www.ddan.org
سوودی ئاو بۆ تهندروستییمان
سوودی ئاو بۆ تهندروستییمان ئایا دهزانێت ئاو %06کێشی لهشت پێکدههێنێت؟ لهشمان ئاو بهکاردههێنێت ههر له خانه و ئۆرگان و شانهکان بۆ ڕاگرتنی پلهی گهرما و فرمانهکانی تری لهش .لهبهرئهوهی لهشمان ئاو بهفیڕۆ دهدات بههۆی ئارهقکردنهوه و ههناسهدان و کۆئهندامی ههرس و میز ،گرنگه بۆ ئهوهی بتوانین خۆمان تێرئاو بکهینهوه به خواردنهوهی ئاو و خواردنهوهکانی تر و ئهو خواردنانهی که ئاوی زۆریان تێدایه .ئهو بڕه ئاوهی پێویستت پێیهتی بهنده به چهند هۆکارێکهوه ،وهک ئهو دۆخه گهرمایهی لێی دهژیت ،چهند ڕۆژانه ئیش دهکهیت و چاالکیی ئهنجام دهدهیت ،ئهگهر ههندێ جۆری نهخۆشیی دهبێته هۆی لهدهست دانی ئاوی لهش و هتد ئاو پارێزگاریی له شانهکانی لهش و دڕکه پهتک و جوومگهکان دهکات ئاو زیاتر لهئهوهی توینوێتیمان بشکێنی و پلهی گهرمی لهشمان ڕێکبخات دهکات .یارمهتی لهشمان دهدات به شێداری بمێنێتهوه .ئایا ههست به جێ دهکهیت کاتێک دهم و لووت و چاومان ووشک دهبێتهوه؟ ئهگهر به تێرئاویی بمێنینهوه، باشترین ئاستی شیداری لهشمان دههێڵینهوه به تایبهتی شوێنه ههستیارهکان و ههروهها خوێن و ئێسک و مێشک .ئاو یارمهتی پارێزگاری دڕکه پهتک دهدات وهک چهورکردن وههایه بۆی لهکاتی جووڵهی بڕبڕهکان و وهکو کوشنیش وههایه بۆی ئاو یارمهتی فڕێدانی پاشهڕۆ دهدات له لهشدا
ئهگهر بڕێکی باش ئاو بخۆیت ،ئهوا یارمهتی فڕێدانی پاشهڕۆ دهدات لهلهشمان لهڕێگهی ئارهق و میزکردن و پیسایی. گورچیله و جگهر ئاو بهکاردههێنن بۆ فڕێدانی پاشهڕۆ .ئاو یارمهتیت دهدات بۆ ئهوهی پیساییهکهت بهئاسانی به کۆئهندای ههرسکردندا تێپهڕبێت ،بۆ ئهوهی تووشی قهبزی نهبیت ،واته ناهێڵێت پیساییهکهت ڕهق بێت .بهالم هیچ بهڵگهیهک نییه به خواردنهوهی ئاوی زۆر قهبزییهکهت چاک دهبێت .
ئآو و ههرسکردن ههرسکردنی له دهم بههۆی لیکهوه دهست پێدهکات .ههرسکردن بههۆی ئهو ئهنزایمانهی که لیک دهری دهدات ،که ههندێ کانزا و خواردنی بهسسوود لهئهنجامی تێکشکاندنی خۆراکهوه بۆ یهکه سهرهتاییهکان دهردهداته ناو دهمهوه .ئهم کانزا و یهکه خۆراکییانه ،لهش سوودیان لێوهردهگرێت .ئاو یارمهتی ههرسکردنی فایبهره توواوهکان دهدات .بهیارمهتی ئاو، کۆئهندامی ههرسمان سوود له فایبهره توواوهکان وهردهگرێت بۆئهوهی پیساییهکه شیوهیهکی ڕێک وهرگرێت و بهئاسای تێپهڕێت
ئاو له وشک بوونهوه دهمان پارێزێت
ئاوی لهشمان کهم دهکات یان دهفهوتێت ئهگهر هاتوو ئیشی قورسمان کرد ،ئارهقی زۆرمان کردن بههۆی گهرماوه ،یان تا مان بهربێتهوه ،یان تووشی نهخۆشییهک بووین ببێته هۆی سکچوون و ڕشانهوه .ئهگهر بههۆی یهکێک لهئهمانهوه تووشی کهم ئاویی بووین دهبێت ئاوی زیاتر وهربگرین بۆئهوهی ئاستی ئاوی لهشمان زیاد بکهین بۆ ئاستی سروشتیی .پیشکهکهت ئامۆژگاریت دهکات به خواردنی شلهمهنی بۆ یارمهتیدانی چارهسهری ههوکردنی میزڵدان و بهردی بۆری میز .ئهگهر دووگیانیت یان شیر دهدهیت به مندالهکهت _(بۆ خانمان) دهبێت ڕاوێژی پزیشکهکهت بکهیت چونکه بهتایبهتی بههۆی شیردانهوه ئاو زیاتر لهئاسایی وون دهکهیت .
چهندێک لهشت پێویستی به ئاوه؟ ههندێ توێژینهوهی نوێی زانستی پێیان وههایه زیادبوونی بڕی ئاو -وهک وهک ئامۆژگاریمان دهکهن به 8ئۆنس پهرداخ ئاو له ڕۆژێکدا -ئهو سووده زۆرهی نهبێت که پێشتر شارهزایان پێیان وابوو .زۆربهی ئهو کهسانهی که له ڕووی فیزیاوییهوه تهندروستن ،ئاوی تهواویان دهست دهکهوێت به خواردنهوهی ئاو و خواردنهوهی ساردهمهنی و گهرمییهکان ،بهپێی سهنتهرهکانی کۆنترۆڵکردنی نهخۆشیی و پارێزیی .ئهگهر دڵنیا نیت له تێر ئاویت ،تهماشای میزهکهت بکه .ئهگهر ڕوون .بوو ئهوا زۆر باشه ،بهاڵم ئهگهر تۆخ بوو ئهوا کهم ئاوی
زانیاری دهربارهی تهندروستی دهم و ددان