De Nieuwspeper 2018 nr 22 by De Nieuwspeper

“If you see only one live performance this year… NDT is the one to see” – THE NEW YORK TIMES

foto: Rahi Rezvani

Saisonnier 13 – 15 dec 2018 Nieuwe Luxor Theater

White Christmas concert 2018: “Het is geweldig om muziek te maken met liefhebbers”

Pittig en inspirerend nieuws over Rotterdam

PAGINA 4 - 5

DE NIEUWSPEPER IS EEN UITGAVE VAN METRO

Party-popuppen met Frank Dros

ndt.nl/luxor

PAGINA 16 - 17

DE JAARGANG 4, NR. 22

29 NOVEMBER - 11 DECEMBER 2018

KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP WWW.DENIEUWSPEPER.NL

@DENIEUWSPEPER

HET MEESLEPENDE LIED VAN FEYENOORD PAGINA 8 - 9

(FOTO: JAAP VAN RIJN)

IEDERE DONDERDAG VANAF 12.00 UUR NIEUWE LASTMINUTES KIJK VOOR MEER LASTMINUTES OP UITAGENDAROTTERDAM.NL/LASTMINUTES

NU OOK ONLINE BESTELL TE EN KORTINGEN TOT 50%

GEDWONGEN

UITVERKOOP op tijdelijk andere locatie aan de Lylantse Baan 9b in Capelle a/d IJssel

De bedrijfspanden van de ZuiderSter zijn vorig jaar in andere handen overgegaan. Met de koper van de bedrijfspanden zijn destijds afspraken gemaakt over het gebruik van het pand in Capelle aan den IJssel en over het terugkopen van de panden in Capelle aan den IJssel en Barendrecht. De koper, die als tussenfinancier zou optreden, betwist dat deze afspraken een definitief karakter hebben en komt daarom de afspraken niet na. In de afgelopen periode is een juridisch conflict ontstaan met als gevolg dat door tussenkomst van de rechter de ZuiderSter maandag 5 november jl. gedwongen werd het pand te ontruimen. Over het juridisch conflict loopt nog een hoger beroep en kan maanden duren.

Nu op alle meubelen extra korting! Collectie artik elen

op bestelling

0% = 20% 10% = 25% KORTING

KORTING

Artikelen me t een korting

KORTING

sticker

7 dagen per week open!

KORTING

Artikelen me t een korting

sticker

25% = 40% KORTING

KORTING

Vraag naar de ac tievoorwaarden .Tijdelijke actie vanaf5 novembe r2018. Bezorgko sten

outlet

verkoop

e65,-op alle ar tikelen.

magazijn

LYLANTSE BAAN 9b - 2908 LC - CAPELLE A/D IJSSEL - 010 451 88 44 - WWW.ZUIDERSTER.NL

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

2@WKN@010*

NIEUWS

CTY@PIX

Terwijl Nederland de zonnigste herfst ooit beleeft en Spijkenissers voor de 125e keer voor die gestoorde Nieuwe Botlekbrug stilstaan, blijven de lokale huizenprijzen maar doorstijgen. Enig idee hoeveel een, pak ’m beet, echt oud twee verdiepingen tellend bovenhuisje aan de Soetendaalseweg inmiddels doet? 3 euroton. Dus schuimen steeds meer mensen Zuid af, dat blijkbaar nog steeds een koopjesparadijs is. Het kan ook de moeite lonen om voorlopig op de handen te blijven zitten. Want aan de Rijnhaven zullen woningen verrijzen tussen groen, aan het water en een strandje. Ze komen wellicht op de markt tijdens een volgende recessie. Want een economische dip betekent: lagere prijzen. Met dank aan dat tergend lange proces dat aan bouwen in Rotterdam voorafgaat, mede door onderbezetting van de gemeentelijke diensten. @ Ook onderbezet is de politie. De onderzoekers van de Rotterdamse Erasmus School of Economics (SEOR) melden dat vooral wijkagenten aangeven vrijwel altijd overbelast te zijn. Dit hoeft niet te verbazen als je de politieberichten leest. De wouten (Oud-Rotterdams voor juten) hoeven maar een dagje ergens langs de weg de tenten op te slaan om heel wat topjes van criminele ijsbergjes in te kunnen rekenen. Ook het beteugelen van overlast kost heel wat manvrouwuren. @ Zoals in hotspot-feeststraten als de Meent en de Witte de With waar heavymetal elementen rijdende bommen tot stoppen moeten bewegen. Maar dat niet ten koste mag gaan van het straatbeeld. Dan zet je ze toch niet neer. Sla als gemeente extra veel volgroeide platanen – die planten ze in de nieuwe Coolsingel – in om verkeershufters en de illegale explosiedienst op esthetisch verantwoorde wijze de weg te versperren. @ Over verfraaien gesproken. Veel mensen benutten de kerstvakantie om

het interieur van een lik verf te voorzien. Het Rotterdamse Fairf wil die verf graag leveren. De makers ontvingen onlangs de ASN Bank Wereldprijs omdat hun verf nauwelijks impact op het milieu en de gezondheid van de klusser zou hebben. Bijzonder: sloophout dat dient als bindmiddel in plaats van de gebruikelijke minuscule kunststofbolletjes. Dat is pas innovatief ondernemen. @ Ook innovatief is CDA Rotterdam dat de Ondernemersclub010 tot leven wekte. De reden: de ondernemer een stem te geven in de politiek. Maar wacht even, wordt er dan niet geluisterd naar die tientallen andere 010-mouwen-oprol-clubs? @ Genoeg plaatsgenoten maken via de eigen media duidelijk dat ze liever aan het Calimerosyndroom lijden dan de mouwen op te rollen. Want, oh, oh, oh, wat wordt 010 toch tekortgedaan. Zendt de VPRO een documentaire over house in Nederland uit, komen er alleen Mokumers aan het woord ( wat overigens best belachelijk is). Boehoe! Forum voor Democratie, de politieke partij die zich mede door het gedachtegoed van Pim Fortuyn laat inspireren, zet, op een Barendrechter na, allemaal Amsterdammers op de kieslijst voor de Eerste Kamer. Boehoe! Enzovoort, enzovoort. Hierbij een pleister voor op de wond: Rotterdam telt de meeste cafés in de Café Top 100 van 2018. Kijk, van zo’n drankhol wil Alexander Pechtold best wel burgemeester worden.

Internetbankieren afzichtelijke, illegale reclame Genoeg mensen vinden stickers op palen chte in de openbare ruimte. Je kunt ze ook als brengers van onverwa Neem boodschappen beschouwen die je tot nadenken bewegen. adiuvat: deze sticker. De makers zijn het Latijn machtig. Fortes fortuna Onafhanhet geluk is met de dapperen. Welk geluk, welke dapperen? is het kelijk zijn van de financiële markten en centrale banken, dat unten, geluksdoel dat deze mensen nastreven. Denk aan cryptom we trust. digitaal geld zoals de HTMLcoin en de Bitcoin. In blockchain De managers van de Rotterdamse haven trouwens ook.

Stampen Loop je naar de supermarkt, kom je een pureestamper tegen die dienst doet als deurbel. Dit is pas hergebruik! Handig ook, want zo ben je nooit je stamper kwijt. Staan er onverwachte gasten voor de deur, dan hoef je alleen maar te roepen: “De pot schaft stamppot, neem dat ding effe mee naar boven!”

* 2 Weken Rotterdam

Colofon De Nieuwspeper verschijnt samen met dagblad Metro en wordt in geselecteerde gebieden huis-aan-huis verspreid. Tevens is De Nieuwspeper verkrijgbaar bij afhaalpunten in Rotterdam en de regio.

Carin Broere 06 - 5758 0037 Online www.denieuwspeper.nl www.facebook.com/denieuwspeper

Hoofdredactie Jaap van Rijn Redactie redactie@denieuwspeper.nl Vormgeving Metro Advertentieverkoop adverteren@denieuwspeper.nl Tonia van Nieuwenhuijzen 06 - 4905 4783

Alle rechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden nadrukkelijk voorbehouden en berusten bij De Nieuwspeper. Op het gebruik van deze uitgave zijn de Algemene Toepassingsvoorwaarden van De Nieuwspeper van toepassing. De Nieuwspeper is een uitgave van Telegraaf Media Groep.

Standhouden

hun Heel Nederland heeft inmiddels deze Galliërs ontdekt die tussen De hype veilige muren standhouden tegen de oprukkende Romeinen. Romeiis geluwd, de bewoners zijn weer op zichzelf aangewezen. De de rondom estijn zandwo een legden en hekken de sten nen verplaat vesting aan. Als dat maar goed gaat. We houden u op de hoogte.

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

CULTUUR

“Ik zie aan het publiek dat er ruimte is om de breedte in te gaan” (FOTO: TITIA HAHNE)

Frank Dros ziet een kanteling in de tijd waarop we uitgaan: “Ik geloof in daytime-evenementen.”

Al een jaar of acht schudt Frank Dros (30) het Rotterdamse uitgaansleven succesvol op. Zorgvuldig bindt hij zijn publiek met kwaliteitsfeesten waarvan Blijdorp Festival het bekendst is. Waar hij grootse plannen mee heeft. Want de stad heeft nog geen “evenement dat al die mensen bij elkaar brengt, zoals Lowlands of Solar”. TEKST: HELMUT DE HOOGH SFEERFOTO’S BLIJDORP FESTIVAL: DESIRÉ VAN DEN BERG Het is ruim acht jaar geleden dat een portier Frank Dros tegenhoudt bij de deur van Catwalk (nu Toffler) in de voormalige voetgangerstunnel onder het Weena. “Die portier zei: ‘Wat kom je hier doen?’ Ik zei: ‘Dit is mijn feest!’ Ik kwam er niet in voordat ik een kaartje had gekocht.” Na deze bijzondere entree op zijn eerste zelfgeorganiseerde clubfeest vermaakte Frank clubbers met zijn middelbareschoolvriend Nino als het dj-duo Nino & Frankie. Dankzij stug volhouden werd hij een beeldbepalende Rotterdamse organisator met een frisse visie op de jaren die komen. De ontwikkeling gaat door tot op de dag van vandaag en betekent ook afscheid nemen. Nino & Frankie draaiden op de laatste wintereditie van Blijdorp Festival samen. Op dit fes-

tival in 2014 presenteerden ze het popup party-concept CONTRA, dat op Tweede Kerstdag van datzelfde jaar een mega-editie beleefde met zo’n 4500 bezoekers in de Ferro Dome, de grote blauwe gashouder aan de Keileweg. Enthousiast maar zakelijk onervaren stortte het duo zich in ongewisse avonturen. Frank Dros: “Het was supergestoord wat we aan het doen waren. CONTRA deden we met een vennootschap onder firma (vof ). Als het dan financieel misgaat, komen ze bij je thuis langs.” Na het Blijdorp Festival in augustus van 2016 nam Nino afscheid als medeorganisator. Ook organisator Jeroen Huppes stopte er toen mee. “Ik voelde me alleen. Hoe

nu verder? De eerste wintereditie van het festival was al gepland. Ik besloot toen dat, als Blijdorp Festival verderging, ik het alleen zou moeten doen.” Tien nummers op een MP3-speler Vanaf de derde klas van het Rotterdamse Montessori Lyceum werden Frank en Nino vrienden. Frank keek een beetje op naar Nino omdat hij al een scooter had. Ze gingen samen uit in Beurs en Off_Corso op de Kruiskade. En ze bezochten Now&Wow in de Maassilo vlak voordat de onlangs opnieuw geopende club in 2007 de deuren sloot. Opnames van dj’s als de Mano Moker Mix werden gedeeld en afgeluisterd op MP3-spelers waar destijds maar tien nummer op pasten. Toen Frank Dros aan de Hogeschool Rotterdam communicatie ging studeren, werd het serieus. “In het derde jaar liep ik stage bij Contaínr Affaìrs. Via dat bureau kwam ik in aanraking met mensen uit de scene die feestjes organiseerden.” Hij herinnert zich dat hij voor Rotterdam European Youth Capital in een bus mocht rondrijden. “Het dak kon open. Ik draaide met Nino en er gingen jonge mensen mee om te flyeren. We kregen er ook nog

Dit jaar ligt bij het Blijdorp Festival de nadruk op goed geluid, mooi licht en mooie podia.

een beetje geld voor en dachten: dit is geweldig!” Dansende garnalen Een van de mensen die Nino & Frankie boekten als dj’s was Aziz Yagoub, later clubeigenaar van Perron en tegenwoordig van Annabel. “Het balletje ging rollen. We werden gevraagd om in clubs te draaien. In Catwalk, maar ook in de grote zaal van Watt en in de Maassilo. Het ging best snel. Met Aziz hielden we feesten in De Scheepjes. Al onze gestoorde ideeën konden we kwijt op deze Shrimpboatfeesten voor zo’n 200 man. Het was een gekkenhuis met dansende garnalen, vrienden en bekenden. Toen iemand ons de goede raad gaf om meer aan onszelf te denken, zijn we onze eigen feestjes gaan organiseren in Catwalk. “CONTRA was onze langstlopende clubnacht, speciaal voor de puristische house- en technoliefhebber. Dat bracht een leuke groep mensen bij elkaar. We deden dat in Perron, Toffler, BAR, het Groothandelsgebouw en één keer voor duizenden mensen in de Ferro Dome. We wilden geen feesten meer in clubs organiseren, maar zelf de bar en de productie doen. Daar is in 2014 Blijdorp Festival uit voortgekomen.” Containerbar Noord Tot in zijn haarvaten is Frank Dros ver-

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

bonden met de wijk Oude Noorden. Zijn wieg stond op de Bergselaan. Rond zijn 13e jaar verhuisde het gezin naar de nabijgelegen nieuwbouwwijk Nieuw Terbregge. Als 21-jarige keerde Dros terug naar het hart van zijn geliefde wijk en woont hij nu midden in de gezellige hectiek van Zwart Janstraat. Om de hoek is het Noordplein. Daarop verrijst sinds drie jaar in de zomer een stapel containers die een maand tot twee maanden mag blijven staan. Er klinkt lekkere muziek en het is er goed eten en drinken. Containerbar Noord is een project van Frank Dros samen met zus Tahnee, die ook in de wijk woont. “Het is een plek die door hotels wordt getipt en waar jongeren op afkomen. Daarbij willen we een centrum van de wijk zijn dat altijd gratis toegankelijk is en waar meerdere culturen zich thuis voelen. Zo hadden we een Kaapverdische en ook een Hollandse avond. De ondernemers in de kroegen rond het plein zijn er blij mee. Want bij een wat groter evenement worden die ook volgetrokken.” Maar ook Frank Dros loopt aan tegen de ingewikkelde regelgeving en twijfelt of de geliefde Containerbar Noord de volgende jaren nog haalbaar is. “Hoe kan het dat ik al om 22.00 uur na een Kaapverdische barbecue moet stoppen met de muziek? Er is zoveel vraag naar uit de wijk. We wonen in Rotterdam, waar iedereen wil dat het

gaat bruisen en dan mag je niet eens tot 23.00 uur muziek draaien.” Met ambtenaren en Contaínr Affaìrs wordt nu nagedacht hoe Containerbar Noord in een aangepaste vorm verder zou kunnen. Ronnie Flex en voorjaarseditie “Voor Blijdorp Festival heb ik grote plannen”, vertelt Frank Dros. “Het heeft zoveel potentie. We vullen een gat in de hele regio. We hebben veel gespecialiseerde festivals, zoals een reggaefestival, een hiphopfestival en een technofestival, maar nog geen evenement dat al die mensen bij elkaar brengt, zoals Lowlands of Solar. Het wordt niet vanzelf zo als je alles bij elkaar zet. Maar ik heb wel ervaren dat het goed kan werken. Zo zie je liefhebbers van techno ook bij hiphop. Tijdens de wintereditie van 1 december ben ik daarmee aan het experimenteren. ‘Blijdorp’ is begonnen als een op house georiënteerd festival. Maar ik zie aan het publiek dat er ruimte is om de breedte in te gaan en nieuwe doelgroepen aan te trekken. We beginnen met drie hiphopacts op de livestage. Een hoogtepunt is Ronnie Flex met zijn band Deuxperience, echt een volwaardige live-act met tien personen op het podium die ook op festivals als Pinkpop of Lowlands te zien is. In de avond kantelt de programmering meer naar de elektronische acts, met

CULTUUR

onder meer Dazion en Detroit Swindle.” Afsluiter is Rotterdammer Benny Rodrigues in zijn rol van ROD, waarin hij zich richt op de meer pure techno. Frank Dros: “Om 13.00 uur begin ik zelf als dj Frankie op de mainstage. Het voelt fijn om mijn eigen festival te openen en zo de toon te kunnen zetten voor de rest van de dag. Verwacht een winterse sfeer met kerstbomen, een geheime cocktailbar waar je dit jaar kunt kijken hoe Operator radio maakt en het Yardbirdpodium in samenwerking met Nick van der Hoeven. De nadruk ligt op goed geluid, mooi licht en mooie podia. We verwachten in de Van Nelle Fabiek ongeveer 4500 mensen. Op de zomereditie van Blijdorp Festival komen nu zo’n 7500 mensen af, maar komende zomer willen we doorgroeien naar 10.000.” Nieuw in de plannen van Dros is een lente-editie op 20 april voor ongeveer 1500 mensen in de Jurriaanse zaal en de Willem Burger foyer van De Doelen. “We kunnen daar meer inzoomen op livemuziek.” Vroeger en gezonder De komende tijd heeft Frank Dros nog enkele aardige feesten in petto. Klein, maar fijn wordt de volgende editie van CONTRA in BAR tijdens oud en nieuw. “Detroit Swindle treedt op, net als local hero David Vunk en de Canadese Jayda G. Los van elkaar kunnen ze al

een goed feest vullen, maar samen zijn ze echt een succesformule. In 2019 hoop ik voor CONTRA een toffe, onverwachte locatie te vinden.” Dros houdt zich ook bezig met de expositie Party People over 30 jaar uitgaansgeschiedenis, die op 11 januari opent in Museum Rotterdam. “We willen van de opening echt een feestje maken.” In de Halve Maan Passage in het Timmerhuis zijn optredens gepland van onder meer DeLikt, Derek Otte, Elijah Waters, Ted Langenbach, Jeff Solo en dj Frankie zelf. In de nabije toekomst zal Dros zich meer en meer richten op evenementen die niet meer tot in de vroegste uurtjes voortduren. “Uitgaan tot diep in de nacht zal altijd blijven”, zegt hij. “Maar ik zie dat er een kanteling aankomt in de manier waarop we uitgaan. Heel tekenend vind ik het signaal dat beter is dan welk onderzoek daarover dan ook: de shoarmazaken in de Witte de Withstraat gaan tegenwoordig al om 04.00 uur dicht. Het leven van mensen is te vol voor de nacht. Ze willen gezonder leven. Daar wil ik meer op inspelen.”

Blijdorp Festival, 1 december, Van Nelle Fabriek, www.blijdorpfestival.nl

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

ADVERTORIAL DUURZAAM ROTTERDAM

DIT ARTIKEL IS EEN PRODUCTIE VAN DE GEMEENTE ROTTERDAM BART JANSEN

DUURZAAM ROT TERDAM

Op zoek naar handige tips, adviezen of ervaringen over het duurzaam verbeteren of verbouwen van je woning? De gemeente Rotterdam staat je bij. Ga naar rotterdamenergiebesparing.nl en kom alles te weten over isoleren, groene energie, gezond wonen, het verhogen van je woongenot en verlagen van de energierekening. Werk mee aan een gezonder en toekomstbestendiger Rotterdam voor iedereen.

Rotterdammers maken hun eigen energie Zonnepanelen zijn een goede en groene investering, maar voor een individu een prijzige aankoop. Daarom plaatst Blijstroom zonnepanelen op grote, onbenutte daken, zodat omwonenden een aandeel in de panelen kunnen kopen en zo mee profiteren van lage energiekosten. TEKST: ILJA POST Energiecollectief Blijstroom is in 2013 gestart als bottom-up initiatief door elf bewoners van Rotterdam-Noord. De reden: er werd zoveel gesproken over verduurzamen en groene energie, maar slechts bitter weinig gedaan. Dus besloten deze energieke burgers zélf de eerste stap te zetten naar een meer duurzame wijk. Het plan is tweeledig, aldus ‘Blijstromer’ van het eerste uur Corine Erades. ,,De eerste focus ligt op energiebesparing. Het tweede doel is het collectief opwekken van groene stroom, zo dicht mogelijk bij de gebruikers. In een dichtbevolkte stad doe je dat het beste door gezamenlijk te investeren in zonnepanelen. Platte daken genoeg in Rotterdam.” Eigenlijk werkt het heel simpel, vervolgt mede-Blijstromer Maarten Reith. ,,Door een aandeel te kopen in de panelen kun je mee profiteren van lage energiekosten. Ook als je zelf geen (bruikbaar) dak hebt, een huis huurt of het te ingewikkeld vindt om zelf zonnepanelen te leggen. De investering verdient zichzelf terug, doordat de opgewekte energie wordt verrekend met de eigen energierekening. En vanaf de eerste dag wordt bijgedragen aan een schone toekomst.” Het enige criterium om mee te doen: dat je in de buurt woont van waar de stroom wordt opgewekt, in de zogeheten ‘postcoderoos’, waarbij je de locatie van het zonnedak moet zien als het hart van de roos en de aangrenzende wijken als bloemblaadjes. In juni 2017 startte het eerste zonnedak van Blijstroom op het dak van een gymzaal aan de Noorderhavenkade. Eind september volgde een tweede zonneveld op het SKARgebouw aan de Ackersdijkstraat. ,,Op dit zonnedak leveren 189 zonnepanelen in totaal jaarlijks zo’n 48.000 kWh aan groene stroom. Dit staat gelijk aan het elektriciteitsverbruik van 16 huishoudens”, aldus Reith. Het is helaas niet meer mogelijk om een

paneeldeel te kopen op de twee zonnedaken van Blijstroom. Maar de coöperatie heeft inmiddels vergevorderde plannen voor een derde dak, deze keer in RotterdamWest. Ook is er de ambitie om, liefst zo snel mogelijk, uit te breiden naar de zuidoever van de stad. Maarten Reith: ,,Problemen om zonnepaneeldelers te vinden, hebben we niet. Zodra er een nieuw dak gerealiseerd wordt, ontstaat al gauw een wachtlijst. Een grotere uitdaging is het vinden van eigenaars die hun dak voor minimaal 15 jaar aan een coöperatie willen afstaan.” Gelukkig hadden de mensen van het SKAR-gebouw, die ruimtes verhuren aan kunstenaars en creatieven daar geen probleem mee. Zij willen voor de komende jaren hun huurders een vaste lage prijs voor elektriciteit kunnen garanderen. SKAR-directeur Olof van de Wal: ,,Met de zonnepanelen kopen we in een keer voor de komende twintig jaar de elektriciteitsrekening voor het gebouw af. Als straks de energieprijzen stijgen, dan stijgen onze prijzen niet. Dus in de kosten voor het atelier zijn huurders op korte termijn al goedkoper uit, op de lange termijn zal dat voordeel oplopen.” Voor de Blijstromers, inmiddels ruim een honderd, geldt verder dat ook zij niet stil blijven staan. Erades: ,,Nog belangrijker dan het lokaal opwekken van groene energie is dat we het samen doen. Deze energiecoöperaties zijn samen eigenaar van hun opwekinstallatie. Zo hopen we de komende jaren nog heel veel collectieven rond een zonnedak tot stand te brengen. Daarmee zijn Rotterdammers optimaal voorgesorteerd op de kansen van de energietransitie, zoals laadpalen voor elektrische auto’s en buurtbatterijen om schoon opgewekte stroom lokaal op te slaan. De volgende stappen richting een energieneutraal Rotterdam.”

Zonneschildjes wijzen weg naar zonnedaken Sinds enkele maanden hangen er zonneschildjes in de stad. Deze emaillen gevelbordjes maken zonnepanelen zichtbaar op straat. Want de meeste zonnepanelen op Rotterdamse daken kun je immers niet zien. De schildjes nodigen uit om ervaringen en kennis over zonnepanelen op je eigen dak uit te wisselen. Twijfel je bijvoorbeeld of zonnepanelen iets voor jou zijn? Dan kun je je buren met een zonneschildje naar hun ervaringen vragen. De schildjes zijn een initiatief van ‘Zon in de Stad’. Drie milieubewuste bewoners en ondernemers in Middelland willen het gebruik van zonne-energie aanjagen. Naast het bevestigen van zonneschildjes wil Zon in de Stad met zonnehubs en zonnepop-ups zonnepanelen verspreiden in de stad. Zonnehubs worden nieuwe ontmoetingsplekjes in de buurt. In deze kleine, open paviljoens kunnen alle Rotterdammers gebruik maken van zonne-energie. En in de zonnepop-ups vind je informatie over het installeren van je eigen zonnepanelen. Wil jij een zonneschildje aanvragen? Dat kan via Zonindestad.nl.

10-Stappenplan voor De aanschaf van zonnepanelen wordt de laatste jaren steeds aantrekkelijker: Zonnepanelen verhogen het energielabel van je huis en daarmee de verkoopbaarheid van je woning. Bovendien gaat je energierekening naar beneden. Volg nu dit stappenplan. Verdiep je in zonnepanelen Het begint allemaal met interesse. Kijk niet alleen naar het type panelen, maar ook naar montagesystemen, omvormers en monitoringsystemen om te zien wat ze opleveren. Kijk ook of de huidige dakbedekking goed genoeg is om daarop voor de komende jaren zonnepanelen te laten plaatsen.

Laat eerst een check uitvoeren Een eerste zoncheck voor je huis die direct antwoord geeft op de volgende vragen: Kan het op mijn dak? Wat kost het? En wat levert het op? Keuzes Als het voor jou interessant is, dan zul je keuzes moeten maken. Ga je voor de goedkoopste oplossing of de oplossing die het meeste opbrengt op lange termijn zonder gedoe? Maar ook: de keuze van leverancier, het (laten) opvragen van offertes en deze goed vergelijken, zijn van groot belang.

Besluit Dan het besluit. Wees kritisch op lage installatiekosten! Zorg voor

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

ADVERTORIAL DUURZAAM ROTTERDAM

Koken op wind. Rotterdam gaat ervoor Wanneer we in 2050 de aardgaskraan volledig dicht kunnen draaien, dan is windenergie een prima alternatief. Duurzaam, schoon en het levert ook nog eens een enorme lading aan energie op. Eén enkele windturbine produceert evenveel stroom als 25.000 á 40.000 zonnepanelen, aldus Michel Simons, Programmamanager Windenergie bij de gemeente Rotterdam. Dat de gemeente Rotterdam flink investeert in windenergie is dan ook zo gek niet, zegt hij. “Momenteel wekken Rotterdamse windmolens evenveel energie op als het jaarlijkse verbruik van 100.000 huishoudens. Een mooi begin, maar het uiteindelijke doel is om het aantal windmolens binnen de stad en haven dusdanig te laten groeien, zodat in 2025 ruim 260.000 huishoudens op windenergie kunnen worden aangesloten.” “Rotterdam heeft net als de andere gemeenten in de voormalige stadsregio Rotterdam een gezamenlijke opgave op het vlak van windenergie”, vervolgt hij. “Die uitdaging luidt om per 1 januari 2021 tenminste 150 MegaWatt (MW) extra aan opgesteld windvermogen gerealiseerd te hebben in de regio. Concreet betekent dit dat er ongeveer 45 windmolens bij moeten op 16 locaties die pas eind vorig jaar definitief zijn vastgelegd door de Provinciale Staten.” Een ambitieus streven, geeft hij toe. Want anders dan zonnepanelen zijn windmolens over het algemeen een stuk minder populair bij bewoners. “Vrijwel niemand kijkt uit naar de komst van zo’n joekel van een winturbine in zijn achtertuin. Regelmatig tekenen omwonenden dan ook protest aan uit angst voor slagschaduw of geluidsoverlast. Niet voor niets duurt een windenergieproject in Nederland gemiddeld 7 jaar vanaf het moment dat de locatie bekend is.” Dat komt volgens Simons vooral, omdat vroeger amper werd geluisterd naar bewoners. “Er werden plannen gesmeed voor een windmolenpark en omwonenden werden soms letterlijk pas ingelicht wanneer de werklui al klaar stonden. Tegenwoordig pakt de gemeente het echter anders aan.” Simons: “Voor álle Rotterdamse projecten geldt inmiddels dat we deze in samenspraak met grondeigenaar en omwonenden tot stand laten komen. Dit doen ze op basis van de participatieaanpak die in de Leidraad Windenergie 2016-2020 is opgenomen. Simpel gezegd houdt dit in dat bewoners die mogelijk last gaan

aanschaf van zonnepanelen een goede opdrachtbevestiging, evenals de leverings- en financieringsvoorwaarden. Informeer je over de mogelijk van terugleveren van energie aan het net, nu maar ook in de toekomst. Garantie Check de installateur en de garanties. Vraag naar referenties. Kijk of die garanties ook gedekt worden door de fabrikant.

Installatie Als de panelen het dak opgaan, is dat toch best een operatie. Belangrijk daarbij is natuurlijk de juiste plek van de omvormer en een adequate aansluiting in de meterkast. Blijf er bij tijdens de aanleg bij, zodat je zelf kunt zien of het netjes wordt aangelegd.

Onderhoud, service en reinigen Plan het jaarlijks laten reinigen van de panelen. Dit verhoogt het rendement. Sluit meteen een jaarlijks onderhoudscontract af bij de installateur. Dat verdient zich terug.

Meten is weten Inzicht in wat je opgewekt hebt, is misschien wel het leukst. Kun je zien op je omvormer, maar ook in een app. Of met een systeem dat door anderen wordt uitgelezen. Voor als het systeem niet optimaal functioneert, dan weet je dat direct.

Verzekering Kijk of je bestaande polissen de zonnepanelen automatisch mee-

verzekeren. Sluit hier anders een aparte verzekering voor af. Je kunt zelfs de opbrengst, die de zonnepaneel-fabrikant heeft beloofd, verzekeren. Zorgenvrij De gemeente Rotterdam werkt samen met het regioloket WoonWijzerWinkel. Hier kun je terecht met al je vragen over zonnepanelen of andere energiebesparende maatregelen.

* Heb je geen eigen dak of ben je bijvoorbeeld lid van een VVE? Ook dan ligt zonne-energie in jouw bereik. Ook daarvoor kun je terecht bij de WoonWijzerWinkel. Voor meer informatie: www.rotterdam.nl/energiebesparing.

ervaren van een geplande windmolen een op maat gemaakte profijtregeling krijgen aangeboden, zodat lusten en lasten eerlijker worden verdeeld.” “Dit gebeurt intussen op allerlei manieren, zoals obligaties voor omwonenden, zodat zij zelf meeprofiteren van een lagere energierekening. Of door investeringen door een gebiedsfonds in de directe omgeving. Bijvoorbeeld door 100.000 euro per te plaatsen windmolen vrij te maken voor een nieuw trapveldje voor de jeugd of collectieve zonnepanelen op het dak van de lokale sportkantine. Ook kan eventueel een windcoöperatie ontstaan als hier draagvlak voor is”, aldus de Programmamanager Windenergie. Op dit moment bouwt Eneco een windpark tussen Maassluis en Hoek van Holland van tenminste 6 windmolens. Dit park zal in 2019 in exploitatie worden genomen. Daarnaast zijn vier nieuwe Rotterdamse projecten zijn in voorbereiding: op de Landtong in Rozenburg, op locatie Verlengde Nieuwe Waterweg nabij Hoek van Holland, op bedrijventerrein Charloissepoort en op locatie Beneluxplein nabij Hoogvliet. In totaal moeten er nog zeven windmolens extra komen in Rotterdam voor 2021. Maar Simons heeft goede hoop dat deze, mede dankzij de nieuwe aanpak, relatief snel gerealiseerd kunnen worden. Nu al merkt hij dat onder bewoners meer draagvlak ontstaat voor windenergie, zolang zij maar gehoord worden, van meet af aan worden meegenomen in de planvorming daaromtrent en er zelf ook (financieel) iets beter van worden.

Hallo zon, dag hoge energierekening Investeren in energiezuinige maatregelen scheelt in de energienota en biedt meer comfort. Het plaatsen van zonnepanelen levert al gauw een besparing op van honderden euro’s per jaar. Enkele facts & figures. 75% van daken is plat Goed nieuws voor liefhebbers van zonnepanelen: driekwart van de Rotterdamse daken is plat. Volop ruimte dus voor het opwekken van zonne-energie.

40.000 zonnepanelen In Rotterdam liggen bijna 40.000 zonnepanelen, als je die achter elkaar legt zijn we al in Utrecht. Alleen al op Rotterdam Centraal ligt voor 10.000 m2 aan zonnepanelen; dat is energie voor 110 huishoudens..

21% BTW terug Als je als particulier zonnepanelen koopt, kun je de BTW op aanschaf en installatie terugvragen van de Belastingdienst. Bij een standaardpakket van zes zonnepanelen à 3.000 euro levert dit ruim 600 euro op: 21% van jouw investering. Zie ook: milieucentraal.nl.

Bespaar 300 euro per jaar Zonnepanelen zetten zon- of daglicht om in elektriciteit, waardoor je je eigen energieleverancier wordt. Dat scheelt een huishouden van drie personen gemiddeld zo’n 300 euro per jaar.

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

CULTUUR

MEEZINGEN MET DE MUZIKALE TAK VAN DE FEYENOORD-FAMILIE Feyenoord-supporters en muziek, dat is twee handen op één buik. Een potje voetbal kijken en daarbij een potje zingen. Veel mooier wordt het leven voor velen niet. De supportersshow Gelül wijdde onlangs een avond aan Feyenoord en muziek. Een sfeerschets. TEKST & BEELD: JAAP VAN RIJN

De verslaggever met fotocamera is welkom. Onder enkele voorwaarden: niet hinderlijk in de weg lopen. En ook niet over de grond dweilen voor die ene topfoto. Doe je dat wel, dan ‘krijggie een klap voor je muil’. Mooi, toch? Als tegenprestatie: een goede plek naar eigen keuze tussen gezellig publiek en één consumptiebon. Leendert Huijzer zit al op zijn plek voor het podium en ziet hoe de supporters de tribunes van het Kaapse Theater Walhalla bestijgen. De show is stijf uitverkocht. Een glimlach hier en een knipoog daar, de goedmoedige sfeer valt op, net zoals het opvallend hoge aantal dames. Leen werd aan de pers als secret guest aangekondigd. Maar de verrassing is er zo wel vanaf. De show start met de Gelül-tune. Gastheer Emile Roemer verwelkomt het publiek en vertelt dat zich onder hen ook clubicoon Gerard Meijer (stormachtig applaus), Adrie Moulijn (luidruchtig applaus) en Feyenoord-directeur Jan de Jong (beleefd applaus) bevinden. Dan kondigt Roemer met zichtbare trots Lee Towers aan. Een ovationeel applaus stijgt op. Alsof men de zanger nog niet had ontdekt! Een avondje Feyenoord & muziek kan beginnen. Zangtraditie Leen Huijzer heeft er zin in. Zijn relatie met Feyenoord is innig. Leens vader was strenggelovig. Toch zag Leen op zondag kans om met vriendjes van Bolnes naar de Kuip te lopen. Niet om de wedstrijd te bezoeken, daar was sowieso geen geld voor, maar om de sfeer te proeven. Buiten het stadion hoorden ze of er was gescoord. Direct na de wedstrijd begaven de vrienden zich onder het publiek dat het stadion uitstroomde. Zo vingen ze wedstrijddetails op waarmee ze weer terug in Bolnes indruk maakten. Leen zit in de genen van Feyenoord en omgekeerd. Met dank aan zijn clubliederen. In de groot uitgevallen, gezellige huiskamer die Walhalla is, wordt genoten. Want Leen is deel van wat Feyenoord in Nederland uniek maakt: de zangtraditie. Geen supportersschare kent zoveel, vaak meeslepende, liederen als Het Legioen. En daar draait deze avond om. Uit liefde voor je cluppie Emile Roemer wil weten hoe Leen Huijzer tot huiszanger van Feyenoord kon uitgroeien. Leen: “Er was een periode vol ellende met hooligans. Sup-

porters en sponsors keerden zich af van de club. Sjaak Troost vond dat we iets positiefs moesten doen. Of ik een clublied wilde maken. Ik vroeg twee weken bedenktijd. Want moest ik tegen Hand in Hand gaan opboksen? Onder het legioen was een enquête gehouden met de vraag wie het nieuwe clublied moest zingen. Daar kwam ik op eenzame hoogte uit. Ik voelde me vereerd, maar het leek me een heilloze missie. Ik heb mijn vader om raad gevraagd. Hij had altijd spreuken paraat en zei dat 1 procent positiviteit in staat kan zijn om 99 procent negativiteit in evenwicht te brengen. Ik was blij dat mijn vader op zo’n manier zijn instemming liet blijken. Dat deed me wel wat. Dus besloot ik het te proberen, uit liefde voor mijn cluppie. Het was voor mij belangrijk dat Peter Koelewijn het nummer Mijn Feyenoord zou produceren. Hij kende de klappen van de zweep, heeft gevoel voor zo’n meezingding, zo zal ik het maar noemen. Ik besloot mee te investeren en heb er een heel orkest bij gehaald. Die producers kregen een budget dat niet naar mijn zin was. Feyenoord is niet zomaar een club. Dan telt het eindresultaat. Mijn Feyenoord werd omarmd.” Leen vertelt vervolgens over het laatste kampioenschap: “Op het bordes, tussen Gio en Dirk. Voor 250.000 uitzinnige supporters die 18 jaar lang hun frustraties hebben moeten verbijten. Ja, ja, zo was het ook. Trots dat je daar deel van uit mag maken. Zo diepgaand, zeldzaam. Een hoogtepunt.” Roemer: “En het volgende kampioenschap…” Leen (72): ”Dan ben ik 73.” Gelach uit de zaal. Hij staat op en zingt Mijn Feyenoord, wat deze aflevering van Gelül nu al tot een onvergetelijke gebeurtenis maakt. Handen naar beneden Na Leen volgt Bootsy Paul, de huisdeejay van Feyenoord. Hij vertelt over de muzikale invulling tijdens wedstrijden. Hoe word je huisdeejay? De opvallend economisch sprekende Bootsy Paul: “Bij toeval geworden. Ik draaide op vrijdag op een camping in Rotterdam. Komt er op zondag een meisje naar me toe. ‘Jij bent toch dj. En voor Feyenoord?’ Wat klopt. Haar vriendin werkte voor een organisatiebureau. Ze wist dat Feyenoord een Rotterdamse deejay zocht. Of ik tijdens alle thuiswedstrijden wilde

“Zo diepgaand, zeldzaam. Een hoogtepunt”

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

draaien. Dat leek me wel wat. De andere dj wilde ermee stoppen. Dus sprong ik in het gat. Je beleeft de wedstrijden anders. Als iedereen bij een aanval met zijn handen omhoog gaat, gaan mijn handen naar beneden. Naar de knoppen toe. Bij een belangrijk doelpunt schroef ik het volume meer op dan bij een onbeduidend doelpunt. En ik druk pas in als de scheidsrechter op zijn horloge kijkt en naar de middenstip wijst.” Roemer: “Hoewel tegenwoordig elk doelpunt een belangrijke is.” Bootsy Paul: “Ik bedoel, als je drie minuten voor tijd het winnende doelpunt scoort en de opluchting groot is.” Emile Roemer besluit, om de sfeer verder te verhogen, een Kuipmoment te beschrijven: “Alles wat er kan trillen, trilt. Van Persie achter de bal. De spanning. En dan…” Bootsy Paul drukt op een knop en het Lalallalalallalallalallalla – I Will Survive van de Hermes House Band – beukt de zaal in. De supporters gaan los, dit is geen schouwburgpubliek. Paul kan ook miskleunen noemen. Zoals het droevige Down by the River van Bruce Springsteen draaien na een verliespartij. “Dat kwam iets te diep binnen bij de supporters.” Emile laat weten ongelofelijk veel van hardrock te houden: “Waarom hoor ik dat zo weinig in het stadion? Kun je me niet een beetje helpen?” Bootsy: “Hardrock hoort bij het oosten van het land, Twen-

CULTUUR

“Die kwam iets te diep binnen bij de supporters”

te, De Graafschap.” Emile: “Daar zitten veel Feyenoord-fans.” Bootsy: “Maar ze zitten wel in de Rotterdamse Kuip.” Om Roemer tegemoet te komen knalt een gitaar-heavy Hand in Hand de zaal in. Wederom laat het legioen van zich horen, maar het is pas echt niet meer te houden bij een accordeonversie, die een stuk gezelliger klinkt. Roemer: “Mag je van Feyenoord alles draaien wat je wilt?” Bootsy: “Nee.” Roemer: “Dan zal daar een goede reden voor zijn.” Bootsy: “Je hebt muziek die door andere clubs is geclaimd. Queen, Tina Turner, Bob Marley.” Daar blijft Paul dus vanaf. Dan laat hij onaangekondigd een nummer horen dat op de verbodslijst staat: ‘Heel onverwacht na te zijn uitgegleden. Is Ajax zacht en kalm overleden.’ Gerard Cox op zijn best dus. Directeur Jan de Jong roept: “Van mij mag dat allemaal gedraaid worden, maakt me niets uit.” Zeer luid gejuich. Hand in Hand van iedereen Na dit muzikale intermezzo is de microfoon voor Paul Groenendijk, de schrijver van het boek Het Lied van Feyenoord. Na

een interessante uiteenzetting over clubliederen, algemene voetballiedjes en liedjes die door supporters worden omarmd, zoals I will survive, toont Paul een zwart-witfilmpje van vrolijke supporters die Hand in Hand zingen. In 1965. Dat is twee jaar nadat Cor Steyn op De Waterman, het schip dat supporters voor Benfica-Feyenoord naar Lissabon verscheepte, zo vaak Hand in Hand speelde, dat dit lied tot een Feyenoordklassieker uitgroeit. Een deel van het Gelül-publiek wordt wat onrustig, anderen weten niet wat hun te wachten staat. Totdat Hand in Hand, voor Ajax 1 vol de zaal in beukt. Gezongen na de mistwedstrijd Ajax-Liverpool. Verbijstering, ontzetting, gefluit. Terwijl dit filmpje toch al jaren op YouTube staat. Verdringing? Weg, weg, weg, roept Roemer, ook onaangenaam verrast. Na een speurtocht op internet blijkt dat Hand in Hand ooit bij meerdere clubs populair was. Maar als één club het lied kan claimen, dan COAL, ook van Zuid. Spreek COAL uit als Kool, want opgericht door bedienden van de toenmalige Steenkolen Handels Vereniging. Op de site van COAL staat te lezen: “Maar omdat bijna iedere clubsupporter op Zuid, als zijn club niet thuis voetbalde, zondags naar de Kuip ging, is het clublied van ons sluipender-

wijs overgenomen. En eerlijk is eerlijk, het heeft daar bij grote wedstrijden zijn grote bekendheid gekregen.” Lekker theatraal Voor een ontroerende inbreng zorgt een van de Zusjes van Wanrooy, die met haar accordeon sopraan en hardcore Feyenoorder Francis van Broekhuizen begeleidt. Francis speelde een belangrijke rol in Feyenoord, De Opera. De overeenkomst tussen opera en voetbal volgens haar: beide zijn emotie. Haar stem maakt zichtbaar indruk op Leen Huijzer. Dan volgt de rentree van Leen. Want deze avond kan niet anders worden afgesloten dan met You’ll never walk alone. Bootsy Paul laat weten over twee versies te beschikken. Leen vertelt dat er vijf zijn gemaakt. De eerste is uit 1976, voor Ahoy. Roemer, naar de regie kijkend: “Kunnen we ze laten horen?” Leen: “Ik kan je ze zelf laten horen! We hebben een speciale gemaakt, voor in De Kuip, op de middenstip.” Het nummer zwelt traag aan, klinkt nogal gedragen. Leen: “Dit is de Ahoy-versie, die had te weinig wervende capaciteit. Dus hebben we een symfonische versie gemaakt.” Die klinkt lekker theatraal, heel groot. Francis van Broekhuizen valt spontaan in. Wat een stem! De zaal valt haar bij, het lijkt wel een gospeldienst. Leen: “Dit is de Feyenoord-versie, wij noe-

men het ook de Las Vegas-versie, denk aan spuitende fonteinen, vuurwerk en een groot orkest.” Dan volgt de spierballenversie, heel potig, maar toch met een lekkere swing. En weer laat het publiek zich gelden. Leen: “Lieve mensen, allemaal leuk en aardig, maar voor het laatste kampioenschap heb ik een feestversie gemaakt.” Een tamelijk hilarische, volkse accordeon-Cor Steyn-achtige-versie volgt. En daar gaat iedereen weer, niet te houden. Zingen, dat hoort bij Feyenoorders, zoveel is inmiddels duidelijk. En die vijfde versie? Dat is een jazzbewerking die Leen met het New Rotterdam Jazz Orchestra ten gehore bracht. Wat ondertussen blijkt: Francis van Broekhuizen en Leen hebben een klik. Leen besluit de show met de symfonische versie van You’ll never walk alone en nodigt Francis uit voor een duet. Het publiek zet vol in bij het refrein. Niemand houdt het droog bij de laatste, machtige uithaal van Francis. Leen straalt. Kippekippekippevel! Ontroering ook. En euforie. Je kunt ook van Feyenoord genieten als het niet speelt. Feyenoord en muziek, dat is echt wel een dingetje. Wie ooit de opvolger van Leen moet zijn, dat is vanaf vandaag een uitgemaakte zaak.

Talkshow Gelül, zie www.theaterwalhalla.nl

TOT

PART WA

VAN

BA PA TO VO VAN

VAN

RAMI PA

VAN

DAT DAN

VAN VO

PM2

VAN PM2

E KOOP ONLIN S T E JOUW TICK ! VOOR €6,50 e: tmg

kortingscod

bon uit Of knip deze en aan en laat het zi n Ahoy de kassa va

PM2

Tĳd voor een nieuwe scooter? Lever je oude netjes in! Makkelijk geregeld én goed voor het milieu

Check www.scooterrecyclingnederland.nl voor een inleverpunt bij jou in de buurt.

LEES AUTOVISIE 5 t/m 9 december 2018 | Rotterdam Ahoy Openingstijden: dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur De Winter-Fair in Ahoy is een gezellige lifestyle beurs voor het hele gezin. Kom shoppen en lekker eten en drinken!

NU VOOR MAAR

€42,-

PER 13 NUMMERS ONTVANG AUTOVISIE MAGAZINE NU OOK LEKKER THUIS, GA NAAR: WWW.AUTOVISIE.NL/START

www.winter-fair.nl

WÉL ALLEEN A-MERKEN, ÉCHT DE GOEDKOOPSTE!

*Actie loopt t/m zondag 2 december 2018 en geldt niet op netto aanbiedingen en lopende acties. Vraag naar de voorwaarden.

Koopzondag? Kijk voor alle 38 vestigingen en openingstijden op www.sanidump.nl SANI-DUMP

Rotterdam

Stadionweg 45a (Vlakbij de Kuip)

SANI-DUMP

Schieweg 73-75

Lucebertstraat 32

Leeghwaterstraat 63

Delft

Spijkenisse

Sliedrecht

LOO D

SANI-DUMP

Capelle a/d IJSEL Cypresbaan 1

(100 meter vanaf de Makro) Naast

Aalsmeer - Almere - Amersfoort - Amsterdam - Bergen op Zoom - Breda - Capelle a/d IJssel - Cruquius - Delft - Den Haag - Dordrecht - Drachten - Elst - Geel (België) Groningen - Hoogeveen - Leeuwarden - Leiderdorp - Merksplas (België) - Middelburg - Nuenen - Roelofarendsveen - Roosendaal - Rotterdam - Sittard-Geleen Sliedrecht - Spijkenisse - Terneuzen - Tilburg - Utrecht - Veghel - Volendam - Woerden - Wijchen - Zaandam - Zaltbommel - Zoetermeer - Zwolle

KIJK VOOR ALLE

VESTIGINGEN EN OPENINGSTIJDEN OP WWW.SANIDUMP.NL

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

DANS

“WERD HET MAAR EEN KEER SAAI” NDT 1, het grote gezelschap van het Nederlands Dans Theater, staat in december in het Nieuwe Luxor Theater met Saisonnier . Het is een ‘triple bill’, een voorstelling met drie stukken van verschillende choreografen, waaronder Singulière Odyssée van het duo Sol León en Paul Lightfoot. Maak je op voor een intense reis en vallende bladeren. TEKST: SUZANNE STAM BEELD: RAHI REZVANI De Spaanse Sol León en de Britse Paul Lightfoot, zelf voorheen ook dansers, kennen elkaar al meer dan 30 jaar en werken sinds 1989 samen. Ze trouwden, kregen een dochter Saura, scheidden, maar de samenwerking bleef bestaan. Sinds 2002 zijn ze de huischoreografen van NDT, samen maakten ze meer dan 50 choreografieen. Volgend jaar wordt hun 30-jarig jubileum gevierd met een speciaal programma, Sol & Paul XXX. Kwetsbaarheid, euforie en persoonlijke worstelingen staan centraal in hun werk. Singulière Odyssée betekent – vrij vertaald – een uitzonderlijke, vreemde, lange reis met moeilijkheden onderweg. Het stuk staat voor de kenmerken van deze tijd: een onophoudelijke staat van beweging, reizen en constante verandering. Het ballet, een soort herfstreis, speelt zich af in een artdeco-wachtruimte, gebaseerd op het Centraal Station in Bazel. Een plek waar constant beweging is. Alleen de klok staat stil, op 9.33 uur, het tijdstip waarop hun dochter 19 jaar geleden werd geboren.

Een intense eenheid Begin november, repetitieruimte in Den Haag. “Laat je voeten meer glijden en beweeg je armen hoger”, zegt Sol, gekleed in een blauw T-shirt en korte joggingbroek, tegen een van de dansers. “En wees niet bang om te overdrijven in je bewegingen”, roept Paul – in korte wielrenbroek – in het algemeen de zaal in. Enkele seconden later start de muziek weer, fijn subtiel. In het midden van de vloer zet een koppel hun dans in, zowat terloops en soepel. Aan de rand van de repetitieruimte komen andere dansers bijna ongemerkt overeind, bewegen lichtjes. De muziek bouwt op, het koppel vloeit in en over elkaar, krachtiger nu. De muziek zwelt aan, luider en luider, trilt door de ruimte. Het lijkt maar een paar seconden maar opeens is de hele vloer ge-

vuld met dansers die van links naar rechts, voor en achter kriskras door de ruimte reizen. Ogenschijnlijk een gekrioel dat voor je het beseft, achteloos eindigt in een intense eenheid. Baf. De dansers laten zich vallen, steunen op hun handen en knieën, diep hijgend. Lachend. Applaus klinkt. Ontlading. Niemand blijft daar Boven in het kantoor van het choreografieduo. Sol zit op de bank, Paul – nog steeds in wielrenbroek – op het kleed op de grond. De thee wordt binnengebracht, een glas glijdt langzaam richting de rand van het dienblad. Met een vloeiende beweging grijpt Sol het glas voor het van het blad valt. Paul: “Ik hou van reizen met de trein, er gaat iets nostalgisch van uit. Toen ik een keer bij toeval in de wachtruimte van het station in Bazel terechtkwam, werd ik letterlijk

“Je voelt die pioniersmentaliteit, transformatie en diversiteit overal, a very cool city”

verliefd op de ruimte en daar wilde ik iets mee doen.” Sol: “Het stuk gaat over hoe mensen zich bewegen in tijd en ruimte. Hoe mensen elkaar ontmoeten en weer weggaan. Het station is heel symbolisch, het is slechts een doorgang. Niemand blijft daar, behalve de stationswacht (danser Marne van Opstal; red.). Hij draagt als enige een onderscheidend uniform terwijl de andere dansers er hetzelfde uitzien. Ik wilde niet dat het stuk herkenbaar is qua tijd of plaats. Het kan overal zijn en op elk moment in de geschiedenis: Griekenland, Turkije, Rusland, Japan...” Paul: “En de cyclus van de herfst speelt een belangrijke rol. We waren in Canada zwaar onder de indruk van de kleuren van de bladeren in de bossen. Het is zo’n mooi seizoen. Herfst staat ook voor transformatie, bomen die hun blad verliezen, bladeren die rondvliegen. Dat gebruiken we ook in de voorstelling. De muziek is van componist Max Richter. Zijn associatie met de choreografie was die van migratie en ballingschap. De compositie Exiles schreef hij speciaal voor dit stuk.”

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

DANS

Tsunami van energie De 29-jarige Chuck Jones is danser bij NDT 1 en is te zien in Saisonnier in het Nieuwe Luxor Theater. Hij vindt het een opwindende voorstelling omdat de drie stukken heel verschillend van elkaar zijn. “Ik dans vooral in VLADIMIR van Hofesh Shechter. Voor mij gaat het stuk over mensen die worstelen om te overleven en proberen om te gaan met gewelddadigheid, onzekerheid en kwetsbaarheid. Een indringend stuk.” Meestal dans je in meerdere stukken tijdens de voorstelling. Het komt dan weleens voor dat je ze even door elkaar haalt of dat je een black-out hebt, maar dat gebeurt zelden. Als professioneel danser weet je wel hoe je daarmee om moet gaan. We repeteren zoveel, het stuk zit gewoon in je lichaam. Ik dans al zolang ik me kan herinneren. Samen met mijn zus trad ik altijd op in de huiskamer. Toen ik vijf was, ging ik naar bewegingsklas. Ik ben een eclectisch danser, ik heb ballroom gedaan, maar ook meer commerciële dans, zoals streetdance. De film Singing in the Rain met Gene Kelly en Debbie Reynolds was een van mijn eerste inspiratiebronnen. Rond mijn 16e verschoof mijn aandacht meer naar ballet en op mijn 18e werd ik toegelaten tot de Juilliard School (conservatorium voor uitvoerende kunsten in New York; red.). In 2011 deed ik auditie en kreeg ik een contract bij NDT 2. Ik verhuisde naar Nederland en danste hier tot en met 2014. Na een kleine onderbreking van een jaar in Zwitserland – er was even geen contract – werd ik weer aangenomen, nu bij NDT 1. Het is hard werken, maar ik

Beslissingen die je niet wil maken Sol: “Vroeger, als klein meisje, stond de herfst voor mij gelijk aan kou. Maar het is eigenlijk zo’n mooi, warm seizoen, in meerdere opzichten. Misschien komt dat wel doordat we nu een bepaalde leeftijd hebben. Nu staat herfst voor mij meer symbool voor de wijsheid van de mens en tegelijkertijd misschien ook wel voor de staat van de planeet. Als je die wijsheid koppelt aan hoe de wereld er nu voor staat… dan denk ik, het is nog niet te laat, we didn’t fuck it up completely… yet. Mensen worden zich daar meer bewust van.” Volgend jaar wordt het 30-jarig jubileum gevierd met een verzameling van vijf oudere choreografieën. Paul: “Dat zijn stukken die voor ons een belangrijke betekenis hebben. Daaronder is ook Shutters Shut uit 2003, dat we maakten terwijl een dierbare van ons erg ziek was. We kregen te maken met de nabijheid van de dood en het onbekende. We moesten beslissen over iemands leven: halen we de stekker eruit of niet. Beslissingen die je niet wil maken. Wat we voelden en meemaakten, verwerkten we in het ballet, we

“Het gaat door grenzen en culturen heen, iedereen herkent het, het is universeel. Dat is wat dans doet”

gebruikten dans om te overleven. De mensen wisten daar niets van, maar blijkbaar was het zo krachtig en raakte het ook anderen enorm.” Sol: “Het stuk hielp ons om de gebeurtenis te verwerken. Voor mij kreeg dans een diepere laag, ik nam de zeggingskracht van kunst vanaf toen zeer serieus. Ik werd me ervan bewust dat de dingen waar ik mee worstelde in mijn persoonlijke leven, de absurditeit van de realiteit, een weg vonden in ballet. Het lichaam uit trauma’s, verdriet en pijn, maar ook andere emoties op zo’n krachtige manier, dat komt zo intens binnen. Het gaat door grenzen en culturen heen, iedereen herkent het, het is universeel. Dat is wat dans doet.”

De koude zaal en de harde vloer 30 jaar samenwerken, wordt dat niet saai? Paul lacht: “Nee, werd het maar een keer saai!” Sol: “We hebben de ander nodig om onszelf te kunnen zijn.” Paul: “Er is zoveel vertrouwen en veiligheid tussen ons, dat ik daardoor al-

les durf uit te proberen. Ik zou het saai vinden als ik het alleen moest doen.” Sol: “Ik vraag me weleens af of ik straks nog wel genoeg energie heb om te zeggen wat ik heb te zeggen. Dat vind ik weleens eng. Maar het is tegelijkertijd essentieel voor me. En de creativiteit tussen twee mensen is zoveel meer dan van één persoon, zoveel krachtiger. Die dynamiek is onze adem en onze hartslag.” In Rotterdam liggen een paar goede herinneringen. Paul: “Ik weet nog dat ik midden jaren 80 met mijn eerste auto naar Rotterdam reed, naar het HALgebouw (Hotel New York; red.), dat toen leeg stond. De geschiedenis die daar ligt van de emigranten, fantastisch. Ik heb een hang naar het verleden hoor, Sol is juist meer van de toekomst.” Sol: “Ik vond het altijd fantastisch om in de Schouwburg te dansen, de koude zaal en de harde vloer. Toen was de stad nog volop in opbouw, je kon de verwoesting van de oorlog nog voelen, dat vond ik zo indrukwekkend. Elke

voel me zo bevoorrecht. Ik reis de hele wereld over. Het leuke aan een carrière als danser is dat je steeds iets nieuws start. Dat is natuurlijk niet altijd even leuk als je weer afscheid moet nemen van mensen, maar ik zeg altijd: ‘No goodbyes, ever!’ Als artiest probeer ik ervoor te zorgen dat ik niet te veel in mijn eigen leven blijf hangen. Ik zorg dat ik ook goed op de hoogte blijf van de dingen die spelen in de wereld. Voor inspiratie maar ook omdat wij met onze dans andere mensen kunnen bereiken. Zo maken we onder de naam Switch met dansers van NDT 1 en NDT 2 elk jaar een voorstelling helemaal zelf, van begin tot eind, van choreografie tot marketing. De opbrengst daarvan gaat naar een goed doel. Ik ben als jongste van zes geboren in Seoul in ZuidKorea, maar heb de Amerikaanse nationaliteit. Toen mijn ouders gingen scheiden, verhuisde ik met mijn moeder naar Salt Lake City, waar ik ben opgegroeid. Mijn ouders hebben me altijd gesteund in mijn danscarrière. Mijn familie woont verspreid over de hele wereld, maar elke zomer, in juli, komen we bij elkaar. En dankzij technologie zoals Skype, Facetime en social media zijn we toch heel erg verbonden met elkaar. Ik hou van het fysieke van dansen, en van het optreden. Het spelen van steeds verschillende karakters en persoonlijkheden. En hoe je door dans andere mensen kunt inspireren en raken. Dansen geeft me zo’n adrenaline rush, het is zo lichamelijk, het is bijna niet uit te leggen. En de golf van applaus na afloop, die tsunami van energie… dat is wel verslavend.

keer als je er komt, is de stad weer veranderd.” Paul: “De stad heeft echt teruggevochten en durft het aan om vooruitstrevende ideeën gewoon door te voeren. Je voelt die pioniersmentaliteit, transformatie en diversiteit overal, a very cool city. En ook al hou ik meer van oude dingen, het Centraal Station is fantastisch.” Sol: “Dat is prachtig! En toch weer een station ja… daar hebben we nu eenmaal iets mee!” De thee is op, net als de tijd. Sol en Paul moeten weer verder.

Saisonnier, 13, 14 en 15 december, Nieuwe Luxor Theater Singulière Odyssée: Sol León & Paul Lightfoot, muziek Max Richter Vladimir: Hofesh Shechter, muziek Hofesh Shechter Walk the Demon: Marco Goecke, muziek van onder meer Anthony and the Johnsons

TA TA

VO Di:

Wo:

Vr:

weg

EINDEJAARSOPRUIMING!!

MEGA STUNTVERKOOP GROTE COLLECTIE oma- en opaietsen en gebruikte ietsen!

s! Kwaliteit voor een lage prij

De leukste KINDERFIETSEN. Keus uit meer dan 1000 stuks!

OP=OP

alum minium VOUW DRIE EWIELERS voor VOL LWASSENEN Van 7999,- NU

99Gemonteerd

€35 extra! In blauuw en wit leverbaaar!

EXCLUSIEF EN EENMALIG (3 00 STUKS)

349-

CHE OOK ELEKTRIS

FIETSEN

Afgebeelde ietsen zijn een greep uit ons enorme assortiment, alleen maar Nederlandse A-merken!

199-

NU al vanaf

20.000 FIETSEN KI5N.D000

300 VOLWASSEN ALUMINIUM DRIEWIELERS VAN 799- NU 349-

Van 399,- NU

NU OF NOOIT!

ogelijk! Bezorging m

NOG NOOIT V ERTOOND!

• Shimano en RVS afgemonteerd • oversized high ten of aluminium frames • extra sterke velgen • anti lekbanden • Axa verlichting • gel zadel

PROFITEER NU!

60% tot

FIETSEERN-

korting

PROFITEER NU ALLEEN EN EXCLUSIEF BIJ MEGA-BIKE

E-BIKES MET KORTING! WIJ KOCHTEN CA. 2000 ELEKTRISCHE FIETSEN BIJ ALLEEN MAAR A-MERK FABRIKANTEN OP=OP Heel veel A-merk E-Bikes heel veel verschillende modellen

Normaal OP=OP eken... tot € 699,- NU Heel veel modellen uitzo

Van € 1899,tot € 3999,-NU al VANAF

299- 199249- 349- 399-

149-

BOVAG REPARATIE SERVICE CENTER Wij staan garant voor snel en vakkundig afhandelen van uw servicebeurten of reparatie. Ons enthousiaste werkplaats-team staat voor u klaar!

ALLES KLAAR TERWIJL U WACHT!* UNIEK IN ROTTERDAM!

tot wel €1200, korting!!

1099-

Bij ons zonder inruil ook gewoon OP=OP

de beste prijs!

Heel veel kinderfietsen, omafietsen, transportfietsen, elektrische- en vouwfietsen, mountainbikes, accessoires enz. enz.

(iin dooos zelfmonta

advies • voordeel • service • keuze

Rotterdam XXL Mega Store Burg. van Walsumweg 2 Alles bij ons 1 minuut levertijd, geen lange levertijden alles direct uit voorraad leverbaar!

• Maandag t/m Donderdag 09.30-18.00 • Vrijdag 09.30-18.00 • Zaterdag 09.30-17:00 • Zondag 11.00-17.00

Iedere ZONDAG GEOPEND 11-17 uur!

De beste service en garantie tegen de laagste prijs! Kijk voor openingstijden en routebeschrijving www.megabike.nl

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

LIFESTYLE

ONTDEKKEN WAT ER GAANDE IS TUSSEN HEMEL EN AARDE Bijna wekelijks strijkt een karavaan van paragnosten, helderzienden, mediums, magnetiseurs, handlezers, kaartleggers, koffiediklezers, astrologen en numerologen ergens in Nederland neer voor een alweer nieuwe editie van Paraview. Ahoy staat sinds jaar en dag in de touragenda van dit spirituele gezelschap. Het kan inmiddels rekenen op een gemêleerde bezoekersschare die één ding gemeen heeft: ze denken allemaal dat er ‘iets’ is, ergens tussen hemel en aarde. Wat dat is, hopen ze te ontdekken bij een van de vele eenvoudige stands. Meer dan een tafel en een stoel staan er vaak niet. En dat hoeft blijkbaar ook niet. Want: “Uiteindelijk wil toch iedereen een hand op zijn schouder voelen en horen dat het goed komt?”, zo vat een van de spirituelen de zin van deze bijeenkomst treffend samen. TEKST EN BEELD: ELLEN MANNENS Jolanda Brongers (50) uit Rotterdam Drukkend gevoel “Vrienden namen me een tijdje geleden mee naar een paraviewbeurs. Ik kwam langs een stand met stenen en raakte aan de praat met de eigenaar. Hij vroeg wat ik zocht. Ik wist het niet. Ik vond ze allemaal mooi. Toen ik een keuze had gemaakt, bleken de stenen precies de werking te hebben die ik op dat moment nodig had. Daarna ben ik me erin gaan verdiepen. Ik ben lang geen fan van alles wat hier gebeurt op de beurs. Maar ik geloof wel in de helende kracht van stenen en kruiden. Vandaag is m’n zoon jarig. En omdat mijn kinderen weten hoeveel steun ik heb gehad aan mijn stenen, stelde hij voor om naar Ahoy te gaan. Mijn kinderen staan wel open voor mijn verhaal. Er is meer tussen hemel en aarde en dat voel je. Zeker op een dag als vandaag. Alleen is het nu een drukkend gevoel van alle emoties van mensen die hierheen komen met zware vragen.” Joanie van der Sande uit Barendrecht Dingen doorbreken “Ja, ik ben de vreemde eend in de bijt vandaag. Wat ik doe, is niet meteen spiritueel, maar het gaat wel over persoonlijke integriteit. Over de vraag: wie ben je? Met die vraag zijn veel mensen bezig die naar deze beurs komen, dus vond ik dat ik hier wel thuishoorde. Ik heb namelijk een spel ontwikkeld waarmee je openbreekt wat mensen werkelijk denken. Het is goed om daarover te praten met je vrienden of je collega’s. Zodra je praat, doorbreek je iets, anders blijven het ideeën in je hoofd. Door te praten leer je te zijn wie je echt bent. Dat doe ik dus met een stapel kaarten. Wat erop staat? Pak er maar een: ‘Je ziet de zoon van jouw vriendin op straat in XTC handelen. Wat doe je?’”

Michelle Herlaar (33) uit Brielle Aantrekkingskracht “Mijn moeder vertelde me een tijdje geleden dat mijn oma dezelfde paranormale ervaringen heeft gehad als ik. Ik wist het nooit van mijn oma. Blijkbaar heeft het dus een generatie overgeslagen, want mijn moeder kent die ervaringen niet. Ik heb een bepaalde gevoeligheid waardoor ik dingen voel van anderen zonder dat ze iets tegen me zeggen. Daar doe ik verder niets mee. Behalve dat ik nu alweer een paar jaar de Paraview bezoek. Los van het feit dat ik het paranormale interessant vind, is het ook een goede reden voor een dagje uit met een vriendin. Ieder jaar probeer ik iets anders uit. Wat dat is, bedenk ik nooit van tevoren. Je moet hier voelen waar je moet gaan zitten. Als je langs een stand loopt en je voelt aantrekkingskracht, dan is dat meestal een goed teken.” Daphne ter Linden (32) uit Rotterdam Er is ‘iets’ “Ik ben hier en ga gewoon op m’n gevoel af. Dat is mijn plan. Daardoor kwam ik net terecht bij een Engelssprekende man die me vertelde over mijn persoonlijkheid en dan vooral de kanten waar ik mijn aandacht op kan vestigen. En ik heb een nummertje voor een handlezing, of was het nou een kaartlegging? Weet je: ik laat het gewoon over me heen komen. Dat is de beste houding hier. Ik vind de spirituele wereld gewoon interessant… nee: ‘intrigerend’. Er is ‘iets’ dat je niet ziet en ik wil gewoon weten wat dat is.” Jeffrey (35) en Elton (32) uit Alphen aan den Rijn Intuïtie kun je trainen Jeffrey: “Meestal sta ik zelf op deze beurs en geef ik readings. Ik zie de energie van mensen. Dat is voor mij redelijk normaal. Het woord ‘para’ vind ik dan ook een beetje ongelukkig gekozen. Het wordt vaak gebruikt in de zin van ‘gek’, terwijl het juist heel normaal is wat paragnosten doen. Ieder mens kan namelijk van nature al zien hoe een ander in zijn vel zit, welke vibe er om iemand heen hangt. Die intuïtie kun je verder trainen. Dat heb ik gedaan, waardoor ik beelden zie bij mensen. Nu niet hoor. Ik kan het ‘uitschakelen’, anders ben ik helemaal leeg aan het eind van de dag. Vandaag ben ik speciaal voor Elton meegekomen.” Elton: “Ik ben in opleiding voor paragnost. Vandaag bestudeer ik vooral andere paragnosten. Ik wil zien hoe zij hun readings doen, zodat ik mijn eigen manier kan ontwikkelen. Wist je dat paranormale begaafdheid eigenlijk gewoon een bijproduct is van je eigen innerlijke ontwikkeling? Hoe meer je over jezelf leert, hoe beter je een ander kunt invoelen.”

De Nieuwspeper bezoekt Ahoy Ze keren elk jaar terug op de kalender van Ahoy: de auto-tuningshow, de paraview-beurs, de bruidsshow, het kerstcircus. Wie bezoeken deze evenementen? De Nieuwspeper maakt kennis met de Ahoy-bezoeker.

“Wist je dat paranormale begaafdheid eigenlijk gewoon een bijproduct is van je eigen innerlijke ontwikkeling?”

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

CULTUUR

“HET IS GEWELDIG OM MUZIEK TE MAKEN MET LIEFHEBBERS” White Christmas at De Doelen inspireert zowel liefhebbers als gerenommeerde artiesten. Wat is de basis van dit al 25 jaar durende succes? Bedenker Rien den Hartog, dirigent van het orkest Symphonic Friends, zag destijds dat mensen die met Kerstmis niet naar de kerk gingen, toch behoefte hadden aan het kerstgevoel. Een speciaal muziekevenement kon hun die bijzondere ervaring bieden. TEKST: JAAP VAN RIJN Ik zag mogelijkheden voor een concert in een wat andere kerstsfeer. Ik benaderde Guus van der Kaaden van Hanson Producties, die nog steeds goede relaties onderhoudt met podia en artiesten. Hij zag het idee wel zitten, dus ik kon aan de slag gaan. Ik wilde per se een breed publiek trekken, rijk en arm, jong en oud, families. De unieke formule van de Zondagochtendconcerten die Van der Kaaden al organiseerde, sluit daar goed bij aan. Denk aan een lage entreeprijs en een repertoire dat iedereen aanspreekt. Dat lukt alleen maar met een orkest van liefhebbers die geen vergoeding vragen en artiesten die hun gage willen aanpassen. Hanson wist bekende artiesten vast te leggen. De Doelen wilde ook meewerken, White Christmas at De Doelen was geboren. Er zijn in Nederland veel mensen die naast hun werk en studie op een behoorlijk niveau muziek beoefenen. Die vinden het uiteraard geweldig om in een zaal als De Doelen te mogen spelen. Ik ben ook een groot muziekliefhebber en bespeelde destijds intensief de klarinet en saxofoon. Daarnaast had ik de opleiding tot dirigent gevolgd en leidde amateurorkesten, waarvan er een aantal ook hebben meegewerkt aan dit concert. De afgelopen jaren was ik in de gelegenheid om een gelegenheidsorkest te vormen, Symphonic Friends. Met dit mooie orkest verzorg ik inmiddels al een aantal jaren deze concerten. Het is geweldig om muziek te maken met liefhebbers. Je hebt bij ons geen rangen en standen, we stellen geen leeftijdseisen. Iedereen die op een redelijk niveau vanaf bladmuziek kan spelen, is welkom. Voor White Christmas repeteren we in het najaar op zaterdagochtend. In de zomer begin ik met arrangementen te schrijven.

Elke noot wordt per instrument vastgelegd. Omdat het orkest bestaat uit een vaste groep ervaren liefhebbers, hoef je bij de repetities niet elk detail te bespreken. Je laat zien wat het thema is, de richting, en dan voelt het orkest aan hoe ze het hele stuk kunnen spelen. Ik streef een warme klank van het orkest na, die past bij het kerstfeest. Het is dan ook vooral sfeer waaraan je met elkaar werkt. Ik heb een grote variëteit aan klankkleuren ter beschikking. Want Symphonic Friends is een traditioneel symfonieorkest, aangevuld met gitaar, basgitaar, drums en harp. En dankzij een saxofoongroep kunnen we ook bigbandrepertoire spelen. Uiteraard kun je als dirigent het geluid van het orkest beïnvloeden. Ik leer van de grote meesters, zoals Leonard Bernstein en Rogier van Otterloo. Hoe zij hun instrumentatietechnieken toepassen, het raffinement, ongekend. En Mozart! Mozart is emotie. Ik zoek niet het pompeuze, maar het subtiele. Omdat De Doelen over een fenomenale akoestiek beschikt, zijn we in staat een rijk klankpalet met allerlei details te presenteren. De bezoekers kunnen horen hoe de instrumenten aan de sfeer bijdragen. Daar houd je bij het schrijven van de arrangementen rekening mee. Een voorbeeld. We spelen uiteraard ook bekende stukken als Sleigh Ride van Leroy Anderson. Je kent het wel, pampam-pam-pam-pam-pammerdepam. The Ronettes scoorden er een grote hit mee. Ik wil de rendieren en de sneeuw in de muziek terug horen, zodat mensen in de zaal zich beelden kunnen vormen. Dat is de magie van muziek. Lekker wegdromen, denken aan mensen met wie ze een band hebben of dierbaren die er niet meer zijn. Want Kerstmis gaat ook om melancholie, ik mis je, dat gevoel.

“Ondanks dat we met veel mensen muziek maken, moet er bij sneeuw toch weinig geluid zijn”

Maar hoe kun je gezamenlijk sneeuw ten gehore brengen? Je kunt niet 100 muzikanten je eigen idee opleggen. We vertellen elkaar verhalen om het juiste gevoel te creëren. Sneeuw knispert als je eroverheen loopt, het is licht, elegant. Ondanks dat we met veel mensen muziek maken, moet er bij sneeuw toch weinig geluid zijn. Vers gevallen sneeuw beleef je vrolijk. Je kijkt er nu al naar uit. Witte kerst, dat betekent iets. Die verwachtingen kun je ook laten doorklinken. We scheppen een atmosfeer waarbij op zeker moment al die muzikanten en de zaal dezelfde emoties voelen. Als je dat met elkaar kunt beleven, dat is zo geweldig! We oefenen voor White Christmas ook met de artiesten. Dit jaar zijn dat René van Kooten, die nu in Evita een hoofdrol zingt, en Tony Neef, die met The Addams Family op tournee is. Ook fijn is de komst van Vajèn van den Bosch, bekend van The Voice en On Your Feet. Veel artiesten kunnen helaas niet meer met een groot orkest optreden, omdat het te duur is. Bij veel musicals wordt het orkest op een band opgenomen. De geluidskwaliteit mag dan hoog zijn, de artiest heeft geen interactie met muzikanten. Dat is mede een reden waarom ze hun medewerking aan White Christmas at De Doelen verlenen. Ze

vinden het geweldig om voor zo’n groot orkest te staan. Ook de sfeer en de akoestiek van de zaal zorgen voor inspiratie. Voorbeelden? Met Lee Towers mogen werken was een ervaring die ons bijblijft. Hij durft uit zijn comfortzone te stappen, dat is niet elke artiest gegeven. Er ontgaat hem weinig, hij heeft oog voor de muzikanten. Hij loopt naar ze toe en zegt dingen als ‘Is mooi, joh, wat je daar doet’. Hij heeft een duidelijk beeld van klankkleuren en weet muzikanten te inspireren om daarmee te spelen. Qua repertoire is er een nadrukkelijke verandering aan de gang: hedendaagse muziekstukken zijn korter. Dat kun je betreuren. De positieve keerzijde is dat we nu meer verschillende stukken kunnen laten horen. En je verleidt meer jongeren om het concert te bezoeken. Daar houden we bij de repertoirekeuze rekening mee. We brachten verleden jaar muziek van Trans-Siberian Orchestra, die spelen keiharde kerstrock. Echt waanzinnig. Er zijn ook nieuwe genres die een jonger publiek aanspreken, zoals hiphop. Daar gaan we ook mee aan de slag. Ik heb al contact gemaakt met het Rotterdamse HipHopHuis. Met een hiphopper en dat geweldige Doelenorgel muziek maken, dat staat hoog op het verlanglijstje van het orkest!

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

CULTUUR

AMELANDSEPLEIN COLUMN ELLEN MANNENS Ellen Mannens woont sinds kort bij het Amelandseplein in ‘probleemwijk’ Carnisse. Ze gaat op zoek naar de ware aard van haar buurt.

BEWEGINGLOZE BENEN Het is donderdag en druilerig, schemerig, guur. Ik heb haast. Ik moet naar De Kuip en dender de trappen van het portiek af richting de berging waar mijn fiets staat. Halverwege de trappen word ik me bewust van een ondefinieerbare muffe lucht. Mijn hersenen maken meteen een connectie met het briefje dat sinds een week op alle voordeuren in de straat hangt. Een buurvrouw is haar kat kwijt. ‘Ah gos, hij zal toch niet zijn laatste uurtjes hebben doorgebracht in onze kelder?’, denk ik nog, als ik op het punt sta de laatste trap richting de berging te nemen. … Ineens zie ik ze vanuit mijn ooghoek: twee roerloze mensenbenen steken uit de donkere hoek onder de trap. Ik schakel uit, m’n overlevingsstand schakelt in. ‘Die is dood’, zegt standje overleving. “Help!”, hoor ik mezelf roepen. De benen reageren niet op het lawaai. Ik vlieg naar boven en druk de bellen van de benedenburen in. Buurman 1 is gelukkig thuis. “Kun jij kijken, volgens mij is-ie dood”, zeg ik terwijl de geur in m’n neus het verhaal van m’n paniekbrein bevestigt. Buurman kijkt om het hoekje. Twijfelt niet, knikt naar de telefoon in mijn hand en zegt: “Bel maar.” Ik maak verbinding met 112. “Ik neem geen risico meer hoor”, zegt buurman 1 nuchter als de 112-dame meldt dat de hulpdiensten onderweg zijn. “Ik heb hier al te veel vage dingen meegemaakt. De vriend van de bovenbuurvrouw stond een keer met een bijl op haar deur in te hakken. Kwam-ie nog weg met vernieling ook. Maar dat was ver voor jouw tijd, hoor. En die buurvrouw woont hier ook niet meer”, zegt hij snel als hij beseft dat dit niet het moment is voor een dergelijk verhaal. De ambulance is snel ter plekke. Twee broeders lopen de kelder in. Buurman en ik kijken toe. “Hallo meneer. Gaat het?” Er lijkt een geluid uit de donkere hoek te komen. … euhm… M’n standje overleven schakelt uit, m’n logica keert terug en beseft dat het herfst is, dus koud en nat. Wat zou jij doen als je geen dak boven je hoofd had en je kwam een openstaande portiekdeur tegen? “Kom anders even kijken”, zegt een van de broeders. Uit de hoek komt een verfomfaaide man gestrompeld. “It’s oké, it’s oké”, mompelt hij. Nederlands spreekt hij niet, dus ik leg hem met wilde gebaren uit dat ik geschrokken was, dacht dat hij dood was. Hij geeft me een hand. “It’s oké.” Dan strompelt hij weg. De nachtopvang is hier om de hoek, maar ik weet niet hoe ik het hem moet uitleggen. Misschien heeft hij deze niet nodig, er staat vast wel weer ergens anders een portiekdeur open.

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

ETEN & DRINKEN 18

NEEM EEN DUIK IN DE BUBBELTJES BUBBEL December bubbeltijd. Althans, voor vele landgenoten. Anne Wouters en Ron Meijer Boltjes trekken de fles vaker open. Want mousserende wijnen zijn te lekker om alleen rond de feestdagen te drinken. Ze schreven het boek Bubbels dat houvast geeft bij het kiezen van prikkelende wijnen. TEKST & BEELD: JAAP VAN RIJN We gaan er eens goed voor zitten, in het charmante bovenhuis in het Oude Noorden. Want nauwelijks een fijner onderwerp denkbaar dan bubbels in december. Genoeg mensen weten wat ze kopen. Maar velen staan vol twijfels voor de schappen: de keuze is ontzagwekkend groot. Liefhebbers en straatgenoten Anne Wouters en Ron Meijer Boltjes staan hen bij met praktische tips. Hoe zijn Anne en Ron in hun bubbeltjesbubbel terechtgekomen? Anne Wouters verdiende haar sporen in de culinaire wereld. Ze redigeert onder meer kookboeken en mag zich vinoloog noemen. Ze liep stage in Pure C, een van de restaurants van sterrenkok Sergio Herman. Ze bestiert met haar man een wijnhandel en is betrokken bij de Rotterdamse wijnbar De Avonden. Ron Meijer Boltjes kwam als reisleider in aanraking met het betere eten en mooie wijnen. Anne en Ron ervoeren tijdens een buurtbarbecue een klik, mede dankzij de gemeenschappelijke interesse in bubbels. Ron Meijer Boltjes: “Ik kwam voor het eerst met wijn in aanraking als vakkenvuller bij Albert Heijn. De wijnen waren vooral goedkoop. Ik had een klein loon, de betere wijnen vielen buiten mijn financiële slagkracht. Ik had het geluk dat mijn vader in de aannemerswereld werkte en niet van wijn hield. Dus kreeg ik de relatiegeschenken. Achteraf bezien waren dat wellicht de beste flessen die ik ooit dronk. Wat ik toen nog niet wist, want ik dronk vooral Kaapse Pracht. Dankzij het werk als reisleider ontdekte ik dat er meer was dan die wijn.” Anne: “Ik kom niet uit een wijnnest. Mijn eerste flessen waren J.P. Chenet uit de supermarkt. Lekker goedkoop, daar draai ik niet omheen. Op een reis door Nieuw-Zeeland ontdekte ik voor het eerst wat wijn ook kan zijn. Van die stuivende sauvignon blancs. Wat later viel ik voor de uitbundige gewürztraminer uit de Elzas. Die is nu helemaal niet sexy,

maar wat een heerlijke wijn! Toen wilde ik er meer van weten.“ Anne en Ron vertellen dat ze tijdens hun vakanties altijd wijnboeren bezoeken. Sta je in donkere kelders terwijl de zomerzon buiten uitbundig schijnt… Anne: “Ja, echt bruin word je er niet van.” Ron: “Je moet het een beetje combineren. En na de bezoekjes flink inslaan. De waarde van de dozen met wijn is vaak hoger dan de waarde van mijn auto. Overigens zegt dat ook wat over de auto, een oud barrel. De enige eis die ik aan het voertuig stel: er moet veel in kunnen!” Anne: “Categorie Fiat Multipla.” Ron: “Het is een Suzuki, die kun je nog zelf repareren.” Sinds de boeken van Hubrecht Duijker uit de jaren tachtig verschenen er ontzettend veel wijnuitgaven. En dan zien jullie nog een gaatje voor Bubbels. Anne: “Toch wel, ja. We constateerden dat er veel boeken zijn geschreven over champagne maar niet over andere mousserende wijnen. Superjammer, want we wisten inmiddels dat die heel goed kunnen zijn. We besloten de bubbels op een no-nonsense manier te beschrijven. Wat zijn de verschillen, waarom smaken ze zo, waarom is de ene fles duur en de andere goedkoop, dat werk. En we zagen dat weinig culinaire boeken de combinatie met eten bespraken. We wilden de bubbel ook uit het oud en nieuw sfeertje halen. Het is voor veel mensen een wijn om mee te proosten, maar niet om op andere momenten te drinken.” Ron: “Mousserende wijnen voor bijzondere gelegenheden? Prima. Maar wij willen er vaker van genieten.” Anne: “Voor de prijs hoef je het niet te laten. Je koopt een heel goede cava voor 15 euro. Of een sekt, die wijn is ondergewaardeerd in Nederland. Ik ben dol op sekt, ik heb mijn bedrijfje

niet voor niets Sekt Company genoemd.” En dat bubbelboekje van Magda van der Rijst dan, de culinaire schrijfster van de Heijplaat? Anne: “Dat is niet meer te verkrijgen. Het had ook een andere aanpak. Wij zijn uitgegaan van hoe je de juiste fles kunt kiezen bij een bepaald moment. We nemen het woord SPARKLE als uitgangspunt. De S staat voor smaak. Dus je kiest eerst een smaak en dan selecteer je de streek, het product. Denk aan zwoel, fris, complex en ook de kleur: rosé, rood en wit. Vervolgens bespreken we de andere letters. Verderop in het boek duiken we de wijnstreken in. Je leest waarom de bubbels van een bepaalde streek hun typische, eigen smaak hebben. Met het boek kun je ook beter bepalen of het loont om 10 euro meer aan een fles uit te geven of juist niet.” Ron: “De lezer maakt kennis met minder bekende streken, zoals ZuidEngeland. Daar maken ze inmiddels

mooie mousserende wijnen. De Franse champagnemaker Taittinger investeert stevig in de streek die in meerdere opzichten lijkt op de Franse Champagne-regio. De kalkbodem van de Champagne duikt in Noord-Frank-

Zo maak je zelf bubbels Wie pak ‘m beet zelf broden bakt, groenten fermenteert of sappies brouwt, draait zijn of haar hand niet om voor doe-het-zelf-bubbels. Schaf een kidde aan, een slagroomspuit, en een doosje CO2-patronen. Maak experimenteel ingestelde pubers in huis duidelijk dat dit geen lachgaspatronen zijn. Koop een fles witte wijn, schenk de wijn in de kidde en zet onder druk met het koolzuurgas. Proost.

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

ETEN & DRINKEN 19

Anne & Ron: “We besloten de bubbels op een no-nonsense manier te beschrijven”

Anne: “Ik ga voor goedgemaakte lambrusco, da’s echt een kamer spannende bubbel. Zoals deze biologische van Zino’s Provisie aan de Zwaanshals”.

Zo maken wijnboeren bubbels De fietspompmethode, de méthode gazéifié. De wijnmaker voegt koolzuurgas toe aan de wijn. Onder meer frizzante en prosecco frizzante. Minder dan 3 bar flesdruk. De méthode charmat. Voor de tweede vergisting gaat de wijn met suiker en gist in roestvrijstalen tanks die onder druk staan. Het zich vormende koolzuurgas kan niet wegkomen, zo ontstaan bubbeltjes in de wijn. Door een korte vergisting behoudt de wijn een fruitiger smaak. Meer dan 3 bar flesdruk. Onder meer prosecco spumante. De méthode traditionnele. Na de eerste vergisting wordt suikersiroop en gist bij de wijn in de fles gestopt. De kurk voorkomt dat het zich vormende koolzuurgas ontsnapt. Meer dan 3 bar flesdruk. Onder meer champagne en crémant. De méthode ancestrale (ook bekend onder de naam pétillant naturel of kortweg pét-nat). De eerste vergisting stopt door koeling. Na het bottelen komt de vergisting van nature weer op gang en vormt zich een licht mousserende wijn met vaak wat minder alcohol en een fruitiger karakter.

rijk naar beneden en komt in ZuidEngeland weer naar boven. Dat kun je zien aan de krijtrotsen. De wijnen zijn wel aan de prijs.” Anne: “Uiteraard besteden we ook veel aandacht aan de populaire prosecco. Dat is hét succesverhaal van de Italiaanse wijnindustrie. Ondanks alle minder positieve verhalen die over prosecco de ronde doen, verrasten maar weinig wijnen zo in positieve zin.” Ron: “Voor prosecco passen de wijnboeren de methode charmat toe. Die zorgt dat de wijn fruitiger blijft dan bij de methode champenoise (zie kader, red.). Een aantal prosecco-boeren maakt overigens de wijn wel als een champagne. Van die wijnen waren we niet onder de indruk. Die typische fruitigheid, dat bloemige van een prossecco was verdwenen.” Hanteerden jullie een selectiegrens? Anne: “Alles boven de 3 bar flesdruk, want pas dán noem je een wijn mousserend. En alleen van druiven

gemaakt, dus geen cider.” Hoeveel flessen zijn er doorheen gegaan tijdens het maken van het boek? Anne: “Dat kunnen we laten zien.” Anne loopt naar een kamertje en keert terug met een buitenmodel wijnglas waarin je een flinke baby kunt laten badderen. De monumentale hoeveelheid kurken maakt indruk. Anne: “En dan te bedenken dat we genoeg aangebroken flessen met kurk en al hebben weggegeven.” Ron laat een bakje zien met vele typen flesafsluiters, die moesten ook worden getest: “Er stonden flessen open die we niet wilden wegspoelen. Meestal moet je de fles dezelfde dag opdrinken. Maar er waren ook exemplaren bij die de volgende dag nog prima smaakten.”

dan is uiteindelijk champagne toch het lekkerste. Ron: “Dan moet je Zuid-Afrikaanse vonkelwyn eens proberen. Behoort tot de absolute top! En ook in Griekenland maken ze inmiddels knappe mousserende wijnen.” Anne: “Ik ken voorbeelden van Franciacorta uit Italië, Duitse sekt en zeker cava waar menige champagne het tegen aflegt. Maar een mooie champagne, tja. Je ervaart dat de wijnmakers in de Champagne na twee eeuwen bubbels maken de meeste expertise in huis hebben. Die absolute verfijning is uniek.”

“De enige eis die ik aan het voertuig stel: er moet veel in kunnen!”

Jullie dronken sloten bubbels en

Jullie propageren om mousserende wijnen met eten te combineren. Wat zijn favorieten? Ron: “Eenvoudig eten, zoals risotto met paddenstoelen met een glas rijpe champagne. Een mooie rijpe cava kan ook fantastisch zijn, zoals een Recaredo uit Catalonië.”

Anne: “Ik ga voor goedgemaakte lambrusco, da’s echt een spannende bubbel, en een bordje vleeswaren en wat kaas erbij. Die wijn is dankzij het druivensap altijd rood. Bij de witte versie ontkleurt de wijnboer de wijn. Lambrusco verfrist, maakt eten beter verteerbaar.” Wat is een trend? Anne: “Strak droge bubbelwijnen, de bruts de bruts en specifieker brut nature. Het is sociaal wenselijk om die tof te vinden. Terwijl veel mensen een wat minder droge mousserende wijn eigenlijk lekkerder vinden. Deze smaken complexer. De trend zou moeten zijn: drink wat je zelf lekker vindt.”

Bubbels, ontkurk de juiste fles met de SPARKLE methode, Anne Wouters en Ron Meijer, Lannoo, ISBN 9789401450409, 320 pagina's

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

DAGELIJKSE ZAKEN

Dagelijkse zaken die mensen raken Cathelijne Beijn, journalist en radio- en podcastmaker

TEKST & ILLUSTRATIE: NATALIE HANSSEN

Kinderen. Dat zijn ongelofelijke wezens, een op zichzelf staande soort. Het is soms compleet gestoord en staat open voor alles, dat kinderbrein. Als je eens goed wilt lachen: stel een vierjarige een filosofische levensvraag. Wat je dan hoort, is om je te bescheuren, verrassend wijs of pijnlijk openhartig.

De geur van de herfst. Dat ene moment dat je de deur uitgaat en ruikt: het is herfst. Een frisse en bedwelmende lucht van aarde en opgestapelde bladeren. Door het lage licht lijkt alles scherper, de kleuren intenser. De bomen worden van goud, in de milde kou van de vooravond ruik je ergens een haardvuur. De mist in de ochtend. Ik vind het allemaal uiterst romantisch.

Ugly fashion, mode die niemand staat. Echt: niemand. Jassen die eruitzien als een slaapzak, hoogwaterbroeken met uitlopende pijpen, jeans waar vierkanten uit zijn geknipt, Crocs, huidkleurige leggings of jurken die van je lichaam een driehoek maken. Ik probeer de aantrekkingskracht van lelijkheid te begrijpen, maar blijf met open mond toekijken.

Mannen die heel erg rechtdoor lopen. Middelbare leeftijd, grijzend haar, bril, vaal T-shirt, hoge spijkerbroek, rugzak, wandelschoenen. Met grote, snelle passen lopen ze op hun doel af en wijken voor niemand. Voor deze mannen bestaan er geen rijen of tegenliggers. Ze kijken vastberaden rechtuit naar waar ze moeten zijn.

Een lekker pennetje. Eentje van stroef, rubberachtig materiaal waar je vingers niet vanaf glijden. De punt moet spits en klein zijn, waaruit precies genoeg, liefst zwarte inkt komt. Een fijne pen moet je thuis houden. Want als je hem ergens laat liggen, komt-ie nooit meer bij je terug.

Gesprekken in de tram, trein, op straat, in een café of winkel. Overal worden de meest wonderlijke dingen gezegd. Ik

loop stiekem achter mensen aan of ga iets dichterbij staan om te horen waar het over gaat. De flarden die ik opvang, zijn op zichzelf staande verhalen. Soms zijn twee zinnen al genoeg om precies te weten wat er speelt. Het sokkenmonster. In mijn kast staat een tasje met eenzame sokken. Na elke wasbeurt kieper ik het om, om te kijken of ik paren kan herenigen. Soms lukt het, maar er blijven altijd zielige sokken over. Waar de andere is, is een raadsel. Elk mens ter wereld met een wasmachine herkent dit. Een wonderlijk en universeel mysterie. Overal spullen. Elke dag denk ik eraan. Hoe alle (alle!) spullen op de wereld ergens moeten zijn gemaakt, van grondstof tot eindproduct. Alles in je huis, in winkels, op straat, op kantoor, de machines, de schroefjes, verpakkingen, frisdrank, veters, speelgoed, vliegtuigstoelen... Als ik elk bestaand object ontleed, wordt de wereld één grote fabriek.

TARA LEWIS SNACKT ONDER DE 10 EURO MET ROTTERDAMMERS HAUTE CUISINE VOOR MAXIMAAL TIEN

Altijd in de Buurt, Weena 709 Mozzarellasticks: 6,50 euro Oordeel: Misdadig lekker. Niet te vet, perfect knapperig en romig.

“Mozzarellasticks: knapperig van buiten, zacht van binnen, net als ik” Vroeger was Leander Geelhoed een moeilijke eter. Maar dat was omdat zijn moeder niet kon koken, want: “De cuisson is belangrijk.”

De belangrijkste passie van Leander Geelhoed (35) is skaten. In 2002 werd hij zelfs Nederlands kampioen. Als Leander niet aan het werk is, wat hij “zoveel mogelijk” doet, is hij op zijn skateboard te vinden. Hij houdt ook van koken of een biertje drinken met een lekkere snack, zoals de mozzarellasticks van Altijd in de Buurt in het Groothandelsgebouw aan het Weena. “Op een dag kwam mijn huisgenoot thuis na een zware dag, ze wilde hier per se mozzarellasticks eten. Mijn eerste reactie was: ‘Hebben ze ook vlees?’ Maar toen de eerste portie arriveerde, heb ik er meteen nog twee besteld.” Zelf heeft hij jarenlang als kok gewerkt, eerst in het American Dream Café en daarna in Tiki’s.

“Aan het type gerechten zie je dat ze hier alleen maar serveren wat ze zelf lekker vinden. De handgemaakte mozzarellasticks zijn zo goed omdat ze van buiten knapperig zijn en van binnen zacht. Net als ik!” Leander barst in lachen uit. “Nee, maar zo is het wel! Hoe katerig je ook bent, dit glijdt altijd lekker naar binnen.” Wat hem betreft zijn ook de chicken waffles, wafels met kip, een echte aanrader. “Dit is een sympathieke tent van echte Rotterdammers, dat voel je. Niet zoals veel neptenten die vol met lekkere wijven zitten, maar waarvan er niet één aardig is. Het ergste is dat het eten er vaak niet te eten is.” Leander vindt het een kwalijke zaak als mensen geen zorg, aandacht en liefde in hun eten stoppen. “Mijn moeder kookte vroeger vaak Italiaans, maar alles had altijd dezelfde oranje kleur. Daarom lustte ik vroeger veel dingen niet. De cuisson* is belangrijk!” * Mate van garing

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

PEPERBUZZ

Herman test houtskoolovens voor zijn nieuwe restaurant.

PEPERBUZZ ondernemen in rotterdam

WERK IN UITVOERING

“Lekker met de nieuwe ploeg knallen in je eigen zaak” Herman den Blijker en Nick de Kousemaeker openen in december hun restaurant in het Lloydkwartier. Wat komt er allemaal kijken bij het realiseren van zo’n project? De Nieuwspeper volgt met Werk in Uitvoering de koks tot aan de opening. Verleden week lichtte Herman een tipje van de sluier op. Deze aflevering bespreekt Nick de vorderingen. Het tempo zit er zichtbaar in en de eerste mee- en bij verbouwingen onvermijdelijke tegenvallers zijn reeds genoteerd. Herman den Blijker was de afgelopen 28 jaar eigenaar van negen restaurants. Voor Nick de Kousemaeker staat tot begin december de teller op 0. Om de gezamenlijke droom te verwezenlijken, moet hij veel doen en zeker ook veel laten. Toch? Nick: “Ik reken bij de verbouwing inmiddels in Harleys. Die motor heb ik verkocht om dit mede te financieren. Dus, ja, ik breng offers om een gaaf restaurant te kunnen realiseren. Ik heb ook mijn spaarpot aangesproken. Meebetalen was een eis van mijn financier.” Hoe kom je dan rond, je moet toch je huur betalen? Nick: “Dat is zeker een gevecht. Alles voor de nieuwe zaak, want zo’n kans krijg je maar zelden. Ik kook nog een

paar dagen per week in een visrestaurant en kook met Herman de toppings voor Bram’s Gourmet Frites. Het gaat net aan.”

uit naar de opening. Lekker met de nieuwe ploeg knallen in je eigen zaak. We hebben een echt divers team mensen, die staan ook te springen om aan de slag te gaan. Het zijn allemaal ervaren jongens en meiden die onze aanpak goed kennen.” Nick loopt naar een aparte ruimte waar een paar mensen alles wit schilderen. Nick pakt een roller, doopt deze in de latex en geeft het toilet een opfrisser. Praten en breien, zo luidt het devies. Want de tijdsdruk is hoog. Nick: “Dit wordt wat wij koks de koude keuken noemen. Hier bereiden we veel producten voor, denk aan het schoonmaken van vis. De twee grote koelblokken zijn nodig omdat we voornamelijk met verse producten gaan koken.”

Ziet er goed uit, hier loop je financieel toch niet op Krijg je al een beetje leeg? koudwatervrees? Nick: “Dit is wel een verbouNick: “Helemaal niet. Het wing, ja. Dus ook hier meevoelt juist heel goed. Alles en tegenvallers. De vloer wat je koopt, voel je direct in blijkt lek te zijn en dat kun je je portemonnee. Het gaat om op deze plek absoluut niet stevige bedragen. Dat is nieuw voor mij en geeft druk. hebben. Het moet allemaal superschoon gemaakt kunMaar het maakt me duidelijk nen worden. We moedat we aan het onderneten dus zo snel men zijn. Onlangs mogelijk een ben ik ’s avonds nieuwe strakke alleen de loopvloer laten routes gaan Nick de aanbrengen. volgen. Toen zo’n kwam het Kousemaeker: “Het Want vloer heeft voor het moet allemaal een flinke eerst bij me droogtijd.” binnen: dit superschoon gaat echt gemaakt kunnen Kunnen jij en gebeuren en al Herman het over een paar worden.” qua styling weken. Ik kijk erg

samen goed vinden? Nick: “Ik heb mijn moodboards en Herman heeft zijn moodboards ingeleverd. Daar is de interieurarchitect mee aan de slag gegaan. Het matcht tot nu toe goed.” Wat staat er de komende week op de rol? Nick: “De interieurbouwer gaat de bar en andere delen van het interieur bouwen. Heb je de keuken al gezien, daar zijn we al ver mee. Niet dus. We lopen in de keuken tegen een wand van marmer aan. Ook een deel van de zaak krijgt een marmerafwerking. Dit kost dus vijf Harleys, aldus Nick, die er een beetje bij kijkt als de bekende boer met kiespijn. Nick: “En er moest ook 700 meter kabel worden getrokken voor de vervanging van de verlichting door dimbare leds. Ook in de keuken willen we over een sfeervolle verlichting beschikken. Gasten die vlakbij de keuken zitten, mogen geen last hebben van hard keukenlicht. En wij moeten over voldoende licht beschikken. Met deze leds is dat mogelijk. Tja, zo gaat dat dus. We zouden eerst alleen de banken stofferen. Maar je loopt de hele dag in zo’n lege ruimte en dan krijg je een steeds beter beeld van wat het moet zijn. Als je het een aanpakt, dan moet je ook het andere doen. Het is hetzelfde als bij het opknappen van je woonkamer. We hebben gelukkig leveranciers die meedenken. Het marmer is

Nieuw Rotterdams eethuis combineert trend en smaak Ook bij de eerste zaak koos Herman den Blijker voor een destijds (1994) opvallend interieur. Een recensist van De Telegraaf omschrijft nauwkeurig wat hem opvalt. “Alweer zo’n zaak in Rotterdam waar je bijna struikelt over de belangstelling, waar mensen soms een week van tevoren reserveren om zeker te zijn van een plaatsje en waar je, wanneer je 't op een mooie zomeravond in je kop krijgt om rond 23.00 uur te dineren, wel ontvangen wordt maar in de rij moet staan. We hebben het over De Engel aan de Eendrachtsweg in het hartje van de Maasstad. Culinair Rotterdam is hevig in beweging, en alleen al om die reden reserveerden we met een ruime tijdsmarge omdat we zeker wilden zijn van een goed plekje in De Engel. De Engel heeft onderdak gevonden in een prachtig fin de siècle huis, zo’n vorige-eeuwse notariswoning, met een entresol, een marmeren entree op anderhalve meter boven straathoogte, en zalen van meters lang. En geschuurde balkenvloeren van Amerikaans grenen, gestuukte muren, paarsgeverfde lambriseringen, schilderijen, spiegels, wat krullen- en rinkelspullen op tafels en aan muren, en hier en daar een oude kast. En een gigantische gietijzeren bloemenvaas in het midden van de zaak. 'Leuke inrichting,' vonden wij. ‘Tweedehands spulletjes,’ verduidelijkte de oberkelner. ‘Een zootje,’ aldus eigenaar/chefkok Herman den Blijker in vloeiend Rotterdams, en daarmee waren we meteen weer terug op aarde. Want hier in de Maasstad wenst men nadrukkelijk gewoon te doen, geen aanstellerij, geen kouwe kak. ‘We wilden een zaak waar we zélf zouden gaan eten. Informeel dus, betaalbaar en toch kwaliteit.’ ‘De volgende keer eet je hier oesters,’ zei de chef bij het afscheid, en hij articuleerde zo dat het een bevel leek. Dat doen we dan maar.” Ton de Zeeuw, De Telegraaf , 21 mei 1994

voor de beleving. Het is mooi meegenomen dat marmer ook een duurzaam materiaal is. Deze platen kunnen ooit hergebruikt worden. Het materiaal is tijdloos, er is altijd vraag naar. Je kunt ook voor een bordkartonnen interieur kiezen en die over drie jaar bij een restyling in

de container dumpen. Dat willen we niet.” De zaak gaat dus zomaar 20 jaar mee. Nick: “Dan zijn we al met de volgende zaak bezig.” Dan is Herman 80. Nick: “Mooi, toch?!”

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

CULTUUR

Niet shoppen maar swoppen Geven en nemen: cadeaumaand december staat weer voor de deur. Wie straks toch niet zo blij is met gekregen dan wel gekochte kleding en sneakers, kan deze in BlueCity omruilen voor toffere exemplaren. Dit onder het mom van niet shoppen maar swoppen. De ingeleverde kledingstukken worden

Chasing pavements in Lost & Found Store Spaces

ingedeeld volgens een puntensysteem. Een jury bepaalt waarmee je andere stukken kunt uitzoeken. De kleding die aan het einde van de dag over is, gaat naar een goed doel. That’s the real XMAS spirit . BlueCity 010, 8 december, www.bluecity010.nl

Kunstenaar Jack Momentulist zoomt tijdens zijn vele zwerftochten met de camera in op de straten en muren van Rotterdam. Denk hierbij aan details van graffiti, spijkers en schroeven of roestige plekken en afgebladderde verf. De details combineert hij tot abstracte kunstwerken die hij afdrukt op karton. Met het resultaat wil Momentulist de rauwheid van de stad benadrukken. Wie goed kijkt, kan kleine stukjes van de kunstenaar zelf ontdekken. In de expositieruimten van Lost & Found Store Spaces aan de Coolsingel kun je dit werk en dat van andere Rotterdamse kunstenaars bewonderen en aanschaffen. Lost & Found Store Spaces, Coolsingel 71, www.instagram.com/momentulist

Kilootjes kerstkleding scoren voor weinig Studenten met een iets minder krappe beurs en tevens voorzien van een zwak voor duurzaamheid trekken massaal naar The Student Hotel. De hotello’s daar organiseren de Vintage Kilo Sale en bieden foute kersttruien en vintage partykleding per gewicht aan. Dit alles onder het genot van

ouderwetse kersthits en een drankje aan de bar. Met de oogst kun je je verkleden voor de talloze decemberfeesten die voor de deur staan. The Student Hotel, Willem Ruyslaan 225, 8 december, www.thevintagerebel.com

Winter is coming again… … tijdens de derde editie van het Blijdorp Winter Festival. Op de eerste dag van december wordt de Van Nelle Fabriek omgebouwd tot een winters walhalla met ijskoude iglo’s en warmbloedige hiphop, koele techno en decemberhouse van internationale en nationale live acts en dj’s. Je kunt onder meer de volgende kanjers verwachten: Ronnie Flex & Deuxperience, ROD, Detroit Swindle, Tim Sweeney, Dazion en Jarreau Vandal.

Van Nelle Fabriek, 1 december, www.blijdorpfestival.nl

Zondagochtendconcerten Zondag 2 december Zondag 9 december Zondag 16 december Zondag 23 december Zondag 27 januari Zondag 10 februari Zondag 17 maart Zondag 24 maart

Rapalje – Celtic Folk Morning Ode aan Simon and Garfunkel Lenny Kuhr VERKOCHT 225 jaar White Christmas at de Doelen -UIT jubileum Carel Kraayenhof & Juan Pablo Dobal Van Smartlap tot Opera XXL Sunday Morning Crooners: ode aan The Rat Pack Tribute to John Denver door John Adams & band

Grote Zaal de Doelen te Rotterdam – 11.00 uur Bestellen en meer informatie via internet of telefonisch www.zondagochtendconcerten.nl – 010 4225244

€ 14

Club Doelen: frisser, kleurrijker, spannender Vorig seizoen zag Club Doelen het levenslicht: een nieuw muzikaal uitgaansconcept in een losse, informele setting. En met succes, dus zet De Doelen deze formule door. Bijzonder: na afloop van ieder concert draait de musicus zijn of haar favoriete muziek in de bar van Club Doelen. Dit is een leuke kans om persoonlijk kennis te maken of om een cd te laten signeren. In december staan onder meer de klassieke pianist Saskia Lankhoorn en de jazzpianist Wolfert Brederode in de club, muzikaal gezien een originele combinatie. Ze beloven dan ook een avond vol vervreemdende en filmische effecten. Dit vindt de pers ervan: ‘… een pianoduo als dit, hoor je echt maar zelden op de Nederlandse podia’ (Erno Elsinga in Jazzenzo ). Club Doelen met Saskia Lankhoorn en Wolfert Brederode, 7 december, www.dedoelen.nl

NIEUWSPEPER 29 NOVEMBER 2018

CULTUUR

Een fraai potje Lynchen

(FOTO: CATHARINA GERRITSEN)

Een hele week lang kan de liefhebber zich onderdompelen in de Lynchiaanse binnenwereld. Want LantarenVenster projecteert het hallucinerende werk van David Lynch. Publiciste Solange Leibovici gaat in op de ondergrondse betekenissen van de films van deze roem-

ruchte regisseur. Verwacht films als Lost Highway , Mulholland Drive , Wild At Heart , The Elephant Man en natuurlijk Blue Velvet . LantarenVenster, 29 november - 2 december, www.lantarenvenster.nl

Patatijd tijdens Sneakerness Rotterdam 2018 oods op het RDM-terDuik in de overweldigende sneakerzee van de Onderzeebootl merken, sneakerionale internat van pata’s snelle aan d overdaa een in rein. Wentel je van Europa naar en uithoek alle uit die laars verzame en shops, particuliere verkopers te cultuur, zoveel zal de Heijplaat komen. Sneakers vertegenwoordigen een comple de 5 x 2 tickets, kijk op binnenkort in de Onderzeebootloods blijken. Win een van eper ieuwsp om/den nl-nl.facebook.c eakerness.com Onderzeebootloods, RDM-kade 59, 1 en 2 december, www.sn

Een hartverwarmende dag vol compassie Altijd al geweten dat ze daar op Zuid heel veel compassie voor elkaar hebben. Want Zuiderling zijn, dat deel je met elkaar. Al die compassie-energie wordt nu gebundeld tot het Compassie Festival, ook in het kader van de International Human Rights Day. Maak kennis met de vele hartverwarmende initiatieven die deze stad rijk is. Weet ook dat de entree in natura is. Het programma biedt onder meer de rondreizende Museon-tentoonstelling One Planet en de film The Power of the Heart , over de verbluffende kracht en intelligentie van het hart. Compassie Festival, 10 december, Theater Zuidplein, www.alacritas.nl

THE ADDAMS FAMILY De voorstelling is zowel bloedstollend, gepassioneerd als vol zwarte humor. Als dochter Wednesday verliefd wordt op een jongen uit een ‘doodnormaal gezin’, zorgt dit voor hilarische gebeurtenissen. Nieuwe Luxor Theater | wo 28 nov | 20.00 u

JUNGLE BY NIGHT

Toekomstmuziek en instrumentinnovatie Ontdek nieuwe vormen en klanken van bijzondere instrumenten. Tijdens Instrumentsmakeplay presenteren makers en bespelers hun instrumenten. Wat kun je verwachten? Verleden jaar passeerden onder meer instrumenten de revue die de hersengolven van acteurs vertaalden in geluid, licht en lasercontrole. Wetenschapper en componist Alberto Novello ontwik-

kelde de BitBeatBot: een draagbare geluidsmotor op basis van een regelcodeformule. Dit leverde melodische patronen op met veranderende ritmische structuren. Dit jaar kun je minimaal dezelfde ervaringen verwachten. Laat je verrassen door de instrumenten en geluiden van de toekomst.

Een swingende avond vol afro-beats, ethio-breaks, Turkse psych en hete cumbia. Ze touren over de hele wereld, maar nu zijn ze hier om in Rotterdam het dak eraf te blazen. Maassilo | do 29 nov | 19.30 u

IJSVRIJ PARK FESTIVAL Gezellig schaatsen en heerlijk warme chocolademelk drinken. Genieten van mooie muziek, kerstbomen versieren en een glühwein proeverij. Wat wil je nog meer? Het Park | vr 30 nov

Worm, 8 december, www.instrumentsmakeplay.nl

Een rondje Sinterklaas Kinderen die de Sint willen ontmoeten, komen de komende dagen stevig aan hun trekken. Ze kunnen bijvoorbeeld op de thee gaan bij de Sint op het stoomschip Rotterdam, met uiteraard speculaasjes erbij, en later meedeinen met de danspieten. Meezingen kan ook, tijdens de Sint Sing Along in het Hofpleintheater en met het Rotterdams Philharmonisch Orkest in De Doelen. Hofpleintheater Rotterdam, 25 november, www.hofpleintheater.nl/agenda/sint-sing-along-3/ ss Rotterdam, 28 november, www.ssrotterdam.nl/evenement/sinterklaasfeest-28-november-2018/ De Doelen, 2 december, www.dedoelen.nl/agenda

BLIJDORP WINTERFESTIVAL Op de mainstage draaien traditiegetrouw house- en techno dj’s, Yardbird host de tweede zaal. Ook rapper Ronnie Flex is van de partij. Na al het dansen kan je genieten van heerlijk eten. Van Nelle Fabriek | za 1 dec | 13.00 u

SINT SING ALONG

Gelukkig geen ijsvrije winter Want ook dit jaar ligt er weer een dik pak ijs in Het Park bij de Euromast. Rondom het ijs wordt het romantische IJsvrij Park Festival georganiseerd. Reken op een IJsvrij-Café, een IJsvrij-Podium en glühweinproeverijen. Blijf via social media op de hoogte van het actuele programma. IJsvrij Park Festival, 30 november 2018 - 6 januari 2019, ijsvrij.nl

De Sint vertelt een spannend verhaal en het kinderkoor van Hofplein, de Pieten en een ensemble van het Rotterdams Philharmonisch Orkest zingen de bekende Sinterklaasliedjes. Meezingen mag! de Doelen | zo 2 dec | 11.00 u

VOOR DE VOLLEDIGE AGENDA KIJK OP UITAGENDAROTTERDAM.NL

LEKKER VOORBEREID

DE SNEEUW IN

EERST LANGS BARENDRECHT Komende winter weer de bergen in? Volop genieten van de sneeuw? De pistes? Én de terrassen? Kom dan nu alvast voor jouw perfecte outﬁt van Goldbergh, Kjus, The North Face of één van de vele andere merken. We geven het juiste advies over je ski’s of snowboard en álles wat je verder nodig hebt. Kom langs bij dé ski en outdoorspecialist van Nederland. Kan je straks optimaal uitgerust en in stijl op pad.

Welkom bij dé one-stop wintershop.

De ski- en outdoorspecialist van Nederland 8000m2 Ski & outdoor, 7 dagen per week open Aalborg 1 Barendrecht (naast IKEA) op 5 min van Rotterdam