Tom De Houwer

Het derde weekend van september organiseert de VVV de 21 ste editie van Hoogstraten in Groenten & Bloemen. Ook dit jaar is Tom De Houwer één van de drie ontwerpers die samen met 34 florale creaties een massa volk naar Hoogstraten brengen. Een evenement dat maar mogelijk is dankzij de inzet van een groot aantal vrijwilligers. Wij spraken met ontwerper Tom De Houwer en met drie sterkhouders achter de schermen: Guy Rigouts, Louis Geerts en Jacqueline Van Den Heuvel.

In 2012 ontwierp hij zijn eerste monumentale florale creaties voor Hoogstraten in Groenten & Bloemen. Vorig jaar sloot hij zijn bloemenzaak in Beerse om wereldwijd ontwerpen te maken, demonstraties en cursussen te geven. “Etienne Van Nyen heeft Groenten & Bloemen groot gemaakt”, zegt Tom De Houwer, “en ik dank mijn internationale doorbraak aan dat evenement!”

Tom De Houwer werd in 1974 als voorlaatste baby geboren in het moederhuis van Beerse dat daarna verbouwd is tot gemeentehuis. Hij groeit op de ouderlijke hoeve in de Pastorijstraat, in het centrum van Beerse. Tom is nu zelf eigenaar van die prachtige hoeve, die ooit ook nog van zijn grootvader was.

Hij studeerde grafische vormgeving in Sint-Lucas Antwerpen. “Die artistieke opleiding was een verademing na jaren Horito studies in Turnhout”, zegt hij daarover. “Ik was daar van mijn lichting artistiek één van de betere studenten. Maar het is niet omdat je ergens goed in bent dat je dat ook moet blijven doen, zeker niet als je voelt dat het niet voor de volle 100 % je ding is.”

“Samen met mijn moeder volgde ik enkele workshops met bloemen en de vonk sloeg over. Ik wist het meteen. Dit wordt het, noem het gerust een roeping. Trouwens er zijn veel gelijkenissen tussen florale vormgeving en grafische vormgeving. Je bent bezig met kleuren, vormen en compositie. Het is enkel een ander medium dat je gebruikt.”

Het zou er niet bij blijven. “Ik weet nog precies waar en wanneer ik was toen ik de beslissing nam om met een bloemenzaak te beginnen. Die beslissing ook in realiteit omzetten was niet zo eenvoudig, maar als de droom groot genoeg is, het buikgevoel goed zit en je wordt verliefd op het idee, dan krijg je als mens veel gedaan!”

Hij heeft zich, samen met zijn moeder, een jaar lang voorbereid op de stap naar de praktijk. “Je mag haar mijn mental coach noemen. De bloemenzaak was voor haar wellicht een droom die ze zelf nooit heeft kunnen waar maken… Maar helaas is ze drie jaar later gestorven.”

De start van de zaak was ook het moment om een nieuwe invulling te geven aan de zeer authentieke hoeve achter de kerk van Beerse. Links woont Tom met zijn twee kinderen, centraal is er Brasserie Flor en rechts opende hij onder de naam Ambrosia in 1998 zijn bloemenzaak. Hij gaf mee vorm aan het geheel, ook aan de brasserie die overduidelijk de stempel van ontwerper Tom De Houwer draagt.

Hij bouwt zijn bloemenzaak uit en neemt gaandeweg drie medewerkers in dienst, zodat hij zich zelf meer kan toeleggen op het artistieke werk. Ambrosia en Tom De Houwer worden een begrip in de regio, zeker nadat hij, als een soort portfolio, zijn boek ‘Floral Inspirations’ uitgeeft. Dit boek met overwegend kleinere creaties voor alle gelegenheden in een mensenleven, zet de liefhebber ook aan om zelf aan de slag te gaan.

In 2011 klopt Etienne Van Nyen bij Tom aan. Etienne is op dat moment 78 jaar oud, heeft twaalf jaar lang elk jaar opnieuw 40 ontwerpen voor Hoogstraten in Bloemen & Groenten gemaakt en wil nu fakkel doorgeven. “Wat Etienne daar twaalf jaar lang gedaan heeft is niet te onderschatten. Hij vormde samen met Louis Geerts een tandem die alles aanstuurde. Etienne als ontwerper, die ook de communicatie met de vrijwilligers verzorgde. Louis die als tussenpersoon tussen de ontwerper en de technische diensten van de stad. Etienne kent Tom. Hij gaf 45 jaar lang bloemschikken aan het IKO en organiseerde jaarlijks een demonstratie door een gekend floraal kunstenaar, zoals Daniël Ost. De moeder van Tom was telkens een vaste klant en op een bepaald moment kwam ook de zoon met zijn moeder mee. Etienne volgde Tom al langer en kende de kwaliteit van zijn creaties.

Op dat moment maakte hij privé een moeilijke periode door, hij was er aan toe om zijn zinnen te verzetten. En alsof toeval bestaat: veertien dagen voor Etienne aanklopte, had uitgerekend Tom op een blad papier geschreven “Ik wil zoveel mogelijk mensen samenbrengen rond bloemen.”

“Die vraag kwam dus juist op het goede moment en sloot perfect aan bij de ambities die ik op dat moment had”, kijkt hij terug. “Ik veranderde van iemand die eerder intuïtief in zijn atelier en in opdracht van een klant iets creëerde, naar een ontwerper die vrij is en planmatig en gestructureerd moet werken aan een groot geheel. Eerder had ik al meegewerkt aan het project Fleuramour in Alden Biesen in Bilzen, maar Groenten & Bloemen was de kans om mezelf echt te ontplooien. In Hoogstraten kreeg ik de kans om aan een groot geheel met 40 florale creaties te werken. Dat op zich was al een enorme uitdaging.”

“Ik kwam er terecht bij een honderdtal mensen, die ik op dat moment niet kende, met een geweldige passie voor het project. Mensen die op drie dagen tijd vorm zouden geven aan ideeën en ontwerpen waaraan ik vaak weken had gewerkt. En al had ik vanuit mijn opleiding wel feeling met technische zaken, ik kreeg er de hulp van mensen zoals Louis Geerts die al de jaren voordien veel ervaring had opgebouwd. Want feeling is natuurlijk nog iets anders dan ervaring.”

Het werd een enorme ervaring. “Ik kan je verzekeren dat het moment waarop ik in 2012 voor het eerst het geheel van 40 ontwerpen in het straatbeeld te zien kreeg, een echt kippenvelmoment was.”

Voor zijn ontwerpen werkt hij zelden of nooit figuratief. De context van een werk is de belangrijkste bron van inspiratie. “Ik streef naar een synergie tussen wat er op een plaats is en dat wat ik er aan kan toevoegen. Veel floraal ontwerpers halen hun inspiratie uit de natuur, kunst, architectuur, enzovoort. Dat kan uiteraard, maar voor mij is dat te beperkend. Soms kan een werk neigen naar het figuratieve, zoals ‘de gewaden’, het werk in de Sint-Katharinakerk in 2016. Het zijn duidelijk figuren maar de bezoeker kan die zelf invullen. Zijn dat heiligen, is dat de verbinding van mensen, zijn dat geesten… de verbeelding van de toeschouwer blijft daar belangrijk in.”

Vorig jaar in april besliste Tom om te stoppen met zijn zaak in Beerse. “De beslissing om de zaak te sluiten was vlug genomen en op zich niet zo moeilijk omdat ik de kans zag om internationaal te gaan werken en wereldwijd les te gaan geven. Het moeilijkste was het afscheid nemen van mijn medewerkers. Door de sluiting aan te kondigen op mijn website, met een doorverwijzing naar mijn medewerkers, hebben ze gelukkig vlug een andere job gevonden.”

Er brak opnieuw een spannende en uitdagende tijd aan. “Door de sluiting van mijn zaak had ik als het ware mijn schepen verbrand. Mijn inkomsten

van de bloemenzaak vielen weg. Het verhuur van mijn vastgoed kon dat gedeeltelijk compenseren, maar het kwam er dus op aan om me internationaal op de kaart te zetten. Met mijn ontwerpen voor Hoogstraten in Groenten & Bloemen, een indrukwekkend werk in Alden Biesen en in de Japanse tuinen in Hasselt, had ik materiaal genoeg om mezelf en mijn werk voor te stellen. Kort nadat ik mijn eerste beelden op facebook plaatste, kreeg ik al meteen aanbiedingen uit verschillende landen zoals Engeland, Mexico en China om er maar drie te noemen.”

Het was het begin van wereldwijde opdrachten en een promotour in verschillende landen. Belangrijk was een verblijf in Bali in februari van dit jaar. Hij werkte er een maand terwijl hij er verbleef in een groep van een 20-tal personen met 13 verschillende nationaliteiten en diverse achtergronden - een marketingspecialist, een IT-man en noem maar op. De coaches organiseerden er workshops over positionering in de markt, het bepalen van een levensdoel enz. Uit een groot aantal workshops maakte de deelnemer zelf een keuze.

“Je wordt die maand elke dag getriggerd om een stapje te zetten in de richting van je einddoel. Het is een proces dat belangrijk is om uit je dagelijkse sleur te treden. Ik leerde er mensen kennen die me nu helpen om sociale media op te volgen, die videografie gedaan hebben en mee reisden naar Mexico, China en Korea om mijn creaties en lessen in beeld te brengen.”

Ondertussen geeft hij demonstraties en les in Cohim, een privéschool in Peking en Hangzhou in China. Die zaken worden daar zeer professioneel aangepakt in een grote aula met een scherm van 10 op 10 meter. In maart gaf hij les in Mexico en daarna realiseerde hij een groot project in China, een werk van 9 meter diameter en 7 meter hoog waarin 6.000 lotusbladeren werden verwerkt. Na een week thuis ging het richting Korea voor demonstraties en lessen. Uiteraard gaat het om betaalde opdrachten, een aanzienlijk deel van de inkomsten wordt prompt geïnvesteerd in promotie.

Tussendoor werkt hij aan de voorbereiding van zijn lessen. Hoe kan je mensen leren groeien in een artistiek project? Dat is de grote uitdaging.

“Ik wil meewerken om Hoogstraten nog meer én internationaal op de florale kaart zetten. Hoogstraten heeft daar alles voor in huis. Alleen met zo’n groep enthousiaste medewerkers kan je zo’n resultaat halen. Ik wil in de toekomst ontwerpen van mijn studenten hier realiseren. Op die manier kunnen studenten belangrijke ervaring op doen. Een Chinees gezegde is ‘Wat je hoort vergeet je, wat je ziet onthoudt je, wat je doet dat begrijp je’. Daar zit veel waarheid in.”

Dit jaar worden er, zoals vorig jaar, elf creaties getoond van elk van de drie ontwerpers, en een twaalfde werk van Tom in de kerk. “Het wordt een monumentaal werk waarin 10 tot 12.000 rozen en orchideeën verwerkt zijn. Het werk kreeg omwille van drie redenen de naam ‘Verrijzenis’ mee. De eerste reden is omdat het in de kerk staat, dat is nogal logisch. Een tweede reden is omdat het een creatie is die eerder al in Alden Biesen stond, maar nu in totaal andere kleuren terug tot leven komt. En de derde reden is de verwijzing naar de toren van de Sint-Katharinakerk, die op dat moment helemaal gerestaureerd te voorschijn zal komen.”

“Hoe lang ik aan Hoogstraten in Groenten & Bloemen werk?”, herhaalt Tom onze vraag. “Ontwerpen is een heel gefragmenteerd iets. Soms maak je verschillende draft ontwerpen op één dag, soms doe je drie weken over één tekening. De periode dat ik hier fysiek aanwezig moet zijn, is eerder beperkt omdat veel werk achter de computer gebeurt. Hoe beter de voorbereiding, hoe minder tijd ik ter plaatse moet investeren.”

Uit ervaring leert een mens… “Ik heb ondervonden dat het goed is om zo’n creatief proces ook eens los te laten, daarom werk ik nu altijd in blokken. Enkele dagen aan Groenten & Bloemen , om dat vervolgens los te laten en enkele dagen nadien met andere ogen de draad terug op te nemen. Dan zie je zaken die je voordien niet zag. Ook het schrijven van de teksten bij de werken vraagt veel tijd. Je kan het creatief proces best vergelijken met een bamboe. Die zit 90 dagen onder de grond en groeit daarna één meter op een dag. Hoe lang heeft die bamboe er over gedaan om één meter te groeien?” (fh)