlo. Het embleem van die club draagt hij nog steeds op zijn trainingspak. In dienst van de Limburgers begeleidt Van Rosmalen tegenwoordig – 62 jaar is hij inmiddels – maatschappelijke projecten, waaronder het wandelvoetbal. Hij geeft trainingen, organiseert wedstrijden en promoot graag deze nieuwe spelvorm.

Bewegen en lol maken ‘Wandelvoetbal heeft een paar belangrijke spelregels’, begint Ger zijn uitleg. ‘We spelen zes tegen zes op een kwart voetbalveld en zonder keeper. Rennen is niet toegestaan, ook geen fysiek contact. Dus geen slidings op de bal, heren! Scoren kun je alleen op de helft van de tegenstander en de bal mag nooit boven heuphoogte komen. En dan nog de belangrijkste regel: respecteer elkaar en de beslissingen van de scheidsrechter. Discussies zijn uitgesloten. Wie er wint, vind ik onbelangrijk. Samen bewegen en lol maken is bij wandelvoetbal de grootste verdienste.’ Een groep mannen en vrouwen hoort het geïnteresseerd aan. Een twintigtal heeft de sportkleren al aan voor een demonstratiepotje, anderen spelen lekker mee in hun spijkerbroek. De tribune en de zijlijn vullen zich met belangstellenden. Ze komen niet alleen uit Vierlingsbeek, maar ook van KBO-Afdelingen uit Boxmeer, Haps, Maashees, Rijkevoort en Sambeek. Voorzitter Jan Spee van KBO VierlingsbeekGroeningen heeft ze opgetrommeld om kennis te komen maken met wandelvoetbal en dat is hem goed gelukt. ‘Laat dat maar aan Jan over’, beaamt bestuurslid Marius Cuijpers. ‘Hij heeft zo een paar teams op de been.’

Jongere ouderen Terwijl de voetballers zich onder leiding van Ger warmlopen en rek- en strekoefeningen doen, kijkt Jan geboeid toe. ‘Ik zou het prachtig vinden als we in onze KBO-Kring wedstrijden of zelfs toernooitjes wandelvoetbal kunnen houden. Nog mooier zou het zijn als het zich als een olievlek over onze provincie verspreidt. De tijden van alleen kienen, kaarten en keuvelen liggen achter ons. Met respect voor onze oudste leden natuurlijk die dat nog altijd graag doen. Die koesteren we ook, maar voor de jongere ouderen zijn die dingen te stoffig geworden. Die moet je met andere activiteiten in beweging krijgen.’ Bewegen is sowieso een stokpaardje van KBO Vierlingsbeek-Groeningen. En tevens voor Jan als voorzitter, al beweegt hij naar eigen zeggen zelf vooral zijn kaken om anderen in beweging te krijgen. In zijn dorp worden verschillende fitness- en beweegprogramma’s voor ouderen wekelijks druk bezocht. ‘Wandelvoetbal zou een heel mooie uitbreiding van onze activiteiten zijn. Het zorgt bovendien voor sociale contacten en voor sommigen zou het kunnen helpen om een isolement te voorkomen. De gezelligheid – het weer ergens bij horen – is minstens zo belangrijk.’ ‘Precies’, zegt Ger. ‘Je kunt gewoon beginnen, ook al heb je nog te weinig mensen. In Venlo begonnen we twee jaar geleden met vijf man, nu spelen we wekelijks gemiddeld met twintig man op een Cruyff Court. Ook andere profclubs, zoals PSV, NAC en Roda JC hebben inmiddels wandelvoetbalteams. De KNVB ondersteunt het ook. Het is laagdrempelig en het werkt heel aanstekelijk.’

ons 55


Advertentie

Uniek! Nieuwe revolutionaire traplift!

Revolutionair railsysteem

Slechts 48 uur levertijd!

Niet goed = geld terug

Otolift heeft een nieuwe traplift geïntroduceerd: de Otolift Modul-Air. Deze traplift heeft de dunste enkele rail ter wereld en is volledig uit voorraad leverbaar.

Dankzij deze unieke technologie wordt het dure maatwerk overgeslagen, en kunnen wij zowel rechte als gebogen trappen binnen 48 uur van een traplift voorzien!

Bent u niet tevreden met uw Otolift? Geen probleem. Wij bieden u een unieke niet-goed-geld-terug-garantie aan op de Otolift Modul-Air.

• Marktleider in Nederland

• Alle keuze in trapliften, nieuw en gebruikt

• Huren al vanaf één maand mogelijk

Ja, stuur mij de gratis brochure

Bel gratis 0800 444 777 5

Naam

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

Adres

Voor meer informatie kunt u terecht op www.otolift.nl

Postcode/plaats

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

ONS2017

Telefoon

Dé meest gekochte traplift van Nederland


reportage

Continu opletten Eens kijken of dat daadwerkelijk zo is. De spelers hebben hun spieren ondertussen opgewarmd en de pezen opgerekt. Ger deelt de fluorescerende hesjes uit om teams te maken. Er worden wedstrijden van tien minuten gespeeld. ‘Dit is echt hartstikke leuk’, reageert Theo Ermers met een lach na het eerste, fanatieke potje. ‘De kunst is om vrij te lopen en de bal bij iemand goed in de voeten te spelen. Je moet continu opletten, kijken, aannemen en spelen. Het is heel actief, al kun je het zo intensief maken als je zelf wil. Iedereen kan op zijn eigen manier meedoen.’

‘Het zou mooi zijn als wandelvoetbal

zich als een olievlek over onze provincie verspreidt’ Naast hem staat Piet Peters, die met zijn 82 jaar vandaag de oudste deelnemer is. ‘Het is sociaal, intensief en ik vind het leuk dat mannen en vrouwen gewoon door elkaar spelen. Ik ben nog heel fit. Het smaakt misschien wel naar meer.’ Theo: ‘Het is een beetje alsof we weer in de F-jes voetballen. Met z’n allen op een klein veld, kleine goals en vooral op een kluitje proberen de bal te onderscheppen.’

Niet rennen Op het veld gaat het er ondertussen fanatiek maar sportief aan toe. Verschillende oeh’s en aah’s wisselen elkaar af bij ballen die net worden gemist en soms klinkt er gejuich als de bal tussen de doelpalen verdwijnt. Maar één ding is toch wel heel lastig en dat is dat je

niet mag rennen. ‘Je hebt heel snel de neiging om een klein sprintje naar de bal te trekken, maar dat mag dus niet’, zegt Margriet Verheijen. ‘Het is wat onnatuurlijk om te blijven wandelen. Vanaf de zijkant ziet het er vast heel grappig uit hoe spelers toch proberen hun pas te versnellen om als eerste bij de bal te zijn.’ Met een flesje water staat ze aan de rand van het veld even bij te komen. Jeanne Vervoort is net zo enthousiast: ‘Keileuk vind ik het. En ook wel gek dat je niet mag rennen. Ik had nog nooit van wandelvoetbal gehoord, maar ik heb mijn best gedaan en zelfs een keer gescoord. Goed hè? Het lijkt me best leuk om dit vaker te doen. Waar de gezelligheid is, daar kun je mij ook vinden. Dus wie weet, geef ik me wel op voor een team.’

Wedstrijd Er begint inderdaad wel iets te ontstaan, beschrijven Jeu Ermers en Toon Baltissen het gevoel op het veld en langs de lijn. Sterker nog, de eerste wedstrijd wordt alvast gepland. Een team uit Vierlingsbeek neemt het binnenkort op tegen een Limburgs team. Tot groot plezier ook van penningmeester Jos van Boekel, zelf oud-scheidsrechter en vader van toparbiter Pol van Boekel in de eredivisie. ‘Als jullie nog iemand zoeken om te fluiten, dan doe ik dat wel. Ik heb er denk ik wel een beetje verstand van en ik fluit heel consequent.’ Een dikke knipoog volgt. In de kantine van R.K.V.V. Volharding vult een lange stamtafel zich ondertussen met een paar frisjes en biertjes. Het is tijd voor de derde helft, want die is bij wandelvoetbal net zo belangrijk als bij het gewone voetbal. Bewegen en gezelligheid, ze horen gewoon bij elkaar.

ons 57


Zoet en romig: kandeel Het lijkt wel blanke vla, maar dan met alcohol. Kandeel, een oud-Hollands kraamdrankje, smaakt heerlijk zoet en romig. Een beetje zoals advocaat, want beide worden van wijn en eieren gemaakt. Het is een echt geboortedrankje: sinds de zeventiende eeuw werd het geschonken bij kraamfeesten van welgestelde moeders. ▶

Niet voor iedereen

In de zeventiende eeuw kregen jonge moeders uit welgestelde kringen kandeel in het kraambed – om aan te sterken na de bevalling. Vanwege de dure specerijen die nodig waren bij de bereiding ervan was het drankje niet voor iedereen weggelegd. Ook bij de geboorte van prinses Beatrix in 1938 werd kandeel nog officieel geschonken op paleis Soestdijk.

Tekst: Susanne Mullenders | Beeld: Shutterstock

Satijnen muts

Het werd een gewoonte om niet alleen de moeder maar ook de kraamvisite te trakteren op kandeel. Het schenken was een heel ritueel. De jonge vader droeg een met kant omboorde satijnen muts met linten van de moeder, en een gebloemde kamerjas. Niet vanwege de feestelijke gelegenheid, maar om boze geesten weg te houden bij moeder en kind. Het pijpje kaneel waarmee de vader in de kandeel roerde, zou hem kracht geven om die geesten af te leiden. Was de baby een jongetje, dan roerde de vader met een lange kaneelstok met strikken. Bij een meisje gebruikte hij een kort kaneelstokje met één strikje.

ons 58


oud-hollandse lekkernij

Kandeel Ingrediënten • 1 fles witte wijn (bijvoorbeeld Rijnwijn of Liebfraumilch) • ½ citroen • 3 kruidnagels • 1 kaneelstokje • 100 gram suiker • 8 eidooiers

Kaneel, kandij, of…?

Bereiding

Het woord kandeel is – in tegenstelling tot wat u misschien zou denken – niet afgeleid van ‘kaneel’ en ook niet van ‘kandij’. Het komt namelijk van het Latijnse begrip caldellum. Dat is afgeleid van ‘calidus’ en betekent ‘warm’. Waarschijnlijk wijst dat erop dat kandeel oorspronkelijk warm werd gedronken. ▶

Heerlijk zomers dessert

En inderdaad: kandeel is een heerlijke warme drank. Maar koud is het ook niet te versmaden. Traditioneel wordt kandeel geserveerd in een glaasje met een lepeltje, met een lange vinger, kaneelbeschuitje of beschuit met muisjes ernaast. Maar in deze zomerse periode kunt u er ook een heerlijk dessert mee maken: wat dacht u van kandeel over een bolletje vanille-ijs met verse aardbeien of frambozen? ▶

Rauwe eieren…

Als u kandeel zelf wilt maken, gebruikt u daarbij rauwe eieren. En zoals u wellicht weet, is dat niet geheel ongevaarlijk vanwege het risico op een salmonellabesmetting. Vooral kwetsbare groepen zoals ouderen, zieken en zwangere vrouwen kunnen dat risico beter vermijden. De salmonellabacterie kan namelijk heel nare maag- en darmklachten veroorzaken. De kans op besmetting is klein – volgens cijfers van het Voedingscentrum zijn ongeveer 3 op de 10.000 eieren besmet – maar als u elk risico wilt uitsluiten, kunt u gepasteuriseerd eiwit gebruiken (te koop bij veel supermarkten). Of u maakt de kandeel niet zelf, maar koopt gewoon een flesje bij de slijter.

ons 59

Giet een deciliter van de wijn in een geëmailleerd of roestvrijstalen steelpannetje (deze materialen oxideren niet). Voeg de kruidnagels, het kaneelstokje en de dunne schil van de halve (schoongeboende!) citroen toe. Laat dit alles op een laag vuurtje een halfuur trekken. Breng ondertussen een grote pan met water aan de kook. Splits de eieren en klop de dooiers (in een hittebestendige kom) op met de suiker tot ze bleek zijn en de massa lobbig is. Zeef de verwarmde wijn en voeg die heel langzaam al kloppend toe aan het eimengsel. Hang de kom met het eiwijnmengsel boven de pan met kokend water en laat het au bain marie op temperatuur komen. Zorg ervoor dat de bodem het water niet raakt. Voeg de rest van de wijn langzaam toe. Verwarm de kandeel al roerend nog 5 tot 10 minuten. Blijf erbij en let goed op, want bij te grote hitte kan de kandeel gaan schiften. De kandeel dikt licht in en krijgt een romige kleur. Blijf roeren tot de kandeel aan de lepel blijft hangen. U kunt kandeel zowel lauwwarm als koud serveren. Bewaar in de koelkast.


Advertentie

Al ruim 40 jaar hèt adres voor comfort en kwaliteit Makkelijk opstaan is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Om die reden zijn er fauteuils die u hierbij een handje kunnen meehelpen. Het aanbod van meer dan 90 sta- op fauteuils bij Teun Arts is uniek in Nederland. sta op fauteuils, zelf op draaivoet! Bij ons vindt u alle stijlen sta-

Ǧ ͳǡ ʹǡ ͵ǡ Ͷǡ ͷ × ͸ ǤǤǤ Ǥ Veel van onze StaSta op fauteuils zijn in meerdere kleuren direct uit voorraad leverbaar. Mocht de sta- op fauteuil van uw keuze niet voorradig zijn, dan zorgen wij voor een leen- sta- op fauteuil om de levertijd te overbruggen... Gratis.

Onze openingstijden: Di, Wo & Do 10:00 - 17:30, Vrijdag 10:00 - 21:00, Zaterdag 10:00 - 17:00 tel.: 0485 - 45 29 86 www.teunarts.nl Boersestraat 11, 5454NG, Sint Hubert. In St.Hubert op de rotonde richting Wanroij, dan 3e weg links, 1e rechts.

info@teunarts.nl

* Niet van toepassing op aktiemodellen, aanbiedingen en overige acties.


Advertentie

Al ruim 40 jaar hèt adres voor comfort en kwaliteit

Handmatig verstelbare relaxfauteuils Meer dan 180 modellen In stof vanaf € 875,- in leder vanaf € 965,-

Meer dan 50 modellen banken & bankstellen eventueel mét relaxfunctie

Relaxfauteuils met sta- op hulp

Meer dan 90 modellen In stof vanaf € 925,- in leder vanaf € 995,(veelal uit voorraad)

De beste banken Nederlands fabrikaat

Onze openingstijden: Di, Wo & Do 10:00 - 17:30, Vrijdag 10:00 - 21:00, Zaterdag 10:00 - 17:00 tel.: 0485 - 45 29 86 www.teunarts.nl Boersestraat 11, 5454NG, Sint Hubert. In St.Hubert op de rotonde richting Wanroij, dan 3e weg links, 1e rechts.

info@teunarts.nl

* Niet van toepassing op aktiemodellen, aanbiedingen en overige acties.


Advertentie


De oplossing van de puzzel in Ons 5 was: kroonjaar. De prijzen gaan naar: C. Hosken, G. van Druenen-van de Akker, M. Sars, N. Hurkmans en R. van Berlo. Van harte gefeliciteerd!

Puzzel mee en win! In elke editie van Ons maakt u kans op een leuke prijs. Los het Zweeds Raadsel op, stuur uw oplossing naar de redactie en misschien wint u een van de drie leuke arrangementen voor twee personen in het Toon Kortoomspark. Stuur de oplossing van de puzzel, uw adres en telefoonnummer vóór 4 september 2017 naar: Redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Let erop dat u uw inzending frankeert. Ongefrankeerde inzendingen worden niet meegenomen in de loting. Of e-mail de oplossing naar puzzelpagina@kbo-brabant.nl met als onderwerp ‘puzzel Ons 8’.

Let op !

Puzzel: www.puzzelpro.nl

Nie e-mail uw adres!

In het Toon Kortoomspark in Deurne komt u alles te weten over de geliefde schrijver. U bezoekt er onder meer het huis waar Kortooms van 1918 tot 1944 woonde. Ons heeft voor de prijswinnaars drie verschillende arrangementen voor twee personen klaarliggen. Museum all-in: een rondleiding in het museum en een ontvangst met koffie of thee en veel lekkers, zoals een Turfdruppelke met slagroom. Blotevoetenpad met borrelarrangement: beleef het blotevoetenpad en geniet

daarna van een drankje met borrelplateau op het terras. Gouden Turven: bezoek het museum, beleef het blotevoetenpad en maak een wandeling door de theetuin en naar de fundamenten van de oude Deurnese Turfstrooiselfabriek. Koffie met huisgemaakte koek na afloop. Meer informatie over het museum en het park vindt u op www.toonkortoomspark.nl.

ons 63


Advertentie

Laat het leven en de liefde niet aan je voorbij gaan!

Compleet verzorgde reis, incl. vervoer per luxe touringcar. Veel 1- persoonskamers mogelijk. Kijk op: www.hotel-gaasterland.nl Of bel: (0514) 581741

Marderleane 21, 8572 WG Rijs

Je wilde samen oud worden maar het leven heeft anders beslist. Via Stichting Date kunt u een nieuwe partner vinden. Bel gratis 0800-022 0225 en wij nodigen u uit voor een gratis en vrijblijvend informatief gesprek met een van onze ervaren consulenten. Veilig en betrouwbaar en e, รกltijd bij u in de buurt at D Stichting Persoonlijke begeleiding en e m duurza laties voorstellen re uw ro -v an m Onbeperkte kennismakingen sinds 1969. en hoge slagingskansen

Bel gratis 0800 022 0225

stichtingdate.nl

Erkend door BVSK / Singleskeurmerk / Geschillencommissie

THE NETHERLANDS

MILITARY

International Military Music Show 29 sep โ บ 1 okt 2017 in Rotterdam Ahoy Info & tickets: www.nationaletaptoe.nl of Primera winkels


Op zoek naar een wandelmaatje of reisgenoot? Of wilt u oud-klasgenoten terugvinden voor een reünie? Plaats uw oproep op Groet & Ontmoet op www.kbo-brabant.nl!

Op zoek naar... BR.O.NR. 08.001/17 Wie vindt het gezellig om af en toe gezelschap te hebben? Ik zoek een vriendin voor mijn nichtje om leuke dingen te doen. Eens een autoritje te maken of te fietsen. Zij rijdt graag, fietsen en van de natuur genieten zijn haar hobby’s, evenals fotografie. Door het verlies van familieleden en goede, betrouwbare vrienden zou zij het fijn vinden een vriendin te vinden. Zij is alleenstaand en eind zeventig. Mailen vindt zij ook leuk of bij slecht weer een spelletje. Zij heeft vele interesses en woont in de regio 073.

voor u belangrijke zaken: woon in eigen appartement, heb auto, rook niet, drink een wijntje, ben reislustig en redelijk sportief. Ik hou van gezelligheid, wie niet? Kijk uit naar uw eventuele reactie. Zuid-West-Brabant. BR.O.NR. 08.004/17 Ik ben een slanke, vitale vrouw van 81 jaar en wat ik zoek is een gezellige man met wie ik nog kan gaan fietsen, wandelen en genieten van al wat nog op ons levenspad kan komen en met wie ik van gedachten kan wisselen. Ik zoek een man in de leeftijd 80 tot 83 jaar omgeving Oss / ’s-Hertogenbosch.

BR.O.NR. 08.002/17 Een vitale en actieve man, 70 jaar, een echte Brabander, zoekt een leuke vrouw tussen 65 en 72 jaar die houdt van fietsen, wandelen en de natuur. Ga graag op korte reisjes en op tijd een dansje enz. Rook niet, drink graag een wijntje. Spreekt dit jou aan, laat dan iets van je horen. 040, 013, 0499, 0413.

BR.O.NR. 08.005/17 Ondernemende weduwnaar van tachtig, ’t alleen-zijn wordt hem soms te machtig, zoekt lieve en zorgzame vrouw, die tegen hem zeggen zou: Samen met jou is het leven weer prachtig! Omgeving 0165 / 076. BR.O.NR. 08.006/17 Ik ben een alleenstaande vrouw, 63 jaar en wil graag wat meer sociale contacten of een maatje, man of vrouw, om samen leuke dingen te doen. Ik houd van wandelen, fietsen, terrasje pakken, vakanties, wat met de

BR.O.NR. 08.003/17 Een vitale en actieve weduwnaar van 80 jaar in West-Brabant komt graag in contact met een lieve en aardige vrouw tussen de 70 en 75 jaar. Enige

auto toeren. Liefst niet rokend. Woon in de omgeving van 076, dus WestBrabant. Spreekt dit jou aan, dan zie ik graag een reactie tegemoet. BR.O.NR. 08.007/17 Ik ben een weduwnaar van 70 jaar, wonende in het gebied 0492. Graag zou ik in contact willen komen met een lieve, betrouwbare, gezellige en spontane vrouw rond de leeftijd van 65-70 jaar. Ik ben in het bezit van een auto. Mijn hobby’s zijn wandelen, fietsen, terrasje pikken enz. Ik drink en rook niet, maar heb geen bezwaar als mijn partner dit wel doet. BR.O.NR. 08.008/17 Nog vitale vrouw, 82, zoekt vriendschap met m/v voor een fijn contact. Ik houd van een goed gesprekje, natuur en kunst. In de zomer werk ik graag enkele weken in het buitenland. Ben in bezit van auto. Graag reactie omgeving 0497. BR.O.NR. 08.009/17 Vrouw, 62 jaar, zoekt vriendin om samen leuke dingen te doen zoals terrasje pakken, fietsen, wandelen. Omgeving Rosmalen.

Oproep plaatsen? Stuur deze o.v.v. Contactoproep Ons en uw adres, telefoonnummer en e-mailadres naar KBO-Brabant (zie adres hieronder). Reageren? Stuur uw reactie in een gesloten enveloppe naar KBO-Brabant (zie adres hieronder) en zet linksboven op de enveloppe: reactie contactoproep Ons en het nummer van de oproep waarop u reageert. Wij sturen uw enveloppe dan ongeopend door. Denk er wel aan uw naam, adres en woonplaats of een e-mailadres in uw reactie op te nemen, zodat de betreffende persoon ook schriftelijk contact met u kan opnemen. Een oproep plaatsen kost eenmalig € 15,-. Als er meer oproepen ingestuurd worden dan er ruimte is, wordt een wachtlijst aangelegd. Adres: KBO-Brabant, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch of e-mail naar contactadvertentie@kbo-brabant.nl.

• • •

ons 65


3

Advertentie

SEPTEMBER BLOEMENCORSO

Pak de bus naar het gezellige Bloemencorso in Zundert!

Reis met je OV-chipkaart of pin een kaartje in de bus. bravo.info


Advertentie

Veilig Douchen

LEEFTIJDSKORTING

€7,50 € 10,00 KORTING KORTING perlevensjaar levensjaar* per

SHOWROOM GEOPEND MA-VRIJ 08:30-17:00

+

Binnen 1 dag geplaatst

+ +

Extra ondersteuning

Anti-slip profiel

Lage instap

GRATIS BROCHURE ONTVANGEN?

WWW.VEILIGDOUCHEN.NL Ja, ik ontvang graag de kortingsvoucher en het gratis informatiemagazine voor; Badkamers Bedden

BEL GRATIS 0800 0200 962 * Kijk op www.veiligdouchen.nl voor de actievoorwaarden

Naam Straat + nr

Het slimme comfortbed

Postcode

LEEFTIJDSKORTING

Plaats KBO_07_08_17

Telefoon

€7,50 € 10,00

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Zwaluw Comfortsanitair/Batavia Boxsprings Antwoordnummer 3035 - 3860VZ Zeewolde, Nederland

KORTING KORTING

HOOG LAAG BOXSPRINGS

perlevensjaar levensjaar* per

GRATIS SLAAPSCAN®

+

Makkelijk opmaken

BOXSPRINGS

+ BEL GRATIS 0800 2282 842 GRATIS BROCHURE ONTVANGEN? WWW.BATAVIABOXSPRINGS.NL * Kijk op www.bataviaboxsprings.nl voor de actievoorwaarden

Deelbaar



Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.