Ons 01 2017 by KBO-Brabant

ons MAGAZINE VOOR SENIOREN

nummer 1

januari 2017

Rayon 1

Nationaal ZorgFonds:

‘Patiënten zijn geen consumenten’ Ouderenhuisvesting

Van school tot droomhuis Themapuzzel:

Oud in Afrika

Laudato Si’

Dialoog met bisschop Gerard de Korte

Schudden aan de stamboom

van Dries van Agt

OPENINGSAANBIEDING!

4/5 DAAGSE AUTOREIS VANAF

Ontvang een GRATIS gereedschapskoffer t.w.v. €39,95 per kamer *

€159,95 P.P.

EIFEL - ALL-INCLUSIVE!

HOTEL LOCHMÜHLE Locatie: Mayschoß

Enjoyhotel Lochmühle in het wijndorp Mayschoß, is gelegen in de Eifel midden tussen de wijnbergen aan de rivier de Ahr. De welbekende plaatsen in de buurt zijn Bonn, Köningswinter, Altenahr, Remagen en natuurlijk de rivier de Rijn. Dit multifunctionele hotel beschikt over 115 kamers, welke voorzien zijn van bad, douche en toilet, zithoek, televisie met Nederlandse zenders, gratis WiFi en een groot deel van de kamers heeft een balkon. Alle kamers zijn per lift te bereiken. Tevens kunt u heerlijk ontspannen in één van onze sauna’s of ons verwarmde overdekte zwembad.

ARRANGEMENT - 4 of 5 daagse droomvakantie! + + + + + + + + + + + +

Ontvangst met warme lunch of koffie met gebak 3x / 4x overnachting met uitgebreid “Enjoy” ontbijtbuffet 3x / 4x warme lunch of lunchpakket 3x / 4x 3-gangenkeuze menu NIEUW : Koffiecorner koffie en thee gehele dag GRATIS Dagelijks alle drankjes van 17:00 t/m 24:00 GRATIS bieren, wijnen, fris- en vruchtendranken, jenevers en apfelkorn Iedere avond vertier en entertainment, o.a. live muziek en wijnproeverij. Hierbij wordt regelmatig een bittergarnituur geserveerd GRATIS gebruik versnellingsfietsen en alle andere faciliteiten GRATIS diverse auto-, fietsen wandelroutes en een lunchpakket GRATIS gebruik verwarmd binnenzwembad in het hotel GRATIS gebruik van 4 verschillende sauna’s Gratis gebruik kegelbaan, biljart, buitenschaak, tafeltennis, fitness en huisbioscoop

Enjoyhotels vindt u aan de Moezel, in de Eifel en het Sauerland!

AANKOMSTDATA EN PRIJZEN 4 DAAGSE AUTOREIS 2, 10 maart, 7 april

€ 159,95

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14 april (Pasen) * - GRATIS KOFFER . . . . . . . . . . . . .€ 199,95 21, 28 april * - GRATIS KOFFER . . . . . . . . . . . . . . . . . .€ 189,95

AANKOMSTDATA EN PRIJZEN 5 DAAGSE AUTOREIS 2, 6, 10, 14 maart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .€ 159,95 18, 22, 26, 30 maart, 3, 10 april . . . . . . . . . . . . . . .€ 199,95 17, 24 april, 1, 8 mei * - GRATIS KOFFER. . . . . . . . .€ 239,95

EXTRA bij 5 daagse arrangement: + Gratis verrassingsdagtocht door het Eifelgebied per luxe touringcar + Kortingskaartjes boottocht over de Rijn (april - oktober) Nederlands gesproken

Kijk voor meer informatie op enjoyhotels.nl of bel 0049 2953 9626 580 Voor alle Enjoyhotels geldt geen aanbetaling, geen boekings-, en reserveringskosten, geen 1-persoonskamer toeslag. Alle fouten voorbehouden en exclusief eventuele toeristenbijdrage.

welkom!

Colofon

Beeld: Roy Lazet

JAARGANG 7 NR. 1 - 2017 Ons is een uitgave van KBOBrabant en wordt 11 keer per jaar toegestuurd aan de 130.000 leden. Een gesproken versie van Ons is te bestellen bij KBO-Brabant (zie redactieadres). ISSN 2211-5277 Redactie KBO-Brabant Nadzja van der Knaap, Truus Noij, Wilma Schrover Redactieadres Postbus 3240 5203 DE ’s-Hertogenbosch (073) 644 40 66 ons@kbo-brabant.nl Concept en realisatie mooi mag., Susanne Mullenders, Pauline Mulder, www.mooimag.com, Ivo Hutten Vormgeving Grafisch bureau Brust, Ilse Vesters, Remco Brust, Michelle Uit de Weerd - Leemkuil Advertenties Multor Media B.V., Tanja van Adrichem (085) 00 30 396 tanjavanadrichem@multormedia.nl Romeo Delta, www.romeodelta.nl KBO-Brabant draagt op geen enkele wijze verantwoordelijkheid voor advertenties/bijsluiters in Ons. Druk en afwerking Habo DaCosta Lidmaatschap Indien u een lidmaatschap bij de KBO in Brabant wilt aangaan of opzeggen, dan kunt u terecht bij het secretariaat van uw lokale KBO-Afdeling. U vindt de adresgegevens op www.kbo-brabant.nl. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder KBOBrabant daar vooraf van in kennis te stellen. Het toesturen van foto’s en teksten impliceert toestemming tot publicatie in Ons. Maar dit betekent niet dat toegestuurde foto’s en teksten automatisch geplaatst worden. www.kbo-brabant.nl www.facebook.com/kbobrabant @kbo_brabant

Bijna gratis goud Er is haast geen dag op de kalender meer te vinden die niet in het teken van iets staat. Alleen al in december onderscheiden we Wereldlichtjesdag, Wereldaidsdag, internationale dagen tegen slavernij, tegen stille rampen, van gehandicapten, burgerluchtvaart, mensenrechten, migranten en van biologische diversiteit. Bovendien is 5 december de internationale dag van het vrijwilligerswerk, ingesteld door de Verenigde Naties om wereldwijd het vrijwilligerswerk respect te tonen en te promoten. Die internationale dag valt samen met de komst van de alleroudste vrijwilliger naar ons land, reden waarom wij op 5 december het Sinterklaasfeest vieren en op 7 december de Nationale Vrijwilligersdag. Onze koepelvereniging Nederlandse Organisatie Vrijwilligerswerk (NOV) organiseerde die dag het Gratis Goud Festival omdat vrijwilligers en actieve burgers goud waard zijn. Nu ligt goud meestal niet voor het oprapen, maar hier in Brabant scheelt het toch niet veel. De waarde van de lokale inzet van onze Brabantse seniorenverenigingen is onderzocht en vastgesteld op 48 miljoen euro per jaar. Onze vrijwilligers organiseren tal van activiteiten waar ouderen elkaar in eigen wijk of dorp ontmoeten, maar ook vullen ze tienduizenden belastingaangiftes in voor ouderen, vragen zorgen huurtoeslag voor ze aan, houden hun administratie op orde, ondersteunen ouderen bij hun Wmo-aanvragen en geven voorlichting over zorg, welzijn, inkomen, wonen en mobiliteit. Maar om die duizenden vrijwilligers daartoe in staat te stellen, zijn opleiding en bijscholing onmisbaar. Dat laatste doen we in Brabant met alle bonden samen en onze deskundige vrijwilligers helpen niet alleen onze leden maar alle ouderen. Dat laatste kon omdat de provincie de opleidingen financieel ondersteunde. Voor nog geen procent van de totale waarde van ons vrijwilligerswerk, hadden we het in Brabant prima voor elkaar. Bijna gratis goud. Maar goud kan ook verblinden en als vanzelfsprekend ervaren gaan worden. Per slot van rekening leveren we onze vrijwillige inzet al zoveel jaren dat een bestuurder deze misschien niet als vernieuwend ziet. En dan kan het gebeuren dat een gedeputeerde voor Leefbaarheid en Cultuur zichzelf voor een dilemma plaatst dat hij ook nog duivels noemt: “alles bij het oude laten of vooruit denken?”. Helaas besloot deze gedeputeerde om niet langer tegemoet te komen aan de unanieme behoefte van ons Verenigde Bonden Overleg Brabant aan een financiële bijdrage voor opleiding en bijscholing van onze vrijwilligers. Gedeputeerde Swinkels (SP) noemt dat vooruitdenken, wij denken met weemoed achteruit aan de tijd dat gedeputeerde Van Haaften (CDA) deze portefeuille nog bestuurde. Frans Slangen, voorzitter

ons 3

Advertentie

DIRECT, EN MET 100% ZEKERHEID, UW HUIS VERKOPEN? Meer informatie: www.fvzvastgoed.nl of bel 076 - 561 59 55

m o s p o o K netto ld uitbetaa

Betrouwbaar Directe aanbetaling mogelijk Geen makelaars- en notariskosten Koopsom is 90% van de werkelijke waarde Uw eigen woning terug huren is mogelijk Wij ontzorgen â&#x20AC;&#x201C; direct zekerheid

adres: Annevillelaan 230 - 4858 RB Ulvenhout tel.: 076 - 561 59 55 - mob.: 06 - 270 826 65 e-mail: info@fvzvastgoed.nl

inhoud

MAGAZINE VOOR SENIOREN

LEZEN 25 Parachutespringen op je 92ste! Cor Verhagen vond het fantastisch 38 Oud-premier Dries van Agt over zijn familiegeschiedenis ‘De herinneringen aan mijn grootouders zijn dierbaar’ 46 Laudato Si’: moreel kompas voor sociale gerechtigheid Dialoogbijeenkomst met onze nieuwe bisschop Gerard de Korte

ONS BELANG 10 Zelfbeschikking bij een voltooid leven Frans Slangen over het wetsvoorstel om zelfdoding voor ouderen makkelijker te maken 14 Hoe wilt u wonen? Denk er tijdig over na! Het belang van flexibiliteit en diversiteit in toekomstige seniorenhuisvesting 18 ‘Patiënten zijn geen consumenten’ Reportage van de aftrap van het Nationaal ZorgFonds in Den Haag 28 ‘Er is géén probleem!’ Verslag van het Nationaal debat ‘Stop de pensioenafbraak’

38 36

EN VERDER

6 9 21 23 26 32 36 44 51 54 57 60

Schrijf ons! Fotoalbum Recht Notaris Gezondheid Dutch Design in Brabant Smakelijk eten Ontspanning Themapuzzel: Oud in Afrika Het jaar van... Ons voordeel Op zoek naar

Speciaal voordeel voor lede n! Kijk op pagina 57

ons 5

Reageren op artikelen in Ons? Stuur uw reactie naar KBO-Brabant, t.a.v. redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Mailen kan natuurlijk ook: ons@kbo-brabant.nl. Vergeet niet uw naam, adres en woonplaats te vermelden.

Schrijf

In het hart van elke winter zit een trillende lente, en achter de

sluier van elke nacht zit een glimlachende dageraad. Kahlil Gibran, Libanees-Amerikaans schrijver en kunstschilder (1883-1931)

Creatieve wedstrijd 2017 KBO-Brabant Dutch Design In navolging van het jaar 2016, waarin met groot succes een wedstrijd rondom Jheronimus Bosch werd georganiseerd, schrijft KBO-Brabant in 2017 een wedstrijd uit onder zijn leden in het kader van het jaar ‘Mondriaan tot Dutch Design’. Regelmatig krijgen we opmerkingen over de advertenties met hulpmiddelen voor ouderen en vooral over de oubolligheid daarvan. Die boodschap pakken we op en onze opdracht luidt dan ook: blader eens door de Ons, kijk eens rond in een hulpmiddelenwinkel en kies een product uit dat verbetering of verfraaiing kan gebruiken. Of creëer iets compleet nieuws! U kunt een prototype maken, maar er mogen ook tekeningen, animatiefilmpjes of een beschrijving worden ingeleverd. U kunt in groepjes werken of alleen. KBO-Brabant zorgt samen met zijn partners voor een inspirerende aftrapbijeenkomst en (regionaal georganiseerde) begeleiding van het ontwerpproces en eventuele uitvoering. De inzendingen zullen in elk geval worden beoordeeld op realiseerbaarheid en vernieuwing. De resultaten worden gepresenteerd tijdens de Dutch Designweek in oktober. Onze partners zijn Dutch Design Foundation, VisitBrabant en VVV Noordoost Brabant. In het februarinummer van Ons komt uitgebreide informatie hierover. Kijk ook op www.visitbrabant.nl.

Mooi mozaïek! Zeventien leden van KBO Bladel hebben in het kader van het zestigjarig jubileum van de Afdeling deze prachtige ‘mozaïekbank’ gemaakt. De materialen die ze daarvoor nodig hadden, hebben ze betrokken van Social Sofa uit Tilburg – een organisatie die mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt een kans geeft én die streeft naar een mozaïekbank in elke straat om sociale verkilling tegen te gaan. Design-ontwerpster Karin van den Boomen heeft de Bladelse bank ontworpen en de groep ‘mozaïekers’ begeleid. De bank schittert nu op het Burgemeester Van Houdtplein, in het centrum van Bladel.

ons 6

ons! Balinzicht Tekst: Will

Leven naa st alzheimer

Mijn echtgenoot, net tachtig jaar geworden, is nog uitzonderlijk vitaal. Fysiek tenminste. Hij staat zijn mannetje op de tennisbaan en aan het biljart. Gaan we fietsen of wandelen, dan is er geen spoor van vermoeidheid. Terwijl ik zelf verlangend uitkijk naar een bankje om uit te rusten. Het is goed om buiten te zijn, om te bewegen, om sociale contacten te hebben. Om die reden ook wordt momenteel overal in het land het Oldstars Walking Football geïntroduceerd. ‘Niet rennen, mannen, en niet boven de heupen schieten.’ Mooi om te zien, maar vooral een geweldig initiatief. Overal begint het besef door te dringen dat we met massa’s tegelijk oud aan het worden zijn. En daarom komt het bewegen in beweging. Intussen strooit mijn man iedereen zand in de ogen. Hij heeft een goede conditie, ziet er jong uit en hij heeft nog steeds balinzicht. De sportman

Niet rennen, mannen, en niet boven de heupen schieten van vroeger maakt gebruik van de automatische piloot. Maar hij valt door de mand bij de puntentelling. Dan speelt alzheimer hem parten. Boeien! Er zijn altijd wel medespelers die misschien minder talent hebben, maar wel goed kunnen tellen. Dan komt het toch nog helemaal goed. Hij kijkt ook naar voetbal op televisie. En als een mooi doelpunt herhaald wordt, zegt hij: ‘Alweer een doelpunt?!’ En dan ga ik even terug in de geschiedenis. Hij moest altijd lachen om zijn eigen oude moeder, die met hem voetbal keek op tv. Ze was helder van geest, maar men had toen nog maar net het fenomeen ‘herhaling’ uitgevonden. En ook moeder riep: ‘Hij zit er alweer in!’

ons 7

Toine Rommers schreef de bundel Ravotten op de hei, vol mooie en grappige gedichten.

Ik mis je Ik mis je op het pad, ik mis je op het mos. Ik mis je in de stad, ik mis je in het bos. Ik mis je in je stoel, ik mis je in de douche. Ik mis je warme kroel, ik mis je appelmoes. Ik mis je bij het maal, ik mis je bij het wachten. Ik mis je als ik ademhaal, ik mis je zwoele nachten. Ik mis je lopen en je staan, ik mis je van top tot teen. Ik mis je geest en lichaam zoals het was voorheen. Je zit in mijn geweten ik hoor nog steeds je stem. Ik kan je niet vergeten tot ik zelf niet meer ben.

Advertentie

Met de bus naar het theater wordt zo wel heel aantrekkelijk! Ga naar bravo.info of naar een Arriva Store

Bent u 65+? Dan reist u met Dalkorting 40% nog voordeliger dan u gewend bent. U ontvangt 40% extra korting, bovenop de leeftijdskorting van uw Persoonlijke OVchipkaart. Zo reist u in Noord-Brabant met wel 60% korting op uw busreis buiten de spits.

Heeft u een bijzondere (historische) foto die u met Ons wilt delen? Stuur een e-mail met toelichting naar ons@kbo-brabant.nl. Ons behoudt zich het recht voor uw reactie te bewerken en/of in te korten. De foto die u instuurt, ontvangt u uiteraard retour.

Uit het fotoalbum van... Wilma Schrover (1960)

Tekst: Suzanne Geurts

‘D

riekoningen, 1963. Dit was ons clubje buurtkinderen, dat veel met elkaar optrok. Ik sta niet op de foto, maar als peuter van drieënhalf mocht ik wel mee. Het groepje op afstand volgend en braaf aan mijn vaders hand, zonder zo’n mooie, papieren lampion met brandend kaarsje erin. Dat was te gevaarlijk, vonden mijn ouders. Die dingen vlogen nogal eens in brand, zeker als er een windje stond. Ik herinner me nog – hoe klein ook – hoe verontwaardigd ik daarover was. Vanzelfsprekend ging de opgehaalde “oogst” ook aan me voorbij. Maar een jaar later was het zover: ik mocht écht mee. En wat voelde ik me opgetogen. In het donker de straten afstruinen, terwijl je al die groepjes kinderen tegenkwam. De euforie als we een muntje kregen, de teleurstelling als het geen snoep maar een appel of mandarijn was. Kinderlijke boosheid ook, bij huizen waar niet open werd gedaan, terwijl je zeker wist dat er mensen thuis waren. Eén groot avontuur. Nog steeds vind ik Driekoningen een mooi ritueel, en het mandje met snoep staat bij mij altijd in de hal klaar. Helaas zingen kinderen amper meer; het mandje raakt nooit meer leeg.’ Van links naar rechts op de foto: Wilma’s zus Ans Schrover, Peter Eekels, Hennie Sluijter, Wim van de Tillaart en Rob Eekels

ons 9

Tekst: Mirjam Streefkerk | Beeld: Roy Lazet

Voorzitter Frans Slangen:

‘Het is moeilijk vast te stellen of het écht om zelf-

beschikking gaat’

interview

Het kabinet onderzoekt de mogelijkheden om hulp bij zelfdoding makkelijker te maken voor oudere mensen die hun leven voltooid vinden. Wat vindt onze voorzitter Frans Slangen hiervan? ‘Zelfbeschikking is een groot goed, maar ik denk dat we eerst andere zaken moeten oplossen.’ In oktober schreven de ministers Schippers van Volksgezondheid en Van der Steur van Justitie in een brief aan de Tweede Kamer dat zij willen onderzoeken hoe zij ondersteuning bij zelfdoding voor ouderen die hun leven voltooid vinden mogelijk kunnen maken. ‘Het kabinet is van mening dat het verzoek om hulp van deze groep mensen een legitiem verzoek is’, schreven ze. Wat was uw eerste gedachte toen u hoorde over de brief? ‘Dat uitgerekend het idee voor de wet van minister Schippers moest komen… Tja. Zij is verantwoordelijk voor alles wat er nu in de zorg gebeurt, voor de afbraak van ons zorgstelsel. Daar heb ik wel moeite mee.’ En met het idee voor de wet zelf? ‘Ik heb geen principiële bezwaren tegen zelfbeschikking. Ik ben ook geen tegenstander van euthanasie en anticonceptie. Ik geloof in een scheppende macht, die ons denkkracht heeft gegeven en daarmee de mogelijkheid om zelf onze afwegingen te maken. Dankzij die denkkracht hebben we bijvoorbeeld de zorg zo kunnen ontwikkelen dat we gezonder ouder worden met z’n allen. En de enige die dan goed kan beoordelen dat het genoeg is geweest, dat het leven is voltooid, is het individu zelf. Als je een fantastisch leven hebt gehad, maar je kunt door je ouderdom niet meer het leven leiden dat je wilt leiden: ik kan me wel inleven in mensen die dan niet meer verder willen. Het probleem is echter dat we volgens mij heel moeilijk kunnen vaststellen wanneer het écht om zelfbeschikking gaat en of het niet de omstandigheden

zijn die ouderen tot zo’n keuze dwingen. Dus ja, ik ben voor zelfbeschikking. Maar ik denk dat dit niet het goede moment is voor een wet die de mogelijkheden voor hulp bij zelfdoding moet verruimen.’ Waarom is dit niet het goede moment? ‘Vroeger waren ouderen de mensen voor wie je goed moest zorgen, zij hadden immers altijd hard gewerkt en ons land opgebouwd. Die vanzelfsprekendheid zie je nu niet meer. We zeggen nu als maatschappij: laat de ouderen het zelf maar uitzoeken. Het recht van de sterkste geldt, voor mensen met gebreken, mensen die ziek zijn of mensen met minder talenten lijkt minder ruimte. Ouderen krijgen steeds te horen dat ze zo’n enorme kostenpost zijn. In zo’n wereld voel je je al snel overbodig. En dan is zelfbeschikking voor veel mensen geen echte zelfbeschikking meer.’ ▶

Wetsvoorstel Voor ouderen die geen medische klachten hebben, maar wel een wens om te sterven, moet het voortaan mogelijk worden om met speciale stervenshulpbegeleiding zelf een einde te maken aan hun leven. Dat is althans de wens van het huidige kabinet. In oktober stuurden de ministers Schippers (Volksgezondheid) en Van der Steur (Justitie) een brief naar de Tweede Kamer waarin ze schreven de mogelijkheden voor een wet hiertoe te onderzoeken. Het kabinet legde daarmee een advies van de commissie Voltooid leven naast zich neer. Deze groep van wijzen onder leiding van D66-senator Paul Schnabel werd door de regering ingeschakeld om de juridische mogelijkheden en maatschappelijke dilemma’s van de wet in kaart te brengen en kwam tot de conclusie dat ruimere juridische mogelijkheden voor hulp bij zelfdoding onnodig en onwenselijk waren. Een meerderheid in de Tweede Kamer is het eens met het plan van het kabinet, maar er zijn ook tegengeluiden. Niet alleen vanuit christelijke hoek, ook de NIP, de beroepsvereniging van psychologen en Verenso, de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde, zijn kritisch. Damiaan Denis, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie zei in Trouw dat het kabinetsplan een ‘ongepast uitvloeisel van onze individualistische, pragmatische, op productiviteit gerichte samenleving’ is. De wet kan in de huidige kabinetsperiode niet meer gerealiseerd worden, dus of deze er daadwerkelijk komt is afhankelijk van het volgende kabinet en de samenstelling van de Tweede Kamer na de verkiezingen in maart.

ons 11

Advertentie

TONZON WARMERE VLOER MET MINDER ENERGIE DOOR HET BESTE ISOLEREND EFFECT

Warmere vloer door beter isolerend effect TONZON Thermoskussens isoleren op een effectievere manier dan andere vloerisolaties. De Thermoskussens blokkeren de warmtestraling door de vloer waardoor bestaande vloeren warmer worden dan de lucht boven de vloer. Zelfs mensen met vloerverwarming in nieuwere woningen merken op dat de Thermoskussens een opmerkelijk effect hebben: â&#x20AC;&#x153;de vloer wordt nu warm op plekken waar deze voorheen niet warm werdâ&#x20AC;?. Het wooncomfort stijgt daarmee aanzienlijk. En het gasverbruik wordt beduidend minder. Bij woningen met radiatoren scheelt de energiebesparing gemiddeld 15 tot 20% en bij woningen met vloerverwarming tot wel 40%.

Minder vochtproblemen De Thermoskussens worden gecombineerd met een stevig woningbreed zeil op de bodem van de kruipruimte. Deze Bodemfolie stopt de verdamping van vocht waardoor er geen vocht uit de bodem meer kan doordringen tot in de woning. De warmere vloer en de lagere vochtigheid geven schimmels en huisstofmijten nauwelijks nog kans en de muffe geur uit de kruipruimte wordt beperkt. Het resultaat van deze gecombineerde aanpak is een comfortabele, energiezuinige en gezonde woning. Meer informatie of een vrijblijvende offerte? Kijk snel op tonzon.nl

OPEN DAG: 14 januari 2017. Lees meer op TONZON.nl/opendagen

TONZON Vloerisolatie: een klasse apart I: tonzon.nl E: info@tonzon.nl T: 0900 - 28 66 966 (0,10 p/min)

interview

behandeling ze krijgen. En mensen moeten langer thuis blijven wonen, maar tegelijkertijd wordt er gekort op de thuiszorg. De overheid trekt zich niet alleen zelf terug, maar trekt ook zijn subsidies aan het maatschappelijk middenveld – zoals seniorenverenigingen – in toenemende mate terug. En juist die zouden door gemeenten, provincies, rijk als beste bondgenoot gewaardeerd moeten worden voor het daadwerkelijk realiseren van een participatiesamenleving.’

U kunt zich dus wel vinden in het Twitter-bericht van kandidaat Tweede Kamerlid Lilian Marijnissen naar aanleiding van de brief van de minister: ‘De ouderenzorg is niet op orde, veel ouderen zijn eenzaam, dan wordt levensbeëindiging makkelijker’? Zij kreeg daar veel kritiek op. ‘Ik was verbaasd over de ophef erover. Haar bericht werd afgedaan als onervarenheid, maar ik denk eigenlijk dat ze wel gelijk heeft. Ik denk dat je eerst een samenleving moet organiseren waarin je zeker weet dat ouderen die dat nodig hebben, de aandacht krijgen die ze verdienen. Waarin eenzame ouderen regelmatig bezoek krijgen, waarin de zorg voor hen goed georganiseerd is. Als die samenleving er is, en er zijn nog steeds ouderen die die wens hebben, dan denk ik dat je die zou moeten honoreren. Maar ik denk dat er nu nog heel veel fasen zijn waarin we als samenleving kunnen helpen bij het voorkomen van dat gevoel.’

Stel, die wet komt er ondanks de huidige bezwaren toch. Hoe zou deze er volgens u dan uit moeten zien? ‘Er moet heel goed gecheckt worden of er werkelijk sprake is van zelfbeschikking. Daarvoor zijn psychologen nodig, mensen die heel goed kunnen luisteren. Die mensen moeten vaststellen dat er geen andere oorzaken zijn voor iemand om ermee te willen stoppen. Er zijn zoveel schrijnende situaties waarin ouderen kunnen zitten. Dat het geld op is, bijvoorbeeld, of dat iemand gedwongen moet verhuizen. Er zijn ook mensen die altijd een zekere welstand hebben gehad, dat nu niet meer hebben en zich daarvoor schamen. Je moet echt voor de volle 100 procent kunnen uitsluiten dat dit de redenen zijn voor mensen om uit het leven te willen stappen. Ik denk niet dat een huisarts een rol hierin moet spelen overigens, dit is immers geen medisch probleem. Als na zo’n controle blijkt dat iemand zijn leven echt als voltooid ervaart, dan zou je die wens moeten honoreren en hem moeten helpen aan de juiste middelen te komen.’

Wat moet er volgens u gebeuren om tot zo’n samenleving te komen? ‘Er zij heel veel initiatieven om mensen te helpen die dreigen in eenzaamheid terecht te komen. Binnen KBOBrabant organiseren we deze, maar er zijn ook heel veel andere organisaties die dat doen. Activiteiten voor ouderen, en bezoek aan eenzame ouderen kunnen enorm bijdragen aan hun welbevinden. Als we dat nog beter en meer willen doen, is er geld nodig. Maar nu investeert de samenleving daar niet of nauwelijks in. Ook de zorg moeten we anders organiseren. Verzekeraars hebben nu heel veel macht. Ouderen kiezen voor een budgetpolis, omdat die het goedkoopst is. Maar vervolgens mogen ze niet meer zelf kiezen naar welk ziekenhuis ze gaan en welke

U heeft nu uw persoonlijke visie gedeeld. Is dat ook de visie van KBO-Brabant? ‘Als belangenvereniging hebben we hier geen standpunt over ingenomen. Ik denk dat dat pas relevant wordt als de wet concretere vormen aan gaat nemen. Wat ik goed vind aan de brief van de ministers aan de Tweede Kamer is dat de berichtgeving erover veel debat losmaakt en dat mensen ook gaan nadenken over wat voltooid leven persoonlijk voor hen betekent. Dat heb ik zelf ook gedaan. Ik heb nu nog heel veel om voor te leven, ook al merk ik wel dat ik ouder word. Stel dat ik straks alleen nog thuis kan zitten op een stoel en om me heen kan kijken, dan denk ik misschien ook wel: ik heb een fantastisch leven gehad, het is goed zo.’ 

ons 13

Hoe wilt u wonen? Denk er tijdig over na!

In de ideale situatie verhuist u vlak vóór het echt nodig is naar een plek waar u zo lang mogelijk zelfstandig kunt blijven wonen. In de praktijk lukt dat natuurlijk lang niet altijd, maar tijdig nadenken over hoe en waar u wilt wonen en wat daarvoor nodig is, is zeer aan te raden, vindt hoogleraar Ruud Kempen. ‘Grip houden op de situatie is een groot goed.’

H Tekst: Berber Bijma

et aantal 65-plussers neemt de komende jaren flink toe. Nu zijn het er 2,8 miljoen, over twintig jaar naar verwachting ruim 4 miljoen. Die ouderen zelf willen steeds langer zelfstandig blijven wonen, en de overheid wil dat zo mogelijk nog méér. De voorwaarden om in een instelling opgenomen te kunnen worden, zijn sinds een paar jaar flink omhoog geschroefd. Gevolg is dat tal van verzorgingshuizen de deuren al hebben gesloten en dat over een aantal jaren vooral nog verpleeghuizen over zullen zijn, naast allerlei woonvormen voor ouderen die ‘net niet’ helemaal zelfstandig kunnen wonen, maar ook zeker niet in een verpleeghuis horen. Wat staat ons precies te wachten en hoe kunnen we ons daarop voorbereiden? Dat is een van de vragen waarmee Ruud Kempen zich bezighoudt. Hij is hoogleraar sociale gerontologie aan de Universiteit Maastricht. Dat wil zeggen: hij richt zich in zijn onderwijs en onderzoek vooral op de (psycho)sociale kant van het ouder worden.

Flink tekort Kempen wil zich ‘niet vastpinnen op een cijfer’, maar kent diverse onderzoeken die een tekort voorspellen aan woningen waar ouderen lang(er) zelfstandig kunnen

ons 14

Hoogleraar sociale gerontologie, Ruud Kempen

dossier

blijven wonen. In een recent onderzoek werd een tekort van 40.000 seniorenwoningen in de komende jaren voorspeld. Er moet met andere woorden nog flink wat gebouwd en verbouwd worden om alle ouderen die zelfstandig willen of (van de overheid) moeten blijven wonen, ook werkelijk ruimte te bieden. Kempen: ‘Het zou goed zijn als er een nationaal plan voor seniorenwoningen kwam. Allerlei partijen spelen een rol in die huisvesting: de overheid, gemeenten, woningcorporaties, maar natuurlijk ook de ouderen zelf. Hoe en waar willen zij wonen, nu en over tien jaar? Voor zover ik weet is daar nooit een grootschalige inventarisatie naar gedaan. Het zou heel goed zijn als dat wel gebeurt. Natuurlijk is het lastig om te zeggen hoe je over tien of zelfs twintig jaar wilt wonen, maar het is wel goed dat we daar met z’n allen over nadenken, zodat we ons daarop kunnen voorbereiden.’

Verschillende levenservaringen ‘Flexibiliteit en diversiteit zijn sleutelwoorden voor de toekomstige seniorenhuisvesting’, zegt Kempen. Flexibiliteit betekent onder meer dat woningen verplaatsbare muren krijgen, zodat mensen er zonder een al te ingrijpende verbouwing bijvoorbeeld voor kunnen kiezen de woonkamer kleiner te maken en een slaapkamer beneden in te richten. Met diversiteit doelt Kempen op de grote verscheidenheid aan woningen en woonvormen die er de komende jaren nodig is om alle ouderen een plek te bieden die bij hen past. ‘Er wordt soms gezegd dat jongeren een diverse groep vormen, maar er is geen groep zo divers als juist ouderen. Ze hebben maar één gemeenschappelijk kenmerk: hun levensfase. Voor het overige hebben ze allemaal verschillende levenservaringen en voorkeuren. De ene wil liefst in een gemeenschappelijk complex samen met andere ouderen, de andere liefst in een gemixte setting met jongeren of op één plek met de eigen kinderen en kleinkinderen en weer anderen in de buurt waar ze hun hele leven hebben gewoond. Voor de kwaliteit van leven van ouderen is het belangrijk dat al die varianten ook echt beschikbaar komen, al krijg je natuurlijk nooit de ideale situatie dat het aanbod overal in het land precies aansluit bij de vraag.’ ‘Juist om diversiteit te realiseren, zou een nationaal plan voor seniorenhuisvesting een

goed idee zijn’, zegt Kempen. ‘Bij dat plan moeten dan ook grote vastgoedinvesteerders worden betrokken, want de financiering moet voor een belangrijk deel bij hen vandaan komen. Maar zolang zij niet weten wat ouderen willen én zolang het risico bestaat dat het kabinet elke vier jaar iets anders wil, zullen zij voorzichtig zijn met investeringen. Een breed gedragen plan voor de langere termijn maakt het voor hen aantrekkelijker om investeringen te doen.’

‘Emotioneel kan verhuizen een moeilijk besluit zijn,

maar het is verstandig om die stap te maken vóór we de controle kwijtraken’ In het nationaal plan moet aandacht zijn voor ouderen die samen willen blijven wonen, ook als een van beiden (intensieve) hulp nodig heeft. Kempen: ‘Nu geldt dat dat niet altijd kan als mensen het willen. Soms moet een van beiden zelfstandig blijven wonen als de ander wordt opgenomen. Het uitgangspunt zou moeten zijn: als mensen samen wíllen blijven, dan moeten daar middelen en ruimte voor zijn.’

Tijdig nadenken Natuurlijk moeten de ouderen van nu niet wachten tot zo’n nationaal plan er ligt. Sterker nog: al vóór je zestigste kun je gaan nadenken over hoe en waar je over tien of twintig jaar wilt wonen. ‘De wensen van een zestigjarige zijn natuurlijk anders dan die van een tachtigjarige, maar denk er tijdig over na’, adviseert Kempen. ‘Soms is het mogelijk het huis aan te laten passen met relatief eenvoudige ingrepen als hogere stopcontacten, het verwijderen van drempels et cetera. In andere gevallen is het beter te verhuizen naar een woning die meer geschikt is om langer zelfstandig te ▶

ons 15

Busreizen 2017 VERTREKGARANTIE

vanaf €299,-

VERTREKGARANTIE

vanaf €319,-

Bij Effeweg.nl aanbetaling niet verplicht!

VERTREKGARANTIE

vanaf €379,-

Barcelona en de Spaanse kust

Italiaanse Bloemenrivièra

Rome, Florence en Venetië

8/10 daagse busreis - Verblijf o.b.v. halfpension

8 daagse busreis - Verblijf o.b.v. halfpension

VERTREKGARANTIE

vanaf €429,-

VERTREKGARANTIE

vanaf €449,-

VERTREKGARANTIE

vanaf €449,-

Wenen en het Wienerwald

Krakau ‘Florence van Polen’

Meer van Genève en Châtel

8 daagse busreis - Verblijf o.b.v. halfpension

8 daagse busreis - ALL-INCLUSIVE verblijf

VERTREKGARANTIE

vanaf €499,-

VERTREKGARANTIE

vanaf €499,-

VERTREKGARANTIE

vanaf €499,-

Umbrië en Toscane

Kroatië, Schiereiland Istrië

Rondreis Roemenië

10 daagse busreis - Verblijf o.b.v. halfpension

VERTREKGARANTIE

vanaf €529,-

VERTREKGARANTIE

vanaf €549,-

VERTREKGARANTIE

vanaf €569,-

Highlights van Zuid-Engeland

Singlereis Toscane

Rome en Milaan

8 daagse busreis - Verblijf o.b.v. halfpension

10 daagse busreis - Verblijf o.b.v. halfpension

VERTREKGARANTIE

vanaf €569,-

VERTREKGARANTIE

vanaf €599,-

VERTREKGARANTIE

vanaf €699,-

Dalmatische kust, Trogir en Split

Toscane: Pisa, Florence en Elba

Rondreis Ierland

11 daagse busreis - Verblijf o.b.v. halfpension

Adres ______________________________________________________________

www.effeweg.nl of bel 0529 - 46 96 67 Alle fouten voorbehouden. Exclusief reserveringskosten en Calamiteitenfonds.

Postcode ________________________ Plaats_____________________________ Tel. Nr. __________________________ E-mail ____________________________ Zonder postzegel naar: Effeweg.nl, antwoordnummer 778, 7700 VG Nieuwleusen

ONS01

GRATIS BROCHURE | ALGEMENE JAARBROCHURE 2017 Naam______________________________________________________dhr/mevr

dossier

blijven. Of wil je alles zelf blijven doen totdat de nood aan de man komt? Ook dat is een mogelijk besluit. Emotioneel kan verhuizen een moeilijk besluit zijn, maar het is verstandig om die stap te maken vóór je de controle kwijt raakt. Grip houden op je situatie is een groot goed en erg belangrijk voor de kwaliteit van bestaan.’

‘Voor de overheid is thuis wonen met zorg bijna altijd goedkoper dan wonen in een instelling,

totdat je op een punt komt dat er heel veel zorg nodig is’

‘Ouderenverenigingen als KBO-Brabant maar ook gemeenten en woningcorporaties hebben een rol bij het nadenken over langer thuis wonen, zegt Kempen. ‘De ene oudere kan aanpassingen of verhuizingen prima zelf regelen, de ander heeft wellicht prikkels of ondersteuning nodig bij het nadenken daarover. Ouderenorganisaties, corporaties en gemeenten kunnen in ieder geval de bewustwording over het onderwerp stimuleren, bijvoorbeeld door bijeenkomsten over het thema te organiseren.’

Geen kant-en-klare oplossing Ouderen willen steeds langer zelfstandig blijven, maar de overheid wil dat ook, en gaat daarin misschien nog wel verder. ‘Bij de overheid spelen het financiële en het ideële motief door elkaar’, zegt Kempen. ‘Thuis wonen met zorg en ondersteuning is bijna altijd goedkoper dan wonen in een instelling, totdat je op een punt komt dat er heel veel zorg nodig is.’ Wil de overheid niet méér dan ouderen kunnen en willen? ‘Moeilijk te zeggen’, vindt Kempen. ‘Er zijn weliswaar wachtlijsten voor verzorgings- en verpleeghuizen, maar daar staan ook mensen op die als ze een plek krijgen aangeboden, er toch voor kiezen zelfstandig te blijven,

of naar hun kinderen te verhuizen, bijvoorbeeld in een kangoeroewoning. Er is onlangs onderzoek uitgevoerd naar wie er precies op de wachtlijst staan en of zij echt naar een instelling willen. Hieruit blijkt dat ongeveer 6.700 wachtenden niet willen verhuizen naar een instelling, ook niet als er een plek vrij zou komen bij de aanbieder van voorkeur.’ Een punt van zorg is volgens Kempen wel de positie van mantelzorgers. ‘Misschien wil een oudere zelf niet naar een verzorgings- of verpleeghuis, maar wordt het voor de mantelzorger toch te zwaar. De trend is dat we meer voor onze ouders gaan zorgen. Ook daar spelen financiële en ideële motieven door elkaar. Een kant-en-klare oplossing heb ik niet, maar de positie van mantelzorgers moet wel aandacht krijgen in het denken over ouderenhuisvesting.’

Elk jaar kiest KBO-Brabant een thema dat bijzondere aandacht krijgt in de verenigingsactiviteiten en voor 2017 is dat seniorenhuisvesting. U gaat het merken aan boeiende artikelen en fotoreportages in het ledenmagazine Ons (zie pagina 54-55), onderzoek naar de woonbehoeften van Brabantse senioren en natuurlijk staat het onderwerp centraal tijdens ons jaarcongres.

ons 17

Nationaal ZorgFonds:

‘Patiënten zijn geen

consumenten’ Tekst: Anouk van Westerloo | Beeld: Studio Oostrum

Bijna 4.000 mensen hebben zich op zaterdag 26 november in Den Haag verzameld om de aftrap van het Nationaal ZorgFonds bij te wonen en te steunen. Ook KBO-Brabant is aanwezig, onder meer in de persoon van bestuurslid Jack Donkers. In een kort interviewtje op het podium legt hij uit waarom ook KBO-Brabant vóór dit plan is.

et is een frisse, bijna winterse dag. Toch lijkt niemand daar echt last van te hebben op het Spuiplein in Den Haag. Zo’n 4.000 mensen hebben zich verzameld om de aftrap van het Nationaal ZorgFonds bij te wonen en te steunen. Een enorme tent behoedt de aanwezigen tegen de ergste kou, en de gratis broodjes, water, koffie en thee die worden uitgedeeld, versterken het gevoel van saamhorigheid alleen maar. Iedereen voelt zich hier welkom. Voor wie niet dicht bij het podium – dat in het midden van de ruimte staat – kan komen, zijn er op verschillende plekken enorme beeldschermen geplaatst die de sprekers op het podium dichterbij brengen. Ook mensen die niet in, maar net buiten de tent staan,

ons 18

kunnen meeluisteren door de speakers die daar zijn geplaatst.

Steun door politiek én publiek Maar wat brengt duizenden mensen op een koude zaterdagmorgen in november ertoe om af te reizen naar het Spuiplein, en later op de middag van daaruit in optocht naar het Malieveld te marcheren? Onvrede over het huidige zorgbeleid, over de almaar oplopende zorgkosten, over het eigen risico en de eigen bijdrage die voor steeds meer mensen niet op te brengen blijken. De SP kwam met het idee om de concurrentie tussen zorgverzekeraars af te schaffen en te vervangen door één Nationaal ZorgFonds, zonder onnodige bureaucratie

reportage

en geldverslindende reclame, met een verplichte verzekering voor iedereen, een uitgebreid basispakket en géén eigen risico. Maar inmiddels hebben de plannen de grenzen van de partij overschreden. Verschillende politieke partijen steunen het initiatief niet alleen, maar zijn ook vandaag aanwezig om hun zegje te doen. De Partij voor de Dieren en 50PLUS steunen het initiatief voluit, maar ook de PvdA en de VVD zijn vertegenwoordigd. En niet alleen politieke partijen laten van zich horen, ook andere organisaties zoals de FNV, Omroep MAX en natuurlijk KBO-Brabant zijn aanwezig. Volgens een peiling is 76 procent van alle Nederlanders, ongeacht de politieke kleur, vóór dit plan. Zoals gastheer Sjaak Bral het formuleert: ‘Gezondheidszorg is te belangrijk om aan de politiek over te laten.’

Weg met de marktwerking Alle aanwezigen lijken het er wel over eens: de marktwerking in de zorg is het grootste probleem. Waar concurrentie tussen bedrijven onderling in sommige markten positief kan uitwerken voor de consument, blijkt dat in de gezondheidszorg helemaal niet zo te zijn. Patiënten zijn geen consumenten, is dan ook een uitspraak die direct op veel bijval kan rekenen. Jack Donkers legt uit waarom KBO-Brabant achter dit plan staat: ‘Wij steunen dit initiatief omdat we zien dat de winsten van de verzekeringsmaatschappijen toenemen terwijl de financiële situatie van veel mensen steeds nijpender wordt. Het is zelfs zo dat 50 procent van de 65-plussers tegenwoordig recht heeft op zorgtoeslag, wat zoveel wil zeggen dat zij een behoorlijk laag inkomen hebben. Dan zit je gemiddeld op 20.000 euro per jaar bruto. En met name de eigen bijdrage en het

eigen risico zorgen ervoor dat mensen steeds meer in de problemen komen, en zelfs zorg gaan mijden. Een Nationaal ZorgFonds zou wat dat betreft een heel goede zaak zijn. Wij proberen onze achterban dan ook zo goed mogelijk te informeren over dit plan en het via sociale media en ons ledenmagazine meer onder de aandacht te brengen bij een groter publiek.’

Tijd voor actie! De aftrap deze zaterdag valt precies honderd dagen voor de verkiezingen in maart 2017. Aan alle aanwezigen wordt dan ook gevraagd om vanaf nu elke dag iets te ondernemen ten bate van het Nationaal ZorgFonds, al is het maar een appje sturen, een tweet of een praatje met de buurvrouw die nog nooit van het Nationaal ZorgFonds heeft gehoord. Doel is meer bekendheid, meer steunbetuigers (dat zijn er nu al ruim 224.000!) en uiteindelijk genoeg draagvlak binnen de politiek om het ook echt door te voeren. Op 18 februari 2017 wordt de Grote Nationaal ZorgFonds Actiedag georganiseerd. Als iedereen die deze zaterdag aanwezig was – zo stelt de SP voor – nu twee of drie extra mensen meeneemt op 18 februari, dan valt deze beweging echt niet meer te stuiten… 

Uw steun betuigen of wilt u meer informatie over het Nationaal ZorgFonds? Ga naar www.nationaalzorgfonds.nl of vul met zoveel mogelijk mensen de bijgevoegde antwoordkaart in en stuur deze (gratis) op. Via deze website kunt u zich ook aanmelden voor de Grote Nationaal ZorgFonds Actiedag op zaterdag 18 februari.

ons 19

Advertentie

Uniek! Nieuwe revolutionaire traplift!

Revolutionair railsysteem

Slechts 48 uur levertijd!

Niet goed = geld terug

Otolift heeft een nieuwe traplift geïntroduceerd: de Otolift Modul-Air. Deze traplift heeft de dunste enkele rail ter wereld en is volledig uit voorraad leverbaar.

Dankzij deze unieke technologie wordt het dure maatwerk overgeslagen, en kunnen wij zowel rechte als gebogen trappen binnen 48 uur van een traplift voorzien!

Bent u niet tevreden met uw Otolift? Geen probleem. Wij bieden u een unieke niet-goed-geld-terug-garantie aan op de Otolift Modul-Air.

• Marktleider in Nederland

• Alle keuze in trapliften, nieuw en gebruikt

• Huren al vanaf één maand mogelijk

Ja, stuur mij de gratis brochure

Bel gratis 0800 444 777 5

Naam

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

Adres

Voor meer informatie kunt u terecht op www.otolift.nl

Postcode/plaats

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

ONS2017

Telefoon

Dé meest gekochte traplift van Nederland

Deze rubriek is verzorgd door de juridische helpdesk van KBO-Brabant en Yuris Rechtshulp. Informatie: Marieke Pette, KBO-Brabant

Recht De juristen van onze juridische helpdesk krijgen regelmatig vragen van mensen die willen weten ‘wat hun recht is’. Zij doen hun best om elke vraag te beantwoorden. En vanuit juridisch oogpunt is bijna alles interessant. Maar vaak

ligt de oplossing vooral in praten, luisteren, elkaar wat gunnen en tegemoet komen. Deze recente vraag is daar een voorbeeld van.

De ouders van mevrouw De Vries zijn al jaren geleden overleden. De erfenis is eerlijk verdeeld onder de vijf kinderen, allen nu zelf op leeftijd. Mevrouw De Vries kreeg de oude linnenkast. Een aantal jaren na de verdeling vindt mevrouw De Vries achter in de kast een pentekening van het ouderlijk huis. Zoals dat vaker gaat: de tekening is onder de plank geschoven en nu pas weer teruggevonden. De pentekening is ongeveer 100 euro waard, maar de emotionele waarde is veel groter. Mevrouw De Vries meent dat de pentekening haar toekomt. Het is al zolang geleden en iemand moet zich er toch over ontfermen? De broers en zussen zijn vooral blij dat de tekening is gevonden. Maar na een jaar klopt haar oudste broer aan bij mevrouw De Vries en eist een deel van de (waarde van de) tekening. Mevrouw belt de juristen.

Onderdeel van de erfenis De juristen vertellen dat haar broer juridisch gezien gelijk heeft. De pentekening behoort tot de boedel

van de overledene en had met de verdeling meegenomen moeten worden. Dan maakt het niet uit dat de tekening pas veel later is gevonden. De opbrengst van de tekening moet dus alsnog verdeeld worden.

Oplossing Broer en zus weten nu wat hun rechten zijn, maar er is nog niets opgelost. Moeten ze nu de tekening verkopen? In stukken snijden? Schenken aan een museum? Bij één iemand thuis hangen met bezoekrecht? Het is duidelijk dat de familie voor een échte oplossing om de tafel moet. Daarbij kunnen meerdere opties bekeken worden en moet er vooral ook aandacht zijn voor de emotionele kant van deze bijzondere teruggevonden erfenis. 

ons 21

Advertentie

Nederland bespaart massaal met Heat Save! Wilt u ook sterk besparen op uw energiekosten, zonder afscheid te nemen van comfort en warmte?

Tot

korti% ng

10 jaar garantie op al onze producten

oor de gemiddelde Nederlander is energie Ã©Ã©n van de grootste NRVWHQSRVWHQ LQ GH ZRQLQJ (U wordt ons aangeleerd zuinig te zijn met energie, de thermostaat een graadje lager te zetten en weggekropen onder een kleedje op de bank de ODWH Â¿OP WH NLMNHQ 7HUZLMO ZH PHW ]Â¶Q allen constant worden gemoti- veerd om energie te besparen, vergeten we massaal waar het nu in feite om gaat: besparing op de energieKOSTEN! De producten van Heat Save stellen u in staat om tot wel 50% te besparen op de energierekening zonder in te boetHQ RS FRPIRUW HQ JHEUXLNVJHPDN De ideale bijverwarming 0HW Â¶V ZHUHOGV ]XLQLJVWH VWUDDO NDFKHO van Heat Save ervaart u binnen een minuut dezelfde warmte die u zou voelen als u voor de open haard zou ]LWWHQ 'H LGHDOH ELMYHUZDUPLQJ ]RQGHU (droge) luchtverplaatsing, geurtjes HQ EUDQGJHYDDU .ZDUWVHOHmenten YHUVSUHLGHQ GH ZDUPWH JHOLMNPDWLJ 'H uitgestraalde warmte wordt naar voren JHUHÃ&#x20AC;HFWHHUG ZDDUGRRU DOOH ZDUPWHVtraling geconcentreerd wordt naar de SODDWV ZDDU X ]LW Dit terwijl het apparaat zelf nÃ³Ã³it warm ]DO ZRUGHQ 'LUHFWH ZDUPWH ]RQGHU gevaar voor uw omgeving, huisdieren RI NOHLQ NLQGHUHQ

De straalkachel is zeer degelijk, licht in gewicht en staat op wieltjes waardoor KLM JHPDNNHOLMN LV WH YHUSODDWVHQ Snel warm Elektrisch verwarmen is bovendien schoon, milieuvriendelijk en nu ook goedkoop! Gemiddeld betaalt u slechts 25 cent per uur voor deze weldaad aan warmte, omdat de kachel met zijn grote capaciteit een ruimte zeer snel ZDUP NDQ NULMJHQ *HHQ HQNHO DQGHU elektrisch verwarmingstoestel evenaart het effect van een Heat Save straalkDFKHO 8 KHHIW KHW VQHO ZDUP GDDU waar u het zelf wenst! Elektrische Radiatoren Voor nieuwbouw, renovatie of alleen voor dat ene koude kamertje levert Heat Save ook ultra zuinige elektrische radiatoren die zijn voorzien van een SODWWH /DUQDJH VWHHQ 'H]H VWHHQ KHHIW de unieke eigenschap snel warm te worden en langzaam de warmte af WH JHYHQ =RGRHQGH NXQW X PHW XXU aan elektrisch stoken wel 4 uur een UXLPWH ZDUP KRXGHQ 2S ZLHOWMHV RI netjes aan de muur bevestigd, alles is PRJHOLMN 8 NXQW DO GLUHFW EHVSDUHQ RS GH NRVWHQ van een nieuwe CV-installatie of op de installatiekosten van de loodgieter: Heat Save heeft slechts een stekker nodig!

Niet arm, wel lekker warm !

Laat u ook adviseren hoe u kunt beginnen met besparen en vraag nu uw informatiepakket aan per post of direkt via onze website www.heatsave.nl

Bezoek ons op de Senioren Expo in de Koningshof te Veldhoven gehouden van 10-15 Januari !

...of betaalt u liever om het koud te hebben?

WWW.HEATSAVE.NL Heat Save BV 3OD]D 6. 0RHUGLMN VHUYLFH#KHDWVDYH QO

Deze rubriek is verzorgd door Mariska Dalmijn-Verkooijen. Zij is toegevoegd notaris bij Huijbregts Notarissen & Adviseurs in ’s Hertogenbosch.

Notaris Erfrecht, wanbetaling, nalatenschap of pensioenopbouw. In elke editie van Ons buigt notaris Mariska Dalmijn-Verkooijen zich over een lastige financieel-juridische kwestie. Deze keer: is de voogdij over uw

kleinkinderen geregeld?

et is een scenario waar we niet graag over nadenken, en toch is het verstandig om dat wel te doen. Wat gebeurt er met uw kleinkinderen indien uw kind en zijn/haar partner komen te overlijden? Wie gaat de opvoeding en verzorging dan op zich nemen?

Niet vastgelegd Uw eerste ingeving zal wellicht zijn: ‘Ik zal mijn kleinkinderen in zo’n geval met alle liefde in huis nemen en opvoeden.’ Maar wat gebeurt er als andere familieleden of vrienden u minder geschikt achten en de kinderen zélf willen opvoeden? Uit onderzoek is gebleken dat het overgrote deel (dat wil zeggen: 70 tot 83 procent) van de ouders niet officieel vastlegt wie de voogdij over de kinderen krijgt op het moment dat zij allebei overlijden.

Geen willekeur Wanneer beide ouders overlijden als de kinderen minderjarig zijn en er niets is geregeld, benoemt de kantonrechter een voogd. Dit zal dus niet zelden gepaard gaan met discussies binnen de familie. Als de ouders in een testament zelf al een voogd hebben aangewezen, is dwingend bepaald wie de kinderen zal gaan opvoeden. Dat is dan niet afhankelijk van de verhoudingen binnen de familie(s) en de ‘willekeur’ van de kantonrechter. Natuurlijk kan de voogd altijd besluiten de benoeming niet te aanvaarden. Het is daarom gebruikelijk ook een reserve-voogd aan te wijzen. Maak dit onderwerp bespreekbaar met uw kinderen en zorg dat tijdig een voogd wordt aangewezen. Voor meer informatie neemt u uiteraard contact op met uw notaris.

Heeft u een financieel-juridische kwestie die u aan de notaris zou willen voorleggen? E-mail uw vraag o.v.v. Notaris naar ons@kbo-brabant.nl.

ons 23

Advertentie

Merkkwaliteit voor een voordeelprijs!

Topmerken tegen bodemprijzen

i.p.v.* 79,90 rijs 29,99 Personalshop-p

V O O R D E E L P R IJ

€

Grote maten tot 3 XL

Navy

23.

Antraciet

Rood

Donkerbruin

Hier snel naar de online shop!

Zwart

Lila Oranje

VOORDELEN VAN EEN TOPPRODUCT 100% zuiver katoen in topkwaliteit Eersteklas draagcomfort –zacht, licht en warm V-hals perfect te combineren met overhemden en polo’s

Klassiek, elegante, rechte pasvorm Decent Pierre Cardin geborduurd logo op de borst 10 gemakkelijk te combineren modekleuren

BESTELFORMULIER met 30 dagen omruil- en retourrecht Artikelbeschrijving

i.p.v.*

Personalshopprijs

Stand: 11/2016, 1.937 beoordelingen

–20%

63.219.088

Pierre Cardin pullover, navy

€ 79,90 € 29,99 € 23,99

Pierre Cardin pullover, antraciet

€ 79,90 € 29,99 € 23,99

Pierre Cardin pullover, bordeaux

Afzender (AUB in blokletters invullen): T Mevrouw T Heer

Merkkwaliteit sinds 1950 Voor de modebewuste persoon staat het kwaliteitsmerk Pierre Cardin voor hoogwaardige materialen, top verwerking en modern design. Pierre Cardin staat wereldwijd bekent als topdesigner voor luxueuze heren- en damesmode. Pierre Cardin katoenen pullover Zwart Art.nr. 63.219.075 Navy Art.nr. 63.219.088 Antraciet Art.nr. 63.219.091 Bordeaux Art.nr. 63.219.105 Rood Art.nr. 63.219.118 Lila Art.nr. 63.219.121 Oranje Art.nr. 63.219.134 Donkergroen Art.nr. 63.219.147 Donkerbruin Art.nr. 63.219.150 Kaki Art.nr. 63.219.163 Bestelmaat M L

Eenvoudiger bestellen!

63.219.091 63.219.105

GOED 4.37/5.00

U spaart € 55,91 op de adviesprijs

69%

Donkergroen

Bestelmaat

+ + + + +

VOOR

Bordeaux

Art.nr.

RIJS UW P DEEL

Kaki

Aantal

Voor u als lezer va n dit magazine 20% kennismakin gskorting

€ 79,90 € 29,99 € 23,99

Verzend- en verwerkingskosten à € 5,90

Achternaam, Voornaam

XXL

3 XL

0800/020 33 77 FAX 0314/390 007

www.personalshop.com Om toegang te krijgen tot de online shop kunt u gebruik maken van de veiligheidscode hiernaast. (2 maanden geldig) De veiligheidscode is tevens uw waardeboncode. Uw korting wordt automatisch verrekent in het winkelmandje bij het inwisselen van de waarboncode.

VEILIGHEIDSCODE

N3172 WAARDEBONCODE

Herroepingsrecht: u hebt het recht, gedurende 14 dagen zonder opgave van redenen deze overeenkomst tegenover Personalshop (Servus Handels- & Verlagsges.m.b.H.), schriftelijk, telefonisch, per fax of per e-mail aan postbus 16, 7030 AA Wehl, tel: 0800 - 020 33 77, fax: 0314 - 390 007, klantenservice@personalshop.com te herroepen. De herroepingtermijn begint op de dag van ontvangst van de artikelen. Stuur ons de artikelen uiterlijk 14 dagen na uw annulering retour. Wij verlenen u bovendien naast het wettelijk herroepingrecht een vrijwillige retourgarantie van totaal 30 dagen na ontvangst van de goederen voor zover het artikel compleet en in originele verpakking is en zich in ongebruikte en onbeschadigde toestand bevindt. Deze actie is niet geldig in combinatie met andere acties.

Straat en huisnr.

Versturen aan: Personalshop Postbus 16 7030 AA Wehl

Postcode en plaatsnaam E-mailadres

Aanbieding alleen geldig voor de lezers van dit magazine

Actie nr. N3172

Levering gebeurt op rekening in de volgorde van de ontvangen bestellingen. Alstublieft geen betaalmiddelen meezenden. Aanbiedingen gelden alleen in Nederland en zolang de voorraad strekt.

Geboortedatum

5-sterren Personalshop garantie + + + + +

2 jaar garantie zonder “maar” Hoogste kwaliteitsgarantie Snelle levering Laagste prijsgarantie 30 dagen niet goed, geld terug-garantie**

* i.p.v.-prijzen hebben betrekking op de fabrikantenprijslijst of de verkoopadviesprijzen van de fabrikant **De algemene voorwaarden van Personalshop kunt u terugvinden op www.personalshop.com

Tekst: Ivo Hutten | Beeld: Fanny Hopmans/Skydive ENPC

Op zijn 92ste verjaardag mocht Cor Verhagen (1924) uit Moergestel zeggen wat hij nog graag zou willen doen. Parachutespringen! Dat leek hem wel mooi. Zo gezegd, zo gedaan. Met een dochter, een zoon en twee kleinkinderen ging hij de lucht in.

onsje geluk

‘Na de vrije val

heb ik heerlijk rondgekeken’

‘I

k had het even benauwd toen ik op de rand van het vliegtuig zat: 3 kilometer in de lucht is best hoog. Maar dan doe je je hoofd achterover en dan ga je gewoon. Je valt in eerste instantie als een blok naar beneden, daar is niet veel aan. In het vliegtuig moest ik nog snel mijn kunstgebit uit doen, dat was ik vergeten. Anders waaien je tanden uit je mond en hadden we op de grond moeten zoeken. Pas als de instructeur de parachute

opent, kun je lekker rondkijken. Zo hoog in de hemel heb ik nog gezocht naar mijn ouders, maar ik kon ze niet vinden. De landing ging perfect. En niks gebroken hè, alles is nog heel. Het avontuur vind ik wel mooi. Ik had nu eenmaal gezegd dat ik het ging doen, dan moet je het ook meteen afwerken, toch? Anderen zeggen tegen mij: “Ge bent een waaghals!” Maar ik zou nog wel een keer willen. Als ik 100 word mag ik terugkomen, zei de instructeur.’

Deze tekst kwam tot stand met medewerking van dr. Arvid Kropveld, kno-arts bij IntoEars Hoorkliniek met vestigingen in onder andere Tilburg en Eindhoven, www.intoears.nl.

Gezondheid Oorpijn is vrij onschuldig, maar daarom niet minder vervelend. Ontstaat de pijn altijd door een ontsteking? En wat kunt u zelf doen?

Wat is oorpijn?

Een stekend, scherp, zeurend of kloppend gevoel in uw oor. Bij volwassenen ontstaat oorpijn meestal door een verkoudheid (eventueel met een middenoorontsteking) of een gehoorgangontsteking. Maar de oorzaak kan ook ergens anders in uw hoofd, nek of keel liggen. Dit noemen we ‘uitstralende pijn’. Zo kan kiespijn een bepaalde zenuw prikkelen, waardoor de pijn naar uw oor trekt.

Wat is het verschil tussen oorpijn bij een verkoudheid en een gehoorgangontsteking?

Tekst: Suzanne Geurts

Bij een verkoudheid ontstaat een luchtdrukverschil, waardoor uw trommelvlies iets naar binnen wordt gedrukt. Zo krijgt u last van oorpijn, maar soms ook van oorsuizen of duizeligheid. Ook kan er een pijnlijke ontsteking van het middenoor ontstaan. Bij een gehoorgangontsteking is de huid van uw uitwendige gehoorgang (vanaf de oorschelp tot het trommelvlies) ontstoken. Dit geeft pijn, jeuk en/of een branderig gevoel.

Welke medicijnen werken tegen oorpijn?

Bij een verkoudheid kunt u neusspray of neusdruppels gebruiken; zonder recept verkrijgbaar bij uw apotheek of drogist. Speciale,

ons 26

voorgeschreven oordruppels helpen bij een gehoorgangontsteking.

Wij zijn e Voor, tijd

Wilt u bier en bitterba cake? Geeft u de voor goede doel? En met w steeds meer mogelijk

Monuta Terol en Zorge uitvaart. Wij kennen de geen ander. Neem geru met ons te bespreken. H

Monuta Terol Uitvaartverzorging in B Antwerpsestraatweg 14 www.monutaterol.nl T: (0164) 247 606

Monuta Zorge Uitvaartverzorging in H Huijbergen, Putte, Calfv Putseweg 147, Hoogerh www.monutazorge.nl T: (0164) 616 077

Ook als u niet of elders

Kunt u ook huis-tuinen-keuken-middeltjes gebruiken?

Ja, maar alleen bij een verkoudheid. Breng met een watje een paar druppels opgewarmde olijfolie, slaolie of amandelolie op uw trommelvlies aan. Dit vermindert de druk. Let op, doe dit alleen als uw trommelvlies nog intact is. Ook een zoutoplossing geeft verlichting. Meng een kopje afgekoeld gekookt water met één mespuntje zout. Snuif dit enkele malen per dag op om uw neus te reinigen.

5 6

Wat moet u vooral niet doen?

Maak uw oren nooit schoon met wattenstaafjes. Hiermee drukt u vuil en oorsmeer verder uw oor in, wat juist infecties veroorzaakt. En was uw buitenoor alleen met water, maar zet er geen douchestraal op.

Wanneer moet u naar de huisarts?

Heeft u langer dan twee weken oorpijn? Of houdt u het niet meer vol? Raadpleeg dan uw huisarts. 

KBO-Brabant

Belangenvereniging

Design toilets

Mooie, in hoogte verste toiletstoel met waterafsto bekleding, metalen fram twee sterke leuningen deksel kan eenvoudig w verwijderd voor gebru

mforta

blijven

co s vrij bij an een er voor u. Advertentie u hier Kom d elpen ) h ij w al (NB en senda langs, dens en na de uitvaart. G Roo Verlangt u ook zo naar een G l 3 n 0 l. 7 Verlangt u ook zo naar een e 28 - 4 rtwink ade omfo comfortabele zithouding op maat? kel - K nior-c comfortabele zithouding ww.se fortwinop maat? w m o C Kom dan bij 0 bij ons Senior-Comfortwinkel Senior-Comfortwinkel enior vrijblijvend 88ons Seens 5 Komeens dan vrijblijvend 65—39 Gespecialiseerd in zitten, slapen en mobiliteit Gespecialiseerd in zitten, slapen en mobiliteit Tel: 01u hierbij langs, en wij helpen langs, en wij helpen u hierbij

allen op uw uitvaart of toch liever ko e met een plak Senior-Comfortwinkel - Kade 28 - 4703 GG Roosendaal (NB) Senior-Comfortwinkel - Kade 28 - 4703 GG Roosendaal (NB) rkeur aan rouwbloemen of een donatie aan uw favoriete Tel: 0165—395 880 - www.senior-comfortwinkel.nl welke kleur auto zouTel: u vervoerd willen worden? 0165—395 880 -Er is www.senior-comfortwinkel.nl k rondom een afscheid, vaak meer dan u denkt.

vertellen u graag meer over de mogelijkheden rondom een e gebruiken en tradities van de streek De Brabantse Wal als ust contact met ons op om vrijblijvend uw uitvaartwensen Hiervoor komen wij graag bij u langs. Verlangt u ook zo zo naar eeneen Verlangt u ook naar comfortabele zithouding op op maat? comfortabele zithouding maat? Kom dan eens vrijblijvend bij bij onsons Kom dan eens vrijblijvend Bergen op Zoom, Halsteren en omgeving. langs, en en wijwij helpen u hierbij langs, helpen u hierbij 4, Bergen op Zoom

Nu hoort u het ook eens van een ander

Senior-Comfortwinkel - Kade 28 28 - 4703 GG GG Roosendaal (NB) Senior-Comfortwinkel - Kade - 4703 Roosendaal (NB) Tel:Tel: 0165—395 880880- www.senior-comfortwinkel.nl 0165—395 - www.senior-comfortwinkel.nl

Als het om hoorzorg gaat is persoonlijke aandacht ontzettend belangrijk. Onze klanten weten dat al jaren. Maar het is tóch fijn om het ook eens van een ander te horen.

Wij zijn er voor u. na

De Consumentenbond riep HoorProfs uit tot beste vakaudiciens van Nederland. In een recent gehouden enquête waardeerden de klanten van zorgverzekeraar CZ onze dienstverlening met een 8,9. Dat is een rapportcijfer om trots op te zijn.

Hoogerheide, Woensdrecht, Ossendrecht, Voor, tijdens en ven, Wouwse Plantage en Wouw. de uitvaart. heide

Ons geheim? Dat hebben we niet. We nemen gewoon de tijd voor u. En als zelfstandige vakaudicien geven we u de keuze uit álle merken hoortoestellen en kunnen we dus altijd op zoek naar de hooroplossing die het best bij u past. Kom gerust eens langs. Tot horens!

s verzekerd bent.

Monuta Terol

Monuta Zorge

Monuta Terol Uitvaartverzorging in Bergen op Zoom, Halsteren en omgeving. Antwerpsestraatweg 14, Bergen op Zoom KBO-Brabant www.monutaterol.nl T: (0164) 247 606

Monuta Zorge Uitvaartverzorging in Hoogerheide, Woensdrecht, Ossendrecht, Huijbergen, Putte, Calfven, Wouwse Plantage en Wouw. Putseweg 147, Hoogerheide Belangenvereniging van senioren www.monutazorge.nl T: (0164) 616 077

KBO-Brabant

Belangenvereniging van senioren

Design toiletstoel

Brabantplein 4 4817 LR Breda 076-5204264 info@kooijmanhoortoestellen.nl www.kooijmanhoortoestellen.nl

[logo]

[n.a.w.-gegevens]

Elke maand aanbiedingen bij Timmers Care+Comfort! Elke maand aanbiedingen bij

HoorProfs is een kwaliteitslabel voor zelfstandige audicienbedrijven. Het label is een bewijs van kwaliteit, vakmanschap en merkonafhankelijkheid. Al onze vakaudiciens zijn StAr gecertificeerd en volledig gediplomeerd.

Design Designtoiletstoel toiletstoel

Timmers Care+Comfort! Geldig t/m 30 november 2016.

Niet geldig in combinatie met andere kortingsacties Proef onze maaltijden Elke maand aanbiedingen Elke maand aanbiedingen bij bij Timmers Care+Comfort! Timmers Care+Comfort!

Mooie, in hoogte verstelbare Design toiletstoel KBO-Brabant Belangenvereniging van senioren KBO-Brabant Belangenvereniging van senioren toiletstoel met waterafstotende bekleding, metalen frame en Mooie, in hoogte verstelbare twee toiletstoel sterke leuningen.Het met waterafstotende deksel kan eenvoudig worden bekleding, metalen frame en twee voor sterkegebruik. leuningen.Het verwijderd

Geldig t/m 30 november 2016. Niet geldig in combinatie met andere kortingsacties

deksel kan eenvoudig worden verwijderd gebruik. Mooie, in voor hoogte verstelbare

Mooie, in hoogte verstelbare toiletstoel waterafstotende Meer informatie temet krijgen op toiletstoel met waterafstotende bekleding, frame en onze website of in demetalen winkel. Meer bekleding, informatie temetalen krijgen opframe en

Bedsokken

Geldig Geldig t/m 30 t/m november 2016. Geen voeten met deze 30koude november 2016. Niet geldig in combinatie met andere bedsokken van angorawol. Niet geldig in combinatie metkortingsacties andere kortingsacties Geen koude voeten met deze Angorawol heeft een uitstekende bedsokken van angorawol. isolerende Angorawol heeft en eenluchtdoorlatende uitstekende werking. isolerende en luchtdoorlatende werking.

twee sterke leuningen.Het

onze website of in deleuningen.Het winkel. twee sterke

€deksel 149,95 kan eenvoudig worden

Bedsokken

deksel kan voor eenvoudig € 149,95 verwijderd gebruik.worden 95 voor gebruik. verwijderd

€ 109, € 109,95

Geen koude voeten met deze € 25,00 Geen koude voeten met deze €bedsokken 25,00 van angorawol. bedsokken van angorawol. Angorawol heeft een uitstekende 95 isolerende en luchtdoorlatende Angorawol heeft een uitstekende Probeer onze vriesverse werking. en luchtdoorlatende isolerende

€€ 19,19,

Meer informatie te krijgen op

KBO-Brabant

Belangenvereniging van senioren

Meer informatie tewinkel. krijgen op website of in de Elkeonze maand aanbiedingen bij onze website of in de winkel. Timmers Care+Comfort! € 149,95

zorgeloos zelfstandig zelfstandig wonen wonen

Design toiletstoel zorgeloos Mooie, in hoogte verstelbare toiletstoel met waterafstotende bekleding, metalen frame en twee sterke leuningen.Het deksel kan eenvoudig worden verwijderd voor gebruik. Meer informatie te krijgen op onze website of in de winkel.

€ 149,95

Proefbox € 19,

Bedsokken

Geen koude voeten met deze bedsokken van angorawol. Angorawol heeft een uitstekende isolerende en luchtdoorlatende werking.

voordelig

zorgeloos zelfstandig wonen

stoel

€ 109,

€ 109, Timmers Elke Waarom maand aanbiedingen bij Waarom Care+Comfort? Timmers Gratis bezorgd Gegarandeerd wonen v.a. € 50,voordelig Care+Comfort? Timmers Care+Comfort! 95

van senioren

maaltijden met de proefbox: werking. betaal voor uw eerste € 25,00 Meer informatie te krijgen op€ 25,00 Meer informatie te krijgen op zes maaltijden slechts onze website of in de winkel. 95 onze website of in de winkel. 3,75 per maaltijd 95 6 maaltijden

€ 149,95

€ 109,9595

Geldig t/m 30 november 2016. Niet geldig in combinatie met andere kortingsacties

zorgeloos zelfstandig zorgeloos € 25,00 wonen Gegarandeerd zelfstandig € 19,95

Gratis bezorgd v.a. € 50,-

€ 19,

voor € 22,50 Retourneer gratis Retourneer

gratis

Jarenlange Persoonlijk Meer informatie te krijgen op ervaring adviesPersoonlijk Jarenlange

onze website of in de winkel.

ervaring

Meer informatie te krijgen op onze website of in de winkel.

Timmers Care+Comfort Winkel Kade 51, 4703 GC Roosendaal Webshop www.timmersmedizorg.nl

advieste krijgen op Meer informatie onze website of in de winkel.

Geldig t/m 30 november 2016. Waarom Timmers Timmers Care+Comfort Winkel Kade 51, 4703 GC Roosendaal www.timmersmedizorg.nl Waarom Timmers Gratis bezorgd Gegarandeerd Webshop Retourneer Care+Comfort? Bestel Jarenlange de proefboxPersoonlijk via Niet geldig in combinatie met andere kortingsacties v.a. € 50,voordelig gratis ervaring advies Care+Comfort? Waarom Timmers 085 4016444 actiecode KBO17 Gratis bezorgd Gegarandeerd Retourneer o.v.v.Jarenlange Persoonlijk Timmers Care+Comfort Winkel Kade 51, 4703 GC Roosendaal Webshop www.timmersmedizorg.nl v.a. € 50,voordelig gratis ervaring advies Care+Comfort?

elbare otende me en n.Het worden uik.

Gegarandeerd voordelig

Gratis bezorgd v.a. € 50,-

Retourneer gratis

Jarenlange ervaring

Persoonlijk advies

Timmers Care+Comfort Winkel Kade 51, 4703 GC Roosendaal Webshop www.timmersmedizorg.nl Bedsokken

koude Timmers Care+Comfort WinkelGeen Kade 51,voeten 4703met GCdeze Roosendaal Webshop www.timmersmedizorg.nl

Nationaal debat ‘Stop de pensioenafbraak’

Tekst: Linda Groothuijse | Beeld: Ivo Hutten

‘Er is géén probleem!’ Het Nederlandse pensioenstelsel staat bekend als een van de beste ter wereld. Als we de politiek en de mainstream media moeten geloven, dreigt het stelsel echter door zijn hoeven te zakken. De langdurig lage rentestand in combinatie met vergrijzing stuwt de bloeddruk bij pensioenfondsen en politici steeds verder op. Een flink aantal pensioenfondsen dreigt te moeten korten in 2017. Maar is de situatie echt zo erg? Diverse pensioenactiegroepen trekken dat in twijfel. Ze hebben de krachten gebundeld in de beweging ‘Stop de pensioenafbraak’. KBO-Brabant ondersteunt dit initiatief.

e pensioenactiegroepen ‘Verontruste Ouderen’, ‘Ouderen in Opstand ‘en ‘Herstelproject van Onrecht’ zijn samen met KBO-Brabant de initiatiefnemers van het publiek nationaal debat ‘Stop de pensioen-afbraak’ dat op 26 november jongstleden is gehouden.

ons 28

Oud-voorzitter van de Nederlandse Bond van Pensioenbelangen Rob de Brouwer, onderzoeksjournalist Eric Smit en econoom en publicist Ad Broere delen tijdens deze bijeenkomst - onder leiding van communicatieadviseur Ton Verlind - hun kennis, expertise en visie over dit hete hangijzer.

reportage

Lastig te mobiliseren Een kleine tweehonderd geïnteresseerden zijn naar Maaspoort Sports & Events in ’s-Hertogenbosch afgereisd om het nationaal debat bij te wonen, onder wie leden van de drie pensioenactiegroepen, pensioenverenigingen en KBO-Brabant, een handjevol politici van CDA, SP en 50PLUS – waaronder eerste kamerlid Martin van Rooijen – en een cameraploeg van Omroep MAX. In het tv-programma Zwarte Zwanen van Cees Grimbergen wordt tijdens de uitzending van 6 maart aanstaande aandacht besteed aan de pensioendiscussie. Ton Verlind leidt het debat. ‘De opkomst in kwaliteit wordt zeer gewaardeerd, maar de kwantiteit valt toch enigszins tegen’, aldus de gespreksleider. ‘Daar ligt de kern van het probleem; de generatie die zich druk maakt om het pensioen uit het ongenoegen veelal via social media, maar is verder lastig te mobiliseren.’

Dodelijke cocktail Tijdens het debat wordt het rekenmodel van De Nederlandsche Bank onder vuur genomen. Verlind geeft een voorzet: ‘Het gemiddelde rendement op aandelen is vastgesteld op 4,8 procent, maar in werkelijkheid was het rendement van de Amerikaanse aandelen 9,6 procent; dubbel zo hoog dus.’ Rob de Brouwer buigt zich verder over de materie. De econoom is voorzitter van de Vereniging van Oud Hoogovens Medewerkers, redacteur van het tijdschrift Pensioenbelangen en auteur van het boek 19 mythes en onwaarheden over ons pensioen. In zijn eerste factsheet toont hij aan dat de koopkracht van gepensioneerden achterloopt op die van werkenden. ‘Vanaf 2000 is deze daling ingezet, waarin het verschil in 2015 is opgelopen tot 30 procent.’ In zijn betoog staat hij uitgebreid stil bij de ontwikkeling van de rentermijnstructuur en bekritiseert hij het huidige financiële toetsingskader dat voor de pensioenfondsen is opgelegd door de overheid en gecontroleerd door De Nederlandsche Bank. De Brouwer noemt de huidige rekenmethode ‘een dodelijke cocktail’, waarin alleen maar gespaard wordt voor buffers en geen indexatie meer plaatsvindt. Hij zegt: ‘De manier waarop pensioenfondsen in Nederland door de politiek gedwongen worden hun financiële gezondheid te meten

leidt tot verlaging van de opbouw, kortingen op de uitkeringen en steeds verdere groei van grote reserves die niet mogen worden aangesproken.’ De pensioenreserves zijn volgens de econoom – nu en in de verre toekomst – ruim voldoende om jaarlijks te indexeren. Aan de hand van diverse rekenvoorbeelden, met gunstige en voorzichtige rendementen van 2,5 procent en 0,5 procent, toont hij aan dat er voldoende buffers zijn opgebouwd. ‘Kortingen op basis van een louter theoretische berekening zijn onaanvaardbaar. Pensioen is uitgesteld loon, dat toebehoort aan de gepensioneerden en actieve deelnemers. Als je niet krijgt waarvoor je hebt gewerkt, noem ik het loondiefstal.’ Als oplossing oppert De Brouwer: ‘Stap af van de zekerheid; ga uit van continuïteit en hanteer een voorzichtig rendement.’

Intellectuele smetvrees Journalist en oprichter van het onafhankelijk platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Money (www.ftm.nl) Eric Smit is gevraagd om zijn visie over de berichtgeving in de media omtrent het pensioenstelsel te delen. ‘De journalistiek denkt vanuit het establishment; de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen is daar een goed voorbeeld van. De media zagen de overwinning van Trump niet aankomen.’ Volgens Smit is dat deels te verklaren doordat de journalistiek onder grote druk staat. ‘Door de opkomst van internet is het idee ontstaan dat nieuws gratis is. Ook onze regionale pers is hierdoor gedecimeerd; er is vanwege beperkte middelen nauwelijks nog een journalist bij een lokale ▶

ons 29

Advertentie

Voetzorg op maat, voor comfortabel lopen

Uw partner in de regio! 55 jaar vakmanschap in orthopedische schoentechniek Gratis en vrijblijvend voetonderzoek Nauwe samenwerking met uw eigen arts Second opinion door een vakkundig specialist Extra aandacht voor uw individuele wensen Tevens leverancier van professionele sport inlays

We nodigen u uit Wilt u weten wat Park Zuiderhout u te bieden heeft? Neem contact met ons op over wonen, services, welzijn en zorg. We voorzien u graag van informatie en advies!

Park Zuiderhout Arnold Janssenlaan 46 | 4847 DK Teteringen T (076) 578 40 00 | E info@parkzuiderhout.nl www.parkzuiderhout.nl

Spreekuur houdend op afspraak in uw regionaal ziekenhuis

Tel. regio Breda 076-3031102 Tel. regio Roosendaal 0165-536124

Gratis kopje koffie met lekkernij Ons Grand Café ’t Bruine Paard met terras is dagelijks geopend van 14.30 tot 17.30 uur. U bent van harte welkom! Met deze bon serveren wij u een gratis kopje koffie met lekkernij.

www.avanderlinden.nl

Deze bon is geldig voor max. 2 personen en inwisselbaar tot 1 april 2017.

Al meer dan 25 jaar uw specialist in hulpmiddelen Sta-op stoelen Al onze fauteuils zijn uitermate geschikt als u veel zit, rugklachten of een beperking heeft, of moeilijk kunt opstaan.

7 Ettensebaan 2

Matrassen

Verpleeg-/senior bedden

Breed assortiment comfort- en medische matrassen.

Al onze verpleeg- en seniorbedden worden gratis gemonteerd.

15% korting

14 DAGEN PROEFSLAPEN NIET GOED GELD TERUG GARANTIE

15% korting

OP MAAT GEMAAKT

Sta-op-stoelen vanaf € 600,-

Hoogwaardige matrassen vanaf € 300,-

Tijdelijk een hulpmiddel nodig? Gratis lenen zonder lidmaatschap!

De KBO-aanbiedingen zijn geldig tot eind februari 2017.

• • • • •

1000 m2 showroom Maandag t/m zaterdag geopend Deskundig personeel Eigen werkplaats Service & gratis advies aan huis

Ettensebaan 27, 4813 AH Breda | 076 - 7 115 100 | www.mediplus.nl

reportage

raadsvergadering aanwezig. Dit heeft tot gevolg dat er vooral door een Randstedelijke blik naar issues wordt gekeken.’ De afwezigheid van mainstream media tijdens het debat van vandaag verklaart Smit door intellectuele smetvrees. ‘De parlementaire journalistiek is verheven tot sportjournalistiek. Op het Binnenhof loopt iedereen op een klein spelersveld. Er worden vragen gesteld als: “Wat gaat er door u heen?” in plaats van dat politici het vuur aan de schenen wordt gelegd.’ De pers zit volgens Smit te zeer op de schoot van de macht. ‘Onderwerpen zoals de gezondheid van het pensioenstel of de afschaffing van de euro, durven journalisten nauwelijks aan te pakken. Ook worden experts te vaak uit gemakzucht opgevoerd, zonder inbreng van eigen kritische research.’ Smit vindt dat journalisten minder moeten produceren, maar wel beter. ‘We moeten onze missie serieuzer nemen en de waarheid dienen voor de 99 procent van de bevolking die niet aan de macht is. Maar daar moeten we – ondanks krimpende budgetten – wel de tijd voor krijgen.’

Janboerenfluitjes-methode De laatste spreker is Ad Broere, een econoom met ruim veertig jaar ervaring in het bedrijfsleven, bankwezen en als zelfstandig adviseur. De huidige gehanteerde rekenmodellen betitelt Broere als een ‘janboerenfluitjesrekenmethode’. ‘Het pensioenfonds voor ambtenaren, het ABP, verhoogt de pensioenpremie in 2017 van 18,8 procent naar 21,2 procent. De huidige pensioenen worden echter niet verhoogd. De belangrijkste redenen zijn de hogere levensverwachting en de lage rente. Maar klopt het wel dat “we” langer leven?’ Broere toont met zijn cijfers – afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) – dat de toename van de gemiddelde leeftijd juist aan het teruglopen is. ‘Tussen 1950 en 1980 nam de gemiddelde leeftijd bij overlijden sterk toe. Sinds 2010 vlakken deze cijfers echter af; in 2014

is de gemiddelde leeftijd 77,6 jaar voor mannen en 80,1 voor vrouwen, een lichte daling ten opzichte van het jaar daarvoor. In de huidige pensioenberekeningen wordt echter uitgegaan dat we gemiddeld 90 jaar worden.’ Ook de rekenrente neemt hij kritisch onder de loep. ‘Als de pensioenfondsen het aan hen toevertrouwde geld uitsluitend zouden beleggen in “risicoloze” investeringen, dan is de lage rekenrente juist. De werkelijkheid is, dat pensioenfondsen voor een belangrijk deel in aandelen, vastgoed en zelfs derivaten beleggen. Hierdoor is het percentage dat zij verdienen aan de investeringen aanzienlijk hoger dan de gehanteerde rekenrente.’

Financiële schizofrenie ‘Maar hoe verhoudt het verhaal van Ad Broere zich bijvoorbeeld tot dat van de directeur van het ABP?’, vraagt een bezorgde senior uit de zaal. Broere antwoordt: ‘Alle cijfers en berekeningen zijn ook bij het ABP bekend. Wanneer je als bestuurder tegen het beleid van De Nederlandsche Bank ingaat, is er een grote kans dat je aan de kant wordt geschoven. Mijn oproep is echter: “Sta op, pensioenbeheerders! Sluit je niet aan op een virtuele werkelijkheid, maar op de realiteit.” Volgens Martin van Rooijen (oud-staatssecretaris van Financiën) wordt Nederland voornamelijk door de financiële wereld geregeerd. ‘Als politicus is je inbreng gering, omdat er al te veel is voorgekauwd.’ ‘Hoe kan de financiële schizofrenie worden aangepakt?’, wil Johan van der Veen weten, vertegenwoordiger van SP en pensioenactiegroep ‘Ouderen in Opstand’. Broere reageert: ‘Bestuurders moeten blijvend met de feiten worden geconfronteerd. En belanghebbenden dienen zelf meer in beweging te komen om dit onder de aandacht te brengen.’ Smit voegt daaraan toe: ‘Er moeten mensen opstaan die het verhaal willen vertellen en journalisten die het willen doorgeven.’ Tot slot wordt geconcludeerd dat met kostendekkende premies en bevredigende rendementen het huidige pensioenstelsel goed houdbaar is voor huidige en toekomstige generaties. ‘Er is géén probleem’, stelt De Brouwer. ‘Men moet stoppen een zeer ingewikkeld en geconstrueerd vraagstuk van het pensioenstelsel te maken. De feiten en cijfers spreken voor zich!’

ons 31

Mondriaan tot

Dutch Design

Tekst: Suzanne Geurts | Beeld: Joep Jacobs, Gert Jan van Rooij, Josefina Eikenaar, Peter Cox

Het walhalla voor designfans – dat is Brabant. Niet voor niets heet de regio rond Eindhoven, Helmond, Breda, Den Bosch en Tilburg ‘het Design District van Nederland’. Alle reden om dit jaar, waarin kunstbeweging De Stijl honderd jaar bestaat, uit te roepen tot het themajaar ‘Mondriaan tot Dutch Design’. Kriskras door Brabant kunt u genieten van de allerbeste ontwerpen.

Afrikaans kleurenfeest Een explosie van kleur, geometrische vormen en bloemen. De schitterende Afrikaanse stoﬀen van Vlisco moet u eigenlijk zelf zien. En dat kan, in de tentoonstelling Vlisco 1:1 Un à Un. Hierin maakt u kennis met het Helmondse bedrijf Vlisco, dat in 2016 zijn 170e jubileum vierde en nog altijd beeldbepalend is voor de Afrikaanse highfashion. U leert alles over de geschiedenis, productieprocessen, ontwerpprocessen en toepassing van de stoﬀen in mode en kunst. Wanneer: t/m 12 maart 2017 Waar: Museum Helmond, Helmond

Prijzen: € 7,50, p.p. voor volwassenen, gratis voor Museumkaarthouders Meer informatie: www.museumhelmond.nl

De kunst van keramiek maken Bent u dol op keramiekkunst? Bezoek dan zeker Sundaymorning@ ekwc, het bekendste kennis- en ontwikkelcentrum voor keramiek ter wereld. Ja, gewoon in Brabant. In deze bruisende werkplaats experimenteren jaarlijks zo’n zestig ontwerpers met de creatieve mogelijkheden van keramiek. U bewondert hun objecten,

ons 32

maar krijgt ook een uniek inkijkje bij de processen. Van 3D-printen en frezen tot snijden. En, met een bezoek aan het pittoreske centrum van Oisterwijk maakt u er een compleet dagje uit van. Wanneer: het hele jaar door. Rond leidingen (24 uur van tevoren boeken) starten elke woensdag t/m zondag om 13.30 uur. Met een groepje van minimaal acht personen bent u ook op andere tijden welkom. Graag even reserveren. Waar: Sundaymorning@ ekwc, Oisterwijk Prijzen: € 14,50 p.p. (incl. koﬃe/thee) Meer informatie: https://sundaymorning.ekwc.nl

dutch design

25 jaar Dutch Design Kent u ’m, de ‘Knotted Chair’ van Marcel Wanders uit 1995? Het is een macraméstoel van hightechtouw en een van de bekendste voorbeelden van Dutch Design. Nederlandse ontwerpen hebben internationaal een grote naam: ze zijn baanbrekend, met die bekende, nuchtere knipoog. De tentoonstelling ‘Switch | Dutch Design on the move 1990 - 2015’ neemt u mee in 25 jaar Dutch Design. U ziet toonaangevende textiele producten, meubels en installaties van ontwerpers als Tejo Remy, Hella Jongerius en – natuurlijk – Marcel Wanders. Wanneer: t/m 12 maart 2017 Waar: TextielMuseum, Tilburg Prijzen: € 10,00 p.p. voor volwassenen, gratis toegang voor Museumkaart houders Meer informatie: www.textielmuseum.nl

Van Bossche bodem Ze zijn behoorlijk veelzijdig, het Bossche ontwerpersduo Jos Kranen en Johannes Gille. Beiden opgeleid aan de Design Academy maken ze stoelen,

lampen en boekenkasten, maar ook bestek, klokken en vazen. Hun signatuur is ‘industrieel met een laagje natuur’. Met hun eerste solovoorstelling Made in Brabant: Kranen/Gille viert het Noordbrabants Museum hun tienjarig bestaan. Ook kunt u nieuw werk bekijken. Leuk om te weten: Kranen/Gille maakte ook het ontwerp van de expositie zelf. Wanneer: 11 februari t/m 14 mei 2017. De tentoonstelling is onderdeel van de reeks Made in Brabant, waarin het museum meerdere Brabantse designers een podium geeft. Waar: Noordbrabants Museum, ‘s-Hertogenbosch Prijzen: € 12,- p.p. voor volwassenen, gratis voor Museumkaarthouders Meer informatie: www.noordbrabantsmuseum.nl

Op Rietveld-safari Speciaal voor het design-themajaar opent de iconische Ploegfabriek zijn deuren voor het publiek. In Bergeijk ontwierp Gerrit Rietveld in de jaren vijftig meerdere objecten: een klok, een bushokje, twee woonhuizen en De Ploeg, het enige industriële werk van zijn hand. In deze bijzondere Rietveldsafari maakt u ook een wandeling door het park van landschapsarchitecte Mien Ruys en neemt u een kijkje in de Rietveld-bungalow van de familie Van Daalen, met een authentieke Spectrum-stijlkamer. Wanneer: vanaf april 2017 Waar: Ploegfabriek en Ploegpark, Bergeijk (van maandag t/m vrijdag is het bezoekerscentrum van De Ploeg tussen 10.00 en 16.00 uur geopend) Prijzen: een parkwandeling op eigen gelegenheid is gratis; een rondleiding tegen een vergoeding (informeer hiernaar als u reserveert) Meer informatie: (0497) 336 902

ons 33

De stijl van De Stijl Zonder een ode aan kunstbeweging De Stijl is het themajaar ‘Mondriaan tot Dutch Design’ niet compleet. De expositie Van Abbe en De Stijl begint met een topwerk uit De Stijl en eindigt met hedendaagse designobjecten. U ontdekt toonaangevende kunstwerken en producten op het snijvlak van kunst, architectuur en design. Als uitgangspunt wordt het schaalmodel van Theo van Doesburgs beroemde cinema en danslokaal Aubette (Straatsburg, 1926-28) onder de loep genomen. En ook De Stijlgenoot Piet Mondriaan ontbreekt natuurlijk niet. Wanneer: 24 juni t/m 31 december 2017 Waar: Van Abbemuseum, Eindhoven Prijzen: € 12,- p.p. voor volwassenen, gratis voor Museumkaarthouders Meer informatie: www.vanabbemuseum.nl

Advertentie

LANGER THUIS WONEN MET SURPLUS U wilt langer thuis blijven wonen, maar soms heeft u hier ondersteuning bij nodig. Bij Surplus maken wij dat mogelijk voor u. Zo kunt u zo lang mogelijk zelfstandig in uw eigen omgeving blijven wonen: veilig, comfortabel en vertrouwd. Wij bieden onder andere de volgende diensten aan: ● Maaltijdenservice aan huis voor een gezonde, verse maaltijd ● Behandeling en begeleiding met expertise in de ouderenzorg, zoals fysiotherapie, logopedie en psychologie. ● Thuiszorg, door een bekend gezicht bij u thuis. ● Personenalarmering voor uw veiligheid. ● Advies en begeleiding voor uw naasten in de vorm van mantelzorgondersteuning.

Meer informatie over langer thuis wonen? Bel dan met de klantenservice op tel. 0168 - 331826 of bekijk de informatie op onze website www.surplus.nl.

SPECIALE AANBIEDING VOOR KBO GROEPEN! Boek voor uw KBO uw meerdaagse groepsreis 2017 bij Brabant Expres Reizen en ontvang een GRATIS dagtocht voor uw groep, vraag ons naar de voorwaarden. Wij zijn ook aanwezig op de Senioren Expo 2017 in Veldhoven. Waarom kiest u voor Brabant Expres Reizen? Wij vinden het belangrijk dat u en uw gasten genieten van uw vakantie en willen u van A tot Z ‘ontzorgen’ met:  Eigen vloot van 28 touringcars, voorzien van bar, toilet, dvd/tv en airco;  Rolstoelbussen met lift (3);  Aangesloten bij ANVR, SGR, Calamiteitenfonds SKTB, KNV en ISO9001 gecertificeerd;  1 vast contactpersoon/ aanspreekpunt voor uw reis;  Laagste prijs garantie;  Luxe gepersonaliseerde reispapieren;  Een presentatie van uw reis op door u gewenste locatie en tijd;  Bestuursleden ontvangen jaarlijks uitnodigingen voor promotiereizen;  Online reserveren van uw gasten via besloten pagina op onze website;  Ondersteuning bij promotie/ marketing;  IPB (indien plaats beschikbaar) – gratis dagtocht op uitnodiging;  Advies en afsluiten van reis- en annuleringsverzekeringen;  Afhandeling van bevestigingen, facturen en betaling. Laagste prijs garantie bij meerdaagse reizen! Wij weten de mooiste en leukste plekjes te vinden voor de meest scherpe tarieven. Offertes vergelijken is vaak appels met peren vergelijken. Immers; Er zijn ontelbaar veel mogelijkheden en combinaties mogelijk. Brabant Expres Reizen werkt uitsluitend op maat, op basis van uw wensen en gegarandeerd DE LAAGSTE PRIJS! Geen kleine lettertjes. De laagste prijs garantie is geldig indien de offerte uit dezelfde zaken bestaat zoals hotel, reisduur en verzorging.

www.brabantexpres.nl • 088 – 50 60 300

Advertentie

LANGER THUIS WONEN MET EEN STANNAH TRAPLIFT Betaalbare traplift voor elke trap Ruime keuze uit nieuw en gebruikt

€ 650T,/M NG KORTI ARI FEBRU

Ruimtebesparende, opklapbare stoel Levertijd vanaf 3 dagen Servicedienst elke dag beschikbaar

BEL GRATIS 0800 - 5066 Voor vrijblijvende informatie over de trapliften van Stannah stuurt u de ingevulde coupon in een ongefrankeerde envelop naar Stannah Trapliften B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB, Sassenheim.

7401

VOOR VRIJBLIJVENDE INFORMATIE. VRAAG NAAR TOESTEL 7401

Dhr/Mevr:

’S WERELDS MEEST GEKOZEN TRAPLIFT WWW.STANNAH.NL

1 APRIL 2017 19:30 AHOY ROTTERDAM

Tel. Nummer:

Postcode:

Email:

Huisnummer:

Korting voor Ons-lezers: boek online een volledig verzorgd busarrangement bij Oad en betaal geen boekingskosten! Boek via www.oad.nl met kortingscode: ONSMSSOAD

Tekst: Suzanne Geurts | Beeld: Timo Reisiger

smakelijk eten

‘We babbelen vaak over haar zestien

achterkleinkinderen’

Ze bezorgt warme of koude maaltijden, en áltijd een warm gevoel. Annie Derks is al zeventien jaar maaltijdbezorger voor Tafeltje Dekje. Dat ze zelf bijna net zo oud is als haar klanten, maakt haar niets uit. ‘Het is ontzettend dankbaar werk.’ Annie (79): ‘Om de anderhalve maand rijd ik zeven ochtenden achter elkaar rond. Ja, gewoon in mijn autootje, want 25 maaltijdbakken passen niet op mijn bagagedrager, hè… Vóór elke rit drinken we een bakje koffie in het bejaardentehuis van Sint Anthonis. Gezellig, even bijkletsen met de andere bezorgers. Sowieso doe ik dit werk vanwege het contact met mensen. Dat iemand even aandacht krijgt, of zelfs hulp. “Hoe voelt u zich vandaag? Oh, niet zo lekker?” En dan bel ik de dokter, bijvoorbeeld. Leuk is dat ik veel oude klanten ontmoet, uit de tijd dat mijn man en ik een slagerij hadden. Ook mevrouw Hagen - De Val (op de foto, red.) ken ik al jaren. Ze loopt tegen de negentig en heeft zestien achterkleinkinderen! Daar babbelen we vaak over. Veel mensen van mijn leeftijd klagen dat ze niets te doen hebben. Nou, dan zeg ik: “Word maaltijdbezorger”, want het is ontzettend dankbaar werk.’

Visragout Boodschappenlijstje voor 4 personen • 200 gram verse zalmfilet • 300 gram kabeljauwfilet • 100 gram (Hollandse) garnalen

• 40 gram boter • 2 sjalotjes • 4 flinke eetlepels gezeefde bloem • 250 ml visfond of visbouillon van een tablet

• 2 kleine glazen droge, witte wijn • 250 ml crème fraîche • 6 lente-uitjes • peper en zout • een paar druppels tabasco

Bereiding Pel en snipper de sjalotjes. Snijd de schoongemaakte lente-uitjes in smalle ringetjes (het loof niet) en de vis in grove stukken. Smelt de boter in de pan en fruit de sjalotjes. Voeg in één keer de bloem toe en roer tot er een compacte bal ontstaat. Voeg beetje bij beetje de visfond (of bouillon) en de wijn toe. Blijf goed roeren; er moet een stevige saus zonder klontjes ontstaan. Breng de saus al roerend aan de kook. Voeg de stukken vis toe. Zet de warmtebron lager tot net onder het kookpunt en pocheer de vis in een paar minuutjes gaar. Voeg de garnalen, de helft van de lente-uitjes en de crème fraîche toe. Roer het geheel flink door en breng op smaak met peper, zout en een paar druppels tabasco. Garneer het gerecht met de rest van de lente-uitjes. Serveertip: lekker met rijst of aardappelpuree, maar ook heerlijk als voorgerecht in een ragoutbakje van bladerdeeg. Bron: Smulweb.nl

Over Tafeltje Dekje Sinds kort is Tafeltje Dekje in Sint Anthonis en omstreken in handen van de Stichting Maaltijdservice Sint Anthonis (SMSA). Hiervóór werd deze achttien jaar gerund door welzijnsorganisatie Pantein. Er rijden maar liefst 45 bezorgers rond, van wie de meeste lid van KBO-Brabant zijn. Elke dag ontvangen zo’n 120 klanten een heerlijke, goedkope hap naar keuze: van aardappeltjegroente-vlees tot visragout (zie: recept), altijd met een voorgerecht en een toetje. Bovendien houden de bezorgers een oogje in het zeil. Eet de cliënt goed? Hoe voelt iemand zich? Mede dankzij Tafeltje Dekje kunnen ouderen langer thuis wonen.

Bent u onze nieuwe maaltijdbezorger?

e Tafeltje Dekje in Sint Anthonis e.o. zoekt enthousiast u Kunt om? en mens bezorgers m/v. Gaat u graag met regelmatig een weekje vrijhouden (zeven dagen, een een dagdeel per dag)? En heeft u een geldig rijbewijs en Piet r eigen auto? Neem dan contact op met coördinato Janssen, via pietjanssen0312@ziggo.nl

ons 37

Tekst: Berber Bijma | Beeld: Ivo Hutten

De familiegeschiedenis van Dries van Agt

â&#x20AC;&#x2DC;De herinneringen aan mijn grootouders zijn dierbaarâ&#x20AC;&#x2122;

familiegeschiedenis

Familiefoto Van Agt (grootouders, tweede vrouw van links is moeder Van Agt).

Dries van Agt in basisschoolleeftijd.

Steeds meer mensen zijn benieuwd naar hun wortels en doen uitgebreid studie naar hun familiegeschiedenis. De Nederlandse Genealogische Vereniging, die mensen bij die zoektocht ondersteunt, viert dit jaar haar 70ste bestaansjaar; twee van de vier Brabantse afdelingen vieren hun 60-jarig jubileum. In dat kader werpt een bekende Nederlander een blik op zijn familiegeschiedenis: oud-premier Dries van Agt.

en textielfabrikant, een boer, een burgemeester en een koopman. Dat zijn de beroepen van de vier overgrootvaders van oud-premier Dries van Agt. Over de bijbehorende vier echtgenotes is – passend bij het begin van de negentiende eeuw – veel minder bekend. De familie Van Agt is afkomstig uit het dorp Acht bij Woensel, tegenwoordig ingeklemd tussen de Boschdijk en de spoorweg in Eindhoven. Dries van Agt verdiept zich graag in geschiedenis, en kijkt daarbij breder dan alleen naar zijn eigen familiegeschiedenis. ‘Lezen over geschiedenis vind ik heel boeiend. Veel van mijn – helaas nog altijd schaarse – vrije tijd besteed ik hieraan. Niet aan familiegeschiedenis in het bijzonder, veeleer aan de historie van de zuidelijke Nederlanden en breder, van Europa. Maar ook de geschiedenis van de klassieke oudheid, dus van de landen en de culturen rondom de Middellandse Zee. Een wel heel bijzonder hoofdstuk hiervan is de magnifieke beschaving van Egypte die al duizenden jaren geleden heeft gebloeid, in de tijd van de farao’s en hun indrukwekkende piramides.’

Familiegeschiedenis De geschiedenis van de familie Van Agt in een notendop. De betovergrootvader van Van Agt, Antonius van Agt, werd geboren in Woensel. Toen hij in 1883 trouwde met Maria Schoofs, was zijn beroep ‘fabriekmeesterknecht’ bij de textielfabriek Smits. Toen er een eind kwam aan de firma Smits, nam Antonius van Agt de fabriek met drie

collega’s over onder de naam A. van Agt en Co. Zijn zoon Franciscus nam de zaak over, maar overleed in 1889 op 54-jarige leeftijd. De fabriek werd verkocht. Franciscus’ zonen Andreas en Michiel richtten samen een nieuwe firma op in Geldrop onder de naam Gebr. A.&M. van Agt. Andreas was de grootvader en naamgever van de huidige oud-premier. Hij trouwde met Antonia Schellens, dochter van een boer die later winkelier en herbergier werd. Hun zoon Franciscus werd de vader van Dries van Agt. De overgrootvader van moederszijde van Van Agt is Godefridus Marcelus Frencken. Hij was tegelijkertijd burgemeester van Asten en Vlierden. Zijn zoon Johannes Frencken werd kantonrechter in Helmond en trouwde met Maria Wertenbroek uit Den Bosch, dochter van een koopman. Hun dochter Anna werd de moeder van Dries van Agt.

Uitgewaaierd ‘In mijn eigen familiegeschiedenis interesseert mij vooral of leden van mijn voorgeslacht terecht zijn gekomen buiten het huidige Brabant’, aldus Van Agt. ‘Mijn zus Tineke, die naspeuringen heeft gedaan, heeft hierover materiaal verzameld. Vastgesteld is dat de voorouders van mijn vader zijn uitgeweken vanuit Woensel naar delen van het aloude Groothertogdom Brabant. Sommigen van hen zijn terecht gekomen in wat nu België is en hebben zich daar voortgeplant, zelfs tot in het noorden van wat later Frankrijk is geworden. In Lille – vroeger Rijssel – heb ik ooit een naamgenoot opgespoord die daar werkzaam ▶

ons 39

Onze A-Serie matrassen van 1095.Nieuwjaarsactie!

EINDELIJK AANGENAAM SLAPEN IN 2017!

Ontdek de voordelen!

Nu voor

â&#x201A;Ź 695,(90 x 200)

T/m 31 januari 2017!

Gratis advies in Nederland! Wilt u naast vakkundig advies de producten ook zien? Dat kan met onze service aan huis. Onze slaapspecialisten rijden door heel Nederland. Wel zo aangenaam.

Speciale seniorenmatrassen Niet meer keren / draaien Wasbare hoes Diverse samenstellingen Speciale ventilatie = perfecte warmtebeleving

CBW-erkende woonwinkel

In alle maten

Aangenaam Slapen is een CBW-erkende winkel. Dat heeft voor u tal van voordelen en het biedt u meer zekerheid. Allemaal om het u zo aangenaam mogelijk te maken!

Voor alle gewichten Ergonomische matrassen

Onze showroom

Vraag onze gratis brochure aan!

Astronaut 8A, 3824 MJ AMERSFOORT

Naam:

Maandag - Vrijdag: 10.00 - 18.00 Zaterdag: 10.00 - 17.00

Adres: Postcode:

Man

Vrouw

Woonplaats:

Onze brochure online- of telefonischÂ aanvragen?

Telefoonnummer:

www.aangenaamslapen.nl 0800 - 226 43 62

Zonder postzegel opsturen naar onderstaand adres: Aangenaam Slapen, Antwoordnummer 521, 3800 VB, AMERSFOORT

MO171

familiegeschiedenis

Kantonrechter Johannes Frencken, grootvader van Dries van Agt.

was als pastoor. En ik stuitte op Van Agt’en die ginds hun kost verdienen als apotheker.’ De familie waaierde zelfs veel verder uit dan dat. Van Agt: ‘Enkelen hebben als missionaris geploeterd in Oost-Afrika. In Oeganda heb ik in 1970 een missionaris opgezocht en met hem heb ik een maand lang in dat land rondgetrokken.’ De herinnering aan die overzeese familieband had letterlijk een plek in het huis waarin Van Agt opgroeide. ‘In mijn ouderlijk huis in Geldrop lag achter de voordeur een groot pantervel. Dat prachtige roofdier was een jachttrofee, zo werd mij thuis verteld, buitgemaakt door een broer – of was het een oom? – van mijn grootvader die een deel van zijn leven als missionaris in Oeganda had doorgebracht, maar die ginds blijkbaar niet alleen bezig was geweest met kerstening. Dat had al heel jong mijn nieuwsgierigheid gewekt.’

Jurist Wat hij van zijn voorouders heeft geërfd? Aan die vraag zitten twee kanten. Van Agt: ‘In zekere zin ben ik het tegendeel geworden van die panterjager. Want van jagen moet ik niets hebben en van het doden van prachtige dieren in het oerwoud al helemaal niet. Ik ben een overtuigde natuurbeschermer geworden. Sterker nog: verbijsterd ben ik door de jongste cijfers die het Wereld Natuur Fonds heeft uitgebracht over de dramatische daling van het aantal planten en dieren op aarde en het vooruitzicht op voortgaande vernietiging.’ Tegelijk is er ook een rode draad die wél door de generaties heen doorloopt, stelt Van Agt vast. ‘Gelijkenis tref ik wel aan met het voorgeslacht van mijn moeder. Haar vader was kantonrechter, laatstelijk in Helmond, de enige jurist die ik in de families van mijn ouders heb gevonden. Afgestudeerd in 1905 aan de Universiteit van Amsterdam, in die tijd voor Brabantse jongens een vreemd en ver buitenland. Opa zag er altijd waardig uit: in jacquet met plastron om de strak gesteven boord, met een ernstig voorkomen en een lorgnet. Misschien zijn het de genen die uit deze magistraat zijn voortgekomen, die mij tot jurist hebben gemaakt.’ Hij vervolgt: ‘Deze

opa Frencken had bestuurders in zijn voorvaderen. In bijna de hele negentiende eeuw zijn die, van vader op zoon, burgemeester van Asten geweest. Een van hen zelfs gedurende zestig jaar, van 1824 tot 1884. Zijn het misschien die genen geweest die mij ongeveer een eeuw later hebben binnen geloodst in het landsbestuur?’

Bolhoed Van Agt heeft al zijn vier grootouders zelf gekend. ‘Maar slechts één leefde nog voorbij mijn tiende verjaardag. De herinneringen aan hen zijn allemaal dierbaar.’ Een van die herinneringen haalt hij graag op. ‘In de jaren dertig mocht ik zo nu en dan bij mijn grootouders logeren, ook bij mijn grootouders in Helmond. Dan mocht ik weleens een vriendje laten komen om te spelen. Op een dag vroeg zo’n mannetje eens of hij de edelachtbare mocht zien. Die zat, zoals meestal, in zijn ruime studeerkamer, en was bezig met strafdossiers. Zo geruisloos mogelijk slopen wij daarheen en openden de zware deur op een kier. “Die ginds, achter het bureau met een bolhoed op, dat is-ie”, fluisterde ik. Vol ontzag tuurden we door de kier. In een wolk van sigarenrook zat een peinzende man. Met een lorgnet op, dat vond het vriendje nog het interessantst. Ik vertelde hem dat zelfs oma, als ze hem thee kwam brengen, eerst moest aankloppen.’

Elk huis een eigen stamboom De NGV (Nederlandse Genealogische Vereniging) leert mensen onderzoek te doen naar hun familiegeschiedenis. Hun motto is: elk huis een eigen stamboom. De NGV bestaat dit jaar 70 jaar. In NoordBrabant zijn vier afdelingen actief: • ’s-Hertogenbosch-Tilburg • West Noord-Brabant • Kempen- en Peelland • Land van Cuijk en Ravenstein. Twee van de afdelingen bestaan dit jaar 60 jaar. Dat is een extra reden om met alle Brabantse afdelingen in het najaar van 2017 een ‘Brabantdag voor de familiegeschiedenis’ te organiseren. Meer informatie is te vinden op www.ngv.nl. Deze website bevat ook miljoenen gegevens over overleden personen. Die informatie is toegankelijk voor leden. Het is mogelijk tijdelijk in te loggen als gast, waardoor u kunt snuffelen aan de informatie. Ook is een gratis demoversie van een genealogisch computerprogramma te downloaden. Daarmee kunt u de verzamelde informatie beheren. Wilt u meer weten? Mail dan naar voorzitter@htb.ngv.nl.

ons 41

Ledenvo

Stroom en gas

Wij helpen u gra

Wij kijken terug op een succesvol 2016 met Ons nieuwe Energiecollectief. Samen met onze partner Energiebesteding BV, die ons al jaren helpt met voordelige stroom- en gastarieven, hebben wij sinds vorig jaar samen de regie over het inkopen van stroom en gas in eigen hand genomen. Inmiddels hebben zich duizenden KBO-leden aangesloten bij Ons Energiecollectief. De besparing per KBO-lid ligt gemiddeld op bijna € 300,- per jaar ofwel € 25,- per maand. Ook in 2017 helpen wij u graag om uw energiekosten te verlagen, elke euro is er één! Het verhaal in dit artikel van mevrouw Van Göring- Van Boekel uit Schaijk maakt duidelijk hoe eenvoudig het is. Naast voordelige stroom- en gastarieven kunt u via Ons ledenvoordeel van KBO-Brabant uw energiekosten ook verlagen met zuinige ledverlichting of een zuinige verwarmingsketel, waarover u in dit artikel meer kunt lezen. Heeft u behoefte aan meer informatie. Neem gerust contact op met de KBO-klantenservice en laat u vrijblijvend informeren. Met vriendelijke groet, Wilma Schrover, directeur

Sluit u ook aan? Met één telefoontje kunt u zich aansluiten bij Ons Energiecollectief. U hoeft vervolgens niets te doen, wij regelen de rest. Hoeveel betaalt u te veel? Wij staan voor u klaar om vrijblijvend uw voordeel uit te rekenen. Het enige wat u hoeft te doen is contact met ons opnemen. Houd uw energienota bij de hand. Bel naar (085) 486 33 63 of ga naar onze website www.onsledenvoordeel.nl/energie. Per post kan ook, gebruik onderstaande bon.

✓ Stroom- en gas tegen inkoopsprijs Zo betaalt u nooit te veel. Ons Energiecollectief zorgt voor een scherpe prijs. ✓ Groene stroom U krijgt 100% groene stroom geleverd dat is opgewekt in Nederland door o.a. zonne-energie en windmolens. Zo helpt u ook het milieu in Nederland. ✓ KBO-klantenservice Voor vragen over energie kunt u terecht bij uw vertrouwde KBO-klantenservice.

Ja, ik wil vrijblijvend een GRATIS offerte van Ons Energiecollectief Of ontvang binnen 1 minuut uw offerte via www.onsledenvoordeel.nl Dhr. Mevr. Naam Straat Postcode Woonplaats Telefoon E-mailadres

(085) 486 33 63

Ik heb een stroom enkeltarief dubbeltarief Mijn enkel of piek stroomverbruik is kWh per jaar Mijn dal/laag verbruik is kWh per jaar of n.v.t. Naam huidige stroomleverancier Mijn gasverbruik is m³ per jaar of n.v.t. Naam huidige gasleverancier

Stuur deze bon in een gesloten en gefrankeerde envelop naar: Ons Energiecollectief, Postbus 1469, 4700 BL Roosendaal Of stuur bovenstaande gegevens per e-mail naar: klantenservice@onsledenvoordeel.nl

oordeel

weer duurder.

aag met besparen! ‘Ben geen dief van je portemonnee’

‘In het magazine Ons las ik dat je een paar honderd euro per jaar kunt besparen op gas en elektriciteit door over te stappen naar een andere energieleverancier’, vertelt ’s Jeanny Göring-van Boekel uit Schaijk. Ze besprak de aanbieding tijdens het maandelijkse koffie-uurtje van de KBO en wilde het toch eens proberen. ‘Ik heb het bonnetje uit Ons geknipt en ingestuurd voor informatie.’ ’s Jeanny licht toe: ‘Dit keer niet per mail omdat mijn internet eruit lag. Bovendien is het wel fijn om dit soort zaken op papier nog eens goed na te kunnen lezen.

Energiebesteding heeft de overstap helemaal geregeld. Vervolgens kreeg ‘s Jeanny van haar oude energieleverancier Essent de bevestiging van de opzegging met allerlei instructies. ‘Van die maatschappij verwacht ik nog wel wat nasleep, in tegenstelling tot Energiebesteding; daar heb ik vertrouwen in.’

Tekst en foto: Ingrid Roets

Van Energiebesteding belden ze me al meteen en hebben me keurig te woord gestaan en mijn vragen beantwoord. Ik ga vanaf 29 december 2016 € 18,- per maand minder betalen, dat lijkt niet veel, maar tel eens op: het is toch € 216,- per jaar. Je bent een dief van je eigen portemonnee als je het niet doet. ’s Jeanny nam meteen haar besluit. ‘Als ik iets wil, dan beslis ik zelf. Ik ben een eigenwijze’, knipoogt ze. ‘Maar als je niet een keer gokt, dan kom je er niet. Soms denk ik weleens, wat heb ik nu gedaan, maar het lost zich altijd vanzelf op. Je moet niet bang zijn om een beslissing te nemen. Bovendien geeft de KBO je vertrouwen’, tipt ze. ‘Niet bang zijn om een beslissing te nemen’

Verwarmingsketel tegen hoge korting!

Hoge KBO korting

Sinds kort kunt u als KBO-lid de nieuwste Ferroli BlueSense HR verwarmingsketel bestellen inclusief installatie en thermostaat tegen een hoge KBO-korting. Hiermee verlaagt u in één klap niet alleen uw energieverbruik, maar ook uw energiekosten. Wilt u liever eerst iemand thuis voor advies? Exclusief voor KBO-leden kunt u een vakkundige Ferroli adviseur bij u thuis uitnodigen voor een adviesgesprek. Inclusief voorrijkosten betaalt u hiervoor slechts € 50,-.

80%

an zuiniger d p m a il gloe

Verlaag uw energiekosten met Ledverlichting Met kleine veranderingen in huis kunt u al geld besparen. Vervangt u één ouderwetse gloeilamp door een ledlamp, dan kunt u tot wel € 15,- per jaar besparen. Bovendien gaat een ledlamp ruim 20 keer langer mee. Hoeveel gloeilampen heeft u nog in huis? Tien? Vijftien? Tel maar uit, uw besparing kan zo flink oplopen! Bij Ons Ledenvoordeel van KBO-Brabant kunt u voordelige pakketten met daarin 5 ledlampen bestellen. Het zijn de nieuwste ledlampen die eruit zien als de nostalgische gloeilamp en mooi warm licht geven.

Bel naar KBO-klantenservice (085) 486 33 63 of ga naar onze website www.onsledenvoordeel.nl voor meer informatie.

Ontspa

De feestdagen zijn achter de rug, dus we hebben weer meer tijd om te ontspannen. Ook deze maand is er weer genoeg te doen: van een winterfestival tot een klassiek concert, van een hoorcollege tot een verontrustend goed boek.

Prachtig uitzicht De toren van de Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk is een van de beeldmerken van Breda: ruim 97 meter hoog, gebouwd tussen 1468 en 1509, in Brabants gotische stijl. Niet alleen vanaf de straat een bijzondere trekpleister, maar ook van binnen. De toren is via een wenteltrap te beklimmen onder leiding van een stadsgids van het Gilde De Baronie. Deze geeft uitleg over de bezienswaardigheden in dit middeleeuwse bouwwerk, zoals de Nassauklok (± 3.500 kg) en de voormalige torenwachterskamer. De omloop, op zo’n 60 meter hoogte, biedt een prachtig uitzicht over het historische stadshart van Breda en de verre omgeving. De moeite waard dus!

Tekst: Susanne Mullenders

Dagelijks Brood

Elke eerste koopzondag van de maand om 15.00 uur. Deelname: € 5,-. Minimum leeftijd: 12 jaar. Kaartjes zijn verkrijgbaar aan de balie van de Grote Kerk, Kerkplein 2, Breda. Meer informatie: gildebaronie.nl.

De kunstenaar Giovanni Dalessi (Eindhoven, 1964) behoort ontegenzeglijk tot de top van het Nederlandse realisme. Tot en met zondag 22 januari kunt u in Museum Slager te ’s-Hertogenbosch de overzichtstentoonstelling Dagelijks Brood zien, waarin Dalessi’s schilderijen en keramiek centraal staan. De kunstenaar laat – in zijn ogen storende – details weg en geeft zijn voorstellingen bewust weinig diepte. Hij verwijst daarmee naar zijn vroege voorgangers van de renaissance en de Vlaamse primitieven. Zijn boeiende lijnenspel geeft zijn kunst een verstilde en vaak spirituele uitdrukking. Hij vergroot details uit en trekt met zijn felle, bijna harde kleuren direct de aandacht. Religie, een van zijn inspiratiebronnen, is voor hem dan ook niets zweverigs maar zo gewoon als dagelijks brood.

Winterse gezelligheid Op zondag 22 januari vindt in Valkenswaard de tweede editie plaats van het Winter Val-Val-D’rie. Hoe koud het buiten ook is, de warme sfeer tijdens dit binnenfestival zal al uw zintuigen prikkelen in een gezellige winterse ambiance. Geniet met een warme chocomel of glühwein in de hand van optredens van professionele artiesten uit eigen streek en van verder weg.

Dagelijks Brood, tot en met zondag 22 januari te zien in Museum Slager, Choorstraat 8, ’s-Hertogenbosch. Open: dinsdag tot en met zondag van 13.30 tot 17.00 uur. Entree € 6,-. Meer informatie: museumslager.com.

ons 44

Winter Val-Val-D’rie op zondag 22 januari vanaf 13.00 uur in theater De Hofnar, De Hofnar 10, Valkenswaard. Entree: gratis. Meer informatie: hofnar.nl/voorstelling.

nning Klassiek in Helmond Diversiteit, dat is hét kenmerk van het jaarlijkse Storioni Festival. Voor bijna het tiende jaar op rij worden ook in 2017 weer topmusici van over de hele wereld ingevlogen, die in hoofdzaak muziek uit de negentiende eeuw ten gehore brengen. En de locatie in Helmond mag op z’n minst bijzonder genoemd worden: de Onze-Lieve-Vrouwekerk, een katholieke koepelkerk in neobyzantijnse stijl waar muziek nieuw en anders klinkt. Geniet van onder meer het Storioni Trio met Bram van Sambeek op fagot en Hervé Joulain op hoorn. Of van de streken van Strauss’ Uilenspiegel in een compacte kamerbezetting. Storioni Festival, woensdag 25 januari, 20.15 uur. Locatie: Theater Speelhuis (gevestigd in de Onze-Lieve-Vrouwekerk), Kromme Steenweg 29, Helmond. Entree: € 26,50. Meer informatie: theaterspeelhuis.nl/voorstellingen.

Geestig en verontrustend… Herman Koch, bekend als televisiemaker (onder andere Jiskefet) en inmiddels wereldberoemd als auteur van Het diner, heeft een nieuwe roman geschreven: De greppel. Het boek gaat over macht, jaloezie en is geestig en verontrustend. Kortom: een onmiskenbare Koch. Robert Walter is de geliefde burgemeester van Amsterdam. Hij vermoedt dat zijn vrouw vreemdgaat met een van zijn wethouders, en nog wel met de oerdegelijke wethouder die zich inzet voor het milieu. Niet veel later beweert een journaliste dat de burgemeester betrokken is geweest bij het toetakelen van een agent tijdens een Vietnam-betoging. En alsof dat alles nog niet genoeg is, staat opeens zijn 94-jarige vader op de stoep met de mededeling dat hij en zijn vrouw samen euthanasie willen plegen. De greppel laat zien hoe een ogenschijnlijk stabiele man in korte tijd steeds verder verstrikt dreigt te raken in zijn eigen angsten en vermoedens. De greppel, Herman Koch, ISBN 9789026332296, Ambo | Anthos Uitgevers, verkrijgbaar via onder meer bol.com, € 21,99.

ons 45

Cursus regionale geschiedenis in Brabant

Bent u geinteresseerd in de historie van uw eigen omgeving? Meld u dan aan voor de cursus Regionale geschiedenis van Erfgoed Academie Brabant in samenwerking met Tilburg University. Tijdens de cursus krijgt u een inleiding in de bestudering van het verleden van de regio en de regionale volkscultuur. Centraal staat de wisselwerking tussen de beeldvorming over het Brabantse verleden en de vormgeving van de hedendaagse Brabantse identiteit. Doelgroep: Mensen die geïnteresseerd zijn in geschiedenis en cultureel erfgoed. Locatie: Tilburg University. Datum: wekelijkse bijeenkomsten die starten op maandag 30 januari 2017 en eindigen op maandag 29 mei 2017, afgesloten met een excursie. Tijdstip: 09.45-12.30. Kosten: € 100,- exclusief en € 120,- inclusief de aanschaf van het boek van Jan van Oudheusden, Verhalen van Brabant. Geschiedenis en erfgoed in tien tijdvakken. Aanmelden: voor donderdag 12 januari via info@erfgoedbrabant.nl o.v.v. ‘cursus regionale geschiedenis’. Vermeld in de e-mail uw naam, adres, postcode, woonplaats, telefoonnummer(s), e-mailadres en geef aan of u wel/niet het cursusboek wilt bestellen. U krijgt dan een rekening thuisgestuurd van Erfgoed Brabant. Na betaling ontvangt u het collegerooster en nadere gegevens. Maximum aantal deelnemers: 25.

Tekst: Linda Groothuijse | Beeld: Angeline Swinkels

Laudato Si’:

moreel kompas voor sociale gerechtigheid In zijn encycliek Laudato Si’ doet paus Franciscus op iedereen een appèl zich in te zetten voor meer sociale gerechtigheid en duurzaamheid in de wereld. Tijdens een dialoogbijeenkomst op 22 november, georganiseerd door de werkgroep Identiteit & Zingeving van KBO-Brabant, nam bisschop Gerard de Korte deze nieuwste bijdrage aan het katholiek sociaal denken onder de loep.

ons 46

reportage

at de encycliek onder de KBO-leden leeft, blijkt wel uit de opkomst: in de grote zaal van cultureel centrum Jan van Besouw in Goirle hebben zo’n 370 KBO-leden plaatsgenomen op het rode pluche. De opkomst stemt Thieu Dollevoet, voorzitter van de werkgroep Identiteit & Zingeving, tevreden. ‘Niet alleen vanuit onze werkgroep is er aandacht voor de pauselijke rondzendbrief. Het valt me op dat ook lokale Afdelingen en diverse parochies actief aan de slag gaan met de thematiek uit Laudato Si’. Hierin staat de zorg centraal die wij als bewoners van deze aarde hebben voor ons gemeenschappelijk huis en voor onze wereldburgers.’ Volgens Dollevoet biedt de encycliek genoeg stof om over na te denken. ‘Het roept de kernvraag op: “Wat kun je als wereldburger zélf doen om bij te dragen aan de zorg voor een betere aarde?” Met deze dialoogbijeenkomst hopen we meer bewustzijn te creëren én inspiratie en reflectie te bieden voor de leden van KBO-Brabant.’

Revolutie van de tederheid Hoofdspreker van de dialoogbijeenkomst is monseigneur Gerard de Korte. Voor velen is het de eerste kennismaking met de nieuwe bisschop van ’s-Hertogenbosch die in mei 2016 is aangetreden. Voordat deze ‘theoloog des vaderlands’ de encycliek ontleedt, gaat hij eerst in op het pontificaat van de paus. ‘Franciscus heeft al met de keuze van zijn naam, die verwijst naar Franciscus van Assisi, de speerpunten bepaald van zijn programma. Hij is bescheiden, dienstbaar en zet zich in voor armen, kwetsbaren en de natuur.’ Zo heeft de paus zijn zorgen geuit over een globalisering van de onverschilligheid, bijvoorbeeld tijdens de preek in 2013 op het Italiaanse eiland

Lampedusa, vertelt De Korte. ‘Franciscus gaf een preek ter nagedachtenis van de vele vluchtelingen die op de Middellandse Zee zijn verdronken. Tegenover een economie die mensen uitsluit en uiteen drijft, hield de paus een pleidooi voor de “revolutie van de tederheid”. “Wees verschillig en laat je hart spreken!”, is zijn voornaamste boodschap.’

Ecologische bekering Dan wordt het tijd om dieper in te gaan op de encycliek, die op 18 juni 2015 werd uitgebracht. ‘Als titel heeft de paus het begin gekozen van het beroemde Zonnelied van Franciscus van Assisi: Laudato Si’, ofwel ‘Geloofd zijt Gij’. De ondertitel luidt: Om de zorg van ons gemeenschappelijk huis, waarmee de aarde wordt bedoeld’, zo licht de monseigneur toe. Volgens hem is het goed te beseffen dat paus Franciscus in zijn brief primair spreekt als geestelijk en moreel leider, niet als politicus. ‘Zijn rondzendbrief is allereerst een spiegel om het eigen gedrag te toetsen en indien noodzakelijk te corrigeren. Velen, in met name de westerse wereld, hebben een “ecologische bekering” ondergaan. In dat kader spreekt de paus ook over het belang van een ecologische spiritualiteit en een verandering van levensstijl.’ Ook stipt de paus het personalisme versus individualisme aan in zijn encycliek. Monseigneur De Korte: ‘Een mens komt pas tot bloei in verbondenheid met de ander. Het belang van de gemeenschap wordt dan ook benadrukt: “ik ben katholiek met andere katholieken”. De encycliek is echter niet alleen tot katholieken gericht, maar aan iedereen; andere christenen en gelovigen en alle anderen van goede wil. We zijn één mensenfamilie, afkomstig van dezelfde schepper.’

ons 47

Advertentie

Geef uw testament een missie

Mensen met een Missie steunt gedreven mensen die in hun gemeenschap opstaan tegen onrecht en uitsluiting. Dit doen wij samen met onze partners in 14 landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika.

Mensen met een Missie in uw testament

Wij geloven daarbij in de verbindende kracht van religie. Laat u iets na voor een rechtvaardige wereld? Contact: Julie Mingeli, 070 - 31 36 731 of juliemingeli@mensenmeteenmissie.nl mensenmeteenmissie.nl/testament

Dé beurs voor de 50 plussers in Brabant dinsdag 10 t/m zondag 15 januari Openingstijden: 10.00 tot 17.00 uur NH Koningshof | Locht 117 | 5504 RM | Veldhoven

Samenwerkingspartner

Gratis parkeren Laat u verrassen

door het aanbod van de ruim 140 deelnemers Profiteer van exclusieve beursaanbiedingen Modeshows Optredens van koren, orkesten en artiesten

www.seniorenexpo.nl Het leukste dagje uit van het jaar

reportage

De kerkvader noemt de rondzendbrief dan ook een moreel kompas voor politici, ondernemers, wetenschappers, vakbonden en technici: ‘De paus vraagt hun om bij alle grote beslissingen duurzaamheid en sociale gerechtigheid centraal te stellen.’ De aanstelling van Donald Trump als nieuwe president van de Verenigde Staten baart de bisschop zorgen. ‘Hopelijk betekent dit niet dat Amerika zich terugtrekt uit het in Parijs opgestelde klimaatakkoord, waarin 195 landen akkoord zijn gegaan met afspraken om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Verdere opwarming van de aarde kan zeer ver strekkende gevolgen voor mens en milieu hebben: van extreme droogte en temperaturen tot hevige regenval.’

Plofkip Na afloop van de inleiding kunnen de mensen in de zaal vragen stellen aan de monseigneur. Een Goirlenaar bijt het spits af: ‘Het grootste bezit is “niet verlangen naar bezit”. Maar hoe bereik je dat?’ De Korte antwoordt: ‘”Meer is minder”, verkondigt Franciscus. Als iedereen zou leven als de gemiddelde Nederlander zijn er wel twee of drie wereldbollen nodig. Maar niemand wil er vrijwillig op achteruitgaan. Gedrevenheid en idealisme moeten worden omgezet richting de praktijk. Een eerlijke verdeling, innovatieve productiemethodes en minder verspilling zijn noodzakelijk. Nu wordt maar liefst een derde van de totale wereldvoedselproductie weggegooid. Dat kan én moet anders.’ Een kippenboer uit Diessen kaart zijn morele dilemma aan. ‘Samen met mijn familie produceer ik de zogenoemde plofkip.

Vindt u dat ik op basis van de woorden van de paus de productie van mijn bedrijf moet stopzetten?’ Volgens de monseigneur is het lastig om een individuele ondernemer specifiek aan te spreken. ‘U moet ook inkomsten genereren voor uw gezin en heeft wellicht grote investeringen gedaan. Als kerk willen we dan ook niet met een geheven vinger naar u wijzen: het draait om structurele maatregelen op grote schaal. Wel kunt u vanuit uw expertise bijvoorbeeld kijken of er minder belastende methodes of alternatieven zijn, die u kunt inzetten.’

Barmhartig Tijdens de vragenronde wordt de bisschop over een flink aantal thema’s stevig aan de tand gevoeld, zoals geboortebeperking, homoseksualiteit, de ontkerkelijking en de vrouw in het ambt. Met zijn antwoorden bevestigt De Korte zijn reputatie van een kerkvader met een open instelling en een pastoraal hart. ‘De kerk dient als veldhospitaal. Als katholieken dienen we barmhartig te zijn voor allen die aan de kant van de levensweg liggen. Ieder verdient het om een weg te vinden waarmee hij of zij een dragelijk leven kan leiden. Beslissingen over gewetenskwesties en morele dillema’s zijn uiteindelijk aan de persoon zelf; tussen hem en God.’ Na een afsluiting met een hapje en een drankje in de foyer vertrekken de KBO-leden geïnspireerd huiswaarts. Ook de kennismaking met bisschop De Korte viel in goede aarde. De KBO’ers zijn enthousiast. Een van hen concludeert: ‘Ik ben blij om een bisschop te hebben die vooral communiceert in plaats van bekeert!’

ons 49

www.vdnvastgoed.nl

Zonder zorgen, direct uw woning verkopen

Ontzorgen en zekerheid bieden, dat is wat Marcel van der Net van VDN Vastgoed doet. “Mensen die snel hun huis willen verkopen, om diverse persoonlijke redenen, weten de weg naar VDN Vastgoed te vinden. Om de overwaarde alvast te verzilveren is het nu ook mogelijk om de woning na verkoop terug te huren” zegt van der Net.

WIJ KOPEN ZELF! Hoe ziet het totaalaanbod van VDN Vastgoed er uit? De verkoper ontvangt: ࠮ Een vrijblijvende taxatie; ࠮ Directe aankoop, direct zekerheid; ࠮ Geen bijkomende kosten; ࠮ Snelle aanbetaling mogelijk; ࠮ Oplevering in overleg; ࠮ Geen notaris- of makelaarskosten; ࠮ De mogelijkheid om de woning terug te huren.

Bent u benieuwd wat VDN Vastgoed voor u kan betekenen? Neem voor een vrijblijvende afspraak contact op met: Marcel van der Net: T: 0161 - 493 268 M: 06 - 51 75 46 86

www.vdnvastgoed.nl info@vdnvastgoed.nl

Themapuzzel: Oud in Afrika

Wat kan ik als eenling doen…? Een nieuw jaar starten we meestal met allerlei goede voornemens. ‘Anderen helpen’ staat bij velen van ons ergens boven aan de lijst. Maar tegelijkertijd kan dat voornemen verwarrend zijn: er is zoveel leed op de wereld; wat kan ik daar als eenling nou aan doen?

atuurlijk kunnen we als individu niet al het wereldleed oplossen. Maar we kunnen wél een bijdrage leveren, al is het maar aan de verbetering van het welzijn van één persoon. Als we dat állemaal zouden doen…

Vergeten groep Bij KBO-Brabant steunen we de stichting Oud in Afrika. Die heeft als doel het welzijn te verbeteren van

Tekst: Suzanne Geurts en Susanne Mullenders

‘Zonder de zusters leefde ik nu op straat’ Desatu Eticha: ‘Ik leidde een normaal leven: ik was getrouwd en had drie zoons. Maar alles veranderde toen mijn man plotseling stierf. In de periode daarna werd mijn zoon ontvoerd en sindsdien heb ik niets meer van hem vernomen. Mijn andere zoons leven al jaren op zichzelf; op een zeldzaam bezoekje na zie ik ze amper. Ik heb altijd verschillende baantjes gehad om de eindjes aan elkaar te knopen, maar hoe erger mijn staar werd, hoe moeilijker alles ging. Toen gebeurde er iets bijzonders. Vlak bij de katholieke kerk werd een kindje gevonden. De zusters en ik namen de kleine vondeling onder onze hoede en noemden haar Arganne, dat ‘we vonden’ betekent. Door mijn betrokkenheid namen de zusters me op in hun steunprogramma, waaruit ik de afgelopen drie jaar hulp heb gekregen. Hiervóór leefde ik in een hutje, maar zij hebben een huisje voor me gebouwd. Ik krijg kleding en dekens van ze, zelfs geld om mijn leningen terug te betalen. Zonder hen leefde ik nu op straat.’

ouderen in Kenia en Ethiopië. Een mooi doel, gericht op een vergeten groep. En – ook belangrijk – een stichting zonder strijkstok! Al het geld dat naar Oud in Afrika gaat, komt direct ten goede van de ouderen zelf. En zo kunt u als eenling toch een bijdrage leveren aan het oplossen van het wereldleed. Met uw bijdrage helpt u een oudere in Afrika zijn leven aanzienlijk te verbeteren. Oud in Afrika helpt op drie gebieden: thuiszorg, pico pensioenen en oogzorg. 

Oog om Oog Een van de drie gebieden waarop de stichting Oud in Afrika helpt, is oogzorg. Misschien wordt u of een van uw naasten wel behandeld voor staar. Dan weet u precies hoe vervelend deze oogziekte is. Gelukkig kunnen we in Nederland een staaroperatie ondergaan. Maar in Afrika hebben ouderen hier vaak geen geld voor, terwijl goed kunnen zien van levensbelang is. Want niet behandelde staar maakt hen blind en daardoor afhankelijk van anderen. Bijvoorbeeld van een kleinkind, dat daarom niet naar school kan. Met het project ‘Oog om Oog’ maken Stichting Oud in Afrika en KBO-Brabant meer staaroperaties mogelijk. De donaties voor Oog om Oog gaan naar het ‘outreach’-programma van een oogkliniek in het stadje Nekemte. Een klein mobiel team trekt er regelmatig op uit om ter plekke operaties uit te voeren bij patiënten in de meest afgelegen delen van het land. Wilt u meteen doneren? Dat kan via de site (www.oudinafrika.org). Of doe een overschrijving naar NL05 RABO 0116 7161 85 ten name van Stichting Oud in Afrika te Dordrecht. Vermeld erbij dat het gaat om het project Oog om Oog.

ons 51

Ziet u de woorden al? Puzzel mee en win! epiloog

dal

stierenvechter

kever

naderen

theaterpartij

ijzeren staafje pauzeteken

klant

helder en kalm

gevaar

platte zeevis

Balt

afslijting door stromend water

moskeetoren godin v.d. vrede dwaling

manier van lopen hulp aan huis

specie land in Afrika

Franse badplaats hoogste speelkaart

kinderlijk

claim

meubelstuk

voorjaar speciale smederij opdracht

bewijsstuk deel van Oostenrijk

paardenslee zeer aantrekkelijk

toespraak

soort

model

groente

5 20

Engelse cake papiervouwkunst

bokspodium rechtstreeks

hechtenis noordoost

overmatig

selecte groep

plaatselijk

gauw gistmiddel

reukorgaan

puntbaardje

deel v.e. schilderij

beroep flesje met vloeistof

opbrengst

gauw

verdaging

niet tegen schenking

licht bruinrood

plechtige gelofte 24 uur

lichaamsvocht

studiemateriaal

lijfspreuk

ver (in samenst.) vrouw v. Abraham

veilig

gemeen

berggeit

verdoving

raamscherm

gegevens

strik invoer

Egyptisch heerser

luitenant

achter

onderkleding honderd gram

levenslucht

golfterm

pausennaam ouderraad

handpop

tegen

oogziekte

gelaatskleur daar

mouwloos jasje

zalf

glorie

onvriendelijk wijze grijsaard

land in Afrika

chagrijnig

Puzzel: www.puzzelpro.nl

treiteraar

heil

harde bouwstof deel v.e. boerderij

schoeisel

ik politieman

een zeker iemand

eikschiller

Europeaan

deel v.e. korenhalm draaimolen

de hand uitsteken

noordwest

actualiteit

energiek

doortastend goudgewicht

zurig

melkklier

grote hoeveelheid politie in de V.S.

glorie

grondstof voor touw

roofvogel

gestold vleesnat

insect

gebogen zwaard

etcetera

mannetjes- vrouwelijk hond dier

nalatenschap Europeaan wegbedekking

knaagdier

oude munt wijd en zijd paardenrennen

delfstof

vetpuistje stekelig zoogdier

armholte

mest

elk mens

toelage voor ouderen

nadeel

wier

riv. in Oostenrijk

loopvogel

pl. in NoordHolland

grote papegaai

ÂŠ www.puzzelpro.nl 1

ons 52

De oplossing van de puzzel in Ons 11 was: bleekselderij. De prijzen gaan naar: P. de Bont uit Veldhoven, mevr. Meewis uit Rosmalen en T. van Wesel-Antonissen uit Nispen. Hartelijk gefeliciteerd!

Speciaal voor Ons staat de puzzel deze keer in het teken van Stichting Oud in Afrika, die KBO-Brabant ondersteunt. Voor inspiratie kunt u meteen op www.oudinafrika.org kijken. Bent u uitgepuzzeld? Stuur uw oplossing naar de redactie en wie weet, wint u wel een van de tien origineel handgemaakte tassen van Oud Afrika. naaktloper

vis

bijstand

staaf

recht vaarwater

plek

geloofsleer

onverhoeds

dienstbode

boete

bankkaartje

streling grootvader

mascotte gesteente

shoarmabroodje brandstof

klaar

grasland

brandgang groot hert pers. vnw.

gehoororgaan

intrige

verwelkt

broeibak

roodachtig

haastig dichtregel

steile helling pl. in Israël pl. in Friesland

dichterbij

slot

pers. vnw.

tragedie vergezellen

honingbij alle mensen vulkaan op Sicilië

grond met ijzer

woedend

inborst

kreet

onbemiddeld voldoende gekookt

afgemat

keukengerei

bezieling

gevangenis

haarversteviger Turks heer

zenuwtrek Engels bier onder andere

gebak tot en met

paling

beschikking in een testament

schoudermantel

tot afscheid

emeritus

Spaanse groet

verheven

Chinees gerecht op die wijze

dopheide

groep dieren

donatie

nonsens

berggeel

brede sjaal

aanwijzend vnw.

honingdrank

bloem

meneer (Spaans) vreemde munt tanden en kiezen

hemelbrood

Win een van de vrolijke Thika Tassen De prachtige tassen worden gemaakt door twintig oudere dames, die hiermee voorzien in hun levensonderhoud. Oud in Afrika verkoopt de Thika tassen – genoemd naar Thika Town in Kenia. Bij KBO-Brabant verloten we tien tassen onder de winnaars van deze puzzel.

opschik

strijkmes

gram

Stuur de oplossing van de puzzel, uw e-mailadres en telefoonnummer vóór 6 februari 2017 naar: Redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Let erop dat u uw inzending frankeert. Ongefrankeerde inzendingen worden niet meegenomen in de loting. Of e-mail de oplossing naar ons@kbo-brabant.nl met als onderwerp ‘puzzel’.

schenkmond land in Afrika

voormiddag

halswervel

pl. in Oekraïne

geruime tijd op die plaats dakbedekking

muisarm (afk.) cijferpuzzel

Himalayamonster

ons 53

Heeft u niet gewonnen, maar wilt u wel zo’n fleurige Thika tas? Ga dan naar www.kbo-brabant.nl en vul het bestelformulier in. Een tas kost 20 euro; 13 euro daarvan gaat naar de maakster en 7 euro is bestemd voor het gezamenlijke project ‘Oog om Oog’ van de Stichting Oud in Afrika en KBO-Brabant. Kortom: zo koopt u niet alleen een unieke tas, maar helpt u ook direct een oudere in Afrika!

Vragen? Neem contact op met Stichting Oud in Afrika via mail@oudinafrika.org of (078) 635 11 11.

21 droomhuizen in een Locatie: De Schrijver in Eindhoven Historie van het gebouw: een schoolcomplex uit 1930, gelegen in het centrum van Eindhoven, in een rustige wijk Ontstaansjaar: De woningen in de voormalige school zijn in 2015 opgeleverd. De bewoners hebben in juli en augustus 2016 de woningen betrokken. De gemeenschappelijke ruimtes zijn nog niet formeel opgeleverd, maar al wel in gebruik. Initiatiefnemer: Stichting Kilimanjaro Juridische constructie: In het pand bevinden zich 21 koopwoningen die tot stand gekomen zijn door Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. Aantal bewoners: 31 Met of zonder zorg: zonder Gezamenlijke faciliteiten: gemeenschappelijke woonkamer, logeerkamer, lift, fietsenbergingen, wasruimte, fitnessruimte, dakterras van 100 vierkante meter, werkruimte en tuin. Kosten per maand: De woningen variëren in grootte van 75 tot 145 vierkante meter; prijzen variëren van 185.000 tot 280.000 euro (met sobere afwerking). Verder bedragen de servicekosten voor de VvE circa 150 euro per maand en de kosten voor de Coöperatie ‘Aardig Warm’ circa 45 euro. In deze coöperatie zijn alle voorzieningen voor aardwarmte en zonnepanelen ondergebracht.

ons 54

KBO-Brabant heeft 2017 uitgeroepen tot het jaar van de seniorenhuisvesting. In Ons plaatsen we daarom elke maand een accommodatie of een huisvestingsproject in de schijnwerpers. Deze eerste keer waren we te gast in De Schrijver in Eindhoven. Een oude school die omgebouwd is tot 21 prachtige woningen, mét behoud van de authentieke details.

Toen de kinderen het huis uit gingen, werd het tijd voor iets nieuws. Een flat vonden Frank en Claudia maar saai; ze wilden méér sociale interactie en keuzevrijheid. Dit project bood alles wat ze zochten: een woning op de begane grond met veel open ruimtes en authentieke details. ▶

Tekst: Marike Ooms | Beeld: Timo Reisiger

voormalige school

het jaar van...

2017

jaar van de seniorenhuisvesting

▶ De binnentuin is ontworpen door

▶

Iverna Zaalberg. Hij grenst aan de gemeenschappelijke woonkamer en is toegankelijk voor alle bewoners. Het onderhoud wordt deels uitbesteed en deels uitgevoerd door bewoners zelf.

Alle deuren zijn 90 centimeter breed, er bevinden zich vrijwel geen drempels in het pand, de entree is rolstoeltoegankelijk en er is een lift.

De wens van bewoners Jan en Carin was een licht huis met uitzicht, ruimte en een houtkachel. Dat is gelukt! ▶

▶ De henneptouwen kregen Jan en

▶

Carin van een vriend. Ze zijn meer dan vijftig jaar oud en vormen een bij het dakbeschot passende, goedkope oplossing voor de balustrade die hierdoor een scheepskarakter kreeg.

Deze kamer is vooralsnog multifunctioneel. Er staan een archiefkast voor de VvE en een bed, toilet en doucheruimte voor logés. Wie hier wil komen slapen, moet zich inschrijven en de ruimte weer netjes achterlaten.

De bewoners hebben één ruimte ter beschikking gesteld voor knutselaars – met alle benodigdheden die je maar kunt bedenken. De ruimte moet nog officieel opgeleverd worden. ▶

▶ In de fitnessruimte hebben bewoners

zelf apparatuur beschikbaar gesteld voor diverse sporten. Die kunnen door iedereen gebruikt worden. Voor de ruimte en het onderhoud is een bewonersgroepje verantwoordelijk.

ons 55

Advertentie

Al ruim 40 jaar hĂ¨t adres voor comfort en kwaliteit

Welke maat fauteuil f u ook zoekt, Teun Arts heeft eeft ftt alles! alles lless!

Enorme keuze aan fauteuils die geheel op uw maat kunnen worden gemaakt.

Graag tot ziens in onze showroom

Onze openingstijden: Di, Wo & Do 10:00 - 17:30, Vrijdag 10:00 - 21:00, Zaterdag 10:00 - 17:00 tel.: 0485 - 45 29 86 www.teunarts.nl Boersestraat 11, 5454NG, Sint Hubert. In St.Hubert op de rotonde richting Wanroij, dan 3e weg links, 1e rechts.

info@teunarts.nl

* Niet van toepassing op aktiemodellen, aanbiedingen en overige acties.

ons voordeel Kom kennismaken!

Speciaal voor leden van KBO-Brabant biedt Ons korting en leuke extra’s.

Gratis geheugenkaart

Kent u de KBO-ledenvoordeeldagen al?

Als KBO-lid kunt u profiteren van voordeel op diverse mooie producten en diensten. Een overzicht van alle ledenvoordelen kunt u vinden op www.onsledenvoordeel.nl. Soms lijkt het misschien alsof alles tegenwoordig via internet geregeld moet worden, maar als KBO-lid kunt u ook zonder internet profiteren van KBOledenvoordelen. Kom naar een KBO-ledenvoordeeldag, bijvoorbeeld met uw energiejaarnota om te laten uitrekenen hoeveel u kunt besparen met Ons Energiecollectief. Ook kunt u dan kennismaken met een selectie van producten en diensten waar u op kunt besparen. Voor een actuele agenda van KBO-ledenvoordeeldagen, ga naar www.onsledenvoordeel.nl of bel de KBO-klantenservice: (085) 486 33 63. Kleinschaliger, maar zeker net zo interessant, zijn de lokale presentaties van Ons Energiecollectief. In januari en februari kunt u gratis de volgende presentaties bijwonen. • woensdag 4 januari 2017, KBO Dongen, De Viersprong, Kanaalstraat 10, Dongen,13.30 uur • donderdag 26 januari 2017, KBO Meerveldhoven - d’Ekker, De Ligt, Ligt 157, Veldhoven, 13.30 uur • dinsdag 7 februari 2017, KBO Someren-Dorp, De Ruchte, Laan ten Roode 71, Someren, 14.00 uur

APK-keuring voor uw computer Op www.onsledenvoordeel.nl krijgt u als lid van KBO-Brabant nu maar liefst 50 procent korting op korting een Computer APK van System Mechanic. Begint uw computer steeds trager te worden of vast te lopen? Met een Computer APK herstelt en versnelt u uw pc. Breng uw computer weer in topconditie met de prijswinnende software van System Mechanic. Deze software onderhoudt uw computer en zorgt ervoor dat deze weer als nieuw gaat draaien. Uw computer blijft schoon, veilig en stabiel. Als lid van KBO-Brabant betaalt u voor een Computer APK jaarlicentie slechts € 19,95 in plaats van € 39,95. Kijk voor meer informatie op www.onsledenvoordeel.nl of bel de KBO-klantenservice (085) 486 33 63.

50%

Betaalbare smartphone Zoekt u een mooi kerstcadeau? Op www.onsledenvoordeel.nl kunt u als lid van KBO-Brabant de nieuwste General Mobile Android One smartphone GM 5 bestellen voor 189 euro. Onlangs heeft de Consumentenbond dit toestel getest en bestempeld als ‘verrassend fijn’. Het scherm van dit toestel is bijna 13 centimeter en daardoor helder en

overzichtelijk. De 13 megapixel camera met dubbele flitser zorgt ervoor dat u binnen en buiten scherpe en kleurrijke foto’s kunt nemen. Door de dual sim-optie kunt u twee verschillende simkaarten gebruiken. Als extra optie kunt u het scherm beschermen met onbreekbaar, stootvast PanzerGlass. Kijk voor meer informatie op www.onsledenvoordeel.nl of bel de KBO-klantenservice (085) 486 33 63.

TuinIdee Kom tussen donderdag 16 en zondag 19 februari 2017 Gratis naar het grootste tuinevent van Nederland! In de ka arten! Brabanthallen ’s-Hertogenbosch kunt u schitterende inspiratie- en trendtuinen bewonderen, bekende tuinspecialisten ontmoeten, en nieuwe collecties en bijzondere planten van 250 exposanten bezoeken. Nieuw zijn TuinIdee Outdoor met alles voor buitenleven, natuur en recreatie, en de Klimaatbestendige Tuin met onder meer aandacht voor watermanagement en duurzaamheid. Op TuinIdee Exclusief vindt u alles voor een luxueuze tuininrichting en op TuinIdee Culinair is alles te vinden voor fijnproevers, met gezonde lekkernijen uit eigen tuin, demonstraties en proeverijen. In het Tuinatelier kunt u persoonlijk advies krijgen over uw tuininrichting en een gratis tuinschets laten maken. KBO-Brabant mag 5x2 kaarten weggeven voor dit inspirerende tuinevent! Wilt u winnen? Stuur dan vóór 14 februari een e-mail naar ons@kbo-brabant.nl met als onderwerp ‘TuinIdee 2017’. Kijk voor meer informatie op www.tuinidee.nl. TuinIdee 2017, ontdek, proef en beleef het beste voor buiten. Locatie: Brabanthallen ’s-Hertogenbosch, Diezekade 2, ’s-Hertogenbosch. Datum: 16 tot en met 19 februari 2017, van 10.00 tot 18.00 uur (op 17 februari tot 21.00 uur). Prijs: € 16,50 per persoon aan de kassa. Via de online voorverkoop (t/m 15 februari) ontvangt u € 4,50 korting per persoon. Liever niet vooraf kaarten bestellen? Print dan op www.tuinidee.nl/kbobrabant de kortingsbon uit. U krijgt dan op de bezoekdag zelf een korting van € 3,50 per persoon. De kortingsbon geldt voor maximaal twee personen per aanmelding.

ons 57

Advertentie

Uniek! Nieuwe revolutionaire traplift!

Revolutionair railsysteem Otolift heeft een nieuwe traplift geïntroduceerd: de Otolift Modul-Air. Deze traplift heeft de dunste enkele rail ter wereld en is volledig uit voorraad leverbaar.

Slechts 48 uur levertijd! Dankzij deze unieke technologie wordt het dure maatwerk overgeslagen, en kunnen wij zowel rechte als gebogen trappen binnen 48 uur van een traplift voorzien!

De voordelen van Otolift Niet goed = geld terug Bent u niet tevreden met uw Otolift? Geen probleem. Wij bieden u een unieke niet-goed-geld-terug-garantie aan op de Otolift Modul-Air.

• Marktleider in Nederland

• 24/7 service netwerk

• 120.000 trapliften geplaatst in Nederland

• Alle keuze in trapliften, nieuw en gebruikt

• Betrouwbaar familiebedrijf, sinds 1891

• Huren al vanaf één maand mogelijk

Advertentie

Bel gratis 0800 444 777 5

Ja, stuur mij de gratis brochure

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

Naam

Voor meer informatie kunt u terecht op

Adres

www.otolift.nl

Postcode/plaats

DĂŠ meest gekochte traplift van Nederland

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

Telefoon ONS2017

Op zoek naar een wandelmaatje of reisgenoot? Of wilt u oud-klasgenoten terugvinden voor een reünie? Plaats uw oproep op Groet & Ontmoet op www.kbo-brabant.nl!

Op zoek naar... BR.O.NR. 01.001/17 Ik ben een Oost-Europese vrouw van 67 jaar met een goede opleiding en woon al wat jaren in Nederland. Ik ben op zoek naar een man van ongeveer mijn leeftijd om mee te wandelen en te kunnen praten, zodat ik ervaring krijg in het gebruik van de Nederlandse taal. Ik ken de taal redelijk goed maar ik wil praktijkervaring opdoen om met Nederlandse mensen een goed gesprek te kunnen voeren. Ik woon in Tilburg-Zuid en wandel graag. Schrijf mij even en ik schrijf, bel of mail u terug. BR.O.NR. 01.002/17 Hallo, ik ben een weduwnaar van 79 jaar. Ik zoek een spontane, lieve vrouw van ± 75-80 jaar, liefst met rijbewijs. Ik houd van kaarten, buurten, terrasje pakken en speel jeu de boules. Heb eigen auto. Hebt u belangstelling, bel of schrijf me dan. Liefst omgeving 04990492. BR.O.NR. 01.003/17 Zelfstandig wonende vrouw, 71 jaar, 1.52 meter met wat lichamelijke ongemakken, zoekt man of vrouw voor vriendschap of gezelschap. Ik ben nogal kerkelijk gezind en gelovig en ga graag op bedevaart, dus ik heb een doel in mijn leven. Wie spreekt dit

aan? Graag een reactie met foto, omgeving 0495-0492-040. Ik heb wel een fiets maar geen auto. Ik rook niet en heb geen computer. BR.O.NR. 01.004/17 Echtpaar, beiden 74 jaar en vitaal, in het bezit van een auto, genieten van gezelligheid, kaartje leggen, terrasje pakken, uit eten gaan. Wij zijn op zoek naar een echtpaar met dezelfde hobby’s, in Eindhoven. BR.O.NR. 01.005/17 040-0497. Vitale weduwnaar, 80plus, niet-rokend of -drinkend, zoekt contact met lieve vrouw, 70-plus, huidskleur of nationaliteit niet belangrijk, voor een latrelatie. Ga graag op vakantie, maak graag autoritjes maar ben ook graag thuis en ik wil de eenzaamheid oplossen. BR.O.NR. 01.006/17 Goed verzorgde vrouw, 80-plus, zou graag in contact komen met een gezellige, eerlijke, nietrokende man om samen nog te genieten van het leven, een goed gesprek, een luisterend oor, gezellig thuis. Mijn hobby’s: koken, tuin(bloemen), schilderen, golf, vakantie, overwinteren en weekendjes weg. Eigen woning en auto. Als je er maar samen van kunt genieten. Ik wacht op je reactie; altijd antwoord op

ons 60

brief en telefoon. BR.O.NR. 01.007/17 Ondernemende man, 72 jaar, is op zoek naar een leuke, lieve, vlotte vriendin (ongeveer 70 jaar) om samen nog iets van het leven te maken, lief en leed te delen. Iemand die van warmte en gezelligheid houdt, want alleen is maar alleen. Iemand die ook graag fietst en wandelt en het leuk vindt om af en toe een terrasje te pakken maar minstens zo graag gewoon gezellig thuis is. Ben jij die leuke vrouw en voel je je aangesproken? Laat dan iets van je horen. Liefst omgeving Helmond/ Eindhoven. BR.O.NR. 01.008/17 Ik ben een weduwnaar van 68 jaar en ben op zoek naar een heer of dame om samen met mij te gaan fietsen en spelletjes te doen en zo nog wat te genieten van het leven. Ik ben woonachtig in Deurne. Als er iemand is die dit met mij wil doen, zou ik dat graag horen. BR.O.NR. 01.009/17 Weduwe van 76 jaar zoekt fietsmaatje uit de omgeving van de Langstraat. Fietsen is mijn lust en mijn leven maar ik ga ook graag dansen. Als jij dat ook graag doet, is dat mooi meegenomen. Mag ik wat van je horen?

en betrouwbare man om samen eens gezellig ’n kop koffie ergens te gaan drinken. Ondertussen kunnen we misschien een goed inhoudelijk gesprek hebben. Mocht onze ontmoeting voor ons beiden prettig maar vooral positief zijn, misschien kan er dan een herhaling plaatsvinden. Wie weet wat de toekomst ons nog schenkt? Misschien nog mooie dagen of jaren. Alleen is maar alleen, maar je moet daar zelf wel aan werken. Spreekt mijn voorstel u aan, dan ben ik benieuwd naar uw reactie. Uw leeftijd 70-75-80-(85?) jaar, liefst omgeving 0416-013.

BR.O.NR. 01.010/17 Ben vitale man van 70-plus, maar door omstandigheden gebonden. Wil toch graag regelmatig contact met ruimdenkende vrouw. Sleutelwoorden: waardering, respect, romantiek, intimiteit. Samen proberen om het leven weer meer inhoud te geven. Woon in Zuidoost-Brabant maar kan me verplaatsen. Ik hoop iets van je te horen en zal in elk geval reageren. BR.O.NR. 01.011/17 Weduwe, 77 jaar, zoekt vriendin(nen) om samen leuke dingen te doen zoals: uitstapjes, steden bezoeken met bus of trein, georganiseerde excursies, reizen voor één of meerdere dagen, terrasje, etentje, shoppen enzovoort. Postcodegebied 47.

BR.O.NR. 01.013/17 Ik ben een man van 80-plus maar zie er veel jonger uit. Zou graag in contact komen met een lieve vrouw om samen nog wat leuke dingen te doen zoals uit eten, een terrasje enz. Graag uw reactie, liefst met foto (deze krijgt u terug). Liefst woonachtig in Helmond of omgeving.

BR.O.NR. 01.012/17 Ben een 80-jarige vrouw, jonger uitziend, goed verzorgd, betrouwbaar, middelbare opleiding. Heb ‘n positief, vrolijk karakter met brede interesses. Zou graag in contact komen met ’n lieve, beschaafde, goed verzorgde

BR.O.NR. 01.014/17 Sportieve dame, 81 jaar, zou graag

een maatje willen ontmoeten. Ik hou van vakantie, op een terrasje zitten, fietsen en nog te kunnen genieten. Liefst omgeving Oisterwijk.

Eet u mee? In samenwerking met KBO-Brabant organiseert Match4Dinner gezellige etentjes in gezelschap van minstens zes personen met een prettige manvrouwverhouding. Interesse? Stuur een e-mail naar info@match4dinner.nl of geef uw telefoonnummer door via KBO-Brabant, (073) 644 40 66. Er zijn speciale KBO-etentjes gepland op donderdag 23 februari om 18.00 uur en op zondag 23 april om 12.30 uur! De kosten voor een diner/lunch bedragen maximaal € 35,inclusief bemiddeling, exclusief drankjes.

Oproep plaatsen? Stuur deze o.v.v. Contactoproep Ons en uw adres, telefoonnummer en e-mailadres naar KBO-Brabant (zie adres hieronder). Reageren? Stuur uw reactie in een gesloten enveloppe naar KBO-Brabant (zie adres hieronder) en zet linksboven op de enveloppe: reactie contactoproep Ons en het nummer van de oproep waarop u reageert. Wij sturen uw enveloppe dan ongeopend door. Denk er wel aan uw naam, adres en woonplaats of een e-mailadres in uw reactie op te nemen, zodat de betreffende persoon ook schriftelijk contact met u kan opnemen. Een oproep plaatsen kost eenmalig € 15,-. Als er meer oproepen ingestuurd worden dan er ruimte is, wordt een wachtlijst aangelegd. Adres: KBO-Brabant, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch of contactadvertentie@kbo-brabant.nl

• • •

•

ons 61

Advertentie

Laat het leven en de liefde niet aan je voorbij gaan!

Je wilde samen oud worden maar het leven heeft anders beslist. Via Stichting Date kunt u een nieuwe partner vinden. Bel gratis 0800-022 0225 en wij nodigen u uit voor een gratis en vrijblijvend informatief gesprek met een van onze ervaren consulenten. Veilig en betrouwbaar en e, áltijd bij u in de buurt at D Stichting Persoonlijke begeleiding en e m duurza laties voorstellen re uw ro -v an m Onbeperkte kennismakingen sinds 1969. en hoge slagingskansen

Gegarandeerd een comfortabele en zorgeloze vakantie!

NIEUW IN 2017 Diverse schitterende arrangementen. Incl. halen en brengen op diverse plaatsen in Nederland (ook voor particuliere gasten). www.postelhoef.nl

Actief genieten in de Brabantse Kempen! Stijlvolle hotelkamers voorzien van alle comfort, lift, voortreﬀelijke keuken, zwembad, terrassen, park en natuurrijke omgeving.

Bel gratis 0800 022 0225

Wij bieden speciale arrangementen met dagexcursies, avondprogramma’s met artiesten e.d. Kijk op onze website en vraag naar onze brochure.

stichtingdate.nl

Erkend door BVSK / Singleskeurmerk / Geschillencommissie

Boscheind 73 • 5575 AA Luyksgestel • T (0497) 541 426 • www.postelhoef.nl

Senioren Winkel DE SPECIALIST IN VERANTWOORD ZITTEN EN SLAPEN

Zitten, slapen en hulpmiddelen

Canta (rijbewijsvrij)

In januari 50 plus beurskorting!

Brommobiel (rijbewijs AM)

Scootmobiel Carpo 4 ltd.

Aanbieding:

Bel ons voor zit- en slaapadvies!

T: 073-547 52 78 www.seniorenwinkel.nl Hoofdstraat 127 | 5481 AD | Schijndel

17km/h scootmobiel voor:

€ 2.995

BEL GRATIS: 0800 - 0239988 Veenendaal - Amsterdam - Den Haag

Advertentie

Veilig

Douchen.nl

Bel 0800 0200 962 voor meer informatie of ga naar onze website

www.veiligdouchen.nl

LAAGSTE

PRIJSGARANTIE

Veilig douchen binnen 1 dag!

Onderhoudsarm

Zeer lage instap

Ondersteuning

Dankzij het veiligheidsglas met anti-kalkcoating en de polyester panelen en douchebak is dagelijks schoonmaken niet meer nodig.

De vlakke douchebak van de Premium Comfortdouche kent een zeer lage instaphoogte, vanaf slechts 3 cm.

Ontspannen douchen door de extra ondersteuning van onze comfortabele douchestoel. Ruimtebesparend doordat deze opklapbaar is.

NIEUW 2-in-1 oplossing Bad + Douche

Gratis brochure thuis ontvangen? Naam Straat + nr Postcode

Plaats

Telefoon Stuur deze bon in een envelop naar: Zwaluw Comfortsanitair - Postbus 53 - 3890 AB Zeewolde, Nederland

KBO_02_01_17

Advertentie

Al ruim 40 jaar hèt adres voor comfort en kwaliteit

Handmatig verstelbare relaxfauteuils Meer dan 180 modellen In stof vanaf € 875,- in leder vanaf € 965,-

Meer dan 50 modellen banken & bankstellen eventueel mét relaxfunctie

Relaxfauteuils met sta- op hulp

Meer dan 90 modellen In stof vanaf € 925,- in leder vanaf € 995,(veelal uit voorraad)

De beste banken Nederlands fabrikaat

info@teunarts.nl

* Niet van toepassing op aktiemodellen, aanbiedingen en overige acties.

Advertentie

BTR REIZEN

www.BTRreizen.nl  055 - 5059500

Ruime keuze aan betaalbare vakantiereizen

Relatiebemiddeling zoals het zou moeten zijn

Nieuwe reisbrochure 2017 is weer uit BTR REIZEN

ste izen en de be De mooiste re aanbiedingen

Hotels All Inclusive

Riviercruises

izen Bus excursiere

ive Ultra All Inclus

Veel vakantie voordeel: All Inclusive Hotels Midweek va. € 189,- p.p. All Inclusive Busreizen Nederland of Duitsland 5 dg. al vanaf € 329,- p.p. Riviercruises Nederland en Duitsland Volpension 8 dg. al vanaf € 672,- p.p. Ultra All Inclusive tot wel 40% Korting

‘All‘All-Inclusive’ BusBus-excursiereizen voor alle KBO groepen 299,- p.p. 5 dagen va. € 299,-

ereizen Voor alle vakanti en laatste aanbieding s ure ch gratis bro en reserveringen

 055 - 5059500 · WWW.BTRREIZEN.NL

Relatiebureau Nederland is betrokken bij de singles die ze begeleiden en zetten zich volledig in om het doel te bereiken: het vinden van een partner.

René (67 jaar) en Annelies (63 jaar) waren al een tijdje alleen en op zoek naar een nieuwe en betekenisvolle relatie. Via Relatiebureau Nederland kwamen ze met elkaar in contact. De eerste ontmoeting, gewoon in een lunchroom, verliep heel positief. René: “Het was heel gezellig en we voelden meteen een klik.” Toen ze daarna nog een dag samen doorbrachten wisten ze het zeker, ze besloten om samen door te gaan. Annelies is enthousiast: “Zo verliefd dat we elkaar niet meer kunnen missen. Dat hadden we op onze leeftijd niet verwacht!” Afgelopen december zijn ze getrouwd.

‘De verwachtingen steeds te overtreffen, dat is wat ons team drijft’. Zomaar een voorbeeld van twee mensen die elkaar vonden via Relatiebureau Nederland. Het bureau werkt doelbewust voor mensen uit Limburg en

Brabant. Eigenaresse Anne: “We willen voor onze cliënten, die op zoek zijn naar een vaste relatie, op een persoonlijke en actieve manier een gelijkwaardige partner vinden. Een van onze consulenten komt bij de mensen thuis voor een persoonlijk en diepgaand gesprek. Dat gesprek is vrijblijvend en geeft ons een goed beeld van wensen en voorkeuren. Wanneer de chemie aanwezig is, hebben zij een sterke basis om een gelukkige toekomst tegemoet te gaan.” Eigenaresse Anne heeft ervaren dat cliënten deze veilige en vertrouwde aanpak op prijs stellen. “Een afspraak is kosteloos en vrijblijvend”. Bel voor meer informatie 040 - 4200004 of kijk op: www. relatiebureaunederland.nl

EXCLUSIEF LEDENVOORDEEL KBO BRABANT

50% ING

KORT

THE BACH CHOIR & ORCHESTRA OF THE NETHERLANDS ROBERT LUTS EVANGELIST | HENK VAN HEIJNSBERGEN CHRISTUS OLGA ZINOVIEVA SOPRAAN | SYTSE BUWALDA COUNTERTENOR MARTINUS LEUSINK TENOR | JASPER SCHWEPPE BAS | THILO DAHLMANN BAS

PIETER JAN LEUSINK DIRIGENT MATTHÄUS PASSION MET PASSIE zaterdag 18 maart Amsterdam zondag 19 maart Utrecht zaterdag 25 maart Leiden zondag 26 maart Amsterdam dinsdag 28 maart Amsterdam donderdag 30 maart Utrecht vrijdag 31 maart Den Bosch zaterdag 1 april Amsterdam zaterdag 1 april Utrecht dinsdag 4 april Amsterdam woensdag 5 april Eindhoven vrijdag 7 april Utrecht zaterdag 8 april Rotterdam zondag 9 april Nijmegen woensdag 12 april Arnhem donderdag 13 april Den Haag vrijdag 14 april Amsterdam vrijdag 14 april Den Haag zaterdag 15 april Amsterdam zondag 16 april Amsterdam

Concertgebouw Janskerk Marekerk Concertgebouw Concertgebouw Janskerk Jh. Bosch Artcenter Concertgebouw Janskerk Concertgebouw Catharinakerk Janskerk Laurenskerk Stevenskerk Eusebiuskerk Grote Kerk Concertgebouw Grote Kerk Concertgebouw Concertgebouw

19.30 * 15.00 14.30 & 19.30 14.15 * 19.30 * 19.00 19.00 13.30 * 19.30 19.30 * 19.00 19.00 14.30 & 19.30 14.00 & 19.00 19.00 19.00 13.30 * 19.30 14.15 & 19.30 * 14.15 & 19.30 *

Als lid van KBO Brabant ontvangt u 50% korting per ticket. U betaalt geen € 80,00 maar slechts € 39,95* per ticket.

BESTELLEN: • www.pieterjanleusink.nl gebruik actiecode KB44 • Telefonisch 0900 - 8191** o.v.v. actiecode KB44 Prijs per ticket en excl. € 6,- servicekosten per complete bestelling / ** 45 cpm. * Concertgebouw Amsterdam € 44,95 incl. ontvangst en pauze consumpties.

Kijk voor alle 31 uitvoeringen op www.pieterjanleusink.nl GEBRUIK DE

WWW.PIETERJANLEUSINK.NL OF 0900 - 8191** CADEAUKAART

Advertentie

bolderman.nl Laagste prijs garantie

v.a. slechts

199,-

v.a. slechts

349,-

v.a. slechts

399,-

8/10 dagen Wenen en

399,10 dagen

5/8 dagen

7/8 dagen

Sonthofen Beierse Allgäu / Beierse Woud Passau

Tarrenz in Tirol/ Kirchberg in Tirol

Wienerwald / Wienerwald en Bratislava

Opatija Istrië / Pittoresk Vrsar Istrië

Diverse vertrekdata in 2017

v.a. slechts

399,-

v.a. slechts

399,-

v.a. slechts

469,-

599,-

10 dagen

10/12 dagen

10 dagen Toscane:

10 dagen

Barcelona & omgeving/ Barcelona & Andorra

Rondreis Kroatië / Eilanden van Dalmatië

Florence, Pisa en Elba/ Umbrië en Rome

Rondreis Ierland / Westkust Ierland

Diverse vertrekdata in 2017

v.a. slechts

599,-

v.a. slechts

599,-

v.a. slechts

749,-

699,-

10 dagen

12 dagen

Schotland Loch Lomond / Schotse Hooglanden

Toscane, Bloemenrivièra en de CÔte d’Azur

Noorwegen / Hoogtepunten Noorwegen

Rondreis Spanje en Portugal

Diverse vertrekdata in 2017

Bij Bolderman aanbetalen niet verplicht! Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden.

10 dagen Rondreis

bolderman.nl

15 dagen

Brochure en boekingen:

(0318) 58 09 58 www.bolderman.nl

Prijs p.p. o.b.v. 2 pers. kamer excl. Calamiteitenfonds & reserveringskosten