Fylkesmagasinet nr 9 by Rein Design

FM NR. 9 JUNI 2012

fylkesmagasinet.no

Med dĂ¸den som jobb Sidene 7 til 14

VOLVO V60

FRYDENBØ EDITION KAMPANJETILBOD

• DIESELVARMAR M/TIDSUR • Navigasjon • Skinninteriør • Aktive Xenonlys • 7” skjerm • Bluetooth Handsfree • Ryggesensor • Regnsensor • Cruise control • Alarm • El.vind. og fjernbetjent sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming • DAB + • El. oppvarma baksete • 2 sona klimaanlegg • City Safety • Vinterhjul på alufelg

VOLVO V60 DRIVe KR

369 900, -*

RETTL. PRIS KR 413.282,-

Vi har kort leveringstid

Kan også leverast m/automat, tillegg kr 19.900,-

VOLVO V60

* Rettl. pris inkl. frakt-, leverings- og adm. kostnadar levert forhandlar. Gj.sn. forbruk 4.5 – 10.2 l/100 km. CO2-utslepp 119 – 237 g/km. Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelfilter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no. For meir info skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOLVO” til 2330.

LAST NED NORSK VOLVO APP

VOLVO V70

FRYDENBØ EDITION KAMPANJETILBOD • DIESELVARMER M/TIDSUR • Skinninteriør

• Aktive xenonlys • 7” skjerm, Bluetooth Handsfree • Ryggesensor • Regnsensor • Cruise Control • Alarm • El.vindauge og fjernbetjent sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming • DAB + • El. oppvarma baksete • 2 sona klimaanlegg • City Safety • Vinterhjul på alufelg

VOLVO V70 DRIVe KR

389 900, -*

RETTL. PRIS KR 415.282,-

Tillegg for Summum kr 10.000,Tillegg for R-Design kr 20.000,Kan også leverast m/automat, tillegg kr 19.900,-

Vi har kort leveringstid

VOLVO V70 * Pris inkl. frakt-, leverings- og adm. kostnadar levert forhandlar. Gj.sn. forbruk 4,5 – 10,3 l /100 km. CO 2 -utslepp 119 – 237 g /km. Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelfilter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no. For meir info skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOLVO” til 2330.

LAST NED NORSK VOLVO APP

FØRDE: 57 83 72 00

SANDANE: 57 86 84 00

SOGNDAL: 94 81 80 81

ÅSANE: 55 53 68 00

MINDE: 55 59 97 00

BERGEN VEST: 55 50 15 42

www.frydenbo.no

FM FYLKESMAGASINET

Fylkesmagasinet kjem ut til alle husstandane i Sogn og Fjordane Grunnlagt 2001

Den som ikkje vågar…

Øyrane 3, boks 353, 6802 Førde

Tlf. 95 93 99 99 REDAKTØR

ROY SUNDE roy@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 90

– Vi er opptekne av å finne dei gode, positive tinga som skjer i vårt fantastiske fylke. Vi klarer ikkje å fange opp alt, så har du tips om saker som du meiner vi burde skrive om – ta kontakt med meg!

MARKNADSANSVARLEG

MAI-KRISTIN TIDEMANSEN mai.kristin@inform-media.no Tlf. dir. 95 93 99 97

Ønskjer du å nå alle husstandane i heile fylket med din bodskap – ta kontakt med meg!

Det gamle munnhellet har sine sanningar, men også ei bakside. For du kan gå på trynet når du satsar også. Men, framskritta kjem jo berre når nokon vågar utfordre vedtekne sanningar og prøve noko nytt. Fretheim Hotel i Flåm har teke eit slikt grep. Dei ligg midt i den striaste straumen av masseturisme her i fylket, med hundretusenvis av tilreisande, ein hektisk cruisesesong og mykje aktivitet sommartid. Men, dei som andre har merka seg at enkelte turistgrupper ikkje legg att dei største pengesummane når dei ferierer. Mange turoperatørar pressar ned prisar på lunsjane til under smertegrensa for hotella og restaurantane. Den nytilsette direktøren på Fretheim Hotel seier rett ut at det til tider er å bytte pengar, samtidig som ein legg sterkt press på arbeidsstokken. I fjor hadde hotellet 27.000 lunsjgjestar. Men kven torer å seie neie til ei heil turistgruppe? Fretheim Hotel gjer. Dei har nemleg kutta satsing på billegsegmentet, auka prisane på maten og heva kvaliteten på både mat og hotellproduktet sitt, og seier det så langt har gått bra. Dei sit igjen med like mykje pengar, på færre gjestar, og betre arbeidstilhøve for kjøkken og servitørar. I tillegg har andre aktørar i regionen våga å sette opp sine matprisar, og fokusere på matkvaliteten. – Noko må ta første steget, seier Solrunn Hjelleflat som er dagleg leiar i Aurland Ressursutvikling.

Ansvarleg utgjevar og grafisk formgjeving Inform Media Trykk Mediatrykk Bergen Distribusjon Posten Opplag 42.000

Vi har lett for å tru at vi har verdas vakraste natur, og at det i seg sjølv er nok. Men som ein nyleg sa på NRK Sogn og Fjordane i høve at sju amerikanske reiselivsagentar vitja fylket og Norge, organisert av Innovasjon Norge og USA i samarbeid med Fjord Norge, er forventingane til totalopplevinga større. Ein av desse, Marjorie Hunter, fortel NRK at hennar klientar er kvalitetsbeviste. Ikkje berre på naturopplevingar, men også på overnatting. Ho etterlyser fleire femstjerners hotell. – Våre kundar krev eit visst nivå med luksus som ikkje er her no, sa ho med støtte frå ein kollega, Christine Gaffney hos The Travel Designer, som tok initiativ til vitjinga. Ho fortel at inntil for kort tid sidan var Norge kjend for dårleg mat og lågbudsjettovernatting. Det har vi ikkje råd til. Mat og overnatting må matche utsyn og opplevingar. Som Hjelleflat seier: – Vi har verdas vakraste fjordar, kvifor selje dei billeg? Redaktør: Roy Sunde

SUPERHELG SU PERH HELG med me ed N NATTOPE! ATTO AT OPE! ÷20% ÷30% ÷40% 6.2 q 60<..( q 6-$/ 0

FM 9•2012

FREDA G LAURD 10 – 24 AG 10 – 18

«BLI NY» HJÅ OSS

Proffice etablert i Førde Eit av Nordens leiande bemanningsbyrå har etablert seg i Førde. TEKST OG FOTO: Kristine Slettehaug

Proffice har tidlegare hatt kontor i Sogndal, men valde å flytte kontoret til Førde. – Vi såg at marknadspotensiale totalt sett var større i vestre del av fylket, og då spesielt med tanke på dei to største byane i fylket Førde og Florø. Behovet for våre tenester er størst her. Nedslagsfeltet er likevel heile fylket, men det er meir effektivt for oss å jobbe herifrå, seier avdelingsleiar Sigrid Anette Førde.

Leiger ut personale Personalutleige, rekruttering og omstilling er dei tre hovudoppgåvene til selskapet, men Førde ser at personalinnleie-behovet er det som er størst i fylket. – Mange har oppdaga fordelen med å bruke eit bemanningsbyrå når dei søkjer arbeidstakarar. Å tilsette nokon er ein ressurskrevjande prosess, og den slepp du når du brukar oss. Alle arbeidstakarar har vel opplevd å få telefon om at ein god tilsett er sjuk, og kanskje vert borte over lengre tid. Då treng du nokon som kan skaffe deg ein lojal og ivrig sjel, og nokon som kan sjekke denne arbeidstakaren grundig slik at han kan gjere ein god jobb til den faste er tilbake. Når ein nyttar eit bemanningsbyrå er det byrået som er arbeidsgjevaren og ikkje den som søkjer personale. Proffice tek seg blant anna av annonsering, intervju, tilsetjing, arbeidsgjevaravgift og lønn. – Vi gjer ein grundig tilsetjingsprosess for å sikre at kunden blir fornøgd. Vi har og vår eigen base med arbeidssøkjarar og mange faste vikarar. Samtidig er vi opptatt av å følgje opp både kundar, kandidatar og arbeidstakarar i etterkant. Med besøk, telefonar og mail sjekkar vi jamleg at kunden og arbeidstakarane er nøgde. – Er det dyrt å bruke eit bemanningsbyrå? –Nei, det er det ikkje. Ein må vurdere det opp mot kva ein får igjen, kva oppgåver og ansvar Proffice tar på seg og kva du som oppdragsgivar slepp. I eit stramt arbeidsmarknad kan det være vanskeleg og tidkrevjande å finne rett kompetanse. I utvalsprosessen er vi ekspertar og har ein kompetanse mange leiarar ikkje har. Skulle det vere ønskeleg kan ein anten forlenge arbeidsforholdet utover avtalt tid, eller kjøpe seg ut av avtalen dersom ein ønskjer å tilsette arbeidstakaren på fast basis, forklarar Førde.

FM 9•2012

Skaffar det du ønskjer – Sogn og Fjordane har låg arbeidsløyse. Er det vanskeleg å drive bemanningsbyrå her? – Arbeidsmarkedet er heile tida i bevegelse. Det er alltid nokon som ønskjer å flytte på seg, eller nokon som søkjer arbeid. Heldigvis er det ikkje mange som går rundt og ikkje gjer noko, men vi får stort sett tak i kandidatar. Vi lovar ikkje kunden noko vi ikkje kan halde, men gjer alltid vårt beste for å finne gode vikarar og nyttar oss av alle søkemulegheiter. Det kan vere utfordrande å få tak i folk til dei litt tyngre stillingane, men sånn er det

Aluminiumsskyvedører Vi monterer nye, vedlikehaldsfrie skyvedører.

Halbrendsøyra 7 • 6800 Førde Tlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Sigrid Anette Førde er avdelingsleiar for det nyetablerte Proffice-kontoret i Førde.

over heile landet. Vi har mange og gode måtar å få tak i kandidatar på, og vi er gode på å tenke utanfor boksen. Vi går inn med nebb og klør for å få tak i rette kandidaten, smiler Førde. I følgje Førde ser er det ikkje noko spesielt arbeidsområde i fylket som har høgare behov for hjelp med bemanninga enn andre. – Nei, det er alle mulege arbeidsgjevarar som kontaktar oss. Alt i frå innan økonomi til logistikk. Vi skaffar det kunden ønskjer. Det er der vi er best, avsluttar Førde.

www.inform-media.no

NYHEIT Ny bilvaskemaskin! Vi på Statoilbutikk Førde er stolte av vår nye vaskemaskin. Den gir bilen din det optimale vaskeresultatet – som balsam for bilen! Kom innom og prøv – vi garanterer eit godt resultat!

Kvar 6. bilvask gratis!

Få VG og wipes ved kjøp av Poleringsvask og Gullvask!

VERDIKUPONG Ta med denne kupongen til stasjonen og få

HALV PRIS på Gullvask (ord. kr 199,-) eller Poleringsvask (ord. kr 299,-) Tilbodet gjeld frå 28. juni t.o.m. 5. juli 2012.

Statoilbutikk Førde tlf. 57 82 11 28

Ved kjøp av maskinvask eller sjølvvask kan du bruke vår støvsugar gratis!

Pusse opp i sommar? LANGTIDSBEIS! Fasadebeis er en alkyd-akrylat hybridbeis beregna på ny- og ombeising av trefasadar og anna utandørs treverk.

FLOTT FINISH! Terrassebeis er en alkydolje-akrylat hydridbeis beregna på beising av terrasser, gjerde og hagemøblar. Fungerar utmerka på trykkimpregnert treverk og ubehandla furu samt gran.

UTRULEG LETT Å STRYKE! LINOLJEBASERT! Perfekt Dekkbeis dekkande trebeskyttelse er en alkydolje-akrylat hybrid, beregna for ny- og ommaling av trefasadar og andre treoverﬂater. års SVANEMERKA MALING! 15 ge far nti! Perfekt Akrylatmaling er ein unik a r a g

fasademaling i absolutt toppkvalitet. Den beheld glans og farge i mange, mange år.

• Skadereparasjon • Glass, frontrute reparasjon/skift • Lakkering • Klimaanlegg reparasjon/påfyll • Solﬁlm Vi takserar skade for privat og forsikring kvar dag, og kan hjelpe med skademeldinga om du ynskjer.

Opningstider: Mandag - fredag 730 - 1600 Opningstider: Man - fre 07.30 - 16.30

Riis Bilglass og Bilskadesenteret AS, Sogn og Fjordane

FM 9•2012

Nye Audi A4 Allroad quattro®

Skreddarsaum på 1-2-3! Teknikk pakke

11.900,- rettl. 19.480,• Xenon plus • Audi parkeringssystem bak • Cruise control • Audi sound system

Navigasjons pakke

14.900,- rettl. 30.590,• Navigasjonssystem basic • Førarinfosystem i fargar • Avtakbart tilhengarfeste

Sportspakke plus

16.900,- rettl. 30.200,• Setetrekk i skinn/alcantara • 18” alu. felger i 5-arms rotor design • Sportsseter med el. korsryggstøtte

Audi A4 allroad quattro ® frå kr. 462.000,-*

* Rettleiande pris levert Sogn og Fjordane. Årsavgift kjem i tillegg. Drivstofforbruk 0,62-0,81 l/mil ved blanda køyring. CO2-utslepp 164-189 g/km. Tala gjeld samtlege motorar som vert tilbydd. Biletet kan avvike fra tilbodet.

Foto: Joachim Vie

Dan Gøran Espedal har ei særs spesiell yrkeskarriere, med mineryddar og obduksjonsteknikar på CV’en. Det heile byrja med at han mista ein bror. <<

ille du gått ut på ei afghansk slette du visste var full av miner? Dan Espedal har gjort det mang ein gang. Ti år etter vende han tilbake som obduksjonsteknikar, for å drive likhus i Afghanistan. To yrkesval som kviler på sorg frå møte med døden på heimebane.

TEKST: Roy Sunde FOTO: Privat / Roy Sunde / Joachim Vie

I tillegg til å ha jobba i skuggen av døden sidan 1997, har Dan mista to søsken og eit barn. Så når han snakkar om sorg og død, gjer han det med tyngde. Som følgje av tapa i eige liv valte han jobbar dei færraste av oss ville teke. Til dagen jobbar han på avdelinga for patologi i Helse Førde, men på slutten av 2011 og i starten av 2012 dreiv han eit likhus i Afghanistan for Nato. Vel heime igjen er inntrykka mange, og vil gjerne dele både dei og eldre minner frå krigssoner. – Eg har hatt ein idé om at ein kan skubbe alt vondt føre seg, men det går ikkje evig, seier Dan Gøran Espedal ettertenksamt. Det er onsdag, sonen Elias søv middag, og kaffien er varm i sofaen. Dan ser ut som ein heilt vanleg mann, men bak det milde ytret gøymer tusen voldsame minner frå minerydding i Kosovo og Afghanistan, og arbeid som obdusentteknikkar seg.

Sorga som starta to karrierar

FM 9•2012

Hausten 1994 var Dan ferdig med førstegangstenesta, og jobba på slaktehuset. Tida elles brukte han på fjas og moro. – I grunn var eg ein skitunge, seier han og smiler, festa, var frekk i kjeften og trudde eg var tøff. Eg føler enno skuld fordi eg var vanskeleg, spesielt i høve mi fantastiske mor, Berit, sjølv om eg aldri vart ein stor pøbel. Men når politiet tok tak i meg hadde dei god grunn. Eg er takksam for politiet i Førde, dei bidrog til at eg vart eit fornuftig menneske, og behandla meg som ein profesjonell når yrka våre møttes seinare. Det set eg utruleg pris på. Livet som villstyring endra seg ein kald laurdagskveld i oktober det året. Bror hans, Arne, var ute i gatene. Brått var han vekke, ingen hadde sett han. – Når beskjeden kom om at dei hadde funne han død i elva stoppa alt. Eg klarte ikkje å ta det inn, og stappa det inn i rommet eg lagrar vonde ting i. Ein ting nådde forbi sorga: Arne ville i militæret og gjere karriere. Eg var «ferdig» med det, men hadde eit ønske om å reise ut i teneste. I etterkant trur eg det både var for å heidre han, og ei slags flukt. Eg har alltid likt å vere åleine i sorg, fortel Dan og seier at minnet om broren har prega vala han har teke sidan, og at turen måtte vente. Ei tid etter kappa han av halve tommelen på høgrehanda i ei ulykke. – Eg var lenge sjukemeld, men i 1997 reiste eg til Libanon, der eg var 14 månadar i strekk i FN-teneste, seier han og fortel om eit av dei første oppdraga. –Vi følgde ei gruppe frå GSS, libanesarar som jobbar for Israel,

inne i Libanon. Brått svinga dei inn i ein landsby dei ikkje skulle vere i. To mann hoppa ut, og retta våpen mot ein bonde. Vi kunne ikkje gripe inn med makt, og måtte vere varsame. Eg la våpenet mitt på ryggen og sa: «Hey, I think we have to relax a little bit.» Brått høyrte eg våpenrasling bak meg, og snudde meg. Ein tredje kar sikta mot hovudet mitt: «You relax!» Eg følte meg utruleg liten: Her har du ingenting å gjere, tenkte eg! Seinare fann eg ut at det var ei eldprøve for å terge ferskingar. Dei visste godt når nye FN-styrker kom, seier han og fortel at redsla gjekk over. – Eg var ung, og synst det vart «tøft» og kult å vere der, eg visste ikkje betre. Vi patruljerte, sjekka bilar for bomber og smuglarvåpen og hadde observasjonsteneste. Det skjedde mykje, som overskytingar med israelsk artilleri, men stort sett såg vi det på avstand i kikkert. Ein gong følgde eg ein bil som var nokre kilometer unna, som brått gjekk på ei bombe. Etterpå fann eg ut at det var store sivile tap. Men vi var ganske trygge sjølv, seier han og fortel at han vende heim i trua på at militærkarrieren var gjort. – Så ringte telefonen. Norge stilte ein tropp som skulle gjere liknande arbeid som i Libanon, men i Makedonia ved grensa til Albania. Både Albania og Kosovo haldt på å kollapse, det var urolege tider. Eg huskar blant anna at fulle albanarar skaut på observasjonstårnet vårt, for moro, så vi måtte ha skotsikre vindauge. Etter fire månader braut krig ut mellom Kosovo og Serbia. Vi såg såra soldatar smuglast forbi oss, utan å kunne gripe inn, og vart seinare flytta lenger inn i Makedonia. Nokre av oss, meg inkludert, vart så overflytta til Bosnia og Nato-teneste.

Blod på tann Fire månader seinare reiste han heim. Men, han var ikkje ferdig med livet som soldat. – Norge skulle sende ein fredsopprettande styrke til Kosovo. Eit meir kraftfullt mandat. Eg søkte som infanterist, men på Sessvollmoen rekrutterte inge-

1. Ei klasebombe blir rigga til for detonering. Ein legg ut detoneringslunte, med bruer, slik at alle detonerer på same tid. – Vi måtte vere svært forsiktig med slike gamle russiske klasebomber, så den jobben som du ser på biletet kunne ta ein heil dag, seier Dan. 2. Blant objekta ein måtte rydde opp i var slike store, gamle russiske flybomber. 3. Russiske antipersonellminer. Normalt sett ligg desse akkurat så nedgravd at du ikkje ser dei, men i blant førte 1520 år i bakken med varierande temperatur, at dei kom til overflata også. 4. Ein god arbeidsdag for to mann. I handa held kollegaen til Dan ei stakemine, som omtalt i teksten. 5. I eit slikt telt budde 8-10 mann i månadar i slengen. 6. Teltleiren i Afghanistan. 7. Amerikanske EOD, som Dan jobba tett med dagleg, gjer seg klar til å detonere innsamla eksplosiv: Alle gamle bomber, granatar osv vart lag i groper med C4-sprengstoff over, før dei heile vart sprengt.

niørbataljonen stormingeniørar til ei avdeling minerydderar. Den skulle vere der det skjedde. Det virka spennande, så eg søkte og fikk ja. Etter tre intense treningsmånadar i minerydding og bombesøk reiste vi. Det var mykje hat der, fraksjonane tente blant anna fyr på husa til kvarandre, seier han og fortel at troppen var ei blanding av nye og veteranar. – Første oppdraget var å sjekke eit skarpt minefelt. Eit par mann vi i troppen mistenkte ikkje ville takle presset braut saman. Etterpå fekk vi vite at feltet ikkje var skarpt, det var ein test. Ein jobbar i voldsamt press, så ein må kunne stole på dei rundt ein. Å vere mineryddar har kjekke, og forferdelege stunder, seier Dan og fortel. – Kosovo var enormt plaga av laushundar, som angreip folk, og reiv kvarandre i bitar av svolt. Eg vart spurt om å vere med og avlive dei ved skyting, så humant som råd. Vi hadde med ein lege som såg til at det vart gjort på skikkeleg vis. Det var ein jævlig jobb. I to små byar skaut vi 250 hundar på tre dagar, så ille var laushundplaga. Eg likar ikkje å skyte dyr, og jaktar ikkje eingang. Det er ikkje meg, men nokon måtte gjere det. Alle laushundar vart avliva, men ein huskar eg ekstra godt. Vi avliva den, og eg skulle plukke den opp. Brått roper lagføraren. Ein unge er på veg mot meg med ein høygaffel og hat i blikket. Kva skal du gjere? Heldigvis nådde faren fram. Det blikket gjorde noko med meg. Det er ilt å vite at du har såra eit barn slik, seier han og fortel om andre episodar. – Vi vakta brua i Mitrovica med vasskanon, serbarane og albanarane sto på kvar si side og kasta ting på kvarandre. Blant anna CS-gass. Eg huskar eg sat på utedoen, då brått gass byrja å sive inn. Eg kvapp, og fekk maska på fort, smiler han. Eit par av oss som hadde vore infanteristar fekk vere med på bypatruljer om natta, med canadiarane. Slike oppdrag var kjekke og spen-

nande, men å vere mineryddar har mange negative sider: Du er alltid først på staden når ein finn massegraver, ved bilulykker, inn i hus med døde menneskjer osv, alltid på jakt etter eksplosiv og feller. Det var heller ikkje kjekt å stå side om side med italienske soldatar som er spesialistar på opprør, væpna med sleggeskaft, medan eit folkeopprør med illsinte menneskjer kastar stein og kjem mot deg. Eg følte meg hjelpelaus, sjølv bak skjold, seier han. Eg fekk tilbod om eit halvår til, men takka nei. Eg hadde vore der 6 mnd, og fem turar på rappen, og ville heim i 2000.

Frå glør til open flamme Dan tilpassa seg eit sivilt liv, og ny jobb som portør på Sentralsjukehuset i Førde. – Eg vart kjent med obdusentteknikar Øystein Kirkeli, som no er seksjonsleiar på avdeling for patologi. Han såg kor interessert eg var og let meg vere med og observere, og vere med på likstell. Han såg eit potensial i meg. Der vakna interessa mi, seier Dan. – Eg følte eg hadde gjort plikta mi, men tykte minerydding var interessant og ein viktig jobb, som eg framleis kunne gjere godt. Så kom 11/9 2001 og World Trade Center. USA gjekk inn i Afghanistan, og eg fekk ein hemmeleg telefon frå forsvaret i desember 2001: Er du klar til å reise på dagen? Det var hysj-hysj, media skulle ikkje ha nyss i det. Vi var under amerikansk kommando, det var heilt spesielt. Eg hadde ikkje tenkt at eg kunne vere «ettertrakta» nok til å bli spurt, men sa ja, og reiste til Hønefoss. Vi var seks mineryddarar, frå ulike avdelingar, handplukka til eit team på 15 inkludert sanitetsfolk, stab og sjåførar til mineryddarmaskiner. Vi sat klare og venta på avreise, men fekk leigebil heim på julaftan. 2. juledag møtte vi på Gardermoen. Oppdraget var å rydde Kandahar Lufthamn, der amerikanarane mista perso-

Når beskjeden kom om at dei hadde funne han død i elva stoppa alt.

FM 9•2012

<< 1

FM 9•2012

nell dagleg til miner, feller og klasebomber. Norge har høg kompetanse og utstyr på feltet, og er ettertrakta. Eit døgn seinare landa eit digert amerikansk transportfly, ein C17, som flaug oss via Rammstein i Tyskland, så taktisk flyging nattetid inn til Kandahar utan lys, grunna faren for rakettangrep. Følelsen av å ikkje ha kontroll var stor. Då vi landa vart vi ført ut i full fart, med væpna US Marines som kringvern. – Come On! Hurry up, brølte dei, og losa oss til den utbomba flyterminalen. Vi rulla ut soveposane, og venta på morgon. Eg sov ikkje godt den natta. Det var bitande kaldt, det kunne bli minus 10 om nettene, og 20-30 plussgrader om dagen, så vi var sjuke heile tida, minnast han. Første oppdrag var å bygge teltcamp. Vi levde på stridsrasjonar i 3 månadar, og jobba 12-16 timars dag. Ein gamal lerretssekk hang i ein utbrent telefonkiosk og gjorde nytte som dusj, men det var så kaldt at vi berre dusja ut på dag, når vatnet tina. Vi dusja ikkje oftare enn kvar 14.dag, ler han, og toaletta var kappa oljefat, med treplater på. Eit hundeliv. Det var 400 mann i leiren, dei fleste frå spesialstyrker som Navy Seals, SAS, FBI, US Marines osv.

Kasta i det

når ein lukkast kjem ei underleg kjensle av befrielse og frykt. Første gang eg gjekk ut i eit minefelt hadde eg EVAC-sko, luftputesko som «tek vekk» to-tredelar av vekta. Det var bitande kaldt, sjølv om sola skein. Rundt meg var berre sand, og slike ørkenbusker ein ser i gamle westernfilmar. Brått ser eg knoklar, ei gamal klokke og ein liten hovudskalle, og skjønnar at eg kanskje byrja nærme meg noko. Eg ser nærmare etter, og skimtar ei mine som stikk halvvegs opp av bakken. Eg frys til, stiv av skrekk, og skjønner at eg står midt i eit minefelt, der folk har blitt drepen av miner. – Kjensla av å stå der var mildt sagt spesiell. Dei andre trekk seg sakte ut, medan eg rapporterer kva som skjer tilbake til leiren. Kan du gjenta, svara dei på radio, det var spesielt. Mina var ei PNM, ei russisk personellmine, med 200 gram sprengstoff, laga for å lemleste folk. Eg klarerer meg fram til mina, grev ho forsiktig fram, med nervar i spenn, til eg finn eit feste for ein fiskekrok. Så rulla eg ut snøre bak til følgjemannen, som sit klar med bombeskjold, og dreg mina fram. Så byrjar den tunge jobben, nemleg å desarmere ho. Du er nervøs og spent, du veit jo kva som skjer om ho går av, seier Dan og fortel om ei spesiell hending. – Snikskyttarar frå US Marines vakta oss under oppdrag. Dei var redde for at noko skulle skje oss, så om dei følte vi var truga rauk motparten først, slår Dan fast. – Vi rydda eit område ved hovudvegen, der trafikken gjekk. Ein visste ikkje kven som køyrte forbi, det kunne vere Taliban. Eg låg med kniv og stakk etter miner, det er ei intens oppleving. Du er på så det held, normalt jobbar ein 20-30 minutt, så pause ein time. Brått høyrte eg skot. Eg må bevare roen, og stole på at vaktene passar på. Ein moped kjem køyrande med to mann på, som skyt i lufta og brølar. Du føler deg sårbar og trua, sjølv om

Eg har stått på tre miner som ikkje har gått av, som eg veit om. Det gjer noko med deg.

Ein snakkar om å bli kasta ut i det, og slik er det i alle fall som mineryddar. – Første dagen fann eg ei gammal russisk stakemine. Ei enkel, men farleg mine laga for å drepe, ikkje lemleste, som står på ein stake, med ein splint kopla i snubletråd, gjerne seriekopla med andre mine, og når den sprenger spreiar den fragment i 360 grader. Denne hadde trimma splint, for å løyse ut lettare. Eg byrja jobbe med kjempehøg puls, som slo i halsen og susa slik i øyra at eg ikkje høyrte dei andre. Men ein må tvinge roen inn, og

1. Tre mann gjer seg klar for å gå ut i eit minefelt. Når ein fant miner etc spraya ein raud maling rundt, så det skulle vere synleg. – Ofte brukte vi EVAC-sko, som på biletet, når ein skulle ut og hente folk, men ikkje når ein rydda felt. Då kraup ein og stakk med kniv og mineprod. 2. Dan, like ved eit minefelt. I bakgrunnen ser ein dyreknoklar. Også firbeinte gjekk nemleg på miner. 3. Ukjent objekt i veg, då måtte mineryddarar ut for å sprenge. Det kunne blant anna vere vegbomber.

dei ikkje skaut på meg. Med eitt køyrte dei av vegen, 100 meter unna, og på ei mine som sprengte begge to. Surrealistisk i ein pressa situasjon. Det gjekk opp for meg kor mykje krig og elende det har vore der, og kor mykje miner som ligg der. Vi rydda der vi skulle, men det er jo krig. Vi hadde eit perimetergjerde som skulle sikrast, der vi let nokre miner ligge at i høve eigen tryggleik, for å ikkje gjere for enkelt for fienden. Taliban kunne også snike seg inn og flytte på miner. I blant høyrte ein eksplosjonar om natta, når dei gjekk på ei mine, seier Dan og fortel om flaks. – Eg har stått på tre miner som ikkje har gått av, som eg veit om. Det gjer noko med deg. Ei utfordring i yrket er at du brenn inne med opplevingar du ikkje kan snakke med folk om i sivil. Ein er redd for å snakke, og at folk ikkje skal tru deg, seier han og fortel kor nær døden er med ein anna episode. – Vi rydda ein passasje i eit perimetergjerde med mykje stakeminer for Røde Kross, for at dei skulle få betre kontakt med leiren vår. Brått ser eg ei stakemine bøye seg i ei busk. Nestlagføraren min var i ferd med å løyse ut snubletråden. Eg klarar å stogge han, vi stivnar til. Snubletråden er i spenn, det er som ein amerikansk krigsfilm, men det er eg som står midt i det. Vi måtte tenke, diskutere og finne ei løysing. Du kan ikkje berre hive deg inn: Er mina seriekopla, kan eg kappe snubletråden? Instinktet seier at ein bør rygge ut av situasjonen, og redde seg sjølv, men det er ikkje eit alternativ! Eg må inn i buska og sikre mina, og han må stå heilt i ro! Kjem splinten ut dør begge. Eit utruleg trykk å jobbe i, du må vere utruleg fokusert. Sveitten dreiv, eg visste kva konsekvens ein feil fekk. Seansen tok 1-2 timar, men eg berga livet hans. Ei utruleg god kjensle. Tillit er beste skussmål i ein slik jobb, skal ein følgje nokon inn i eit minefelt må ein stole 100 prosent på den personen.

DRØYMER DU OM EIT LIV UTAN LINSER OG BRILLER? Vi opererer langsynte, nærsynte, skeive hornhinner, alderslangsynte, grå stær og deg med dårleg mørkesyn. Smertefri, rask behandling for eit nytt liv! Rentefri delbetaling. Uforpliktande forundersøkelse! Ein av Europas dyktigaste synskirurgar TTa kontakt for meir informasjon og referansar! Synskirurgi er ei tillitssak

Perfekt syn på eit augneblink Lurer du på om du skal hoppe i det og kvitte deg med briller og linser for godt? Vi kan hjelpe deg ved å gje deg perfekt syn, men første steget må du ta sjølv. Ta turen innom og sjå kva vi kan gjere for deg.

Hektisk Inntrykka frå tida er mange, men mykje kan han ikkje snakke om. Historiene han kan fortelje er utrulege nok. – Mange huskar den blå veggen i den mest kjende videoen til Osama Bin Laden etter World Trade. Dei allierte trudde den var frå treningsleiren Tarnak Farms. Det var ein av hans største i landet, og den låg nær Kandahar lufthamn. Navy Seals prøvd å ta seg inn i leiren, på jakt etter viktige dokument. På veg inn gjekk dei på eit ukjent objekt, som tok mange liv. Amerikanarane ville ha leiren rydda. Teamet mitt var først inn. Du anar ikkje kor nervøse vi var, det var jo der han nett hadde halde til. Leiren kunne gøyme kjemiske våpen for alt vi visste. Vi jobba oss sakte fram, med nervane i spenn og hovudet fylt av tankar: Det var så stille, det huskar eg best! Det var surrealistisk å vere ein gut frå Naustdal i ein slik setting. Det var litt miner der, men ingen feller. Leiren var så utbomba, at det i grunn var uflaks at dei gjekk på noko, seier han. – Etter at vi hadde rydda Kandahar skulle vi heim, men vart spurt om å rydde Bagram lufthamn nær Kabul. Det var berre å byrje på nytt og bygge leir. Det var ennå kaldare, eg sov ikkje eit sekund første natta, seier Dan og deler ein historie til. – Ein tunnel under flyplassen var gøymestad for Taliban under bombinga, og måtte sjekkast. Den første gruppa inn takla ikkje oppdraget, og snudde. Det var ekstremt klaustrofobisk: Du skulle inn i ein lang, mørk tunnel du ikkje visste noko om, som kunne vere minelagt, eller rigga feller i. Lagføraren min spurte om eg ville gå i spiss med han, og føre laget inn. Dum som eg er takka eg ja, smiler Dan. – Tunnelen var cirka 1 meter brei og cirka 1,60 høg. Vi gjekk krumbøygd, og sjekka for feller og miner, så tempo var lågt. Litt inn var det bekmørkt. Vi stakk etter miner og lyste med laserpenn. Når den treff snubletrådar deler lysstrålen seg. Eit stykke inn fann vi granatar og gamle knoklar, og mista radiokontakt ut. Vi lurte på å snu, men følte vi hadde kontroll, og haldt fram, sjølv om vi kjente på frykta for å misse kontroll. Du anar ikkje kva som ventar, kor lang tunnelen er, eller om den endar blindt ein stad. Det er rimeleg intenst, men vi haldt motet oppe med å prate og støtte kvarandre. Etter 6-7 timar såg vi lys og kom ut, 700 meter unna start. Det var som ein film, vi var heilt utmatta, sveitten rann, men vi var overlykklege, jubla, og vart ståande og halde rundt kvarandre i glederus. Så oppdaga vi at vi sto i eit minefelt: Vi måtte klarere oss ut med kniv, ler Dan og fortel at humoren vart spesiell. – Vi hadde det moro der vi kunne. Ein gang fann vi ei spesiell mine, ei italiensk antistridsvognmine. Nestlagføraren vår var opphengt i miner, og hadde aldri sett ei slik i felten. Han ville desarmere ho åleine, så han låste seg inn i containeren med masse minebøker. Om det gjekk gale ville det berre gå ut over han. Etter fleire timar fjerna han siste hinder før han skulle ta ut eksplosiva. Og fann ein lapp der det sto: Hei, hei,pang!, på ler Dan,

Tilknytta kirurgar: dr.Thilesen, dr.Plesner, dr. Meberg

Sogn og Fjordane Synskirurgi, Sørstrandsvegen 9, 6823 Sandane Tlf.57 86 74 00 • www.synskirurgen.no

Kjølerom i alle størrelsar Lag ditt eige kjølerom på 1-2-3

Jakt-kjølerom - ideelt for kjøling av vilt Vi har eit stort utval kjølerom med mange moglegheiter • Jaktkjølerom for slakt • Kjølerom etter dine mål. Vi leverer alt av kjølerom og kjølehjørner på mål. • Multirom. Frittståande • Spisskammer som rommar like mykje som ﬁre kjøleskåp

• Vin kjølerom av topp kvalitet

FM 9•2012

<< 1

1. Jobbintervjuet på Gade, nett heime frå første tur til Afghanistan. Trøtt, sliten og kledd for ørkenkrig. 2. Tilbake i Afghanistan 10 år etter. Litt eldre, i ny rolle: som obduksjonsteknikar.

for vi hadde alt desarmert ho. – Han vart sint, etter to timar i heilspenn, men for oss var det humor, om enn av den barnslege sorten, smiler han.

Kasta seg rundt

9•2012

Eg er særs interessert i yrket, og intenst fokusert i jobben.

Vel ute av Afghanistan vart det nokre dagar med luksus, før eit uventa høve baud seg. –Vi flaug med Hercules til Abu Dabi, og to netter på 5-stjerners hotell. Men dei fleste av oss fekk diare, vi var jo ikkje vant til vanleg mat, og vart enormt solbrente, smiler han, for kleda var jo ikkje av i Afghanistan. Vi flaug til Tyrkia, der eg ikkje var ute av rommet fordi eg var så brent, smiler han, og så til Oslo for debriefing. Der ringte Gades Institutt i Bergen, og lurte på om eg ville komme i jobbintervju for eit vikariat på avdeling for patologi. Øystein hadde tipsa dei om interessa mi for faget, men eg vart overraska. Eg var skiten, sliten og nesten underernært, 8 kg lettare enn når eg reiste ned, og hadde berre ein gamal ørkenuniform, men heiv meg på flyet og gjekk i intervju. Men eg følte eg trong fred og ro i hovudet, ikkje død og elende, og takka nei. Men det låg og gnog. Du får ikkje eit slikt tilbod igjen, men eg er audmjuk i møtet med skremmande, men interessante, jobbar. Det er berre 32 obduksjonsteknikkarar i Norge, høvet var unikt. Eg bad om fire dagar prøvetid, så var eg sikker. – Gades vil helst ha folk med utdanning, men erfaringa mi frå militær og minerydding gjorde at dei tok sjansen. Når dei såg kor interessert eg var tok dei mot meg med opne armar og lærte meg opp. Første to vekene såg eg på obduksjonar, sydde litt og så vart eg kasta i det. Det er ein stor forskjell på å sjå ein død person, og skulle jobbe med ein. Eg var nervøs, det svimla nesten. Kva driv eg med? Men eg kom raskt i det, og såg kor viktig

jobben er. Som obduksjonsteknikar hjelp eg patologen å finne dødsårsak, rekonstruerer, tek likstell og legg alle som døyr på, eller blir brakt til, sjukehus i kiste, seier Dan og fortel at etter vikariatet gjekk ut opererte han ein prolaps i 2002. – Året etter fekk eg eit nytt tilbod om å reise ut. Norge skulle sende stormingeniørar til Irak og trengte veteranar til Stingtroppen. Men ein må vere friskmeld i to år før ein blir sendt ut, så det stogga på ryggoperasjonen. Og eigentleg var det greitt, eg var metta på slike opplevingar. Så byrja rykte om patologiavdelinga i Førde å svirre, så eg tok sommarjobb på Gade igjen, for å ha ein fot inne. I april 2005 var eg heldig og fekk draumejobben som obduksjonsteknikar. Og eg kom inn så tidleg at eg fekk vere med dei andre i prosessen med å forme avdelinga som vi ønskte, fortel Dan og beskriv jobben. – I jobben er ein ofte åleine på salen, men elles er ein sosial som vanleg. Patologar er høgt utdanna og kunnskapsrike, så eg er utruleg heldig som får vere med dei og lære noko nytt kvar dag. Eg er særs interessert i yrket, og intenst fokusert i jobben. Resultatet skal vere så bra som råd. Det handlar om respekt for den avlidne og familien, så eg brukar mange timar på å rekonstruere fullstendig. Sjølv etter mange tusen lik skal ein ha kjensler for det ein held på med. Den dagen eg ikkje bryr meg sluttar eg. Du skal vere ei støtte for dei pårørande, som har mista ein kjær, og ha forståing for sorga. – Men det er jo tunge stunder i ein slik jobb. Du kan ikkje sitte på kafé som folk flest og prate jobb, du har verken lov eller lyst, og ein har inntrykk ein ikkje får lufta. Det er ikkje eit yrke der samfunnet ytrar takksemd, som mange andre yrker får. Det har vore saker som har prega meg, men ikkje så at eg ville slutte. Eg klarar skilje jobb og privat, og kan gå ut av salen

Sommarferie

Foto: Joachim Vie

Vi gjer deg reiseklar!

Opningstider:10–20 (10-16) Matvarebutikkane har eigne opningstider Følg oss på

ORRTT GÅÅVEKO

Vårt elektroniske gåvekort kan nyttast i våre butikkar!

Reklamebyrået Inform Media

FM 9•2012

og tulle med venner. Alle har fleire sider, det er viktig. Du kan ikkje ta jobben heim, då kan ein ikkje halde på med dette. Eg klarar det no, og håper eg klarar det livet ut, seier han, og seier han ikkje anar kva han hadde jobba med elles. – Etter faenskapen eg såg i militæråra treng eg ein «ekstrem» jobb, som let meg halde fram med litt av det eg jobba med før. Det har hjelpt meg, samtidig som eg valte yrke fordi det er interessant. Eg føler meg heldig. Eg trur ein «vanleg» jobb hadde blitt tungt, seier han og ytrar takksemd. – I eit samfunn heng alt saman. Vi er alle ulike, og det er eg glad for. Det er utruleg mange jobbar eg ikkje hadde klart, som eg er takksam for at andre gjer. Ein må finne nisjen sin i livet, og eg har funne mi. Folk seier at eg må vere tøff og ha ein solid psyke, men eg er berre interessert i jobbane eg har og har hatt. Det er lettare å trene hjernen opp til å vere klar for inntrykka ein skal møte, enn å behandle dei etterpå og få hjernen ned igjen til eit vanleg liv. Det er mykje inntrykk og sorg, som gav meg litt problem med søvn og slikt etter 2003. Men eg har ein enormt god fastlege, som har hjelpt meg meir enn han aner. Eg drog militærkarrieren langt, i blant ønskjer eg at eg hadde slutta etter Libanon, der vi var gutar, på jakt etter spenning. Men eg er jo stolt av karrieren, som har forma meg til den eg er.

Tilbake til krigen

FM 9•2012

Dan tenkte han hadde sett si siste krigssone. Men slik vart det ikkje. – Eg sa eg aldri ville tilbake til Afghanistan, det er eit skremmande land. Men når høvet til å delta i eit sivilt oppdrag for militæret baud seg vakna interessa. Det er ei smigrande tillitserklæring i høve jobben eg har gjort, seier Dan. – Eg fekk førespurnad om å drive eit likhus i Kandahar i lag med 4 danskar, på vegne av NATO. Eg rådførte legen min, venner og familie. Eg er ti år eldre, har familie og har slitt med søvnen. Men som mine gode ven Gaute påpeika: Om du finn ut at du ikkje maktar kan du berre reise heim, med hovudet heva. Og eg visste tilbodet aldri kom igjen om eg takka nei. Det er ei utruleg erfaring i høve yrket, som gjer meg til ein ressurs på katastrofar, og opnar høve for å reise ut humanitært seinare. Sambuar Camilla Søvig ville jo helst at eg vart heime, men skjønte dette var noko eg trengte å gjere. Eg vart teken i mot av ein danske i Kandahar, der eg knapt kjende meg att. Berre nokre få bygg var att, og leiren hadde vakse frå 400 til 38.000 mann. Og eg var einaste frå Norge. – Dei norske styrkane er i nord, men Kandahar i sør er Talibans fødestad, og der skjer det mest. Det var difor likhuset vart oppretta der. I nord har amerikanarane eit eige team. Eg følte meg liten og einsam i starten, smiler han forsiktig. Men interessa for yrket vaks raskt, og merkeleg nok gjekk pulsen ned. Det var ei verd eg kjende meg igjen i, og eg fekk ei underleg ro. Det var nok eit kapittel eg trengte å avslutte. Og det var ikkje berre død og forderving, ein vart kjent med mykje kjekke folk, vi grilla og spelte poker med amerikanarane og fekk ta del i mykje ein normalt ikkje får oppleve. Som å jobbe med hemmelege oppdrag tett i lag med FBI, og CID, militærutgåva av CSI. Første månadene hadde vi nesten dagleg rakettangrep mot leiren, alarmen kunne gå 3-4 gangar i døgnet, likevel vart eg ikkje redd og sov godt om nettene, sjølv om eg hadde respekt for trusselen angrepa utgjorde. Ein føler seg jo hjelpelaus når rakettane kom vel nær, men som regel gav varslinga oss dei små, men livsviktige, sekunda der du får kasta deg på bakken før raketten trefte, seier han og fortel om arbeidskvardagen. – Som del av jobben skanna vi alle lik, lokale og allierte, for eksplosivar, blant anna udetonerte objekt frå hendinga som tok livet deira, i eit eige bomberom der vi var maks to mann. Opphaldet var ei veldig spesiell oppleving eg er heldig som fekk ta del i, men mykje av det vi opplevde er så langt unna forstanden til folk at ord ikkje kan beskrive det. Krig er verre enn ein trur, spesielt i land der bomber og miner drep og skadar 80-90 prosent av alle offer. Ei endelaus rekke forferdelege syn, og mange veldig unge offer, gjer at du verkeleg ser kor meiningslaust krig er, seier han og fortel om veksling mellom rutine og surrealistiske hendingar. – I blant var det rolege dagar, så kom f. eks ei helikopterulykke. Det skjedde meir enn ein gang, seier han utan å talfeste det. – Det var mange spesielle og forferdelege hendingar, som gav meg unike erfaringar. Som å sortere kroppsdelar i dagevis etter katastrofar og sjølvmordsbombarar. Det er så uverkeleg at ein knapt kan førestille seg det.

Frå elden til roen Etter ekstreme hendingar i Afghanistan, vende han heim. Til pap-

paperm. – Elias var berre eit halv år når eg reiste, så saknet etter han og Camilla var stort. Og det var hardt å komme heim til ein baby som ikkje kjente igjen pappaen sin. Overgangen var rar: Frå det ekstreme til å sitte i ei leilegheit med Elias, som fulltidspappa. Dei første vekene gjekk det knapt opp for meg. Det var 3,5 timar tidsforskjell på landa, eg var trøtt, sliten og utlada, og fylt med spinnville inntrykk eg skulle fordøye, medan eg skulle gjere normale ting som å lage mat og gå tur med Elias. Første tida fekk eg ikkje nyte slik eg drømte om i Afghanistan, men så gjekk det seg til. Vi kosar oss meir dag for dag. No tek han imot meg som far, og kjem til meg når han føler seg utrygg for å få kos. Følelsen av å gje tryggleik og ha ein slik verdi for eit menneske, det gjev meg gåsehud, det er heilt utruleg! Dan smiler og plukkar opp Elias, som har stått opp og litt beskjeden over besøket. Dan plukkar han opp, og let han tilvenne seg på fanget. – Eg forventar ikkje at folk skal skjønne korleis eg har det, og vala tok eg sjølv. Men det er ikkje lett å om stille. Då er det utruleg å oppleve kjærleiken og tilliten eit barn gjev, seier Dan, og fortel at det ikkje var noko sjølvfølgje at Elias vart til. – Vi bestemte oss for å prøve å få barn, og Camilla vart gravid. Men det gjekk gale. Vi mista første barnet vårt 5,5 mnd ut i svangerskapet, på svært traumatisk vis, seier Dan og blir stille. Minnet gjer enno vondt. – Vi sleit veldig den første tida. Eg hadde jobben eg hadde, og ei forhistorie med mykje død. I tillegg til Arne døyde også veslebror min når eg var 5 år gamal. Du byrjar jo å undre deg. All denne døden, og så skal eg aldri få skape liv og bli pappa heller? Eg følte meg forfølgt av døden.

Veldig etterlengta Elias kom på den harde måten, og eit svangerskap der foreldra nesten haldt pusten. – For at ikkje hendinga frå førre svangerskap skulle gjenta seg måtte Camilla

Det er ein heilt anna kvardag heime i Førde enn det var under opphaldet i Afghanistan. For tida er Dan i pappaperm, og nyt dagane saman med vesle Elias og Camilla.

ligge på sjukehuset i to månadar før Elias vart føydd. Vi var utruleg langt nede og redde under svangerskapet, spesielt Camilla. Vi vart sittande på rommet, stort sett åleine, og prøvde halde motet oppe. På ei vitjing sa Gaute til meg: No må du ta vare på ho, for no slit ho. Det prøvde eg å ta til meg, seier Dan, eg såg jo kor langt nede ho var. Vi fylte dagane så godt som råd, blant anna med Hotel Cæsar, som vi vart hekta på, smiler han av det gode minnet frå ei vond tid, og fortel om letting når Elias kom til verden. – Han er fødd tre månadar for tidleg, så vi måtte vere på sjukehuset 2,5 månadar etter fødselen også før vi kunne ta han med heim, seier Dan. I dag er Elias sprek og sunn, 1 år og tre månadar gamal. – Følelsen av å bli pappa er enorm, og har endra meg, seier han og smiler til sonen. – Livet har gått i epokar: skitunge til eg var ti, vanskeleg ungdom til eg var 20, ti år som soldat, så obduksjonsteknikar. Og no far. Eg var ein egoist, gøymte vekk sorg og problem og putta alt i eit rom som fyltes opp. Som far merkar eg at eg er meir open for å tilgi, prate om ting, og å vere eit heilt menneske. Eg er sliten av å gøyme og stenge inne kjensler, det er fullt, dei må ut. I dag har eg det kjempebra, med ein flott familie eg er utruleg glad i: Elias og Camilla, Maria, søster mi, og mor mi, men i blant skulle eg ønske eg kunne gråte litt. Eg har ikkje felt ei tåra etter at Arne falt bort. – Det er mange år med mykje eg kunne felt ei tåre for, men eg stengte sorga inne. Det angrar eg på, no veit eg ikkje om eg torer sleppe det ut. Kor ender det då, smiler han forsiktig. Livet har i alle fall gitt meg ballast. Eg veit kva det er å miste, og kan vise trøst og medkjensle i yrket mitt. Saknet

etter dei ein har mista går aldri bort, men ein kjem vidare. Same kor tungt det er, så må du gjennom, seier Dan og fortel at dei private dødsfalla har forma karrieren bevisst og underbevisst. – Kanskje valte eg yrka mine fordi eg prøvar å forstå døden? Eg føler eg er rette mann i rett jobb, og ein menneskekjennar, smiler han og set punktum for krig. – Etter sist tur kjem eg aldri til å stikke kniven i bakken på jakt etter ei mine igjen. Vesle Elias strekk armane i veret og vil opp. – Som mineryddar var eg så langt inne i faget, og gira, og tenkte ikkje på kva som kunne skje. Etter seks månadar med resultatet av kva miner og eksplosiv gjer med eit menneske kunne eg aldri gjort det igjen, seier Dan og fortel at det ikkje er sjølvsagt at minerydding går bra. – Etter førre tur til Afghanistan ringte lagføraren min. – Eg er så glad for at vi alle kom ut i live Dan. Dagen etter eksploderte ei mine i fjeset på ein felles ven av oss, som var i laget som avløyste oss. Det brente samtalen fast i minnet. Og etter å ha sett det frå andre sida skjønner eg kor heldige vi var. Det er ein spennande «leik», og eit adrenalinkick du ikkje anar, men aldri igjen, seier Dan, før Elias forlangar meir merksemd. Det ligg hundrevis av andre historier bak dei milde auga: nokre er verkande arr, andre gode minner om kameratskap. Nokre deler han kanskje ein anna gang, andre har han for evig lagt lok på. Dan smiler til avskjed, og seier han kjenner seg letta over å dele litt av livet han har levd, ofte i skuggen av død. Elias kryp etter oss, strekk opp armane og vil leike. Og brått handlar ikkje historia til Dan om død og fortid, men om liv og framtid.

All denne døden, og så skal eg aldri få skape liv og bli pappa heller? Eg følte meg forfølgt av døden.

FM 9•2012

Gaularspelet og Vikingfestivalen 2012 4.-5. august byr Gaularspelet og Vikingfestivalen på to innhaldsrike dagar på Osen i Bygstad. – Forfattar Bjarte Sindre, som har skrive bøker om epoken, opnar Vikingfestivalen og kåserer om livet i vikingtid. Det blir omvising på Osen gard, Danseverkstedet i Førde har danseframsyningar ved Osfossen, Kvernsteinslauget, Gaular Pildragarlag og den svenske artisten Røda Masken til stades heile helga. Ein arkeolog fortel om utgravingane på Osen gard, avduking av informasjonstavla på tusenårsstaden, opne stand og sal av mat heile helga, fortel Per Kjelstad og held fram med Gaularspelet. – Det er 25 år sidan Egil Hjelmeland sitt første spel, som vart følgt i 2000 av Rolf Losnegårds «Kjærleikssaum», med musikk av Magne Rutle. Vi har bede Egil Hjelmeland, spelet sin «far», Margaret Fauske, første styreleiar, og tidligare regissør Kristin Geiring om å opne spelet og

klinikk førde hud • laser • varicer Sommartilbod:

20% rabatt

FM 9•2012

Restylane er verdas leiande dermale fyllstoff for hudforyngelse og estetiske korrigeringar. Både sikkerheit og effekten av Restylane er klinisk dokumentert og vert støtta av omfattande kliniske studiar føreteke over 15 år og med over 15 millionar behandlingar. Restylane er det klare førstevalet for estetiske behandlarar verda over og er ansett som «GOLDEN STANDARD» innad i bransjen.

på Restylane-behandlinger i veke 27.

markere 25-årsjubileet, seier Kjelstad og minner om kor viktig historia er. – Vi må vere bevisste eiga soge. I vårt område hende ting som verka sterkt inn på Norge og Island si utvikling, seier han og skryt over alle som stiller på. – Eit stort dugnadsprosjekt, med over 150 personar engasjerte i Gaularspelet og Vikingfestivalen. På scena er flinke amatørar i fleirtal, men vi leiger også skodespelarar. Rolf Losnegård er Atle Jarl, Kristian Asbjørnsen er Leiv Rodmarson. Holmstein Atleson vert spela av Øystein Kloster, Astrid av Toni Gundersen. Ny Helga er Reidun Melvær Berge. Idun Losnegård er regissør, Jeff Pedersen scenekampinstruktør og scenisk konsulent og Magne Rutle musikalsk leiar, avsluttar han.

LITT BRUNERE - mye vakrere Besøk Brun og blid Førde

Hafstadvegen 34

Andre behandlingstilbod:

2 4 5

Det er berre utvalde klinik- 1. Bekymringsrynker 2. Nase til munn kar, og med medisinsk 3. Smilerynker ansvarleg lege, som får behandle med 4. Leppelinje 5. Leppevolum Restylane. Klinikk Førde har autoriserte Restylanebehandlarar med ID-kort. Dette, samt produktet sin unike kvalitet, sikrar optimal trygghet.

• Kosmetisk plastisk kirurgi i samarbeid med Håvard Seland og Hans Vintertun (Aleris) • Botox • Permanent hårfjerning med diodelaser • CO2-laser • Restylane • Fraxellert CO2-laser • Peeling (Bluepeel, Light peel) • Medisinsk kremprogram (Obagi, Duvè Medica) • Aknebehandling • iClearXL, raudt og blått lys • IPL mot cuporose og spiders • Sveittebehandling m/Botox • Sprengte blodkar • Laseroperasjon av åreknutar • Tannbleiking • TEI Muskelstimulator

ÅPNINGSTIDER ER: Man-Fre: Lørdag: Søndag:

07:30 – 23:00 09:00 – 19:30 10:00 – 23:00

OPNINGSTIDER: Tirsdag, onsdag og fredag kl 10-16 og elles etter avtale. Pasientar kan henvende seg direkte for konsultasjon, eller dei kan tilvisast frå lege.

Klinikk Førde AS

Medisinsk ansv.: lege/karkirurg Jens Ola Evjensvold Førdetunet, 2. etasje, Hafstadvn 25, 6800 Førde • Tlf. 57 72 04 40 / 976 79 662

klin-fo@online.no • www.klinikkforde.no

Nærmeste Brun og blid solsenter ﬁnner du ved å sende: BB HVOR til 1960 Besøk oss på facebook: www.facebook.com/Brunogblid Grønt nr: 800 34 033, www.brunogblid.no

Coexistence - sameksistens På den 23. Førdefestivalen, 5.-8. juli 2012, er tema «Coexistence – sameksistens». – Vi ynskjer fokusere på sameksistens mellom folk og kulturar, som er både spennande og utfordrande. Sameksistens gjer oss rikare, seier festivaldirektør Hilde Bjørkum. – Via musikkuttrykk og tradisjonar viser vi at menneske og kulturar alltid har påverka kvarandre; ingen sivilisasjon lev i vakuum. Musikktradisjonar oppstår som resultat av fredelege møte og sameksistens, av impulsar frå eige miljø og utanfrå. Det har alltid skjedd, og skjer også i dag; multikulturelle samfunn er ikkje nytt. For Førdefestivalen er det viktig å gje rom for dei mange stemmene som ikkje vinn fram i den kommersielle marknaden, som alternativ til mainstreamkultur det folk kan oppleve musikk og musikarar dei kanskje ikkje kjenner frå før. Sefardisk musikk har røter i 700-talets fleirkulturelle Spania der kristne, jødar og muslimar levde saman. Yasmin Levy er ei av dei fremste eksponentane for musikken med element frå Midt-Austen, Nord-Afrika og Spania. Supergruppa The Other Europeans samlar musikarar frå sju land med sterke klezmer- og sigøynarmusikktradisjonane i Aust-Europa. Jødar og sigøynarar levde saman i det som no er Moldova; før krig, jødeforfølging og immigrasjon skilde dei. Rembetika blir kalla greske blues, og kom med tyrkiske flyktningar etter første verdskrig. Apsilies er ei gruppe i toppsjiktet. Gruppa Damily spelar tsapiky-musikk frå sørvest-Madagaskar: Ein energisk og glad miks av indonesiske, indiske og afrikanske innslag. Trioen The Nordic Fiddlers’ Bloc har medlemmer frå Shetland, Sverige og Norge og viser at norsk tradisjonsmusikk ikkje har levd i vakuum. Samspelet mellom svenske Ellika Frisell på fele og senegalesiske Solo Cissokho på kora viser at to tradisjonar kan smelte saman og skape nye musikalske landskap. No tilfører Rafael Sida, perkusjonist frå Mexico, utrykket deira nye, spennande element. I Brasil har ulike folkegrupper levd side om side i hundreår. Musikktradisjonar er i stor grad resultat av sameksistens, og

Renata Rosa sin musikk har indianske, portugisiske og afrikanske element i seg. Av norske artistar kjem Ragnhild Furebotten, som saman med sine seks blåsarane set farge på nordnorsk folkemusikk! Mjølkebonde og songar Aasmund Nordstoga, kjem, med eit band beståande av Daniel Sandén-Warg, Åsmund Reistad og Sondre Meisfjord.

FM 9•2012

stort

Vi har utval av bruktbilar – det kan løne seg å ta turen innom oss! Ta kontakt og fortell oss kva du er ute etter.

Tlf: 57 82 16 88 - Øyrane 6, Førde

Førde Halbrendsøyra, 6800 Førde Tlf. 57 82 99 00 www.opusas.no

Sogndal Granden 23, 6856 Sogndal Tlf. 57 62 57 57 www.opusas.no

TREND OG MOTE

med Regine Engevik Førsund

Den romantiske

Hårband, H&M

Om nokon spør meg kva stil eg har, veit eg aldri heilt kva eg skal svare. Eg har så mange ulike stilar, og det kan svinge veldig frå dag til dag. Eg skal ta for meg mine ulike stilar framover og kome med litt tips og inspirasjon til kvar av dei. På biletet har eg ein lyse rosa kjole med gulldetaljar på brystlommene, paljettveske og sandalar i gull. Eg har eit hårband med blomar på og krøller i håret – så eg tar stilen heilt ut i dette antrekket. Neglene på fingrane og tærne er lakka i ein knallrosa farge som friskar det heile litt opp - men alt i alt er dette veldig søtt, romantisk og feminint. Om du er romantikar kan du slå deg laus med blondedetaljar, rysjer, draperingar, blomar og sarte farger. Jo meir feminint, jo betre. Vel plagg med feminine og mjuke detaljar. Sarte blonder, avrunda skjørtekantar, volangar og delikate band understrekar den romantiske stilen. Uttrykket skal vere sart og tekkeleg men treng litt bar hud for og ikkje bli for yndig og uskyldig. Løft antrekket med ein bar rygg, eller lårkort skjørt. Som du ser på kjolen min er den ganske kort framme, det gjer at uttrykket ikkje blir alt for sukkersøtt!

Kjole, www.romwe.com

Ikkje ver redd for å vere feminin, det er fint å prøve litt andre stilar innimellom og vise andre sider av seg sjølv

Om du synes at det blir for søtt er det lov å bryte med ein hatt, belte, jeansvest, røffe sko eller mørk neglelakk. Eit stort smykke, høge platåsko eller ein knallfarga leppestift vil tilføre antrekket eit kult preg. Miks forskjellege stilar og lag din eigen tvist!

Ta turen innom bloggen min regine.femelle.no dersom du vil lese meir om mote, mine antrekk og innkjøp.

Veske, Lindex

Sko, Økonomisko

Foto: Peter Førsund.

Kombiner pastell og blomemønster for eit søtt og romantisk uttrykk. Eit stylingtips for deg som likar det meir nedtona, er å matche eit blomemønstra korsett med ein transparent topp og jeans. Men, kjære deg; ikkje ver redd for å vere feminin, det er fint å prøve litt andre stilar innimellom og vise andre sider av seg sjølv. Våg å spele på din feminine side og vis deg fram i sommar! Og neste gang, då kan du vere røff – det er nemleg den meir tøffe og frekke stilen vi skal sjå nærmare på då. Følg med!

FM 9•2012

Prøv nyheita

NYHEIT

BEAUTIFYING OIL FRÅ THE BODY SHOP! SKJØNNHEITSOLJE TIL KROPP, HÅR OG ANSIKT. GJEV FUKTIGHEIT, NÆRING OG FJERNAR TØRRE PARTI TAKKA VERE EIN SPESIELL BLANDING AV TRE LETTE NØTTEOLJER: KUKUIOLJE, MANDELOLJE OG MARULAOLJE. The Body Shop Handelshuset Tlf: 57 82 05 88

Du kan velje mellom desse duftene: Coconut, Shea, Cocoa Butter, Chocomania, Moringa, Olive og Mango. Pris: 179,-

NYHET! PEUGEOT 208

Breim 11.-15. juli 2012

208 frå kr

175.900,-

Vince Gill Bobby Bare Hellbillies Vassendgutane Onkel Tuka Ila Auto Green Granadas Roy Lønhøiden Sigrid Moldestad Long Horn Spik Adel m. fl.

NYHET! PEUGEOT 4008 4x4

4x4 frå kr

353.900,NYHET! PEUGEOT 3008 HYbrid4

Onsdag 11. juli: Bluegrasskonsert, Frislidlada Sandane kl. 20.00 Torsdag 12. juli: Opningskonsert Trivselshagen Sandane kl. 19.00 Hovudscena: Green Granadas og Vassendgutane kl. 22.00–01.00 Fredag 13. juli: Barnas Countrytreff, Trivselshagen Sandane kl. 11.00 Kolbeins Saloon kl. 12.00–21.00 Hovudscena: Spik Adel, Oslo Ophry Orchestra og Hellbillies kl. 21.00–01.00

HYbrid4 frå kr

413.900,Alle Peugeot sine personbilar har 5år/100.000 km Norgesgaranti. Pris inkl. frakt og leveringsomk. Drivstoff-forbruk v/blanda køyring frå 0,34 l/mil. CO2 utslepp frå 87 g/km. Atterhald om trykkfeil. Bilde er illustrasjonsfoto og utstyr kan avvike. Importør Bertel O. Steen as.

Laurdag 14. juli: Sentrumskonsertar frå kl. 10.00 Kyrkjekonsert, Breim Kyrkje kl. 14.00 Kolbeins Saloon kl. 12.00–21.00 Hovudscena: G.Thomas, The European Highwaymen, Bobby Bare og Vince Gill kl. 21.00–02.00

9•2012

Sjå våre nettsider for meir informasjon og prisar:

www.norskcountrytreff.no Hovudsponsorar:

Støtta av:

SOGN OG FJORDANE FYLKESKOMMUNE

- din leverandør av Peugeot

Sponsorar:

GLOPPEN KOMMUNE

findriv AS

Generalsponsor:

Debuterer med barnebok Til hausten bokdebuterer Anne Viken med det Samlaget kallar den første boka med dyrlegetematikk for born, skriven av ein veterinær. TEKST: Roy Sunde

FM 9•2012

Veterinær Anne Viken frå Bygstad vaks opp med hestar og andre dyr, og bestemte seg tidleg for å bli veterinær. Ute i praksis såg ho eit mylder av historier om folk, fe og veterinærar som ikkje vart fortald. Det ville ho gjere noko med. – Boka er eit motstykke til kjendisveterinær Trude Mostue sitt glamfokus på livet som veterinær, og viser fram den usminka verkelegheita som veterinær: At dyreeigarar kan vere splitter pine galne, at ikkje alle hestar er like snille og at møtet med praksis for ein nyutdanna dyrlege ikkje er berre, berre, fortel ho. – Eg håper det er ei bok hesteinteresserte jenter og gutar les med hud og hår, som appellerar til barn og unge som likar spennande forteljingar om dyr og legender. Den høver godt ungdom også, 13-15 år, med interesse for hestar og dyr, seier Viken og fortel at ho har ønska lage ei bok som viser røynda. – Eg har lagt meg tett på røynda i skildring av ein veterinærpraksis: Verkelege hestepasientar, autentiske medisinske behandlingar og informasjon om hestar og andre dyr: Det har eg pakka inn i mysterium, legender og religiøs overtru, mykje henta frå Sunnfjord. Så her er litt å hente for dei som er oppteken av gamle myter, overtru og eventyr. Ei bok du kan lære mykje av, om folk og fe, livet som veterinær, veterinærmedisin og sjuke hestar, og du får mykje tips om korleis du som hesteeigar skal passe og stelle hesten din, lover Anne.

Tordenbygda – Boka skil seg frå «vanlege hestebøker» ved at historia er bygd rundt ein veterinærpraksis, ikkje ein stall. Hovudpersonen Elise på tretten år har ingen hest, men vil gjerne bli dyrlege når ho blir stor. Ho følgjer med den knakande kjekke veterinæren onkel Kalle på jobb kvar dag i sommarferien. Ho er tøff, og hiv seg uti både hestepasientar og mysterium. Elise er ein helt i form av sitt ukuelege pågangsmot og mangel på frykt for det ukjende. Eigenskapar som er heilt nødvendige om ein vil vere veterinær ute i felten. Då

onkel Kalle får sommarjobb som veterinær i den avsidesliggande Tordenbygda, reiser tretten år gamle Elise frå byen for å vere med som assistent. Der treff ho den pensjonerte veterinæren Gamle-Mathias og verdas galnaste prest. Elise er forferdeleg glad i hestar, men dei kvite hestane i Tordenbygda er ikkje som andre hestar, fortel Viken. – Tordenbygda er full av myter, legender og mystiske hestar. Ingen veit kvar dei kvite ivanhestane kjem frå, og ingen veit kvar dei store, svarte tordenhestane blei av den gongen for to hundre år sidan. Alt ein veit er at ein mystisk hestekult har halde til i bygda. Dei ofra hestar på bålet. Livet som veterinær er mykje farlegare enn Elise hadde førestilt seg. Hakket for farleg.

Inspirert av gamle klassikarar Inspirasjonen til å skrive boka har ho henta i klassikersfæren. – Litterære inspirasjonskilde er Trygve Gulbranssens Bakom synger skogene, Det blåser fra Dauingfjell, og Ingen vei går utenom sentrale, samt Gøsta Berlings saga av Selma Lagerløf. Både Lagerløf og Gulbranssen har i sine bøker mektige skildringar av hestar, rovdyr og vill natur, ein ikkje finn maken til i samtidslitteraturen. I desse bøkene finn ein også myter og overtru blanda med verkelegheit, ein magisk miks som gir opphav til fantastiske romanar.

Anne Viken • Utdanna veterinær frå Norges Veterinærhøgskule og har ein bachelor i Internasjonale studier frå Universitetet i Oslo. • Har arbeidd som journalist i Klassekampen, Dagbladet, Dagens Næringsliv og Firda, samt som nyhetsredaktør i Universitas. • Har vore kommentator i Klassekampen, Dag og Tid og Firda, samt har skrive ei rekke kronikkar i ulike aviser. • Har også arbeidd som veterinær i Sverige, samt som frilansjournalist og foredragshaldar. Skriv gjestespalter for Nationen. • Kjem frå Sogn og Fjordane, men held seg i Oslo eller utomlands det meste av tida. Kjelde: anneviken.blogspot.no

Testvinnarar søkjer sommarjobb. Kjøpar bør ha:

TESTVINNAR

Stihl FS130

Stihl RE128

Ryddesag, inkl tre skjæreverktøy

4290,-

Høgtrykksvaskar

2990,-

TESTVINNAR

Tilgang på tre, hage, park etc. Sans for kvalitet. Sjå nytten av vedhogst / vedproduksjon / ﬁn hage-park.

Viking MB545VM Plenklyppar

5690,-

Arbeidsted i hagen / skogen, Disponibel etter ønskje.

Eg tilbyr min kjøpar: Ein ryddig skog / hage / park / ved til vinteren. Gjer jobben komfortabelt og effektivt. Ekstrem driftsikkerheit samt tilgang på tilbehøyr Veldig lettstarta!

Din lokale faghandel:

ØVRE ÅRDAL: Byggmakker Andersen Tlf: 57 66 57 70

FØRDE: Hagia Førde (Førde Motorsport) Tlf: 57 82 10 54

STRYN: Jernia Johan Flo & Søn Tlf: 57 87 60 60

MÅLØY: Verlo AS Tlf: 57 85 11 77

NORDFJORDEID: Rindal Maskin Tlf: 57 86 04 63

FLORØ: Jernia Snorre Jernvare Tlf: 57 74 28 08

SOGNDAL: Jens Barsnes Tlf: 57 67 25 33

FM 9•2012

Grillsesong RETT PÅ Tore Fossen

Eg har kjøpt meg grill. Ein slik stor gassgrill, med tre brennarar og ekstra plate for å koke ris og poteter. Så no skal det grillast. Heile sommaren.

Eg kan ikkje fordra å skru saman ting. Når slike ting skal gjerast, blir eg om mogleg enno mindre mann enn eg er frå før. Hjelpelaus er vel den beste nemninga når slike oppgåver ventar. Det er alltid massevis av deler og skruar att når eg trur eg har fått ting sånn nokolunde i hop. Skeivt blir det som regel også. Uansett; skulle det bli mat, måtte eg gå til verket med dødsforakt.

No skal eg vere den første til å vedgå at grilling ikkje har vore mi greie. Eg likar godt å lage mat, men har alltid vore av den oppfatning at det beste resultatet får ein ved å lage maten til på kjøkkenet. Der har ein alt rundt seg. Knivar, kjøleskap, salat, komfyr med steikeomn og elles andre remediar ein treng for å kunne førebu og tilverke eit måltid. Når maten er ferdig, kan ein ha den på tallerkenen og ta den med ut på terrassen og ete den der. Lenge har eg mobba kollegaer på jobb for desse grillgreiene, som eg strengt tatt ikkje har hatt sansen for. Kanskje det er fordi frykta for å mislukkast som grillsjef har lagt i bakhovudet? Og ikkje tale om at Rema 1000 sin grillkampanje på fjernsyn har auka lysta til å grille. Å sjå trynet til Sven Nordin når han gomlar barbeque spare ribs er grunn nok åleine til å bli vegetarianar. Men her om dagen var eg med kona mi for å kjøpe nokre blomsterpotter. Etter at ho hadde tråla fleire hundre kvadratmeter på kryss og tvers, med meg på slep, mellom chrysantemum, skaugumbegonia og spirea, hadde ho omsider fått tak i to små tomme blomsterpotter som eg funderte på kva ho skulle fylle dei med. Brått ramla vi over ei avdeling med grillar. – Vi skulle ikkje hatt oss ein grill? spurde ho, vel vitande om sjansen for svaret vart negativt frå mi side. Men før eg fekk svart ho i det heile, dukka det opp ein kjenning, som lurte på om vi skulle ha oss grill. Så der og då, med god rettleiing frå vedkomande om kva som var bra og mindre bra, sette han grillar i hovudet på meg og avgjerda vart tatt. No skulle det bli grilling i sommar. Kona vart så oppglødd at ho gløymde att blomsterpottene sine.

Så der og då, med god rettleiing frå vedkomande om kva som var bra og mindre bra, sette han grillar i hovudet på meg og avgjerda vart tatt.

Stor tralle, stor og tung pappkartong, lite kort, stort innhogg i oppsparte likvidar, og så var vi på veg heim for å starte grillsesongen 2012.

Etter eit par timar, eit par boksar med dansk brygg, eit par regndropar og eit par oppmuntrande tilrop frå gode naboar, stod forsyne meg grillen klar til bruk. Berre nokre få skruer til overs, men ting fungerte. Gassen kom der den skulle komme, varmen kom der den skulle komme, og minuttar seinare låg allereie maiskolbane og vart svidde på rista. Deretter kom Scampi i olje og kvitlauk i form på rista, tett følgt av oppkutta grønsaker i ei anna form, og til sist kom kotelettane på plass. Og veit du kva? Det var eigentleg ganske godt. Resultatet vart langt betre enn venta. Alle mine fordommar mot grilling forsvann i lag med ein mild sommarbris som feia over terrassen. Rett nok har eg sikkert ganske mykje å lære når det gjeld grilling, men målet for sommaren 2012 er klart: Eg skal bli nabolaget sin nye grillmeister. Det einaste som kan hindre det er Vår Herre. Det står att å sjå kor mykje Han vil tilgodesjå oss med godvêr. Men skulle det no bli mykje regn i sommar, og lite grilling, så får kona heller bruke den til å plante Hortensia eller Vårgyvel i. Til nytte kjem den nok uansett.

Men kor lenge var den mykje omtalte Adam i Paradiset? Om eg tok rolla som Adam, så var eg i alle fall ikkje i Paradis lenger enn til at den store og tunge pappkartongen var komen på terrassen. Eg opna kartongen og fann ei monteringsbeskriving. Fullt utbretta var den på cirka to kvadratmeter, med tekst og teikningar på begge sider. Den skulle hjelpe meg til å setje saman delane til det som i framtida skal gjere meg til grillsjef i nabolaget.

FM 9•2012

KLIPP FARGE BRUD STUDENT RABATT DROP IN EXTENSIONS MAKE-UP OPPTIL

20%

SPENST OG

STUDENT

RABATT

Besøk vår facebookside Fresh Frisørsalong

Hafstadvegen 34 | 6800 Førde Timebestilling 47 70 73 80

inform-media.no

Ferie på Strynefjellet eller late meg heime? Ikkje så nøye, når papsen er kunde hos Enivest!

Vi gir deg 3 mnd. utan abonnementskostnad på internett i heimen (ADSL) og mobilt breiband. Tilbodet gjeld ld dn nye A ADSL-kundar DS SLL-ku k med 12. mnd bindingstid som kta a ssamla. Kampanje-periode til og med bestiller begge produkta 1. august 2012. (Pris første året frå kr 4301,- inkl. etablering).

Surf der du er, når du vil FM 9•2012

Om du allereie er Enivest-kunde – gjer som “papsen” bestill mobilt breiband no!

Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane

57 00 91 00 | enivest.no

Endeleg som Nytt merke:

SOMMER SPESIAL

BARCELONA

Barneklær - Ull - Yttertøy - Leiker - Utstyr - Bilsikring Handelshuset Nord, 2 et. Tlf. 57 02 02 77

Vero Moda Bluse kr 222,95

Vita Smile Lab kr 499,St. Tropez Gradual Tan kr 299,-

Peppes Pizza Chef’s Salad med reker, skinke eller fly away kylling, kr 121,-

Jack & Jones Kortarma skjorte kr 299,95

Handelshuset nord, 3 etg. - Tlf: 57 82 12 22 www.reflex.no

Nille Solcelle-lykter rund kr 89,-, avlang kr 79,-

Ringo Vanngevær kr 129,-

Største kjøpesenteret mellom Bergen og Ålesund • 51 butikkar • 500 gratis parkeringsplassar • 4 restaurantar/kaféar • Leikeland HANDELSHUSET

1987-2012

Opningstider: Kvardagar: 10-20 (21) Laurdag: 10-16 (20)

Nokre butikkar har andre opningstider.

mmar

Største kjøpesenteret mellom Bergen og Ålesund SKO • dna • EuroSko • Økonomisko MAT, DRIKKE OG KIOSK • Spar • Napoleon Conditori • Deli Vita • Narvesen • Peppes Pizza • Vinmonopolet • Bambus OPTIKK, UR OG GULL • Bjørklund • Mestergull • Brilleland

r a m m So r e t e l a s i gang!

KROPP OG HELSE • Nikita • Apotek1 • The Body Shop • Sunkost • Trendy frisør • Cosmetique Parfymeri & Spa • Ranels Parfymeri • VITA HUS OG HEIM • Bellis Blomster • Nille • Handelshuset Libris • Kremmerhuset • Princess • TilBords

Du gjer alltid gode kjøp hos oss!

KLE • Bare Barn • Bonito Dameklær • KappAhl • VIC • Marcel • Marcel Sister • Marcel Home • More Woman • b-Young • Blend • Arkja Dameklær • Hennes & Mauritz • Jack Jones & Vero Moda • Match

Modell: Marit Bolstad frå VIC Kle frå VIC: FLOYD TOPP kr 399,FLOYD BUKSE kr 399,DONNA SINGLET kr 249,SKJERF kr 199,TOKYO JANE ARMBAND FRÅ kr 149,-

Handelshuset Sør • tlf. 57 72 05 80

SPORT OG FRITID • Ringo • Din sport

Sko frå Eurosko: Chili kr 599,-

SPESIALBUTIKKAR • Glitter • Zoo-senteret • Ti-Ti • Førde Lydsenter • Bagorama • Fotograf Helle • City Bag • CMYK accessories SERVICE • Sparebanken Vest • Posten

Bagorama Samsonite koffert 64,5 liter, kr 1399,-

Mestergull Celine Engelstad smykke kr 2300,-

Trendy frisør KMS UV- og varmebeskyttande stylingkrem, kr 269,Fargebeskyttande leave in-krem, kr 179,-

More Woman T-shirt kr 199,-

Deli Vita Illycrema, frosen kaffikrem, kr 25,-

www.hhforde.no

...vi har det! HANDELSHUSET

Unge meiningar Karstad Skule Kva skal du i sommarferien? Tirill: Reise til Danmark og bade. Og så skal eg vere saman med familien. Og ein ting til. Feire bursdagen min! Ida Sofie: Det veit eg ikkje. Trur eg skal i Sigdal og besøke søskenbarnet mitt og leike med kattane. Nikolai: Eg skal bade og på ferie til Dyreparken i Kristiansand og Sjå Kaptein Sabeltann. Men det er ikkje eg som vil sjå Kaptein Sabeltann altså, det er lillebroren min som vil. Ok eg har litt lyst å sjå han eg og. Sofia: Til USA! Der skal eg besøke venninnene til mamma og dei har badebasseng i hagen. Vi skal til vannparkar og så skal eg sole meg! Eg kan litt engelsk, men eg trur ikkje eg skjønnar kva dei seier der borte. Emma: Eg veit ikkje heilt kor eg skal hen. Gabriel: Eg skal til ei øy, men eg huskar ikkje kva den heiter. Den begynner på r. Kva vi skal der veit eg heller ikkje. Eg trur eg skal i ein leikebutikk, lego og sånt. Stian: Campingplass!

FM 9•2012

Treng vi ferie? Ida Sofie: Ja, fordi vi skal sleppe lekser! Sofia: Ja, fordi mammaene og pappaene skal få litt fri sånn at dei ikkje jobbar heile tida. Nikolai: Vi må ha ferie slik at vi har tid til å besøke andre stadar. Gabriel: Eg har to svar på det her. Ein: Vi skal ha tid til å besøke slektningar og to: slik at mamma og pappa ikkje skal jobbe heile dagen, men ha tid til å gjere ting saman og ikkje gjere det same kvar dag. Tirill: Vi må det slik at vi kjem oss på tur. Vi treng ikkje reise på ferie, men vi gjer det fordi det er gøy å gjere noko anna enn å berre sitte heime. Ikkje gløym kjæledyra når du reiser på ferie! Kva er feriepengar for noko? Stian: Det er slik du må ha for å betale campingplassen Gabriel: Her har eg og to svar. Ein: Vi må ha pengar til å betale campingplassen , og to: For å betale reisa. Flyet for eksempel. Tirill: Eg veit ikkje kva det er , men eg

Frå venstre: Emma Marie 8 år, Nikolai 7 år, Gabriel 8 år, Tirill 8 år, på ryggen til Sofia 8 år, Ida Sofie 8 år og Stian 9 år.

veit korleis du kan bli kvitt dei. Ein reiser på ferie og brukar dei opp. Eg og søskena mine ordnar det. Hehe. Ida Sofie: Feriepengar får ein frå foreldra sine eller tanta si. Dei sparar vi til ein spesiell dag i ferien. Nikolai: Feriepengar er pengar som vi sparer til ferien til å betale for flyet slik at ein kjem seg rundt. Det er ikkje gratis å fly. Sofia: Mammaene og pappaene får dei fordi dei jobbar. Ein brukar dei til å betale hotellet.

Sofia: Nokre får litt ekstra pengar frå banken og kommunen før sommaren fordi dei har jobba så bra. Gabriel: Det er sånne pengar vi betalar til dei fattige landa, og så betalar vi rekningar med dei.

Før ferien er det mange som anten får att skattepengar eller må betale skattepengar. Kvifor det? Tirill: Skattepengar er noko foreldra våre må betale inn til kommunen og så får dei fattige landa dei. Kvifor nokon må betale før ferien veit eg ikkje. Ida Sofie: Foreldra må betale skattepengar og får eit kort frå kommunen. Rett før sommaren må ein betale det ein skal. Nikolai: Det er pengar som betyr mykje for familien.

Kva er draumeferien? Gabriel: Legoland i to til fire månader! Emma: Eg ville reist til Gol og bada! Sofia: Hollywood! Nikolai: Opp til Sykkylven og besøke mormora mi og så seks månader til Legoland. Og ein månad i Egypt! Ida Sofie: Reise til hotellet som ser ut som ein pyramide. Skulle bada heile tida. Og Hauglandssenteret. Og Sunnfjord Hotell! Tirill: Reise til Bodø og gå på badelandet med to sklier. Og Hotell Alexandra!

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

Atterhald om utselde varer og eventuelle prisendringar.

Canon-sterke sommartilbod CANON Eos 600D m/Canon EF-S 18-55IS

4995,-

CANON Eos 600D m/ «dobbel zoom kit»: Canon EF-S 18-55IS og EF-S 55-250 IS

Til alle alternativa med Eos 600D kan du få utstyrspakke som inneheld Canon-bag, starterDVD og 4GB minnekort: kr 495,(Verdi kr 999,-)

CANON EOS 60D kamerahus

ALTERNATIV Eos 60D: med Canon EF-S 18-135 IS, kr 8.490,med Canon EF-S 18-200 IS, kr 9.990,med Canon EF-S 15-85IS USM, kr 11.490,-

9495,-

3495,-

4990,-

12 x optisk zoom

CANON EOS 1100D m/Canon 18-55DC obj.

ALTERNATIV Eos 7D: med Canon EF-S 18-135 IS, kr 11.990,med Canon EF-S 18-200 IS, kr 13.490,med Canon EF-S 15-85 IS USM, kr 14.990,med Canon EF-17-40 F.4,0 L USM, kr 15.490,-

Personleg service og god pris. Vårt mål er at alle våre kundar skal få hjelp og rettleiing til å finne akkurat det produktet og den løysinga som høver for kvar einskild. Sjå vår heimeside www.alfhelgheim.no for oppdaterte og konkurransedyktige prisar.

CANON EOS 650D m/Canon 18-55IS obj.

7990,-

999,-

ANDRE POWERSHOT-KAMERA:

5x optisk zoom

PowerShot S100 kr

2.999,-

PowerShot G12

5995,-

CANON EOS 7D kamerahus

CANON EOS 550D m/ «dobbel zoom kit»: Canon EF-S 18-55DC og EF-75-300 III

CANON IXUS 500HS

2499,-

2995,-

CANON EOS 550D m/Canon 18-55DC obj.

1499,8x optisk zoom

6990,ALTERNATIV Eos 600D: med Canon EF-S 18-135 IS, kr 6.990,med Canon EF-S 18-200 IS, kr 8.490,med Canon EF-S 15-85 IS USM, kr 9.990,-

CANON PowerShot A2300/A3200

CANON IXUS 230HS

kr «Min CEWE FOTOBOK» Verdi kr 318,gratis til alle som kjøper Canon Eos, Canon Ixus og Canon PowerShot hjå oss!

2.999,-

PowerShot G1x kr

6.495,-

CANON Legria HF-M 506

3999,-

9•2012

27 CANON Legria HF-R 26 HD

1995,-

ALTERNATIV: med Canon 18-135 STM, kr 9.990,-

Alf Helgheim & Co AS Skei Sentrum, 6843 Skei i Jølster Tlf. 57 72 83 11 • Fax 57 72 83 29 www.alfhelgheim.no • post@alfhelgheim.no

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

Veitastrond er ei landbruksbygd, og det er ikkje uvanleg å møte på fleire traktorar langs vegane.

Kva er det med Veitastrond? Det har skjedd noko på Veitastrond dei siste åra. Fleire unge har busett seg og skapt optimisme i ei bygd som har slitt med fråflytting. Vi tok turen for å finne ut kva som lokkar dei tilbake til den vesle jordbruksbygda. TEKST OG FOTO: Kristine Slettehaug

FM 9•2012

Vegen som tek deg til den vesle bygda går langs Veitastrondvatnet og er smal, lang og spektakulær. Høge, bratte fjell heng over vegen, spor etter tidlegare ras pregar fjellsidene, tunellane manglar lys, og skulle ein møte bil er det berre ein ting å gjere: rygge. Mange forbind Veitastrond med denne vegen. Omdiskutert i media og til tider omtala som livsfarleg. På det meste har den vore stengt i fleire veker grunna ras. – Det har skjedd noko der inne, seier dei når vi ringer Luster Kommune for å få tal. – Dei unge flyttar tilbake. Dei vil visst bu der. Det er nesten så ein kan spore undring i stemma til den kommunetilsette. Før vi legg på understrekar han at det er bra det som skjer der. – Det har skapt ny optimisme og tru på bygda. Mange bygder med jordbruk som primærnæring slit med fråflytting. Dei unge flyttar for å studere og kjem aldri igjen. Det er ikkje arbeid til dei i heimbygda. Fleire gardar står tomme, og bygdene er spådd ein sakte, men sikker død. På Veitastrond går dei i mot trenden. Fleire unge har valt å vende heim. Mange av dei med mål om å drive jordbruk.

Jens Heggestad er pensjonert bonde. I 1977 tok han jenta han hadde møtt i Oslo med seg heim til Veitastrond. Ho vart velvillig med. Det viktigaste var å vere der han var. – Hadde ho nekta hadde det ikkje blitt, seier Jens og ser ut over jordet. Han og kona Bjørg sit i vinterhagen sin. Bak dei ruvar majestetiske fjell. Sola bryt gjennom skyene og den flate bygda viser seg på det finaste. – Eg var glad i bygda mi. Draumen var å ein dag reise heim og drive som bonde. Det låg alltid i botnen når eg budde vekke. Valet vart lett når ho var så positiv. Han ser på kona si. – Angra? Nei, det har eg aldri gjort. Eg har trivst frå dag ein, svarar ho på spørsmål om ho nokon gong har angra på valet om å bli med Jens til Veitastrond. I 1978 budde det 185 personar på Veitastrond. Bygda hadde fått ein oppsving etter Hitra-aksjonen. Ein aksjon der bønder på Hitra protesterte mot dei dårlege rammevilkåra landbruket hadde. Aksjonen førte til betring av norsk landsbruks vilkår gjennom ein opptrappingsplan. I dag er folketalet til Veitastrond 114. 28 av dei er i aldersgruppa 20-49. – Mange unge flytta heim på 70-talet. Dei økonomiske forholda vart betre og det vart lettare å vere bonde. Sidan har det gått litt i bølgjedalar. Det har mange gongar sett mørkt ut. Vegen har alltid vore eit tema, og butikk og skule har henge i ein tynn tråd. Men så har det snudd. Det pensjonerte paret ser tilbake på eit godt liv i bygda. I tillegg til å vere bønder hadde dei tid til å vere sosiale på fritida. Han i tippeklubb, ho i syklubb og på dametrim. Aldri har dei kjende seg einsame. Ikkje ein gong då dei var innesperra i 100 dagar grunna ras. – Bygda er om muleg endå meir sosial når vegen er stengd av ras. Alle samlast og det er ei heilt spesiell stemning i bygda. Redde har vi aldri vore

Dei siste åra har fleire unge valt å flytte heim til Veitastrond. Eit godt og sosialt miljø, draumen om å drive som bonde og ein «trend i tiden» er faktorar som lokkar dei heim. I 2012 er det 28 personar i aldersgruppa 20-49 i bygda. På bildet ser du eit utval av desse.

noko å gjer, men ingen har det travelt. Nokre skal på stølen og mjølke kyrne som nett er slepte ut. Sola skin og alle helsar på alle.

Medan vi sit i vinterhagen går svigerdottera til Jens og Bjørg over plenen nedanfor huset. Ho heng opp klede og småpratar med svigerforeldra. Dei diskuterer kor tid posten kjem. Saman med sonen har ho bygd hus i tunet. Tre barnebarn har dei gitt Jens og Bjørg. – Kurt, sonen vår, har alltid vore glad i Strondi. Når han fekk sjansen til å komme heim og ta over garden var han ikkje i tvil. Vi er privilegerte som får vere med og jobbe på garden. Barnebarna har vi besøk av kvar dag. Vi føler vi er til god hjelp, seier Jens. Det pensjonerte paret vel å sjå lyst på framtida. Dei har trua på bygda. Å flytte er ikkje tema. – Alderdommen bekymrar meg ikkje. Det er så fint å vere her. Eg trur ein har godt av å vere her. At det kan hjelpe deg. Sånn føler eg det, seier Bjørg. – For oss og bygda generelt er det fantastisk det som skjer no. Det er med på å redde butikk, barnhage og skule. Det er marginalt, men tross alt er det unge i bygda, og fleire er på gang. Det ser verkeleg positivt ut sånn som det er no, seier Jens, før dei reiser seg. Dei har nok å fylle dagane med. Det er mykje aktivitet å spore ein solfylt dag på Veitastrond. Utanfor butikken står to unge damer med kvar sin kaffikopp i handa. Ved sidan av står ei barnevogn. Litt bortanfor jobbast det. To unge menn bygger det som skal bli uteområdet til ein nystarta kafé. Dei tek ei kort pause for å helse på kompisen som syklar forbi for å hente ungane i barnehagen. Duren av traktorar er konstant. På gardane er det full aktivitet. Alle har

Bjørg og Jens Heggestad har ikkje angra ein dag på at dei på slutten av syttitalet reiste heim for å ta over garden og drive landbruk på Veitastrond. I dag ser dei med glede på alle dei unge som buset seg i bygda.

I eit gult hus eit godt stykke inne i dalen bur ein familie på seks. Jimmy og Therese Hilleren har fire gutar. Sondre (1), Marius (2), Andreas (6) og Erik Johan (7). – Det var eit bevisst val at vi fekk dei så tett, seier Therese. Dei måtte ha nokon å leike med. Også ho vart lokka med til flatbygda av ein bonde. For tida er ho heimeverande og studerer interiørdesign over nett, men når ungane blir eldre håpar ho på å få jobb i bygda eller pendle til nabobygda slik mange andre gjer. – Det er ikkje slik at damene kjem rekande hit til meg, ler Jimmy. Eg fann ho i Årdal, og eg slapp å bruke energi på å overtale ho til å bli med til Strondi, smiler han og ser på kona. – Eg hadde vore med han hit nokre gongar før. Eg likte plassen. Det var roleg her, og eg ville at ungane våre skulle vekse opp i frisk luft. Det var eit lett val. Dessutan likar eg dyr. Den

FM 9•2012

og det er jo stort sett bønder som bur her, så å bli matlause bekymra vi oss ikkje for, ler dei.

I år er det fødd eit barn på Veitastrond, og eit til er på veg. Synet av barnevogner er eit gledeleg syn i ei bygd som har slite med fråflytting.

interessa kunne eg dyrke her, seier ho medan minstemann dreg i ho og masar om mat. – Vertfall så lenge du ikkje hadde ungar, spøkar Jimmy. Med to gutar på 1 og 2 år utgjer familien Hilleren 40% av aldersgruppa 05 år på Veitastrond. Barnehagen er avhengig av at det blir fødd nye born for å overleve, og bygda er avhengig av eit barnehagetilbod for å overleve. I år er det fødd eit barn på Veitastrond og eit til er på veg.

FM 9•2012

– Bylivet var ikkje eit alternativ. Eg ville heim, vere bonde og starte familie, seier Jimmy. Verken han eller kona synst det er vanskeleg å finne grunnar til at bygda har overlevd. Begge meiner miljøet i bygda er unikt. – Det spesielle med bygda er at det er voldsamt langt til neste. Det er ikkje noko alternativ. Vi er her. Vi blir ekstra nære. Vi lyte klare oss med kvarandre og folk er kreative i å finne på aktivitetar. I tillegg trur eg det er blitt ein trend og litt «i tida» å flytte heim. Mange av dei som er oppvaksne her har lyst heim, seier Jimmy. Det er tre mil frå Veitastrond til nærmaste tettstad som er Hafslo. Ønskjer ein eit breitt servicetilbod med shopping og kino, må ein til Sogndal som ligg ein time med bil unna. Om vintrane er strekninga frå Veitastrond til Hafslo ofte stengd grunna ras. – Vi veit at tilboda er der, men har ikkje dei behova. Det har vel litt med kva ein er vand med. Før hendte det at vi reiste til Sogndal på kino, men med fire ungar blir det berre ein sjeldan gong, seier Jimmy. Dei som trudde at det var lite å gjere på i ei lita bygd som Veitastrond tek feil. Rekeaften, grillkveldar, flakedans, spelkveldar, dameklubb, trimturar, stølsliv, turar til treningshuset og kanonball er nokre av aktivitetane som står på plakaten i løpet av året. – Vi kjedar oss aldri. Vi syklar, går turar, fiskar, besøker kvarandre og

Familien Hillerern bidreg med seks personar til folketalet i bygda. Bak: Therese Hilleren med Sondre (1) på armen, Jimmy Hilleren og Andreas (6). Framme frå venstre: Erik Johan (7) og Marius (2).

drikk kaffi. Om vinteren går vi på ski. Runde dagar feirar vi alltid, og sidan vi er så få og alle kjenner alle vert det naturleg å invitere heile bygda. Heimekampar til 4. divisjonslaget i bygda kvar 14 dag har oppmøte på 200%. Ein får kjøpt rømmegraut og stemninga er god. Det er mykje sosialt, seier Therese som kjenner seg godt motteke som innflyttar. – Folk er snille med kvarandre. Ein blir teke godt i mot. Kjem det nokon nye spør ein alltid om dei vil vere med. Vi har det godt i lag. Når ungane til Jimmy og Therese skal byrje på ungdomsskulen må dei til Hafslo. Seks mil i buss kvar dag ventar. I periodar vil vegen vere rasstengt og elevane undervisast via nettet. – Eg tenkjer ikkje så mykje på vegen, seier Jimmy. Dei siste vintrane har vi ikkje hatt behov for å køyre nedover (Red.merk: Hafslo), så vi har ikkje så stort forhold til den, seier Jimmy. – Eg tenker nok meir på det enn han. Eg har ikkje vekse opp med vegen og bekymrar meg litt. Vi håpar den snart blir betre, seier Therese og ser på dei fire gutane som leikar i stova. Også det unge paret har håp for bygda i framtida. – Det ser lysare ut enn kva det har gjort på lenge. Folk bygger nye hus. Det spreier positivitet. Veitastrond er flatt og fint med store vidder – ein ypparleg jordbruksplass! I forhold til matproduksjon er det gode høve her, seier Jimmy og legg til: Ungane trivst godt, og får ein fin barndom, slik vi sjølv hadde. Eg håpar at i alle fall ein bli igjen. – Om det bur folk her om hundre år? Ja, det trur eg. Om det blir vekke ein frå Strondi kvart år framover, er det framleis ein att om hundre år, ler han. I ein hage på Nes står ei eldre dame og lukar ugras. Ho ser etter den framande bilen som stoppar for å ta bilde av vatnet, og rettar på skautet og ønskjer oss velkommen når vi spør om eit kort intervju. – Eg er oppvaksen her og kjenner alle på Veitastrond, seier Ella Linde. 16

E-CO Rimstigen Opp 2012 Ein opptur i Nærøyfjorden Verdsarvpark 28. Juli. Det er lovnaden til arrangøren av E-CO Rimstigen opp 2012 Det er Aurland IL, IL Modig og Nærøyfjorden Verdsarvpark som er arrangør av det ferske motbakkeløpet. Årets utgåve er den andre Rimstigen Opp i Bakka i Gudvangen. Motbakkeløpet har klasse for turgåarar som deltek utan tidtaking, og klassar for konkurranseløparar. I 2011 var 180 personar med på Rimstigen Opp. Løyperekord herrar: Øyvind S. Heiberg, IK Tjalve (25.55) og løyperekord damer: Merete Helgheim, Gloppen FIL (32.40).

Fluefiskekurs for jenter 10. til 12. august er Haukedalen i Førde arena for fluefiskekurs for jenter og damer. Instruktør er den erfarne jakt og fiskeinstruktøren Bjarne Huseklepp. – På kurset lærer alle å binde eigne fluer, kaste med fluestand og fiske i et flott elvestrekk ved innløpet til Haukedalsvatnet. Det stilles ingen krav til utstyr. Huseklepp har utstyr til utlån til alle kursdeltakerne, seier Anne Grethe Steinfeld, som saman med Ann Karin Nes arrangerer kurset. – Dette blir en kjempekoseleg helg i Haukedalen. Vi skal fiske, ete god mat, lage bål ved elveosen om kvelden og overnatte i koseleg gardshus med alle fasilitetar. Vi satsar på sjølvfiska, grilla aure til lunsj. For meir informasjon, sjå på kva skjer på haukedalen.net.

På heimekampane til 4-divisjonslaget til Veitastrond er det vanleg med 200% oppmøte. I tillegg til at samtlege i bygda stiller, kjem det folk frå nabobygdene for å sjå kamp. Det sosiale og sal av rømmegraut lokkar.

Ella Linde flytta frå Veitastrond som 16-åring, men har aldri klart å gløyme heimbygda. Kvar månad tilbringer ho tre månader i sommarhuset sitt på Nes og nyt det ho kallar «finaste plass på jord».

år gamal reiste ho ut av bygda for å arbeide. Etter kvart fann ho ein mann som ho busette seg med i Øve Årdal. Dei fekk 30 år saman før han døydde av kreft. Ho bur enno i Øvre Årdal, men kvar sommar er ho på Veitastrond i tre månader. – Det er så fint å vere her om sommaren. Det finns ikkje finare plass på jord. Hadde det ikkje vore for all snøen hadde eg budd her året rundt. Nedanfor huset til Ella ligg ein luftputebåt, som ofte syt for transporttilbod til Veitastrond på dagar då vegen er stengd av ras. Veitastrond Bygdelag tok på seg driftskostnadene for båten etter at den vart innkjøpt i 2001. Ein årleg kostnad på om lag 120.000 kroner. – Eg skjønnar dei som buset seg her. Vi som er oppvaksne her gjer det. Det kan vere vanskeleg å forstå for andre. Om vinteren er vegen mykje stengd, og sjølv om vi vart lova ny veg gjekk visst dei pengane ein anna stad. No veit eg ikkje heilt kor det går, men eg følgjer med og det ser ut til at det blir betre veg. Frå stovevindauget i sommarhuset har Ella utsikt over vatnet. Gyngestolen er strategisk plassert vendt mot vindauget. – Alle tiders! Svarar ho på spørsmål om kva ho synst om at fleire unge har flytta tilbake dei siste åra. – Eg trur dei trivst veldig godt inne i bygdi. Dei unge eg kjenner seier at dei har vore ute si stund, men no vil dei busetje seg her og overta garden. Det er om å gjere at dei formeirar seg slik at dei får behalde skulen. Sju gutungar er kome til verda nede i bygdi, smiler Ella. – Om det kjem til å bli buande folk her? Eg veit ikkje… Eg veit ikkje, gjentar ho. Det er i alle fall optimisme for tida. Vi dreg frå Veitastrond litt klokare og med stor respekt for samhaldet og optimismen i bygda. Viss Veitastrond kan, så kan alle. Det er håp for jordbruksbygdene.

FM 9•2012

Ølboksen Dette er siste helga du treng å gå på ølpolet om du bur i Førde og har lyst på øl. Butikkane må stette fleire krav for å få selje øl; det gjeld både lokala og dei tilsette. No jobbar dei med dei siste førebuingane for å kome i mål. TEKST OG FOTO: Joachim Vie

Om kunnskapsprøve i alkohollova: Prøva omfattar alkohollova med tilhøyrande forskrifter. Det er ein avkrysningsprøve med 30 spørsmål. Ein får velje mellom tre til fem alternative svar. Prøvetakar må ha minst 24 rette svar for å bestå prøva. Ein har 60 minutt på prøva.

– Styrar og stedfortredar må ha gjennomført eksamen for å få lov å selje øl i butikk, seier Kirsten Sunde som er konsulent på Servicetorget hjå Førde kommune. Ho har fulle lister med butikkleiarar som skal ta eksamen, eller kunnskapsprøve i alkohollova, som den eigentleg heiter. Alkohollova består av 11 kapittel og ei rekkje føreskrifter. – Eg har nett tatt den, og kollegaen min skal opp om førti minutt, seier Frode Årdal, dagleg leiar ved Spar på Handelshuset og ser på klokka. – Det var mykje ein skulle gjennom til prøva, men det er heilt greitt. Vi skal jo lære opp dei andre tilsette, og det er viktig at ein gjer dette skikkeleg. Han står inne på eit rom med eigen port, kor dei skal selje øl. – Eg synest det er eit steg fram at vi får øl i butikk. No må vi bevise at vi klarer denne oppgåva på ein ryddig og grei måte, seier han.

Tjuvar – Vi byggjer eit eige rom på 35 kvadratmeter for å skjerme ølvarer frå resten av butikken, seier Geir Iversen, varehussjef ved Coop Extra. Rommet han står i består av ein kjølevegg omkransa av lettvegger. Her skal dei selje øl, tydeleg avgrensa frå resten av daglegvarene. – Eg hadde helst sett at retningslinjene var like mellom nabokommunane, men vi respekterer vedtaka, seier Iversen. Løyvet, som blir tildelt frå Førde kommune, gjeld for fire år. – Det her blir ståande i alle fall til 2016, så vi gjer det ordentleg når vi først byggjer, seier han. Den største utfordringa butikkeigarane ser ved å dele av ølvarene, er tjuveri, sidan området blir så gøymt. – Vi installerar god dekning på overvakingskamera, seier Iversen. Ved Spar fortel Årdal om kodepanel på dører og tidslås på porten til der ølvarene står.

Lokale produsentar – Det blir kjekt å ta i mot dei tilreisande og kunne seie at dei får kjøpt alt på ein stad, utan å sende dei til Ølmonopolet, smilar Iversen. Han fortel at vedtaket er etterlengta og ser fram mot å kunne selje det han omtaler som lovleg vare. – Vi vil vende oss til eit vakse publikum og ikkje berre fokusere på volum, men også kvalitet. Eg trur dette kan bli positivt for lokale produsentar av øl i Sogn og Fjordane, avsluttar han.

Geir Iversen, varehussjef ved Coop Extra i Førde, står i eit 35 kvadratmeter stort rom dei byggjer for å stette krava til øl i butikk.

FM 9•2012

SUVI 4700

Sommertilbud

SR DUO

Aquilo

Tilbud

Super nybegynnerkajakk i glassﬁber. Inkl ror.

kr 119.900,m. Yamaha F40FETL

Selvlensende skjærgårdsjeep som kan bli sommerens nye favoritt!

eXplore

Lengde: 520 cm Bredde: 60 cm Vekt: 24 kg.

Hobbyﬁsher P220

kr 8.900,-

kr 10.900,-

Teine/garn- haler

Døskeland Marine Angedalsvegen 59, 6800 FØRDE tlf. 958 66 866 • www.doskeland.net

FAGMILJØ F A GM IL J Ø – litt meir enn du tr trur ur – alt i vvarme arme og ener energi gi or ord. d. 11990,-

Cardi ff Sofa a

or ord. d. 9990,-

÷ 50 % no n o 5995,5995,-

÷ 80 % no n o 1998,-

Motery m/pa

Ryddesal! Rydd esal!

S Sjå jå www www.fagmiljo.no .fagmiljo.no ffor or ﬂ ﬂeire eire gode ttilbod. ilbod. ord. ord. 11990,-

ord. ord. 13900,-

ord. or d. 13900,-

÷ 35 % no no 7794,-

÷ 30 % no 9730,n o9 730,-

÷ 37 % n o 8813,no

Nordpeis S Shape I

Heta Scan Line 550

Frode Årdal som er dagleg leiar ved Spar Handelshuset i Førde, viser korleis dei skal avgrense ølet frå resten av daglegvarene.

Opni ngstider: Opningstider: Mån–Ons Mån–Ons T orsd o ag Torsdag Fredag Fredag L aurdag Laurdag

10.00 10.00 10.00 10.00

– – – –

16.30 18.00 16.30 14.00

Hafstadvegen 39 (ved Esso) | 6800 Førde | www.fagmiljo.no

På eit rom bakarst på Servicetorget ved Førde kommune skal butikkleiarane svare på alskens spørsmål henta frå alkohollova og føreskrifter i den.

Aurlandsmarsjen 2012 blir arrangert 22. juli Vi ønskjer velkomen til den tradisjonelle marsjen gjennom den unike Aurlandsdalen frå Østerbø 800 moh til Vassbygdi 50 moh. Det vert utdelt diplom til alle marsjdeltakarar, og premie for gjennomførte 5, 10, 15 og 20 gonger. Startkontingent: Vaksne kr. 100,-. Born gratis Sal av heimelaga mat på Sinjarheim Sal av mat og drikke i målområdet Ymse underhaldning

Meir info på heimesida til Aurland kommune www.aurland.kommune.no

Vill natur – gamal kultur

FM 9•2012

Ei meir praktisk retta undervisning skal fĂ¸re fleire fram til utdanning og eit yrke. Foto Joachim Vie

Ny Giv Ungdom som droppar skule og ender hos NAV blir der ofte lenge. Ny Giv skal lose fleire frå grunnskule over i vidaregåande opplæring og ut i yrkeslivet, eller til vidare studium. Tekst: Roy Sinde Foto: Joachim Vie og Roy Sunde

Ei undersøking frå Institutt for samfunnsmedisin ved NTNU, over 10 år på 8795 unge frå 13-19 år i Nord-Trøndelag, viser at halvparten av alle som droppar ut av vidaregåande opplæring blir langvarig avhengig av offentlege ytingar. Hausten 2010 lanserte regjeringa Ny Giv: Ein nasjonal dugnad for å få fleire unge til å fullføre vidaregåande, via grep som intensivopplæring, etterutdanning av lærarar, sommarcamp, sommarskule og sommarjobb.

Overgangsprosjektet

Oppfølgingsprosjektet Oppfølgingsprosjektet legg vekt på oppfølgingstenesta (OT) si målgruppe: Ungdom med rett til vidaregåande opplæring i alderen 16-21år, som ikkje er i arbeid eller vidaregåande opplæring. Målet er eit berekraftig

Prosjektleiarane i Ny GIV i Sogn og Fjordane: Sissel Espe (t.v.) og Irene Wolff Menes.

Nina Marie Hjelmeland.

og strukturert system, så flest råd i målgruppa motiverast og kvalifiserast til deltaking i opplæringslaup som gjev grunn-, yrkes- eller studiekompetanse. – OT har godt samarbeid med NAV. Dei unge er ei prioriterer gruppe i NAVsystemet, seier Nina Marie Hjelmeland, OT-koordinator på Øyrane Vgs, og forklarar forskjellen på instansane. – NAV jobbar med ungdom som sjølv registrerar seg på sitt lokale NAVkontor, medan OT skal ta kontakt med kvar enkelt ungdom i målgruppa. Alle ungdommar har rett til 3 år vidaregåande opplæring, som må takast ut i løpet av 5 år. Utan den retten stiller ein bakarst i køen ved søknad til vgs. OT erfarer at godt samarbeid med ulike instansar er viktig for å få unge på sporet igjen. Saman kan vi skreddarsy opplegg. OT si rolle er ofte å koordinere samarbeidet. Det er viktig å understreke at det er mange vegar til ei utdanning. Det handlar om å sjå den enkelte, la dei prøve seg og hjelpe dei å få trua på eigne ressursar. Mange har kompetanse dei sjølv ikkje ser. Nokre vel vekk utdanning. Alle ønskjer ikkje gå skule, og ein har høve til inntil to friår i vidaregåande skulen. For nokre er det lurt å ha tilbod om kurs, arbeid eller praksis via NAV. Arbeidslivet er ei ny arena, som stiller krav og gjev rask tilbakemelding, som er god læring for mange. Ungdom med arbeidspraksis via NAV blir tett følgt OT, det kan vere starten på ei utdanning. Den største utfordringa i vidaregåande skule er ikkje å få folk til å byrje, men å fullføre. – Dei fleste 16 åringar byrjar på vidaregåande, men ein del droppar ut. Nokre vel «feil» utdanning. Naturleg nok, spør du ti personar om dei visste kva dei ville bli når dei var 16, og vart det, trur eg få svarar ja på begge spørsmål. Mange 16 åringar har ikkje tankar om kva dei vil, då er det vanskeleg å velje rett. Nokre fullfører uansett, andre sluttar av ulike årsaker: Fråvær ballar på seg, låg sjølvkjensle, låg forståing av sosiale kodar, dårleg døgnrytme, dataspeling, sjukdom, psykiske vanskar, eller manglande interesse. Skulen tek ikkje

Dogg på rutene? Vi monterer straumsparande energiglas.

No er dei på tilbod!

Halbrendsøyra 7 • 6800 Førde Tlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

FM 9•2012

– Visjonen er å få flest mogeleg gjennom vidaregåande, til fagbrev eller vitnemål. Første utfordring er god overgang frå ungdomsskulen til vidaregåande. Mange i målgruppa har låg motivasjon og svake lese-, skrive- og reknekunnskapar. Overgangsprosjektet skal motivere, og vise dei nytten av å lære, med intensivopplæring, tilbod om 6-8 timar i veka med meir praktisk og konkret undervisning m.m, seier Sissel Espe, prosjektkoordinator for Ny Giv. – Elevar frå ungdomsskulen hospiterer i vidaregåande i 9 og 10. klasse, for lettare å velje rett veg, og får tett oppfølging, men ikkje førerett når dei søker vidaregåande. Førde og Flora var pilotkommunar i 2011, følgt av 11 kommunar ved skulestart. – Første pulje var på 39 Ny Giv elevar, andre 71. I 2012/13 blir alle kommunane i fylket med, seier ho. – Nesten alle grunnskuleelevane byrjar på vidaregåande, og 77 prosent av elevane fullfører vidaregåande opplæring, det gjev Sogn og Fjordane best statistikk på feltet i landet, men mange fell frå i overgangen vg2 /vg3. Eit viktig moment i NY GIV er å styrke statusen til yrkesretta utdanning. Flest Ny Giv elevar går den vegen, det er viktig at dei får relevant undervisning som skaper meistring. Lærarar frå ungdomsskulen og vidaregåande opplæring har fått omfattande skulering for å gje opplæring tilpassa elevanes behov. Det vert lagt vekt på at elevane får lære på ein litt annan måte enn dei er vane med, så det ikkje berre blir meir av det dei har hatt vanskar med å tileigne seg. Mange som droppa ut seier dei takla ikkje all teorien, og ønskjer undervisninga var meir retta mot deira framtidige yrke. Som regel har elevane mykje dugleik og kunnskap, men manglar motivasjon og sjølvtillit.

tak i manglande sosial kompetanse, som er avgjerande i arbeidssĂ¸king og arbeidsliv. Nokre treng opplĂŚring, sĂĽ frĂĽ hausten av tilbyr OT pĂĽ Ă&#x2DC;yrane Vgs. ART-kurs til ungdom, ein metode for trening av sosial kompetanse, seier ho.

Motivere og engasjere Dei fleste ungdommar kjem seg vidare, ĂĽleine eller med hjelp. â&#x20AC;&#x201C; Vi er mest bekymra for den vesle gruppa som ikkje er motivert for arbeid eller skule. Ofte blir OT av desse oppfatta som for likt skulen, dei held fram med same innstilling, det gjev lite utvikling. Ein mĂĽ motiver, og gje tilbod som gjev meining og bygger sjĂ¸lvkjensla deira. Vi har positiv erfaring med arbeidsgruppa i FĂ¸rde kommune, leia av Kurt Oslandsbotten, som er god til ĂĽ sjĂĽ ungdoms styrkar og hente dei fram. Der fĂĽr mange unge ein opptur. Mange som skulkar mykje tek oppmĂ¸tekoden med ein gang dei fĂĽr meiningsfylt arbeid. Arbeidsgruppa utfĂ¸rer praktisk arbeid inne og ute, og gjev arbeidstrening, erfaring og praksis. Neste steg er skule eller arbeid. OT og Nav i FĂ¸rde Ă¸nskjer ĂĽ bygge pĂĽ dette, som tilbod for kommunane i indre Sunnfjord for unge som stĂĽr fast. Samarbeidsprosjektet har fĂĽtt 200.000 kr av Ny Giv, og OT legg sjĂ¸lv i 200.000 kr, som skal brukast til ĂĽ tilsette arbeidsleiar i arbeidsgruppa. MĂĽlet er ĂĽ utvide arbeidsgruppa frĂĽ 5 til 10 plassar, og 5 plassar er tiltenkt mĂĽlgruppa i OT. Prosjektet evaluerast vĂĽren 2013, dĂĽ mĂĽ politikarane ĂĽ avgjere om dette skal vidarefĂ¸rast i faste stillingar. HovudmĂĽlet med prosjektet er ĂĽ stabilisere, skape meistring og lĂŚre ungdomane ĂĽ mĂ¸te opp, og skape tru pĂĽ at dei kan pĂĽverke eigen suksess: FĂ¸rste steg mot suksess er ĂĽ mĂ¸te opp, smiler ho.

Sommarjobb Sogn og Fjordane har fĂĽtt 400.000 kr til ĂĽ skaffe elevar i Ny Giv sommarjobbar. â&#x20AC;&#x201C; Det er viktig, spesielt for elevane som er minst motivert til ĂĽ halde fram i skulen. Nokre veker arbeid gjev god erfaring og ballast for vidare skule og seinare jobbsĂ¸king, seier fylkesordfĂ¸rar Ă&#x2026;shild Kjelsnes. â&#x20AC;&#x201C; Arbeidet med ĂĽ skaffe unge sommarjobb gjerast ulikt i kommunane. For mange er systematisk innsats for ĂĽ skaffe sommarjobb nytt, men det er viktig med berekraftige system for ĂĽ fĂĽ ungdomane til ĂĽ prĂ¸ve arbeidslivet.

LĂŚrte matte pĂĽ nytt Matte forklart pĂĽ ein enklare mĂĽte vart lĂ¸ysninga for Kamilla (t.v.) og Cecilie. TEKST: Kristine Slettehaug

BĂĽde Kamilla Mari Vallestad (16) og Cecilie Iselin Solli (16) synest det var vanskeleg ĂĽ forstĂĽ matematikk. Gjennom programmet ÂŤNy GivÂť fekk dei eigen lĂŚrar som hadde bĂĽde tid og dei rette teknikkane for at dei skulle forstĂĽ faget. â&#x20AC;&#x201C; Vi fekk ein ny sjanse til ĂĽ forbetre mattekarakteren til siste termin og fekk difor tilbodet om hjelp, seier Cecilie. Og Kamilla forklarar: â&#x20AC;&#x201C; Vi har ein matematikktime med klassen, og resten har vi saman med ein annan lĂŚrar. EkstralĂŚraren har god tid til oss og forklarar matte pĂĽ ein enkel mĂĽte. Begge synst det var godt ĂĽ fĂĽ hjelp i eit fag dei har slite med lenge. â&#x20AC;&#x201C; Vi har pĂĽ ein mĂĽte lĂŚrt matte pĂĽ nytt, smiler Cecilie. â&#x20AC;&#x201C; Og det kjennest bra, legg Kamilla til. â&#x20AC;&#x201C; Kva hadde konsekvensane blitt dersom de ikkje hadde fĂĽtt hjelp? â&#x20AC;&#x201C; DĂĽ hadde vi kanskje gĂĽtt ned ein karakter i staden for ein opp slik som vi alle gjorde pĂĽ siste matteprĂ¸ve, svarar Cecilie. â&#x20AC;&#x201C; DĂĽ kunne resultatet blitt at mattekarakteren gjorde at vi ikkje kom inn pĂĽ fĂ¸rste valet pĂĽ vidaregĂĽande, men kanskje enda pĂĽ andre eller tredje valet, seier Kamilla. No ser jentene framover. Begge er sterke i praktiske fag. Kamilla er dansar og har sĂ¸kt danselinja pĂĽ Firda VidaregĂĽande. Cecilie har evner til ĂĽ hjelpe dei som treng det som mest og har sĂ¸kt Helse og Sosial i Dale. â&#x20AC;&#x201C; Eg er veldig glad i ĂĽ danse og ein gong blir eg kanskje danselĂŚrar, seier Kamilla. â&#x20AC;&#x201C; Eg likar ĂĽ hjelpe dei som slit, og drĂ¸mmen er ĂĽ starte eit avrusing-senter. I alle fall ĂĽ jobbe pĂĽ eit, seier Cecilie. PĂĽ spĂ¸rsmĂĽl om dei anbefaler andre ĂĽ vere med i ÂŤNy GivÂť-programmet svarar dei i kor: â&#x20AC;&#x201C; Jaa, absolutt! Hadde vi ikkje hatt tilbodet hadde vi endĂĽ sete som spĂ¸rsmĂĽlsteikn og ikkje skjĂ¸nt noko i mattetimane. Det gjekk for fort. Om du blir med pĂĽ ÂŤNy GivÂť vil du synst matte er enklare og skjĂ¸ne meir, oppfordrar dei. â&#x20AC;&#x201C; Men det er ikkje slik at vi elskar matte no, ler dei. Ikkje enda.

FM 9â&#x20AC;˘2012

+@3= Ă 0TY\NKXO ,SV_^VOSQO UJMCZS CJMBS UJM EFJ Ă&#x161; FTUF GĂ?SFNÂ˝M TUBTKPOFSU QÂ˝ GZMHKBOEF TUBEBS p '-03Â° p 'Â°3%& p -&*,"/(&3 p .Â?-Â°:

p 4"/%"/& p 40(/%"p 453:/

:\S]^SVLYN YQ \O]O\`K]TYX

^VP$ ! ! " YQ aaa K`S] XY

25 ĂĽrs jubileum Med vikingfestival Laurdag 4. august

Sundag 5. august

12.00: Opning av Vikingfestivalen, ved forfattar Bjarte Sindre. Mange aktivitetar â&#x20AC;&#x201C; vikinglandsby â&#x20AC;&#x201C; sal av mat m.v.

11.00: Friluftsgudsteneste.

19.00: Opning av Gaularspelet og markering av 25 ĂĽrs-jubileet

12.00: Vikingfestivalen opnar. 13.30: Gaularspelet - KjĂŚrleikssaum. 16.30: Gaularspelet - KjĂŚrleikssaum.

19.15: Premiere Gaularspelet - KjĂŚrleikssaum. PĂĽ Osen gard, Bygstad â&#x20AC;˘ 4. â&#x20AC;&#x201C; 5. august 2012 â&#x20AC;˘ www.gaularspelet.no

Klar for ferie? Vi har Hobby-vogner klare for levering! Premium 540 UFe

De Luxe 540 KMFe

Avbilda modell: Hobby Premium 650 UFf iing med UKF innre er og 2 etasjekøy den g i sta dobbelsen engar lts ke en r fo

Premium 540 UFe 230 cm breidde

Excellent 560 UKF 250 cm breidde

kr 217.900,-

kr 204.600,-

DeLuxe 540 KMFe 230 cm breidde

Prestige 650 KFU 250 cm breidde

kr 199.800,-

kr 226.700,-

De Luxe 545 KMF 250 cm breidde.

City vatn og ktro14 liter ele boiler

Prestige 640 FMU 250 cm breidde

ition Nordic Ed med ALDE

kr 209.700,-

kr 245.900,-

Excellent 560 CFe 250 cm breidde

Excellent 720 KFU 250 cm breidde

kr 207.700,-

kr 282.300,-

Excellent 560 KMFe 250 cm breidde

kr 206.500,-

Alle vognene blir leverte med: • 12 volt m/batteri og ladar • Nye «Slim Tower» kjøleskap • 230v Golvvarme • 230v Ultraheat

ition Nordic Ed med ALDE

Garantiar på vogner levert av autoriserte Hobby-forhandlarar: • 2 års garanti på teknisk • 5 års lekkasjegaranti

Atterhald om mellomsalg.

Alle prisar levert Førde inkl. frakt, 11 kg gassflaske og lev. omk!

BMW - Mitsubishi – Bruktbilar • Hobby campingvogner og bubilar • Dethleffs bubilar og campingvogner • Fendt campingvogner • Sunlight bubilar

FM 9•2012

Heva kvaliteten – og prisen Ca 700.000 gjestar i året gjer Flåm til fylkets største destinasjon og cruisehamn. For mange synonymt med mykje turistar som legg lite pengar igjen. Den leiken ville ikkje Fretheim Hotel leike meir. TEKST: Roy Sunde FOTO: Roy Sunde og Tore Fossen

Midt i den pågåande debatten om korleis tene meir pengar på cruiseturismen har dei teke grep, skrudd opp kvalitet og pris på mat, og reprofilert seg ut av billegturisme.

Ikkje på billegsal

FM 9•2012

– Vi har hatt mykje gjennomgangstrafikk på mat, men stadig fleire gjestar vil oppleve nye smakar og kvalitet, og er villig til å betale for det. Vi held til i verdas vakraste fjord, kvifor selje oss billeg, spør Solrunn Hjelleflat. Ho gjekk frå lang karriere i Hydro til jobben som leiar i Aurland Ressursutvikling i fjor. Selskapet som via dotterselskapet Flåm Utvikling eig og driv Flåmsbana, Fretheim Hotel, Rederiet Sognefjorden as, Flåmsbana Museet og har driftsansvar for Flåm Hamn, Toget Kafe og Heimly Pensjonat. – Eg har jobba på alle kontinent og merka stor interesse for folk til å vitje fjordane, men dei vil ikkje bu på campingplass. Dei vil ha kvalitet. Visjonen er å lokke ambassadørar, men då må vi levere. Der har Vestlandet litt å hente, vi er litt smålåten til tider. – Vi må nå så mange turistar som råd, problemet med det billegaste segmentet er at det skaper enorm trafikk og press på oss, utan å genererer tilsvarande inntekter. Turoperatørane er rå på forhandling. Ein prøver å ta att på volum, men ofte kjem færre gjestar enn ein er førespegla. I fjor hadde vi

27.000 lunsjgjestar til lågprislunsj – i praksis bytar ein pengar, mens dei tilsette jobbar hekken av seg. Vi tok grep, auka kvaliteten og prisane på mat, og kutta satsing på dei billegaste turoperatørane vi ikkje tener pengar på. Ledig kapasitet har til no blitt fylt av kundar som er villige til å betale for kvalitet: Vi får langt færre lunsjgjestar i år, men sit att med like mykje pengar og mindre slitasje på dei tilsette. Nokre reagerer på prisnivået. Ikkje fordi det er dyrare enn i byane, men fordi dei har ei forventing om at det skal koste mindre på «landet». Men gode råvarer kostar i Flåm også, og personalet skal ha same løn her. Vår filosofi er: Er det godt er det verdt det, seier Øivind Wigand, nytilsett direktør på Fretheim Hotel, med 12 års erfaring som administrerande på Radisson SAS hotell i både innog utland. – Mange fryktar slike grep skal drive vekk gjestar. Når vi gjorde det følgde andre lokale aktørar etter, og var glad for at vi gjorde dette. Nokon må ta første steget, smiler Hjelleflat.

De historiske Hjelleflat er hjernen bak den nye kursen dei staka ut i fjor haust. – Det er vanskeleg å tene pengar med fokus på lågprissegmentet. Vi hadde søknad til Dei Historiske liggande. Kjeda består av 42 av dei mest sjarmerande hotell og restaurantar i landet. For å komme inn måtte vi endre litt på

Nyoppussa hage, hotell og meny har gitt Fretheim medlemskap i De Historiske. Dei har valt vekk satsinga på dei billigaste turistsegmenta, og fokuserer på kvalitet. Hoteldirektør Øivind Wigand og Solrunn Hjelleflat, leiar i Aurland Ressursutvikling, er nøgde med utviklinga

lammefilet, i staden serverer vi mørbraden av låret som marinert lammebiff, utan dei allstadnærværande gratinerte potetene. Geitost frå Undredal må du ete om< du vil eller ei, den er til og med i sausen til karamellpuddingen, ler Wigand. –Vi prøvar å ha meny og tilbod som femner ulike turistgrupper og dei lokale. Bryllaup, dåp og konfirmasjon er viktig, det same er kurs og konferansemarknaden. Nøkkelen til å få folk hit er den same for alle: Totaltilbodet. Alle har eit rom og ein hyggeleg person som ønskjer velkomen. Vi har også god mat, Flåmsbana, Fjordsafari og unik natur. Flåm Utvikling har satsa på heilårshotell i ei sesongbygd. Innteninga til hotellet er ikkje høg om vinteren, men det gjer det mogeleg å ta Flåmsbana og overnatte i bygda. Totaltilbodet i Flåm styrkast til felles gagn. Ein filosofi dei held fram. – Ei utfordring med heilårsdrift er å skaffe arbeidskraft. Sesongarbeidarar blir ofte først gode i jobben mot slutten av sesongen, og så må ein ofte byrje på nytt år. Heilårskontraktar er ei styrke. Vi samarbeider med Myrkdalen og Voss Fjellandsby, som bygger hotell, og håpar å samarbeide på personale også. Sesongane er omvendt, så ein kan jobbe sommar i Flåm og vinter i Voss. Det vil lette arbeidet med å få inn arbeidskraft, og gjere kvaliteten på arbeidsstokken høgare, avsluttar Hjelleflat.

FM 9•2012

konseptet og løfte oss, for dei krev kvalitet i alle ledd. Vi tok tilbake historia til hotellet og gjorde den til gjennomgåande faktor, med element frå bunadar som kunst, renoverte rom og fellesareal og tok tilbake hagen, som hotellet før var kjent for. Vi gjekk gjennom maten på våre utsalsstadar og laga nye menyar basert på lokale råvarer og mat av høg kvalitet. – Tilbakemeldingane er gode, både frå gjestar og lokale. Vi merka alt på opningsfesten og 17.mai feiringa, at bygdefolket kom tilbake. Mange har halde seg unna buffeen nokre år, men no er dei her, og seier maten er av eit heilt anna kaliber enn før. Eit godt teikn på at vi er på rett veg, seier Øyvind. Det er kjekt å få det til når ein satsar på kvalitet. – Mykje er på plass, men det er ein kontinuerleg jobb. Siste vi har fått på plass er lokale krumkaker, lokalbakaren tilpassar hamburgarbrød og bagettar til vårt behov, og Landbruksskulen i Aurland leverer råvarer til maten og planter til hagen, seier ho. – Vi nyttar historia og særpreget vårt til merkevarebygging. Regionen er kjent for epleproduksjon, så vi skålar i eplesider eller eplesaft, framfor sjampanje. Maten skal vere basert på så lokale råvarer som råd, som kokkane tilfører eit internasjonalt snitt. Dei er oppteken av å lage kul mat. Eg og Solrunn ville ha krumkaker med krem, eller tilslørte bondepiker, men der satt kokkane foten ned, sjølv om vi bestemmer til slutt. Vi valte vekk

Eit nytt nivå For sju år sidan åt vi i Flåm. Ein grei bufeet, som i likskap med slike flest ikkje sette varige spor. Brått var vi der igjen. No ansikt til ansikt med ein tre rettars lunsjmeny. – Välkommen. Idag kan ni välja mellan cæcarsalat eller potatissoppa med grönsaker som förrätt. Til huvudrätten kan ni välja mellan kycklingfilé med sesamäggnudlar och färska wokgrønnsaker, stekt ørret med krämig tagliattelle och svamp, eller stekt lax med vitvinssås og champignongrissotto. At kelneren er svensk er like lite overraskande som at han er blid og alltid svevar nær nok til å oppfylle behova våre, utan å bli påtrengande. Dei har eit ekstra servicegir, så også denne karen. I ein demokratisk prosess kom Tore fram til at han gjekk for suppa, medan han overlet cæcarslaten, til meg, i frykt for den kvite Undredalsosten vi trudde var i salaten. I blant må ein ta ei kule for å maksimalisere smaks- og erfaringsbasen, ved å gå for andrevalet. – Godt! Men kunne vore litt saltare, fastslo Tore mellom svoltne slurp suppe. – Why do you take pictures of your food! Spørsmålet kjem frå sidebordet, der eit ektepar frå Nederland nett har byrja på laksen og auren sin, etter diskusjon med svensken om forskjellane på fiskeslaga, og korleis ein ser kva som er kva. Vår fotografering dreg oss inn i samtalen. Det er Flåm i eit nøtteskal: To nordmenn, ein svenske og to hollendarar som debatterer alt frå bisarr bordskikk til lokale matprisar, aktualisert av Fretheims nye filosofi. – More expensive? Auga er kulerunde. – Dette var utruleg friskt og godt Tore! Osten sit som ei skot. Tore let seg lokke på ein smak og er einig. – Kanskje løysinga på Undredalsost er å skjere tynnare, ymtar han frampå. – Det gjeld vel gamalost også, føreslår eg, utan å få gehør. Den er han nemleg glad i. Skuffinga vart stor då eg oppdaga at det var parmesan, og ikkje kvit Undredalsost, i retten. Men godt var det jo, og som reklamen seier: Ost er ost.

Velsmakande potetsuppe, med passande drikkefølgje frå nærområdet.

Positiv overrasking x2 Brått var hovudretten der. Etter tidlegare prinsipp gjekk førsteval til den som først bestemte seg. Altså fekk Tore laks. Han har høgare kompetanse på raske avgjersler, bedriftseigar som han er, og vinn ofte fram. Eg er meir begeistra for laks enn aure, og ville nok gått dit. I staden vakla eg forbi kyllingbryst og enda

Karamellpudding med brunostsaus og piska fløyte, ein klassiker i moderne vri.

med auren, i eit lite forsøk på å utfordre ganen og fekk ei positiv overrasking. Pasta og aure passar mykje betre saman enn eg trudde, og auren var meir velsmakande og solid i teksturen enn dei eg har fått før. – Spennande og uvant med risotto til laks, mumla Fossen mellom munnfullane, og stadig pågåande prat med hollendarar om fjellaure kontra sjøaure, og laks kontra begge. Ordet moh dukka opp. I det praten kom inn på kvifor FjordNorge treng høgare prisar på mat såg Fossen sitt snitt til å nyte, medan eg byrja tyte. Men i mål kom begge, til to tomlar opp. Maten er veldig god, kreativ og kjempesteg unna trist vegkromat, som kostar nesten like mykje. Brått var den blide svensken der, effektiv ryddande. – Till dessert kan ni välja mellan fyrstekaka, eller caramel pudding med getost sås. Eg likte ikkje alternativa. Passe mett og så fyrstekake på toppen, full av mandlar som eg er allergisk for, eller karamellpudding eg aldri har fått grepet om, med geitostsaus? Elles takk. – Eg tek karamellpudding! Fossen går for den gamle tesen om at alle gode ting er tre. Når servitøren kjem med desserten innser eg at dette ikkje er tradisjonsvarianten. Den blir servert i glas, med piska fløyte, og brunostsausen dandert rundt. Smilet til Tore breiar seg i takt med skeiene. – Smak då, seier han, ikkje utan ein viss skadefryd. Å late vere vil gjere meg 28 år yngre enn eg er, og trassig på kjøpet, så valet er enkelt. Ein lyt jo berre smake. Skeia grev seg ned i laga, og stryk ein halvsirkel gjennom sausen, før den finn målet. Og detonerer ei mild smaksbombe, som får det til å krible i smakslaukane. – No angrar eg! Servitøren gliser, vitande om at det var ein glipp å takke nei. – Vil ni ha en också? Valets kvalar riv, men pokker heller. Har ein sagt A, får ein stå for det. Men godt var det, og kven pokker kunne vite at eg likte karamellpudding, så lenge den var laga rett? – Nei, eg tek heller ein kaffi! Ti minutt seinare var vi på vegen igjen, sterke i trua på at vi garantert kjem attende til Fretheim, for maten er vel verdt pengane. Vi kastar aldri terningar, men om vi gjorde det ville dei nok trilla til ein femmar.

FM 9•2012

40 Registrert elektroentreprenør

Elektrikar? Vil du jobbe hos en El-Proff? Ta kontakt med oss.

EL-PROFFEN er Norges største elektrikarkjede. Kjeden er landsdekkjande og er i sin heilheit eigd av medlemane. EL-PROFFEN har 159 medlemsbedrifter med ca. 2700 tilsette.

Sandane tlf. 57 88 46 10 www.hendenelektro.no

Stryn tlf. 57 87 29 20 www.strynelektro.no

Sogndal tlf. 57 68 29 50 www.josvanger.no

Florø tlf. 57 75 22 11 www.vestelektro.no

Førde tlf. 478 36 160 www.sunnfjordelektro.no

Bremanger tlf. 57 79 13 57 Svelgen tlf. 57 79 51 90

Trygt Trygt heim eiim

Bussar etter festivalslutt festivals tivalsslutt utt begge begg dagar Avgang kl. 02:30 frå Eid Rutebilstasjon Avgang Ruteb tebilsta til: Måløy, Selje/Stadlandet, Volda/Ørsta, Volda da/Ørssta, Stryn, ryn, Hornindal/Stryn, Sandane, Skei, Førde, Førd rdde de, Florø, F Sog Måløy, Sogndal.

Billettarr

Bilettservice, Narvesen Narve rveseen og Posten P Barn under 12 år gratis. 30% % rabat rabatttt forr ungdom fom 12 åår tom 15 år år.. 30% % rabatt ra på p 1300 billettar for ungdom fom 16 år tom 19 år år

Rockecamp Rockeca ke amp a Vestlandets Vestlandets beste ogg artigaste festivalcamp!?? Hugs H ugs å kjøpe både festivalpas festivalpass ss ink inkl. kl. campbillett og teltplass for dei som skal sette s e opp telt. elt

Informasjon Informa a Sjekk Sjekk vår app, malakoff.no maalakkoffff.no og facebook ook

NORDFJORDEID NORDFJORDEID

Produsert av Fride H. Haugen / fride.haugen@gmail.com

FM 9•2012

Namn: Adresse:

Postnr./Stad: epost:

Kryssordet kan også lastast ned frå fylkesmagasinet.no

Løysinga sender du innan 25. juli til: Inform Media, Boks 353, 6802 Førde. Merk konvolutten «Fylkeskryss nr. 65». Vi trekkjer tre vinnarar med korrekt løysing som kvar får fem FLAX-lodd.

TTORSDAG O DAG 23.08 Trrivselshagen e

FR FREDAG REDAGG 24 2 8 24.08 Herra ra adspl plla lassen as ass assen sse sen n

Bjorn Eidsvag med band

Gabrielle Drusar - Kokken Tor

LAURDAG 25.08 Herra adsplassen n

Staut OsloESS

Billle ettsal: www ww.bill . le ettluka.no/trivselshagen v

ww www ww w.gl gllo lopp oppe opper o rock.no ro ock no n

SYKKELSPESIALISTEN Sykler i alle prisklasser – fra 4000,Her er noen av godbitene!

Løysing

VINNARAR AV KRYSSORD NR. 64:

Kirsten Grotle, Bremanger Aksel Klokkernes, Florø Svein Nordeide, Askvoll

Nordfjord Performing Arts Academy Sommarskule I sommar har du sjansen til å lære deg å danse anten du er nybyrjar, erfaren eller aldri har dansa før. Danseskulen passar for alle barn og unge, og det er Nordfjord Performing Arts Academy (NPAA)som står for undervisninga. Det fire dagar lange intensive dansekurset vil 16.- 19. juli vere i Studio Eid, og 11.-14.juli i Flora Samfunnshus. Ein kan velje mellom å bli undervist i klassisk ballett, Jazz, Hip Hop, Street dance og Contemporary. Det vil bli delt inn i grupper etter alder og erfaring. Dei eldste i frå 12 år og oppover vil få 3 timar med dans kvar dag, medan aldersgruppa 7 – 11 år vil få 2 timar og 30 min med dans kvar dag. På Eid blir det eiga gruppe for dei frå 3-6 år. NPAA har i år gleda av å ha med seg Liam Pentland & Naomi Shimon Bailie frå England og Nord-Irland. Liam kjem til å ta seg av hip hop / street dance klassane, medan Naomi vil undervise i klassisk ballett og contemporary. Dei har begge brei erfaring som profesjonelle dansarar og koreografer / instruktørar med utdanning frå The Hammond School i Chester, England. I tillegg vil Anders Alvaro Nydal og Bethan Candice Bredesen undervise. 2012. 11 til 14 Juli skal vi være i Florø, og 16 til 19 Juli skal vi være på Nordfjordeid

Karrieresenter I haust vert det oppretta senter for karriererettleiing i Førde, Dale, Sogndal og Eid, som skal gje ungdom som ikkje er i skule, og vaksne som treng rettleiing, råd om karriere og utdanning, og samle kompetanse på karriererettleiing, vidaregåande opplæring for vaksne, fagopplæring og NAV`s tenester på feltet. Det skal bli enklare å finne fram til, og få rettleiing om utdanning og yrkesval, sentera skal vere støtteteneste, ressursbank og koordinator for skuleverket for rådgjevarar og kontaktlærarar i skuleverket, og er eit samarbeid mellom NHO, Høgskulen i Sogn og Fjordane, Fagskulen i Sogn og Fjordane, Ungt Entreprenørskap og Framtidsfylket.

Hardrocx Helium Team RRC

Lapierre X-Control 110

– – – – –

– Alloy Superlite FPS2 100mm ramme – ROCKSHOX XC28 fork 128mm – LAPIERRE R Hydraulic Dampening Technology rear shock – MACH 1 Subzero wheels. – 13,8 kg

1270g RR6 Stasis carbon ramme HR RR carbon P3 Shimano Ultegra transmission Ritchey Road Stream Comp OS 7,95 kg

Pris

20.900,-

Pris

10.990,Super Birken sykkel!

Hardrocx Cambrium SL 29R

Hardrocx Circo Volante SL 29R

– – – – –

1550g Race 3 Stasis ramme X-6 Superlight alu. Shimano Deore XT HRX SL 620mm Handlebar 11,37 kg

Pris

13.490,-

Pris

Lapierre Sensium 300 CP – – – – –

Carbon Monocoque ramme LAPIERRE Carbon Tapered fork Shimano Ultegra transmission 2x10 Ritchey Road CompCurve Handlebar 8,1 kg

Pris frå

Race 9 Stasis carbon ramme Fox 32 F20 RLC fork Shimano Deore XT FSA SL-K Carbon Handlebar 10,35 kg

22.490,-

25.900,-

Med 29 tommeren sitt inntog på terrengsykkelmarkedet har syklister nå fått et spennende alternativ til å herje rundt på grusen og i terrenget. Men hva skal man velge? Ønsker du en ultra-responsiv sykkel med lav roterende masse, kjapp styring og rask akselerasjon? Eller vil en sykkel med god komfort, rå fremkommelighet og mye stabilitet passe deg bedre?

Kontakt oss så hjelper vi deg ﬁnne sykkelen for deg!

FLEIRE GODE TILBOD I BUTIKKEN!

AS Strandgata 20, 6900 Florø 57 75 01 00 | 900 55 960 www.sykkelogsol.no

Opningstider Man-ons-fre Tys - tors Laurdag

09 - 16 10 - 18 10 - 14

FM 9•2012

Peugeot 208

Mini-mal Big is beautiful, vert det sagt. Men jammen kan small vere det same. TEKST: Tore Fossen FOTO: Roy Sunde

Den nye Peugeot 208 vil aldri få karakteristikken stor, og må finne seg i å bli omtalt som ein i «småbilklassen». Kor liten eller stor må ein vere for å vere ein småbil? Ein 208 er 3,965 meter lang, og breidda er på 1,739 meter. OK. Vi går med på at bilar under fire meter er småbilar. Likevel er dei større enn ein kunne tru. Og det oppdagar ein når ein tek plass bak rattet. Mine 178 centimeter var ikkje problematisk å buksere på plass i setet. Hr. Sunde måtte til å jekke seg nedover mot golvet, samstundes som han tok godt for seg av beinplassen til ein eventuell baksetepassasjer. Men jamt over er det grei plass til fire personar i kupeen. Og ein kan gjerne spørje om det er meininga at ein alltid skal vere fire eller fem personar i slike bilar? Dersom målet er å køyre rundt på flest mogleg til ei kvar tid, så burde ein kanskje sjå seg om etter noko som er over fire meter langt. Ikkje under. Vi hadde det i alle fall greitt på vår tur, som gjekk frå Førde, via Aurlandsfjellet til Flåm, med retur gjennom Opseth‘en si diplomoppgåve: Lærdalstunnelen.

Tøff konkurranse Peugeot 208 skal kjempe om bilkundane som også først og fremst vil finne Toyota Yaris og VW Polo som aktuelle alternativ. Designmessig kjem Peugeot godt i frå oppgåva med å skape ein bil med særpreg. Tre-dørs varianten er hakket tøffare enn fem-dørs utgåva. Men det kjem neppe til å vere opp for «praktiske» nordmenn: «Da e no greitt med dissa dørene bak då, i tilfelle eg skulle køyre rundt på ei gammal tante, og ho vil eg ikkje ha framme…» Når ein først har bestemt seg for fem-dørs versjonen, vil ein likevel kunne oppdage at bilen har fine linjer, med bumerangforma baklys, frontlykter som kryp oppover panseret og tøff grill. Eit panorama glastak, som testbilen hadde, er heller ikkje skadeleg for utsjånaden. Litt verre med for folk som er i ferd med å bli litt tynne i hyssingen, sjølv om ein kan førebyggje eventuelle skader ved å trekke for takgardina.

Motorar 208 kan leverast med ulike motoralternativ; 1,0, 1,2 og 1,6 liters bensinvariantar på høvesvis 68, 82, 120 og 156 (!) hestekrefter. Dieselalternativa er 1,4 og 1,6 liters motorar med 68, 93 og 115 hk.

Ut på tur I vår 208 stod varianten 1,6 e-HDi, ein motor som yter 93 hestekrefter. På veg til Lærdal fungerte det fint med denne, men vi var litt spente på korleis

FM 9•2012

KKvalitet du kan vere ttrygg på www.vestlandshus.no Storhøa

Forhandlarar i Sogn og Fjordane • Vestbygg Grytøyra Tlf. 57 73 72 60 • VestlandsHus Florø Tlf. 57 75 21 70 • VestlandsHus Måløy Tlf. 95 72 22 52 • VestlandsHus Stryn Tlf. 57 87 62 00 • BTHUS AS Førde Tlf. 916 61 700 • VestlandsHus Sogn, Kaupanger, Tlf. 57 67 33 88

Flytte langt? Flytte heim? Flytte ut? Vi tar jobben. Uansett kvar du skal til eller frå. Over heile landet – eller ut av landet.

• • • • •

Flytting Lagring Pakking Forsikring Utleige av vare- og lastebilar

Framtidas økonomisystem Best i test • Full oversikt • Enkelt i bruk

Kontakt oss for tilbod! den ville ta utfordringa med svingane over Aurlandsfjellet. Det var ikkje noko problem for vesle 208. Sjølv om bilen ikkje hadde fått meir enn åtte kilometer innkøyring før vi tok den med oss på tur, pusta den lett og fint opp bakkane og hårnålssvingane. Bilen er herleg direktestyrt, og det blir litt gocart-feeling bak rattet. Sidestøtta i setene var grei, slik at vi greidde å halde oss sånn nokolunde på plass. Vel, Hr. Sunde sakna det handtaket over passasjerdøra som er på dei fleste bilar. Der ville han gjerne ha hengt og slengt, men den gang ei… e-HDi er sånn der miljøgreie. Altså skal den bruke lite drivstoff. Før vi starta på det tidlegare omtalte fjellet, viste gjennomsnittsforbruket vårt 0,39 liter på mila. Så snilt trur eg nesten aldri eg har køyrt. Etter å ha levert bilen attende til forhandlaren, ca 400 kilometer seinare, stod det 0,43 på målaren. Det fine med nye småbilar, er at dei absolutt går an å dra på lengre turar enn berre til butikken (eller hente ei gammal tante og plassere ho i baksetet). Det går nemleg an å kose seg på lange turar i bilar under fire meter, sjølv om eg kanskje ville føretrekt å ha noko litt større om eg skulle køyre til Bulgaria i sommar.

Sogn og Fjordane

www.r-r.no • Tlf: 57 82 40 90

DIN BUBIL-VERKSTAD I FØRDE • Service og reparasjonar • Periodisk køyretykontroll (EU-kontr.) • Hjulstillingskontroll med 4-hjulsmåling • Fabrikkoppdateringar og garantiarbeid på chassis • Service/fylling på AC-anlegg • Ettermontering av cruise control og ryggekamera

VISSTE DU AT • 2 av 3 bubilar er bygd på Fiat Ducato? • Autoservice er Norges eldste Fiat-forhandlar, etablert i 1966, og Iveco-forhandlar frå 1974?

Miljøvennleg Eg har vore inne på forbruket. Lågt forbruk og låge utslepp av CO2 er ein ting. Noko anna er at bilen er produsert med stor bruk av resirkulert materiale. Støytfangaren bak er produsert av resirkulert materiale, og elles har dei brukt det same i ratt, seter, hjulbogar m.m. Og det er vel sånn det skal vere i framtida. Resirkulering er gode greier.

Pris Om du vil ha ein billeg 208, kjøper du den med ein 1,0-liters bensinmotor, med 68 hk, og absolutt ikkje noko ekstrautstyr – altså Access-utstyrsnivået. Då betaler du 175.900 kroner. Men vil du verkeleg det? Livet kan berre levast ein gong, og då vil eg tilrå å legge nokre kroner til i bilkjøpet, og gå for ein Allure-variant. Då blir det straks meir schwung over bilen, med lettmetallfelgar, LED-lys pakke, panoramaglastak, innfellbare speglar, navigasjon, regnsensor m.m. Om du i tillegg går for ein 1,6 liters e-HDi motor med 93 hk blir prisen 236.900 kroner. I den prisen er også inkludert fem dører, der du enkelt kan få plassert ei gammal tante inn i baksetet. Alt i alt får du mykje småbil for pengane i ein Peugeot 208, og for min del brukar eg den gjerne som mal for korleis småbilar skal vere å køyre, og korleis dei bør vere utstyrt.

Kusslid, 6800 Førde – Tlf. 57 83 38 80 www.as-autoservice.no

Motor: 4-sylindra 1,6 liter diesel Maks effekt: 93 hk 0–100 km/t: 11,8 sek (man) Toppfart: 183 km/t Lengde: 3965 mm Breidde: 1739 mm Høgde: 1460 mm Vekt: 1090 kg Oppgitt forbruk, blanda køyring: 0,38 l pr mil Vårt forbruk: 0,42 l pr mil CO2-utslepp: 98 g/km Pris testbil: kr 236.900,Rimelegaste versjon: frå kr 175.900,- (68 hk bensin man.) Utlånt av: Bilhuset Førde

Alle bilmerke - opptil 7,5 tonn

- reparasjon - vedlikehald - service - EU-kontroll - hjulstillings-kontroll - aircondition-service Vi er med i verdas største og mest kunnskapsrike verkstadkjede. Hos oss får alle bilmerke profesjonell hjelp til hyggeleg pris.

– MED KVALITET OG SERVICE SOM VAREMERKE –

Alle bilar treng bilpleie

9•2012

Vi utfører: Utvendig vask, innvendig vask/reins, polering, frontruteskift, Ditec lakkbehandling og Tectyl understellsbehandling.

Informasjon for fritidsfiskere, turistfiskere og yrkesfiskere:

inform-media.no

Kom innom oss og få fast pris Bilpleie – det kan vi!

www.ﬁskeridir.no

• Halbrendsøyra 6, 6800 Førde • Tlf. 57 82 01 76 www.bilpleiehallen.no

BILPLEIEHALLEN

Livet i havet, vårt felles ansvar

E-PRAT

med ARILD MEISTERPLASS

Bustadkommune: Sogndal Alder: 52 år

Aktuelt: Dagleg leiar i Coop Vest Eigedom, som nyleg lanserte planar om gigantutbygging av handelspark på 40.000 på Brulandsvellene i Førde. Kor mange butikkar er det plass til i Førde Arild Meisterplass? – Det er ikkje alltid kor mange butikkar, men om det er dei «rette» butikkane som ofte er avgjerande for folk sin oppfatning av handletilbodet. Vi ser utviklinga rundt om i landet, der det er dei større butikkar som tek marknadsdelar og som står for veksten. Det er denne utviklinga vi ynskjer å vere med på, og utvikle tilbod som gjer at Førde har den naudsynte konkurransekrafta for framtida. Kva tilbakemeldingar får de på planane dykkar? – Tilbakemeldingane har vore positive. Som fylkes største handelsverksemd, er det viktig at vi tek ansvar og har visjonar, planar og tankar for framtida. Når håpar de å vere i gang med utbygginga? – Dette ligg fleire år fram i tid og vi ynskjer å ha ein god planprosess saman med kommune og myndigheiter, for å få så god løysing som mogeleg. Beskriv den ultimate frihelga? – Om sommaren er det ofte ein tur på sjøen, om hausten/vinteren er fjellet flott. Elles er det alltid kjekt å vere saman med familie og vener.

Kva har du liggande på nattbordet? – Ingen ting, har full fokus på kona. Kva musikk/musikarar lyttar du til? – Det meste, er vorten meir variert med alderen. Har ungdomar i huset som sikkert påverkar meg. Du har invitert fire vener til middag heime hos deg sjølv. Kva serverer du dei? – Har ei fantastisk flott kone som er flink til å lage mat. Ho diskar opp dei nydelegaste rettane. Et mykje laks som er ei flott råvare. Kva drøymde du om å bli då du var liten? – Hadde sikkert mange draumar, men det er vel tilfeldigheitene som har vorte avgjerande. Kva får deg skikkeleg irritert? – Er heldigvis neste aldri irritert. Har medfødt godt humør. Du får 50.000 kr du skal gje til eit lag eller ein organisasjon. Kven får dei og kvifor? – Her er det mange gode kandidatar, men Frelsesarmeen synest eg gjer ein flott jobb og får mykje ut av dei ressursane dei har. Kva hugsar du best frå barneskulen? – Gleda og samhaldet saman med dei andre klassekameratane. Har også hatt mange gode og flinke lærarar. Kva ville du vist fram for ein turist som kom til heimstaden din? – Heile Sogn er fantastisk flott, både på sjøen og til fjells. Nærøyfjorden har mange besøkande vorte imponerte av.

Aurlandsmarsjen 2012 Aurlandsmarsjen er ein turmarsj som vert skipa til kvar sommar, i år 22.juli. – Turen tek ca 5-6 timar i vanleg gange, og går i eit av dei mest imponerande dalføra på Vestlandet. Naturen er storfelt og vakker, og det er unik fjellflora med mange spesielle planter, og minne frå då det var fast busetnad i Aurlandsdalen. Nedlagde gardar fortel sitt liv og lagnad i ei anna tid enn vår. Løypa er godt merka og informasjon er sett opp mange stader for å fortelje turfolk kva dei ser. Vener av Aurlandsdalen held vegen ned dalen i god stand på dugnad. Saman med Aurland kommune gjer dei ein fantastisk jobb med å utbetre vegen, og no er vegen så fin som det går an å få den. På Sinjarheim er det sal av heimelaga mat og suvenirar kvart år. I Vassbygdi blir det sal av mat og andre forfriskingar, seier Hanna Hjellum Borlaug i Aurland kommune, som saman med Aurland Røde Kors arrangerer marsjen. Turen startar på Østerbø i 800 moh endar i Vassbygdi på 50 moh. På Østerbø melder ein seg på frå kl 09.00. Det kostar 100 kr for vaksne, og born går gratis. Når ein kjem i mål, får ein diplom, og det er premier for dei som går 5,10,15 og 20 gonger. Det vert ekstra bussar frå Vassbygdi til Østerbø om morgonen, i tillegg til vanleg rutebussen.

REKNESKAPSFØRING – ny teneste for ditt aksjeselskap.

9•2012

20.995,SPAR KR. 6.370,-

EL-PAKKE MED LED-LYS OG STIKKONTAKT I SKUFF

Du bestemmer kor stort rekneskapshonorar du skal ha.

Veil. pris kr. 30.160,-

22.995,SPAR KR. 7.165,-

Unni Kriken

statsautorisert revisor

KANTATE 101 CM MED SPEILSKÅP FARGE Kvit matt Svart gummilakk Grå gummilakk

Våre 4 tilsette, herav 2 statsautoriserte revisorar og ein siviløkonom, har lang erfaring frå rekneskap og revisjon, og stor kompetanse på skatt, avgift, selskapsrett, økonomistyring og revisjon. Vi tek oppdrag i heile fylket. Kontakt statsautorisert revisor Hans Magnar Hansen for ein uforpliktande prat på tlf 41 78 54 00 eller statsautorisert revisor/ aut. rekneskapsførar Unni Kriken på tlf 41 78 54 01.

101 cm Kantate porselensservant og servantskåp med to skuffer. Spegelskåp med avlange lysfelt, stikkontakt og lysbryter. Inkl. integrerte grep og tilbehør. Ekskl. armatur. Veil. pris kr. 27.365,-

www.comfort.no ﬁrmapost@dale-ror.no

Med webbaserte rekneskap frå norske 24SevenOfﬁce kan du gjere meir sjølv om du vil: Scann inngåande faktura, fakturer, ta ut rapportar og sjekk om kunden har betalt. Som kunde har du same tilgang til systemet som oss.

Hans Magnar Hansen statsautorisert revisor

BESØK TOYOTA I SOMMAR AVENSIS Avensis frå: 283 400,-* *

Avensis Advance 2.0 D-4D 124 hk stv. frå: 334 400,Avensis Advance 1.8 VVT-i 147 hk aut. stv. frå: 344 400,-*

Avensis Advance - Touch & Go Multimediaskjerm, ryggekamera og navigasjon utan tillegg i prisen.

Verdi 9 600,-

RAV4 frå: 380 500,-* Fritt val av utstyr for 15 000,- inkludert i prisen.

RAV4 Executive - Touch & Go Multimediaskjerm, ryggekamera og navigasjon utan tillegg i prisen.

Verdi 9 600,Delskinn/Alcantarainteriør med elektrisk justerbart førarsete. Berre 2 200,(gjeld Executive utgåve)

NYE YARIS Yaris 5-dørs frå: 176 700,-*

FM 9•2012 5•2012

Yaris - Touch & Go

Yaris Active med multimediaskjerm,ryggekamera og bluetooth som standard

*Rettl. pris inkl. frakt, lev- og reg. omkostninger lev. Førde. Årsavgift kjem i tillegg. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: Avensis 2.0 D-4D: frå 0,45 l/mil, frå 119 g/km, frå 164 mg/km. Avensis 1.6 VVT-i: frå 0,65 l/mil, frå 150 g/km, frå 9,7 mg/km. Yaris 1.4 D-4D: frå 0,39 l/mil, frå 104 g/km, frå 0,141 g/km. Yaris 1.0VVT-i: frå 0,48 l/mil, frå 111 g/km, frå 0,02 g/km.RAV4 2.2 D-4D: frå 0,60 l/mil, frå 159 g/km, frå 0,160 g/km. RAV4 2.0 VVT-i: frå 0,77 l/mil, frå 178 g/km, frå 0,014 g/km. Avbilda modellar kan ha ekstrautstyr. Med atterhald om trykkfeil.b

Toyota Nordfjord AS Toyota Førde AS Toyota Sogn AS 6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50 Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00 www.toyotanordfjord.no

Steinavegen 10, 6800 Førde Tlf. 57 72 10 00 www.toyota-forde.no

Skarpeteigvegen 1, 6854 Kaupanger Tlf. 57 67 66 66 www.toyotasogn.no

8000 m2 med • DAGLEGVARE • BYGGVARE • GULLSMED • GÅVEARTIKLAR • KAFÉ

X LÅGE PRISAR! 2 Prisane gjeld t.o.m. 7. juli eller så lenge lageret rekk. Atterhald om skrivefeil og utselde varer.

LÅG PRIS

Kjøp – spar meir

LÅG PRIS

2 20 FOR

598

DRYGOLIN OLJEDEKKBEIS-/ OLJEMÅLING Høgkvalitets beis-/måling til utvendig bruk. 10 liter spann

LÅG PRIS

2590

DEWALT KAPP- OG GJÆRSAG DW777. 1800W motor. Levert med 216 mm sagblad

LÅG PRIS

999

HITACHI BORSKRUTREKKAR DS14DCL. Levert i koffert med 2 stk 14,4 V Li-on batteri og hurtigladar.

BLÅBÆR 125g. Ord. pris pr pk 15.00 Pr kg ved kjøp av ein 120,00. Pr kg ved kjøp av to 80,00.

LÅG PRIS

2 30 FOR

LÅG PRIS

KARBONADEDEIG Coop. 5% fett. 400 g. Ord. pris pr stk 34,30 KAFFE Coop. Gul eller rød. Kok-/filtermalt. 250g. Ord. pris pr pose.

Pr kg ved kjøp av ein 85,75. Pr kg ved kjøp av to 75,00.

Pr kg ved kjøp av ein 100,80. Pr kg ved kjøp av to 60,00.

FOR

LÅG PRIS

2 30 FOR

LÅG PRIS

FOR

APPELSIN- ELLER EPLEDRIKK 3-PK Coop. 200 ml.

WINENERPØLSER Leiv Vidar. Fersk. 480g. Ord. pris pr pk 37,00.

Pr kg ved kjøp av ein 30,50. Pr kg ved kjøp av to 25,00.

Pr kg ved kjøp av ein 38,83. Pr kg ved kjøp av to 25,00.

Pr kg ved kjøp av ein 77,08. Pr kg ved kjøp av to 52,08.

4990 TILHENGAR NOR-TRAILER 212 Stor og solid hengar. Innvendig kassemål: 200x122 cm. Breidde nok til bygningsplater. Totalvekt 750 kg. Lasteevne 613 kg.

LITT AV VÅRT UTVAL

LÅG PRIS

399

Svansjøpanel 17x145 mm. Storleik: B3474xL3474 mm Takhøgde: Utvendig 292 cm, innvendig 266/211 cm. Tak: Ferdigkappa kryssfiner og underlagspapp. Golv: Tregolv, 22 mm. Dør: 130x190 cm med handtak og lås. Vindauge: 7 stk. 1309x120 cm. Str. på transportpakke: Del 1 230x84x140 cm. Del 2: 57x120x365 cm. Vekt: 1325 kg. Ubehandla.

LÅG PRIS

2 50

YOGHURT 4-PK Tine. Vanilje, skogsbær, sviske, melon, jordbær og kokos. 4x150g. Ord. pris pr pk frå 18.20.

ELEKTRISK GRASKLYPPAR For små og mellomstore plenar. Klyppebreidde 40 cm. Effekt 1500W.

FISKARS HAGEBÅRE Galvanisert. 65 liter.

LYSTHUS, 10 M

2 60

2 30

249

27900 2

FOR

LÅG PRIS

cafe

LÅG PRIS

Kvar dag: LÅG PRIS

8 900

LOKALPRODUSERTE MENY KJØTKAKER FRÅ FJORDA gulrot. med poteter, ertestuing og

PROMO LAMINATGOLV Pr m2. Eik eller valnøtt. Blir levert i heile pakkar à 3,003 m2.

I ARANT SLITEG 10 ÅRS LT Å LEGGE KLIKK - ENKE

LÅG PRIS

TAKPLATE OPALKVIT Pris pr m2. Str 2x1,135 m. Pris pr plate 202,03. Str 2,5x1,135 m. Pris pr plate 252,54. Str 3x1,135 m. Pris pr plate 303,05 Str 3,5x1,135 m. Pris pr plate 353,55.

Torsdag og fredag: Raspeball

Sjå elles vårt utsende flygeblad eller på www.coop.no

Coop Extra-varehuset, Førde

9-21 (20)

cafe