Zo was het in Lisserbroek 10/11. Samen Lisserbroek: Werkgroepen: Agenda Huiskamer; Repair Café; Duurzaam

Zo was het in Lisserbroek (hoofdstuk 2/deel 2)

Overgenomen uit het boekwerk ‘Zo was het in Lisserbroek’ (uitgave voorjaar 1978) geschreven door Nic. Bouwmeester, samenstelling Aart Donker en fotografische verzorging Maarten Doedes.

Geest- en broekgronden Lisse is ontstaan aan de binnenzijde van het Keukenduin. Op de scheidingslijn tussen zand (geest)- en veen (broek)-gronden, of beter gezegd tussen ‘Meer’ en ‘Duin’. De duinen liepen tot in het oude dorp. De oude kerk van de Hervormde Gemeente in Lisse staat nu nog op zo’n oud binnenduin. Later is het duingebied ten westen van het dorp, tot aan het Keukenhofbos, afgegraven om er goed bollenland aan over te houden. Dit afgraven is deels verricht door de Kalkzandsteenfabriek ‘De Arnoud’ en deels ook om de uitgeveende gebieden zoals bijvoorbeeld de Lisserbroek qua bodemstructuur te verbeteren. Eerste veenders Het duingebied ging naar het oosten toe langzaam over in laagveengebied, dat in de historie tot in de provincie Utrecht reikte. Het afgraven van veengronden, het drogen en verstoken daarvan was reeds bij de Germanen (5000 v.-1000 n. Chr.) bekend. Ook de eerste Lisser bewoners waren op de hoogte van deze goedkope manier om hun huizen te verwarmen. Zij aarzelden dan ook niet, deze brandbare en gemakkelijk te verwerven grondsoort boven de oppervlakte te halen en de hunne te maken. Soms zelfs gebruikten zij het als bouwmateriaal voor gedeelten van schuur en stallen. Omstreeks 1480 zijn, met uitzondering van het in het meer vooruitstekende gedeelte Lisserbroek, de meeste Lisservenen al verdolven. Lisse telde in die tijd circa 50 hofsteden. Zeker de helft van de gezinnen was zo arm dat zij deels door bedelarij in leven moesten zien te blijven. Zij die over een stukje land beschikten, hielden zich hoofdzakelijk in leven met wat tuinbouw, voor uienteelt en veeteelt. Van vervening van de Lisserbroekpolder was in die tijd nog geen sprake, omdat dit gedeelte van het oude land te laag en te dicht bij het grote oude Leydsemeer lag. Vervening zou de oppervlakte van het land nog eens extra verlagen, waardoor het automatisch bij het meer zou worden ingelijfd. Ondanks hun grote armoede was men gedwongen deze goudschat aan veen te laten voor wat zij was, uit angst voor het water. Dat wil overigens niet zeggen dat zij maar berustten en gelaten afwachtten op de dingen die zouden komen. Er werden plannen gemaakt en men wendde kennis en energie aan om de omgeving vruchtbaarder en leefbaarder te maken. Zij hadden de Rooverbroekpolder al bedijkt, toen ook het Geestmeer (Poelpolder) in 1622 bedijkt en droog gemaakt werd. Het Geestmeer was op twee plaatsen met het grote meer verbonden. Men kon ten noorden van de latere Sassemerpont, nabij de molen, door een brede ingang ‘het Hellegat’ genaamd, het Geestmeer opvaren om het dan via de ‘Grevelinghe’, tegenover de Gebroeders Oldenhage, weer te verlaten. Door golfwerking en storming was ook hier de veenlaag voor een groot gedeelte weggesleten. Na het droogvallen van de Poelpolder werd deze in z’n geheel benut als weideland, waarop, onder de rook van Lisse, boer Jan Langeveld en boer Piet Verdegaal (Poeleway) hun vee weidden. De Lisserbroekpolder wordt in tweeën gesplitst De landerijnen in de Lisserbroek behoorden natuurlijk aan diverse eigenaren, die het zelf bewerkten of verpachtten aan, hoofdzakelijk, veeboeren. Doch daar kwam de mededeling dat men een vaart dwars door de polder zou graven. Dat kostte ten eerste, aan vaart en dijk, een aantal hectaren grond, maar hoe moesten de boeren bij hun land komen dat achter de dijk kwam te liggen? Hoe moesten zij met koeien, paarden en vrachten hooi over dat water komen? De Broekwegh (Kanaalstraat) was niet meer dan een met grind verhard landpad, dat tot ver in de polder liep en langzaam overging in een karrensporenpad. Maar het was bruikbaar en voor haar doel geschikt. Daar kwam echter de vaart tussen te liggen en daarmee werd het achterste gedeelte van de polder onbereikbaar. Er werd met de belanghebbenden overeen gekomen, dat men, zodra de gravers de Broekwech gepasseerd zouden zijn, een brug over de vaart zou leggen in ruil voor het (tegen betaling) afstaan van de benodigde grond. (Volgende keer deel 3: de eerste brug en zijn brugwachters)

Samen Lisserbroek: Werkgroepen

Hieronder staan de activiteiten die in de Huiskamer van dorpshuis De Meerkoet worden aangeboden. Als u meer informatie wilt, zelf een leuk idee hebt of ergens bij aan wilt sluiten, dan kunt u bellen naar 0252-413457 of mailen naar: huiskamervanlisserbroek@gmail.com

Oktober November

Maandag Dinsdag 4 11 18 25 1 8 15 22 29 Schildergroep 25 29 de Meerlezers 9.00-12.00 19.30-21.30

Woensdag 5 12 19 26 2 9 16 23 30 Digi-weetjes 19.00-21.00

Donderdag Vrijdag Zaterdag 1 Zondag 5 12 19 26 2 9 16 23 30 Bridgeles

19.00-23.00 13 27 10 24 Meezinggroep Heppie 19.45-21.30 7 14 21 28 4 11 18 25 Het Digitale Spreekuur 9.30-12.00 5 Repair Café 13.30-16.00

Repair Café

Het Repair Café is weer geopend in het dorpshuis op zaterdagmiddag 5 november. Tijdstip: van 13.30 tot 16.00 uur.

Je bent een duurzame Lisserbroeker als…..

Toegegeven: het is even doorbijten. Zeker nu de kou weer in de lucht hangt en de herfst op komst is. Koud douchen is niet alleen goed voor het milieu en je gezondheid, maar ook voor je portemonnee. Je kan er tot ruim 600 euro per jaar mee besparen op je maandelijkse energierekening. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de hoge gasprijzen waardoor het opwarmen van water duurder is dan ooit.

Koud douchen

Gemiddeld douchen we in Nederland negen minuten. Dat doen we zo’n vijf dagen in de week. Daarmee warmen we per douchebeurt zo’n 90 liter water op. En dat kan -zeker nubehoorlijk in de kosten lopen. Een gemiddeld gezin kan ruim 600 euro per jaar besparen op de energierekening door koud te douchen. Daarbij is het goed om te weten dat een liter warm water 70 keer meer energie kost dan een liter koud water. Ervan uitgaande dat je in de wintermaanden het water iets verwarmt tot lauw (en dus niet ijskoud laat), kom je volgens Pricewise op een besparing van bijna 650 euro per jaar. Bijkomend voordeel is dat je met koud water ook korter onder de douche staat, dus ook nog eens water bespaart.

Voordelen van koud douchen

Niet iedereen is bereid om koud te douchen om op die manier de energierekening te verlagen, zo blijkt. De meesten van ons hebben -vrij letterlijk- koudwatervrees. Slechts 14% is dan ook bereid om koud te douchen, terwijl we tegelijkertijd -mede dankzij het succes van the Iceman- ook een trend ontwaren van winterzwemmen. Ook niet echt warm, zullen we maar zeggen. Het goede nieuws is dat je aan koud water kan wennen, je kan het trainen om het maar zo te zeggen. En uiteindelijk heeft koud water, dus ook koud douchen, een aantal voordelen die je wellicht over de streep kunnen trekken. We zetten ze voor je op een rij: 1. Het is goedkoper. Zeker nu de energieprijzen de pan uit rijzen, kan je er per huishouden dus tot wel 600 euro per jaar mee besparen op je energierekening. Met korter douchen bespaar je natuurlijk ook. 2. Een uitdaging aangaan kan je zelfvertrouwen een boost geven, waardoor je zowel psychisch als lichamelijk sterker wordt. Je traint jezelf om ook buiten je comfortzone rustig te blijven ademen met effect op de stresshormonen in je lijf. 3. Over stress gesproken: je gezicht in koud water dompelen kan een deel van je zenuwstelsel activeren dat je lichaam tot rust brengt na een stressvolle gebeurtenis.

Zet je je hele lijf onder koud water dan maakt je lijf uiteindelijk ook dopamine aan waardoor je ‘wakker’ voelt of zelfs ‘high’.

We zeggen niet voor niets ‘even afkoelen’ na een intense gebeurtenis. 4. Er wordt zelfs gezegd dat het een depressie kan verlichten en dat is met het oog op de korter wordende dagen en het druilerige weer dat bij de wintermaanden hoort ook geen overbodige luxe. Met een koude douche (of winterzwemmen) krijg je een boost adrenaline en endorfine en dat geeft je een oppeppend gevoel. 5. Het is beter voor je huid: warm water (en zeep) drogen je huid namelijk uit. Door koud te douchen trekken niet alleen je spieren en bloedvaten samen, maar ook je poriën, waardoor vuil op afstand blijft. 6. Het is goed voor je immuunsysteem. Door koud te douchen gaat je bloeddruk naar beneden en je stofwisseling omhoog (ook fijn). Omdat je lichaam ineens wordt blootgesteld aan extreme kou, krijgt je immuunsysteem een boost, omdat je lijf zich wil verweren tegen eventuele ziektes. 7. Het zorgt voor het herstel van je spieren na een zware training. Het is niet voor niets dat topsporters regelmatig een ijsbad nemen. Daarvoor geldt trouwens dat je 24 minuten in een ijsbad moet zitten (het kan dus altijd nog erger zou je kunnen zeggen, dan is een paar minuten onder de koude douche peanuts).

Korter douchen

Daarmee bespaar je ook veel water en gas. Douche je bijvoorbeeld 5 minuten in plaats van de gemiddelde 9 minuten per keer, dan bespaar je op jaarbasis meer dan 15.000 liter warm water en 60 m3 gas. Bij een gasprijs van €1,74 bespaar je daarmee € 130 per jaar op je energierekening, zo is te lezen op de site van BNNVara. Dat is niet zoveel als met koud douchen, maar het scheelt wel. Met korter douchen kan je op jaarbasis trouwens ook zo’n 120 miljoen m3 water besparen, ook geen overbodige luxe met droge zomers als deze.

Minder vaak onder de douche

Een andere optie om je energierekening te verlagen, is natuurlijk minder vaak douchen. Zo bespraken we eerder al de trend dat mensen minder vaak of helemaal niet meer onder de douche gaan en minder (of geen) zeep en shampoo gebruiken. Vaak is een nat washandje hier en daar al voldoende om eventuele nare geurtjes te lijf te gaan en minder douchen is bovendien vele malen beter voor je huid en haar. “Tweemaal per week douchen is meer dan genoeg,” zegt ook dermatoloog Ellen de Haas in de podcast Alledaagse Vragen. Zeker als je de hele dag voornamelijk achter je PC zit, want dan transpireer je nauwelijks en maak je jezelf ook niet vies.

Minder zeep en shampoo

Douchen met warm water en zeep haalt het vet van je huid, dat ons nou juist beschermt tegen onder andere uitdroging. De cosmetica industrie speelt hier natuurlijk handig op in door ons allerlei bodylotions en crèmes aan te bieden, maar als we dat vet überhaupt niet wegwassen, hebben we die producten ook niet (of veel minder) nodig. En dat scheelt ook weer in de portemonnee. Uiteindelijk krijg je dus gezonder (en stralender) huid en haar van minder douchen, koud douchen en minder zeep en shampoo gebruiken.

Bron: https://www.hetkanwel.net Wyke Potjer, auteur

Heb jij nog duurzame tips? Stuur ze ons! Samen Lisserbroek, Werkgroep Duurzaamheid info@lilynieuwenhuizen.nl

secretariaat@samen-lisserbroek.nl www.lisserbroekonline.nl