Ons 10 2019 by KBO-Brabant

2019

jaar van de vrijwillig ers

magazine voor senioren NUMMER 10 OKTOBER 2019

— R E P O R TA G E —

Gedeputeerde en bestuur KBO-Brabant samen op werkbezoek — I N T E RV I E W—

Tentoonstelling over de mens achter Van Gogh — R E P O R TA G E —

Interview

Henny Vrienten: ‘Ik ben nu een leukere vader dan vroeger’

Seniorenmiddag Jazz in Duketown: ‘Van dansen word je blij!’

Vrijwilligers

Training brandveiligheid: ‘We moeten ons bewust zijn van brandgevaar’

De mooiste vakantiegebieden van Duitsland, België en nu ook Nederland!

Hotel Hof van Twente Hengevelde - Twente

Alpin Hotel Sauerland - Schmallenberg / Winterberg

V.A. SLECHTS

€ 249,95

€ 159,95

p.p.

NIEUW!

p.p.

Met zwembad en sauna

Eerste Enjoyhotel in Nederland!

Enjoyhotel Hof van Twente ligt centraal op de grens van Twente en de

Het hotel ligt in het plaatsje Grafschaft, midden in een bosrijk gebied ge-

Achterhoek, in het landelijk gelegen Overijsselse dorp Hengevelde. Dit

legen in de driehoek, Schmallenberg, Winterberg en Bilstein en ademt een

gebied, genoemd het Hof van Twente, is het meest karakteristieke deel

landelijke sfeer. Dit zeer bekende vakantie gebied biedt u talloze mogelijk-

van Overijssel met een prachtig coulissenlandschap. De omgeving is zeer

heden voor een zeer afwisselde vakantie Alpin Hotel is een sfeervol multi-

gevarieerd en bestaat uit prachtige natuur met kleine weggetjes, uitgestrek-

functioneel hotel met alles onder een dak en beschikt over 116 kamers, allen

te bossen, boerderijen, pittoreske dorpjes en kastelen. De kamers zijn van

met douche/bad, toilet, TV en een zitje. Bijna alle kamers zijn per lift bereik-

alle gemakken voorzien, badkamer met douche, toilet, föhn, tv en gratis

baar. In restaurant „Bel Etage“ wordt u tijdens uw verblijf verwend met een

Wifi. In het gezellige restaurant van het hotel geniet u van een lekker ontbijt

dagelijks uitgebreid „Enjoy“ ontbijtbuffet, warme lunch en een afwisselend

inclusief de traditionele krentenwegge en van een afwisselend 3-gangen

dinerbuffet. In ons grand-cafe-lounge Hubertusstube vind u veel gezellig-

diner. Bij mooi weer kunt u heerlijk genieten op ons terras met een hapje

heid en leuke thema-avonden met o.a. live muziek. Als gast van ons Hotel

en drankje en ’s avonds is er regelmatig vertier en entertainment.

kunt u gratis gebruik maken van ons eigen zwembad en diverse sauna’s.

Inbegrepen bij uw 5-daagse all-in vakantie

Inbegrepen bij uw 5-daagse all-in vakantie 4 hotelovernachtingen Ontvangst met een warme lunch of koffie/thee met gebak Dagelijks ontbijtbuffet, warme lunch of lunchpakket en uitstekend dinerbuffet Dagelijks alle consumpties gratis, van 17:00 tot 24:00 uur Frisdranken, vruchtensappen, bieren, wijnen, jenevers en apfelkorn NIEUW! Koffiecorner: de gehele dag gratis koffie en thee Iedere avond entertainment, o.a. Magic WoBo show, livemuziek, wandeling en quizavond. Hierbij wordt regelmatig een bittergarnituur geserveerd Gratis mooie dagtocht per luxe touringcar door het Sauerland Gratis Sauerlandkaart voor gratis openbaar vervoer door het Sauerland Gratis gebruik van het hotel binnenzwembad en de sauna’s Gratis diverse auto-, fiets en wandelroute’s inclusief lunchpakket Alles-inclusief Kortingen voor diverse attracties 5 dagen met Gratis gebruik alle hotel faciliteiten, E-bike verhuur

Ontvangst met koffie en gebak 4 x overnachting inclusief ontbijt 4 x warme lunch of lunchpakket 4 x 3-gangen keuzemenu Dagelijks consumpties gratis, van 17:00 tot 24:00 uur, frisdranken, vruchtensappen, bieren, wijnen en jenevers Koffiecorner (gratis koffie/thee, gehele dag) 1x middagactiveit zoals bustocht of huifkartocht Regelmatig avond entertainment met borrelgarnituur Jeu de boules baan op 250 meter afstand gratis te gebruiken Boekje met kortingskaartjes voor diverse bezienswaardigheden Gratis diverse auto-, wandelen fietsroutes Versnellings- en/of E-bikes ter plaatste te huur Gratis gebruik van de plaatselijke tennisbaan Alles-inclusief (op basis van beschikbaarheid) 5 dagen met eigen auto!

OPENINGSAANBIEDING:

Aankomstdata en prijzen 2019 / 2020

5, 12, 19 december . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nù € 249,95 p.p.

Aankomstdata en prijzen 2020 23, 30 januari / 6, 13, 27 februari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 279.95 p.p. 21 februari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 319.95 p.p. 5, 12, 19, 23, 30 maart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 279.95 p.p.

eigen auto!

Voor verdere aankomstdata zie www.enjoyhotels.nl

4, 10, 18, 25 november . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 199,95 p.p. 2, 9, 16 december . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 199,95 p.p. 5 januari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 159,95 p.p. 9, 13, 17, 21, 25, 29 januari / 2, 6, 10, 14, 18 februari . . . . . . . . . . . . . . € 199,95 p.p. 22, 26 februari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 269,95 p.p.

Voor verdere aankomstdata zie www.enjoyhotels.nl

2020 Hotel Hof van Twente

NIE in NedeUW rland

Kijk voor meer Enjoyhotels of informatie op

Voor alle Enjoyhotels geldt geen boekings-,

www.enjoyhotels.nl of bel

mer toeslag. Alle fouten voorbehouden en

0049 - 2953 9625 333 Nederlands gesproken.

en reserveringskosten, geen 1-persoonskaexclusief eventuele toeristenbijdrage.

Geen aanbetaling verplicht!

Vraag nu onze nieuwe GRATIS hotelbrochure 2020 aan!

Pagina 14

Rathaushotel

De mooiste

NIE UW in Duits

vakantieg

land

ebieden

van Duitsland België en

ook Nederland

Pagina 15

Schlosshotel

Sophia Sauerland

Alpin Hotel Enjoyhotel

Lanaken Enjoy M Hotel

Pagina 2 Pagina 3

Hotel Marleen Hotel Zur

Pagina 4

Krone Eifelhotel

Pagina 5

Daun Weinhotel

Veldenz

Pagina 6

Enjoyhotel

Pagina 7

Bottler

Pagina 8

Hotel Hutter Hotel Am

Pagina 9

Park Hotel Heiderhof

Pagina 10 Pagina 11 Pagina 12

Verrassende

alles inclusie eigen autoreif arrangementen s

Pagina 13

colofon JAARGANG 9 NR. 10 - 2019

Ons is een uitgave van KBO-Brabant en wordt 11 keer per jaar bezorgd bij de 130.000 leden. Op www.kbo-brabant.nl kunt u de Ons laten voorlezen. ISSN 2211-5277 REDACTIE KBO-BRABANT

Jacquelien Cuppers, Truus Noij, Wilma Schrover REDACTIEADRES

Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch (073) 644 40 66, ons@kbo-brabant.nl C O N C E P T E N R E A L I S AT I E

www.mooimag.com, Pauline Mulder (mooi mag.), Susanne Mullenders (mooi mag.), Marike Ooms VO R M G E V I N G

Grafisch bureau Brust, Remco Brust, Michelle Uit de Weerd - Leemkuil, Ilse Vesters A DV E R T E N T I E S

Multor Media B.V., Oscar van den Bosch (085) 003 04 47, oscarvandenbosch@multormedia.nl KBO-Brabant draagt op geen enkele wijze verantwoordelijkheid voor advertenties/bijsluiters in Ons. DRUK EN AFWERKING

Habo DaCosta L I D M A AT S C H A P

Indien u een lidmaatschap bij de KBO in Brabant wilt aangaan of opzeggen, dan kunt u terecht bij het secretariaat van uw lokale KBO-Afdeling. U vindt de adresgegevens op www.kbo-brabant.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder KBO-Brabant daar vooraf van in kennis te stellen. Het toesturen van foto’s en teksten impliceert toestemming tot publicatie in Ons. Toegestuurde foto’s en teksten worden niet automatisch geplaatst. www.kbo-brabant.nl  www.facebook.com/kbobrabant  @kbo_brabant

magazine voor senioren

welkom Bij Ons verbinden we het hele jaar door Zijn er nog dagen, weken, maanden of zelfs jaren over op de kalender die niet geclaimd zijn voor een thema, doel of doelgroep? Zo is deze maand omgedoopt in Stoptober, noemen we 4 oktober traditiegetrouw Dierendag en begonnen we de maand met de Week tegen Eenzaamheid. Best wel vreemd als je erover nadenkt. Voor stoppen met roken is het immers nooit te vroeg, kippen en andere dieren moeten we altijd goed verzorgen en in Brabant verbinden we liefst het hele jaar door. Die verbinding van mensen komt vooral tot stand in onze lokale KBO-verenigingen. Via wekelijkse activiteiten en soms via een bijzonder project zoals ons toneelstuk De weg naar vrijheid. In negen KBO-Afdelingen hebben oud en jong maandenlang samen teksten ingestudeerd, gerepeteerd, muziek en dans geoefend en aan decors gewerkt. We hebben genoten van de premières in Ravenstein, Eindhoven en Asten-Heusden en gaan dat binnenkort zeker ook doen in Rijsbergen, Haaren, Moergestel, Dongen, Vinkel en Oss. Het toneelspel is van hoog niveau, de angstige beklemming van oorlog en het feest van bevrijding komen echt binnen, maar vooral het plezier in het samen spelen werkt aanstekelijk. Hier zijn verbindingen ontstaan die ook na het jaar van Brabant Remembers vast zullen blijven bestaan. KBO-Kring Maas-Dommel start in november een bijzonder experiment om meer mensen met elkaar te verbinden. Duizend 55-plussers krijgen twee maanden lang een abonnement op De Ouderenlijn, waarmee ze op zelfgekozen tijden telefonisch in verbinding worden gebracht met andere deelnemers. De Universiteit voor Humanistiek onderzoekt in hoeverre de deelnemers aan het experiment hun sociaal netwerk in die twee maanden hebben weten te verrijken. We gaan de resultaten straks graag met u delen. En ook onze bodemprocedure tegen de Nederlandse Staat blijkt verbindend te werken. Nieuwe, vaak jongere mensen melden zich bij onze vereniging aan. We ontvangen bemoedigende mails en brieven uit het hele land en soms zelfs donaties voor de juridische kosten. Het voelt goed om niet langer lijdzaam toe te zien hoe ons unieke pensioenstelsel wordt gesloopt en hoe miljoenen werknemers en gepensioneerden hun oudedagvoorziening zien verdampen. Het kan een lange juridische weg worden, het winnen ervan is niet gegarandeerd, maar we hoeven gelukkig nooit te zeggen dat we niet álles geprobeerd hebben.

Leo Bisschops, voorzitter

Veilig douchen binnen 1 dag TOT

â&#x201A;¬1100 LEEFTIJDSKORTING*

Extra ondersteuning

Gisteren

+ +

Eigen productie en montageteam

Anti-slip profiel

Lage instap

Levenslange garantie op wandpanelen

Ruim 10.000 douches geplaatst

Geplaatst binnen 1 dag

Goedkoopste van de Benelux

Nature Line GRATIS BROCHURE ONTVANGEN?

WWW.VEILIGDOUCHEN.NL BEL GRATIS 0800 0200 962

Ja, ik ontvang graag het gratis informatiemagazine Pure instapbad NIEUW

Naam Straat + nr Postcode Telefoon

* Bekijk de algemene actievoorwaarde op onze website.

Plaats ONS 07_10_19

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Zwaluw comfortsanitair Antwoordnummer 3035 - 3860VZ Zeewolde, Nederland

inhoud LEVEN

20/ Seniorenmiddag Jazz in Duketown: samen aan de lindy hop! 40/ Conservator Helewise Berger over tentoonstelling Van Gogh’s intimi: ‘We laten de

mens zien achter de schilder’

MENSEN

10 40

10/ Interview met Henny Vrienten: ‘Het lijkt me geweldig om opa te zijn’

24/ Drie vrijwilligers over de training brandveiligheid: ‘Ik hoop anderen wakker te schudden’

ONS BELANG

14/ Reanimatie App: stapsgewijze

steun bij reanimeren

16/ KBO-Brabant dagvaardt de Staat inzake pensioenen

32/ Gedeputeerde en bestuur

KBO-Brabant bezoeken woonzorglocaties: ‘Jong en oud leren hier van elkaar’

magazine voor senioren

ELKE MAAND

06/ Schrijf ons! 09/ Fotoalbum 30/ Ons kloppend hart 36/ Ontspanning 39/ Belastingadvies 45/ Onsje geluk 51/ Op zoek naar 53/ Ledenvoordeel 57/ Puzzel

schrijf ons

Verhalen, brieven en berichten die ons bezighouden

Valse aanbiedingen energietarieven

doe mee! Reageren op artikelen

in Ons? Stuur uw reactie naar KBO-Brabant, t.a.v. redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE

Gaston Slagers, voorzitter van KBO Best, schreef ons het volgende bericht: ‘Krijgen jullie ook spontaan jeuk bij het woord pensioen? Krabben helpt niet meer, omdat het gevoel blijft dat er iets niet klopt. Ik ging er in de aanloop naar mijn pensioenleeftijd van uit dat het opgebouwde pensioen tezamen met de AOW voor iedereen een ﬁnancieel fatsoenlijke oude dag zou garanderen. Gepensioneerden zien nu al tien jaar hun besteedbaar inkomen fors achterlopen op de prijzen, omdat onze overheid te strenge regels heeft opgelegd aan de pensioenfondsen. Al jaren geen indexatie, terwijl dit het uitgangspunt is van het systeem en geen gunst. Feit is ook dat er een korting op de pensioenen dreigt met ingang van 2020. Ik ben blij dat onze KBO-Brabant de vinger achter de oorzaak van de jeuk probeert te krijgen en een juridische procedure is gestart tegen de Staat. Het bestuur van KBO Best staat hier achter. Daarom heeft het besloten om namens de ruim 1.600 leden zijn solidariteit met dit voornemen te onderstrepen en 600 euro te doneren als bijdrage in de proceskosten. Hopelijk komt dan de oorzaak (en de legitimiteit ervan) boven water, waarna concreet gewerkt kan worden aan een behandeltraject tegen mijn en wellicht ook jullie jeuk.’

’s-Hertogenbosch. Mailen kan ook: ons@kbo-brabant.nl Vergeet niet uw naam, adres en woonplaats te vermelden.

B R A BA N TS VO O R G E VO R D E R D E N!

Hoe goed bent u thuis in het Brabantse dialect? Weet u bijvoorbeeld wat onderstaande zin betekent?

Ge kunt beter op de mèrt gòn stàon, méé dè gekwèèk van oe! Jij kunt beter op de markt gaan staan, met dat geschreeuw van jou!

JEUK!

Veel leden melden onze redactie dat ze zijn gebeld door iemand die hun energietarieven wil controleren. Dit zou zijn omdat de prijs van hun huidige contract omlaag kan. De partijen die bellen, geven aan dat ze dit telefonisch willen controleren. Soms doen ze u zelfs geloven dat ze met KBO-Brabant samenwerken. Voor de duidelijkheid: dit is níet zo! Ze hebben maar één doel en dat is u een energiecontract aansmeren. Ga hier dus vooral niet op in. Wordt u gebeld met een soortgelijk verhaal en twijfelt u of het namens KBO-Brabant is? Hang de telefoon dan op en bel onze klantenservice op (085) 486 33 63.

Golfkampioenen Op woensdag 7 augustus is er tijdens de KBO Golfwedstrijd 2019 van Golfbaan Midden-Brabant weer ﬂink gestreden om de podiumplaatsen. Er werden prijzen verdeeld binnen drie categorieën. Guus Lohstroh won de eerste plaats in de categorie Golf Trophy, de eerste plaats in de categorie Talenten ging naar Frans Stabel, en de eerste plaats in de categorie Beloften is gewonnen door Frits Becker. Gefeliciteerd allemaal! Volgend jaar wordt de wedstrijd weer georganiseerd en wel op 5 augustus. Meer informatie over wedstrijden en de club vindt u op www.golfclubmiddenbrabant.nl

ons

column

Leven naast alzheimer tekst Will

I&Z Kloosterdag in Museum Krona Donderdag 7 november organiseert de werkgroep Identiteit & Zingeving van KBO-Brabant een dag van bezichtiging en bezinning in Museum Krona. Het museum (voorheen Museum voor Religieuze Kunst Uden) ligt binnen de muren van de abdij van de Zusters Birgittinessen te Uden. In de ochtend staan we stil bij het leven naar het voorbeeld van een heilige en vindt er een korte viering plaats in de kapel van de zusters. In de middag vestigen we aandacht op religieuze kunst en het gebruik van kruiden. Datum: donderdag 7 november 2019. Tijd: van 09.30 tot 16.00 uur. Adres: Museum Krona, Veghelsedijk 25, Uden. Prijs: € 20,per persoon, inclusief lunch, koffie en thee. Aanmelden via: www.kbo-brabant.nl

Stamboomzoektocht familie Wentzel Mevrouw J.M. Leijten-Wentzel uit Rijen is voor haar familie in Canada op zoek naar een blauw stamboomboek over de familie Wentzel. Ze schrijft: ‘Ik had twee broers, beiden zijn inmiddels overleden. Een van hen kocht ooit een blauw stamboomboek over onze familie. Mijn andere broer is in 1954 naar Canada geëmigreerd en heeft daar een gezin gesticht. Zijn zonen zijn nu op zoek naar het stamboomboek. Ik hoop nu via de Ons iemand te vinden die het boek kent of iemand kent met de naam Wentzel. U kunt mij bellen op 06 18 54 04 98.’

magazine voor senioren

Superzuster

nieuwe leden wierf KBO Odiliapeel tijdens de jaarlijkse schapendag, waarbij heerlijke poffertjes werden gebakken voor de aanwezigen!

De stappen volgen elkaar nu snel op. Leven met alzheimer wordt steeds intensiever en kost me alle energie. Iedereen om me heen en ook mijn eigen verstand zegt dat ik tijd voor mezelf moet nemen. Een stukje rust en vrijheid. Het heeft geen zin om stug door te gaan tot de boel vastloopt. Een weekend logeren in de kortdurend verblijfafdeling van een verpleeghuis is een optie. We kunnen al snel komen. Eigenlijk overvalt het me. Dat is even slikken. Na een kennismaking en rondleiding door een superverpleegster is het een week later al zover. We komen op de afdeling, mijn man met een zware tas en ‘Mijn eigen ik met bezwaard verstand zegt gemoed. Een dat ik tijd voor gesloten afdeling. mezelf moet Een van de nemen’ gasten tracht te ontsnappen als wij binnen gelaten worden. Weer slikken. Mijn man krijgt een eigen kamer en badkamer. We richten zijn kast in, alsof we een hotelkamer betrekken. Waar is die superverpleegster van de vorige keer? Het is bijna etenstijd, ik breng mijn man naar de huiskamer, waar de tafel gedekt is. ‘Dit is Jan’, zeg ik. ‘En ik ben Piet, kom hier maar zitten’, zegt een meneer. Gelukkig, dat klinkt vertrouwd. Mijn man lacht, praten lukt niet goed meer. Ik neem afscheid en hij vindt het prima. De volgende morgen bel ik even en krijg de superzuster aan de lijn. Wordt er verwacht dat ik langskom? Ze zegt dat het goed gaat en geeft me het advies: ‘Niet langskomen en genieten van het vrije weekend.’ Super! Wordt vervolgd…

advertentie

Nijmeegse bedrijf lost probleem vervuilende uitvaartkisten op FAIR coffins uit Nijmegen maakt ecologische uitvaartkisten en lost zo het probleem van de vele vervuilende uitvaartkisten op. Dit doen ze door betaalbare uitvaartkisten te maken van karton. Het bedrijf heeft een grote werkruimte bij Stichting Driestroom in Nijmegen, waar mensen met een beperking en afstand tot de arbeidsmarkt samen de ecologische uitvaartkisten maken. 120.000 vervuilende kisten De meeste mensen staan er niet bij stil, maar de laatste reis is vaak on-

een FAIR coffin en zo de wereld een stukje schoner en socialer achterlaten

bedoeld en onbewust niet echt milieubewust. Ieder jaar worden er zo’n

voor hun naasten.”

120.000 vervuilende uitvaartkisten van spaanplaat en hout verkocht. Spaanplaten uitvaartkisten bevatten zo’n 3,5 liter lijm en zijn vaak afgewerkt met plastic fineer en synthetisch interieur. Deze kisten worden verbrand of onder de grond gestopt. Dat levert veel lucht- en bodemvervuiling op. Een houten uitvaartkist zorgt voor een hoge CO2 uitstoot en afname van onze bossen, de longen van onze aarde.

Nieuw soort uitvaartkist Initiatiefnemer Koen Verlinden kon dit tijdens zijn werk in de uitvaartbranche niet meer aanzien, zei zijn baan op en begon aan de ontwikkeling van een nieuw soort uitvaartkist. “Ik wilde een betaalbare 100% ecologische uitvaartkist ontwikkelen“. Dat is gelukt door een nieuw gepatenteerd materiaal te ontwikkelen op basis van gerecycled karton en oud papier. De nieuwe “kartonnen” panelen zijn zeer sterk, lichtgewicht en zijn leverbaar in verschillende designs. “Mensen zien meestal niet eens dat het karton is”, aldus Verlinden.

Bijzondere bedrijfsvoering

‘Kies bewust en laat de wereld schoner en socialer achter’

• 100% ecologische uitvaartkisten, Co2 neutraal • Sociale productie • Eigen design mogelijk • Betaalbaar vanaf € 249,-

aa r bi j K n ip ui t en be w en ! uw ui t va artz ak

FAIR coffins is een nieuw soort bedrijf, een zogenaamde Social Enterprise. Het oplossen van maatschappelijke problemen staat centraal in het bedrijf. “Naast een beter milieu willen we mensen kansen geven met de productie van FAIR coffins” aldus Koen Verlinden. “Winst is daarbij geen doel, maar slechts een middel en we hopen dat veel mensen kiezen voor

Tarweweg 1F, 6534 AM Nijmegen | 024 202 24 30

www.faircoffins.com

fotoalbum

tekst Suzanne Geurts

Lezers delen een foto van een memorabel moment met Ons

1958: Ook de vriendschap

was in de roos

‘I

k was achttien jaar toen ik me aansloot bij handboogschutterij Oude Doelen. Boogschieten was populair in onze regio, Roosendaal telde maar liefst zes verenigingen! Op de 25-meterbanen, achter café Van Eekelen, schoot je tussen hoge ligustertuinen door. Oude Doelen is opgericht in 1778 en bestaat nog steeds, maar heeft inmiddels een modern onderkomen. Boogschieten is een echte concentratiesport. Dat vond ik er ook zo leuk aan. Het geheim is dat je op het juiste moment de pees uit je vingers laat schieten. Twijfel is foute boel. Tegenwoordig zijn bogen uitgekiende precisie-instrumenten, maar dat was

magazine voor senioren

toen wel anders. Eerst bestonden ze uit één stuk Turks eiken, later kwamen de lattenbogen met op elkaar gelijmde lagen. Uiteindelijk kocht ik een stalen boog, waar ik het meeste succes mee heb behaald. Ik trainde veel, elke dag was ik op de banen te vinden. Daardoor kwam ik twee keer in het Nederlands team voor de interland tegen België. In clubverband hadden we het jaarlijkse Koningsschieten. Toen is deze foto gemaakt, vermoed ik. Een memorabel moment, omdat er verder geen foto’s bestaan waar wij als vijf vrienden op staan. Van links naar rechts zie je Jan van Bergen, Jan Boshouwers, ikzelf, John van Buijten en Kees Rommers. John is overleden, met de rest heb ik soms nog contact.’ ■

TOINE ROMMERS (ROOSENDAAL 1937) Toine woont in Bosschenhoofd, heeft een zoon, drie kleinkinderen en is sinds tien jaar weduwnaar. Inmiddels heeft hij de liefde opnieuw gevonden bij Tonnie, met wie hij een latrelatie heeft. Als jonge knul begon hij als manusje-van-alles in het aannemersbedrijfje van zijn vader. ‘Daar moest ik veel te hard werken!’, lacht hij. ‘Na mijn diensttijd werd ik postbode. 27 Jaar heb ik de post rondgebracht, elke dag met veel plezier. De ideale baan voor een buitenmens als ik.’

Uw foto?

Heeft u een bijzondere foto die u met Ons wilt delen? Stuur een e-mail met toelichting naar ons@kbo-brabant.nl Ons behoudt zich het recht voor uw reactie te bewerken en/of in te korten. De foto die u instuurt, ontvangt u uiteraard retour.

interview

HENNY VRIENTEN:

‘Ik doe alleen dingen waar ik écht zin in heb’

straat in reed, was dat een ware attractie. Vrienten had, samen met zijn zussen, een onbezorgde jeugd. Zijn vader werkte hard als timmerman, moeder was thuis voor de kinderen. Zijn jeugd was een baken van veiligheid en gezelligheid, omschrijft Vrienten die tijd. Totdat hij op zijn achtste verhuisde naar het 8 kilometer verderop gelegen Tilburg. Daar werd hij een tijdje gepest vanwege zijn dialect. Trauma’s heeft hij daar niet aan overgehouden. Het tij keerde toen hij met zijn gitaar en brommertje op het schoolplein verscheen. De meisjes vonden hem al snel de leukste, zegt hij lachend.

Weg uit Brabant

Hij heeft al een lange en indrukwekkende carrière achter de rug als zanger, componist en bassist, maar Henny Vrienten (71) is nog niet van plan het rustiger aan te gaan doen. Onlangs bracht hij nog een nieuw soloalbum uit en volgend jaar gaat hij op tournee met de band Doe Maar. Maar bovenal is hij een family man. ‘Ik houd van een beetje reuring om me heen.’ tekst Weija Steffens | beeld Rogier Alexander

ls klein jochie groeide Vrienten op in het Brabantse dorpje Hilvarenbeek. Daar was hij vaak buiten te vinden. Salamanders in slootjes vangen, spelen met de buurtkinderen op straat. Er was amper verkeer in die tijd. Als er een auto de

magazine voor senioren

Vrienten wist al jong dat hij niet in de voetsporen van zijn vader wilde treden. Hij was leergierig, geïnteresseerd in boeken en muziek. Op jonge leeftijd las hij de hele bibliotheek leeg. ‘Ik voelde dat de wereld mij meer te bieden had dan de timmerwerkplaats van mijn vader. Bovendien was ik besmet met een creatief en muzikaal gen. Op mijn elfde kreeg ik van mijn moeder een gitaar en die heb ik nooit meer losgelaten. Ik koos ervoor om weg te gaan bij mijn ouders, weg uit Tilburg. Om mijn eigen weg te zoeken in het leven. Dat ging zeker niet zonder slag of stoot. Wat toen gebeurd is, is gebeurd. En nu zit ik hier tussen ik-weet-niet-hoeveel-gitaren een heerlijk leven te leiden.’

Tieneridool Zijn band Doe Maar scoorde begin jaren tachtig grote hits met Smoorverliefd, Sinds een dag of twee, De bom en Pa. Doe Maar begon als een jongensdroom, blikt Vrienten terug. ‘Ik was in die tijd een heel driftig, ambitieus baasje. Ik wist heel goed wat ik wilde. In het begin was alles hartstikke leuk. Erkenning voor onze muziek, onze eerste nummer 1-hit, een interview op tv en met een foto in

» 11

WIE IS HENNY VRIENTEN Henny Vrienten (Hilvarenbeek, 1948) is componist, bassist en zanger. Hij begon zijn carrière in de band van Boudewijn de Groot en werd bij het grote publiek bekend als bassist en zanger van Doe Maar. Deze band groeide begin jaren tachtig uit tot een van de succesvolste bands in de geschiedenis van de Nederlandse popmuziek. Na Doe Maar maakte hij muziek voor films en musicals en kindermuziek voor Sesamstraat en Het Klokhuis. Onlangs kwam zijn nieuwste soloalbum Tussen de regels uit. Samen met zijn albums En toch… en Alles is anders vormt dit drieluik zijn gezongen autobiografie. Begin 2020 gaat Vrienten de theaters in met Vreemde Kostgangers en in het najaar start de clubtoer van Doe Maar. Met zoon Xander vormt hij dit televisieseizoen de huisband van DWDD.

de krant. Maar we kregen er geen kick Alleen maar leuke dingen Vrienten speelt niet alleen met Doe Maar, van om zo populair te zijn. We konden al maar vormt samen met George Kooymans gauw niet meer het soort band zijn dat (ex-Golden Earring) en Boudewijn de we wilden zijn. Van kleine zaaltjes, met Groot ook het trio Vreemde Kostgangers veel contact met het publiek, gingen we waarmee hij in 2020 een theatertour gaat naar grote zalen, waar het contact met het maken. En tussen de tournees publiek verdween. Onze faam door maakte hij onlangs ook benauwde ons steeds meer. nog een soloalbumdrieluik. We werden in geblindeerde Zelf vindt Vrienten de drukte auto’s naar optredens ‘Toen ik die wel meevallen. ‘Ik doe nu veel gebracht, concertzalen liedjes schreef, minder dan vroeger. Ik was binnengesmokkeld. Ik vond was ik me er een echte workaholic in de het destijds al ongeloofwaardig, totaal niet van tijd dat ik muziek schreef voor en eigenlijk nu nog steeds. Wat bewust dat de musicals, films voorzag van waren we opgelucht, toen we in thema’s die we muziek en liedjes schreef voor 1984 de stekker uit Doe Maar aansneden Sesamstraat. Ik wilde niet op trokken. Die gekte had een zo tijdloos zijn’ vakantie, want ik had geen ongelofelijke impact. Ik dook tijd. Toen was ik zeker weten weg in de anonimiteit. Sloot een minder attente vader en me als een kluizenaar op in de partner dan nu. Nu werk ik studio, bijna dertig jaar lang. wel ’ns. Spelen is geen werken, hè!’ In de luwte schreef ik film- en Vrienten doet alleen nog maar leuke theatermuziek en maakte ik vrolijke dingen. Het grote voordeel van een beetje liedjes voor Sesamstraat.’ ouder worden, noemt hij dat. ‘Muziek Tijdloze liedjes maken zal ik altijd blijven doen. Wel denk Nu hij 71 is, kijkt hij met meer genegenheid ik meer na over wat en hoe ik het wil terug op die roerige jaren. ‘Doe Maar heeft doen. Gelukkig ben ik – in tegenstelling me natuurlijk ontzettend veel gebracht. tot vroeger – een meester geworden in En jee, wat ben ik trots op de liedjes die het zeggen van: “Nee, daar heb ik geen zin wij opnamen in de jaren tachtig. Als ik ze in.” Ik kies ervoor alleen maar de dingen nu hoor op de radio, dan denk ik telkens: te doen waar ik écht zin in heb. En dat wow, wat is het goed opgenomen, wat is spelen en leuke liedjes schrijven. En klinkt dat lekker fris. Die liedjes zijn 40, 45 het opnemen van mijn soloalbums. Ik jaar oud en nog steeds van nu. Toen ik die wilde heel graag een drieluik maken, liedjes schreef, was ik me er totaal niet van met liedjes over mijn zielenroerselen. Ik bewust dat de thema’s die we aansneden bezing mijn eigen leven, ook tussen de zo tijdloos zijn. Daar ben ik echt heel erg regels. Zo heet dan ook mijn laatste album.’ trots op. Het was dan ook te gek dat we Vrienten zingt over universele thema’s als na onze comeback onze jongensdroom afkomst, de dood, de liefde, kinderen en alsnog hebben kunnen waarmaken. De het vaderschap. De liedjes zijn stuk voor kleine poppodia platspelen.’ Lachend: ‘Dan stuk kleine autobiografische verhaaltjes merk je wel dat je een dagje ouder bent, in een muzikaal jasje. ‘Zo schreef ik na het hoor. Mijn handen spierreflexen zijn nog overlijden van mijn dementerende moeder prima, maar ik moest fit worden, mezelf het liedje Lieske, een muzikaal eerbetoon klaarstomen om weer op te treden.’ aan haar. Het gaat over het langzaam

ons

uitvallen van haar hersenen, over mijn herinneringen aan haar. Hoe ze danste in de keuken terwijl ‘Ik berust ze kookte. Ik heb haar tot haar in de dood, ruim 25 jaar lang, elke natuurlijke avond na het eten gebeld. Daar cyclus van het was ze heel erg aan gehecht. leven. Je En ik ook, want ik mis dat groeit en moment nog steeds elke dag.’

Opa zijn

gaat dan dood. Dat is een onomkeerbaar feit. Neemt niet weg dat ik zo lang mogelijk wil genieten van het leven. En van mijn kinderen en vrouw.’ Vrienten heeft vijf kinderen uit twee relaties, zijn jongste twee zonen wonen nog thuis. Hij bestempelt zichzelf als een echte family man. Van het klaarmaken van de lunchtrommeltjes van Teun (17) en Melle (13) geniet hij net zoveel als van optreden met zoon Xander in De Wereld Draait Door. ‘Ik denk dat ik nu een leukere vader ben dan vroeger. Ik heb meer tijd voor mijn kinderen, ben minder met mezelf bezig. Ook betrek ik de kinderen vaker bij mijn werk. Zo zingen mijn zonen Xander (30) en Polle (33) mee op het album Tussen de regels en mijn dochter Meke (29) verzorgde het artwork ervan. Ik vind het fantastisch om samen te werken met mijn kinderen. Het is altijd fijn om ze in de buurt te hebben.’ Triviale levenslessen die Vrienten van zijn vader kreeg (Knoop je jas dicht, was je handen, spreek met twee woorden, eet zoals het hoort en zeg u) geeft hij niet door aan zijn kinderen. Dat vindt hij niet nodig. Ze redden het wel in deze wereld, dat weet hij zeker. Wel is Vrienten bang voor het lege-nest-syndroom. ‘Ik moet er niet aan denken om die reuring om me heen te moeten missen. Ik houd zo van die onbevangenheid van kinderen. Het lijkt me dan ook geweldig om opa te zijn. Al maken mijn kinderen nog geen aanstalten daartoe, hoor!’ ■

bloeit en gaat dan dood’

Zelf is Vrienten niet bang voor de dood. Hij heeft immers het eeuwige leven, zegt hij gekscherend. En dan serieus: ‘Ik berust in de natuurlijke cyclus van het leven. Je groeit en bloeit en magazine voor senioren

gezondheid

tekst Berber Bijma | beeld Hartstichting

5 VRAGEN OVER

de Reanimatie App Weet u hoe u iemand moet reanimeren? Of hebt u het wel geleerd, maar is die kennis inmiddels wat weggezakt? In dat geval kan de Reanimatie App van de Hartstichting wellicht uitkomst bieden.

1. Waarom een Reanimatie App? De Hartstichting heeft de Reanimatie App ontwikkeld voor mensen die hun kennis over reanimatie up-to-date willen houden.

land. Via de app kunt u wel een seintje krijgen als uw reanimatiediploma bijna is verlopen. U kunt zich dan direct aanmelden voor een herhalingscursus.

2. Wat kan ik met de app?

4. Hoe duur is de app?

De app biedt informatie over een hartstilstand en reanimeren, zodat u uw (theoretische) kennis regelmatig kunt opfrissen. Ook een quiz met steeds nieuwe vragen houdt uw kennis up-to-date. Daarnaast kunt u met de app diverse situaties oefenen aan de hand van illustraties en video’s. Via de app kunt u zich ook aanmelden om burgerhulpverlener te worden. Als burgerhulpverlener kunt u opgeroepen worden om hulp te verlenen als iemand in uw buurt een hartstilstand heeft gekregen.

De app is gratis en beschikbaar voor zowel iOS als Android (zoek via uw appstore op Reanimatie App). De Hartstichting vraagt gebruikers wel om een vrijwillige bijdrage om de app verder te ontwikkelen en actueel te houden.

3. Kan ik de app gebruiken in plaats van een cursus te doen? Nee. De app is alleen bedoeld om uw kennis bij de tijd te houden en als ondersteuning als u iemand reanimeert. Om te leren reanimeren moet u een cursus volgen. De reanimatiepartners van de Hartstichting Hartstichting organiseren deze (herhalings) cursussen op meer dan 500 plekken in het

5. Reanimeren – hoe zat het ook alweer? Iemand die een hartstilstand krijgt, is in acuut levensgevaar. De eerste 6 minuten zijn cruciaal. Na het bellen van 112 is een snelle start van het reanimeren – totdat het ambulancepersoneel het overneemt – erg belangrijk. Bij een reanimatiecursus leert u hoe u kunt proberen iemands hartslag weer op gang te krijgen, al dan niet met een AED. ■

BURGERHULPVERLENER WORDEN? Als u een geldig reanimatiediploma hebt, kunt u burgerhulpverlener worden. U kunt dan worden opgeroepen via uw mobiele telefoon als iemand in uw buurt een hartstilstand krijgt. Burgerhulpverleners zijn gemiddeld 2,5 minuut eerder ter plaatse dan de ambulance. Via www.hartstichting.nl kunt u zich aanmelden als burgerhulpverlener. Het oproepsysteem HartslagNu is overal in Nederland actief.

ons

advertentie

Beleef een jaar lang het ultieme thuisgevoel met K RO Magazine Word nu abonnee voor maar € 39 Liever per maand betalen? Dat kan ook!

Met z’n tweeën onder

Ervaringen delen met

één dekentje. De geur

je naasten. Het ultieme

van vers gebakken appeltaart. Lekker

thuisgevoel - dat is wat

op de bank met de kat op schoot. Thuis!

lezers van KRO Magazine met elkaar

Voor iedereen betekent het weer

verbindt. Kom er ook bij. Een abonne-

wat anders. Maar één ding herkennen

ment kost het eerste jaar maar € 39.

we allemaal: in je eigen wereld kun je helemaal jezelf zijn. Genieten van gewone dingen.

voelt als thuiskomen

Word ook abonnee: kromagazine.nl/ons

dossier

KBO-Brabant dagvaardt de Staat

VOOR EEN BETER PENSIOEN! Na jaren van bijeenkomsten, acties, brieven, persberichten en lobbygesprekken, is het tijd voor andersoortige actie: KBO-Brabant stapt samen met de Stichting PensioenBehoud en gesteund door de Vereniging van Gepensioneerden PGB en de Vereniging van Oud-Hoogovens Medewerkers (VOHM) naar de rechter.

ons

tekst Berber Bijma | beeld Shutterstock

kans op korten in een verre toekomst te voorkomen? Zijn de ouderen van de toekomst, die vaak nog moeten beginnen met werken en sparen voor hun pensioen, meer waard dan de ouderen van nu die al gewerkt en gespaard hebben?’

Grote reserves

ilma Schrover, directeur van KBO-Brabant, legt uit wat er precies speelt: ‘Al jaren is het ons een doorn in het oog dat de pensioenuitkeringen niet meestijgen met de inflatie. Geld wordt minder waard, maar de pensioenen gaan niet omhoog. Per saldo zijn de aanvullende pensioenen van de meeste gepensioneerden er dus flink op achteruit gegaan, wel zo’n 15 tot 20 procent in tien jaar. Het is een utopie om te verwachten dat de zo broodnodige stijging – de indexatie – er binnenkort wel komt. Integendeel, er zitten veel en hoge kortingen aan te komen voor miljoenen mensen. Elke logica ontbreekt: waarom nú feitelijk korten om een theoretische

magazine voor senioren

De belangrijkste hindernis voor het verhogen van de pensioenen zijn de grote reserves die pensioenfondsen moeten aanhouden om in de toekomst aan hun verplichtingen te kunnen voldoen (zie de tekst op pagina 18 van pensioendeskundige Rob de Brouwer). Schrover: ‘Dat komt doordat veel pensioenregelingen – naar onze mening onterecht – als uitkeringsovereenkomst zijn aangemerkt en daarvoor geldt de strenge rekenmethodiek die in de Europese richtlijn IORP is voorgeschreven. Maar omdat in de praktijk alle risico’s bij de deelnemer liggen, hebben de meeste pensioenregelingen feitelijk en juridisch het karakter van een premieovereenkomst: alleen de premie staat vast, maar de hoogte van het pensioen wordt niet gegarandeerd. En dan zou ook die strenge rekenmethodiek niet mogen gelden. De Nederlandse Pensioenwet is daarmee strijdig met de EU-richtlijn en die laatste is dwingend voor lidstaten. Dat is de inzet van onze advocaten Hans van Meerten, hoogleraar Europees pensioenrecht, en Koen Vermeulen van GMW Advocaten.’

OMROEP MAX Omroep MAX is dringend op zoek naar mensen – gepensioneerden én werkenden – voor wie een pensioenkorting zou leiden tot gedwongen aanpassing van hun levensstijl of toekomstplannen. Indien u bereid bent daarover te vertellen in een televisieuitzending op 24 oktober a.s., wilt u dan contact met ons opnemen via info@kbo-brabant.nl of bellen naar (073) 644 40 66?

Lange adem Een bodemprocedure kan een kwestie van lange adem zijn. Waarschijnlijk komt de zaak begin volgend jaar voor de rechter, maar dat hoeft niet de eerste en laatste keer te zijn. Schrover: ‘Als dit makkelijk was, was het al lang geregeld. Maar we zetten door en hebben goede hoop dat we winnen. Anders waren we er niet aan begonnen.’

» 17

Econoom Rob de Brouwer schrijft over pensioenen op onder meer de website www.pensioenfeiten.nl Hieronder leest u zijn treffende tekst over de buffers in pensioenfondsen.

WIE IS ROB DE BROUWER?

Rob de Brouwer (1945) is gepensioneerd econoom en lid van KBO-Brabant. Hij werkte jarenlang bij Koninklijke Hoogovens in diverse functies en is voorzitter van de Vereniging Oud Hoogovens Medewerkers. Eerder werkte De Brouwer op het ministerie van Economische Zaken. In 2016 publiceerde hij het boek 19 mythes en onwaarheden over ons pensioen, waarvan de tweede druk in 2017 verscheen, onder de titel 21 mythes en onwaarheden over ons pensioen.

De idiotie van de buffers in pensioenfondsen Wat is een buffer? De beste omschrijving in relatie tot pensioenfondsen is deze: buffers zijn extra middelen boven datgene wat minimaal noodzakelijk is om aan de verplichtingen in de toekomst te voldoen; deze buffers zijn bestemd om tijdelijke tegenslagen op te vangen zodanig dat deelnemers geen last hebben van die tegenvallers. De buffers van onze pensioenfondsen werken echter totaal anders. Om te beginnen is een minimale buffer van ongeveer 5 procent altijd vereist. Is de buffer lager, afwezig of zelfs negatief, dan is een absolute prioriteit om die buffer op te bouwen. Lukt dat niet binnen vijf jaar, dan moeten de verplichtingen worden verlaagd waardoor de buffer op peil komt, zelfs als er voldoende middelen zijn om aan alle verplichtingen te voldoen. Hogere buffers mogen slechts worden gebruikt voor aanpassing van de aanspraken en uitkeringen aan de geldontwaarding (indexatie) als ze boven de 10 procent liggen en dan nog zeer ten dele. Zodra de buffer op 25 procent ligt mogen aanspraken en uitkeringen volledig worden aangepast aan de prijsontwikkeling, mits de buffer na deze aanpassing boven de 25 procent blijft. In principe moet de buffer dus in stand blijven. Het CPB gaat er in zijn berekeningen van uit dat als de buffer niet in stand blijft, dat negatief uitpakt voor generaties die nog niet deelnemen aan een pensioenfonds. Zij stappen dan te zijner tijd in een ondergefinancierd fonds, aldus het CPB. Daar staat tegenover dat in de premie een bijdrage moet zijn opgenomen voor de buffer, zodat nieuwe verplichtingen niet ten koste van de buffer gaan.

Tegenvallers opvangen Zoals in de definitie duidelijk wordt gemaakt, zou een buffer eigenlijk bedoeld moeten zijn om tegenvallers op te vangen. Welke tegenvallers? In het geval van pensioenfondsen zijn twee belangrijke tegenvallers te noemen: een daling van de waarde van vermogenstitels die onderdeel uitmaken van de belegde middelen van een pensioenfonds en een meer dan verwachte stijging van de levensverwachting. Hoewel officieel de dekkingsgraden van pensioenfondsen sinds 2007 zijn gedaald met 25 tot 30 procent en de buffers dus in die tijd nagenoeg zijn verdwenen, zijn de belegde middelen niet afgenomen maar verdubbeld en is de levensverwachting weliswaar toegenomen, maar dat effect had over de tien jaar sinds 2007 slechts een invloed van 7 procent op de dekkingsgraden. Bovendien werd de pensioenrichtleeftijd verhoogd tot 68 jaar en de opbouw verlengd van 40 naar 42 jaar. Waarom zijn de buffers dan verdwenen? Nagenoeg alleen omdat de discontovoet waarmee de technische voorzieningen worden berekend is verlaagd van 4,7 procent in 2007 tot gemiddeld 1,2 procent eind 2018. Deze 3,5 procent verlaging van de

ons

discontovoet kostte tussen 60 en 70 procent dekkingsgraad. Die discontovoet heeft niets van doen met verwachte rendementen of rendementen in het verleden. De discontovoet wordt risicovrij berekend, omdat de theorie van de prijs voor opties dat vergt en pensioenaanspraken gezien moeten worden als een vorm van opties, althans volgens de machthebbers.

Naar de vaantjes Een mooi voorbeeld van hoe het stelsel van kapitaalgedekte pensioenen volledig naar de vaantjes is geholpen door een beperkt aantal economen. Die menen dat ze hun wil moeten opleggen aan een instituut dat probeert – tegen de stroom in – een sociale verworvenheid overeind te houden die tot stand is gekomen in het overleg tussen sociale partners. Daar komt nog iets bij. In januari 2017 is de herziene Institutions for Occupational Retirement Provision Directive, kortweg IORP II, in werking getreden. Deze IORP II is een Europese richtlijn voor pensioenfondsen die binnen een bepaalde termijn moet worden omgezet in nationale wetgeving. De Nederlandse weten regelgeving rond pensioenen is echter in strijd met IORP II. In artikel 15 van deze Richtlijn staat het volgende: ‘De lidstaat van herkomst zorgt ervoor dat IBPV’s (pensioenfondsen RdB) die pensioenregelingen uitvoeren en zelf, en niet de bijdragende ondernemingen, een dekking tegen biometrische risico’s (langlevenrisico’s RdB) verzekeren of een beleggingsrendement of een bepaalde hoogte van uitkeringen garanderen, permanent bij wijze van buffer aanvullende activa aanhouden naast de technische voorzieningen.’ Hier staat impliciet dat pensioenfondsen die geen garantie geven over de hoogte van de uitkering, geen buffers behoeven aan te houden. Nederlandse pensioenfondsen geven immers geen garantie, dat hebben recente ontwikkelingen wel uitgewezen. De Nederlandse Staat lijkt dus in strijd te handelen met deze Europese Richtlijn door wél buffers te eisen.

Bodemprocedure De Stichting PensioenBehoud en KBO-Brabant, gesteund door de Vereniging van Gepensioneerden PGB en de Vereniging van Oud-Hoogovens Medewerkers, zijn daarom een bodemprocedure gestart tegen de Nederlandse Staat, te beginnen vanwege deze strijdigheid met de Europese Richtlijn. Een interessante ontwikkeling. Eindelijk komen organisaties juridisch in het geweer tegen de Staat, die zijn eigen zin doorvoert als het gaat om het spaargeld van miljoenen Nederlanders. Mochten ze in het gelijk worden gesteld, dan kan dat grote consequenties hebben. Niet alleen hadden velen indexatie ontvangen waar deze nu is onthouden op grond van een onvoldoende buffer. Maar bedrijven hebben ook jarenlang te hoge premies afgedragen, omdat een bijdrage voor het eigen vermogen van pensioenfondsen deel uitmaakt van de kostendekkende premie. ■ Rob de Brouwer

magazine voor senioren

ʻHET PENSIOENAKKOORD HELPT ONS NIET VERDERʼ Na bijna tien jaar discussie sloten kabinet, werkgevers en werknemers dit voorjaar een pensioenakkoord. Zij werden het in hoofdlijnen eens hoe het pensioenstelsel vernieuwd moet worden en werken die plannen momenteel verder uit. Volgens de partijen achter het akkoord geeft het vernieuwde pensioenstelsel meer kans op een hoger pensioen. Wilma Schrover, directeur van KBOBrabant, is niet optimistisch over het akkoord. ʻTen eerste omdat het jaren kan duren voordat dat nieuwe stelsel is uitgewerkt en in werking treedt. Ten tweede omdat er in het Pensioenakkoord met geen woord wordt gerept over de vermaledijde rekenrente waardoor pensioenen nu al jaren niet geïndexeerd mogen worden terwijl de reserves alleen maar groeien. En ten derde omdat direct na het bereikte Pensioenakkoord de Commissie Dijsselbloem met het advies kwam om die rekenrente nog verder te verlagen, wat inmiddels ook is gebeurd. Daarmee dreigen pensioenkortingen voor acht miljoen mensen, werkenden en gepensioneerden, in het land met de grootste pensioenreserves (60 procent) van de hele Eurozone en het enige land in diezelfde zone waar pensioenopbouw en -uitkering niet geïndexeerd worden. Al tien jaar lang.ʼ

reportage

VOETJES VAN DE VLOER TIJDENS JAZZ IN DUKETOWN • ʻJe rechtervoet achter, links, voor en over’

•Dansen is de ideale manier om te sporten

ons

In Pand 18 in ’s-Hertogenbosch wordt tijdens de seniorendansmiddag van Jazz in Duketown en KBO-Brabant naar hartenlust gedanst: van lindy hop en quickstep tot rock ’n’ roll. ‘Dansen is niet alleen goed voor de nodige beweging en je gewrichten, je wordt er gewoon ontzettend blij van!’ tekst Linda Groothuijse | beeld Roy Lazet

ijdens de 46e editie van ’s lands grootste jazzfestival werd voor het eerst een speciale middag voor senioren georganiseerd. Debby van Son, bestuurslid van Jazz in Duketown, vertelt meer over het ontstaan van het initiatief: ‘De gemeente ‘s-Hertogenbosch wil graag dat alle culturele evenementen in de stad ook iets speciaals voor senioren organiseren.’ Janne van Wijnen, beleidsmedewerker afdeling Cultuur van de gemeente ’s-Hertogenbosch, licht toe: ‘Als je ouder wordt, begint je netwerk te krimpen. Steeds meer raak je gewend aan praten over

• ???

magazine voor senioren

wat niet meer kan. Juist de energie van dans helpt deze gewoonte te doorbreken. Je maakt contact op de dansvloer, je staat weer te dansen!’ Debby zocht contact met KBO-Brabant om samen de seniorendansmiddag te realiseren. ‘Dankzij de subsidie van de gemeente kunnen we de band, dansworkshop, hapjes en drankjes gratis aanbieden. Zo kan er een laagdrempelige en gezellig aangeklede middag worden geboden.’

Rode dansjurk Ruim 85 leden van KBO-Brabant hebben zich aangemeld om een middagje te swingen. Mia van Dijk is speciaal met een taxi vanuit Gemert naar Den Bosch gekomen. Gehuld in een prachtige, rode dansjurk is Mia helemaal klaar om de dansvloer te betreden. ‘Het is een heerlijk uitje; thuis zit ik ook maar alleen en nu leer ik nieuwe mensen kennen. Daarnaast ben ik dol op dansen, zo heb ik onder meer op volksdansen, country-linedancing en stijldansen gezeten. Helaas ben ik wat minder fanatiek geworden, omdat ik nu eenmaal wat strammer ben. Maar als ik de kans krijg om te dansen, pak ik die.’ Ook Bep Brouwers heeft er zin in: ‘Ik ben samen met een vriendin naar deze middag gekomen. Vroeger heb ik altijd veel ballroom gedanst met mijn man. Sinds hij is overleden, dans ik eigenlijk niet meer. Daarom laat ik me vandaag graag verrassen.’ Voor Jeannet Blom is dansen een ideale manier om te

• ???

sporten. ‘Je beweegt veel en verbrandt de nodige calorieën. Vijf jaar lang heb ik op salsa gezeten, maar daar raakte ik op uit gekeken. Daarom doe ik graag mee aan de workshop lindy hop; altijd leuk om weer iets nieuws te leren.’

Lindy hop Terwijl The very interezting Mieke van Roetetum swingjazz combination voor de muzikale omlijsting van de middag zorgt, brengen de dansers van Lindy Hop Vereniging JazzOut de deelnemers danspasjes bij. ‘Lindy hop is een energieke en sociale swingdans uit de jaren twintig en dertig, die is ontstaan in de arme wijk Harlem in New York’, vertelt workshopleider Sander Vocke. Vrijwel iedereen doet direct mee en gaat in de danscirkel staan. Er wordt begonnen met een bounce, waarbij het lichaam rustig op de maat van de muziek op en neer beweegt. Daarna volgt het ingewikkeldere gedeelte: het voetenwerk. ‘Je rechtervoet achter, links, voor en over’, demonstreert Sander. Joop van Wijck en zijn vrouw Bessie proberen de pasjes te volgen. ‘Zitten is het nieuwe roken; daarom gaan we maar de dansvloer op’, lacht hij. Dan wordt de groep opgesplitst in leiders en volgers. Na meerdere malen oefenen is het tijd om een danspartner uit te kiezen. Op de klanken van Blue Moon worden voorzichtig de eerste pasjes samen gewaagd. Joop ervaart dat lindy hop minder eenvoudig is dan het lijkt. ‘We worden een dagje ouder, dan is het lastiger om nieuwe pasjes onder de knie te krijgen. Maar de aanhouder wint!’ Terwijl Joop met de volgende partner gaat dansen, gaat Bessie even zitten. ‘Lindy hop is niet echt iets voor mij, geef mij maar rock ’n’ roll!’

Jazz in Duketown is het grootste gratis (openlucht)jazzfestival in Nederland, met meer dan 150.000 bezoekers per jaar. Afgelopen Pinksteren vond de 46e editie plaats. Op de gratis te bezoeken podia in de binnenstad van ’s-Hertogenbosch treden nationaal en internationaal bekende muzikanten op. Het festival richt zich op jazz en aanverwante muzieksoorten, zoals soul en funk-gerelateerde jazz. Jazz in Duketown programmeert ook nieuwe, aankomende bands, die later te zien zijn op andere festivals. De brede en vernieuwende programmering laat zien dat jazz voor alle leeftijden is. Voor meer informatie zie: www.jazzinduketown.nl

pauze. Met haar 87 jaar is ze weliswaar de oudste deelnemer, maar ook een van de actiefste. Anneke: ‘Ik heb heel veel samen met mijn man gedanst. Maar sinds vier jaar ben ik alleen, daarom ben ik zo blij met dit initiatief. Gelukkig ben ik gezegend met een goede gezondheid; ik woon nog zelfstandig en fiets en zwem regelmatig. Maar vooral van dansen word ik vrolijk.’ Ans Kuilman vindt het jammer dat er tegenwoordig haast niet meer wordt gedanst. ‘Vroeger zat iedereen op dansles; daar leerde je je verkering kennen. Elke les was het weer spannend door wie je ten dans gevraagd werd. Zou het die ene leuke jongen zijn?’ Ook het echtpaar Jan Kees en Tiny Verboon hebben elkaar ontmoet tijdens het dansen. ‘We zaten samen op les in Schiedam. Toen we begin jaren tachtig vanwege mijn baan naar ‘s-Hertogenbosch verhuisden, zijn we hier op dansles bij Voetisch gegaan. Dat was een ideale manier om andere mensen te leren kennen’, vertelt Jan Kees.

Gezellig dagje Den Bosch De organisatie van Jazz in Duketown blikt terug op een succesvolle eerste editie van de seniorendansmiddag. Debby: ‘Wat leuk om zo veel enthousiaste reacties te krijgen en vooral om naar deze swingende mensen te kijken. Hopelijk kunnen we samen met KBO-Brabant een vervolg aan deze dansmiddag geven.’ En dat hopen de deelnemers ook. Yvonne Deijkers: ‘We hebben heerlijk genoten van het dansen en de swingende muziek. Samen maken we er verder nog een gezellig dagje ‘s-Hertogenbosch van. Voordat we met de trein teruggaan naar Tilburg, nemen we nog een kijkje bij de rest van het festival. Volgend jaar zijn we graag weer van de partij!’ ■

Verkering Anneke Haas is niet van de dansvloer te krijgen; pas na twee uur neemt ze een korte

ons

‘Een veilige douche in 1 dag geplaatst... Magisch!’

Ledenko r ting Ons M ag azine tot

€ 1.000,-

Hans Kazàn: ‘Als illusionist neem ik in het theater vaak risico’s, maar thuis beslist niet. Thuis ga ik voor veiligheid én zekerheid. Daarom liet ik onze oude badkamer in één dag vervangen door een nieuwe veilige inloopdouche van Molenaar. Het gevaarlijk gladde bad eruit, nieuwe inloopdouche erin. Allemaal in één dag voor elkaar. Molenaar is voor mij dé badkamer tovenaar.’

Bel 0341 - 23 23 00 voor de badkamer inspiratiegids of kijk op www.molenaar.nl *

Kijk voor de voorwaarden op www.molenaar.nl/actie. Geldig t/m 31 oktober 2019

vrijwilligers Koos Beenen (70):

‘We gaan in de maandelijkse uitgave van onze Afdeling tips en adviezen opnemen’ Koos Beenen is bestuurslid van Senioren Vereniging Gemert en KBO Kring gemeente Gemert-Bakel. Hij volgde de training Ambassadeur Brandveilig leven om zijn kennis over brandveiligheid en -preventie op te frissen.

BRAND MEESTER! Wist u dat senioren het meest gevaar lopen als er brand uitbreekt? KBO-Brabant en de Brandweer organiseerden daarom onlangs de training Ambassadeur Brandveilig leven. KBO-leden én vrijwilligers Peter, Wilma en Koos namen deel aan deze training.

‘Tijdens mijn werkzame leven was ik naast administratief medewerker bij de politie ook BHV’er, bedrijfshulpverlener. Daardoor wist ik al best wat af van het onderwerp brandveiligheid en -preventie. Maar het leek me toch goed om mijn kennis wat op te frissen en nieuwe dingetjes te weten te komen. Daarom ben ik samen met een collega-bestuurslid uit Gemert de training Ambassadeur Brandveilig leven gaan volgen. Een van de dingen die me is bijgebleven, is dat je op stekkerdozen niet al te zware apparaten moet aansluiten want dan is de kans op kortsluiting groter. Dat is toch iets waarvan ik dacht: hé, het is toch wel verstandig om daar voortaan beter op te letten! En zo hoorden we nog wel een aantal dingen die vast nog niet in alle huishoudens bekend zijn. Zo moet je bijvoorbeeld het filter van je wasdroger na elke droogbeurt schoonmaken en maandelijks checken of je rook- en brandmelders nog werken. Bij mij thuis geven de melders een klein rood lampje als signaal dat ze nog werken, maar sommige melders moet je even aanraken en dan geven ze een signaal af. De meeste melders hangen hoog, daarom was tijdens de training een lange schoenlepel aanwezig waarmee je de melders kunt aanraken om te checken of ze nog werken. Handig toch? Ik hoop zeker dat ik andere mensen voorlichting kan geven over brandpreventie. Ik heb links en rechts al wat advies gegeven, het zijn soms kleine dingen waar je op moet letten. Bovendien gaan we in de maandelijkse uitgave van onze Afdeling tips en adviezen opnemen. Het onderwerp is belangrijk genoeg, vind ik!’

ons

tekst Pauline Mulder | beeld Arnold Reyneveld

jaar van de vrijwillig ers

Wilma van Aken (64):

‘Met de kennis die ik heb opgedaan, hoop ik ook andere mensen wakker te schudden’ Wilma van Aken is vrijwillige ouderenadviseur. Ze is sinds juni dit jaar lid van Senergiek, voorheen KBO Nuenen genaamd. Ze volgde de training Ambassadeur Brandveilig leven met veel plezier. ‘Ruim 35 jaar werkte ik bij de Bijenkorf in Eindhoven. In februari dit jaar ben ik met vervroegd pensioen gegaan. Ik wilde nog wel een zinvolle invulling aan mijn leven geven en heb daarom de training Vrijwillige Ouderenadviseur gevolgd bij KBO-Brabant. Echt super, heel erg leerzaam. Onlangs kwam de training Ambassadeur Brandveilig leven voorbij. Ook die heb ik gevolgd en het was weer ontzettend leuk! We kregen les van een heel enthousiaste man die uitlegde dat het bij brandpreventie voor een groot deel gaat om gedragsverandering. Heel nuttig. Ik hoop de kennis die ik heb opgedaan tijdens deze training, te kunnen overbrengen aan de mensen die ik bezoek in mijn rol als vrijwillig ouderenadviseur. En eigenlijk aan iedereen die het maar wil horen. Want we moeten ons allemaal bewust zijn van brandgevaar. Zo deden mijn man en ik altijd ’s avonds onze iPad en telefoons in de oplader zodat die ’s nachts konden opladen, maar dat schijnt ontzettend gevaarlijk te zijn. Je kunt ze veel beter opladen als je erbij bent. En wist je dat je binnendeuren dicht moet doen? Daarmee hou je – als er brand zou zijn – giftige rook wat langer buiten de kamer waarin je bent. Met dat soort dingen ben ik heel bewust bezig sinds het volgen van de training. En ik hoop ook anderen wakker te kunnen schudden. Zeker de 80-plussers die ik bezoek als vrijwillig ouderenadviseur: die moeten gewezen worden op de risico’s die ze lopen. Ik wil daar graag een bijdrage aan leveren. Het vrijwilligerswerk geeft mij veel voldoening. Bij mijn pensionering zei ik tegen mezelf: “Je hebt zes tot twaalf maanden om te wennen.” Maar ik was na één dag al gewend.’

magazine voor senioren

Dé meest gekochte traplift van Nederland

1 2 3

Voordelen van de Otolift Modul-Air Slechts 48 uur levertijd!

Dunste enkele rail ter wereld

Dankzij onze unieke technologie kunnen wij zowel rechte als gebogen trappen binnen 48 uur van een traplift voorzien!

Brede kant van de trap blijft vrij

Volledig opklapbaar

Uw trapleuning blijft zitten

• Marktleider in Nederland

• Alle keuze in trapliften, nieuw en gebruikt

Niet goed = geld terug Bent u niet tevreden met uw Otolift? Geen probleem. Wij bieden u een unieke niet-goed-geld-terug-garantie aan op de Otolift Modul-Air.

• Huren al vanaf één maand mogelijk

Ja, stuur mij de gratis brochure

Bel gratis 0800 444 777 5

Naam

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

Adres Postcode/plaats

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

ONS2019

Telefoon

Voor meer informatie kunt u terecht op www.otolift.nl

Dé meest gekochte traplift van Nederland

Peter van Lier (72):

‘Ik wil iedereen bij wie ik thuiskom, voorzien van informatie over brandveiligheid’ Peter van Lier is voorzitter van KBO Breda Oost. Daarnaast heeft hij diverse vrijwilligersfuncties, waardoor hij veel bij mensen thuiskomt. Dankzij de training Ambassadeur Brandveilig leven kan hij mensen wijzen op eventueel gevaar. ‘Senioren moeten tegenwoordig zo lang mogelijk zelfstandig in hun eigen huis blijven wonen. Maar de vraag is: zijn die woningen wel aangepast aan deze moderne tijd? Hebben mensen bijvoorbeeld CO2- en rookmelders in huis? En zijn deze woningen überhaupt wel brandveilig? Ik kan bij heel veel mensen achter de voordeur kijken omdat ik, behalve voorzitter van KBO Breda Oost, ook belastinginvuller, budgetcoach, cliëntondersteuner, administratief ondersteuner, nuldelijns veteranenhelper en raadslid ben… Sinds kort ben ik ook nog bewindvoerder van iemand die ik al hielp met de belastingen. Nu ik gepensioneerd ben, heb ik minder tijd over dan toen ik nog werkte. Maar goed, als ik ergens binnenkom om bijvoorbeeld hulp te bieden bij het belastinginvullen, kan ik gelijk zien of een woning wel brandveilig is en dat onderwerp voorzichtig aankaarten. Ik wil iedereen – leden en niet-leden van KBO Breda Oost – voorzien van informatie over het onderwerp brandveiligheid. En als het nodig is, kan ik de mensen doorverwijzen naar een gespecialiseerd bedrijf dat ze kan helpen om aanpassingen te doen. Zo sla je twee vliegen in één klap. Het mooie van de training Ambassadeur Brandveilig leven vond ik vooral dat je met elkaar in gesprek komt over het onderwerp. En zo hoor je weer dingen die je nog niet wist. Ik vind het heel mooi dat ik vrijwilligerswerk kan doen. Ik moet er niet aan denken om achter de geraniums te zitten. Ik ga met veel plezier naar de mensen toe en ga er met nog meer plezier weer weg. Dit werk brengt me heel veel voldoening en vreugde.’ ■

magazine voor senioren

Lezen kan altijd!

Is lezen lastig door slecht zicht of is een boek vasthouden moeilijk? Dan kun je ook gaan luisteren! Passend Lezen biedt 75.000 gesproken boeken, kranten en tijdschriften, hoorspelen ĂŠn hoorcolleges. Zo geniet je altijd en overal van de mooiste verhalen. Lid worden kan via het invullen van de bon of via

www.passendlezen.nl/ons

Ja, ik word lid van Passend Lezen

Voor het jaarabonnement van â&#x201A;Ź 30,- per jaar ontvang ik automatisch een acceptgirokaart.

Voorletters

Achternaam

M/V

Geboortedatum Straatnaam Postcode

Huisnummer Plaats

Telefoon E-mailadres Ik verklaar dat ik een leesbeperking heb*. Mijn leesbeperking is: Ik ontvang graag de digitale nieuwsbrief van Passend Lezen. Handtekening Stuur de bon naar: Bibliotheekservice Passend Lezen, Antwoordnummer 206, 2504 WB Den Haag. Frankeren is niet nodig. * De collectie van Passend Lezen is exclusief voor mensen met een visuele, cognitieve of fysieke beperking.

25-3-Ad-O

neleppadraA

R O O V E I T K PECIALE A

ZE E L E N I Z A ONS MAG

nnismaking e k r te g in ll te s e Op uw eerste b ) op aanbiedingen

ING (ook T R O K % 5 3

ode: ONS Gebruik kortingsc

Nu voordelig uw vriezer

vullen!

Bestel snel op www.DiepVriesMan.nl of via 0318-521600

Aardappelen

Pizza

Gebak

Groenten

Kip

Vlees

IJs Vis

Maaltijden Snacks

ons kloppend hart

WEGGOOIEN? MOOI NIET! 30

ons

tekst en beeld Simone Best

Twee keer per maand is het in wijkhuis De Geseldonk tijd voor het Repair Café KBO Helmond Sint Lucia. ‘Weggooien? Mooi niet!’ werft de poster. En zo is het maar net. Want de vrijwilligers die er werken zijn keien in het repareren van kleding, machines en andere spullen.

ls er iemand bij het Repair Café komt, bekijkt coördinator Adriaan van Veggel het probleem. Hij schrijft de persoon in en stuurt het voorwerp door naar de juiste vrijwilliger. ‘We zeggen op voorhand nooit dat het niet gerepareerd kan worden. We proberen het altijd. De kosten voor een onderdeel zijn voor de eigenaar.’ 1. Yvonne Maas (65) ‘Ik ben hier omdat ik als weduwe niet achter de geraniums wil zitten. Voor een klant bedacht ik een tas met klittenband die vastgemaakt kan worden aan haar rolstoelmandje – om diefstal te voorkomen.’ 2. Flip van Meggelen (75) ‘Jaren heb ik als productieleider in een atelier voor beddenspreien gewerkt. Nu ben ik hier de naaimachinespecialist.’ 3. Annie van Bavel (67) ‘Wij naaien meestal voor ouderen die zelf geen draad meer door het oogje krijgen. En als ze bijvoorbeeld een te lange broek hebben, spelden wij ‘m ook even af.’ 4. Adriaan van Veggel (68) ‘Van alles komt hier langs. Van een kapotte cd-speler tot een botte schaar. Het is goed voor het milieu om spullen te laten repareren.’ 5. Johnny van Diepen (71) ‘Het meest bijzondere dat ik gerepareerd heb, was een slinger van 25 porseleinen kersthuisjes met allemaal een andere stekkervoeding. Deze heb ik teruggebracht tot één stekker.’

magazine voor senioren

ACTIVITEIT

Repair Café KBO Helmond Sint Lucia in wijkcentrum De Geseldonk AANTAL DEELNEMERS

15 WAT VOOR REPARATIES ?

Van alles! Denk onder andere aan draagbare huishoudelijke apparaten en speelgoed. Ook kunnen mensen er terecht voor het slijpen van handgereedschap, kleine reparaties aan fietsen en het herstellen en aanpassen van schone, gewassen kleding ANDERE ACTIVITEITEN

Een greep uit de activiteiten van de Afdeling: een koffieochtend, bloemschikken, computerinloop, reisjes en excursies AANTAL LEDEN

KBO Helmond Sint Lucia heeft 730 leden

reportage

EEN TOUR LANGS

bijzondere Brabantse woonzorginitiatieven Het bestuur van KBO-Brabant trok samen met Marianne van der Sloot, gedeputeerde Samenleving, Cultuur & Erfgoed van de Provincie Noord-Brabant, het buitengebied in om een aantal bijzondere woonzorglocaties te bezoeken. Het gezelschap nam een kijkje bij diverse initiatieven die inspelen op de groeiende behoefte aan nieuwe woonvormen voor senioren.

ons

tekst Linda Groothuijse | beeld Roy Lazet

orgboerderij Chaamdijk is gelegen in een fraaie landelijke omgeving, omringd door bos en heide. Sinds twintig jaar bieden John Snoeijs en zijn vrouw Els dagverzorging en -opvang voor mensen met een verstandelijke beperking en dementerende senioren. ‘Eind jaren negentig wilden wij onze varkensboerderij transformeren tot zorgboerderij. Wij zagen vanwege het oprukken van natuurbeschermingsprogramma’s geen toekomst meer als veehouderij.’ Maar het opstarten van het initiatief ging niet zonder slag of stoot, vertelt John: ‘Het wiel hebben we grotendeels zelf moeten uitvinden; een agrarische bestemming met een zorgfunctie bestond nog niet. De gemeente Chaam zag in het kader van de ruimtelijke ordening vooral onmogelijkheden. De Provincie is in overleg met de gemeente gegaan, waarna deze uiteindelijk overstag ging. Inmiddels is de afwijzende houding van weleer gelukkig omgebogen naar trots.’

Een duidelijke structuur Tijd voor het gezelschap om een kijkje te nemen op het terrein van Chaamdijk, waarop tientallen schapen, geiten, koeien en paarden grazen in de weiden. Deze dieren worden deels verzorgd door mensen met een verstandelijke beperking en senioren met dementie. Ze helpen mee met taken als voeren, hooien en het uitmesten van de stallen. Els vertelt dat hun cliënten bewust voor dit buitenleven kiezen. ‘Zij vinden het heerlijk om buiten te zijn, de dieren te verzorgen of te werken in de moestuin.’ Gedeputeerde Marianne van der Sloot is benieuwd hoe het magazine voor senioren

contact verloopt tussen mensen met een verstandelijke beperking en dementerende senioren. John vertelt dat dit uitstekend gaat: ‘Al onze cliënten hebben behoefte aan structuur. Daarom werken we met overzichtelijke pictogrammen, die de dagindeling en taken verhelderen. En ondertussen komen er verhalen naar boven van vroeger. Jong en oud leren van elkaar.’

John Snoeijs leidt het gezelschap rond op zijn zorgboerderij

Permanente bewoning Een van de eerste cliënten van Chaamdijk is de 82-jarige Jos, die vier dagen in de week naar de zorgboerderij komt. ‘Ik wil zelfs nooit op vakantie, ik heb hier volop plezier!’, lacht hij, terwijl hij het tuingereedschap ordent. Ook de 37-jarige Laura komt hier inmiddels al twintig jaar. Haar vader, Janus Hereijgers, vertelt: ‘Laura heeft het ontzettend naar haar zin. Sterker nog, ze wil hier permanent wonen. Het dagelijkse op en neer reizen vanuit haar woonplaats Rijsbergen kost veel tijd en energie.’ Een woonvoorziening, te starten met oudere verstandelijk beperkten, is wat John graag op korte termijn wil realiseren. ‘Veel ouders hebben deze wens voor hun ouder wordende kinderen bij ons neergelegd en wij zien voldoende mogelijkheden daartoe. De voorbereidende gesprekken met de gemeente zijn in gang gezet. Maar er zijn nog enkele hordes te nemen. Zo moet onderzocht worden of de te plaatsen woonunits passen binnen het bestemmingsplan en of dit anders gewijzigd kan worden.’

Cliënten verzorgen de 100 boerderijdieren

Ook de gedeputeerde geniet van het buitenleven

Een blijfklimaat in Brabant Daarnaast speelt volgens John mee dat er enige angst is voor het onder spanning staande Wmo-budget van de gemeente. ‘Maar als er sprake is van permanente bewoning, wordt er geen aanspraak gemaakt op de Wmo, omdat alle mensen dan onder de Wet langdurige zorg (Wlz)

Dementerende senioren werken in harmonie samen met mensen met een verstandelijke beperking

Warmere vloer, meer comfort en gezondere woning Subsidie verhoogd TONZON VLOERISOLATIE, ANDERE TECHNIEK, BETER ISOLEREND EFFECT

De subsidie voor vloerisolatie is fors

Vloeren verliezen vrijwel alle warmte aan de onderkant. Andere soorten isolatie

verhoogd, van € 5,- naar € 7,- per m2.

(zoals het in de nieuwbouw gebruikte EPS) beperken wel het warmteverlies door

Hiermee geeft de regering aan dat

geleiding maar stralen de doorgelaten warmte aan de onderkant gewoon uit.

vloerisolatie belangrijker is dan in het

Zo lekt 24 uur per dag warmte aan de onderkant weg, waardoor nieuwbouw-

verleden werd aangenomen.

woningen met vloerverwarming nog niet echt energiezuinig zijn.

Permanente afkoeling via de vloer is niet

Het unieke TONZON Thermoskussen reduceert deze warmtestraling trapsgewijs

comfortabel, een oorzaak van vocht- en

tot vrijwel nul. De vloer wordt sneller warm en de eindtemperatuur is hoger bij

schimmelproblemen en verantwoordelijk

een lagere luchttemperatuur. Meer comfort met minder energieverbruik.

voor een te hoog gasverbruik. Al bijna 40 jaar biedt TONZON hiervoor de beste

“TONZON Vloerisolatie zorgt ook bij nieuwere woningen nog voor een stijging van het wooncomfort, een lagere gasrekening en minder vocht in huis.”

SCHONE DROGERE KRUIPRUIMTE

oplossing voor een faire prijs. Vraag nu een kosteloze inspectie aan zodat u precies weet waar u aan toe bent. Thermoskussens

Het wonen boven een vochtig gat in de grond is niet prettig en zelfs soms ongezond. Door een onderdruk wordt constant vochtige lucht uit de kruipruimte de woning ingezogen. Dit vocht moet door ventilatie weer worden afgevoerd. Dit kost energie en daar willen we juist zo weinig mogelijk van gebruiken.

Bodemfolie

TONZON Bodemfolie stopt de verdamping van vocht uit de bodem, remt het vrijkomen van schadelijk radongas en zorgt zo voor een schone, drogere kruipruimte. Misschien wel de meest duurzame maatregel voor veel Nederlandse

Inventieve oplossingen

woningen. In de gebruiksfase biedt het talloze voordelen waaronder energie-

Naast de meest klimaatefficiënte vloeriso-

besparing. De Bodemfolie is overigens volledig recyclebaar.

latie ter wereld heeft TONZON nog andere inventieve oplossingen waarmee u uw voordeel kunt doen. Speciale folies waarmee u warmtestraling kunt beperken zoals bijvoorbeeld de trefzekere radiatorfolie die onzichtbaar zijn werk doet op de achterkant van de radiator (dus niet op de muur). Voordelige warmtepanelen die gericht en efficiënt warmte naar één kant stralen. Kijk eens op TONZON.nl en ontdek hoe wij voor u het wonen comfortabeler, gezonder en energiezuiniger kunnen maken. Meer informatie over onze producten: www.tonzon.nl of bel 053 - 433 23 91

Met TONZON doe je het handig, slim en zonder vrachtwagens. tonzon.nl/iedereendoetwat

vallen.’ Het echtpaar is benieuwd hoe de Provincie aankijkt tegen de plannen. ‘Op ontwikkelingen als een forse vergrijzing en het toenemende aantal dementerenden moeten we tijdig inspelen. Daar moeten we nu naar handelen; over tien jaar zijn we te laat’, vindt Van der Sloot. ‘Daarnaast willen we niet alleen een positief vestigingsklimaat creëren, maar vooral ervoor zorgen dat mensen hier willen blijven wonen.’

Brabant telt talrijke iniatieven van woonzorgvormen voor senioren

zijn overal anders. Er zijn 62 Brabantse gemeenten en nog meer kernen. De vraag is: hoe maak je als Provincie daarin de juiste keuzes? Daarom is het belangrijk om te onderzoeken wat er lokaal nodig is’, aldus Van der Sloot. KBO-Brabantvoorzitter Leo Bisschops concludeert: ‘Voor een leefbaar Brabant moeten alle betrokken partijen er samen de schouders onder zetten; allemaal vanuit hun eigen kracht en verantwoordelijkheid.’ ■

Flexibel en betaalbaar De tour wordt afgesloten op camping Wouwse Plantage, waar een woonzorginitiatief moeizaam van de grond komt. In 2016 dienden initiatiefnemers Jan en Joke van der Veeken het plan Perspectief Wonen in bij de gemeente Roosendaal. Zonder het gewenste resultaat. ‘In 1993 zijn we eigenaar geworden van deze camping met recreatiechalets. Op een lege lap grond nabij de dorpskern willen we ruimte bieden aan een flexibel en betaalbaar woonconcept voor senioren. Samen met een architectenbureau en zorgaanbieder is het plan ontwikkeld, waarvoor voldoende draagkracht is binnen het dorp. Alle lichten staan op groen, met uitzondering van de goedkeuring van de gemeente. Daar wachten we nu nog op’, aldus Jan. Volgens Van der Sloot staan gemeenten als eerste overheid aan de lat voor de woningmarkt: ‘De Provincie heeft vooral een regisserende rol; vanuit onze stevige kennis- en adviesfunctie staan wij wel altijd in nauwe verbinding met gemeenten.’

Kiezen voor kwaliteit Gedeputeerde Marianne van der Sloot bestudeert de plannen van de campingeigenaren

‘De Provincie heeft vooral een regisserende rol’

Een kijkje bij de grond waarop Jan van der Veeken zijn project wil realiseren

De juiste keuzes De bezochte kleinschalige initiatieven spreken de gedeputeerde aan. ‘Om projecten zoals deze te laten slagen is maatwerk nodig. Initiatieven kunnen vaak niet rechtstreeks gekopieerd worden naar een ander dorp of andere stad. De behoeften, wensen en mogelijkheden magazine voor senioren

‘We moeten samen de schouders eronder zetten’, vindt voorzitter Leo Bisschops

Het provinciebestuur heeft in het nieuwe Bestuursakkoord (2019-2023) de ambitie uitgesproken om richting 2030 nog steeds die economisch sterke en gezonde provincie te zijn, waar mensen graag willen wonen, werken en verblijven. Een quote uit het akkoord: ‘Een provincie met meer welvaart voor meer mensen, maar met minder druk op onze omgeving. Daarom kiezen we nu voor meer kwaliteit. We willen niet méér van hetzelfde, maar we willen als provincie samen met onze partners juist meerwaarde creëren.’ Een van de partners is KBO-Brabant. Medio augustus brachten bestuur en directeur van KBO-Brabant samen met gedeputeerde Marianne van der Sloot een werkbezoek aan bijzondere woonzorglocaties voor senioren: woonzorgboerderij D’n Bolle Akker in Vessem, Dorpscoöperatie Lierop Leeft in Lierop, Stichting Zorgboerderij Chaamdijk in Chaam en Camping Wouwse Plantage in Wouwse Plantage. Tijdens de tour werd verteld over zorgen, wensen en ideeën van zowel initiatiefnemers als KBO-Brabant. Fotograaf en journalist waren alleen in de middag aanwezig in Chaam en Wouwse Plantage.

ontspanning Boeken, films, uitstapjes en andere interessante dingen

365 DAGEN INSPIRATIE

Snel iets opzoeken op uw telefoon, nog even dat WhatsApp-bericht beantwoorden… we staan de hele dag ‘aan’. Juist daarom zoeken we naar rust en zingeving. Met het nieuwe boekje Elke dag één rozijn helpen de bekende auteurs Huub Schumacher en Bas Rentmeester u op weg. Ze schreven 365 kleine overdenkingen, voor elke dag eentje. Luchtige, maar toch diepgaande ‘snacks voor de geest’. Fijn om de dag mee te beginnen of eindigen.

OPROEP

Heeft u een mooi boek gelezen, een indrukwekkende tentoonstelling bezocht of een andere leuke uitstap gemaakt? Wij zijn benieuwd! Stuur uw tips naar de redactie van Ons: ons@kbo-brabant.nl

en Bas Rentmeester, Uitgeverij Abdij van Berne, € 29,90 bij onder meer www.bol.com

De Nationale Archeologiedagen brengen het verleden tot leven. In heel Nederland, dus ook in Brabant. Een unieke kans om eeuwenoude schatten van dichtbij te bekijken. Ook Stichting In den Scherminckel in Bergen op Zoom opent haar deuren en laat u kennismaken met de mysterieuze wereld van de archeologie. U hoort de verhalen achter voorwerpen die u nog nooit heeft gezien, afkomstig uit de bodem van Bergen op Zoom en omgeving. Ook heel leerzaam voor de kleinkinderen. Adres: In den Scherminckel, Wassenaarstraat 59, Bergen op Zoom. Openingstijden: zaterdag 12 oktober (van 10.00 tot 17.00 uur) en zondag 13 oktober (van 12.00 tot 17.00 uur). Toegang: gratis. Meer informatie: www.scherminckel.nl

WIJSHEID

Elke dag één rozijn door Huub Schumacher

Bergse bodemgeheimen

‘Bezoek elk jaar een plek waar je nog nooit bent geweest’ DALAI LAMA (1935) Spiritueel leider van de Tibetanen

Van alle markten thuis Eigenlijk alles wat u als actieve senior wilt weten – dat vindt u op de seniorenmarkt van Kring Oss. In De Berchplaets, het gemeenschapshuis in Berghem, struint u langs maar liefst veertig standhouders die van alle markten thuis zijn. Van hobby’s, sport en bewegen tot maatschappelijke en welzijnsorganisaties. Volop gezelligheid, omlijst met amusement van lokale artiesten en seniorenkoren. Laat u informeren én inspireren! Datum: zaterdag 19 oktober. Adres: De Berchplaets, Sportstraat 3, Berghem. Openingstijden: van 11.00 tot 16.00 uur. Entree: gratis.

ons

tekst Suzanne Geurts

Tropische tuin Midden in het tuinbouwgebied van Someren ligt Klein Costa Rica, de meest unieke vlindertuin van Brabant. Binnen meer dan 880 kubieke meter beleeft u de wondere schoonheid van de tropen. U loopt tussen ruim honderd soorten planten en bomen, afkomstig van over de hele wereld. Daar tussendoor fladderen meer dan driehonderd schitterende vlinders. Ook ontmoet u hun bijzondere medebewoners. Wat dacht u van de twee kolibries Blue en Wanda? Of de Pig Nosed Turtle, een schildpad met een varkensneusje? Adres: Klein Costa Rica, Ploegstraat 68a, Someren. Openingstijden: woensdag tot en met zondag, van 10.00 tot 17.00 uur. Prijs: € 5,- (kinderen van drie tot en met

Bij de bierbrouwer

twaalf jaar) en € 8,50 (volwassenen). Meer informatie: www.kleincostarica.nl

Kasteelwandeling Het imposante kasteel Ravenhof dateert al uit de dertiende eeuw en werd in 1810 herbouwd in de huidige stijl. Om het kasteel liggen het prachtige Kasteelpark met theehuis De Gloriëtte, het centrale park, de landschapstuin en het Moretusbos. Ontdek dit gebied onder leiding van een IVN-natuurgids. Tijdens een wandeling van twee à tweeënhalf uur hoort u alles over de natuur- en landschapswaarden en de (cultuur)historie.

111

minuten duurt de gemiddelde wandeling in ons Brabantse land

Heeft u altijd al willen weten hoe een biertje wordt gebrouwen? Brouwerij ’t Hopbelleke uit Schijndel organiseert speciale excursies voor groepen tussen de 15 en 25 personen. De hobbybrouwers geven u een rondleiding door De Schaapskooi, die huisvesting biedt aan diverse ambachtelijke activiteiten. Zo wordt er niet alleen hop gekweekt en bier gebrouwen, maar worden ook schapen en bijzondere kippenrassen gehouden. En er wordt vers brood gebakken en groente geteeld. De rondleiding sluit af met een proeverij: proost! Een rondleiding duurt circa twee uur. Prijs: € 15,- (rondleiding, vlaai en proeverij). Reserveringen via: info@t-hopbelleke.nl Meer informatie: hopbelleke.byethost4.com

Datum: zaterdag 19 oktober. Starttijd: 14.00 uur. Startpunt: Kasteel Ravenhof, Oude Broek 4, Stabroek (België). Deelname: gratis. Meer informatie: www.ivn.nl/afdeling/groene-zoom in Halsteren. Aanmelden is niet nodig. magazine voor senioren

advertentie

DIRECT, EN MET 100% ZEKERHEID, UW HUIS VERKOPEN? Meer informatie: www.fvzvastgoed.nl of bel 076 - 561 59 55

Betrouwbaar Directe aanbetaling mogelijk Geen makelaars- en notariskosten Koopsom is 90% van de werkelijke waarde Uw eigen woning terug huren is mogelijk Wij ontzorgen â&#x20AC;&#x201C; direct zekerheid

adres: Annevillelaan 230 - 4858 RB Ulvenhout tel.: 076 - 561 59 55 - mob.: 06 - 270 826 65 e-mail: info@fvzvastgoed.nl

VAN TILBURG PAST JOUW STIJL NISTELRODE 10.000M 2 MODE SCHOENEN SPORT | RAVENSTEIN 2.000M 2 MODE | SCHIJNDEL 1.000M 2 MANNENMODE | GRATIS VERMAAKSERVICE | PERSONAL SHOPPING V E R M A A K J E I N D E G RO OT S T E M O D E W I N K E L VA N N E D E R L A N D O F O P VA N T I L B U RG O N L I N E . N L

belastingadvies Ook geld terugkrijgen? Neem dan contact op met een belastinginvuller van uw KBO-Afdeling. Deze deskundige vrijwilligers kunnen ook over 2018 nog een proefberekening maken voor de inkomstenbelasting. Ook kijken zij of u recht heeft op zorgtoeslag in 2019.

Belastingtips: 4x mooi meegenomen! Geld terugkrijgen van de Belastingdienst, dat klinkt goed! De zeshonderd vrijwillige belastinginvullers van KBO-Brabant weten precies hoe, vertelt Paul Meddens, lid van de Projectgroep Belastingen. Hij geeft ‘vier vergeten belastingtips’, waarmee u wellicht (veel) geld kunt ontvangen.

‘E

lk jaar helpen we zo’n 20.000 KBO’ers met hun belastingaangifte. Toch doen nog veel mensen geen aangifte. Zij laten op die manier mogelijk veel geld liggen’, vertelt Paul. ‘Sterker: honderdduizenden Nederlanders vragen geen zorgtoeslag aan, terwijl ze er wél recht op hebben.’

1. Minder dan € 30.000,- vermogen Heeft u naast uw AOW alleen aanvullend pensioen? En op 1 januari minder dan ongeveer € 30.000,- vermogen per persoon? Dan kunt u zeer waarschijnlijk geld terugkrijgen als u: • een fiscale partner heeft en uw bruto pensioen lager is dan uw AOW; • geen fiscale partner heeft en uw bruto pensioen lager is dan ongeveer € 7.000,per jaar.

2. Niet-vergoede zorgkosten Vaak kunt u zorgkosten aftrekken die niet vergoed worden. Denk aan bepaalde tandartskosten en reiskosten voor doktersbezoeken, maar soms ook dieetkosten. Heeft u samen met uw partner magazine voor senioren

tekst Suzanne Geurts | illustratie Shutterstock

(ook AOW’er) een inkomen dat lager is dan ongeveer € 34.400,-? Dan verdubbelt de Belastingdienst zelfs uw aftrekbare zorgkosten. Wel geldt hiervoor een kleine drempel; de belastinginvuller kan u hier meer over vertellen.

3. Geen belasting, wel zorgkosten Hoeft u geen loon- en inkomstenbelasting te betalen, omdat uw inkomen te laag is? Maar heeft u wél aftrekbare zorgkosten (zie tip 2)? Dan krijgt u misschien geld terug vanuit de TSZ-regeling (Tegemoetkoming specifieke zorgkosten). Uw belastinginvuller kan u hierover informeren.

4. Recht op zorgtoeslag Laat uw belastinginvuller kijken of u recht heeft op zorgtoeslag. Dit zijn de voorwaarden in het kort. et toeslagpartner: uw gezamenlijk •M bruto-inkomen in 2019 is lager dan € 37.885,- én uw gezamenlijke vermogen is kleiner dan € 145.136,-. • Z onder toeslagpartner: uw brutoinkomen in 2019 is lager dan € 29.562,- én uw vermogen is kleiner dan € 114.776,-. ■

achtergrond

In Het Noordbrabants Museum kunt u sinds 21 september de tentoonstelling Van Goghs intimi. Vrienden, familie, modellen bezoeken. U kunt kennismaken met de belangrijkste personen in het leven van Vincent van Gogh (1853-1890). Wat kunt u verwachten? Conservator Helewise Berger licht een tipje van de sluier op. tekst Weija Steffens | beeld Arnold Reyneveld

DE VRIENDEN VAN VAN GOGH 40

ons

hij innige vriendschappen en gaf om de mensen om zich heen. Dat maakt hem voor mij een zeer interessant figuur.’

Wat maakt deze tentoonstelling bijzonder?

Waarom wilde Het Noordbrabants Museum juist deze tentoonstelling organiseren? ‘Van Gogh, geboren en getogen Brabander, speelt een belangrijke rol in ons museum. We hebben een aantal werken van Van Gogh in eigen bezit en in bruikleen van andere instellingen en particulieren. We wilden met een uitgebreide tentoonstelling de bezoekers een nog beter beeld geven van de mens achter de schilder Van Gogh.’

Hoe komt zo’n tentoonstelling tot stand? ‘Er is contact gezocht met Sjraar van Heugten. Hij is het voormalig hoofd Collecties van het Van Gogh Museum en expert op het gebied van Van Gogh. Als gastconservator heeft Sjraar het onderwerp de intimi van Van Gogh verder uitgewerkt tot een concept. Hij heeft in kaart gebracht welke personen belangrijk waren voor Vincent van Gogh en op welke momenten, en hoe dat te zien is in zijn werk. Vervolgens heeft hij een lijst van werken samengesteld – schilderijen, tekeningen, brieven en andere documenten. Die hebben wij aangevraagd bij musea, instellingen en particulieren. Al met al zijn we ruim vier jaar bezig geweest om deze tentoonstelling samen te stellen.’

Wat maakt Van Gogh voor u persoonlijk zo’n intrigerende man? ‘Zijn werk en artistieke zoektocht vind ik fascinerend. En hij was absoluut eigenzinnig en zeker niet de makkelijkste! Vincent had intellectuele trekjes: hij las veel, observeerde zijn omgeving en had een duidelijke mening. Tegelijkertijd had magazine voor senioren

‘De mens achter de kunstenaar wordt goed belicht. Voor het eerst wordt een expositie gewijd aan de intimi die voor Van Gogh belangrijk waren. Daarmee doorbreken we het onjuiste beeld dat Van Gogh een eenzame lastpak was wiens werk niet gewaardeerd werd. Hij onderhield juist warme en vaak langdurige vriendschappen en relaties. Veel daarvan komen aan bod bij deze tentoonstelling.’

WAAR EN WANNEER De tentoonstelling Van Goghs Intimi. Vrienden, familie, modellen is tot en met 12 januari 2020 te bezoeken bij Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch. Kijk voor meer informatie op www.hetnoordbrabantsmuseum.nl

Wie was de belangrijkste persoon in zijn leven? ‘Zijn jongere broer, Theo. Uit de bewaarde briefwisseling weten we veel over hun zeer hechte band. Theo was zijn vertrouweling. Hij bemiddelde bij familieproblemen, ondersteunde Vincent financieel en hij opperde het idee dat zijn broer kunstenaar kon worden. Ook woonden ze twee jaar samen in Parijs. In 1890 stierf Vincent in het bijzijn van Theo. Hun band geven we weer door twee kleine portretjes van hen, die Van Gogh schilderde toen ze samenwoonden in Parijs.’

Hoe was de band met zijn vader? ‘Vincent is geboren als oudste van zes kinderen in een respectabel domineesgezin. Met zijn ouders had hij een complexe band. Van Gogh was natuurlijk een excentriek figuur en had een uitgesproken mening. Zo vond hij dat zijn ouders verouderde gedachten hadden over religie, het leven en de wereld. Dat zorgde thuis regelmatig voor discussie. Desondanks steunden ze hun zoon onvoorwaardelijk en lieten ze hem vrij in de keuzes die hij maakte. In 1885 overleed Van Goghs vader totaal onverwacht. Een halfjaar na zijn dood schilderde

» 41

“Hé, is dat nou je nieuwe partner? Was het liefde op het eerste gezicht?”

“Nee, maar mijn Marvel hoortoestellen zijn wel liefde op het eerste geluid.”

Phonak Audéo Marvel TM

Liefde op het eerste geluid

Helder, rijk geluid ∙ Directe verbinding alle merken smartphones, tv en meer ∙ Oplaadbaar ∙ Intelligente apps Probeer Marvel enkele weken gratis uit. Vind een dealer bij u in de buurt of kijk voor meer informatie op www.phonakmarvel.nl

Phonak Audéo™ Marvel

WIE IS HELEWISE BERGER Helewise Berger (34) is sinds 2016 conservator negentiendeen begin twintigste-eeuwse kunst bij Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch. Haar liefde voor Van Gogh ontstond tijdens haar studie Kunstgeschiedenis in Utrecht. Ze liep stage bij het Van Gogh Museum en ging daar na haar studie aan de slag als junior onderzoeker. Ook werkte ze bij het Kröller-Müller Museum en de Rijksakademie van Beeldende Kunsten, voordat ze aan de slag ging bij Het Noordbrabants Museum.

Vincent een stilleven dat hun relatie treffend weergeeft. Op het schilderij is een Bijbel van zijn vader afgebeeld, met op de voorgrond de naturalistische roman La joie de vivre van de Franse schrijver Émile Zola, die symbool staat voor het moderne. Die boeken weerspiegelen prachtig de tegenstelling in gedachtegoed van vader en zoon. Naast het stilleven tonen wij ook de Bijbel die geschilderd is.’

Wie heeft nog meer veel betekend voor Van Gogh? ‘Onder andere Herman Tersteeg. Hij was Van Goghs chef bij de internationale kunsthandel Goupil. In 1869, na zijn schooltijd, verhuisde Van Gogh naar Den Haag en kreeg daar via zijn oom Cent een baantje als jongste bediende. Hij was toen zestien jaar. Met Herman klikte het heel goed, want ze deelden de liefde voor kunst en literatuur. Van Gogh had een goede band met de familie Tersteeg. Hij was dol op hun dochtertje Betsy en maakte regelmatig schetsjes voor haar. Tekeningetjes van landelijke en huiselijke tafereeltjes, maar ook van insecten en diertjes. Die originele schetsboekjes tonen wij. Een primeur: ze zijn nog nooit eerder tentoongesteld!’

Had Van Gogh ook amoureuze verhoudingen? ‘Absoluut! Hij heeft verschillende liefdes gehad. Zo heeft hij een relatie gehad met Sien Hoornik. Haar leerde hij kennen in 1882 in Den Haag. Zij had al een dochter en was op dat moment zwanger van haar tweede kindje. Met haar twee kinderen trok zij bij Van Gogh in en ruim een jaar hebben ze met z’n vieren samengewoond. Veel mensen weten dit niet. Sien heeft vaak model gestaan voor Van Gogh. Hij heeft haar en de kinderen meerdere keren geportretteerd of in een huiselijke scène getekend. Ook die werken stellen wij tentoon.’ magazine voor senioren

Bent u nog verrast door deze tentoonstelling? ‘Ik realiseer me nu nog meer hoe dol Van Gogh was op kinderen. Dat blijkt uit de tentoongestelde portretten die hij maakte van baby’s en kinderen. Het doek De Wiegster is een eerbetoon aan het moederschap. Hij wilde graag een eigen gezin stichten, maar daar is het nooit van gekomen. Het is mooi dat deze tentoonstelling het persoonlijke leven van Van Gogh zo helder in kaart brengt. Ik denk dat veel bezoekers verrast zullen zijn over zijn warme kant en het heersende beeld over hem zullen bijstellen.’ ■

Speciaal voor KBO-leden:

Van Gogh-arrangement 13.30 uur: aankomst met koffie/thee 14.00 uur: inleiding op de tentoonstelling door een Van Gogh-kenner. Tijdens deze inleiding worden enkele relaties van Van Gogh kort besproken, zodat het verhaal bij de kunstwerken en voorwerpen die u in de tentoonstelling zult zien, tot leven komt. 14.30 uur: bezoek aan de tentoonstelling Van Goghs intimi op eigen gelegenheid. Datum: zaterdag 16 november 2019. Locatie: Het Noordbrabants Museum, Verwersstraat 41, ’s-Hertogenbosch. Prijs zonder Museumkaart: € 18,- p.p. Prijs met Museumkaart: € 5,25 p.p. Vergeet niet uw Museumkaart mee te nemen bij uw bezoek. Tickets voor dit arrangement zijn uitsluitend online te koop via www.hnbm.nl/kbobrabant Ticketverkoop sluit op maandag 11 november 2019. Let op, er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar, vol is vol.

Advertentie

Je espressomachine houdt van zacht

Zacht houdt van AquaCell Nooit meer je espressomachine moeten ontkalken als je â&#x20AC;&#x2122;s morgens haast hebt. Zomaar een van de vele voordelen van AquaCell, de waterontharder met 100% zacht garantie. De twee cellen van AquaCell zorgen voor een continue en krachtige werking. Daarmee heb je 24 uur per dag zacht water, zonder een spoortje kalk. En dat proef je ook nog eens aan je kofďŹ e.

100% kalkvrij water

Niet alleen je espressomachine houdt van zacht. Ook je waterkoker, je strijkijzer, je vaatwasser, je wasmachine en al je andere huishoudelijke apparaten houden van zacht. Want zacht water betekent een betere werking, minder onderhoud en een langere levensduur. En die douche? Die is voor altijd kalkvrij. Omarm ook zacht en kijk voor alle voordelen op www.aquacell.nl

de kracht van zacht

onsje geluk

Elk jaar reist Leo Bisschops met zijn vrouw én kip naar hun Franse vakantiehuis. ‘Tijdens de rit zit Hare Majesteit ontspannen in een doos, met wat zaagsel en verse, vochtige bladeren.’ ‘Onze Blinde, zo noemen we haar. Omdat ze niet zelf uit het ei kroop, moest ik helpen en heb ik waarschijnlijk haar oogje geraakt. Dat was 12 jaar geleden. Ondanks die zwakke start heeft ze haar hele nest overleefd en is ze heel sociaal. En brutaal, dat ook steeds meer… Tot vijf jaar geleden paste een vriend tijdens onze vakanties op. Maar dat werd te belastend. Sindsdien nemen we haar mee naar ons huisje, in de buurt van Besançon. Eenmaal aangekomen moet ze even wennen, maar ’s avonds zit ze weer op haar vaste plek. Alsof het altijd zo was. Wonderlijk, toch? De omgeving zit blijkbaar in dat kleine koppie opgeslagen. Soms gaat de hond van onze dochter ook mee. Vroeger moesten we hem en Blinde vaak uit elkaar halen. Nu zitten ze samen te soezen, gemoedelijk in het zonnetje. Zo zie je maar weer, naarmate de leeftijd vordert, vervagen oude geschillen. Ook bij dieren.’ ■

tekst Suzanne Geurts / beeld privébezit

Leo Bisschops (76) uit Best

‘Wonderlijk hoe slim zo’n beestje is’

Otolift, dé meest gekochte traplift van Nederland

ra il e l e k n e e t D u n s we re l d! ter � � � � �

Uw trapleuning blijft zitten Brede kant van de trap blijft vrij Niet goed = geld terug Huren, nieuw en tweedehands Slechts 48 uur levertijd

Ge l dig t /me r 3 1 o kt o b 2019

Stuur mij een gratis brochure Adres

Bel gratis 0800 444 777 5

ONS2019

Telefoon

Korting!

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

Naam Postcode/plaats

€750,-

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

www.otolift.nl

advertentie

Traplift sneller leverbaar én goedkoper Mensen die steeds meer moeite hebben met traplopen, stellen de aankoop van een traplift vaak uit tot het écht niet meer anders kan. Veel trapliften moeten dan ook met spoed worden geplaatst. Omdat een traplift doorgaans geheel op maat wordt gemaakt, is er meestal sprake van een levertijd van enkele weken. Elke dag zonder traplift is er dan één te veel.

Binnen 48 uur geleverd

Geen compromis

De zekerheden van Otolift

De vraag naar een steeds kortere levertijd heeft Otolift ertoe gezet om een nieuwe traplift te ontwikkelen, die nóg beter op de huidige marktsituatie is afgestemd. Door de modulaire opbouw is er geen maatwerk in de fabriek benodigd, de monteurs maken de rail voortaan op locatie op maat. De levertijd wordt hierdoor verkort van enkele weken tot slechts 48 uur. De nieuwe Otolift is ook goedkoper, omdat duur maatwerk wordt overgeslagen. Wel zo prettig in een tijdperk waarin steeds minder WMO-vergoedingen worden toegekend en steeds meer mensen de traplift met eigen middelen moeten bekostigen.

Ondanks die modulaire opbouw is de Otolift Modul-Air allesbehalve een compromis. De traplift heeft namelijk de dunste enkele rail ter wereld. Deze slanke rail neemt zeer weinig ruimte in beslag en valt nauwelijks op in het interieur. Hij kan gemakkelijk langs de binnenbocht worden geplaatst, de brede kant van de trap blijft beloopbaar en de trapleuning kan gewoon blijven zitten. De overige gebruikers van de trap hebben dan geen last van de aanwezigheid van de rail van de traplift. Brede-, smalle- of wenteltrappen, de Otolift Modul-Air voegt zich met gemak naar de meest veeleisende trappen en volgt onopvallend alle bochten.

De gebruikszekerheid is van essentieel belang. Otolift biedt daarom een levenslange garantie. Uniek is ook de ‘niet goed, geld terug’ garantie. Koninklijke Otolift B.V. maakt al sinds 1968 trapliften en is marktleider in Nederland. Er zijn al ruim 200.000 Otolift trapliften geleverd. Met de Modul-Air zet Otolift weer een nieuwe maatstaf in de branche.

Meer weten?

Bel kosteloos 0800 - 444 777 5 voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen. Voor meer informatie kunt u terecht op www.otolift.nl

advertentie

Al ruim 45 jaar hèt adres voor comfort en kwaliteit

Banken en bankstellen Ruime keuze Veelal met relaxfunctie

Lekker zitten?... ... Welkom bij Teun Arts. Al ruim 45 jaar vindt u in deze omgebouwde boerderij in Sint Hubert de grootste collectie relaxfauteuils van Nederland.

relaxfauteuils op draaivoet Ruim 230 modellen

relaxfauteuils met sta- op hulp Ruim 90 modellen Veelal uit voorraad leverbaar

CLH-02 3 zits van € 1670,-

Lekker zitten?... ... Welkom bij Teun Arts.

Nu: € 1275,-

Geaf 11 3 motorig & accu van € 3210,-

Nu: € 1975,-

(9x Geaf voorradig)

Aktiemodel: Babir 2 motorig & accu in leder

€ 2175,-

Geparo 290 Gasdruk & Topswing

In stof vanaf € 1075,In meerdere kleuren uit uit voorraad leverbaar

Geparo 111 Gasdruk & Topswing Uit voorraad in donker bruin, blauw & crème leder

Nu va.: € 1275,-

Onze openingstijden: Di, Wo & Do 10:00 - 17:30, Vrijdag 10:00 - 21:00, Zaterdag 10:00 - 17:00 tel.: 0485 - 45 29 86 www.teunarts.nl Boersestraat 11, 5454NG, Sint Hubert. In St.Hubert op de rotonde richting Wanroij, dan 3e weg links, 1e rechts.

info@teunarts.nl

advertentie

info@teunarts.nl

advertentie

Meerheide 100 S 5521 DX Eersel 0497-518805 www.scoot2be.nl info@scoot2be.nl

Driewielfietsen

Scootmobielen

Rollators

Trippelstoelen

Rolstoelen

Voor KBO leden 10% korting op rolstoelen, trippelstoelen en rollators, 2 jaar gratis onderhoud op fietsen en scootmobielen.

Senioren Winkel

6 Schijndel - St. Oedenrode enz.indd 2

Gun U zelf comfort en gemak Stop nu met vegen. Ga voor hygiëne en wellness! Kies een verwarmde toiletzitting met onderdouche: • Prijs: € 745,- incl. btw en 3 jaar garantie. • Spatoilet past op vrijwel iedere wc-pot • Installatie door ons zonder hakken en breken:

DE SPECIALIST IN VERANTWOORD ZITTEN EN SLAPEN26-6-2017

HERFST AANBIEDING

Op een Fitform tot € 499 optie KORTING Of bij aankoop 2 fauteuils de tweede voor de ½ van de prijs!

€ 150,- alles inclusief.

Als je wacht tot je “er aan toe bent”, dan ben je te laat. Doe het NU en profiteer meteen van pure wellness.

Klant

beoordeling

9,1

Eenvoudige installatie – gebruiksvriendelijk – met geurvreter – verwarmde zitting – afstandsbediening gratis proberen – betalen achteraf *Wij leveren ook wc-liften, verhogers, handgrepen, e.d. *Informeer of uw gemeente de aanschaf via de WMO vergoedt.

Waar wacht u nog op?

072 5629 269 / 020 6141 232 • info@spatoilet.com

Bel en vraag naar de actievoorwaarden (Actie van 14 september tot 19 oktober)

Sta op stoelen worden op maat gemaakt. Wij komen indien gewenst thuis opmeten. Bel ons voor zit- en slaapadvies!

Hoofdstraat 127 | 5481 AD | Schijndel

T: 073-547 52 78

www.seniorenwinkel.nl

08:58

op zoek

illustratie Shutterstock

BR.O.NR. 10.003/19 Ik ben een goed

Reageren?

Oproep plaatsen?

Bent u op zoek naar een wandelmaatje of reisgenoot? U kunt uw oproep sturen naar KBO-Brabant o.v.v. ‘Contactoproep Ons’. Vermeld uw adres, telefoonnummer en e-mailadres. Een oproep plaatsen kost eenmalig € 15,-. Als er meer oproepen zijn dan ruimte in dit blad, dan leggen we een wachtlijst aan.

uitziende man van 75 jaar, gezond, sportief

Stuur uw bericht in een gesloten envelop naar KBO-Brabant en zet linksboven op de envelop: ‘Reactie Contactoproep Ons’ en het nummer van de oproep waarop u reageert. Wij s turen uw envelop ongeopend door. Vermeld uw naam, adres of e-mailadres in uw reactie, zodat de ontvanger contact met u kan opnemen.

op een leuke reactie, liefst uit de omgeving

en op zoek naar een alleenstaande man van 65-plus, homo/bi, aangezien mijn vriend vorig jaar is gestorven. Wil in onderling overleg leuke dingen gaan doen. Ben jij degene die ik zoek? Ik kijk uit naar reacties uit de omgeving van ’s-Hertogenbosch.

BR.O.NR. 10.004/19 Ik ben een zorgzame, gezellige en redelijk fitte man van 76 jaar oud. Ik zoek contact met een leuke, gezellige vrouw van tussen de 65 en 75 jaar. Ik houd van fietsen, wandelen, vakantie en andere uitjes, maar ook van gezelligheid thuis. Hoop van Breda.

Adres

KBO-Brabant, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch of

alleenstaande vrouw, 69 jaar. Wil graag

contactadvertentie@

man die samen met mij nog iets van het

kbo-brabant.nl

BR.O.NR. 10.005/19 Ik ben een kennismaken met een eerlijke, vriendelijke leven wil maken; een aanvulling voor en met elkaar. Als dit je aanspreekt zie ik je reactie

graag tegemoet. Omgeving 4700.

Groet & Ontmoet

BR.O.NR. 10.006/19 Weduwe van 71 jaar zoekt via deze weg een leuk persoon van

de vorm van vriendschap. Vakanties, jeu de

Mocht u uw oproep liever online plaatsen, dan kunt u dat doen op Groet & Ontmoet op

boules, wandelen, fietsen et cetera. Ik ben

www.kbo-brabant.nl

Reacties liefst uit omgeving Roosendaal,

BR.O.NR. 10.001/19 Vitale weduwnaar van 75-plus zou graag in contact komen met een dame om de eenzaamheid op te lossen in

Groet & Ontmoet staat garant voor veel gezellige contacten!

in het bezit van een auto en dat biedt de mogelijkheid om elders actief te zijn. Het doel is uiteindelijk om te genieten van elkaars gezelschap. Reacties het liefst uit omgeving of het oosten van Brabant.

BR.O.NR. 10.002/19 Alleenstaande man van 79 jaar zoekt een leuke vrouw die van gezelschap houdt, van autoritjes, fietsen, wandelen en gezellige avondjes. Ik rook en drink niet en besteed tijd aan de groentetuin en EHBO. Welke vrouw spreekt dit aan? Omgeving 0493. magazine voor senioren

genieten van het verdere leven. Ik houd van winkelen, huiselijke gezelligheid en knutselen. West-Brabant.

BR.O.NR. 10.007/19 Welke spontane, nette, lieve man van tussen de 65 en 70 jaar zou het

leuk vinden om, samen met een slanke, leuk

’s-Hertogenbosch, het zuiden van Gelderland

eenvoudige afkomst om samen nog te

Is uw oproep geplaatst?

Vergeet u niet om altijd een reactie te sturen, óók aan de mensen met reacties waar u verder niet op in wenst te gaan? Het is maar een kleine moeite en het wordt heel erg op prijs gesteld!

uitziende vrouw die nog volop in het leven staat, het nog gezelliger te maken door leuke dingen te ondernemen. Durf je de uitdaging aan onder het genot van een kopje koffie (of thee), dan vertel ik je meer. Liefst in de omgeving 073. Kijk er met plezier naar uit je brief te ontvangen, graag met foto.

advertentie

✓GRATIS THUISBEZORGD ✓150 HOOFDGERECHTEN

Als ANBI-stichting, welzijnszorgorganisatie werken wij binnen de kaders van het WMO-beleid. Vaste bezorgers in herkenbare bedrijfskleding. Bekend bij thuiszorgorganisaties en gemeenten. Diëten o.a. meer dan 40 zoutarme gerechten. Bel voor uitgebreide informatie! Onze visie: Langer zelfstandig blijven wonen • Ontlasten mantelzorg • Géén winstoogmerk • Verantwoord en lekkere maaltijd • Sociale– en signalerende functie • Arbeidsparticipatie, o.a. vrijwilligers • Sociaal betrokken stichting •

www.maaltijdenexpres.nl



❑ Stuur mij gratis de nieuwe herfst / winter brochure toe, met KBO-Korting! Naam ___________________________________________________ Adres ___________________________________________________ Postcode __________________Telefoon_______________________ Woonplaats____________________________________________ _ Stuur deze bon in een envelop –frankeren is niet nodig- naar: MAALTIJDENEXPRES, Antwoordnummer 60779, 5000WB Tilburg

Of bel 013-544 2513 SINDS 1972

MAALTIJD - THUIS - SERVICE

ledenvoordeel THE MESSIAH - HANDEL Händels glorieuze kerstoratorium De sfeervolle dagen rond kerst zijn pas echt compleet met een bezoek aan een live uitvoering van het Kerst Oratorium in een van de mooiste kathedralen van het land of in het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam. Onder leiding van dirigent Pieter Jan Leusink en met behulp van authentieke instrumenten brengen ruim vijftig professionele musici The Messiah van Händel op meeslepende en ontroerende wijze.

Plaatsen en data UTRECHT, Janskerk Zondag 8 december 2019, 15.00 uur ELBURG, Grote Kerk Vrijdag 13 december 2019, 18.30 uur

The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands • Olga Zinovieva, sopraan • Jana Mamonova, sopraan • Annette Stallinga, alt • Martinus Leusink, tenor • Andrew Slater, bas • Pieter Jan Leusink, dirigent

ROTTERDAM, Laurenskerk Zaterdag 14 december 2019, 15.00 uur

Ticketprijs:

ONS-prijs: ticket + gratis cd!* In het Concertgebouw geldt een toeslag van € 5,- per ticket

LEIDEN, Marekerk Woensdag 18 december 2019, 19.30 uur GRONINGEN, Martinikerk Vrijdag 20 december 2019, 19.30 uur UTRECHT, Janskerk Zaterdag 21 december 2019, 15.00 uur AMSTERDAM, Concertgebouw Zondag 22 december 2019, 14.15 uur AMSTERDAM, Concertgebouw Donderdag 26 december 2019, 14.15 uur EINDHOVEN, Catharinakerk Vrijdag 27 december 2019, 19.00 uur AMSTERDAM, Concertgebouw Zaterdag 28 december 2019, 14.15 uur

Bestel nu met ruim € 35,00 ledenvoordeel *Voorwaarden: Niet van toepassing op reeds aangeschafte tickets. Eén gratis cd per bestelling. Excl. € 6,95 servicekosten per complete bestelling. Alleen voor het Concertgebouw Amsterdam geldt dat consumpties vooraf en in de pauze zijn inbegrepen.

magazine voor senioren

ONS_ME19_210x275 .indd 1

Direct via website www.beleefklassiek.nl of telefonisch via (0900) 81 91 (actiecode ONS44)

AMSTERDAM, Concertgebouw Zaterdag 28 december 2019, 19.30 uur NIJMEGEN, Stevenskerk Zondag 29 december 2019, 15.00 uur ZWOLLE, Dominicanenkerk Zondag 30 december 2019, 15.00 uur

53 10-09-19 09:21

ledenvoordeel Slechts

€ 19,95 Exclusieve ledenaanbieding

GENIET VAN EEN ONTSPANNEN DAGJE WELLNESS! Bent u wel toe aan een moment voor uzelf dat volledig in het teken staat van ontspannen en genieten? Dat is mogelijk met de exclusieve ledenvoordeelaanbieding van de Select Wellness Group. Hiermee krijgt u een mooie korting op de entree van een van de ruim twintig prachtige wellnesslocaties in Nederland. De wellnessbedrijven van Select Wellness Group vormen de perfecte locatie voor uw wellnessdag. Iedere locatie heeft een eigen identiteit, een verscheidenheid aan saunaen wellnessfaciliteiten, ontspannende (beauty) behandelingen en heerlijke lunchen dinergerechten. Er heerst op alle locaties

Als lid van KBO-Brabant krijgt u exclusieve ledenkorting U betaalt voor een entreebewijs voor 1 persoon niet € 30,75 maar slechts € 19,95. U kunt zoveel entreebewijzen bestellen als u wilt. Er gelden geen verdere restricties,

een gemoedelijke en comfortabele sfeer. Persoonlijke aandacht en service staan voorop. Dit is de perfecte ambiance om de hectiek van alledag los te laten en zorgeloos te ontspannen.

Positieve effecten van de sauna • Een saunabezoek werkt ontspannend. • Door te transpireren verdwijnen vocht en afvalstoffen uit het lichaam. • Met het verhogen van de lichaamstemperatuur maakt het lichaam meer afweerstoffen aan. Hierdoor verbetert uw weerstand. • De warmte laat uw bloed sneller stromen, waardoor spieren en gewrichten optimaal worden gevoed. Dit helpt eventuele spierpijn verminderen.

uitzonderingen of voorwaarden. U kunt dus ook in de herfst- of kerstvakantie genieten van een dag wellness. Het entreebewijs is geldig tot zes maanden na datum van uitgifte. Voor meer informatie en het eenvoudig en veilig online bestellen van entreebewijzen gaat u naar: www.onsledenvoordeel.nl Heeft u vragen? Bel naar de KBO-Brabant Klantenservice: (085) 486 33 63 of mail naar klantenservice@onsledenvoordeel.nl

ons

ledenvoordeel

Energievoordeel Eerlijk, blijvend goedkoop ĂŠn groen

KBO doet het anders!

U herkent het ongetwijfeld. De talloze energieleveranciers die u met tijdelijke kortingen, welkomstcadeaus of andere lokkertjes verleiden om klant te blijven of over te stappen. Samen met onze vaste partner Energiebesteding hebben we een paar jaar geleden de regie in eigen hand genomen en houden we het voor onze leden blijvend voordelig ĂŠn met succes. Al duizenden leden hebben geen omkijken meer naar hun energiezaken en profiteren van Ons Energievoordeel.

ja,

ik wil weten wat ik kan besparen... Bel KBO-klantenservice (085) 486 33 63. Of ga naar www.onsledenvoordeel.nl/energie

Energievoordeel voor KBO-leden 1: Blijvend voordelige tarieven. 2: U kunt de tarieven voor 1 of 3 jaar vastzetten. 3: We leveren uitsluitend 100% groene stroom van Nederlandse bronnen. 4: Onze klantenservice neemt graag de tijd voor een persoonlijk en eerlijk advies. 5: Uw overstap regelen wij, daarna hoeft u nooit meer over te stappen!

O DHR. O MEVR. NAAM STRAAT POSTCODE / PLAATS TELEFOON

E-MAILADRES

Stuur deze bon met een kopie van uw energie jaarnota in een gesloten en gefrankeerde envelop naar: Ons Energievoordeel, Postbus 1469, 4700 BL Roosendaal. Of stuur bovenstaande gegevens per e-mail naar: klantenservice@onsledenvoordeel.nl

magazine voor senioren

ledenvoordeel Reisinformatie

KERSTSPECIAL BOEDAPEST Vier Kerst in Boedapest Tijdens deze kerstspecial geniet u van een volledig verzorgde en exclusieve reis naar ‘de Parel aan de Donau’: Boedapest. Ook wel lichtstad van het Oosten genoemd. Dat is zeker het geval tijdens de kerstdagen, wanneer duizenden lichtjes de stad versieren. U maakt interessante excursies door de stadsdelen Boeda en Pest, exclusieve maaltijden en een Gala diner in het beroemde Gundel restaurant, alléén voor Oad gasten. Ook krijgt u de gelegenheid om een kerstconcert in het prachtige Duna Paleis bij te wonen. Beleef een kerst om nooit te vergeten in deze bijzondere stad. U verblijft in het 4-sterren Hotel Radisson Blu Bèke, een prachtig elegant hotel in het hart van Boedapest.

Bij te boeken • Kerstconcert Duna Paleis (optioneel, kosten € 50,-p.p) • Reisverzekering • Annuleringsverzekering • overige optionele excursies

Hoogtepunten • bezoek gezellige Kerstmarkt Boedapest • stadsrondritten onder leiding van een Nederlandssprekende gids • lichttour Boedapest, prachtige stad bij avond • nachtmis in de St. Stephans Basiliek (optioneel) • galadiner inclusief drankjes alléén voor Oad-gasten in het Gundel restaurant

8-daagse busreis vanaf € 999,per persoon

Vertrek op zondag 22 december

Inbegrepen • reis per Comfort Class bus, onder leiding van een chauffeur/reisleider • volpension (ontbijt, lunch of kerstsnack en diner) vanaf lunch 1e dag t/m lunch laatste dag • lunch in restaurant Gellért inclusief 1 drankje • candlelight Dinercruise inclusief welkomstdrankje én 2 drankjes • koffiepauze Eerste Kerstdag • luxe Galadiner in Gundel restaurant inclusief drankjes en orkest • Nederlandssprekende gidsen in Boedapest • lichttour door Boedapest • nachtmis in St. Stephans Basiliek • afscheidsdiner • genoemde excursies

Niet inbegrepen • eventuele entreegelden • lunch dag 4 en dag 5

Boek nu met € 50,ledenvoordeel Boek via oad.nl/ons of bel naar (0547) 20 16 16 en ontvang € 50,-* ledenvoordeel o.v.v. actiecode ons50oad * korting is per boeking en geldig t/m 3 november 2019

• Kerstconcert in het Duna Paleis (optioneel, bij boeking opgeven) • luxe Candlelight Dinercruise exclusief voor Oad-gasten

ons

puzzel

puzzel puzzelpro.nl

In elke editie van Ons maakt u kans op een leuke prijs. Los de woordzoeker op, stuur uw oplossing naar de redactie en win een exemplaar van het boek Prikkeldraad. De woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar ook overlappen. Zoek ze op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

AARDBAAN ANDERS ANKER AVOND BARKRUK BEADEMEN BEKER BENEN BOREN BRIEFHOOFD BROEDVOGEL CEYLON CLAIM CONGA DOCUMENT

DONATEUR DWERG EEUWEN ERTSLAAG EXPERT FRONT GRAANSOORT INCASSO KRUIK LOUNGEN ONDIEP ONTGINNEN OPAAL OPVOLGER PIENTER

POLSEN PROVOCEREN RIANT SONDE UITLEZEN VACCINATIE VERSTEKBAK VERZOEK VLOKJE WEVER WREVEL ZAAIEN

Stuur de oplossing van de puzzel, uw naam, adres en telefoonnummer vóór 3 november 2019 naar: Redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Of mail naar: puzzelpagina@kbo-brabant.nl en vermeld als onderwerp ‘puzzel Ons 10’.

Puzzel mee en win: Een van de zes boeken Prikkeldraad van Dick Wittenberg! Dick Wittenberg neemt u mee langs anderhalve eeuw wereldgeschiedenis en laat zien welke rol prikkeldraad hierin speelde. De vertelling begint in het Wilde Westen en leidt via loopgraven en het IJzeren Gordijn naar het niemandsland tussen India en Bangladesh. Prikkeldraad, Dick Wittenberg. Prijs: € 14,85 (excl. € 1,99 verzendkosten), te bestellen via dick@decorrespondent.nl magazine voor senioren

Winnaars van de puzzel Ons 8 Hartelijk gefeliciteerd! De oplossing van de puzzel was: vakantiefoto.

De winnaars van het boek Klassiek in Zicht: W. Berkhout, W. van Brussel-van Otterdijk, H. van der Ster, L. Vissers en T. Vogel

De winnaar van De Componisten Verjaardagskalender is: M. Hofkens

advertentie

luxe woonhuislift zonder schacht

Hotel De Postelhoef organiseert al 30 jaar volledig georganiseerde seniorenvakanties. Reden voor een feestje! We regelen alles van A tot Z . Leuke excursies, (h)eerlijk eten en avondvullende activiteiten zorgen ervoor dat u een onvergetelijke vakantie heeft.

Heerlijk verwend worden tijdens de feestdagen? Dit jaar hebben wij een compleet verzorgd kerst/nieuwjaars arrangement. Van: 23 december tot 1 januari

w w w. m i j n l i f t . n l Rotterdam - Strickledeweg 96 T. 010 â&#x20AC;&#x201C; 4373211

Nog enkele plaatsen beschikbaar. Informeer snel naar de mogelijkheden! 0497-541426 of info@postelhoef.nl

Onderdeel van: Drives & Lifting

DE MOOISTE KLASSIEKE CONCERTEN Gebruik de actiecode ONS1920 en ontvang â&#x201A;Ź2,50 korting per kaartje!

Bestel uw tickets: T: 040 244 20 20 E: tickets@muziekgebouweindhoven.nl

advertentie

maakt u voor HEN een verschil? Wilde Ganzen wil het leven van mensen in armoede verbeteren, wereldwijd. Door het steunen van kleinschalige projecten zorgen we er samen voor dat kinderen niet meer elke dag drinkwater hoeven halen, dat zwangere vrouwen goede zorg krijgen en volgende generaties naar school kunnen. Door Wilde Ganzen op te nemen in uw testament geeft u, ook als u er niet meer bent, mensen de kans op eigen kracht hun toekomst te verbeteren.

Heeft u vragen of wilt u de brochure over nalaten ontvangen? Bel of mail naar Emmy Janssen: 035-8700281 / emmy@wildeganzen.nl www.wildeganzen.nl/nalaten

Blijf zelfstandig thuis wonen TE E R PROFI VAN: EC . T/M D

0,€5O0 R TI N G K

STANNAH TRAPLIFTEN

STANNAH INLOOPDOUCHE

’s Werelds meest gekozen merk trapliften

Van bad naar inloopdouche in 1 dag

Betaalbare traplift voor elke trap

Uw badkamer wordt niet ingrijpend verbouwd

Ruime keuze uit nieuw en gebruikt

100% waterdicht!

Ruimtebesparende, opklapbare stoel

Voorzien van antislipstructuur en antibacteriële hars

Levertijd vanaf 3 dagen

Verkrijgbaar in alle kleuren

9210

Voor vrijblijvende informatie over de producten van Stannah stuurt u de ingevulde coupon in een ongefrankeerde envelop naar Stannah Trapliften B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB, Sassenheim.

0800 - 5066

VOOR VRIJBLIJVENDE INFORMATIE. VRAAG NAAR TOESTEL 9210

Dhr/Mevr: Postcode:

BEL GRATIS

Huisnummer:

Tel. nummer: E-mail: Graag ontvang ik informatie over:

□ Trapliften

□ Inloopdouche

Stannah gaat zorgvuldig om met uw gegevens. www.stannah.nl/privacy

’S WERELDS MEEST GEKOZEN TRAPLIFT