CJP Magazine Februari/Maart 2012

Feb / mrt 2012, NUMMER 1

The Band A Polaroid View S端skind Kunst 3.0 Charlie Chan Dagelet

colofon

CJP bekent kleur CJP Magazine feb/mrt 2012 jaargang 21, nummer 1 CJP Magazine is hét magazine over cultuur. Heb je opmerkingen over het blad of wil je ideeën voor onderwerpen of interviews aandragen? Mail dan naar redactie@cjp.nl.

Hoofdredacteur Arne van Terphoven

Eindredacteur Sara Madou

Design Maslow

Bladmanager Hester Leeflang

Robbert Blokland

Julia de Boer

Sophie Borgers

Roel Determeijer

Titia Hahne

Merijn Henfling

Arjen Lubach

René van der Meer

Govrien Oldenburger

Jannemieke Oostra

Norbert Pek

Ruud Pos

Boris Postma

Javier Sancho

Alwin Slomp

Steven Stoffers

Lisa Anne Stuyfzand

Roep alles wat je wil (en volg ons voor extra kortingen en acties) www.cjp.nl Facebook/CJPnl Twitter: @CJPnl Redactieadres CJP Magazine, Postbus 3572 1001 AJ Amsterdam Tel: (020) 521 02 20 Persberichten kunnen naar redactie@cjp.nl.

Hoofd media en marketing Suzan Damen Hoofdredacteur Arne van Terphoven Coördinerend eindredacteur Sara Madou Design Maslow (hellow@maslow.nl) Coverfoto Julia de Boer Medewerkers aan dit nummer Robbert Blokland, Julia de Boer, Sophie Borgers, Roel Determeijer, Merlijn Doomernik, Titia Hahne, Merijn Henfling, Arjen Lubach, Sara Madou, Ilja Meefout, René van der Meer, Britta Möller, Govrien Oldenburger, Jannemieke Oostra, Norbert Pek, Ruud Pos, Boris Postma, Javier Sancho, Alex Slagter, Alwin Slomp, Steven Stoffers, Lisa Anne Stuyfzand, Ricki van der Tas, James Worthy Bladmanager Hester Leeflang Uitgever CJP Drukwerk Habo DaCosta, Vianen Distributie Sandd ISSN 1871-6652 Adverteren in CJP Magazine?

Bel voor informatie en tarieven met Apprentice Uitgevers: 020-8512647, b.renkema@apprenticeuitgevers.nl Aanleveren advertentiemateriaal edith@cjp.nl Voor verdere vragen over CJP: www.cjp.nl www.facebook.com/CJPnl

Ricki van der Tas

Origin of the Beginning Een kunstenaar wil vaak niet teveel vertellen over het waarom van zijn kunstwerken. Meestal mag je er zelf alles in zien wat je wil zien. Levi van Veluw (1986) doet precies het omgekeerde. Patronen, structuren en bepaalde materialen komen steeds terug in zijn werk en hij wil weten waarom. Daar maakte hij drie installaties over en omdat hij ook een begenadigd fotograaf is, kunnen we er hier een laten zien.

Levi: ‘Als kunstenaar ben je altijd bezig met het bouwen van een oeuvre. Ik wilde begrijpen waar de kern van mijn kunstenaarschap vandaan kwam en ben tot de conclusie gekomen dat het de thuissituatie tussen mijn achtste en veertiende jaar is. Vandaar het hout. Hout heeft een historische waarde, het is ook opgegroeid. Er was weinig structuur bij mij thuis en daardoor heb ik een sterke drang tot controle en ordenen. De installaties zijn uitvergrote ideeën van mijn oude slaapkamer. De kooi is de enige uitzondering. Ook al had ik toen een heel klein kamertje en een heel kleine rat, er moest en zou een grote kooi komen.’ www.levivanveluw.nl

Provincie, I’m with you

Af en toe krijg ik het verwijt dat CJP teveel op de Randstad gericht is. De constatering is in absolute aantallen misschien een beetje waar, maar het verwijt niet. Onze pashouders zitten door het hele land verspreid, maar de meeste wonen in de Randstad. Culturele evenementen die de moeite waard zijn kun je in het hele land vinden, maar de meeste zijn in de Randstad. Toch zijn wij bij CJP ons er zeer van bewust dat de wereld niet ophoudt buiten de ring van Amsterdam.

Voor mij persoonlijk staat een van de culturele hoogtepunten in 2012 nu al vast. Dan heb ik het niet over een dampende dj-set in het festivalseizoen, Pearl Jam in het nieuwe Ziggo Dome, of een expositie van de grote meesters. Het betreft hier een goed staaltje provincie-cult: Pé Daalemmer & Rooie Rinus.

Rasechte Groninger Peter de Haan en Frank den Hollander uit Zeeland ontmoeten elkaar eind jaren zeventig in Groningen, bij een studentenvereniging.

Ze besluiten om regionaal cabaret te gaan maken, waarvoor de Zeeuw zichzelf het Groningse dialect moet aanleren. Met briljante teksten over de lulligste onderwerpen, ingenieuze covers (Chuck Berry’s ‘Maybelline, why can’t you be true?’ wordt ‘Baukelien, waar ga je naartoe?’) en heerlijke nuchterheid worden zij als Pé Daalemmer & Rooie

Rinus binnen de kortste keren beroemd in het Noorden. In 1985 stoppen Pé en Rinus (beiden nemen een ‘gewone’ baan), maar daarmee stijgt hun heldenstatus alleen maar meer. Onder provincialen als ik is het kennen van deze act als een geheime code, vergelijkbaar met de verwantschap tussen voetbalfans, homoseksuelen en naar elkaar zwaaiende buschauffeurs.

Eens in de zoveel tijd treden Pé en Rinus nog een keertje op, in de Martini Plaza in Groningen. Net zo groot als de Heineken Music Hall en steevast uitverkocht. Op 22 en 23 februari is het weer zover. Twee keer 5000 man in het publiek en ik ben er één van. De kriebels zijn er nu al. Zoals die er ook waren bij de eerste keer The Prodigy, of dat legendarische concert van Paul McCartney.

Pé & Rinus zijn hét bewijs dat er fantastische cultuur is te vinden in de provincie. Dat weten we bij CJP ook. Dus vrees niet: we zullen een heleboel mooie culturele kortingen blijven bieden. Van Delfzijl tot Maastricht en via Middelburg tot ’s Heerenberg. Muziek, musea, cabaret, toneel: het is overal in het land op hoog niveau te vinden.

Zei een Tukker in de Randstad.

Arne van Terphoven – Hoofdredacteur Twitter: @ArnevTerphoven

inhoud 3. Colofon 4. Fotocolumn: Levi van Veluw 6. Voorwoord 8. Playlist/service 10. In de wandelgangen: Black Out 12. Paskrakers 16. Deals 19. Vierkante ogen

20. Coverstory: Charlie Chan Dagelet 26. Popcorn 28. Dvd

30. Vroeger, toen Jezus nog Henk heette:

The band 32.

James probeert het leuk te vinden: Paleis Het Loo

36. Van Soldaat van Oranje tot S端skind: Nederlandse oorlogsfilms 42. Kunst 3.0 46. Reisverhaal: Guimar達es en porto 54. Rode gordijnen 56. Expo 58. Nostalgie van nu 64. Zien en gezien worden

68. Serious Talent: A Polaroid View 70. Uitgaan 72. Boeken 75. Topkortingen 76. De lijst: Geweldige acteurs in verschrikkelijk prutfilms 78. Winnen 82. Column Arjen Lubach www.cjp.nl Facebook/CJPnl Twitter: @CJPnl redactie@cjp.nl

8

playlist

De soundtrack bij dit magazine, ook te vinden op www.cjp.nl/playlist

A Polaroid View Always

Nog even en de zon gaat weer schijnen. Wij bestempelen deze fijn hoekige tune van de 3FM Serious Talents nu alvast tot soundtrack voor het komende festivalseizoen.

Vanderbuyst KGB

‘Het mooie van een redelijk clean rockgeluid, is dat het veel harder kan,’ aldus de bassist van de old school hardrockband Vanderbuyst, verderop in dit magazine. En zo is het. Haren los, vuist in de lucht.

Sex Pistols God Save the Queen

Sommige mensen willen het koningshuis slopen, maar dan zullen ze eerst langs die rood-wit-blauwe engerds Johnny Rotten en James Worthy moeten.

Sef De Leven

Wie dacht dat Sef een woordenboek zou kopen van zijn Slegte-euro’s heeft het goed mis. Hij herschrijft het gewoon.

Anna Calvi The Rhytm Chiefs Blackout Geen verminkte lijken, balletdansende maffiosi, Willie Wartaal in een hondentrimsalon of sexy High Water Terwijl hun leeftijdsgenootjes nog aan de Lego zaten, begonnen Dusty, Danny en Rafael een bluesbandje.

The Band The Weight

Het beste nummer van deze legendarische band.

huurmoordenaars. Gewoon een mooi liedje van Anna Calvi, dat toevallig (ook) Blackout heet.

Silent Circle Shy Girl

Tot ze op haar tiende voor het eerst in een filmpje speelde, zei Charlie Chan bijna niets. Dit liedje, uit haar geboortejaar, is speciaal voor de ooit zo verlegen Charlie.

Wouter Hamel Touch The Stars Morrissey Wouter Hamel reikt naar de sterren. Of naar de kroonluchters van het Musis Sacrum, wie zal het Margaret On zeggen. Zeker is dat elke vinger staat voor twee gelukkige CJP-winnaars.

The Guillotine Doeshka Vrede Begging for Bags

Bedelen voor een tas, binnenkort hoeft het niet meer Doeshka. Na North Sea Jazz rijst je ster, ben je rijk en beroemd en zal Herbie Hancock naar jóu toe komen om over koetjes en kalfjes te praten.

‘The kind people have a wonderful dream: Margaret on the guillotine. People like you make me feel so tired. When will you die?’ Morissey is ook niet zo kapot van The Iron Lady.

Baxter Dury Claire

Vanwege dit liedje vergeven we Baxter alles, ook zijn halfdronken optreden op Eurosonic Noorderslag.

service

9

DE CJP-PAS

Hoe kom ik eraan?

Janine Jansen Zomer 1945

Een CJP-pas kost € 15,-. Iedereen tot dertig jaar kan een CJP-pas kopen of cadeau krijgen.

Je kunt je pas aanvragen op www.cjp.nl. Ben je voltijd student, dan heb je recht op een CJPpas met ISIC, voor wereldwijd voordeel. Ook deze kun je via www.cjp.nl bestellen, maar je kunt er ook voor terecht bij de winkels van JoHo en KILROY.

Pas kwijt?

James was al verliefd en wij nu ook. Je zou bijna met je ogen dicht gaan zitten tijdens Janines vioolsolo in Süskind. Niet doen, je mist wat.

Vraag een duplicaat aan per e-mail of bel met de CJP infolijn (010 264 60 00). Een duplicaatpas kost € 5,-.

Portugal.

The Man The Sun

Verhuisd?

In Portugal zien ze in april de zon bijna twee keer zo lang als in Nederland. Portugal. The Man komt uit Portland, Oregon. Maar toch, in Portugal schijnt de zon dus bijna twee keer zo lang.

Mr T. Treat Your Mother Right

Goede acteurs in slechte films: leuk. Slechte acteurs, met nog slechtere liedjes: om huilend van de lach bij op de grond te vallen.

The Old Dead Tree We Cry as One We voelen met je mee Arjen. Op onze manier dan.

Doctor P. Tetris

Tum-du-du-dum-tu-du-dum-tu-du-dum… WHIIIEBROAAAMM-tikketikketik-BRAAAOM WHAPWHAP-WHAP BROAAAAAM. Chiptunes-dubstep, gotta love it.

Je kunt je adreswijziging doorgeven via www. cjp.nl. Je moet dan even inloggen met je CJPpasnummer (dat staat op je pas), je oude en je nieuwe adres.

Opzeggen?

Je kunt je CJP-lidmaatschap schriftelijk of per email opzeggen.

vragen/info Website: www.cjp.nl/helpdesk Email: helpdesk@cjp.nl

10

in de wandelgangen

Knock-out door Black Out De Nederlandse cinema: die bestaat doorgaans vooral uit boekverfilmingen en jeugdfilms. Daarom juichen wij van CJP het van harte toe wanneer er een jonge regisseur opstaat die zijn kop ver boven het maaiveld uit steekt en met fantasie, visie en lef een brute, grappige en frisse film maakt. Eentje zoals wij die nog nooit van eigen bodem hebben gezien.

Zijn naam is Arne Toonen en zijn enige wapenfeit tot nu toe was Dik Trom, waarmee hij twee jaar geleden bijna 500.000 bezoekers trok. Met de absurdistische misdaadkomedie Black Out presenteert Toonen nu het Nederlandse antwoord op Lock Stock and Two Smoking Barrels én The Hangover.

Ex-crimineel Jos (Raymond Thiry) ontwaakt op de

dag voor zijn huwelijk naast een verminkt lijk. Hij heeft geen idee wat er is gebeurd. Op zoek naar de waarheid moet hij zijn degens kruisen met een groot arsenaal aan bizarre personages, zoals kruimelcriminelen Bjorn en Wally die een hondentrimsalon runnen (rappers Willie Wartaal en Kempi), de rancuneuze, cynische en racistische rechercheur André (Alex van Warmerdam – voor het eerst in dertig jaar te zien in een film die niet van hemzelf is) en Vlad, een homoseksuele balletdansende maffioso met een voorliefde voor bowling.

En hadden we al gezegd dat Katja en Birgit Schuurman twee sexy huurmoordenaars spelen?!

Nu in de bioscoop. www.blackoutdefilm.nl

Tekst Robbert Blokland

11

12

paskrakers

Met je CJP-pas krijg je korting op alles wat cultuur is, of er enigszins op lijkt. In de paskrakers lichten we er een aantal uit. Meer kortingen, tips, acties en, belangrijk, alle actuele voorwaarden vind je op www.cjp.nl.

5 Days Off Voor een béétje fan van elektronische muziek is maart een mooie maand. Dan knalt 5 Days Off namelijk heel Amsterdam van z’n sokken. Paradiso en de Melkweg zitten vol met de beste namen. Van Madeon en Gui Boratto tot The Gaslamp Killer en Monolake. Even een rustmomentje nodig van al die briljante muziek? Onder de noemer 5 Days On is er een programma rondom het thema uitgaan met film, debat, fotografie, kunst en literatuur. Get on your dancing shoes en hup, met korting naar het Leidseplein.

5 Days Off 7 t/m 11 maart Paradiso/Melkweg, Amsterdam Met CJP-pas € 3,- korting op vijf concerten: 7 maart, Paradiso: Escort, Nick Waterhouse e.a.

7 maart, Melkweg: SBSTRKT, Koreless e.a.

8 maart, Melkweg: Sleigh Bells e.a.

8 maart, Melkweg: Jeff Mills e.a.

10 maart, Paradiso: Madeon, Huoratron e.a.

Bestellen en informatie via www.5daysoff.nl

Mama Tandoori

Mama Tandoori 18 februari t/m 31 mei In verschillende steden (zie www.cjp.nl/tickets of www.mamatandoori.nl) Prijs: verschilt / Met CJP-pas: € 5,- korting Bestellen via de theaters en www.cjp.nl/tickets

Beeld: Alek Bruessing

Ernest van der Kwast won flink wat literatuurprijzen voor zijn boek Mama Tandoori én stond vorig jaar op de cover van CJP Magazine. Wij zijn sowieso fan van het hilarische maar ook tragische verhaal dat hij schreef, dus mooi nieuws dus dat er nu een toneelversie op het podium is gezet. Mama Tandoori gaat over een Indiaas-Hollands gezin, inclusief een strenge moeder met een deegroller en nogal uitgesproken denkbeelden. Als haar zoon Ernest (ja, het is behoorlijk autobiografisch) zegt dat hij schrijver wil worden, levert dat een hoop gedoe op.

Iris van Herpen Op haar 27ste al een solotentoonstelling in het Groninger Museum. Jong talent, daar houden we wel van bij CJP. Zeker wanneer ze zoveel talent hebben als Iris. De modeontwerpster liep stage bij legende Alexander McQueen en heeft sinds 2007 haar eigen label, waarvoor ze bergen prijzen ontving. Iris maakt opvallende futuristische creaties, waarvoor ze bijzondere technieken gebruikt. Een geprinte outfit, je moet er maar op komen. Lady Gaga en Bjรถrk droegen haar kunstwerkjes al, maar voor de gewone mens zijn ze een tikkeltje prijzig.

Gelukkig kun je nu in Groningen haar ontwerpen van speciaal bewerkte leersoorten, baleinen en boot-garens van heel dichtbij zien.

Iris van Herpen Groninger Museum 25 maart 2012 t/m 3 september 2012 Met CJP-pas: tijdelijk 50% korting op vertoon van dit magazine Meer info: www.groningermuseum.nl

14

paskrakers

North Sea Jazz Jazz, swing, bop, fusion, blues, gospel, funk, soul, R&B, hiphop, latin: er zijn weinig muziekgenres níet vertegenwoordigd op het North Sea Jazz festival. Met 70.000 bezoekers ieder jaar een enorm evenement in Ahoy, met de grootste namen op het podium. Zo kwamen bijvoorbeeld Adele, Al Green en Prince al eerder langs. Wie er dit jaar komen, wordt vanaf eind februari bekend gemaakt. Maar CJP garandeert je sowieso drie dagen de tofste mix tussen old school en toekomst voor je oren. We hebben een tientje korting voor je geregeld, waar je mooi een extra whiskey van kunt bestellen.

North Sea Jazz 6, 7, 8 juli Ahoy, Rotterdam Prijs: € 99,- voor een dagkaart / Met CJP-pas € 89,Voorverkoop start 1 maart.

Bestellen via www.northseajazz.com

Movies that Matter Festival Films met een hart, die vind je op het Movies that Matter Festival in Den Haag. Dé plek voor geëngageerde films. Je ziet er meer dan zeventig onthullende documentaires en speelfilms, van over de hele wereld. Of ze nou gaan over skaters in Kabul of machtsmisbruik door multinationals: je weet zeker dat de film je aan het denken zet. Daarnaast kun je ook op het festival terecht voor talkshows, masterclasses en het moves that matter-feest.

Hou www.cjp.nl en www.moviesthatmatter.nl in de gaten voor meer info.

Movies that Matter Festival 22 t/m 28 maart Filmhuis Den Haag en Theater aan het Spui, Den Haag Prijs: € 8,50 / Met CJP-pas: € 1,50 korting Bestellen via www.filmhuisdenhaag.nl

15

Exit Het is de dertiende editie, maar laat je daar vooral niet door tegenhouden als je bijgelovig bent. Het wonderschone Petrovaradin Fort bij de Servische stad Novi Sad is opnieuw het terrein voor een gegarandeerd briljant festival. Exit begon ooit als studentenprotest tegen president Milosevic en werd daarna steeds groter, beter en swingender.

Een fijne smeltkroes van culturen en muzikale voorkeuren, dus er zit voor iedereen wat interessants bij. Van Balkan-beats tot keiharde pom-

pende electro. Een goed moment dus om je CJPpas uit je portemonnee te trekken, want uiteraard krijg je korting op kaarten.

Exit festival 12 t/m 15 juli Novi Sad, Servië Prijs: € 152 voor een ticket incl. camping / Met CJP-pas: € 119,Meer info op www.cjp.nl en www.exitfest.org

Zwarte Cross Met meer dan twintig podia, optredens in elk denkbaar genre en de onmisbare crosswedstrijden doet de Zwarte Cross lekker mee in festivalland. Natuurlijk kun je het festival bezoeken met een dagkaart. Veel leuker is een plek op de camping en drie dagen inhaken op het festivalterrein. Met je CJPpas krijg je € 10,- korting op een campingkaart voor de Zwarte Cross. Je betaalt hiervoor dan € 90.- . De campingkaart is tevens een toegangsbewijs voor het festival. Vanaf vrijdag 1 juni 2012 gaan de prijzen omhoog en betaal jij aan de kassa € 100,- voor een campingkaart. Da’s nog altijd een tientje minder dan de € 110,- die je afrekent zonder CJP-pas.

Kortom: bel je vrienden, blok het weekend van 20, 21, en 22 juli en regel die campingkaarten. Ja, dat is vroeg, maar later ben je ons dankbaar.

Zwarte Cross 2012 20, 21 en 22 juli 2012 Festivalterrein De Schans, Lichtenvoorde Prijs camping + drie dagen festival: € 100,- / Met CJP-pas: € 90,Na 1 juni, prijs camping + drie dagen festival: € 110,- / Met CJP-pas: € 100,Beide prijzen zijn exclusief toeristenbelasting www.zwartecross.nl

16

cjp deals

De beste lifestyle-kortingen met je CJP-pas. www.cjp.nl/deals

CJP Stadsretour voor maar € 12,Een dagje naar Amsterdam, Groningen, Rotterdam of Maastricht is altijd een goed idee natuurlijk. Het is met CJP Stadsretour ook nog eens heel voordelig!

Dankzij je CJP-pas en NS koop je nu voor € 12,- een kaartje naar een van bovenstaande steden en kun je ook nog eens uitstappen op alle tussengelegen stations. Let op: je koopt de CJP Stadsretour van 1 t/m 29 februari en reist ermee van 1 februari t/m 31 maart. Perfect voor in de voorjaars- of carnavalsvakantie dus. Let op: de actie geldt alleen voor treinen van NS. www.cjp.nl/ns

nrc.next

43%

cjp-korting

Nrc.next is de jongste, creatiefste en modernste krant van Nederland. Zo, dat het maar even gezegd is. CJP’ers kunnen nu gebruik maken van een uniek aanbod: iedere dag nrc.next én op zaterdag een lekker dikke weekendkrant voor slechts € 14,95 per maand. Dat is 43% korting! Daarbij kun je nrc.next gratis lezen op je iPad, smartphone of computer en krijg je ook nog eens het boek Kunnen Muggen Dronken Worden cadeau? www.cjp.nl/nrcnext

Verzekeringen Wij begrijpen ook wel dat verzekeringen misschien niet iets zijn waar jij je veel mee bezig wil houden.

Toch moet het nou eenmaal en het is dan het handigste omdat op de meest voordelige manier te doen: CJP verzekeringen. Gemiddeld heb je 25% korting op je zorgverzekering, doorlopende reisverzekering en je auto- en scooterverzekering. Wel zo prettig. www.cjp.nl/verzekeren

17

Lifestyle Accessorize 10% korting (winkels en online) America Today 10% korting Cool Cat 10% korting (25 feb. 20%) Front Runner 10% korting (winkels en online) SIX 10% korting Skullcandy 15% korting Welikefashion.com 10% korting (winkel en online) Wereldwinkels 10% korting WAAR 10% korting

Lezen, lezen!

Mocht je besluiten februari door te brengen in je huis, voor de open haard onder een dekentje: zorg dan dat je wat te lezen hebt. CJP’ers krijgen grote kortingen op lezen. Bijvoorbeeld op de boeken van De Slegte (10% korting), tijdschriften bij AKO (10% korting) of abonnementen op Nederlandse en internationale tijdschriften (tot wel 75%). Zien we je in het voorjaar wel weer! www.cjp.nl/deals

Lezen AKO 10% korting De Slegte 10% korting ISS Tijdschriften tot 75% korting (via cjp.nl/deals) nrc.next Exclusief voor CJP’ers

nrc.next met 43% korting! www.cjp.nl/nrcnext Reizen KILROY

Stayokay NS

€ 50,- korting bij besteding vanaf € 500,€ 2,50 korting per nacht CJP Stadsretour met NS Voor maar €12,- naar 4 steden in februari/maart

Muziek, dvd & games vanLeest

Bijenkorf

10% korting op cd/dvd, 5% korting op games 10% korting op cd/dvd, 5% korting op games

Fun & sport Perry

SnowWorld

7,5% korting (ook op veel aanbiedingen) € 4,- korting

Fiets, scooter & auto CJP autoverhuur Goedkoop én als je pas net je

rijbewijs hebt: www.cjp.nl/autoverhuur Centralbikes 5% online korting op kwaliteitsfietsen

Autoverhuur CJP-pashouders kunnen voordelig een auto huren om rond te touren. Voor € 219,- huur je drie dagen een auto, met 600 vrije kilometers en gratis verzekering. Ook als je 18 jaar bent en net je rijbewijs hebt, kun je nu een auto huren! www.cjp.nl/autoverhuur

Auto, scooter en ongevallen opzittenden

via www.cjp.nl/verzekeringen

Zorgverzekering TakeCareNow! de voordelige zorgverzekering

(korting op je basis- en

aanvullende zorgverzekering)

Zie pagina 52 Kijk altijd even bij de kortinggever op cjp.nl/deals voor de actuele acties en natuurlijk de voorwaarden

javier sancho

vierkante ogen

19

Met CJP-pas 5 % korting op games. www.cjp.nl/deals

De cultureel verantwoorde gamer Het klinkt misschien raar, maar cultureel verantwoord gamen bestaat echt. Voor mensen die meer zoeken in een spel dan wat tijd (en vijanden) doden, bestaat er een wereld vol games die verder gaan dan puur vermaak.

We zijn games gewend die je in de huid laten kruipen van soldaten, sporters, coureurs en helden, maar er is meer te ervaren dan dat. Net als andere kunsten, kunnen games je blik op de wereld veranderen. Rez laat je bijvoorbeeld zien hoe muziek, beeld en beweging samen kunnen smelten. De puzzels in Braid zijn niet alleen lastig, maar zeggen ook iets over spijt en dingen terug willen draaien.

In Shadow of the Colossus slacht je weliswaar reuzen, maar krijg je ook de tijd om te reflecteren op de ‘reuzen’ in je echte leven. In de (eindeloze) discussies of games nou eigenlijk kunst zijn, worden de bovenstaande titels vaak terecht genoemd. Dit soort spellen kunnen je raken en aan het denken zetten over een heleboel zaken.

Ontdek je game Er bestaan steeds meer blogs waar games worden besproken op eenzelfde manier als films. Niet zo gek, want er is veel meer over te vertellen dan hoe vet ze zijn en of een spel nou een 8,5 of een 9 verdient. Blogs zoals bashers.nl, killscreendaily.com en venuspatrol.com streven naar een meer volwassen gamekritiek: wel inhoud, geen (of in ieder geval minder) onderbroekenlol.

Verder dan je scherm Ook buiten je eigen scherm is gamecultuur te ontdekken. In New York heb je bijvoorbeeld Babycastles: een speelhal/muziekpodium met een hoog punkgehalte dat doet denken aan het legen-

darische CBGB. Elke maand worden hier bizarre en experimentele games getoond rondom uiteenlopende centrale thema’s, zoals ‘games om van te huilen’ of ‘christelijke games’. Iets dichter bij huis, in Berlijn, staat het erg interssante Computerspiele Museum. Museum, ja. Na ruim dertig jaar hebben games een bijzondere geschiedenis opgebouwd. Ook in Nederland zijn er steeds vaker evenementen waar de gamecultuur centraal staat. Zo organiseert het Nederlands Instituut voor Mediakunst in Amsterdam regelmatig tentoonstellingen over game-gerelateerde onderwerpen. Niet zo’n museumfan? Eindbaas organiseert door het hele land feesten waar gedanst wordt op chiptunes, muziek gemaakt met behulp van spelcomputers.

En die vraag, of games nou wel of niet cultuur zijn?

Dat bepaalt elke gamer lekker zelf.

Loading...

Venus Patrol Geen game, maar een blog over de kunst van games maken. Iedereen die via crowdfunding heeft bijgedragen aan de lancering krijgt een pakket prachtige indiegames.

PSVita De nieuwe draagbare PlayStation is technisch als een Zwitsers zakmes: touchscreens voor én achter, 3G, GPS, HD... Maar of de games zelf iets nieuws bieden, moeten we nog even afwachten.

Catherine (PS3, Xbox360) Relatieproblemen kunnen ingewikkeld zijn, maar deze puzzelgame neemt dat wel heel erg letterlijk.

20

interview

De carrière van Charlie Chan Dagelet (25) verloopt voortvarend. Ze speelde in vier stukken van Toneelgroep Amsterdam, dook in vele films en series op en had in De President haar eerste hoofdrol te pakken. De veelbelovende actrice over verlegenheid, belangrijke rollen en leven met een beroemde familie.

Je moeder had vroeger niet kunnen voorspellen dat je actrice zou worden. Je hebt tot je tiende bijna geen woord gezegd. Hoe kwam dat?

‘Ik was extreem verlegen en durfde niet eens alleen naar de kaasboer. Als ik ergens kwam waar ik niemand kende, keek ik afwachtend de kat uit de boom.’

Vrienden van je ouders vroegen je toen je tien was om in een filmpje te spelen. Opeens zag je moeder een andere dochter.

‘Het was een filmpje van een kwartier, voor Villa Achterwerk. Ate de Jong regisseerde het en Antonie Kamerling en Joost Prinsen deden mee. Het ging over een meisje dat cello speelde, wat ik in het echte leven ook deed. Ik verloor de gêne die ik gewoonlijk had. Dat kwam omdat je tijdens het spelen iemand anders bent. Met vreemde kleren en een tekst die niet van jezelf is. Dezelfde vrijheid voelde ik op de middelbare school, toen ik toneelles ging volgen. Ik ging nog amper naar de gewone klassen, alleen maar naar dramales.

Dat mocht nog ook, omdat ik op een Montessorischool zat en alles zelf indeelde.’

Bleef de verlegenheid?

‘Ja. Ik had wel vriendinnetjes maar was vrij rustig.

Uit de klas gezet worden, zoiets gebeurde mij niet.

Ik zat op een enorme school met veel verschillende groepjes, zoals de grote jongens. Daar keek ik ontzettend tegen op, zelf vond ik alles eng. Ik zag er ook nog eens heel jong uit, met kleine borsten.

Op de set voelde ik me veel beter. Mijn zus Tatum schreef me in bij een castingbureau. Af en toe werd ik gevraagd voor een auditie. Voor De Passievrucht mocht ik bijvoorbeeld een paar dagen naar Terschelling. Dat was fantastisch, ik voelde me daar echt thuis. Op dat moment besloot ik dat ik naar de toneelschool wilde.’

Tekst Norbert Pek

Beeld Julia de Boer

De dagen van Dagelet

Wel? Want volgens je moeder en je vriendin Hannah Hoekstra wist je niet zeker of je actrice wilde worden.

‘Dat kwam door de toneelschool zelf. Die is best pittig. Je zit vijf dagen in de week op school en wordt binnenstebuiten gekeerd. Iedereen in de klas gaat heel intens met elkaar om, terwijl ik altijd op mezelf was. Ik had niet echt de behoefte om me open te stellen.’

Hoe reageerde je erop?

‘Ik klapte dicht. De toneelschool zat in Amsterdam, waar ik ben geboren en een eigen leven had opgebouwd. Mijn klasgenoten kwamen ergens anders vandaan en trokken naar elkaar toe. Dat

charlie chan dagelet

creëerde afstand tussen ons. Ik ging twijfelen: wilde ik misschien acteren omdat mijn vader (Hans Dagelet, -red.) acteur is? Zoals iemand uit een doktersfamilie bijna vanzelfsprekend Geneeskunde gaat studeren. Ik kreeg steeds slechtere beoordelingen. Zo’n afwachtende houding moet je op de toneelschool écht niet hebben. De leraren dachten dat ik het niet wilde en vonden me arrogant, net als mijn klasgenoten. De leraren kenden mijn vader en zeiden: die Dagelet kàn het wel, maar laat het niet zien. Ik was bang dat ze door mijn achtergrond meer zouden verwachten. Daardoor vroeg ik teveel van mezelf. Maar misschien projecteerde ik ook wel gewoon mijn onzekerheden op de leraren en waren ze wél overtuigd van mijn talent.’

Anders hadden ze je vast van school geschopt, toch?

‘Dat was bijna gebeurd. Ik heb pas halverwege het tweede jaar mijn propedeuse gehaald. Daarna ging het een stuk beter. Mede door mijn stage heb ik het plezier in het toneelspelen, dat ik op de middelbare school had, weer teruggevonden.’

Die stage was bij Toneelgroep Amsterdam. Je dacht: ik begin gewoon bij de eredivisie van het Nederlandse toneel.

‘Mijn hele klas moest auditie doen, net als de stagiairs van opleidingen in Maastricht en Utrecht. Ik kreeg van de school inmiddels het vertrouwen dat ik nodig had en moest een monoloog doen voor regisseur Ivo van Hove en castingdirector Hans Kemna. Je zit met allemaal meisjes te wachten, stuk voor stuk knap en getalenteerd. Maar ik dacht: ik heb niets te verliezen. Het heeft geen zin om jezelf te vergelijken met anderen in zo’n situatie. Dat was gelukkig de juiste mentaliteit, want ik werd aangenomen.’

Je hebt ondertussen al vier stukken met Toneelgroep Amsterdam gedaan. Met welke acteurs heb je op het podium gestaan?

‘Hans Kesting, Fedja van Huêt, Barry Atsma, Karina Smulders, Roeland Fernhout...’

Is dat niet intimiderend?

‘De eerste keer stond ik met zweet in mijn handen op het toneel. Doodeng. Nu voel ik me er wel prettig bij. Zij zijn in het begin van een nieuw stuk net zo hard als ik op zoek naar de juiste toon en het karakter van hun personage.’

23

Je speelde vorig jaar in De President je grootste filmrol ooit. Hoe beviel deze stap?

‘Het was fantastisch om te doen, maar ik zie het niet als een enorme stap.’

Niet? Je eerste hoofdrol!

‘Op het moment dat ik het doe, voelt het niet zo. Ik stop ook ontzettend veel in een kleine rol.’

Wat vond je leuk aan De President?

‘Ik speel bijna altijd meisjes die er net zo uitzien als ik, met een bloemetjesjurk en laarsjes. In deze film transformeert mijn personage van Roemeens zigeunermeisje via ordinaire paaldanseres naar presidentsvrouw. Drie totaal verschillende types, ook qua uiterlijk. Ik was heel benieuwd wat dit voor mijn spel zou betekenen, als je bijvoorbeeld rondloopt in een presidentspakje met gestyled haar. Het was een echte buitenkans. In Nederland zijn er maar weinig totale transformatierollen. We denken: doe maar liever gewoon. In Amerika doen ze dat wel vaak. Charlize Theron in Monster, Nicole Kidman in The Hours, Robert de Niro in Raging Bull. Daniel Day Lewis loopt vaak al maanden voor de eerste opnamedag van een film in zijn kostuum rond. In Nederland is er veel minder tijd om je op zo’n manier voor te bereiden.

Terwijl het nou eenmaal tijd kost om uit te vinden hoe iemand loopt, praat en kijkt. Die nuances zijn belangrijk.’

Je stond door De President opeens vol in de schijnwerpers. Beviel dat?

‘Het is leuk om over het vak te praten, maar mensen willen ook weten hoe je in je privéleven bent.

Daar hou ik niet zo van. Een rode loper vind ik ook een beetje ongemakkelijk.’

Je hebt moeite met bekendheid.

‘Ik wil liever niet op straat herkend worden, inderdaad.’

Best lastig, als je acteert.

‘Nee hoor. Pierre Bokma en Gijs Scholten van Aschat worden ook niet op straat herkend.’

Een heleboel actrices wel.

‘Het ligt eraan welk publiek je bereikt. Als ik in elk spelletjesprogramma zit, word ik bekend bij een publiek dat me op straat gaat naroepen. Als ik alleen toneel doe, herkennen toneelliefhebbers me.

Dat zijn andere mensen. Het is leuk om te horen

24

charlie chan dagelet

dat het publiek een voorstelling of film mooi vond.

Daar doe je het voor. Maar ik wil niet de hele tijd het gevoel hebben dat ik word nagekeken.’

Tijdens de persdag van De President kreeg je constant vragen over je zus en de rest van je bekende familie. Hoe ga je daar mee om?

‘Ik snap dat het erbij hoort.’

Je ergert je eraan?

‘Nee hoor. Behalve als er stomme vragen komen als: is je zus aardig? Maar het is logisch dat er naar gevraagd wordt. Ik ben trots op mijn familie dus het is niet erg.’

Volgens bekenden ben je de laatste jaren extraverter geworden. Je wordt zelfs temperamentvol genoemd. Je vriendin Hannah: ‘Als Charlie in Amsterdam-West blij is, voel je het in AmsterdamOost.’ Maar volgens je moeder kan je ook opeens onredelijk boos en geïrriteerd zijn.

‘Daar heeft mijn hele familie last van. Grote emoties. Dan ben ik heel erg blij en hangt er vijf minuten later een enorme donderwolk boven mijn hoofd. Dat kan door de kleinste dingen komen. Een taxichauffeur die me de weg afsnijdt, bijvoorbeeld.

Maar ik ga er nu beter mee om. Ik praat ook meer.

Vroeger verdween ik als er iets aan de hand was.

Nu snijd ik moeilijke onderwerpen aan. Dan bel ik mijn beste vriendin op en zeg: ‘ik weet niet wat er aan de hand is, maar ik ben verdrietig.’ Vaak is het dan alweer voorbij. Die openheid komt door het spelen. Als je op het toneel door een barrière breekt, gebeurt er ook iets met jezelf. Toneel is een soort therapie.’

Met je CJP-pas krijg tot 40% korting in het theater

‘Mijn hele familie heeft last van grote emoties’

26

popcorn

Robbert Blokland weet alles over films. En met alles, bedoelen we dan ook echt alles. De juiste persoon dus, om je even bij te praten over de laatste stand van zaken in filmland.

net echt In de eerste drie maanden van het jaar zijn simpele popcornfilms doorgaans ver te zoeken in de bioscopen. 26 februari worden namelijk de Academy Awards uitgereikt. Ook alle Nederlandse distributeurs bidden dat hun catalogus een paar Oscarwinnaars bevat, zodat die titels op de gratis publiciteit van het evenement (jaarlijks wereldwijd goed voor zo’n miljard kijkers) mee kunnen liften. Dit betekent in de bios een overdaad aan verhalen waarin men mijmert over de zin van het leven, het waarom der dingen en andere deprimerende en diepgaande vraagstukken. Verder doen drama’s het vaak beter bij de Oscars dan lichtvoetige niemendalletjes. Zeer zelden gaat de gewilde prijs naar titels waarin niet minimaal een scheiding, een verwoestend drankprobleem

en/of een shockerend sterfgeval voor komt, doorgaans niet de beste ingrediënten voor een vrolijke komedie.

Ook zien we in deze periode vaak een onwaarschijnlijke hoeveelheid biopics, het genre bij uitstek dat Oscars aantrekt zoals stroop dat doet met vliegen. Voor films waarin acteurs op miraculeuze wijze transformeren in legendarische personen heeft Hollywood vaak op zijn minst een nominatie over. Toch bewijst de oogst van dit jaar maar weer eens dat een belangwekkend leven niet per se een belangwekkende film oplevert. Integendeel zelfs: hoe groter en belangrijker de rol van een politicus of geleerde was in de wereldgeschiedenis, hoe saaier de film over zijn of haar leven lijkt te zijn. Al is de belichaming van de Britse premier Margaret

Tekst Robbert Blokland

27

BIOSCOOPTIPS Skoonheid

Grimmig Zuid-Afrikaans drama over racistische blanke veertiger die neerkijkt op alles en iedereen, maar zelf een schimmig dubbelleven leidt als closet-homo. De parabel over de opgekropte woede die de geschiedenis van het prachtige land domineert werd in Cannes bekroond met de Queer Palm, maar zal het publiek zeer hevig verdelen.

Thatcher door Meryl Streep in The Iron Lady nog zo knap, het verhaal zelf blijft vooral hangen in navelstaren. Hoe zeer Viggo Mortensen in A Dangerous Method ook zijn best doet om op Sigmund Freud te lijken, veel meer dan saai orerende hoofden biedt de film eigenlijk niet. En hoeveel Nobelprijzen de Birmese activiste Aung San Suu Kyi (gespeeld door Michelle Yeoh) ook heeft gewonnen, na haar zoveelste confrontatie met het leger in The Lady kan de gemiddelde kijker een hartgrondige geeuw toch niet onderdrukken. Regisseurs permitteren zich meestal weinig vrijheid, bij de levens van personages die echt iets beteken(d)en voor de mensheid. Hoe funest die keuze soms ook is voor een film. Producties over de wat minder gewichtige grote namen uit de wereldgeschiedenis leveren vaak leukere en betere films op, omdat makers zich in die gevallen meer ruimte gunnen om een fantastisch, spannend of boeiend verhaal (deels) te verzinnen. Niemand zal er over vallen dat My Week With Marilyn (gebaseerd op het boek van een setassistent die ooit een affaire zou hebben gehad met Monroe) een weinig objectief beeld van de feiten geeft. En geen mens voelt na de schattige vertelling Hugo een behoefte om regisseur Martin Scorsese ter verantwoording te roepen, over het jonge titelpersonage en zijn rol in het leven van George Méliès, de godfather van het medium film.

The Iron Lady, My Week With Marilyn en The Lady draaien nu in de bioscopen. Hugo gaat 16 februari in première. A Dangerous Method wordt vertoond op het IFFR en is vanaf 15 maart in heel Nederland te zien.

The Descendants

Regisseur Alexander Payne heeft na Sideways het patent op warmbloedige bitterzoete films over het leven, dat altijd net iets anders loopt dan gepland. Ook weer in deze Oscarkandidaat (met al een Golden Globe op zak), waarin George Clooney probeert te achterhalen waar het mis ging tussen hem en zijn vrouw die in coma ligt.

The Muppets

Kermit, Piggy, Fozzie: allemaal keren ze terug.

Een geslaagde doorstart van de seventies-serie over een groep poppen met een revuetheater in Hollywood. Hoogtepunten: Smells Like Teen Spirit als barbershop-versie met Jack Black en Fuck You van Cee Lo Green, uitgevoerd door een kwintet kippen.

Deze films draaien nu in de bios.

Met je CJP-pas krijg je € 2,korting bij Pathé en tot € 2,- korting bij andere bioscopen.

28

dvd

10% CJP-korting op dvd’s: check www.cjp.nl/deals

The Trip Geen enkele film van de Britse regisseur Michael Winterbottom is te vergelijken met een vorige. Hij maakte het beklemmende oorlogsepos Welcome To Sarajevo, het bizarre porno-experiment 9 Songs, de keiharde thriller The Killer Inside Me ĂŠn het hartverscheurende drama A Mighty Heart. Met The Trip begeeft Winterbottom zich deze keer eens op het vlak van de komedie. De film is een samenvatting van de succesvolle zesdelige reeks die Britse komieken Steve Coogan en Rob Brydon het afgelopen jaar voor de BBC maakten. Zij spelen nagenoeg zichzelf (twee matig geslaagde acteurs in een midlifecrisis), terwijl ze voor hun werk samen een culinaire trip maken langs etablissementen in het noorden van Engeland. Wie allergisch is voor Britse humor en/of

de redelijk ijdele Coogan (vooral bekend van zijn politiek incorrecte typetje Alan Partridge) heeft twee zware uren voor zich. Veel grappen en opmerkingen zijn sowieso lastig te begrijpen zonder enige kennis van Britse acteurs en regisseurs in het algemeen en Coogan en Brydon in het bijzonder. Wie wel thuis is in en bevattelijk is voor het universum dat de twee hun kijkers voorschotelen, kan zich echter uitstekend vermaken met de meer en minder geslaagde sketches, liedjes en imitaties. En, in tegenstelling tot de meeste films over roadtrips: de Britten komen amper gelouterd terug van hun tocht. Na twee uur hebben ze niets geleerd en zijn ze nog steeds zo onuitstaanbaar als aan het begin van de film.

Nu verkrijgbaar.

Tekst Robbert Blokland

29

smachtende blikken, mistige landschappen

Jane Eyre Het was de grootste verdienste van de Britse schrijfster Charlotte Brontë (1816-1855) dat zij het onderbelichte perspectief van de onderdrukte vrouw voor het voetlicht bracht. Maar de erg tijdgebonden moraal zorgt dat eigentijdse bewerkingen van haar verhalen (in tegenstelling tot bijvoorbeeld het oeuvre van Shakespeare) nauwelijks mogelijk zijn. Ook de nieuwste verfilming van haar boek Jane Eyre situeert het titelpersonage (Mia Wasikowska) gewoon in de negentiende eeuw, waar zij na een liefdeloze jeugd een baantje als gouvernante krijgt.

Jane valt als een blok voor de oudere man des huizes Edward (Michael Fassbender), maar verdringt haar gevoelens en verlaat de familie. Waarna talloze

romances, depressies en ander onheil volgen. Qua sfeer doet de goed verzorgde verfilming enigszins denken aan de Twilight-serie, die ook grossiert in smachtende blikken en mistige landschappen. Maar inhoudelijk is deze versie van het wereldberoemde boek wat kort door de bocht. Waar eerder mini-series urenlang de tijd namen om de gelaagdheid van het bijna zeshonderd pagina’s tellende boek recht te doen, wil regisseur Cary Fukunaga in ruim anderhalf uur met zevenmijlslaarzen door het verhaal rennen.

Mensen die het boek niet kennen, zullen op basis van deze film niet goed begrijpen wat Jane Eyre nou tot zo’n onsterfelijke klassieker heeft gemaakt.

Nu verkrijgbaar.

Ook nu op dvd Crazy Stupid Love Warrior Loser-in-midlifecrisis Steve Carell gaat bij playboymacho Ryan Gosling in de leer hoe hij vrouwen moet versieren. Op papier wellicht een wat kluchtige tragikomedie, maar in de praktijk een warmbloedige en grappige film, met zeer herkenbare personages en situaties.

Killer Elite

Op waarheid gebaseerde, ouderwets degelijke actiethriller met Clive Owen als ex-soldaat, die van wraaklustige oliesjeik drie collega’s moet vermoorden om mentor Robert de Niro te redden.

Sterk vechtdrama waarin gewone leraar (Tom Hardy) besluit te gaan freefighten om de hypotheek van zijn huis te kunnen betalen. Hiervoor moet hij in training bij en dus vrede sluiten met zijn alcoholistische vader (Nick Nolte).

Body Language

Eerste Nederlandse dansfilm (met talloze SYTYCDwinnaars in de cast) verdient punten voor lef, energie en diversiteit in dansstijlen. Maar de film had met een beter scenario (groepje moet wedstrijd in New York winnen) meer indruk kunnen maken.

30

vroeger, toen jezus nog henk heette

CJP gaat voor jong, nieuw, fris en getalenteerd. Maar dat betekent niet dat we de oude knakkers vergeten.

(alles voor) The Band

Één van de meest invloedrijke bands uit de jaren zeventig. Geliefd bij muzikale collega’s en zo’n beetje iedere muziekaanbidder uit die tijd. Toch ook (onterecht!) een tikkeltje vergeten. Want hun hypermuzikaliteit en perfectionisme werd ze uiteindelijk te veel.

‘Wat is er na The Band, Rick?’ Filmmaker Martin Scorsese fluistert de vraag bijna. Rick Danko, voormalig bassist van The Band, slikt zijn tranen weg en kijkt Scorsese aan. Die weet het antwoord al. Er is niets na The Band.

Dit is een van de laatste scènes uit Scorsese’s film The Last Waltz uit 1976, een registratie van het af-

scheidsconcert van The Band. De muzikanten wilden nog één keer hun muzikale carrière vieren en deden dat met vrienden als Bob Dylan, Neil Young, Muddy Waters, Van Morrison en Joni Mitchell. The Last Waltz is daarmee een samenvatting van zo’n beetje de beste muziek uit de roerige jaren zestig en zeventig.

Het verhaal van The Band begint bij één van hun beste vrienden, Bob Dylan. Dylan vroeg The Band (toen nog onder de naam The Hawks) hem te begeleiden tijdens zijn eerste elektronische tour in 1966. Het werd een controversiële periode, die Dylan een hoop fans kostte. Niemand wilde hem elektronisch horen spelen, veel fans waren woe-

Tekst Sophie Borgers

Beeld ANP Photo

31

gevoegd. Van zijn strenggelovige ouders mocht hij zich absoluut niet aansluiten bij een zogenaamd duivelse rockband, dus vertelde hij hen dat hij muziekles ging geven in New York. De rollen in de band waren alles behalve ‘traditioneel’ verdeeld. Gitarist Robbie Robertson zong zelden, terwijl drummer Levon Helm in bijna alle nummers de zang voor zijn rekening nam. The Band had twee pianisten, Garth Hudson en Richard Manuel. Bovendien speelde bassist Rick Danko ook viool en had hij een erg hoge stem, net tegen het randje van valsheid aan.

Helaas bleek The Band alles behalve perfect

dend. Voor The Band ging het wat beter: de tour betekende het begin van hun eigen muzikale carrière.

Via Dylan belandde The Band in de buurt van het legendarische plaatsje Woodstock, waar ze hun intrek namen in een groot, roze huis. Dat huis werd de inspiratie voor hun debuutalbum Music From Big Pink (1968), met daarop het briljante nummer The Weight. Dat zou hun grootste hit worden, zijn en blijven.

De vijf leden van The Band waren stuk voor stuk multi-instrumentalisten. Hypermuzikaal en perfectionistisch. Pianist Garth Hudson was klassiek geschoold en had zich met een smoes bij The Band

Het waren de opmerkelijke karakters en hun muzikale genialiteit die The Band geliefd maakte bij veel collega’s uit die tijd. Eric Clapton gaf bijvoorbeeld ooit toe dat hij niets liever wilde dan in The Band spelen. Dat zegt toch wel wat, uit de mond van iemand die bijna in The Beatles zat. De groep werd gezien als een soort monniken: ze leefden voor de muziek en lieten zich niet verleiden tot drugs, vrouwen en drank. Op het podium waren ze geconcentreerd en serieus. Geen hysterisch gedoe of brandende gitaren. Toch opvallend, in de wilde sixties.

Helaas bleek ook The Band niet perfect. Tijdens de gloriedagen, in de jaren zeventig, werd duidelijk dat vooral Danko en Manuel zich toch niet konden verzetten tegen de verleidingen van vrouwen en drank.

Voor Robertston, de grootste perfectionist van de band, was dit onacceptabel. Hij weigerde verder te gaan met ‘this alcoholic freakshow’. Niet lang daarna was het voorbij. The Band stopte, met The Last Waltz nog immer als briljant hoogtepunt.

Richard Manuel pleegde in 1986 zelfmoord en in 1999 sterft Rick Danko, zijn lichaam uitgeput door drugs en drank. Het is een nogal tragisch verhaal.

Maar de muziek, die blijven we koesteren.

Muziekkenner Leo Blokhuis trekt nu door het land met zijn theatertour Music From Big Pink To The Last Waltz, waarin hij het verhaal van The Band vertelt. Met je CJP-pas kun je met korting naar deze voorstelling, in de meeste theaters krijg je vanaf € 2,- korting. www.leoblokhuis.nl

‘Jeetje, ik begin gewoon als een patriot te klinken’

Tekst James Worthy

Beeld Ilja Meefout

33

James Worthy: van ongeschoren Amsterdamse voetbalfan tot succesvolle schrijver.

Zijn tweede boek Zwarte Sylvester verschijnt in april. Gelukkig heeft hij nog tijd over om voor CJP culturele plekken te bezoeken & bespreken.

Het zonnetje schijnt in Apeldoorn. Ik sta aan het begin van een lange laan en aan het einde van de door bomen geflankeerde weg zie ik Paleis Het Loo liggen. Achter mij hangt een bordje en op het bordje staat: ‘Apenheul is die kant op.’ Ik twijfel. Het koningshuis heeft mij nooit echt weten te boeien. Dat blauwe bloed, die koetsen, hun compleet emotieloze bestaan; nee, dan ga ik liever naar wat vrolijk slingerende slinger-

apen kijken. Mijn dagje Paleis Het Loo begint in de stallen, daar waar paarden met namen als Tristan, Picolo en Karim in het verleden hun paardendingen deden. Tegenwoordig is het een multimediaal centrum met touchscreens en beamers. Zie het als een handige kennismaking, want dankzij al deze prachtige filmpjes, plaatjes en quizzen weet je gelijk wie er allemaal in het paleis gewoond hebben.

Zwijnen Heintje Het paleis zelf fungeerde vroeger als zomerhuis, een plek waar de mannen konden jagen. Wat het paleis nu is? Nou, dichter bij een tijdmachine ga je niet komen. Paleis Het Loo is misschien wel een museum, maar vooral een ervaring. Een ervaringsmuseum. Als je een beetje fantasie hebt, waan je je echt een koning of prinses als je door de oogverblindende kamers sloft. Het voelt als jezelf onderdompelen in een warm bad vol blauw bloed. Misschien klinkt dat niet zo fijn, badderen in bloed. Toch moet ik eerlijk bekennen dat ik er wel van kon genieten. Ik stapte als het ware de geschiedenis van mijn land in. Zo stond ik in de meisjeskamer van Juliana en de jachtkamer van mijn nieuwe held: Hendrik van Mecklenburg-Schwerin (de man van Koningin Wilhelmina, -red). Hendrik was overduidelijk een ietwat merkwaardige man en dat is gewoon heel fijn om te zien. Het konings-

James probeert het leuk te vinden

huis hoeft blijkbaar niet altijd voorspelbaar en stoffig te zijn. De bijnaam van Hendrik was Zwijnen Heintje en hij heeft Wilhelmina gewoon een keertje syfilis gegeven. Ik vind dat lekker menselijk: het koningshuis heeft dus niet altijd uit robots bestaan. Nu wil ik het even over de jachtkamer van Zwijnen Heintje hebben. Dat is met afstand de vreemdste kamer waar ik ooit in heb mogen staan.

De muren hangen vol met hoorntjes en geweien, op de grond staat en ligt het vol met opgezette dieren. Zo zie ik twee uitgeholde olifantenpoten in een hoekje, een beer en een krokodil. Heintje was een zorgwekkende vent en daarom ben ik blij dat ik hem wat beter heb leren kennen in Paleis Het Loo. Helaas werd ik wel een beetje misselijk van al die dode dieren, dus toen ben ik maar snel naar de tuin gesprint. Achteraf gezien helemaal geen slechte beslissing.

Grasmaaier met gouden velgen Normaliter heb ik niet bijster veel met tuinen. Grotendeels omdat ik al mijn hele leven op driehoog woon. Met de tuinen van Het Loo is het anders, want ze zijn oogverblindend. Ik weet niet wie de tuinman is, maar die gozer moet een lintje en een diamanten heggenschaar krijgen. Misschien ook nog een hele dure grasmaaier met gouden velgen en een lapdance van een vrouw naar keuze. Daar waar ik ben opgegroeid waren de tuinen nogal saai. Vaak waren tuinkabouters het hoogtepunt van desbetreffende tuinen en ik heb een hekel aan tuinkabouters. De paleistuinen van het Loo hebben mijn ogen geopend. Het is een soort Keukenhof, maar dan zonder de incontinente oma’s die op oorverdovende wijze op pepermuntjes zuigen. En er zijn geen tuinkabouters. Maar nu genoeg over die tuinen, ik lijk wel een homo.

Vaderlandslievende engerd Moeten jullie nu allemaal als een gek naar Paleis Het Loo gaan? Ja, dat lijkt me loogisch. Maar kies wel een rustige dag uit of ga in de vroege ochtend.

Want het is ook jouw paleis en het voelt erg machtig om in je eentje door dat eindeloos statige pand te lopen. De vloeren kraken, de muren hebben ogen en nogmaals, het is alsof je in een tijdmachine bent gestapt. Neem bijvoorbeeld de verlichting. In een normaal museum is alles overbelicht en staan er talloze bordjes naast de kunstwerken met daarop vermeld wat je precies moet zien, volgens degene die de tekst op dat bordje heeft geschreven. Het Loo laat je vrij in een kaarsverlichte wereld: wat je

35

ziet, zie je slecht. Daardoor ga je beter kijken en zo zie je opeens alles. De spelletjes in de kast, de groeistreepjes op de muur, de bedden die wat aan de korte kant lijken en de tientallen bungelende kroonluchters boven je hoofd. Het is een sprookje, het sprookje van onze magnifieke fietsmonarchie.

Dus ga lekker een keertje naar Apeldoorn en loop die lange laan af. Zet een kroon op je hoofd en ga het verleden tegemoet. Nederland, oh Nederland, jij bent de kampioen. Wij houden van Oranje om zijn daden en zijn doen. Maar vooral om Zwijnen Heintje. Die oude viespeuk. En om die tuinen natuurlijk.

Loop door de groene hemel. Loop. Ik weet het, tuinen zijn voor oudjes, maar jullie gaan vast ook genieten van de paleistuinen. Het is net MTV Cribs namelijk. Overal staan gouden beelden en wereldbollen en jeetje, ik begin gewoon als een patriot te klinken. Het Loo heeft van mij een vaderlandslievende rood-wit-blauwe engerd gemaakt.

‘Met afstand de vreemdste kamer ooit’

Levende dieren Na mijn bezoekje ben ik trouwens toch nog even langs de Apenheul gegaan, omdat ik na de jachtkamer van Hendrik wel weer wat levende dieren kon gebruiken. Gorilla’s, orang-oetangs, bonobo’s: ik had ze gewoon even nodig. Zo ontdekte deze ras-Amsterdammer dat Apeldoorn eigenlijk best wel een hele leuke stad is. In één middag kun je zien waar wij mensen van afstammen, (de aap dus) én dat ons koningshuis toch meer is dan een stel chimpansees met blauw bloed. Dus ga naar Paleis Het Loo en doe namens mij even de groeten aan Zwijnen Heintje. Dag vrienden, James probeerde het leuk te vinden en man-o-man, wat vond hij het deze keer weer leuk.

Onze obsessie met oorlogsfilms

Het legendarische Soldaat van Oranje, de goed/ fout tegenstellingen in Zwartboek en het jeugdsentiment in Oorlogswinter. Een paar voorbeelden van hysterisch succesvolle Nederlandse films, allemaal met de Tweede Wereldoorlog als thema.

Een thema dat verdacht vaak het onderwerp is van onze eigen filmindustrie. Met de release van Süskind, de nieuwste toevoeging aan het rijtje, duiken we in dit fenomeen. Wat hebben wij Hollanders toch met die films? En wat maakt iets nou een écht goede oorlogsfilm?

Walter Süskind was een naam die niet bij veel Nederlanders een aha-erlebnis opriep. Met de nadruk op was. De film van regisseur Rudolf van den Berg (Tirza) heeft daar definitief verandering in gebracht. Süskind gaat over deze Walter, die in de Tweede Wereldoorlog de leiding over De Hollandsche Schouwburg kreeg. Daar werden, onder toezicht van de Joodse Raad, alle Joden verzameld voordat ze naar de concentratiekampen gingen.

Walter deed het om zijn gezin de deportatie te besparen en smokkelde uiteindelijk honderden kinderen uit de handen van de Duitsers. Het onderwerp van zijn film is erg belangrijk voor Van den Berg, geboren in 1949 en met een Joodse achtergrond: ‘Iemand vertelde me over Süskind en ik was gelijk geïntrigeerd. Het is een ontzettend aangrijpend verhaal. Duizenden Amsterdammers zijn in vrachtwagens gestopt en hup, weg ermee. Dat is onvoorstelbaar, maar ik wil laten zien dat het wél is gebeurd.’ Met Jeroen Spitzenberger als Walter en verder onder andere Nasrdin Dchar, Nyncke Beekhuyzen en Katja Herbers heeft Van den Berg mooie namen gestrikt voor zijn cast, die zelf ook danig onder de indruk was van het verhaal. Nasrdin Dchar las het script in één keer uit en zat tijdens

het kijken van de film op het puntje van zijn stoel.

‘Ook al wist ik wat er ging gebeuren, tóch kwamen die tranen. Het is een verhaal dat iedereen zou moeten kennen. Ik ben ontzettend trots dat ik in zoiets belangrijks speel.’ Ook hoofdrolspeler Jeroen Spitzenberger is tevreden over het resultaat: ‘Het is onmogelijk om je er niet door mee te laten slepen. En dan is het nog waargebeurd ook.

De film zet bezoekers aan het denken. Voorheen vond ik het verbazingwekkend dat zoveel Joden zich braaf kwamen melden. Maar aan het begin van de oorlog wist men nog niet hoe verschrikkelijk het zou worden. Je gaat piekeren: wat had je zelf gedaan in zo’n situatie? Ook wat betreft de keuzes die Walter maakt: hij wil een goed iemand zijn en een eenvoudig leven leiden, maar staat opeens met zijn poten in de stront, terwijl de dilemma’s op hem afvliegen als tennisballen.’

Nasrdin Dchar speelt Felix Halverstad, de rechter-

Tekst Sara Madou

hand van Walter bij het laten ontsnappen van de kinderen. ‘Aan de ene kant is hij een verrader, aan de andere kant een held’, zegt hij over zijn rol. ‘Felix heeft geholpen bij het deporteren, maar daardoor kon hij óók een heleboel kinderen redden.’

Toen/nu Pin ons niet vast op een paar films meer of minder, maar ongeveer veertig grote Nederlandse producties gaan over de oorlog: bovengemiddeld veel. Zeker in de decennia kort na ‘40-’45 leek filmmakend Holland nergens anders aan te kunnen denken.

Maar ook nu houdt WOII ons nog bezig, ook al is het 67 jaar geleden. Wat wél is veranderd, is de inhoud van de films die nu verschijnen. Net na de bevrijding was het allemaal behoorlijk zwart-wit: in beeld, maar ook in onderwerp. Duitsland was pure evil en in Nederland woonden alleen onschuldige slachtoffers die altijd het juiste deden. Kijk nog maar

beeld Jaap Vrenegoor

37

eens naar het vaderlandslievende Soldaat van Oranje (1977). Inmiddels is het beeld grijzer: in films zie je steeds meer ogenschijnlijk goede mensen met foute randjes en andersom. Zie bijvoorbeeld Zwartboek (2006) van Paul Verhoeven. Thom Hoffman speelde daarin verzetsman Hans Akkermans: ‘In de laatste oorlogsmaanden sloten veel verraders zich alsnog even snel aan bij het verzet. Maakt zo iemand dan goed, wat hij al die jaren daarvoor heeft gedaan? Dat grijze vlak zit ook in Zwartboek en is een van de dingen die de film zo interessant maakt.’

Zó moet het (niet) Zwartboek werd Blackbook en is een van de vele Nederlandse oorlogsfilms met nationaal en internationaal succes, op commercieel én artistiek vlak. Maar hoe zorg je er als filmmaker nou voor dat ook jij een platina film binnenhengelt met je oorlogsepos? Volgens Martin Koolhoven (en die

38

kan het weten, want zijn Oorlogswinter was een hit) is het heel simpel: ‘Je hebt dezelfde ingrediënten nodig als bij iedere andere film: een mooi verhaal met interessante karakters, dat je op een goede manier vertelt.’ En als het even kan ook wat doorzettingsvermogen. Zo noemt hij Oorlogswinter ‘de meest vermoeiende shoot ooit’ en moest Thom Hoffman in opdracht van Paul Verhoeven tien kilo afvallen en hard trainen voor Zwartboek (‘Verhoeven zei: ‘Je moet godverdomme geen verzetsheld spelen, maar zíjn!’’). Rudolf van den Berg worstelde bij Süskind vooral met de mentale kant: ‘Ik moest tijdens het draaien het onderwerp bewust van me afzetten. Als je bij ieder shot denkt: ‘wat verschrikkelijk!’, komt de film nooit af. De gruwelijkheid van de inhoud werd overwoekerd door mijn ambitie als filmmaker. Toch had ik het af en toe te kwaad. Zoals tijdens een scène waarin mijn dochter een Joodse vrouw speelt, die wordt opgepakt. Dat deed ze té goed.’ Voor een succesvolle oorlogsfilm heb je ook een cast nodig met een sterke geest: voor hen is het eveneens geen mentaal peulenschilletje. Jeroen Spitzenberger: ‘Je moet er helemaal induiken en alles voor geven.

Zo’n project gaat onder je huid zitten, het liet me geen moment los.’

Tenslotte het laatste benodigde ingrediënt voor die filmhit: een originele invalshoek. Van den Berg: ‘Op mijn eerste versie gaven Filmfondsen de reactie: ‘dat weten we nou wel, met die oorlog’. Daardoor werd ik gedwongen om verder te denken. Het verhaal van de jodenvervolging is inderdaad al vaak verteld. Maar het geraffineerde spel tussen nazi’s, de Joodse Raad en de Nederlandse politie in Süskind, dát hebben we nog niet eerder gezien in een Nederlandse film. Daarnaast heb ik bewust holocaust-folklore vermeden. Veel oorlogsfilms zijn te zacht en te lief, terwijl een nare, onbehaaglijke film beter bij het onderwerp past. Ze geven vaak een oneerlijk beeld, met Joden die altijd goede mensen zijn. Wat natuurlijk onzin is. In Süskind zitten expres een paar ontzettend zeikerige Joden.’

Het is de waarheid SS-kostuums met niet-kloppende emblemen, gerommel met data en plaatsnamen: de historische feiten hebben nogal eens te lijden onder het verhaal bij oorlogsfilms. Hebben de filmmakers last van de bij bezoekers vaak aanwezige

behoefte aan het waargebeurde? Martin Koolhoven noemt het ‘typisch Nederlands’, om over zoiets te zeuren. ‘Bij Oorlogswinter hield het idee of alles klopte me totaal niet bezig. Het is een film en daarmee niet de werkelijkheid, maar mijn interpretatie daarvan. Ik wilde een mooie film maken, al het andere was secundair.’ Maar hameren op een waarheidsgetrouwe oorlogsfilm is volgens Rudolf van den Berg wél heel logisch: ‘Er zijn altijd mensen die beter weten hoe een stad er toentertijd uitzag, of hoe het voelde om te leven met de voortdurende dreiging om opgepakt te worden. Toen ik het idee voor Süskind kreeg, wilde ik alles tot in de puntjes laten kloppen.

Maar dat kón gewoon niet. De film in Amsterdam opnemen? Onmogelijk, door alle voorbijgangers,

van soldaat van oranje tot süskind

39

Favorieten Nasrdin Dchar: ‘Oorlogswinter. Wát een geweldige film.´ Martin Koolhoven: ‘Soldaat Van Oranje staat nog steeds als een huis.’

Rudolf van den Berg: ‘The Pianist vond ik heel mooi. En de oude Italiaanse film Capo.’

Tom Hoffman: ‘Paths Of Glory van Kubrick, Apocalypse Now van Coppola, Ran van Kurosawa, Bridge On The River Kwai van David Lean, Ivan’s Jeugd van Tarkovsky en Schindlers List van Spielberg.’

Jeroen Spitzenberger: ‘Er is veel rotzooi gemaakt, sentimenteel gedoe. Een paar jaar geleden was er een aardige, De Tweeling.

Goede cast ook.’

vergunningen en het compleet veranderde uiterlijk van de stad. We bouwden een geweldige set in Boekarest en mijn insteek veranderde: van zo precies mogelijk de waarheid vertellen naar de gruwelijkheden zo goed mogelijk overbrengen.

De werkelijkheid is ondergeschikt aan de dramaturgie.’ Jeroen Spitzenberger is het helemaal met zijn regisseur eens: ‘Waarom moet je alles precies navertellen? Kritiek over niet-kloppende kostuums vind ik wel een beetje mierenneuken.

Het is geen documentaire, maar een film. Dan gelden er filmwetten. Dus voeg je personages samen en neem je soms een korte afslag, om te zorgen dat het een meeslepend verhaal wordt. We doen op onze eigen manier recht aan de essentie van een historisch hoofdstuk.’

40

van soldaat van oranje tot süskind

En nu?

Met alle historische oorlogen die we hebben gehad, zou je misschien verwachten dat er ook Nederlandse films verschijnen over andere conflicten dan WOII. Maar dat valt een beetje tegen. Er was Paradise Now (2005), over een bomaanslag in Tel Aviv. En Stella’s Oorlog (2009), met militairen in Afghanistan als onderwerp. Toch zal ‘40-‘45 nog wel even dominant blijven in de bioscoop, als we zo naar de releaselijsten kijken. In 2012 produceert Johan Nijenhuis Oorlog Zonder Vrienden, over de zoon van een NSB’er. Deze winter verschijnt er ook een film met verzetsstrijder Walraven van Hall, als onderwerp. En volgend jaar kunnen we kijken naar Het Bombardement, over (goh) het bombardement op Rotterdam. Met een op zijn minst verrassend te noemen hoofdrolspeler: Jan Smit. Als bokser. Dat doet ons stiekem toch terug verlangen naar Rutger Hauer.

Kent u deze nog (nog... nog...)?

Niet Tevergeefs (1948). De eerste Nederlandse film over WOII. De Overval (1962). Verrassend vredelevend voor een oorlogsfilm.

Als Twee Druppels Water (1963). Prachtige film, in zwart-wit, van Fons Rademakers.

Pastorale 1943 (1978). Beetje traag, maar interessante blik op het verzet.

Het Meisje Met Het Rode Haar (1982). Met Renée Soutendijk als Hannie Schaft.

Het Bittere Kruid (1985). Het bewijs dat niet alle vaderlandse oorlogsfilms geslaagd zijn, De Aanslag (1986). Harry Mulisch’ bekendste boek en de eerste Nederlandse Oscar.

Süskind draait nu in de bioscoop, zie de winactie op pagina 79. Thom Hoffman is in 2012 te zien in tv-serie Freddy (over Freddy Heineken), Martin Koolhoven werkt momenteel aan een western.

42

Kunst 3.0 CJP voorspelt: kunst gaat in 2012 terug naar de burger. Het klinkt misschien als populistisch gelul in de ruimte, maar gaat echt gebeuren. Sterker nog, het gebeurt al. De drie belangrijkste trends in de kunstwereld schetsen allemaal één beeld: het publiek is nu echt de baas in het museum.

Beeld: Vincent Mentzel

Rotterdam. ‘De opmars van de phoneografie is te danken aan het feit dat je smartphone-foto’s gemakkelijk deelt met anderen en je, in tegenstelling tot een normale camera, een telefoon altijd bij je hebt’, legt organisator Femke Hameetman uit. ‘Iedereen wil de leuke dingen uit zijn leven laten zien en een beeld zegt dat sneller dan woorden. De filters maken dat beeld nog interessanter.’

3.1 Iedereen is fotograaf Phoneografie slaat op het fotograferen met een smartphone en is ook wel bekend als iPhoneografie, omdat de populairste apps (Instagram, Hipstamatic) lang alleen voor de iPhone beschikbaar waren.

Kwalitatief slechte telefoonfoto’s zien er wél mooi uit als je er met dit soort apps een fijne retro-filter overheen legt. De kwaliteit van de telefoonlenzen valt in het niet bij die van een professionele camera, maar dat mag de pret niet drukken. Zelfs professionele fotografen omarmen phoneografie en het is een aparte kunstvorm geworden. Medio 2011 organiseerde museumLAB bijvoorbeeld de eerste Nederlandse Hipstamatic-expositie, in Kunsthal

Dit moet je kennen: Het is lastig om nu al iconen in de phoneografie aan te wijzen. De meeste foto’s zijn bedoeld voor vrienden en kennissen en de essentie van het genre is dat íedereen mooie foto’s kan maken. Langzaam sijpelt het van de amateurfotografie naar het domein van de nieuwsfotografie. Zoals de Hipstamatic-foto’s die Damon Winter voor de New York Times maakte, van een peloton Amerikaanse soldaten in Afghanistan. Omdat de soldaten gewend waren met een telefoon foto’s te nemen, vielen Winter en zijn smartphone niet op en kon hij redelijk ongezien zijn beelden schieten. A Year At War is daardoor indrukwekkend èn een belangrijke stap voorwaarts voor de phoneografie. Net als het werk van de Brit Mike Kus: een van de meest gevolgde phoneografen op Instagram, die door Burberry gevraagd werd om hun lente/zomer 2012 modeshow te fotograferen. In Nederland valt nieuwsfotograaf Vincent Mentzel op: hij gebruikt phoneografie als schets, om te kijken of een onderwerp het waard is om zijn grote camera tevoorschijn te halen. Zijn Hipstamatics worden soms zelfs gepubliceerd in NRC Handelsblad.

Hier kun je dat zien: De Hipstamatic-tentoonstelling van 2011 is voorlopig de enige fysieke tentoonstelling van phoneografie in Nederland. Op de Flickr-account van Hipstamatic Nederland worden wel veel nieuwe foto’s ingestuurd. Zeker de moeite waard om eens een kijkje te nemen.

Beeld: Corinne Vionnet / The Empty Quarter

Tekst steven stoffers

43

3.2 De kracht van de massa Crowdsourcing en crowdfunding klinken als hippe marketingtermen, maar het zijn zeker geen holle vaten. Voor beiden is het uitgangspunt dat vele handen licht werk maken. Crowdsourcing heeft betrekking op ideeën: duizend ogen zien meer dan twee. In de kunst gaat het bijvoorbeeld om instellingen die aan het publiek vragen hoe een tentoonstelling, filmavond of muziekfestival eruit moet zien. Maar er zijn ook veel kunstenaars die crowdsourcing letterlijk tot kunst verheffen. Fotografie Museum Amsterdam liet bijvoorbeeld Erik Kessels eind 2011 een hele zaal volstorten met alle foto’s die op één dag geüpload waren via internetdiensten als Flickr.

Crowdfunding gaat over financiering: als veel mensen een klein beetje doneren, ben je samen een grote investeerder. Nu de overheid sterk bezuinigt op cultuur, moeten kunstenaars en instellingen bij bedrijven en particulieren aankloppen om hun projecten te financieren. Kunst leent zich hier bij uitstek voor, omdat het op het gevoelsleven van mensen werkt.

Bovendien kunnen kunstenaars vaak iets tastbaars teruggeven. Als je tien euro doneert, krijg je bijvoorbeeld een poster van een tentoonstelling en voor vijftig euro mag je bij de opening een glaasje champagne meedrinken. Crowdfunding-platform Voordekunst.nl bewijst dat het werkt. In 2011 haalden zij meer dan een half miljoen euro binnen, wat neerkomt op 45 gerealiseerde projecten!

Dit moet je kennen: De massa staat voorop in de crowd-kunst, maar er zijn ook kunstenaars die veel bekendheid kregen met hun crowdsource-werk. De fotoserie Photo Oppurtunities van fotografe Corinne Voinnet bijvoorbeeld: wereldberoemd, terwijl Vionnet er geen camera voor heeft aangeraakt. Ze legde honderden foto’s die toeristen van trekpleisters als de Eiffeltoren maakten op transparante lagen over elkaar. De foto’s zijn zó gelijk dat de verschillende monumenten nog steeds duidelijk herkenbaar zijn.

Kijk ook zeker naar Life in a day, de film die regisseurs Ridley Scott en Kevin Macdonald maakten.

Ze vroegen mensen een filmpje te uploaden dat zich afspeelde op 24 juli 2010. De 80.000 inzendingen voegden ze samen. In Nederland is Eddy Terstall de ongekroonde crowdfund-koning. Voor zijn korte film Deal, met Teun Kuilboer, had hij 20.000 euro nodig. Maar hij haalde 120.000 euro binnen en Deal werd een complete speelfilm.

Hier kun je dat zien: Kunstenaars en instellingen plaatsen hun ideeën op www.voordekunst.nl. Ben je in film geïnteresseerd, ga dan naar www.cinecrowd.nl. Tot 11 februari speelt in het Rozentheater in Amsterdam De Bruiloft van Özlem, gefinancierd door crowdfunding én met € 2,CJP-korting. Deal gaat in april in première, met CJP krijg je € 2,- korting bij Pathé bioscopen.

Het toverwoord van 2011 in de Nederlandse musea was interactief. Er is veel aandacht voor interactieve kunst, maar ook musea zelf worden interactiever. Zo zijn er Layar-applicaties waarbij mensen de camera van hun smartphone op een kunstwerk richten en dan allerlei informatie over het werk krijgen te zien. In het Groninger Museum ontvangen bezoekers zelfs een sleutelhanger, waarop ze allerlei info over de kunstwerken kunnen laden.

Eenmaal thuis stuur je een e-card van je favoriete kunst naar een vriend of vriendin. Daarnaast maken technologische ontwikkelingen als Twitter en Facebook nieuwe kunstvormen mogelijk. Zoals in theatervoorstelling De Winnaar, waar het publiek door tweets bepaalt hoe de voorstelling verloopt.

Of het project LovelyFaces.com. Kunstenaars Paolo Cirio en Alessandro Ludovico haalden 250,000 profielfoto’s van Facebook, voegden er op basis van gezichtherkennings-software karaktereigenschappen aan toe en maakten er een ‘datingsite’ van. Technologie is een steeds belangrijker onderdeel van de dagelijkse economie, cultuur en politiek. Aangezien het zich zal blijven ontwikkelen, zet deze interactieve trend ook nog wel even door.

Dit moet je kennen: Er is waarschijnlijk over geen enkel ander interactief kunstwerk zoveel geschreven als over LovelyFaces. com. De site zelf bestaat niet meer, maar www.faceto-facebook.net is bijna net zo interessant. In Nederland valt vooral het werk van Daan Roosegaarde (32) op. Roosegaarde wint prijs na prijs. Op de laatste editie van STRP, het Eindhovense festival voor kunst en technologie, kon je een aantal installaties van hem zien. Topstukken: Intimacy, jurken die reageren op hoe opgewonden de drager ervan is, en Dune, een installatie die lijkt op duingras en reageert met licht en geluid als er mensen langslopen.

Hier kun je dat zien: Design en interactieve kunst liggen heel dicht bij elkaar en laat design nou net een groot talent van Nederlanders zijn. Het is dus niet toevallig dat we meerdere grote festivals hebben op het gebied van kunst, media en technologie. Dit jaar kun je onder andere interactieve kunst bekijken op STRP in Eindhoven, GOGBOT in Enschede en Oddstream in Nijmegen. Hou www.cjp.nl in de gaten voor nieuws over kortingen op deze festivals.

Beeld: Daan Roosegaarde: Zestig meter Dune aan de oevers van de Maas in Rotterdam

3.3 ‘Ik wil het zelluf doen’

46

Tekst RENÉ VAN DER MEER

Beeld RUUD POS

Niets is leuker dan af en toe in een vliegtuig stappen om een kijkje bij de (verre) buren te nemen. Vandaar dat je met je CJP-pas korting krijgt bij KILROY, de coolste reisorganisatie van het land. Maar liefst € 50,- korting bij een besteding vanaf € 500,-.

Vraag een Portugees naar Guimarães en je hoort een trots verhaal over een kasteel, een koning en straten vol historie. Heel logisch dus, dat deze stad vlakbij Porto dit jaar culturele hoofdstad van Europa is. Of toch niet?

De mannen op het opgeknapte dorpsplein kijken goedkeurend naar hun hangplek. Het mag gezegd: die ligt er stralend bij. Een patroon in de tegels vormt de plattegrond van het historische centrum, toe maar. Nieuwe bankjes, zozo. Goed, de halve stad, inclusief het plein, was jarenlang een grote bouwput. Maar wie zeurt daar nu nog over?

Je bent maar één keer culturele hoofdstad van Europa. Alleen het laagje zand onder hun schoenen herinnert de dorpsbewoners aan de herrie en puin waarmee ze die titel moesten bekopen.

Ruim veertig steden waaronder Amsterdam (1987) en Rotterdam (2001), zijn al een keer culturele hoofdstad geweest. Een traditie sinds 1985, ter promotie van de cultuur en diversiteit binnen EUlanden. Als culturele hoofdstad organiseer je uiteenlopende activiteiten en waan je je een jaar lang de populairste jongen van de klas. Dit jaar is het de beurt aan Guimarães (spreek uit: Ghi-má-Reisj).

De stad in het noorden van Portugal deelt de titel met het Sloveense Maribor en lijkt klaar voor een bijzonder jaar.

Kapotte ruiten ‘Dat moet een grap zijn’, dacht de in Guimarães geboren en getogen Eduardo Brito (34) toen hij drie jaar geleden hoorde dat zijn stad culturele hoofdstad zou worden. Eerder ging de titel naar Porto en Lissabon. ‘Maar Guimarães is niet bepaald de derde stad van ons land.’ Daarin moet je hem gelijk geven. Guimarães is met 55.000 inwoners op zijn zachtst gezegd een beetje klein. En een beetje versleten. Direct tegenover het kleine treinstation, bereikbaar via een stoptrein vanaf Porto, kijk je uit op dichtgemetselde huizen, met groen overwoekerd hekwerk en lege winkelpanden. Verderop: kapotte ruiten boven het bord van de al tijden gesloten bingohal. Lege fabrieken staan er verzakt bij. Dus dit is een culturele hoofdstad?

Na een paar nachtjes slapen begreep Eduardo toch wel waarom een panel van culturele kenners zijn stad had uitverkoren. ‘Guimarães is niet groot, maar het heeft enorm veel geschiedenis’, legt hij uit. ‘De eerste koning van Portugal is hier geboren. Het is de bakermat van ons land. Veel eeuwenoude delen van de stad staan nog overeind.’ Niet voor niets zette UNESCO het middeleeuwse centrum in 2001 op hun Werelderfgoedlijst. Dan zijn het tiende eeuwse kasteel en een vijftiende eeuws paleis op een heuvel naast het centrum nog niet eens meegerekend.

Portugal met KILROY Benieuwd naar Porto en GuimarĂŁes? KILROY travels helpt je op weg. Bij KILROY kun je terecht voor onder andere tickets, hotels, verzekeringen en autohuur, dus een eigen reis is zo geboekt. Of je nou een wereldreis maakt, gaat feesten in New York of studeren in Taiwan.

Met CJP krijgt je â‚Ź50,-korting. www.kilroyworld.nl

portugal

Toch dreigde het erfgoed hier en daar in verval te raken en ook de naamsbekendheid van de stad kan wel een opsteker gebruiken. Toeristen, niet bekend met de Portugese geschiedenis, rijden de stad standaard voorbij. Eduardo: ‘De benoeming tot culturele hoofdstad is de kans om in onze stad te investeren. We stoffen het oude af en blikken vooruit met de ideeën en initiatieven die vanwege het culturele jaar ontstaan.’ Drie jaar aan voorbereidingen later, klonk 21 januari het startschot voor het jaar waarin Guimarães zich cultureel middelpunt van Europa mag noemen.

49

Soldaten met een snor Zelf is Eudardo verantwoordelijk voor de tentoonstellingen in The Centre for Art and Architecture Affairs (CAAA). Vroeger een textielfabriek, nu opgeknapt tot culturele broedplaats. Waar voorheen fabrieksmedewerkers stonden te zwoegen, zijn een expositieruimte, repetitie- en theaterzaal gebouwd.

Daarnaast organiseert CAAA een jaar lang foto-exposities door de hele stad. ‘Ik heb zesduizend oude glasnegatieven schoongemaakt’, zegt Eduardo terwijl hij door de expositieruimte loopt. Aan de muur hangen prachtige afdrukken van foto’s uit de negentiende eeuw. Boerenfamilies naast soldaten met snorren. De brandweer boven een afbeelding van het verderop gelegen kasteel.

De opgeknapte textielfabriek is een van de vele locaties waar dit jaar de cultuur voor het oprapen ligt. Ook verbouwden inwoners hun woonkamer voor een serie huiskamerconcerten. Verder zijn musea, kerken en zelfs het openbaar vervoer opgenomen in het vuistdikke programma.

Los van het omvangrijke culturele programma is het ieder weekend feest op het Santiagoplein.

Onder de kerktoren, naast overblijfselen van een Gotische portiek, staan de Portugezen schouder aan schouder te proosten. De prijzen zijn voor Nederlandse begrippen zeer gunstig. Een biertje aan de bar kost je maar € 1,-. Je hoeft trouwens niet bang te zijn dat je de kroeg deelt met louter oude mannen die opscheppen over hun onlangs opgeknapte plein. Guimarães heeft een universiteit en barst mede daardoor van de jonge mensen.

Allemaal even trots op hun handzame stad. ‘Natuurlijk houd ik van Guimarães’, zegt de 18-jarige Catarina Macedo. ‘Ken je de geschiedenis? Portugal is hier geboren.’

Soundtrack van de straat De historische binnenstad lijkt ver weg zodra je Centro Cultural Vila Flor binnen stapt. Dit hypermoderne pand fungeert als theater, concertzaal, restaurant en café. De uit Polen afkomstige Agnieszka Idczak (27) en Mateusz Kuzma (27) checken er hun mail boven een cappuccino. Eind november kwa-

50

Portugal

‘Natuurlijk hou ik van Guimarães.

Portugal is hier geboren’

men ze aan in Guimarães en ze blijven het hele jaar.

‘We spelen viool in het Foundation Studio Orkest dat een jaar lang concerten in de stad geeft’, zegt Mateusz, die met zijn dreadlocks net zo goed in een rockband had kunnen spelen. De ene keer treedt het orkest van internationale jongeren op in Centro Cultural Vila Flor, een dag later tref je een paar orkestleden in het centrum waar ze de soundtrack van de straat verzorgen. Agnieszka en Mateusz hebben hun draai inmiddels gevonden. ‘Hiervoor woonden we twee jaar in Brussel, maar ik vind het hier gezelliger en veiliger’, zegt Mateus. ‘Het is hier overzichtelijk en niet zo opgefokt’, vult Agnieszka aan. Mateus: ‘In het begin keken de mensen op wanneer we een café inliepen. Het is net een dorp en onze gezichten kenden ze hier nog niet.’ Dat is nu veranderd. Agnieszka: ‘Zelfs de bankbediende zwaait naar ons op straat.’

Middeleeuws decor Wandelend door de oude slingerstraatjes begrijp je wat de Poolse violisten bedoelen. Een ommetje door het centrum is een kennismaking met het authentieke en vriendelijke Guimarães. De kapper heeft een fadogitaar naast zijn kappersstoelen staan en speelt op verzoek een deuntje. Voor zijn deur geen getoeter of gejaag, maar ontspannen Portugezen die het leven nemen zoals het komt.

Straat na straat lijkt een middeleeuws decor. Zelfs in het politiebureau zie je kantelen van de oude verdedigingsmuur. Op een heuvel staat het kasteel imponerend te wezen en laat een bruidspaar zich dankbaar fotograferen voor de met mos begroeide stenen. Dit is Guimarães op zijn mooist. Toch blijft het een stad met twee gezichten. Zodra je het bejubelde centrum uitloopt, tref je een reeks wonderbaarlijk lelijke plekken. Wie nog geen pijn aan zijn ogen kreeg van de kale winkelpassage waar de groene neonletters van lingeriezaak Nanda je welkom heten, moet even doorlopen naar de indoorfontein van roze en geel beton. Of check de spuuglelijke rotonde aan de voet van een rij flats waarvan de muren waarschijnlijk in 1986 voor een laatst een sopje zagen. Ook dat is Guimarães.

Kortom: geen metropool die 24 uur per dag laat weten wat je allemaal niet mag missen. Geen platgetreden stad waar je al vrienden zijn geweest en weinig nieuws is te ontdekken. Maar wèl een sympathieke bestemming die het moet hebben van ambitie en het kleine gebaar. Zit juist dáárin niet vaak de charme?

Nu we er toch zijn.

De toppers van Porto Om in Guimarães te komen, vlieg je eerst naar Porto. Reserveer vooral een paar dagen om deze havenstad te ontdekken. Porto is compact en al slenterend langs panden met keramische tegels valt direct op hoe ontspannen het leven hier voorbij schuift. Begin je dag goed met een bezoek aan de bruggen van de stad. Dwars door Porto stroomt de Douro en daar torenen vier gigantische bruggen bovenuit. Vanaf de Dom Luís, vijftig meter boven het water, heb je een prima uitzicht over oranje daken, eeuwenoude torens en oude portbrouwerijen.

Iets verderop vind je de drukke winkelstraat Rua de Santa Catarina, met aangrenzend smallere steegjes. Moderne winkels staan hier zij aan zij met apothekers, slagers en bakkers die in geen honderd jaar hun interieur hebben veranderd. Wandel ook even naar binnen bij boekenwinkel Lello & Irmão.

De sprookjesachtige trap en sierlijke wanden in deze stokoude zaak inspireerden J.K. Rowling bij

het schrijven van Harry Potter, toen ze tijdelijk in Porto woonde. Eten tussen de Portugezen kan het beste in de haven. Fabrieken waar ooit blikjes voor sardientjes werden gemaakt, zijn omgebouwd tot bar of restaurant en serveren dagverse vis voor een prikkie. Na het eten kunnen de voeten van de vloer. Check de programmering van concertgebouw Casa da Musica, een fantastisch futuristisch gebouw van onze eigen Rem Koolhaas. Ook wanneer hier niets van je smaak op het podium staat, verdient het een bezoek. De betere bars van Porto vind je rondom metrostation Aliados. Zowel aan de bar als buiten op straat gaan de sangria en het plaatselijke Super Bock-bier van hand tot hand.

Bijkomen van je kater gaat het beste met een traditionele Francesinha. Deze Portugese specialiteit, bestaande uit een onder friet, kaas en spiegelei begraven supertosti, is de perfecte kickstart voor je trip naar Guimarães.

‘Straat na straat lijkt een middeleeuws decor’

Benieuwd naar het beste van Guimarães 2012? Wij hebben het vuistdikke programma voor je uitgeplozen en alle hoogtepunten op een rij gezet. Lees ze nu op www.cjp.nl/guimaraes.

Met dank aan Turismo de Portugal en Hotel Fundador, Guimarães

54

rode gordijnen

Met je CJP-pas tot 50% korting in het theater.

Bizarre familiegeschiedenis

Beeld: Robin Vogel

Document, door Sanne Vogel 28 maart t/m 27 april www.vogelfabriek.nl

Beeld: Jan Versweyveld

Sanne Vogel maakt al jaren bijzondere toneelproducties. Vaak op De Parade, maar ook in het theater.

Verder kun je haar kennen van tv-series Annie MG en Floor Faber. Wanneer ze in 2008 bij Pauw & Witteman vertelt over haar bijzondere familiegeschiedenis en in tranen uitbarst, besluit ze de voorstelling Document te gaan maken. Ze speelt het stuk met veel succes in 2010. ‘Mooi egodocument Sanne Vogel. Haar meest volwassen en persoonlijke toneelvoorstelling tot dusver’, schreef De Volkskrant. In Document hoor je over haar oma, die zwanger raakte van een man die haar niet wilde, vluchtte in de armen van een crimineel en uiteindelijk terechtkwam in een oude treinwagon. Daar werd de vader van Sanne geboren. Hij had geen wieg, maar sliep in een kastlade. Opa en oma sterven als Sanne’s vader vijftien jaar oud is. Een opvallende familiegeschiedenis, waar Sanne in Document mooi verslag van doet.

Fonkelende klassieker Eric de Vroedt is een van de meest interessante theatermakers van dit moment. Afgelopen jaren maakte hij onder de vleugels van Toneelgroep Amsterdam schurende, tragikomische voorstellingen over maatschappelijke kwesties. Hoogst actueel toneel dus. Maar hij weet ook raad met bestaand repertoire en regisseert nu zijn eerste grote zaalproductie: Na de zondeval van Arthur Miller, een moderne klassieker uit 1964. Een pittige voorstelling over een veertigjarige Amerikaanse advocaat die wat probleempjes heeft: twee mislukte huwelijken en een ongelukkige jeugd. Hij ontmoet een Duitse vrouw en maakt kennis met haar verleden, dat zich met name afspeelt in de Tweede Wereldoorlog. Haar levensgeschiedenis verbindt hij met zijn eigen verleden, waardoor hij twijfelt of hij wel goed geleefd heeft. Hoewel het stuk bijna vijftig jaar oud is, kan het niet anders dan opnieuw fonkelen door de hand van De Vroedt.

Na de zondeval, door Toneelgroep Amsterdam 1 maart t/m 31 maart www.toneelgroepamsterdam.nl

Tekst Merijn Henfling

55

Een musical maken van een serieuze roman? Ja hoor, dat kan. Het M-Lab, de broedplaats voor musical in Amsterdam Noord, maakte vorig jaar De boot en het meisje, een muziektheatervoorstelling naar het gelijknamige boek van Jonathan van het Reve. Het boek kreeg erg mooie kritieken. ‘Een eigen toon, een eigen stijl en een eigen soort jonge humor’, schreef Nieuwe Revu bijvoorbeeld. De voorstelling gaat nu op tournee door heel Nederland. In de musical maak je kennis met Iwan en zijn beste vriendin Rosa. Iwan worstelt met zichzelf en met het leven. Op advies van anderen koopt hij, min of meer per ongeluk, een woonboot en brengt daarmee, ook weer per ongeluk, zijn vriendschap met Rosa in gevaar. Droogkomische gesprekken worden afgewisseld met muziek in allerlei stijlen, van country tot zeemanslied en van klassiek tot kleinkunstlied.

De boot en het meisje, door M-Lab on Tour 8 februari t/m 28 februari www.m-lab.nl.

Beeld: Bob Bronshoff

Bootje varen

56

expo

NL punk Het is meer dan drie decennia geleden, maar het beroemde Sex Pistols-nummer God Save The Queen (1977) klinkt nog altijd even boos. Deze punkverbastering van het Engelse volkslied was een ode aan de working class en een openlijke afkeer van de monarchie. Het begin van een radicaal nieuwe jongerencultuur. De gelijknamige expositie in het Centraal Museum gaat over deze periode van eind jaren zeventig tot begin jaren tachtig, toen jongeren ten tijde van crisis, hoge werkloosheid, woningnood en dreiging van de bom uit hun uitzichtloze situatie wilde breken. Niet veel anders dan onze huidige tijd dus. De jongeren van toen besloten het heft in eigen hand te nemen, want van de overheid hadden ze niets te verwachten. Ze kraakten slooppanden en begonnen daar nieuwe initiatieven.

Doe-het-zelf was het motto. Ook in de muziek en

de kunst: punk verjoeg de gekunstelde symfonische rock en kunstenaars maakten hun doeken en broeken weer echt vies met verf.

In deze tentoonstelling zijn werken te zien van De Duitse Wilden en Keith Haring, maar ook van de Spray Armee, het Nederlandse antwoord van onder andere Rob Scholte op de Amerikaanse graffiti. Ook kun je op de expositie doe-het-zelven door analoog te chatten en graffiti of buttons te maken. De jaren tachtig zijn nu niet alleen hip, maar inspireren hopelijk ook een beetje om creatief om te gaan met de crisis.

God Save the Queen - De punkperiode in Nederland 3 maart t/m 10 juni Centraal Museum Utrecht Toegang: â‚Ź 9,- / Met CJP-pas â‚Ź 4,www.centraalmuseum.nl

Tekst Jannemieke Oostra

Verwrongen visie Bij de opstelling van het karkas van een sportauto met glas-in-loodramen maak je al snel de vergelijking met een dinosaurus in een archeologisch museum. Dat is ook precies de bedoeling van de jonge en aanstormende Amerikaanse kunstenaar Matthew Day Jackson. Voor zijn sculpturen maakt hij gebruik van de symbolische lading van gevonden en alledaagse voorwerpen, om een nieuwe (ietwat

57

verwrongen) visie op de Amerikaanse identiteit en hedendaagse samenleving te creëren. In zijn bekende covers van de tijdschriften Life en Time brengt hij beeldiconen uit verschillende tijden samen, die in hun nieuwe context een andere betekenis krijgen.

Ook onderzoekt Jackson in terugkerende thema’s als de bom op Hiroshima fundamentele zaken als hoop, geloof, creativiteit en dood. De kunstenaar liet vorig jaar in een performance het publiek zijn eigen lichaam eten, perfect en op ware grootte nagemaakt als een cake, inclusief organen van zoete vulling. In het GEM geen cake, maar je kunt wel bij het werk The Tomb onder een glazen doodskist lopen, met daarin een skelet gebaseerd op dat van de kunstenaar.

Matthew Day Jackson - In search of 4 februari t/m 6 mei GEM Den Haag Toegang: € 6,- / Met CJP-pas € 4,www.gem-online.nl

Zomervakanties en foto’s zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het fototoestel (of de smartphone met camera) is een van de eerste dingen die in de rugzak dan wel rolkoffer gestopt worden.

Als vervolg op zijn diverse embedded projecten (in de Utrechtse Vinex-wijk Leidsche Rijn, bij het Amerikaanse leger in Irak) wilde schrijver Arnon Grunberg het fenomeen gezin uitgebreider onderzoeken door mee op vakantie te gaan. ‘Een gezin op vakantie is een gezin in oorlogsgebied’, aldus Grunberg. Hij deed daarom een oproep in verschillende kranten en na een tweedaagse auditie van dertig gezinnen in het Holiday Inn in Amsterdam werd het gezin van Maud en Nick van der Poel gekozen. Zij namen hem mee naar het Griekse eiland Lefkas.

Van de auditie, Arnon Grunbergs vakantie en de vakanties van de gezinnen die zonder Grunberg op vakantie gingen, zijn foto’s gemaakt door beeldend kunstenaar Wendela Hubrecht. Daarnaast kregen de gezinnen een wegwerpcamera mee om zelf foto’s te maken. Materiaal dat veel vragen oproept.

Waarom wil een gezin door Grunberg bekeken en

Foto: Wendela Hubrecht

Grunberg op vakantie

beschreven worden? Wat is een gezin? Wat is privé?

Waar ligt de grens voor beide partijen?

Les vacances de Monsieur Grunberg 9 februari t/m 18 maart Foam Amsterdam Toegang: € 8,50 / Met CJP-pas € 4,50 www.foam.org

58

Nostalgie van nu Het interesseert ze niks, dat hun muzikale voorbeelden al veertig jaar uit de mode zijn. Ze maken geen muziek om te vernieuwen, maar om voort te borduren op al het goede van vroeger. Jonge talenten met een oude ziel. ‘Bij ons staan opeens de vrouwen vooraan.’

Hard rocken zonder poeha Gehuld in een strakke spijkerbroek en op grote gympen zweert de band Vanderbuyst trouw aan de hardrock van begin jaren tachtig. Met hun tweede plaat op zak en fans over de grens zijn de heren voorzichtig bezig met een internationale doorbraak.

V.l.n.r.: Jochem Jonkman (30) – bas & zang Barry van Esbroek (30) – drums Willem Verbuyst (32) – gitaar Barry: ‘Toen we begonnen, hebben we even blues en southern rock gespeeld. Al snel bleek dat we van hardrock het meest enthousiast raken. Daar kunnen we alles in kwijt.’

Willem: ‘Het mooie aan hardrock is dat het stoere, heavy muziek is, terwijl het wel echt liedjes blijven.

Dat is in mijn beleving de perfecte balans. In oude hardrock van begin jaren tachtig en eind jaren zeventig zit veel meer dynamiek en interactie dan in veel hedendaagse harde muziek.’

Jochem: ‘Wij willen terug naar een rockgeluid waarbij je alle instrumenten goed kunt horen en ze in dienst staan van het liedje. Dat is deels een reactie op het huidige muziekklimaat. Nummers zijn zo overgeproduceerd en technisch, dat het gevoel verdwijnt. Terwijl in muziek juist alles om gevoel draait.’

Tekst Sophie Borgers & RenĂŠ van der Meer

Beeld Roel Determeijer

59

Vanderbuyst

Doeshka Vrede

nostalgie van nu

Willem: ‘Muziek is iets menselijks en dat moet je niet verbloemen met teveel effecten of trucjes. In onze muziek is alles duidelijk te horen en volgen.

Dat slaat aan. Opeens komen vrouwen vooraan staan die ook willen rocken, maar liever niet vermorzeld worden door een lawine van geluid.’

Jochem: ‘Het mooie van een redelijk clean rockgeluid, is dat het heel hard kan. Wanneer je je gitaargeluid vervormt met pedalen en andere effecten, klinkt dit op hoog volume heel vervelend.

Wij halen onze kracht uit de instrumenten en de versterkers, waardoor we ook op volume tien helder blijven.’

Willem: ‘Hopelijk zien andere bands door onze energie hoe je agressief rockt, zonder de balans tussen gevoel en techniek te verliezen.’

61

Jochem: ‘Ik had graag geleefd in de jaren zeventig en tachtig, toen veel hardrockbands op hun hoogtepunt waren. Maar zeker in Duitsland heeft de muziek nog veel aanhangers.’

Barry: ‘Dat zagen we toen we vorig jaar met de Britse heavy metalband Saxon op tour waren. Zij bestaan al ruim dertig jaar en spelen nog steeds voor volle zalen. Dat publiek pikt ons nu ook op.

Sommige mensen reden zeven uur om Vanderbuyst te zien optreden.’

Willem: ‘Hardrock is tijdloos. Wij zijn er ook niet om het wiel opnieuw uit te vinden. Wat we doen is al eerder gedaan, maar hopelijk brengen we wel wat verfrissing. Er zijn meer dan genoeg hardrockbands waarvan de bandleden de leeftijd van mijn vader hebben.’

Groetjes van Herbie Hancock Via de platen van haar vader leerde Doeshka Vrede de jazz- en souliconen kennen. Toch moest ze even nadenken wie ze tegenover zich had, toen ze jazzheld Herbie Hancock de hand schudde.

Doeshka won Get Your Jazz On Stage van Radio 6 en bracht eind december haar EP Self Made uit.

Doeshka Vrede (19) - zang ‘Een goede soul- of jazzstem intrigeert, omdat je iemands leeftijd en levenservaring erin hoort. Billie Holiday en Sarah Vaughan hebben bijvoorbeeld geen bijzonder mooie stem. Toch raken ze me recht in mijn hart, omdat ze een verhaal kunnen overbrengen. Zulke muziek kan ik nu niet maken, daarvoor ben ik nog te jong. Door niet braaf iedere avond thuis te zitten, hoop ik die levenservaring op te doen. Ik kan me geen avond herinneren waarop ik voor 01:00 uur op bed lag.

Mijn vader draaide platen van James Brown en Marvin Gaye. Later heb ik via Diana Krall jazz ontdekt. Ze heeft een album opgenomen met jazz standards en daar zong ik nummers van. Ik speelde al een tijdje klassiek viool, maar toen ik besefte dat ik daarmee niet in een bandje kon spelen, stapte ik over naar zang.

Tijdens mijn middelbare school volgde ik vakken

op het Conservatorium en dook nog dieper in de jazz en soul. Je kunt pas iets nieuws maken, wanneer je weet wat er al is gedaan. Door goed naar oude jazz te luisteren heb ik ontdekt hoe je buiten de gebaande paden van de popmuziek kunt treden. Door subtiel jazz-invloeden toe te voegen aan standaard popakkoorden, kleur je een nummer mooi in.

Ik probeer soul op een frisse manier te brengen, bijvoorbeeld door plagerige teksten te schrijven. Zo heb ik een nummer over mijn grote liefde geschreven, uiteindelijk blijkt dat mijn favoriete tas te zijn.

Dat soort grapjes maken het wat minder serieus.

Sinds mijn vijftiende ga ik naar North Sea Jazz, vorig jaar mocht ik er optreden. Een ongelofelijke ervaring, ook omdat ik mijn held Herbie Hancok er ontmoette. Ik luister vaak naar zijn muziek maar wist niet precies hoe hij eruit zag. Toen ik hem backstage zag, herkende ik hem dus niet gelijk.

Gelukkig was het toch een leuk gesprek. Door mijn leeftijd pikken mensen het wanneer ik wat naïef overkom. Met Herbie kletste ik gezellig over wat koetjes en kalfjes. Vast een prettige afwisseling van al die serieuze gesprekken over muziek.

Maar als ik hem over een jaar of tien weer zie, wil ik ook dat inhoudelijke gesprek voeren. Dat moet lukken, met die extra levenservaring.’

62

Nostalgie van nu

Kleinkinderen van de blues The Rhythm Chiefs begonnen als mannetjes van elf een bandje. Wat ze speelden? Blues. Via donkere kroegjes, gewapend met Telecaster-gitaar en Voxversterker, werkten ze zich omhoog naar megapodia in binnen- en buitenland. Inmiddels zijn ze bezig met hun tweede album.

V.l.n.r.: Dusty Ciggaar (20) - bas Rafael Schwiddessen (22) - drums Danny van ‘t Hoff (21) - gitaar & zang Dusty: ‘Ik ben opgegroeid met blues, dat luisterden mijn ouders. Blues is geweldig voor een band: er is veel ruimte voor improvisatie. Naast blues ben ik ook gek van country. Dat lijkt simpel, maar is geniaal. Net als blues. Alles komt vanuit de muziek en die spreekt voor zich. Tekst is ondergeschikt.’

Danny: ‘We spelen rootsmuziek. Dat lijkt oude shit, maar is vooral mooie Amerikaanse muziek waar een heleboel in zit: blues, soul, country en jazz.’

Rafael: ‘Ons eerste album namen we op na vijf jaar spelen in kroegjes en zalen. Er is veel pas in de studio ontstaan. We maakten geen afspraken als in zoveel maten solo, zoveel maten dat. Toen het album verscheen, werd het opeens een gekkenhuis. Geen rare kroegjes meer maar grote blues- en rockfestivals, Paradiso en de radio.’

Dusty: ‘Het hoogtepunt was de tour met Ian Siegal. Met hem hebben we langs alle grote poppodia in Nederland getourd. Ik hoop dat hij het meende toen hij zei dat hij ons geniaal vond, omdat we die oude muziek al zo goed kenden. Nu speelt hij ook nummers van ons, die hebben we hem geleerd.

Ian is echt een ruwe gast. Hij lust wel een sapje, zeg maar. Maar hij is vooral een extreem goede muzikant met een goede, rauwe bluesstem.’

‘We hebben minder die oude lullen-vibe’

Rafael: ‘Er komen niet zoveel jonge mensen naar onze shows. Het is niet zo dat jongeren blues opeens leuk vinden omdat wij het spelen. Je hoort ook maar weinig jongeren blues maken. Ik denk omdat het wel makkelijk onder de knie is te krijgen, maar een stuk lastiger interessant is te houden. Ons nieuwe album is wel wat toegankelijker voor jonger publiek. Iets minder die oudelullen-vibe. Maar wij zien het ook niet als taak om jongeren aan de blues te krijgen. Als we muziek willen maken die iedereen leuk moet vinden, dan kunnen we beter een dubstep plaat opnemen.’

Danny: ‘We stappen nu een beetje van de tradities af en experimenteren veel met geluid. Het is duidelijk wat we van blues, soul en jazz het vetst vinden: daar bouwen we op verder. Die bluesschema’s zitten er ingeramd, nu moeten we onze eigen klassiekers maken.’

The Rhythm Chiefs

64

ZIEN...

Topstyliste Lisa Anne Stuyfzand trekt het land in om te zien hoe iedereen erbij loopt. En: op welke fashion items geeft je CJP-pas korting?

Op de Sofa / Aan de Muur Waar: Rotterdam Wanneer: 16 t/m 18 december Wat: een kunstroute door het oude noorden van de stad In de Rotterdamse winkel Op de Sofa ligt normaliter de focus op meubels en interieuradvies. Maar onlangs, tijdens kunstroute Route du Nord Light, was er de feestelijke opening van foto-expositie Aan de Muur. Het werk van grote namen, maar ook van jonge talenten (Bram Spaan, Jos Kottmann) hangt boven luxe bankstellen, om te worden bezichtigd tijdens deze eerste winterse variant van de dynamische kunstroute die jaarlijks in juni wordt georganiseerd. Deze Route du Nord showt je de buurt rondom het Zwaanhals en het Noordplein, langs de leukste winkels, galerieën en leegstaande panden. Daar kun je verleid worden door het werk van mediakunstenaars, fotografen, muzikanten en andere artiesten, die een nieuw licht schijnen op het oude noorden van Rotterdam. En dat is dik verdiend. Want in deze bruisende buurt gonst het van de artistieke figuren, die hart en ziel leggen in hun winkels, galerieën, horecagelegenheden en tentoongestelde kunst.

Lisa zag... ...een zeer gevarieerd publiek, in de hele buurt. Wat ik vooral voelde was oprechte interesse. Mensen kwamen om de juiste redenen. Weinig opschepperige show-offs en gedoe, veel recht voor zijn raap. Dat zag je terug in de kleding. Goed gekleed maar weinig extreem. Duurzame looks, die volgend jaar ook nog kunnen. Bovendien was (bijna) iedereen goed voorbereid op de regen, want zo’n kunstroute betekent van A naar B en dan weer naar C lopen. Ik zag veel warme kleuren, leren details en een ruit hier en daar, die de winter extra benadrukten. Gezellig!

STYLING & Tekst Lisa Anne Stuyfzand

Beeld Boris Postma 65

Maarten Laan (30), grafisch ontwerper ‘Van mijn kapper moet ik mijn baard trimmen. Die is te lang en past niet meer bij m’n haar, zegt hij.’

Bram Spaan (28), student ‘Mijn vriendin heeft andere knopen op deze jas gezet. Nu is hij een stuk mooier.’

Elson Lopes (24), voorzitter jong-RRKC ‘Ik shop het liefst in buitenlandse steden, zoals Londen en Madrid. Daar hebben ze items die je in Nederland niet snel ziet.’

Tjitske Agricola (22), assistent-fotografe ‘Ik draag het liefst extreem wijde tops en hakken van minimaal twaalf centimeter.’

...en gezien worden

67

Naast alle culturele kortingen die je met je CJP-pas krijgt, geven we ook veel voordeel op het gebied van fashion. Onze styliste Lisa Anne laat zien hoe je er (met vette korting) geweldig uit kunt zien.

Kleding Model Chris: Tot 10% korting met CJP-pas Gewatteerde jas, Carhartt via Front Runner, € 199,95 > €179,95 Gebreide muts, Dickies via Front Runner, € 19,95 > € 17,95 Geruit overhemd, America Today, € 49,95 > € 44,95 Chino, America Today, € 59,95 > € 53,95 Gymp met leren veter, Vans via Front Runner, € 79,95 > € 71,95

Accessoires 10% korting met CJP-pas Zonnebril, Polaroid via Perry Sport € 39,95 > € 35,95 Geruite sjaal, Pieces via Welikefashion.com € 19,95 > € 17,95 Horloge met leren band, Triwa via Welikefashion.com € 199,95 > € 179,95 Koptelefoon Wesc, via Front Runner € 59,95 > € 53,95 Weekendtas, Eastpak via Perry Sport € 64,95 > € 58,45 Bootschoen met gympzool, Vans via Front Runner € 79,95 > € 71,95 Voor alle lifestyle-kortingen, check www.cjp.nl/deals

68

Tekst RENÉ VAN DER MEER

Beeld ALWIN SLOMP

Met dank aan de Westerunie

‘een multiculturele hitmachine’

3FM SERIOUS TALENT

69

CJP Magazine gelooft in nieuw talent. Van de bands en artiesten die 3FM Serious Talent bestempelt als veelbelovend, zetten wij er eentje extra in de spotlights.

BIO Precies een jaar na het uitbrengen van hun eerste EP stond A Polaroid View op de Groningse planken van Noorderslag.

Terecht, want opzwepende pop van deze band is gemaakt om op te dansen. Zonder op de zaken vooruit te lopen, zien wij hele festivalweides uit hun dak gaan op A Polaroid View. Is het al zomer?

A Polaroid View Jullie zijn op tour geweest met The Naked and Famous. Hoe vaak hebben jullie dronken of brak op het podium gestaan?

Seppl: ‘We hebben het netjes gehouden. Dat moest ook wel, want het was elke dag vroeg opstaan om naar de volgende bestemming te rijden.’

Tom: ‘Van die tour herinner ik me vooral het oog van Joeri. Hij zat nog niet officieel in de band en moest dus laten zien wat hij in huis had. Kreeg hij opeens een enorm ontstoken oog, rood en opgezwollen.’

Joeri: ‘Ik lag elke avond met een theezakje op mijn dikke oog te hopen dat het over zou gaan. Ja, dat was rock ‘n roll.’

Tom: ‘Toen dacht ik: als hij er nou niet teveel over zeikt, is het een goeie gast.’

Seppl: ‘Maar hij zat er juist de hele tijd over te zeiken.’

Joeri: ‘Uiteindelijk is het toch goed gekomen. Mijn oog is weer heel en ik zit in de band.’

Seppl, je houdt er op het podium een nogal bonte verzameling keyboards op na. Zijn die allemaal aangesloten?

Seppl: ‘Ja, natuurlijk. Ik ben geen playbacker. Al die geluiden kunnen ook uit één instrument komen, maar dan klinkt het gewoon slechter. Vandaar al die losse spullen.’

Welke hit hadden jullie graag willen schrijven?

Tom: ‘Take On Me van A-Ha. Dat nummer is geweldig.’

Nana: ‘Ik kies iets van Michael Jackson.’

Seppl: ‘Ik ook, maar welk nummer? Het wordt al snel cheesy, omdat het zo vaak is gedraaid. Goed, ik ga voor Thriller.’

Joeri: ‘Ik voor Pretty Young Thing.’

Nana: ‘Goede keus.’

Tom: ‘Natuurlijk willen we liever een eigen hit schrijven.’

Seppl: ‘Schrijf maar op: A Polaroid View is een Nana, jij bent one of the guys, als enig vrouwelijk multiculturele hitmachine. Ik heb namelijk Nederlands, Zwitsers, Indisch en Chinees bloed.’ bandlid?

Nana: ‘Volgens mij wel. Ik denk daar niet zo over na.’ Nana: ‘En ik ben half Ghanees en half Fries.’

Tom: ‘Geweldig. Een multiculturele hitmachine. Die Tom: ‘Nee, dat is ze niet.’ moeten we onthouden.’

Nana: ‘Oh.’ Tom: ‘Je moest eens weten wat we doen en zeggen www.apolaroidview.com wanneer ze er niet bij is.’

Seppl: ‘Dan haalt hij altijd zijn lul uit zijn broek.’

Tom: ‘Dat is niet waar. Maar we zijn dan nog iets V.l.n.r.: Nana (basgitaar en zang), Joeri (drums), grover en verwoorden alles net wat beeldender.’

Tom (gitaar en zang), Seppl (toetsen en zang) Nana: ‘Nóg grover?’

70

uitgaan Overleven in een veld met grasmaaiers

Hardcore een gril uit de jaren negentig? Was het maar waar. T-Raw, zo heet de hardcore-avond in Gebouw-T in Bergen op Zoom. Natuurlijk, hardcore is moeilijk op waarde te schatten door niethardcorefans enzo. Maar was deze avond meegevallen, dan zouden we dat heus toegeven.

Locatie De fouilleerdame bekijkt ons van top tot teen en concludeert: ‘dit is niks voor jullie’. Ze wenst ons veel plezier, gevolgd door een krakerig ‘muahaha’.

Ze zal gelijk krijgen. De voormalige manege oogt licht en modern en in de hal scharrelen wat gabbers rond. De felle verlichting doet ze geen recht. Ogen staan wijd open en bewegingen zijn schichtiger dan nodig in een poppodiumhal. Naar de dansvloer dan maar.

Muziek We vallen met onze neus in de boter. Hardcoredj Nosferatu is net aangekondigd. De zaal is voor 70% gevuld met mannen, die op meters dansafstand van elkaar staan. Ogen staren wezenloos in de verte. Er klinkt een dreigende bas, waarna een enkeling zijn armen in de lucht gooit. Dan klinken de eerste gabbertonen. De muziek krijgt meer vorm. Denken we tenminste. De benen komen in ieder geval los. Ineens doet Gebouw-T weer aan een manege denken.

Sfeer Een natte vloer met platgetrapte bekertjes is de verdienste van grote kerels die er triomfantelijk op los stampen. Hun ledematen leiden een eigen leven. Net als we 112 willen bellen om een spastische aanval te rapporteren, snappen we: dat is een dansje. Nooit voelde een dansvloer meer als een veld met grasmaaiers dan nu. We zijn bang onze (schrijf)hand te verliezen. Als we naar moederlief willen rennen, botsen we op tegen Lurch van The Addams Family.

T-Raw Gebouw T, Wilhelminaveld 96, Bergen op Zoom www.gebouw-t.nl

Tekst Govrien Oldenburger

Beeld Ricki van der Tas

71

De Feestgangers Ralph (18, commando in opleiding): ‘Ik ben hier om een feestje te bouwen. Je kunt lekker losgaan op hardore. Het heeft een lange geschiedenis en was even minder aanwezig, maar komt nu weer hard op. Je krijgt er gewoon een kick van. Ik vind het hier wel rustig. Normaal is het wat energieker.’

Melissa (21, vuilnisvrouw): ‘Het is gezellig, maar ik heb het idee dat er veel kinderen zijn die drank gebruiken. Het publiek is echt te jong. Ik zou deze avond een zeven geven, dat vind ik een mooi getal. Dat het hier wat rustig is, komt doordat er in Bergen op Zoom weinig hardcore-mensen zitten. Er wonen veel buitenlanders, die houden daar niet van.’

Joop (25, vuilnisman): ‘Ik vind het hier wel geinig, maar niet heel bijzonder. Het geluid is slecht. Je hoort te veel hoge tonen en te weinig bas. En er zijn veel mensen waarvan je denkt ‘wat doe je hier, heb je niks beters te doen?’ Echt van die huppelkutjes. Die houden niet echt van hardcore. Daardoor is de sfeer nogal terughoudend.’

72

boeken

Tekst Steven stoffers

Beeld Julia de Boer

Ieder nummer mag iemand waarvan wij vinden dat hij/zij het verdient â‚Ź 100,- stukslaan in boekenwinkel De Slegte. Daar krijg jij met je CJP-pas sowieso 10% korting. Check www.cjp.nl/deals voor de voorwaarden.

Sef Jarenlang rapte (You)Sef (Gnaoui) op albums van anderen, maar zijn solo-plaat De Leven bewijst dat hij het prima alleen kan. Wie dacht dat hij in De Slegte een woordenboek zou kopen, heeft het helemaal mis…

Kusama was vroeger zo’n rebelse performancekunstenares, een overblijfsel van de flowerpower.

Het is nog steeds een nogal gek oud vrouwtje en ze houdt van stippen. Daar heb ik me nooit in verdiept, maar dat ga ik nu doen. In het Duits.’

Stedelijk Museum of Modern Arts Amsterdam Jeff Koons ‘Ik volg Jeff Koons al sinds mijn zevende. Met mijn vader ging ik naar het Stedelijk voor een expositie van Koons. Deze foto’ (Sef bladert langs een full-frontal zaadlozing op een onmiskenbaar jaren negentig-kapsel) ‘hing daar op drie bij twee meter. Daar liepen we wel vrij snel aan voorbij.

Maar er stond ook het tofste kunstwerk ooit, naar mijn mening. Een bijna levensgroot beeld met veel goud, van Michael Jackson en een aap.

Koons maakt dingen waarvan veel mensen zeggen dat het kitsch is. Maar de vraag die hij stelt is: wie bepaalt dat? Al was dit werk op mijn zevende gewoon Michael Jackson met een aap. Het was groot en het glom.’

Chris Blackwell - The Island Book of Posters ‘Sinds ik grafische dingen maak voor mijn werk, hou ik heel erg van mooie vormgeving in posters.

Zeker als het voor een tof product is. Liever voor een muzikant of album dan voor een stofzuiger. Die van Grace Jones ga ik er waarschijnlijk uithalen en inlijsten. Ik heb wel eens geprobeerd om zo’n ouderwetse poster te maken in Photoshop, maar op de computer moet je belachelijk veel moeite doen om dat handgemaakte gevoel erin te krijgen.’

Kunsthalle Wien - Yayoi Kusama ‘Ik reis veel en toen ik laatst in Tokyo was, ben ik naar een tentoonstelling van Kusama gegaan.

Twee jaar geleden zag ik een docu over Marc Jacobs die in Tokyo met haar had afgesproken, dus ik was benieuwd. Dit boek is een mooi souvenir.

Martha Cooper, Henry Chalfant - Subway Art ‘Dit boek leende ik altijd uit de bibliotheek. Je mocht iets drie keer verlengen en dan moest hij weer een week terug. Ik had het bijna altijd thuis liggen. De graffiti die erin staat tekende ik na en dat leidde uiteindelijk naar de grafische vormgeving die ik nu doe. Mijn obsessie met dit boek kwam tegelijk met hiphop. Ik was acht en kreeg van een oudere jongen cassettebandjes, waar hij de nieuwste muziek op zette. De nummers die echt Parental Advisory waren liet hij eraf, dus een paar jaar later hoorde ik allemaal nieuwe nummers op cd’s die ik dacht te kennen.’

J. Randy Taraborrelli Michael Jackson, the magic and the madness ‘Dit is de reden dat ik muziek ben gaan maken.

Voordat ik Jackson kende vond ik muziek ook wel tof, maar dit sprak me zó aan. Qua sound en visueel. Check bijvoorbeeld die clip met Kris Kross en Michael Jordan erin (Jam, red.), dan heb je mij gewoon. Ik heb zijn autobiografie Moonwalk gelezen. Maar die is een beetje raar, hij kon zich toen nog niet veroorloven heel heftige uitspraken te doen. Dit boek is hopelijk wat onafhankelijker. De tekst voorin maakt het helemaal af: ‘Lieve Paul, fijne kerst en een gelukkig 2004. Wim en Truus.’

Bedankt Wim en Truus!’

topkortingen

75

Alle voorwaarden en aanvullende informatie voor culturele en lifestyle-kortingen staan op www.cjp.nl/korting en www.cjp.nl/deals.

www.cjp.nl/korting:

€ 2,50

50%

50%

€ 2,-

40%

50%

10%

43%

Tot

CJP-korting

CJP-korting m.u.v. het weekend

CJP-korting

Last minute CJP-korting www.cjp.nl/musicals

Last minute CJP-korting

CJP-korting

CJP-korting

CJP-korting bij een abonnement op nrc.next

€ 5,50

CJP-korting

nrc.next

www.cjp.nl/deals:

€ 50,-

Tot

25%

Gemiddeld 25% CJP-korting op je auto-, scooteren brommerverzekering

€ 2,50

10%

7,5%

10%

10%

10%

10%

10%

15%

CJP-korting vanaf € 500,-

CJP-korting Zie actie op pagina 18!

CJP-korting op cd’s en dvd’s

CJP-korting

CJP-korting

CJP-korting

CJP-korting

CJP-korting

CJP-korting ook op acties en aanbiedingen

CJP-korting

CJP-korting bij Skullcandy

76

de lijst

Geweldige acteurs in ontzettende prutfilms

Tekst Sara madou & Steven stoffers

Beeld maslow

77

Zelfs de allergrootsten der aarde maken fouten.

Meestal kunnen we daar best vergiffenis voor opbrengen. Maar soms maken deze acteurs en actrices het ons wel héél moeilijk.

Cate Blanchett in Indiana Jones And The Kingdom Of The Crystal Skull (2008) Dit is de reden dat trilogieën maar uit drie delen bestaan.

Robert de Niro in Meet The Parents (2000), Meet The Fockers (2004) en Little Fockers (2010) Wat een zooi maak je de laatste jaren, Bobby. Ja, we hebben het tegen jou.

Scarlett Johansson in The Black Dahlia (2006) Regie: Brian de Palma. Hoofdrollen: Matt Damon en Aaron Eckhart. Op papier een geweldige film noir, in de bioscoop vooral een zeer sterk slaapmiddel.

Al Pacino in Gigli (2003) Goed, zijn rol is klein. Maar een kleine rol in een slechte film is óók een afbreuk aan zijn legendarische Godfather-reputatie.

Colin Farrell in The New World (2005) Meer gras dan film.

Robert de Niro én Al Pacino in Righteous Kill (2008) Twee treinwrakken in één film.

Zooey Deschanel in The Happening (2008) Een goede upcoming actrice, met mooie rollen op haar naam. En die ene rol in de verschrikkelijkste film ooit, over de moordneigingen van de wind.

Precies, dat lees je goed.

Meryl Streep in Mama Mia (2008) 2008 was écht een slecht jaar.

Leonardo diCaprio in The Man In The Iron Mask (1998) Alleen tienermeisjes gingen kijken. Terwijl hun Leo maar half zichtbaar was.

Brad Pitt in Johnny Suede (1991) De tagline is ‘Keeping up an image can be a fulltime job’. Daar had Brad zich zelf ook wel aan kunnen houden.

Nicole Kidman in Batman Forever (1995) Als Jim Carrey het niveau van een film omhoog haalt, zegt dat genoeg.

Jack Nicholson in Anger Management (2003) Tijdens de aftiteling moet je even tot tien tellen.

Waarom doe je ons dit aan Jack?

John Cusack in 1408 (2007) ‘Het kan nu echt niet meer slechter, tenzij hij zo meteen wakker wo… ah, godver!’

Halle Berry in Gothika (2003) Slecht acteerwerk, niet geslaagde ‘schrik’ momenten, amateuristisch decor: één doffe ellende dus.

Amy Adams in Cruel Intentions 2 (2000) Deel 1 was een success, dus moest er ook een deel 2 komen. Alleen vergat men een goed script te schrijven.

George Clooney in Return Of The Killer Tomatoes (1988) Vóór ER, blockbusters en vriendinnen van half zijn leeftijd, ging George graag vechten met tomaten.

Zo’n lijstje als dit is geen lijstje zonder dat iedereen het oneens is. Wens jij deze films juist wél een Oscar toe? Of zijn de acteurs volgens jou helemaal niet geweldig? Laat je mening achter op www.facebook.com/CJPnl

Johnny Depp in The Tourist (2010) De eerste Hollywood-film van Das Leben Der Anderen-regisseur Florian Henckel von Donnersmarck.

En vast ook zijn laatste.

Ralph Fiennes en Sean Connery in The Avengers (1998) Iemand wilde duidelijk ook wraak nemen op deze twee mannen. Met een debiele film in hun oeuvre.

Colin Farrell in Alexander (2004) Vanwege de combinatie tussen zijn haar én het feit dat Angelina Jolie (1975) de moeder speelt van Colin (1976).

78

winnen

Wij regelen mooie prijzen en jij kunt ze winnen op www.cjp.nl/winnen. Mooie deal, toch?

5 Days Off Vijf dagen van de wereld, dat is in het kort wat 5 Days Off betekent. De allervetste elektronische muziek en kunst komt van 7 tot en met 11 maart naar Paradiso en de Melkweg. Of het nu hiphop, dubstep of dance is, zodra er een toefje synth in zit en het vernieuwend

klinkt, mag het op 5 Days Off. Wij mogen kaarten weggeven voor de openingsavond in met onder andere optredens van SBTRKT, Who Made Who en The Field.

5 x 2 kaarten openingsavond 5 Days Off, 7 maart in Paradiso

Beeld: Dik Nicolai

Wouter Hamel Bij Wouter Hamel is meebrullen minder gepast. Hou je adem liever in tijdens het concert, want reken maar dat dit speciaal is. Bij een van de beste jazzzangers van Nederland mag je plaatsnemen in het zachte pluche van de Musis Sacrum Schouwburg in Arnhem. Kroonluchters boven je hoofd en dan die liedjes van Hamel en zijn vijfkoppige band. Mocht je niet tot de gelukkige prijswinnaars behoren, dan krijg je met je CJP-pas nog altijd â‚Ź 5,- korting op je kaartje.

10 x 2 kaartjes voor Wouter Hamel, 23 maart in Musis Sacrum Schouwburg Arnhem

79

Mama Tandoori

Beeld: Alek Bruessing

Het succesverhaal van onze grote vriend Ernest van der Kwast gaat maar door. Zijn debuutroman Mama Tandoori ging al meer dan 50.000 keer over de toonbank, won verschillende prijzen en is vanaf 18 februari in het theater te zien/horen. Zijn moeder, die in het boek het gezin regeert met de deegroller in haar ijzeren hand, heeft dus eigenlijk geen recht meer van spreken. Haar schrijvende zoon is prima terecht gekomen. We zijn benieuwd of ze zich dat inmiddels realiseert of in het theaterstuk alsnog het keukengerei dreigend ten hemel heft.

5 x het boek + 2 theaterkaartjes Mama Tandoori

Süskind Wij Nederlanders hebben iets met oorlogsfilms, zie ook het artikel op pagina 36. Binnenkort kunnen we weer een nieuwe aan de lijst toevoegen: Süskind. Walter Süskind stond in 1942 aan het hoofd van de Hollandsche Schouwburg, die de nazi’s als deportatiecentrum hadden aangewezen. Door zijn positie kon hij onderhandelen met de SS en was hij in staat om honderden Joodse kinderen van een enkeltje Amsterdam-concentratiekamp te redden. De klassieker in wording draait nu in de bioscoop.

5 x de roman Süskind + 2 vrijkaartjes voor de film

Ultra Doe-het-zelven is tegenwoordig het domein van Gamma, Formido en Praxis, maar tussen 1978 en 1983 was dit het credo van een groep extreem idealistische kunstenaars: de wereldwijd opererende Ultramodernen. Zij vernieuwden de punk door het te combineren met ideeën van de avant-garde kunst, jazz, klassieke- en elektronische muziek. Harold Schellinx zat er middenin als redacteur van Vinyl, het tijdschrift dat de Ultra’s van een spreekbuis en, vanwege de bijzondere vormgeving, van een gezicht voorzag. Zijn overzichtswerk Ultra zet op indrukwekkende wijze de stroming opnieuw op de kaart.

5 x pakket: Ultra, een heruitgave van Vinyl en 2 expokaartjes voor het Centraal Museum

winnen

81

Azzedine Alaïa Vraag een willekeurige vrouw of mode kunst is en ze zal zuchtend zeggen: natúúrlijk is het dat.

Voor iedereen die het tegendeel beweert is er nu een medicijn: de catalogus van Azzedine Alaïa’s tentoonstelling in het Groninger Museum. Alaïa’s ontwerpen sierden onder andere Madonna, Naomi Campbell en Michelle Obama. Schuif het boekwerk onder de neus van een neeschudder, dan krijg je hem of haar geheid zo om. De betoverende ontwerpen kun je in het Groninger Museum zien. Op vertoon van dit CJP magazine krijg je nog 50% korting ook, van 25 maart t/m 3 september.

3 fotoboeken Azzedine Alaïa

The FOTOfactory Fotografie is een vak en als je wilt leren hoe je écht goede foto’s maakt, zul je moeten studeren. Hou je vast: we mogen een intensieve driedaagse cursus fotografie weggeven! Je moet er alleen wel iets meer voor doen dan je CJP-nummer intikken op onze site. Maak één digitale foto die geïnspireerd is op iets dat je ooit met je CJP-pas hebt gedaan.

Een portret van Barry Atsma, een macro-foto van een lijntje coke of een panorama van Kaapstad, het mag allemaal. Stuur de .jpg van maximaal 1024 kb voor 31 maart naar fotowedstrijd@thefotofactory. nl en begin met duimen. Smile!

1 x opleiding Digitale Fotografie van The FOTOfactory t.w.v. € 800,-

3 Doors Down Wie na 2000 ooit in een jeugdhonk naar een bandje is gaan kijken, staat de volgende zin in het geheugen gegrift: ‘If I go crazy then will you still call me Superman?’ 25 februari is het tijd voor het echte werk. Dan kun je de meesters aan het werk zien, in plaats van die verschraalde coverband met dat gekke accent. 3 Doors Down gaat de IJselhallen in Zwolle plat spelen zoals ze dat in juni vorig jaar in Eindhoven deden, met meer hits dan je dacht.

Meebrullen maar!

3 x 2 kaarten voor 3 Doors Down, 25 februari in de IJsselhallen, Zwolle

82

arjen

Beeld Titia hahne

Arjen Lubach schrijft, speelt, zingt, rapt, denkt en deelt daarvan het nodige met ons.

Boom Er bestaat een verhaal over een boom. Dat verhaal heb ik geschreven en daarna misschien wel honderd keer voorgelezen. Voor studenten, voor bejaarden, voor meisjes van wie ik het vermoeden had dat ze de schrijver van een verhaal over een kastanjeboom wel aantrekkelijk zouden vinden. Het verhaal werkte altijd, waar ik het ook voorlas.

De boom in kwestie stond in een klein dorp in Groningen, in het Hogeland, waar Nederland overgaat in het niets. Hij had een gezicht: twee knoesten waren zijn ogen en een halve cirkel eronder vormde zijn mond. Het was een treurige blik. Dat was ook de uitsmijter van mijn verhaal: ‘Ik moet die boom gelukkig maken.’ Daarop volgde altijd een vertederde zucht en applaus.

Het verhaal is voorgelezen op de radio, bij de VPRO. Het verhaal is gepubliceerd in een verhalenbundel, ‘Het beste van duizend woorden.’ Het is zelfs een van mijn favoriete verhalen geworden, omdat ik erachter kwam dat er tussen de regels door veel meer te lezen was dan alleen het verhaal over de boom. Één keer ging het verhaal mis. Toen had de organisatrice van een leesavond vooraf in de kleedkamer gevraagd: ‘Wil je misschien het verhaal over de boom voorlezen, want daar moest ik zo van huilen.’

Toen ik op het podium stond en de zaal stil was, zei ik: ‘Dames en heren, dit verhaal is voor de organisatrice, want die moest hier zo van huilen.’ Daarmee had ik mijn eigen verhaal om zeep geholpen. Je moet ook nooit zeggen: dit is een grap, hier ga je om lachen. Of: dit is een eng masker, ik zet hem even op, dan ga je schrikken.

Het verhaal ging ook over Janine. De boom stond in haar tuin. Soms kreeg ik berichten. ‘Ik ben tegen de verdrietige boom aangereden,’ smste ze dan. Of ze stuurde een foto vanuit haar bed, want de boom was altijd het eerste dat ze zag als ze wakker werd.

Een maand geleden kwam het laatste smsje over de boom: ‘De verdrietige boom moet weg.’

Ik kreeg fantasieën over de boom die met een twijgje op het raam had geklopt, met een koffer van schors in één van zijn takken, en had gezegd: ‘Het was gezellig, maar ik moet nu weg.’ Daarna was hij uit de grond gestapt en in de verte verdwenen.

De werkelijkheid was anders. Er kwamen mannen met kettingzagen, ladders en bijlen. Ik zei tegen Janine: ‘Nu heb je wel voor drie jaar brandhout.’

Misschien had ik iets fijnzinnigers moeten zeggen,

‘Dit is een eng masker, daarvan ga je schrikken’

maar er is niets mis met pragmatisch denken. Janine schudde haar hoofd. ‘Als je zelf het brandhout wilt, dan kost het weghalen van een boom 1300 euro. Als ze het brandhout meenemen maar 250.’

Misschien bieden ze hem wel in stukjes te koop aan bij tankstations. Of bouwmarkten. En niemand die weet dat de beroemde boom uit mijn favoriete verhaal in hun haard ligt te branden.

Nu staat er een stronk. Ik heb er een foto van gemaakt. En er bovenop gestaan. Meer was er niet te doen.