مێژووی پزیشکیی ددان

‫‪www.ddan.org‬‬

‫مێژووی پزیشکیی ددان‬

‫دوو ههزار ساڵ پێش زاینیی‪ ،‬سۆمهریهکان (عێراقی ئێستا) پێیان وابووه که کلۆریی ددان بههۆی‬ ‫کرمهوه دروست دهبێت‪ .‬ئهم باوهڕه نامۆیه له ڕۆژئاوا ههر مایهوه ههتاکو زهمهنی تیودۆر(‪-5841‬‬ ‫‪.(5061‬‬ ‫ئێتروسکانسهکان که شارستانیهتێکی کۆنی ئیتاڵیایه که مێژوویان ‪ 466‬ساڵ پێش زاینییه‬ ‫پزیشکی ددانی کارامهیان ههبووه‪ .‬ددانیان له مرۆڤ و ئاژهڵ وهردهگرد و به باندێك‪/‬شریتێکی‬ ‫ئاڵتونی بهیهکهوهیان ئهلکاند بۆ خهڵکی نهخۆشیان دادهنا‪ .‬توندکارهوهی ئاڵتونیان بهکاردههێنا بۆ‬ ‫توندکردنهوهی ددانی لهقیوو‪ /‬جواڵوو‪ ،‬ئهگهر ئێسکی دهوری ددانهکه زۆری پێوهنهمابایه‪.‬‬ ‫ڕۆمانییهکانیش ههمان شێوازی ئهمانیان پهێڕهو دهکرد‪ .‬ههرلهو ناوانهشدا‪ ،‬نزیکهی ‪866‬ساڵ پێش‬ ‫زاینیی دکتۆر هیپۆکرات که پزیشک بووه‪ ،‬نهخۆشییهکانی دهمی باسکردووه‬ ‫له سهدهکانی ناوهڕاست تهنها پیاوانی ئاینیی فێرکار بوون‪ .‬ڕههبانییهکان وهک پزیشک‪ ،‬پزیشکی‬ ‫ددان و نهشتهرگهر ئیشیان دهکرد‪ .‬له سهرهتای سهدهی ‪ 51‬دا کڵێسا ههموو جۆره کارێکی‬ ‫پزیشکیی که لهالیهن پیاوانی ئایینیهوه دهکرا‪ ،‬قهدهغهکرا‪ .‬لهئهو ناوچانهدا پیشهگهری تر سهری‬ ‫ههڵدا که ههڵدهستان بهکاری پزیشکیی پێیان دهوترا سهرتاش‪-‬نهشتهرگهر‪ .‬لهگهڵ‬ ‫سهرچاککردنی خهڵک نهشتهرگهریشیان دهکرد‪ ،‬وهک ددان کێشان‬

‫له زهمانی تیودهردا پزیشکیی ددان کهمێک گۆڕانکاریی بهسهردا هات‪ .‬سهردانکردنی پزیشکی‬ ‫ددان به ئازاربوو! له ئهوروپا‪ ،‬یهکهم کتێبی مهنههجی لهسهر پزیشکیی ددان له ئهڵمانیا لهساڵی‬ ‫‪ 5116‬چاپکرا‪ .‬لهسهدهی ‪ 51‬دا ههندێ له سهرتاش‪-‬نهشتهرگهرهکان‪ ،‬پسپۆڕێتییان له پزیشکیی‬ ‫ددان وهردهگرت‪ .‬ورده‪-‬ورده پزیشکیی ددان له نهشتهرگهریی چیادهببوهوه‪ .‬یهکهم کتێبی‬ ‫مهنههجی لهبارهی پزیشکیی ددانهوه به زمانی ئینگلیزیی له ساڵی ‪ 5041‬چاپکرا‬ ‫له چاخهکانی ناوهڕاست‪ ،‬ههندێ له خهڵکی ددانیان به شوڵکی داری سیواک پاکدهکردهوه‪.‬‬ ‫ههندێکی تریان هاڕراوهی هێلکهیان بهکاردههێنا له گهڵ سیواک وهک ههویری ددان‪ .‬بهاڵم لهئهو‬ ‫کاتانهدا فڵچهی ددان نهبوو‪ .‬خهڵکی ددانیان به پارچهیهک پهڕۆ کهله پهنجهیان دهئااڵند‬ ‫پاکدهکردهوه‪ .‬لهساڵی ‪ 5844‬چینیهکان بۆ یهکهم جار فڵچهی ددانیان داهێنا‪ .‬له کۆتاییهکانی‬ ‫سهدهی ‪ 51‬بۆ یهکهم جار فڵجهی ددان گهیشته ئینگلتهرا‬ ‫پرسیار‪ :‬ئایا ئهگهر مرۆڤ لهئهو زهمهنه کۆنهدا بایهخیان به تهندروستیی دهم و ددانیان دابێت‪،‬‬ ‫ئێستا گوناه نییه خهڵکانێک ههبن تهواو تهندروستیی دهمیان پشتگوێ خستبێ؟‬

‫زانیاری دهربارهی تهندروستیی دهم و ددان‬