CJP Magazine Nummer 3 - juli 2013

Nummer 3 – 2013

Benja Bruijning Stan Lee Carolien Borgers Alex van Warmerdam & veel nieuwe kortingen

Kies de bank met de slimme extra’s Open nu een gratis Studentenrekening

Slimme extra’s bij de Studentenrekening Als student wil je uit het leven halen wat erin zit. En dat vereist slim omgaan met je beschikbare tijd en geld. Daarom hebben we speciaal voor jou een gratis rekening, met veel slimme extra’s. Zoals onze handige Mobiel Bankieren App, een gratis CJP-pas, je eigen foto op je pinpas, onze StudentenAdviesLijn en nog veel meer. Ga snel naar het ING-kantoor of naar ING.nl/studenten om direct een Studentenrekening te openen.

cjp was here

colofon

CJP Magazine Jaargang 22, nummer 3

Hoofd media en communicatie Suzan Damen

CJP Magazine is hĂŠt magazine over cultuur en verschijnt vijf keer per jaar.

Wil je de redactie bereiken?

Redactie@cjp.nl. Vragen over je pas?

Kijk op cjp.nl/vragen.

Hoofdredacteur Arne van Terphoven CoĂśrdinerend eindredacteur Sara Madou

Bladmanager Hester Leeflang Uitgever CJP Drukwerk Platform P, Rotterdam Distributie Sandd

Roep alles wat je wil (en volg ons voor extra kortingen en acties) cjp.nl Facebook.com/CJPnl Twitter: @CJPnl

Design Maslow

Met dank aan sponsor TakeCareNow! ISSN 1871-6652

Coverfoto Titia Hahne

Redactieadres CJP Magazine, Postbus 3572 1001 AJ Amsterdam Persberichten kunnen naar redactie@cjp.nl.

Medewerkers aan dit nummer Robbert Blokland, Julia de Boer, Emma Curvers, Merlijn Doomernik, Johan Fretz, Sophie de Groot, Titia Hahne, Elize Kerseboom, Willemijn Kruijssen, Ilja

Adverteren in CJP Magazine?

Bel voor informatie en tarieven met CJP: 020-5210224

Meefout, Norbert Pek, Ruud Pos, Steven Stoffers, Tessa Verheul, Milan Vermeulen, Meis Belle Wahr, Thijs Zilverberg

Aanleveren advertentiemateriaal joost@cjp.nl Voor verdere vragen over CJP: cjp.nl, facebook.com/CJPnl

inhoud CJP is een heleboel Benja Bruijning speelt in een film over slavernij en praat daarover in dit nummer (blz. 36), niet echt een gezellig onderwerp. En er zijn vast mensen die zullen schrikken van de foto van de Ai WeiWeiexpositie (blz. 45). Begrijpelijk, want het is een gruwelijke foto. Maar echte kunst is niet bang om je keihard in je gezicht te beuken, je ongemakkelijk doen voelen, om zijn punt te maken. Het hoeft niet altijd, maar het mĂĄg wel. Die vrijheid en waarachtigheid hoort bij kunst, en dus ook bij CJP. Niet dat we altijd zo zwaar op de hand zijn hoor. Er zijn ook genoeg luchtige onderwerpen te vinden in dit magazine. Hoe Stan Lee erbij kwam om stripboeken te maken over helden als Wolverine en The Fantastic Four bijvoorbeeld (blz 56), of met welke boeken Carolien Borgers deze zomer doorbrengt (blz. 58). Een zomer waarin we je vele zonnige weken toewensen. Mocht dat niet lukken, kun je je altijd nog op het binge watching storten (blz. 30).

3. Colofon

Groet, de redactie

43. Theater tips: Sophie van Winden

5. Makers uitgelicht 6. Fotocolumn 8. Film in beeld 10. Work in progress:

Sofie Winterson

12. Expo 14. Agenda: de beste culturele kortingen 28. Bios 30. Dvd 32. CJP Kortingen 36. Interview: Benja Bruijning 44. Fretz @ Groninger Museum 48. In de schaduw van een artiest 54. Anderen over

Alex van Warmerdam

58. Boeken: Carolien Borgers 61. Geen dank: social media 62: Lifestyle 66. Vroeger, toen beelden nog niet

zoveel bewogen: Stan Lee

68. In the picture: Raw footage – Aernout Mik 71. Interview: Rory de Groot 74. Winnen 78. De Lijst: nummers die niet zijn cjp.nl wat je dacht dat ze waren Facebook.com/CJPnl 80. Moet je horen Twitter: @CJPnl redactie@cjp.nl 82: Column Emma Curvers

5

makers uitgelicht

De makers van dit magazine schrijven niet alleen over culturele activiteiten, ze hebben zelf ook nog wel een paar tips voor je. Deze keer op het gebied van series.

36 Fotograaf Titia Hahne maakte de foto’s bij het interview met Benja Bruijning. Haar favoriete serie is Boardwalk Empire. ‘Het is echt interessant om te zien hoe het allemaal ging in de tijd van de drooglegging. Ik kan niet stoppen met kijken en zet steeds weer een volgende aflevering op. Ook door Steve Buscemi, een topacteur.

Soms verlies ik mezelf zó, dat ik het avondeten vergeet. Of het is opeens drie uur ’s nachts.’

6

48

70

Stagiair Thijs Zilverberg verzorgde de fotocolumn met Noukka Signe.

Eind mei was hij op het Amsterdam Series Weekend, waar het eerste seizoen van Rectify als marathon te zien was. ‘Een prachtserie over de ongrijpbare Daniel Holden, die na negentien jaar op death row vrij komt en zijn plek in een totaal veranderde samenleving probeert te vinden. Heel sereen, op het trage af, maar met zóveel onderliggende emotie. Ik heb zelden zo meegeleefd met fictieve personages.’

Freelancer Elize Kerseboom zette achtergrondmuzikanten voor een keer in de schijnwerpers. Ze kijkt uit naar de jubileumuitzending van Doctor Who in november, als de serie vijftig(!) jaar bestaat. ‘Tof aan deze serie is het tijdreizen, dat maakt alles mogelijk. Zo was er een aflevering met Shakespeare, en eentje over een futuristische variant van New York. Alles zit erin: humor, drama, romantiek, aliens.

Daardoor is het heel laagdrempelig, dus ook een aanrader voor mensen die niks met sci-fi hebben.’

Freelancer Willemijn Kruijssen deed het interview met Rory de Groot. Tijdens het zappen kwam Willemijn ooit langs Modern Family. ‘Ik ben blijven hangen door oude bekende Ed O’Neill, Al Bundy uit Married With Children. Hier speelt hij weer een pater familias, maar dan een verschrikkelijk lieve variant. Zijn familie barst van de hilarische stereotypes. Een opvliegende latina, een compleet verschillend homostel, een pijnlijk niet-coole vader. En tóch blijft het een geloofwaardige familie.’

6

Fotocolumn

Spelen met licht Noukka Signe (1992) werkt voor artiesten, op evenementen en doet shoots met modellen, maar het liefst maakt ze foto’s van zichzelf. ‘Met een afstandsbediening. Na de klik heb ik nog twee seconden om te zorgen dat ik er goed op sta. Deze foto is gemaakt in een kamer waar ik tijdelijk woonde, met overal ramen. Hij is daardoor heel helder, best bijzonder voor een portret. Ik speel vaak met licht, weet inmiddels precies hoe laat ik naar buiten moet gaan om de zon op zijn mooist te zien. Dan kun je zelfs prachtige foto’s maken van het saaiste grasveldje.’ Naast licht vindt Noukka emotie ook onmisbaar in haar werk. ‘Op de dag dat ik deze foto maakte, waren mijn vriend en ik zes maanden samen. Je kunt bij portretten de camera aankijken of de persoon die naar de foto kijkt. Ik denk dat het laatste hier heel goed is gelukt.’ noukkasigne.com

8

film in beeld

De wereld vergaat (x 2) De komende tijd verschijnen er maar liefst twéé apocalyptische komedies; The World’s End (19 september) en This is the End (29 augustus). De eerste draait om een groep vrienden die uit elkaar is gegroeid en dit op probeert te lossen met een kroegentocht, terwijl ondertussen de wereld vergaat. Aan Simon Pegg, Nick Frost, Edgar Wright en andere collega’s uit de Cornetto-trilogie (Shaun of the Dead, Hot Fuzz) de eer. This is the End (waar de foto van is) heeft een andere club op de loonlijst: de clan van Judd Apatow. Seth Rogen, James Franco, Jonah Hill e.v.a. spelen zichzelf, op een feestje in Franco’s huis, wanneer de Apocalypse begint. De tweestrijd tussen deze titels belooft eveneens te knetteren.

Ga (met CJP-korting) naar de bioscoop en check zelf welke film als winnaar uit de bus komt.

10

work in progress

Tekst Willemijn Kruijssen BEELD Merlijn Doomernik

Sofie Winterson ‘Ik was benieuwd wat voor muziek ik zou schrijven, wanneer ik geen rekening met anderen moest houden. Puur uit een creatief oogpunt’, aldus Sofie Winterson (26). Het bleek muziek met veel elektronische invloeden te zijn, heel anders dan de ouderwetse soul die ze met haar voormalige band The Souldiers maakte. Daar speelde ze met haar zus, nu kan ze voor haar eerste eigen album alles zelf bepalen.

Thuis noteerde ze alle ingevingen en schreef ze met instrumenten binnen handbereik de nummers. Later bouwde ze het huis van haar oma om tot studio, waar ze zich met een band drie weken opsloot om opnames te maken. Van een aantal nummers moeten de zangpartijen vandaag nog opgenomen worden. ‘Taking off. Close my eyes’, zingt ze in de met apparatuur volgebouwde studio van haar producer Rimer London (bekend van onder andere Skinny Jeans). ‘Dit nummer is een van mijn favorieten’, zegt Sofie. ‘Als je lang met een liedje bezig bent, dan vergroei je er mee. Sommige kun je keer op keer luisteren.’ sofiewinterson.com Met een CJP-pas krijg je 10% korting bij de onafhankelijke platenwinkel. Dus ook op de nieuwe cd van Sofie Winterson, die deze herfst uitkomt.

13

expo

Tekst Tessa Verheul Beeld Unwanted Sentences

Kleding met een boodschap Dat maatschappijkritiek en humor prima samen kunnen gaan, blijkt wel uit Framis in Progress, een tentoonstelling van het werk van de Spaanse Alicia Framis (1967), die sinds haar opleiding in Amsterdam parttime in Nederland werkt. Op een speelse manier draagt zij met haar ontwerpen oplossingen aan voor grote en minder grote problemen. One Night Tent (2002) bestaat bijvoorbeeld uit outfits voor geliefden, die als de lust hoog oploopt, aan elkaar geritst kunnen worden tot koepeltentje. De kledinglijn Anti-dog (2002), gemaakt van kogelwerend materiaal, beschermt de drager tegen bijtgrage honden. Deze kledingstukken, die je in het museum mag passen, bevatten teksten waarmee problemen als huiselijk geweld en racisme worden aangekaart. Heel actueel is Guantanamo Museum (2008), een installatie van opengewerkte motorhelmen, die refereren aan het aantal geëxecuteerden in de Amerikaanse gevangenis op Cuba. Wat zal daar de komende jaren gaan gebeuren en hoe zullen we die plek gaan herinneren?

Alicia Framis – Framis in Progress Museum Moderne Kunst Arnhem, tot en met 29 september Toegang: € 9,- / Met CJP-pas € 5,mmkarnhem.nl

14

agenda Met je CJP-pas krijg je korting op alles wat cultuur is of er enigszins op lijkt. In de agenda lichten we er een aantal uit. Meer kortingen, tips, acties en, belangrijk, alle actuele voorwaarden vind je op cjp.nl.

Paradiso Vanaf deze maand krijg je korting bij dé poptempel van Nederland en daar zijn we stiekem ontzettend trots op. Paradiso bestaat al 45 jaar maar is nog net zo fris en fruitig als toen ze begonnen. Misschien nog wel meer!

Iedere dag kun je voor ijzersterke, verrassende shows terecht in de intieme Kleine of extreem sfeervolle Grote Zaal. Van folk tot soul en van reggae tot pop: niet voor niets komen heel veel acts (uit het binnen- en buitenland) het liefst in Paradiso spelen. Een oude kerk met glas-in-loodramen is wel zo gezellig, tussen alle koele concerthallen door. De programmering is dus heel divers, ook wat betreft discipline (muziek, dans, kunst, literatuur). Vergeet vooral de vaste concepten en feesten niet, zoals 5 Days Off, London Calling, ADE en Noodlanding!.

Met je CJP-pas krijg je korting op een aantal speciaal geselecteerde concerten.

Zie hierbij de eerste data, van vele ongetwijfeld héle mooie avonden: 6/7 juli: I Like To Watch Too 10 juli: Youth Lagoon 17 juli: George Clinton and the Parliament Funkadelic 3 aug: Donavon Frankenreiter September (datum t.b.c.): The Night of the Unexpected

Paradiso, Amsterdam Speciaal geselecteerde concerten, waaronder de hierboven genoemde avonden.

Prijs: verschilt / Met CJP-pas minimaal € 2,50 korting Meer info en kaarten: cjp.nl/paradiso

17

agenda

CJP Serveert @ NFF Ijzersterke films, bier & bitterballen plus een Q&A met bekende filmmakers; dat is de succesformule van CJP Serveert op het Nederlands Film Festival. Ook dit jaar hebben we weer een mooie dag voor jullie geregeld. Korte films, docu’s, speelfilms: het programma houden we nog even geheim (wel zo spannend). Maar we kunnen je wel alvast vertellen dat je op CJP Serveert gegarandeerd mooie dingen voorgeschoteld krijgt! Houd cjp.nl dus in de gaten voor het laatste nieuws, ook wat betreft de algemene programmering van het NFF.

Nederlands Film Festival Verschillende locaties, Utrecht 25 september t/m 4 oktober, CJP Serveert op 28 september Prijs: € 9,50 / Met CJP-pas € 7,-alleen in de daluren / Prijs CJP Serveert: € 18,50 Meer info en kaarten (verkoop vanaf 28 augustus): cjp.nl/film en filmfestival.nl/cjp

IE N DE STUD SUKKE AA FOKKE &

ezen de ppelijk bew . encartoons ste student Nex t. sblad en NRC

TOL E & VAN

je moet e studie: tentijd. je studen een kun je dan n dat t zie En je zul komen. dsgenoten oppen, de war sch met een r doo deren ke. okke & Suk

LEIJNS REID, GE

de s je hebt en! t: studer , rkgroepen heerlijk! ken. boe nde ere st. gee pe

IJNSE REID, GELE

L & VAN TO

TUDIE A AN DE S

NGRAPPEN STUDENTE DE BESTE Uitgeverij

Catullus

19

agenda Beeld dennis bouman

Valtifest Op het moment van schrijven zitten we vol in het festivalseizoen, dus over de volgende zin hebben we gemengde gevoelens: Valtifest is de traditionele afsluiter van het festivalseizoen. Het idee dat het festivalseizoen ook weer voorbij gaat is verschrikkelijk, maar we verheugen ons nu al enorm op de fantastische afscheidsparty met o.a. Boys Noize, Dennis Ferrer en Duke Dumont. Het elektronische themafeest is, zonder te overdrijven, elk jaar weer het kleurrijkste en meest bonte evenement van Nederland. De dresscode is strikt, dus je krijgt niet alleen de beste elektronische muziek voorgeschoteld maar ook de mooiste outfits. De extravaganten onder ons kunnen wederom helemaal los, want dit jaar is het thema ‘kak’.

Waar zijn mijn bubbels, lul?

Valtifest NDSM-werf, Amsterdam 7 september Prijs: € 45,- / Met CJP-pas € 35,Meer info en kaarten: valtifest.nl

ruim

€ 70

CJP-korting

CJP DUO DAGKAART EEn hElE DAG REizEn mET nS

mET z’n TwEEEn vOOR € 26 Verkoopperiode: 18 juli t/m 1 augustus Reisperiode: 18 juli t/m 17 september Meer info en de voorwaarden: cjp.nl/ns

21

agenda

TodaysArt Het oude Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties in Den Haag staat leeg. In die ruim 120.000 vierkante meter neemt TodaysArt gedurende twee dagen (en nachten) haar intrek. TodaysArt zal niet janken over de crisis, ageren tegen de onnodige leegstand van kantoorpanden of oreren over wat de toekomst kan brengen.

Nee, ze laten zien wat er nú allemaal voor interessants gebeurt in de kunsten. Of het nu elektronische muziek (Barnt, Presk) is, een hypnotiserende performance (Ryoji Ikeda) of beide (Diamond Version met special guest Atsuhiro Ito); TodaysArt programmeert op het scherpst van de snede. Daar moet je goed voor zoeken, op plekken die het daglicht niet altijd even lekker verdragen. Dat de AIVD ooit vanaf het festivalterrein aangestuurd werd, kan geen toeval zijn.

TodaysArt Gemeentehuis, Den Haag 27 en 28 september Prijs: € 40,- / Met CJP-pas € 30,Meer info en kaarten: todaysart.nl

22

agenda

Magneet Festival Fresku speelde vorig jaar de tent he-le-maal plat met zijn Hedde Druksop, dit jaar komen I am Oak, Pien Feith, WOLVON en nog veel meer toffe acts. Het is niet alleen muziek wat de klok slaat op het Magneet Festival, werkelijk iedereen komt aan zijn trekken. Want het motto is: ‘No spectators, only participators’. Iedereen mag een idee opsturen voor een performance, wat honderden ook doen. Vervolgens bepaal jij door te stemmen wie er daadwerkelijk komt. Elke dag heeft z’n eigen thema, zoals Gay Sunday en een Hollandse Dag. Onze favoriet is Shoeless: waar je, je verwacht het niet, op je blote voeten over het zandterrein struint.

Magneet Festival Van 23 augustus t/m 15 september, open op vrijdag, zaterdag en zondag van 15:00 tot 01:00 uur Oostpunt, Amsterdam Prijs: VVK € 12,50 per dag / € 15,- aan de deur / Met CJP-pas tot 1 augustus twee kaarten voor de prijs van één, op = op. Na 1 augustus € 2,50 CJP-korting.

Meer info en kaarten: magneetfestival.nl

23

agenda

CJP @ festivals Alsof er op Solar en Lowlands nog niet genoeg te doen is, komt CJP naar je toe deze zomer (zomer, omer, omer…). Wat we precies gaan doen, houden we nog even geheim. Flauw hè? Kleine tip van de sluier: voor zover een ruimte van een paar vierkante meter dat toelaat, gaan we je meenemen op een ontdekkingsreis naar het onbekende. Doe je verbeelding en creativiteit een plezier en onderga deze ervaring. Vergeet even alles om je heen. Maak het jezelf gemakkelijk. Ga zitten of liggen. Pak je vrienden vast. Hoe dan ook, laat alles over je heenkomen. Wees niet bang om jezelf te verliezen; want wij zijn al onderweg om je te vinden.

Kom ons opzoeken op je favoriete festivals voor een onvergetelijke en blikverruimende trip. Je culturele bagage is al voor je ingepakt.

Solar: 2 t/m 4 augustus Lowlands: 16 t/m 19 augustus

agenda

Beeld: Niels Vinck

24

Discovery Festival Eén festival, één nacht, drie steden: Strijp-S in Eindhoven, Trouw in Amsterdam en het Museumpark in Rotterdam staan vrijdag 27 september allemaal in het teken van het ontdekken tijdens het Discovery Festival. Nieuwe wetenschap, kunst, design en muziek en dan vooral de kruisbestuiving tussen die disciplines. Voor het eerst met een thema: No Order. Want Discovery Festival omarmt de chaos. Of we nou willen of niet: daarin leven we. In het duister tasten en improviseren en dat allemaal met toffe muziek. Voorgaande jaren waren C-Mon & Kypski, Palmbomen en Cinnaman van de partij, meer info over het programma van dit jaar is asap op hun site (en die van ons) te vinden.

Discovery Festival Vrijdag 27 september Strijp-S Eindhoven, Museumpark Rotterdam en Trouw Amsterdam Prijs: Verschilt per stad / met CJP € 2,50 korting / voorverkoop begint half augustus Meer info en kaarten: discoveryfestival.nl

25

ADVERToRIAl

VerZeKeren doe je Zo Moet je horen. ook wij slaan ons geld liever stuk aan de bar of op een exotisch eiland, in plaats van het te besteden aan een verzekering. Maar. Mocht je na het bezoek aan die bar gewond raken of op dat exotische eiland beroofd worden, dan ben je heel, heel blij als je het met die verzekering goed geregeld hebt. Verzekeren via Cjp scheelt je gemiddeld 25%, dus: be smart.

Cjp doorlopende reisverzekering Het laatste waar je trek in hebt op vakantie is dat er iets misgaat.

Als er dan toch een dokter bij moet komen of sprake is van een verdwenen koffer, wil je in ieder geval zo snel mogelijk weer door. Met een zelf samengesteld verzekeringspakket via CJP weet je in ieder geval dat het goed zit én jou niet te veel kost.

Cjp Autoverzekering Als je jong bent, wordt autorijden je niet makkelijk gemaakt. Aan het puntenrijbewijs kunnen we niets veranderen, maar we maken het wel goedkoper om je auto te verzekeren. De CJP Autoverzekering heeft de voordeligste premie die er is.

Cjp Studentenpakket Als student heb je het vaak niet zo breed, waardoor je snel geneigd bent om je verzekering te schrappen. Maar met één gejatte laptop ben je al de klos. Hoeveel je per maand betaalt hangt af van je situatie, maar vanaf € 2,75 heb je een verzekering voor je inboedel (diefstal van laptop, ook buitenshuis, tot € 500,-), aansprakelijkheid én ongevallen.

Cjp Scooterverzekering Bij CJP krijg je maar liefst gemiddeld 25% korting op je scooterverzekering! Dit verschilt uiteraard per geval, dus het is hoe dan ook verstandig om even je premie te berekenen. Als je toch bezig bent, check dat dan gelijk even voor de CJP Ongevallen Opzittendenverzekering. Daarmee is je medepassagier ook direct verzekerd.

Check hoeveel jij per maand betaalt op cjp.nl/verzekeringen.

agenda

Beeld: A-film

26

Safety Not Guaranteed ‘Gezocht: iemand om mee terug in de tijd te reizen. Ik heb dit pas één keer eerder gedaan.’ Of het een grap is blijft de vraag, maar deze advertentie verscheen midden jaren negentig daadwerkelijk in een Amerikaans tijdschrift. Scriptschrijver Derek Connolly kwam dit tegen tijdens een rondje Google en verzon er een scenario omheen. Hierin achterhaalt journalistiekstagiaire Darius (Aubrey Plaza) de man achter het krankzinnige bericht. Samen met rare kwibus Kenneth (Mark Duplass) belandt ze in een absurde missie. Veiligheid niet gegarandeerd.

4 augustus 2013, 11:00 uur Pathé City (Amsterdam), City (Utrecht) of Cinerama (Rotterdam) Prijs: gratis voorpremière voor CJP’ers, op = op, laat ter plekke je pas zien.

Reserveren: tot 2 aug. 23:00 uur via 0900-2025351 / Max 4 kaarten per reservering

27

agenda

Lockdown Festival Pak zondag 1 september het pontje achter Amsterdam Centraal en een kwartier later ben je in het epicentrum van bassmuziek. Wat begon als een serie illegale raves groeide vorig jaar voor het eerst uit tot een volledig volksfeest op de voormalige scheepswerf. Ook anno 2013 zal het terrein worden omgetoverd in een plek die het midden moet houden tussen het warme van de clubscene en het vrije van een festival. Met Goldie en Lee ‘Scratch’ Perry staan er ook oudgedienden op de line-up van deze tweede editie van Lockdown. Cinnaman vertegenwoordigt de jonge lokale dj’s.

1 september 2013, NDSM-werf, Amsterdam Noord Prijs: € 30,- (loopt op tot € 32,50) / De eerste vijfhonderd met een CJP-pas die een kaartje kopen, krijgen € 2,50 korting Kaartverkoop/info: cjp.nl/agenda en lockdownfestival.nl

28

bios tekst ROBBERT BLOKLAND

La Vie d’Adele

Herkenbare hormonen

Er zijn maar weinig onderwerpen waar iedere filmkijker zelf ooit mee te maken heeft gehad.

Althans, de kans is klein dat de gemiddelde CJP’er ooit op de Death Star heeft rondgelopen, of aan de Eiffeltoren of Golden Gate-brug hing, zoals 007 dagelijks doet.

Maar we hebben wél allemaal in onze puberteit geworsteld met dezelfde angsten, twijfels en verlangen. De periode in het leven dat alle mogelijkheden nog open liggen en we nog geen echte verantwoordelijkheid dragen. Een wereld die vooral bestaat uit school. Heel duidelijk en overzichtelijk. Ondertussen heb je voortdurend te maken met verwarrende hormonen en de enorme hoeveelheid nieuwe indrukken, die je voor een groot deel vormen tot de mens die je later zal worden.

De kracht van coming of age-films is vooral die

herkenbaarheid voor iedere kijker, plus het stiekem verlangen naar de tijd die pas jaren later de verdiende waardering krijgt. Daarom worden veel verhalen in dit genre ook verteld in flashbackvorm. ‘I never had any friends later on like the ones I had when I was twelve. Jesus, does anyone?’ mijmert hoofdpersonage Gordie in de epiloog van klassieker Stand by me (1986). De jaren tachtig van de vorige eeuw ontpopten zich sowieso als een hoogtijperiode voor het genre, met het inmiddels overleden genie John Hughes en zijn The Breakfast Club als het stralende middelpunt.

Ondanks de tijdloze thematiek zijn de films in dit genre vaak wel erg tijdgebonden. Niet door de onderwerpen waarmee de personages worstelen, maar vooral door de kleding en het decor. Dat heeft echter ook voordelen. De nieuwe lichting die dit najaar de bioscopen aandoet, geeft een op-

ook in de bioscoop

vallend stellig tijdsbeeld van de rusteloze huidige pubers. The Bling Ring, een waargebeurd verhaal over een groep die in Los Angeles inbrak in huizen van celebrities, had tien jaar geleden nog niet gemaakt kunnen worden. ‘De huidige generatie wordt door de televisie en de sociale media veel meer geïndoctrineerd door het leven van rijken dan toen ik jong was’, legde regisseur Sofia Coppola uit in Cannes, waar de film in première ging.

Ook het meesterlijke La Vie d’Adele, dat op hetzelfde festival met de Gouden Palm werd bekroond, is een coming of age-film die lastig te zien valt buiten de prangende actuele context. In het imposante, drie uur (!) durende epos volgen we de 17-jarige Adele, die met haar ontluikende seksualiteit worstelt. Terwijl de jury, onder leiding van Steven Spielberg, voor het eerst in 66 jaar de Palm gaf aan een film over homoseksualiteit, demonstreerden in Parijs honderdduizenden Fransen tegen de openstelling van het roze huwelijk.

Er zijn overigens ook films in dit genre te vinden die wél tijdloos zijn.

Zoals Mud, waarin twee tienerjongens op een eilandje in een bayou moordenaar Mud (Matthew McConaughey, na Killer Joe en Magic Mike alweer in een verpletterende en verrassende rol) ontmoeten.

Als hij de jongens deelgenoot maakt van zijn motieven, besluiten ze hem te helpen aan de sterke arm der wet te ontsnappen.

Le Passé Soap op hoog niveau in dit bekroonde drama. De Iraanse Samir komt naar Frankrijk om te herenigen met zijn vrouw, maar deze Marie (Bérénice ‘The Artist’ Bejo) heeft er toch niet helemaal vrede mee. Veel gedoe dus. Jurylid Nicole Kidman moest keihard huilen om de film, wat Bejo de acteursprijs opleverde. (half augustus)

The Bling Ring en Mud zijn vanaf half augustus in de Nederlandse bioscopen te zien. La Vie d’Adele gaat eind september in première.

Met je CJP-pas krijg je € 2,korting bij Pathé en tot € 2,- korting bij andere bioscopen.

Monsters University Twaalf jaar hebben we er op moeten wachten, maar eindelijk krijgen de vele fans meer inzicht in de voorgeschiedenis van wandelend oog Mike (Billy Crystal) en behaarde goedzak Sulley (John Goodman), uit Monsters Inc. In tegenstelling tot de laatste Pixar-films, stelt Monsters University niet teleur. (half juli)

Behind the Candelabra Michael Douglas en Matt Damon als een stel hysterische bekvechtende nichten?

Dat levert dus een zeer intrigerende film op. Deze biopic toont hoe de relatie van de excentrieke homoseksuele pianist Liberace (1919-1987) stuk liep: de wereldberoemde entertainer durfde niet uit de kast te komen. (half augustus) The Bling Ring

30

dvd Tekst Sara Madou

Met je CJP-pas krijg je 10% korting op dvd’s.

Binge watching Vroeger moest je een week wachten op de nieuwe aflevering van je favoriete serie. Die kwam dan op televisie, vandaar ‘tv-serie’. Je zou het bijna vergeten. Het nieuwe seriekijken doe je eindeloos in een marathonsessie, het zogeheten binge watching. Dvd’s verzamelen en kijken dus.

Voor als je geen zin hebt in wat je eigenlijk moet doen Saaie huishoudelijke toestanden, iets ingewikkelds op je laptop; deze komedies leiden je vakkundig af.

Community (2009-nu, seizoen vijf start deze herfst) Een groep misfits zit op hetzelfde community college, waar ze een studiegroep vormen. Showrunner Dan Harmon heeft een zeer origineel brein, wat resulteert in een hommage aan zombiefilms (de Halloweenepisode!), een pastiche op The Game en zelfs een aflevering met kleipoppetjes in plaats van acteurs. Zeer stoere keuzes in de vrij conservatieve televisiewereld, wat Harmon in seizoen vier zijn baan kostte, maar het schijnt (en wij hopen) dat hij terugkeert voor het vijfde en laatste seizoen.

The Big Bang Theory (2007-nu, seizoen zeven start vanaf september) Een groep docenten aan de universiteit houdt zich voornamelijk bezig met comics en aanverwante nerdy zaken. Al weet het meisje dat tegenover main nerds Sheldon en Leonard woont eveneens veel aandacht op te eisen. Deze serie was een flinke tijd underground, totdat de grote massa het in de gaten kreeg en de kijkcijfers ontploften.

Plus: How I met your mother (2005 - nu) en Spaced (1999 - 2001)

Klassiekers Voor als je ziek of brak bent en alleen maar op de bank kunt hangen en zuchten.

Verborgen pareltjes Allemaal om hun eigen redenen absolute (relatief onbekende) aanraders.

Six Feet Under (2001 – 2005, vijf seizoenen) De allerbeste serie ooit. Punt. De familie van begrafenisondernemers gaat daadwerkelijk voelen alsof het je eigen familie/vrienden betreft. Die laatste aflevering doet dan ook fysiek pijn. We dromen er nog steeds weleens over.

Flight of the conchords (2007-2009, twee seizoenen) Twee Nieuw-Zeelandse muzikanten proberen het in Amerika te maken. Quote: ‘They’re turning kids into slaves, just to make cheaper sneakers. But what’s the real cost? Cause the sneakers don’t seem that much cheaper. Why are we still paying so much for sneakers, when you got them made by little slave kids? What are your overheads?’.

The Wire (2002 – 2008, vijf seizoenen) Vraag een acteur naar zijn of haar favoriete series en dikke kans dat de naam van The Wire valt. Het is namelijk een echte acteurserie, met zijn rauwe portrettering van het stadsleven in Baltimore. Je hebt het leven vóór, en het leven ná The Wire.

Freaks & Geeks (1999 - 2000, één seizoen) Judd Apatow is nu een succesvolle filmmaker, maar zat vroeger in de marge van televisieserieland te rommelen. Freaks & Geeks sneuvelde al na een seizoen, wat écht een misdaad is. Het leven van een zeventienjarig meisje werd nog nooit zo realistisch neergezet. Bonuspunten voor de jeugdige bekkies van Jason Segel, James Franco en Seth Rogen.

Plus: Treme (2010 - 2013), Breaking Bad (2008 – 2013) en Dexter (2006 – nu)

Plus: The Newsroom (2012 - nu) en Veep (2012 - nu)

32

Cjp KorTinGen Als Cjp’er heb je het lekker bekeken, met de korting die je bij vele winkels krijgt.

KorTinG op MuZieK & FiLM

nie

uW

!

We zijn er trots op én heel blij mee, dat je sinds kort met je CJP-pas flink wat euro’s minder betaalt voor je cd’s, vinyl en dvd’s. Daar krijg je namelijk 10% korting op, bij de onafhankelijke platenzaak.

Eindeloos speuren naar een nieuwe obsessie, gelijk je favoriet uit de bakken plukken of je laten verrassen door random een greep te doen; het kan allemaal. Er zijn maar liefst 54 (!) winkels waar je deze korting kunt scoren. Meer over de precieze locaties (bij jou in de buurt) lees je op cjp.nl/muziek.

AppLe Nog zo’n vette CJP-korting, is die op Apple producten. Koop via ons de allermooiste computers en houd geld over voor een printer/game/koptelefoon of andere bijbehoren. Voorbeeldje? Geen probleem!

MacBook Pro 15-inch € 1829,- > € 1646,iMac 21,5 inch € 1385,- > € 1274,Kijk voor meer goede deals op cjp.nl/apple. *genoemde voorbeelden zijn onder voorbehoud van wijzigingen bij Apple.

Cjp duo dAGKAArT Het leven is al duur genoeg, vinden we bij CJP. Dus helpen we je aan zoveel mogelijk kortingen, óók onderweg. Met de CJP Duo Dagkaart bijvoorbeeld; het exclusieve treinkaartje waarmee je met z’n tweeën een dag lang spotgoedkoop door Nederland reist. Normaal kost een dagkaart van de NS voor twee personen € 98,40 maar als je een CJP-pas hebt, betaal je slechts € 26,-. Dat is een korting van ruim € 70,-!

Verkoop: 18 juli t/m 1 aug Reizen: 18 juli t/m 17 Sep Meer info: cjp.nl/ns

ruim

€ 70

CJP-korting

CJP DUO DAGKAART EEn hElE DAG REizEn mET nS

mET z’n TwEEEn vOOR € 26 Meer info en de voorwaarden: cjp.nl/ns

Cjp SCooTerVerZeKerinG Rijden op je Vespa is sowieso leuk, maar bij CJP is het ook nog eens veilig en goedkoop. We geven namelijk gemiddeld 25% korting op je scooterverzekering. Op cjp.nl/verzekeringen kun jij uitrekenen wat je premie precies is en hoeveel euro’s je dus bespaart.

FronT runner Je krijgt sowieso 10% korting bij Front Runner, maar hé, een extra voordeeltje voor jou als CJP’er is altijd welkom natuurlijk. Daarom hebben we geritseld dat je gratis sokken krijgt, wanneer je een paar schoenen van Adidas Gazelle koopt. Deze actie is geldig t/m 31 augustus 2013, in de winkels en online. Kunnen je voeten er straks, helemaal in het nieuw gestoken, weer tegenaan.

34

Cjp KorTinGen op cjp.nl/kortingen kun je al het pasvoordeel vinden. ook staan hier de actuele acties en natuurlijk de voorwaarden. Altijd op de hoogte van het laatste nieuws of extra acties? Log in op cjp.nl en geef aan dat je de nieuwsbrief wilt ontvangen.

CoMPUTER

lEZEN AKo 10% korting

Polare (voorheen De Slegte) 10% korting

Apple 8-10% korting op laptop- en desktopmodellen cjp.nl/apple

ISS Tijdschriften tot 75% korting cjp.nl/iss

fIETS & AUTo CJP autoverhuur cjp.nl/autoverhuur Centralbikes 5% online korting op kwaliteitsfietsen fIlM Pathé € 2,- korting m.u.v. vrijdag en zaterdag vanaf 18:00 uur en erkende feestdagen

nrc.next exclusief voor CJP’ers nrc.next met 39% korting plus gratis Fokke & Sukke boek. cjp.nl/nrcnext

lIfESTylE

REIZEN

Accessorize 10% korting

CJP Duo Dagkaart ruim € 70,- korting, vijf keer per jaar te koop.

Voor € 26,- een hele dag reizen met z’n tweeën met NS. Verkoop: 18 juli t/m 1 aug Reizen: 18 juli t/m 17 sep. cjp.nl/ns

America Today 10% korting (winkels en online) CoolCat 10% korting front Runner 10% korting (winkels en online) Skullcandy 15% korting WAAR 10% korting Welikefashion.com 10% korting (winkel en online) Wereldwinkels 10% korting MUSICAlS 50% last minute korting cjp.nl/musicals MUZIEK (NIEUW) Onafhankelijke platenzaken 10% korting op cd’s, vinyl en platen

SPoRT & oUTDooR Perry Sport 7,5% korting (winkels en online) SnowWorld € 4,- korting VERZEKERINGEN auto-, scooter-, reis-, studentenen ongevallenverzekering via cjp.nl/verzekeringen Zorgverzekering TakeCareNow! de voordelige zorgverzekering (korting op je basis- en aanvullende zorgverzekering) zie pagina 60 Je kunt ook heel voordelig gehoorbeschermers op maat aanschaffen, handig tijdens concerten en festivals.

36

interview

tekst Steven stoffers Beeld Titia Hahne

Benja Bruijning Omdat het op 1 juli precies 150 jaar geleden was dat de slavernij werd afgeschaft in Nederland, is er dit jaar (eindelijk) veel aandacht voor dat zwarte hoofdstuk in de vaderlandse geschiedenis.

Zo opent het Nederlands Film Festival dit jaar met de verfilming van het boek Hoe duur was de suiker. Belangrijk, want ‘als je trots kunt zijn op het totaalvoetbal, dan moet je je ook schamen voor de slavernij’, aldus acteur Benja Bruijning.

‘Zullen we eerst koffie halen?’ Het is maandagochtend, tien over tien, en Benja Bruijning (29) wil toch echt even goed wakker worden. Geef hem eens ongelijk: dit interview zal voor een deel over het behoorlijk zware onderwerp ‘slavernij’ gaan. De ster van Alles is Familie speelt dit najaar namelijk in Hoe duur was de suiker?, over het Surinaamse plantageleven in de Gouden Eeuw. De door ons geplande wandelroute langs het nationaal monument slavernijverleden in het Amsterdamse Oosterpark wordt dus even aangepast.

Hoewel Benja een slordige acht kilometer verderop woont, loodst hij ons zonder aarzelen naar een goed koffietentje. Benja hecht waarde aan goede koffie: in zijn keuken staat een ‘niet al te dure, maar voor zijn prijsklasse uitstekende espressomachine en een bonenmaler.’ Hij grinnikt. ‘Mijn vader brandt zelfs zijn eigen koffie, dat is pas écht lekker’.

Heb je deze dagen nog tijd om thuis koffie te drinken?

‘Mwoah. In sommige periodes ren ik letterlijk van de filmset naar repetities voor een toneelstuk, Tijdens de opnames van Charlie speelde ik ook in Rain Man én kwam Alles is familie uit, waarvoor ik promotie moest doen. Dat was druk. Maar ik heb ook wel eens een maand vrij. Dan sta ik op en denk: half elf, best vroeg. Schappelijke tijd voor een ontbijtje. Nu is het vrij rustig. Ik zit midden in de repetities voor een toneelstuk. Vandaag beginnen we om 13:00 uur en zijn we om 22:00 uur klaar.’

‘Ik werd gepest en was heel schuchter’

39

Sorry?

‘Vergeleken bij de tournee van Rain Man is dat prima te doen. Toen kwam ik om half één thuis van een voorstelling in Tilburg en werd ik om tien voor zes weer opgehaald om bij Charlie op de set te staan. Ik hou erg van koffie, maar ik hou nóg meer van slapen. Bij de tien voor zes-variant van mijn dagen kies ik in ieder geval negenennegentig van de honderd keer voor mijn bed, in plaats van de koffie.

Is het eigenlijk leuk om acteur te zijn?

‘Ja, ik vind van wel. Je moet het ook wel echt heel leuk vinden om het vol te houden. Het is intensief en vraagt mentaal veel van je. Dus als je het niet graag wil, is het een afschuwelijk vak. Niet per se vanwege de lange dagen, maar omdat je veel van jezelf laat zien. Laatst zag ik een optreden waar een achtergrondzangeresje bij stond met een hoofd van: ‘mag ik hier weg?’ Ja, dacht ik, ga weg. Je doet ons geen plezier, maar vooral jezelf niet. Het was een goed voorbeeld van iemand die denkt dat-ie iets wil, maar waar het niet in zit om het ook echt te doen.’

Waar zit voor jou de lol in?

‘Puur het acteren, de handeling. Maar ik vind het ook prachtig hoe je inkijkjes krijgt in andere personen, iedere keer dat je iemand speelt met een bepaald vak. In Alles is Familie speelde ik een kok en heb ik een dag stage gelopen in De Librije. Charlie is een ziekenhuisserie, dus daar legde een arts vaak per scène uit wat we moesten doen. Door die rollen licht je een tipje van de sluier van een andere wereld. Die inkijkjes krijg je ook in zielen. Als je personage goed geschreven is, wordt het een mens van vlees en bloed. Ik denk dan altijd: goh, al deze mensen op de wereld, wat zijn we toch boeiende figuren.’

Wat was je allereerste rol?

‘Toen ik acht was, moesten we op school een gedichtje uitbeelden. De vraag was: wie wil het musje spelen? Ik stak mijn vinger op. Tot op de dag van vandaag weet ik niet waarom, want ik werd gepest en was heel schuchter. Achteraf kun je wel beredeneren dat ik toen al de drang had om acteur te worden of op een podium te staan, maar de waarheid is dat ik écht niet weet waarom ik toen mijn vinger opstak.’

Benja Bruijning

Dat is toch apart. Je wilt op een podium staan, maar voorafgaand aan de première van Alles is Familie zei je nog in een interview met Spits dat je ‘er niet naar uitkijkt om straks bekend te zijn’.

‘Dat is ook iets heel anders hè, op een podium staan of bekend zijn.’

Touché. Hoe is het dan, nu je een bekende kop hebt?

‘Het valt gelukkig mee. Tijdens deze wandeling ben ik nog niet herkend, toch? Het gebeurt me maar heel soms, misschien één keer per week.

Ik zou het liever niet hebben, maar er is goed mee te leven.’

Hoezo zou je liever niet herkend worden? Het is toch een vorm van erkenning?

‘Ja, alleen gaat dat over de erkenning dat ik bekend ben. Daar heb ik op zich weinig aan. Het is een feitelijk gegeven, omdat ik met mijn hoofd op een filmposter stond. Ik vind het leuk als mensen zeggen ‘ik heb genoten van je in Alles is Familie’, niet als ze roepen ‘hé jij bent toch van die fillem?’.

Tegelijkertijd vind ik het zelf ook grappig als ik Ryan Babel zie lopen, dus ik snap het wel. Als ik dat écht niet had gewild, had ik niet in zo’n grote film moeten spelen. Dus ik (gebaart overdreven dramatisch, -red.) dráág mijn lot.’

In de drie producties die jouw doorbraak hebben betekend, speelde de naam Charlie een grote rol. Je speelde Charlie Babitt in Rain Man, Charlie de Roover in Alles is Familie en had een van de hoofdrollen in de tv-serie Charlie…

‘Heel typisch ja. Ik heb daar overigens geen enkele invloed op gehad. Sterker nog, eerst zou Charlie gewoon Nurse Jackie heten (zoals de Amerikaanse tv-serie, -red.). Het werd vlak voor de opnames omgegooid, dus in het script dat ik had gelezen heette Halina (Reijn, -red.) nog Jackie. Het was serieus verwarrend, omdat ik op dat moment als Charlie Babbit op tournee was met Rain Man. Elke keer als iemand op de set ‘Charlie’ zei, reageerde ik daar al half op.’

In het boek van Hoe duur was de suiker zit geen Charlie...

‘Die naam was rond 1800 inderdaad nog niet zo gangbaar in de Nederlandse enclave in Suriname.

Maar hoewel we het natuurlijk niet met zekerheid

40

kunnen stellen, denk ik dat daar het succes van de film niet van afhankelijk zal zijn. Ik zit niet heel erg lang in de film. Hoe duur was de suiker gaat vooral over Sarith, gespeeld door Gaite Jansen, en de verhouding tot en wederzijdse afhankelijkheid van haar slavin Mini-mini. Mijn karakter heet Nathan en ik ben de zoon van een plantagehouder. Die plantage loopt niet heel goed, dus ik moet van mijn ouders trouwens met de rijke plantagedochter Leah. Ik heb echter de liefde verklaard en ook al wat gefrunnikt aan de mooiste vrouw van Suriname, Sarith. Sarith is heel kwaad dat ik niet met haar trouw en vanaf dat moment gaat het met haar leven bergafwaarts. Ik stort haar in het verderf.’

Hoe heb je je op de rol van plantagehouder voorbereid?

‘Ik heb een snor laten staan. Een boeiend soort snor, mag ik wel zeggen. Maar ik heb niet leren windsurfen of zo. Een plantagehouder hoeft niet veel te kunnen, de slaven doen al het werk.’

De film van Rain Man heb je expres niet gekeken, omdat niet wilde dat er iets van Tom Cruise zijn rol in jouw spel zou sluipen. Heb je nu wel het boek gelezen van Cynthia McLeod, waar de film op gebaseerd is?

‘Ja. Een boek is in principe hetzelfde als een script. Je kunt, in tegenstelling tot een film, zelf bedenken hoe een karakter eruit ziet of rondloopt. Hoe duur was de suiker vond ik echt een ongelofelijk verhaal. Voor mij was het onvoorstelbaar dat er ooit zoiets als ‘een slaaf’ bestond. We zijn écht anders gaan denken.’

Het gesprek valt even stil. De koffie is op en we zitten op een bankje tegenover het slavernijmonument te kijken naar de grote bronzen beelden.

Het monument bestaat uit drie delen. Helemaal links zien we het verleden: een groep geketende slaven. In het midden het huidige gevecht tegen discriminatie en helemaal rechts de volledige bevrijding daarvan, die de toekomst hopelijk biedt.

‘Ik ben zelf opgegroeid met het idee dat iedereen gelijk is’, vervolgt Benja het gesprek. ‘Of beter gezegd: zonder het idee dat er onderscheid is tussen mensen. Ik begrijp racisme dus oprecht niet.

Tijdens de opnames in Zuid-Afrika zag ik dat het echt de wereld nog niet uit is. Iemand legde me uit

Benja Bruijning

dat de banen daar letterlijk worden verdeeld over blanken en donkere mensen. Volgens mij is het in Nederland gelukkig minder erg. Maar dat we het erover hebben nu, is al heel goed. Ik ben wat dat betreft heel benieuwd wat de film los gaat maken in de maatschappij, vooral in de Surinaamse gemeenschap. Of mensen vooral dankbaarheid voelen dat het voorbij is of juist woede omdat het toen zo was. Ik heb één Surinaamse vriend en wij hebben het nooit met elkaar over slavernij gehad. Voor hem is het, geloof ik, niet echt een issue. Maar het kan geen kwaad dat we een keer worden geconfronteerd met ons verleden als natie. Los van de vraag of we voor ons verleden moeten boeten, is het goed dat je weet wat wij op onze kerfstok hebben.’

Schaam jij je voor wat je nu weet dat ons verleden is?

‘Aan de ene kant: natuurlijk. Aan de andere kant: nee, want ik heb er niks mee te maken. Maar ja, als je trots kan zijn op het totaalvoetbal dat ‘wij’ hebben uitgevonden, dan moet je je ook schamen voor de slavernij. Snap je? Ik heb met allebei even weinig te maken. Het dubbele is dat het ons ook geen windeieren heeft gelegd. We zijn nu een florerende natie door het fundament dat in de Gouden Eeuw is gelegd; we plukken in die zin nog steeds de vruchten van de slavernij. Dat maakt het een moeilijk onderwerp om over te praten. Je wordt er al heel snel een heilig boontje van: iedereen is het erover eens dat het verschrikkelijk was. Maar ja, dat is alsof een politicus zegt dat-ie tegen oorlog is. Leuk, maar wat doe je er concreet aan? Toch is dat het belangrijkst: we moeten blijven streven naar volledige gelijkheid. Er scherp op blijven dat dit nooit meer mag en kan gebeuren, zoals we op 4 mei nadenken over oorlog.’

Hoe duur was de suiker? opent op 25 september het Nederlands Film Festival en draait vanaf 26 september in de bioscoop. Met je CJP-pas krijg je daar respectievelijk € 2,50 en € 2,- korting op.

‘Als je trots bent op ‘ons’ voetbal, moet je je ook schamen voor de slavernij’

JOOP VA N D E N E N DE T H E AT E RP RO DUCT I ES & WHOOP I

OL D B ER

EXCLUSIEF VOOR CJP’ERS 50% LAST MINUTE KORTIN WWW.CJP.NL/MUSICALS | 0900 - 1353

(45cpm)

Fotografie Govert de Roos, Joan Marcus

PRESENTEREN

43

theater tips tekst Willemijn Kruijssen

Voor welke voorstellingen nemen theatermensen zelf graag plaats op het pluche? Ieder magazine tipt een ander talentvol iemand uit het wereldje zijn/haar theaterfavoriet van dat moment.

Sophie van Winden Gouden Kalfwinnaar Sophie van Winden (29) toert vanaf 13 september door het land in de toneelbewerking van Haar naam was Sarah.

Ondertussen werkt ze aan de korte film Retour, die ze zelf schreef, én is ze op televisie te zien in het tweede seizoen van Overspel.

Met je CJP-pas krijg je tot 50% korti ng in het theater

Beeld: Mick Otten

Beeld: Reyer Boxem

Don Juan (7 en 8 september, Stadsschouwburg Amsterdam) ‘Ik ben erg blij dat Don Juan van het Noord Nederlands Toneel opnieuw uitgevoerd wordt tijdens het Nederlands Theaterfestival, vorig jaar heb ik het gemist. Dat Dana Nechustan het klassieke werk van Molière heeft aangepakt, maakt me heel nieuwsgierig. Het is haar eerste theaterregie, hiervoor maakte ze films als Nachtrit en de clip Birds van Anouk. Peter Vandemeulenbroecke speelt Don Juan, hij is mijn jaargenoot op de toneelschool in Maastricht. Dat was een intensieve periode; vier jaar lang heeft de hele klas elkaar scherp gehouden. Je weet precies wat iemand kan en kijkt dus op een andere manier naar elkaar. Zelfs acht jaar na ons afstuderen blijf je kritisch en loyaal.’

Met je CJP-pas krijg je € 4,- korting op een kaartje voor Don Juan. Nnt.nl The New Forest (Iedere paar maanden een nieuwe voorstelling in Rotterdam, thenewforest.nl) ‘De talentvolle en intelligente kunstenaars van de Rotterdamse toneelgroep Wunderbaum is dit jaar begonnen met een langlopend project: The New Forest. Vier jaar lang onderzoeken ze alternatieven voor de democratie en kapitalisme in de huidige samenleving, zoals Hospital over het zorgstelsel.

Het is een geëngageerd project ja, ik ben zelf ook geëngageerd. Het publiek een ander wereldbeeld laten zien dan ze kennen, dat vind ik een van de taken van kunstenaars. Doordat er minder geld naar cultuur gaat, moeten theatermakers soms commerciële keuzes maken. Daarom vind ik het zo prettig dat er ook makers als Wunderbaum zijn.’

Met je CJP-pas krijg je tot € 11,- korting bij de Stadsschouwburg Rotterdam. Wunderbaum.nl

44

Fretz @

Johan Fretz schreef 2025, toert met Revolte door het land en zit regelmatig bij DWDD aan tafel. Onze razende reporter stortte zich vol overgave op opdracht nummer 2: ‘Doet u mij maar nummer 45, de Fuck Off van Ai WeiWei.’

Fretz @ Groninger Museum

‘Ik ga naar de Ai WeiWei expositie Fuck Off 2 in het Groninger Museum’, zeg ik in de deuropening.

‘Sorry, wat zeg je?!’, vraagt mijn vriendin.

Ze kijkt me aan alsof ik me verkleed heb als Bassie de Clown. Ik herhaal wat ik heb gezegd. Dan pas hoor ik hoe idioot dit klinkt: ik ga naar de Ai WeiWei expositie Fuck Off 2 in het Groninger Museum. Er zijn mensen voor minder vreemde uitspraken opgesloten in een inrichting. Mijn vriendin barst in lachen uit.

‘Zoiets belachelijks heb ik nog nooit gehoord’, zegt ze.

Fuck Off. Deel 2 nog wel. Er moet dus ook een deel 1 zijn geweest. Vaak is deel 1 beter. Dat is met boeken zo, met films; dat weet iedereen. Hopelijk zijn exposities de uitzondering op de regel. De titel Fuck Off 2 klinkt niet heel uitnodigend, maar ik heb er veel goeds over gehoord en gelezen, dus ik waag het erop. De beschrijving luidt als volgt: ‘De

tentoonstelling Fuck Off 2 is samengesteld door kunstenaar en activist Ai Weiwei, conservator en kunstcriticus Feng Boyi en hoofdconservator van het Groninger Museum Mark Wilson. Met werk van 37 hedendaagse Chinese kunstenaars en kunstenaarsgroepen stelt deze expositie vragen bij het maatschappelijke, juridische en politieke klimaat van het huidige China.’

Lekker gek China is voor mij: het restaurant om de hoek waar je te veel eten krijgt, Jackie Chan, Bruce Lee, gerechten met namen als Ai WeiWei, het land waar de economische toekomst schijnt te liggen en een oud cassettebandje van mijn moeder met rare lijzige luisterliedjes in het Mandarijn dat ze vroeger grijs draaide. Ik was ooit een dag in Hong Kong, maar dat schijnt weer een hele wereld op zich te zijn. Dus van dat verre land China, met al

45

tekst Johan Fretz Beeld ilja meefout

z’n tegenstrijdigheden, weet ik nauwelijks iets.

Bij aankomst blijkt dat het Groninger Museum zelf al een kunstwerk is: felle kleuren, opvallende vormen, een gebouw dat schreeuwt: ‘Ik ben lekker gek!’. Nu is dat bij mensen vaak nogal vermoeiend, maar dit vreemde gebouw maakt me meteen nieuwsgierig. Bij het trappenhuis richting de expositieruimte tref ik een beveiliger.

‘Ik moet langs u neem ik aan, wat is het wachtwoord?’

De beveiliger kijkt me aan met de humorloze en glazige blik, die we zo goed van beveiligers kennen.

‘Er is geen wachtwoord’, antwoordt hij.

Ik passeer hem en bedenk dat hij waarschijnlijk prima zou passen binnen de Chinese cultuur, waar je zonder al te veel na te denken in de pas moet lopen.

De poort naar de expositieruimte bestaat uit twee indrukwekkend volle muren vol kwitanties.

Toen Ai WeiWei vast zat en een gigantisch bedrag moest betalen om vrij te komen, hebben duizenden internetgebruikers dat bedrag in een mum van tijd bij elkaar gelegd. De kwitanties blijken stuk voor stuk unieke bonnen die aan deze mensen zijn gegeven door Ai WeiWei, als bewijs dat ze hun geleende geld ooit terug krijgen. Wat in een geinig stuk behang lijkt, blijkt voor de activist dus van onschatbare waarde te zijn.

Eigen invulling Het is mij altijd weer een raadsel hoe mensen het uren volhouden in ruimtes waar je in een kwartier doorheen kunt lopen. Ik voel me een cultuurbarbaar, maar moet me er bewust toe zetten om naar stilstaande kunst te (blijven) kijken.

Ondertussen passeer ik van karton gemaakte gebouwen, duistere schilderijen van Chinese landschappen, een video van een stel dat seks

46

interview

tekst XXX Beeld XXX

46

Fretz @

heeft op een dak als protest tegen de preutsheid, een verzameling foto’s van islamitische Chinese mannen die allemaal een hoedje dragen. Een paar van die hoedjes liggen in een glazen vitrine. Mooi is het zeker, maar het raakt me niet echt. Het blijft teveel op een afstand, alsof ik de heftigheid die in het land woekert niet zelf mag voelen.

De curator laat helaas ook weinig over aan de eigen invulling. Op de beschrijvingen naast de werken staan dingen als: ‘Dit lijkt gewoon een video van een man die op een matras over het water vaart, maar eigenlijk betekent het iets heel anders, namelijk dit…’. Net zoiets als dat ik in het theater een slechte grap zou vertellen en daarna zeg: ‘Dames en heren: dit lijkt een hele slechte grap, maar eigenlijk is het juist een hele goede grap. Want….’. Het maakt me rebels.

Opeens vind ik het grappig dat hier tientallen vrouwen rondlopen, die er allemaal echt precies hetzelfde uitzien. Ergens tussen de 45 en 60 zijn ze, dezelfde chemische rode kleurspoeling in hun haar. Ironisch. Ze struinen langs werken over China, over een samenleving waarin eigenheid niet is toegestaan, en hebben niet door hoe erg ze op elkaar lijken. Zo maken die vrouwen onbedoeld deel uit van de kunstwerken waar ik naar sta te kijken. In Nederland hoeven we kennelijk niet onderdrukt te worden om ons te conformeren.

Bij de strot gegrepen worden Van een palet in de ruimte, waar een hele stapel krantjes op ligt, pak ik een exemplaar. ‘Jongeman, het is volgens mij niet de bedoeling dat u dit krantje oppakt. Dat hoort bij het kunstwerk’, zegt een roodharige vrouw die me over haar brilletje aankijkt.

‘Weet u het zeker?’, vraag ik. Ondertussen denkend: je hoort zelf bij het kunstwerk. Ik zie een bankje, maar durf daar nu ook niet meer te gaan zitten. Straks hoort dat er ook bij. Ik maak altijd alles kapot.

Even verderop hangen er talloze plastic zakjes met blauwe vloeistof aan de muur. Het lijkt wel een golvende zee van plastic. Op de grond zie ik opeens iets glimmen: er lekt blauwe vloeistof uit. Ik vraag me af of dat ook bij het kunstwerk hoort. Dat hoop ik bijna. Iets besmets in deze steriele bedoeling.

Dan gebeurt het toch, heel onverwachts. Ik sta voor een serie doeken waar foto’s op zijn afgedrukt.

Een kunstenaar heeft mensen democratisch laten besluiten of hij een grote, diepe snijwond over zijn hele lichaam moest laten maken, om zich uit te

spreken voor democratie. De meerderheid van het handjevol mensen aan wie hij dat vroeg, zei ‘ja’. Dus zie je hem op de foto’s, omringd door de mensen die dit besluit democratisch namen, op een brancard liggen. Bebloed, met een diepe snijwond over zijn hele lichaam. Hier, hoe gruwelijk ook, wordt opeens tastbaar hoeveel onvrede, woede en onmacht er schuilgaat achter dat bedeesde. Dat je zover wilt gaan, durft te gaan, om als kunstenaar een vuist te maken tegen onderdrukking en censuur. Dat grijpt me opeens bij de strot.

Het is alsof ik vanaf dat moment begrijp waar ik naar zit te kijken. Alsof ik het geschreeuw dat onder al deze tamelijk klinische werken ligt, opeens

hoor en zie. Je moet er even doorheen prikken, door dat conceptuele en de vermoeiende drang van de curator om alles uit te leggen. Probeer zo min mogelijk beschrijvingen te lezen en gebruik je eigen verbeeldingskracht. Als vanzelf word je dan in een wereld gezogen die je niet kent. Een wereld waar je tussen roodharige midlife-vrouwen uit Purmerend en humorloze beveiligers beseft dat de vrijheid die je in dit land hebt, om te zijn wie je wilt zijn, lang niet overal vanzelfsprekend is.

Met je CJP-pas krijg je € 3,- korting in het Groninger Museum. De Ai Weiwei tentoonstelling is nog t/m 17 november te zien.

48

Tekst Elize Kerseboom Beeld Ruud Pos

In de schaduw van Met je hoofd op de voorkant van een cd en hordes fans aan je voeten. Allemaal leuk en aardig, maar niet mogelijk zonder muzikanten als Jonas, Benny of Amber.

Wereldberoemd in muzikale kringen Naam: Jonas Pap (30).

Op de achtergrond als: Cellist.

(On)bekend van: Slipknot, Herman van Veen, Kyteman en reclames.

Luistert zelf naar: ‘Ik hoor teveel muziek, maar als ik iets opzet, dan iets kleins.’

Off the record-quote: ‘Niemand weet dat ik het Koningslied heb ingespeeld!’ Tot nu.

Wat was de eerste artiest met wie je samenwerkte?

‘Epica, daarmee stond ik op mijn zeventiende in de studio. Vervolgens ben ik met ze door Frankrijk gaan toeren, waar weer meerdere klussen uit voortkwamen. Onder andere het nummer Bother met Stone Sour, voor de soundtrack van Spider-Man.’ Je speelt met metalartiesten én Herman van Veen. Sta je in hun schaduw?

‘Nee, zo voelt het niet. Doorgaans wordt het geluid van strijkers bij elkaar gegooid, om er dan een geheel van te knutselen. Ik onderscheid mezelf doordat ik makkelijk improviseer en eigen stukken schrijf, in tegenstelling tot veel cellisten. Bovendien zit ik regelmatig voor op het podium, zoals tijdens een show van Miss Montreal in Carré, waar ik dan een paar nummers meer in de spotlights sta.’

Toch kent niemand je naam.

‘In de popwereld wordt het kwartet waar ik deel

van uitmaak wel het snelst gevraagd om mee te komen spelen, maar het grote publiek kent mijn naam inderdaad niet. Dat vind ik niet erg. Binnen ons kwartet is er iemand die wat meer op de voorgrond treedt, door vaker solo’s te spelen. Ik luister liever op de achtergrond hoe en waar ik alles zo mooi mogelijk kan inkleuren en aanvullen.’

Nu zeg je het zelf al: op de achtergrond.

‘Hmm, ja, oké. In dienst staan van iemand, dat vind ik toch wel fijn. Helemaal in m’n eentje wil ik niet. De cello past wel erg bij me wat dat betreft, want dat is geen typisch solo-instrument.’

Je hebt wel een dik cv, om trots op te zijn.

‘Ik schreeuw dat niet van de daken. Mijn website dateert bijvoorbeeld van 2006. De buurvrouw wist zelfs niet wat ik deed, in mijn studio aan de andere kant van haar muur. Ze ging naar een show van Janne Schra en riep verbaasd: ‘je bent mijn buurman!’ En de fotoshoot voor dit interview: laat mij maar verstopt áchter een boom staan, in plaats van in de natuur te poseren.’

Terwijl je toch bijna wekelijks bij 3FM of Pauw & Witteman bent.

‘Ik bel vrienden of familie niet op om te zeggen dat ik op tv kom. Sommige artiesten zetten alles op Facebook, maar ik heb die drang gewoon niet. Ik vind het wel prima zo, op de achtergrond.’

51

IN DE SCHADUW VAN

e werkrummer Naam: Benny Bakker (29).

Op de achtergrond als: Drummer.

(On)bekend van: Guus Meeuwis, Baskerville, Jurk en reclames.

Luistert zelf naar: ‘Beatles-achtige muziek, country en liedjes zonder drums.’

Off the record-quote: ‘Guus is echt een fenomeen.’ hoe ben je erin gerold?

‘Via het conservatorium bouwde ik een netwerk op. Martijn Bosman, die ook bij Kane speelt, heeft me aan veel werk geholpen in het begin. Mijn eerste klus was voor Dennis, een meisje met een beugel en een hitje dat No Can Do heette.’

Waarom zit je niet vast in een band? De artiestennaam heb je al.

‘Daar heb ik geen behoefte aan, al deed ik dat eerst wel. Ik wil echt met drummen m’n geld verdienen. Als je in een bandje zit, ben je toch vaak aan het ploeteren. Op een gegeven moment was ik daar klaar mee. Nu doe ik veel verschillende dingen binnen een snelle workflow.’

Wat is verschillend?

‘Ik drum in de studio, treedt live op, maar maak ook muziek voor films als Komt een vrouw bij de dokter en reclames. Daarnaast val ik in bij bijvoorbeeld Guus Meeuwis. De genres verschillen ook. Van Baskerville, waar het echt de uitdaging is om elektronische beats te vertalen naar akoestisch drummen, tot aan theateroptredens van Jurk, wat weer heel intiem is. ’s Ochtends check ik wat ik precies moet spelen, ’s middags en ’s avonds voer ik het uit.’

Je vindt het niet erg dat het hoofd van een ander op de cd staat, en niet dat van jou?

‘Het bevalt me prima. Ik ben geen uitbundig type, praat niet zoveel. Over muziek maken heb ik het wel, maar niet op een kijk-mij-nou-manier. Te googelen ben ik niet, iemand dacht eens dat ik een Groningse amateurzanger was toen ze me had opgezocht. Bij film maakt het me niet eens uit of ik in de credits sta. Mensen hebben tijdens het kijken niet eens door dat er muzikaal veel gebeurt en toch ervaren ze dat het er is. Dáár gaat het me om.’ hoe ga je te werk bij al die opdrachten?

‘Tegenwoordig werk ik met een iPad, waar alle uitgeschreven muziekstukken per artiest op staan.

Soms krijg ik die stukken toegestuurd, maar helaas moet ik het vaak zelf uitschrijven.’ helaas? is dat niet leuk dan?

‘De afgelopen twee maanden heb ik 180 liedjes uitgewerkt, dat is echt heel veel. Het botst met de werkdruk die ik fijn vindt. Maar dat neemt niet weg dat creativiteit belangrijk is.’ hoe raak je die creativiteit dan kwijt?

‘Voor het nieuwe album van Van Velzen heb ik een liedje geschreven en een vriend van me zit in de Berlijnse reclamewereld. Hij stuurt vaak tracks op, die ik dan in drum. Ook in de studio, waar ik het liefste werk, zijn er genoeg creatieve mogelijkheden.’ stel: geld speelde geen rol. Zou je dan dingen anders doen?

‘Dan deed ik precies hetzelfde als nu. Drummen is te gek.’

52

in de schaduw van

Richting de spotlights Naam: Amber Gomaa (26).

Op de achtergrond als: (soul)zangeres.

(On)bekend van: Alain Clark, Ryan Shaw, Glennis Grace.

Luistert zelf naar: soul en urban; van Aretha tot Alicia.

Quote: ‘Ik wil mijn eigen nummers spelen.’

Wat bracht jou in de buurt van al die bekende namen?

‘Ik hield altijd van muziek, maar wist nog niet dat muzikant, zonder bekend artiest te zijn, een beroep was. Na veel getwijfel en een studietest ging ik na het gymnasium psychologie studeren.

Ondertussen zong ik in plaatselijke café’s en op mijn twintigste sprak de manager van Alain Clark me aan, tijdens een coversessie. Hij was op zoek naar achtergrondzangeressen. We begonnen in kroegjes en binnen een half jaar stonden we voor uitverkochte zalen.’

En de rest van de namen op je cv?

‘Als internationale artiesten in Nederland een tour komen doen, is het een stuk goedkoper om de backing vocals op locatie te zoeken. Dus nadat ik via Alain het wereldje inrolde, tourde ik met Selene Johnson en trad ik op met Ryan Shaw.’

Hoe gaat dat? Zo van: ga daar maar staan en zing wat je gezegd wordt?

‘Je hebt het zelf in de hand om geen pionnetje te zijn. Het is belangrijk om je kwaliteiten te herkennen en uit te werken tot je eigen stijl, op een manier dat je nog wel dienstbaar kunt zingen. Zo maak je jezelf onvervangbaar, terwijl je altijd bewust moet zijn van het feit dat je uiteindelijk wél inwisselbaar bent. Je ego moet niet de overhand nemen.’

Nu zit je op het conservatorium omdat je zelf artiest wilt worden. Waar kwam die behoefte vandaan?

‘Toen ik bij Alain begon, dacht ik stiekem al: wacht even, dit wil ik ook! Ik heb mijn studie psychologie afgemaakt en ben naar het conservatorium gegaan. Sindsdien zoek ik naar mijn eigen muzikale identiteit en alles wat daarbij hoort.’

Dus uiteindelijk… ‘…speel ik mijn eigen nummers, heb ik alle zalen van Nederland gezien en op elk festival gestaan.

Op dit moment werk ik aan mijn eerste EP, die in de herfst uitkomt.’

En de achtergrond?

‘Ik doe nog van alles, zo heb ik laatst een reclame van Hertog Jan ingezongen. Mocht het nooit lukken om een eigen carrière te hebben op de voorgrond, dan heb ik mijn net opgerichte zangschool en de achtergrondklussen als plan B.‘ Welke dingen, die je geleerd hebt van je werk als achtergrondzangeres, zien we straks terug in Amber als frontvrouw?

‘Koortjes schrijven vond ik altijd al leuk, dus mijn muziek zal sowieso erg op vocalen gericht worden. Van Alain heb ik vooral veel geleerd over een professionele instelling. On stage, maar ook in de omgang met fans. Verder staat er nog veel open.

Ik hou van warme one take-opnames, maar ook van overgeproduceerde urban. Het achtergrondbestaan was in ieder geval één grote leerschool.’

Speciaal voor CJP’ers geeft Amber deze zomer 15% korting op lessen bij haar zangschool.

Check theamsterdamvocalcompany.nl.

Marc van Warmerdam

Broer van en producent. Werkt al 42 jaar met Alex samen.

Wat is het geheim van jullie samenwerking?

‘Vertrouwen: dat is het allerbelangrijkste. Zowel artistiek als financieel. Wij spelden elkaar nooit iets op de mouw en zeggen wat we vinden en denken tegen elkaar. Blijkbaar werkt dat goed.’

Hoe zou jij de stijl van Alex omschrijven?

‘Heel precies. Hij is nooit maar dan ook écht nooit slordig in zijn werk. Over alles wordt nagedacht en gepraat. Alles dat hij bedenkt, voert hij tot in het kleinste detail uit. Dat heeft ook te maken met zijn manier van schrijven. Hij schrijft niet alleen een dialoog of een verhaal, maar ook de complete choreografie van alle personages. Plus de hele mise-en-scène van een film. Als hij een volle maan bij een groene bank ziet opkomen, dan moeten die volle maan en die groene bank er ook komen. Precies zoals hij het voor zich ziet.’

Hebben jullie de afgelopen 42 jaar wel eens ruzie gehad?

‘Ja hoor. Maar die ruzies gingen altijd om niets.

Tegenwoordig komt het amper meer voor. Je wordt ouder en wijzer en weet dat een ruzie veel energie kost, die je wel beter kunt gebruiken.

Wat niet wil zeggen dat we nooit botsen. Dat is onvermijdelijk als er zoveel op het spel staat: het gaat bij films om grote bedragen en even grote artistieke belangen.’

Wie is Alex?

Alex van Warmerdam (1952) volgde na de middelbare school opleidingen aan de Grafische School en de Rietveld Academie. In de jaren zeventig begon hij zijn eigen theatergezelschap (dat de afgelopen dertig jaar de naam De Mexicaanse Hond draagt) en bouwde aan een imposant oeuvre vol toneelstukken, schilderijen en gedichten. De meeste mensen kennen Van Warmerdam echter vooral als regisseur/scenarist van tot nu toe acht films, waarvan Abel en De Noorderlingen de bekendste zijn. Hij creëert met groot gevoel voor detail een licht absurdistische, geheel eigenzinnige wereld vol vreemde personages die letterlijk uit duizenden te herkennen is.

Ook is Van Warmerdam werkzaam als acteur: hij speelde in (bijna) al zijn eigen films en was onlangs als cynische inspecteur te zien in de bizarre actiekomedie Blackout.

Op 29 augustus verschijnt Borgman op dvd, waar je 10% CJP-korting op krijgt.

55

Anderen over Alex Regisseur Alex van Warmerdam doorbrak in mei de Nederlandse vloek op het prestigieuze festival van Cannes: zijn zwarte komedie Borgman was de eerste vaderlandse film in 38 jaar die er in competitie draaide. Wat maakt het werk van de regisseur zo goed? En hoe kan hij n贸g beter worden? CJP laat vier kenners (en Alex zelf) aan het woord.

Eva van de Wijdeven

Filmjournalist Ab Zagt

Speelde in drie producties van Alex, waaronder Borgman.

Werkt voor het AD en De Ochtend van 4.

Jullie samenwerking bevalt blijkbaar goed.

Waardoor komt dat?

‘Ik denk dat Alex het fijn vindt om te werken met mensen waar hij vertrouwd mee is, dat hij me daarom ook weer heeft gevraagd. Hij hoeft dan op de set minder uit te leggen: ik weet precies hoe hij werkt en wat hij met een half woord bedoelt.

Daardoor kan hij zich meer en beter focussen op zijn eigen deel van het creatieve proces.’

Wat is er volgens jou uniek aan het werk van Alex?

‘Van Warmerdam behoort, met Dick Maas en Eddy Terstall, tot de enige echte filmauteurs die Nederland rijk is. Net als zijn collega’s schrijft en bedenkt hij alles zelf. Zijn werk heeft een heel eigen stijl. Niet alleen qua vormgeving, maar ook qua inhoud. Zijn humor is donker, bits en genadeloos.

De dialogen zijn karig en kernachtig, met soms een wending á la Reve. Ook de decors zijn herkenbaar: helder in hun soberheid. Je ziet dat hij een achtergrond heeft als schilder en theatermaker.’

Voor de buitenwereld lijkt hij soms erg nukkig. Is hij dat ook?

‘Nee, dat vind ik niet. Ik moet juist altijd erg om hem lachen. Bijvoorbeeld als hij zijn bril kwijt is, die vervolgens gewoon op zijn hoofd zit. Hij neemt nooit een blad voor de mond en is een heel direct persoon, net als zijn vrouw Annet trouwens. Dat schept veel duidelijkheid op de set. Je moet wel de tijd nemen om hem beter te leren kennen, als je wilt begrijpen wat voor mens hij echt is. Maar dat geldt voor iedereen, toch?’

Was je nerveus de eerste keer dat je voor de grote Alex van Warmerdam auditeerde?

‘Ik had geen idee wie hij was! Om me heen hoorde ik allemaal mensen opgewonden doen, over het feit dat ik kans maakte op een rol in een film van Alex.

Maar ik begreep niet goed waarom. Misschien was het ook wel een voordeel dat ik zijn voorgeschiedenis niet kende: je bent sowieso al flink nerveus op een auditie. Inmiddels heb ik de schade trouwens ingehaald en zijn meeste films gezien.’

Borgman was de eerste Nederlandse film in de competitie van Cannes in 38 jaar. Was dat terecht?

‘Hij was zeker op z’n plek in het hoofdprogramma van Cannes. De ontvangst bij de buitenlandse collega’s was ook goed, met uitzondering van enkele Fransen die hem gek genoeg vroeger wel omarmden. Alex had zeker een prijs verdiend, bijvoorbeeld die voor beste regisseur.’

Hoe zou Alex nog beter kunnen worden?

‘Wat je vaak hoort, is dat zijn films niet lekker eindigen. Hij sluit nooit af met een daverend slotakkoord. Dat zou meer impact kunnen hebben.

Maar ik ben ervan overtuigd dat Van Warmerdam nog vaker in Cannes gaat opduiken.’

Annet Malherbe

Alex van Warmerdam

Is getrouwd met Van Warmerdam en speelt in bijna al zijn films.

Regisseur, acteur, theatermaker, schilder, dichter.

Hoe zou jij het werk van Alex omschrijven?

‘Mensen worden naar een heel bijzondere plek gestuurd, maar meestal wordt die plek daarna ook weer compleet afgebroken. Dat kan verwarrend zijn. Maar het mooie van zijn werk is dat het hele verhaal zich vooral in je eigen hoofd afspeelt.

Je bepaalt zelf wat je ziet als je naar een film van Alex kijkt. Sommige mensen zien in hoofdpersoon Borgman de duivel, anderen zien in hem juist God.’

Hoe schrijf jij je filmscripts?

‘Ik schrijf nooit een synopsis maar start altijd met een eerste scène. Daarna zie ik vanzelf wel wat er gebeurt. Er is wel altijd een duidelijk beginpunt.

Bij Borgman was dat het idee dat er heel veel nare kamertjes in het hoofd van een mens zitten, waar hij of zij nog nooit is geweest. Ik wilde het kwaad laten zien zoals het er volgens mij uit kan zien.

Niet als enge zombies, maar als normale mensen die je zou kunnen ontmoeten in de supermarkt om de hoek.’

Laat hij zich bij wel sturen door jou of anderen?

‘Ja, absoluut. Hij is artistiek volledig autonoom, maar tijdens een maakproces staat hij altijd open voor ideeën. Iedereen mag zeggen wat hij denkt en als dat echt beter is, past hij sommige dingen ook aan. Borgman had eerst een ander einde, maar dat heeft hij ingekort nadat het bij testscreenings niet goed bleek te werken. Het waren goede scènes, maar schrappen is ook schrijven: kill your darlings.’

Wat was jouw mooiste filmervaring met Alex?

‘Het maken van De Noorderlingen, zijn tweede film.

Ik vond het bijzonder dat ik bij die film zo intens bij het proces betrokken was. Alex kan een film en een set helemaal naar zijn hand zetten. Hij bouwde voor De Noorderlingen een hele straat na. Dat gold trouwens ook voor Kleine Teun, Emma Blank en Borgman. Al die gebouwen zijn puur voor de film gemaakt en ze zagen er precies uit zoals Alex het in eerste instantie had getekend. Het geeft een enorme kick om daar dan echt in rond te lopen.’

Je verhalen hebben altijd al grimmige kantjes gehad, dat geldt ook voor Borgman. Word je niet milder naarmate je ouder wordt?

‘Nee, integendeel. Ik word juist gemener. Deze film is duisterder dan alles wat ik hiervoor gemaakt heb. Toch ben ik wat teleurgesteld, het had nog gemener kunnen zijn.’

Wat was voor jou het hoogtepunt van het hele circus in Cannes?

‘Ik denk niet in hoogtepunten: dat doen alleen journalisten. Ergens stond dat ik ontroerd was op de première-avond, dat was helemaal niet zo. Mensen willen altijd dat er van alles door je heen gaat op zo’n moment. Bij mij duurt het een tijdje voordat ik dit soort dingen goed kan verwoorden en plaatsen. Dat werkt soms vervreemdend. Toen ik laatst voor het eerst in tien jaar De Noorderlingen weer zag, kon ik me niet voorstellen dat ik die ooit zelf gemaakt heb.’

58

boeken Ieder nummer mag iemand waarvan wij vinden dat hij/zij het verdient € 100,- stukslaan in boekenwinkel Polare (voorheen De Slegte). Daar krijg jij met je CJP-pas sowieso 10% korting. Check cjp.nl voor de voorwaarden.

Carolien Borgers Ja, Carolien Borgers staat vanaf september weer in de theaters met haar cabaretprogramma Happy End en dat is een geweldige show.

Maar de échte reden dat ze € 100,- van ons krijgt, is dat ze als The Wonderfull Days op Lowlands happy hardcore-liedjes gaat zingen. In trainingspak en enkel begeleid door een akoestische gitaar. Gabbers hebben ook gevoel.

Kevin Moore – Starburst ‘Ik lees twee romans per week en op dit moment zit ik in een Amerikaanse fase. Het zijn vooral schrijvers uit de jaren zestig tot en met tachtig: James Salter, Jay McInerney. The bubble die toen is opgebouwd fascineert me mateloos. Dat hele opgeblazen leven in New York en L.A., het idee dat alles kan. Als je nu die boeken leest denk je: dít is waar het fout is gegaan. Niemand had het toentertijd door. Ik vind eigenlijk alles wat in elkaar stort mooi.

Omdat uiteindelijk ook écht alles in elkaar stort, maar de hoop dat het niet gebeurt is zo ontroerend. De mooiste liedjes gaan over de pijn die mensen voelen als hun relatie uit is en die liedjes gaan dan altijd over de tijd dat het nog goed ging. Dit fotoboek sluit perfect aan op die fascinatie en gaat als inspiratiebron dienen voor mijn eigen liedjes.’

Hans Lodeizen – Het innerlijk behang ‘Dit vind ik te gek! Door een gedicht van Hans ben ik me de laatste tijd aan het verdiepen in poëzie.

Ik schrijf op het moment namelijk veel liedjes.

Niet voor in mijn programma, maar gewoon for the sake of het schrijven van mooie liedjes. Ik vind het heel inspirerend om gedichten te lezen. Nederlandse liedjes zijn vaak clichématig en weinig genuanceerd. Of laat ik het zo zeggen: ik vind het zelf heel moeilijk om niet in clichés te verzanden bij Nederlandse liedjes. Van die typische kleinkunstliedjes word ik heel moe. Ze zijn vrijwel al-

tijd geschreven vanuit één grappige gedachte, waar dan een heleboel voorbeelden bij worden gehaald. Ik wil de bandbreedte waarin ik schrijf vergroten en daar helpt poëzie me bij. Het lezen van een gedicht kan je echt op een andere manier naar woorden en beelden laten kijken.’

Jay McInerney - De laatste vrijgezel ‘Yes. Oh, yes! Deze moet ik hebben! Nou ja, ik ben dus een beetje freakishly gek op Jay McInerney.

Het eerste boek dat ik van hem las was Brightness Falls en nu wil ik alles van hem hebben. Bright Lights, Big City heb ik net besteld. McInerney werd me aangeraden door een vriend van me, die ook schrijver is. De schrijvers in mijn vriendengroep hebben altijd goede boekentips. Wanneer ik een tip inderdaad goed vind, wil ik meteen alles van zo’n schrijver lezen. Daarna hop ik door naar een auteur die aan hem of haar verwant is, waardoor ik nu dus in die Amerikaanse fase zit.’

Alex Boogers – Alle dingen zijn schitterend ‘Dit lijkt me goed, omdat het volgens mij bij Arjen (Lubach, een goede vriend van Carolien -red.) op tafel ligt. Ja sorry, dat is het toch gewoon? Je pakt meestal een boek op omdat je denkt: oh ja, dit lijkt me wel wat. De titel is wel belachelijk, want natuurlijk zijn niet alle dingen schitterend. Het zal dus wel gaan over de dingen die helemaal niet schitterend zijn en, zoals inmiddels bekend, vind ik dat interessant. De achterkant is wel stom. ‘Alle dingen zijn schitterend is een rijke roman over hoop in tijden van tegenslag.’ Ja eh… laat maar.

Maar op de flaptekst mag je een boekenkeuze nooit baseren. Als ik bij mijn favoriete boeken de achterkant lees, denk ik zonder uitzondering: really? Even de eerste zin lezen. ‘De eerste jaren heb ik geen verhaal gehoord dat me niet al eens eerder was verteld.’ Ja, goede zin. Die gaat mee.’

59

tekst Steven Stoffers Beeld Julia de Boer

Bij TakeCareNow! krijgen CJP’ers tot ₏ 75,- vergoed voor gehoorbeschermers op maat (afhankelijk van je aanvullende verzekering).

Bekijk hoe makkelijk het is om gehoorbeschermers op maat te laten maken op takecarenow.nl/cjp.

61

geen dank Via Twitter en Facebook komen vaak mooie vragen, fijne sneren en vooral veel liefdesbetuigingen binnen.

De meest memorabele reacties delen we graag met jullie. #geendank

62

lifestyle Styling en tekst SOPHIE DE GROOT Beeld MEIS BELLE WAHR

Fearless fashion Maak van je lijf een kunstwerk en durf op te vallen op straat.

Geert draagt: Karl Kani jersey € 39,95 > € 35,96. Stippen blouse van Vans € 69,95 > € 62,96. NBA tank als rok, € 49,95 > € 44,96. Mitchell & Ness jas, € 149,90 > € 134,90. Adidas sokken € 7,95 > € 7,16. Adidas slipper € 69,95 > € 62,96. Nike sneaker, € 99,95 > € 89,96. Alles via Front Runner.

64

gespot De tweejaarlijkse Mode Biënnale in Arnhem brengt niet alleen bijzondere kleding naar de stad, maar ook opvallend gekleed publiek. Met als thema ‘fetisjisme in de mode’ is het dé plek voor fearless fashion. Naast een momentje voor de camera vroegen wij ze: in hoeverre is mode kunst?

Peter Cripps Clark (22), student dans: ‘Mode kán kunst zijn. Het is een creatieve uitlaatklep en meer in beweging dan beeldende kunst. Enorm tijdgebonden.’

Sophie de Groot (24), stylist en redacteur: ‘Kleding is vooral draagbaar en praktisch. Mode gaat meer om trends, het creatieve en daarmee de kunstvorm.’

Xena Maria Evers (24), net afgestudeerd in filosofie: ‘Hier komt de filosoof in mij naar boven. Wie bepaalt wat kunst is en waarom zou mode geen kunstvorm zijn?’

Boudewijn van der Laan (25), student Master Business Administration. ‘Er zijn geen duidelijke scheidslijnen.

Als iemand mode ervaart als kunst, dan is dat zo.’

€ 39,99 > € 36,via Front Runner

€ 119,95 > € 107,96 via Welikefashion.com

€ 124,95 > € 112,46 via Welikefashion.com

Mix & atch Combineer verschillende vormen, prints, materialen, kleuren en stijlen door elkaar voor een arty eff ect. Alles kan, alles mag.

€ 44,95 > € 40,46 via Front Runner

€ 59,95 > € 53,96 via Welikefashion.com

10% korting met je Cjp-pas

€ 124,95 > € 112,46 via Front Runner

€ 25,- > € 22,50 via America Today

€ 7,99 > € 7,20 via Front Runner

66

Vroeger, toen beelden nog niet zoveel bewogen tekst Elize Kerseboom Beeld Sunshine pictures

CJP gaat voor jong, nieuw, fris en getalenteerd. Maar dat betekent niet dat we de klassiekers vergeten.

‘Excelsior!’

Stan Lee: onze superheld

Hij wilde acteur worden, maar in plaats daarvan schreef Stan Lee honderden strips. De verhalen van de Hulk, Fantastic Four en Wolverine die we nu weer op het witte doek zien, kwamen vanuit Stan Lee’s brein de wereld in.

Stanley Martin Lieber ging in 1939 aan de slag als kantoorhulpje bij Timely Comics, de uitgever die uiteindelijk bekend zou worden als Marvel Comics. Toen er een ondankbaar schrijfopdrachtje gedaan moest worden, stond de achttienjarige Stanley trappelend vooraan om de klus te klaren.

Hij werkte mee aan Captain America: Foil’s the Traitor’s Revenge, onder het pseudoniem Stan Lee. Zijn volledige naam bewaarde hij liever voor de literaire roman die hij nooit schreef. Thank god voor gesneuvelde ambities.

De eerste grote superhelden van Stans hand waren de Fantastic Four, die illustrator Jack Kirby en hij in de jaren zestig introduceerden. Het sloeg zo aan dat in no-time onder anderen The Hulk, Iron Man, Thor, X-Men en Spider-Man volgden, ook werd good old Captain America opnieuw leven ingeblazen. Op een zeker punt verkocht Marvel meer dan zestig miljoen exemplaren per jaar. Stan bedacht verfrissende verhalen en gaf vorm aan bijzondere karakters. Dat deed hij altijd bescheiden en met zoveel mogelijk credits voor zijn collega’s. In de documentaire With Great Power: The Stan Lee Story kan hij niet vaak genoeg benadrukken dat de comics er écht niet waren zonder die illustratoren.

Toch is Stan wel degelijk de man achter de successen van wat nu Marvel Entertainment heet.

Types als Batman en Superman (van concurrent DC Comics) zijn onverslaanbaar, vaak anoniem en ongevoelig. ‘Stan the Man’, zoals zijn fans hem noemen, liet de lezers kennismaken met de persoon áchter het masker. Neem Peter Parker: hij is onzeker, heeft relatieproblemen en, hoe heldhaftig hij ook is, met superkrachten komt hij niet van persoonlijke issues af. Plus: iedereen in het verhaal weet dat hij Spider-Man is. Volgens Stan’s vrouw Joan is de persoonlijke kant van de karakters terug te zien in Stan. Andersom trouwens ook, want de nu 91-jarige man loopt rond met een flitsende pacemaker die verdacht veel lijkt op een onderdeel van Iron Man’s pantserkostuum.

Naast strips schreef Stanley ook columns (eindigend met zijn vaste kreet ‘Excelsior!’) en aan het begin van het internettijdperk gaf hij al gauw een multimediale draai aan zijn verhalen. Ondanks dat hij nog steeds The Godfather of Marvel genoemd wordt, is Stan tegenwoordig amper meer betrokken bij het bedrijf. Hij stortte zich in andere entertainmentbedrijven, richtte YouTube-kanaal Stan Lee’s World of Heroes op en deed zelfs uitstapjes naar DC. Ook heeft hij het tot acteur weten te schoppen, door middel van de vele cameo’s in de films die hij zelf produceerde. Zo was hij hotdogverkoper in X-Men, postbode in Fantastic Four en zien we hem binnenkort langskomen in The Wolverine. In alle rust genieten van z’n oude dag, daar doet deze legendarische bejaarde niet aan.

The Wolverine draait vanaf 25 juli (met € 2,- CJPkorting), strips van Stan kun je met 10% CJPkorting kopen bij Polare (voorheen De Slegte).

Funny fact: Stan Lee werd in 2007 aangeklaagd door, jawel, Stan Lee Media. Het internetbedrijf dat hij oprichtte en waar hij zich vervolgens uit terugtrok omdat het failliet ging, had bij een heroprichting nog auteursrechten rondslingeren van Stan.

68

In the picture Tekst Tessa Verheul Beeld GJ van Rooij

Raw Footage Aernout Mik Op de muisstille tentoonstelling Communitas, een overzicht van de Nederlandse videokunstenaar Aernout Mik (1962), word je als bezoeker af en toe opgeschrikt door luid geknal. Het is afkomstig van Raw Footage, een installatie van twee schermen, die Mik in 2006 maakte. Het werk dat Mik verdekt opstelde in het doolhof dat hij bouwde in de kelder van het Stedelijk Museum, bevat als een van de weinige werken geluid. Wat Raw Footage daarnaast bijzonder maakt, is dat Mik als kunstenaar voor dit werk een andere rol aannam. Hij hoefde hier geen camerateam aan te sturen, acteurs te instrueren of een locatie uit te zoeken. In plaats van scènes te regisseren, selecteerde hij bestaande beelden uit het archief van persbureaus.

De schermen tonen een jongen in een rode zwembroek, met achter hem een berglandschap. Het beeld doet denken aan een idyllisch vakantiekiekje, totdat de camera uitzoomt. Naast de jongen staat een verlaten tank. Even later speelt een stel soldaten een potje jeu de boules, achter hen staan de tanks in rijen opgesteld. De bevolking zit op een geïmproviseerd terras in het zonnetje. Een atlete is aan het hardlopen tussen de brokstukken. Een man zwaait naar de camera, op zijn rug draagt hij een geweer.

De 75 minuten aan beelden die Mik selecteerde, zijn in de jaren negentig gefilmd door journalisten, tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië.

Naast de vele gevechten hebben de verslagge-

Kunstwerk facts Gemiddelde kijktijd bezoeker: 5 minuten Gemiddelde leeftijd bezoeker: 35 (alles tussen 4 en 75) Percentage bezoekers dat op bankje gaat zitten (wanneer mogelijk): 60% Percentage dat het bordje leest: 30% Percentage internationale bezoekers: 20% Verdeling man / vrouw van bezoekers dat blijven kijken: 60/40% Percentage dat durft te praten: 5% Bijzondere opmerking: ‘Dit gaat over die genocide, weet je nog?’

(Gebaseerd op bevindingen van drie bezoeken aan het museum, op verschillende tijdstippen, in het weekend en doordeweeks.)

vers ook talloze alledaagse momenten gedocumenteerd, een verborgen geschiedenis achter het oorlogsgeweld. Mik plakte deze fragmenten achter elkaar en ontdoet ze daarmee van hun context; beelden van verschillende locaties en momenten lopen door elkaar heen.

Het merkwaardige is dat je door de vele alledaagse situaties, scharrelende dieren in het afval en soldaten die een sigaretje roken of een spelletje spelen, de context zelf ook vergeet. De beelden zijn meer dan een oorlogsverslag, eerder de registratie van een tijdperk. In alle facetten herken je de jaren negentig: de kleurrijke kleding, volumineuze kapsels en graffiti op de muren.

In die zin zijn de beelden best herkenbaar. Totdat

Mik ons weer de waanzin van de situatie laat voelen: ‘Please, leave this place!’, jammert een luitenant naar een groep journalisten. Een cameraman wordt in zijn arm geschoten en een beer in een verlaten dierentuin breekt zijn hok af. Raw Footage is hiermee een intenser verslag dan menig reportage op het achtuurjournaal. En om dat te ervaren hoef je niet alle 75 minuten te zien.

Aernout Mik – Communitas Tot en met 25 augustus 2013 Met je CJP-pas krijg je 50% korting op de toegang in het Stedelijk Museum stedelijk.nl

71

interview

Tekst Willemijn Kruijssen Beeld Milan Vermeulen

‘Hé homo, waar zijn je spitzen?

Op zijn 21ste stopte Rory de Groot definitief met wat hij het allerliefste deed: voetballen. Twee jaar eerder was hij nog gedebuteerd in het eerste van Feyenoord. Hij maakte er zijn theatervoorstelling Hand in Hand over.

Het repeteren is als trainen, de regisseur is als de trainer, de hoofdrolspeler als de vedette, het ensemblewerk als teamsport, de mise-en-scène als het tactisch plan en de kleedkamer is zowel bij het toneel als bij het voetbal extreem belangrijk. Maar verder zijn ze compleet verschillend, de twee werelden die theatermaker Rory de Groot (30) het beste kent.

Het verhaal van Rory is op z’n minst bijzonder te noemen. Als jongetje blijkt al snel dat hij beter kan voetballen dan zijn vriendjes en zijn vijf jaar oudere broer. Hij doorloopt de jeugdopleiding van Feyenoord, de club van Rotterdam-Zuid, waar Rory opgroeit. Alles wijst erop dat hij het als verdediger gaat maken: hij speelt in het Nederlands Elftal onder 21, in het beloftenelftal van Feyenoord, is aanvoerder van zijn team én debuteert in het eerste tijdens een wedstrijd in een uitzinnig stadion met 55.000 toeschouwers, in Japan.

Maar dan stopt die stijgende lijn. ‘Ik had verwacht dat ik bij de selectie zou komen. Niet direct een basisplaats, maar dat ik mee zou trainen, een keertje op de bank, dat ik misschien zelfs een officieel debuut zou maken.’ In plaats daarvan krijgt hij te horen dat hij nog een jaar moet rijpen in het beloftenelfal. De voetballer had daar geen trek in, vroeg of hij niet kon worden uitgeleend

aan Excelsior, een andere Rotterdamse club die in de eerste divisie speelt. ‘Adrie Koster, de trainer destijds, zag het wel zitten. Maar ik was nog niet begonnen of er kwam een trainerswissel. En Kosters opvolger was niet zo te spreken over mij.’ Wat volgde waren conflicten, geen basisplaats en een verstoorde werkverhouding.

Irritant joch Goed, hij moet ook zijn hand in eigen boezem steken: Rory is mondig, verkondigt zijn mening graag. Hij is opgevoed met het idee dat je altijd de discussie aan kunt gaan. ‘Maar zo werkt het niet in de voetballerij. Dat is een hiërarchische wereld, met de trainer bovenaan. Gaat het goed met je als speler en je hebt een grote mond, dan wordt het als kwaliteit gezien. Gaat het slecht, dan ben je een lastpak, een irritant joch. Ik heb het allebei meegemaakt: in de jeugdopleiding kreeg ik de aanvoerdersband en bij Excelsior werd ik uit de selectie gegooid. Als het niet goed gaat met je carrière, kan het een heel lelijke wereld zijn.

Bij Excelsior liep het zo uit de hand, dat ik me op een gegeven moment niet meer mocht omkleden in dezelfde kleedkamer als de andere spelers. Ik werd er diep ongelukkig.’

Anderhalf jaar na zijn veelbelovende debuut stopt hij met hetgeen dat hij het liefst doet. Nog geen vijf maanden later wordt hij aangenomen voor de Toneelschool. In Amsterdam nota bene, als exFeyenoorder. Hoewel het voor een buitenstaander opvallend klinkt, was de gang naar het theater voor Rory een logische stap. Hij studeerde na het

72

rory de groot

vwo en naast het beloftenelftal een jaar Film, Televisie & Theaterwetenschappen in Utrecht. Vlak voordat hij stopte met de sport, was hij begonnen met stand up comedy. ‘Ik heb een keer opgetreden voor alle medewerkers van Varkenoord, de jeugdopleiding van Feyenoord. Als je nu naar de club gaat en vraagt naar Rory de Groot, noemen ze eerst dat optreden en dan pas mij als voetballer.’

In zijn enthousiasme meldde hij zich aan voor het Amsterdam Kleinkunst Festival, onbewust wat voor prestigieus gebeuren dat is. ‘Met een grote glimlach heb ik staan stand uppen. Veel imitaties en typetjes. Ik had geen flauw idee wat ik stond te doen, maar het werkte wel.’

Kort daarna deed hij auditie voor de Toneelschool, niet in de veronderstelling dat hij aangenomen zou worden. ‘Ik mocht terugkomen na de kennismakingsdag en bij de workshops dacht ik: ‘Hé, dit kan ik’. Bij de auditie deed ik een moeilijke tekst van Gerrit Komrij en een bewerking van een stukje uit Ruwe Pit van Theo Maassen. Later bleek dat laatste de doorslag te hebben gegeven.’

Anders zijn dan anderen is op de Toneelschool niet per se een nadeel en met zijn vorige leven als voetballer wás Rory anders. ‘Voetbal heeft me geen windeieren gelegd. Carice van Houten zat als oud-student in de jury. Zij heeft me later nog wel eens verteld dat Ruut Weissman, artistiek directeur van de opleiding en voetbalfan, bij het maken van de keuze wie er toegelaten zou worden steeds zei: ‘Hij is profvoetballer geweest, hè, wist je dat? Profvoetballer’.’

Cultuurshock Het was een hele verandering, de overgang van voetbal naar de Toneelschool. ‘Alles wat ik voor die tijd deed, had met voetbal te maken. Al mijn vrienden zaten in de voetbalwereld. Bij toneel werkt het heel anders. ‘Hoe gáát het met je?’ Bij voetbal werd er niet zoveel gepraat en geknuffeld.’

Zijn ‘vorige leven’ is waar Rory’s voorstelling Hand in Hand over gaat. Het is een autobiografische solo. Hij draagt een Feyenoord-shirt, maar er komt geen bal het toneel op. Want: ‘Het gaat niet over voetbal. Het is een universeel verhaal over dromen, ambities en de toewijding om die te verwezenlijken. Hoe je er mee omgaat als het niet lukt. Ben jíj dan mislukt? Universeel, omdat voor een student aan de kunstacademie hetzelfde kan gelden als voor iemand die piloot wil worden, maar niet goed is in wiskunde.’ Dat Feyenoord-shirt viel

vorig jaar in slechte aarde bij Ajax-hooligans, die Rory bedreigden. Hij moest zelfs een voorstelling in Amsterdam aflasten. Wellicht dat er maatregelen genomen moeten worden als hij komend seizoen in de hoofdstad speelt. Maar Rory, die al jaren in Amsterdam woont, is er nuchter onder.

‘Dat zien we dan wel weer.’

Rory wilde een fysieke theatervoorstelling over voetbal en geen voetbalvoorstelling. Hij nam regisseur Ria Marks van theatergezelschap Orkater in de hand, niet bepaald een voetballiefhebber. ‘Zij was het ideale testpubliek. Als ze er echt niets van snapte, moest het minder. Maar ze zei ook dat ik juist jargon moest gebruiken vanwege de metaforische of beeldende kracht. Er is een scène over hoe ik op het veld stond. Dan praat ik in moordend tempo: inzakken! Linies kort op elkaar! Pressie!

Voor een leek is het onbegrijpelijk, maar dat maakt niet uit. Het gaat om de energie en de bezetenheid.’

Spijt dat hij is gestopt met voetbal, heeft Rory nooit gehad. ‘Áls ik nu nog ergens spijt van zou hebben, dan is het dat ik het plezier ben verloren in het spelletje dat ik het allerliefste deed.’ Hij kan inmiddels weer Studio Sport kijken. Dat vond hij de eerste twee jaar ondraaglijk, omdat hij alle spelers kende.

Uiteindelijk voelt Rory zich in de theaterwereld het meest compleet. ‘Ik heb genoten van de kleedkamerhumor, de successen, je modderig door een wedstrijd worstelen. Maar ik kon voetbal en studeren niet combineren.’ Hij herinnert zich nog een goed gemaakt tentamen. ‘Twee uur later moest ik trainen en ik wist dat ik niet kon aankomen met: ‘Ik heb een 9,5 voor dansgeschiedenis, het hoogste van mijn jaar’. Dat was een uitnodiging voor opmerkingen als: ‘Hé homo, waar zijn je spitzen?’.’

Dit verhaal, zijn verhaal: hij wordt niet de acteur die zijn vorige leven niet kan vergeten. Hij vertelt het nog één keer tijdens deze voorstelling, dan is het mooi geweest. Maar met vóetbal, de grootsheid ervan. Daarmee is hij nog lang niet klaar als theatermaker. Zijn volgende voorstelling gaat Zwarte Voeten heten en vertelt over de Franse filosoof Albert Camus, die een talentvolle keeper was tot hij tbc kreeg. Een voorstelling over hoe voetbal en geweld al vanaf het ontstaan van de sport onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Info: rorydegroot.nl.

Je krijgt tot 50% CJP-korting in het theater.

74

winnen Kans maken op deze prachtige prijzen?

Check cjp.nl/winnen.

Twitterbingo CJP heeft een oud spel van stal gehaald: bingo.

Niet zomaar bingo, nee, ‘s werelds allereerste Twitter Bingo. Extra mooi: iedereen kan meedoen, dus ook niet-CJP’ers.

Met de CJP Festival Twitter Bingo zijn er heel veel prijzen te winnen, zoals de fantastische hoofdprijzen. Tot en met 31 juli maak je kans op twee holidaytickets voor Solar, van 1 augustus tot en met 15 augustus op vier kaarten voor Lowlands. Dat niet alleen: je wint daarbij twee kaarten voor nóg een festival naar keuze.

Meedoen is super makkelijk. Twitterbingo.cjp. nl tovert je mobiele telefoon, tablet of pc om

tot een unieke bingokaart. Op deze bingokaart staan niet de gebruikelijke getallen, maar een selectie van 25 festivals waar je sowieso CJPkorting krijgt. Vervolgens twitteren we via onze twitteraccount @CJPnl op verschillende momenten namen van die festivals. Volg ons dus direct om mee te kunnen doen.

Heb je een rij vol (horizontaal, verticaal of diagonaal)? Claim dan zo snel mogelijk bingo en win een van de vele andere prijzen. Ook deze zijn allemaal heel tof: van kaarten voor festivals tot een festivalpakket of een giftcard om een nieuwe festivaloutfit uit te zoeken. BINGO!

1x2 oPERA MET oVERNACHTING Butterfly is het hartverscheurende verhaal van de Japanse Cio-CioSan die de Amerikaanse zeeman Pinkerton een kind schenkt, maar door hem verlaten wordt. Deze bewerking van Madame Butterfly van Puccini wordt op 21 en 23 augustus tijdens het Grachtenfestival opgevoerd, in de tuin van het chique Hilton Hotel in Amsterdam.

We geven kaarten weg en een overnachting met ontbijt in het vijfsterrenhotel.

5x3 BoEKENPAKKET Met de (psychologische) thrillers Stille zonde van Karin Slaughter, Een enkeltje Venus van Milou van der Will en Stralende meisjes van Lauren Beukes kun je weer even vooruit: bij elkaar meer dan duizend pagina’s spanning, spanning en nog eens spanning.

Je maakt kans op een van de vijf pakketten met alledrie deze gloednieuwe uitgaves, plus een speciale verrassing.

3x PlATENSPElERS De pick-up is terug van nooit echt weggeweest. Kun je heerlijk met CJP-korting bij de onafhankelijke platenzaak gekochte vinyl op draaien. Wij vinden deze draagbare Crosley Cruiser erg tof: met ingebouwde speakers is-ie overal mee naar toe te nemen. Thuis kan de Cruiser op de geluidsinstallatie of je koptelefoon aangesloten worden. Maak kans op een van deze pick-ups t.w.v. € 99,-.

77

Winnen

5x2 RUsh In de gloriedagen van de Formule 1 (de jaren zeventig) strijdt de legendarische, teruggetrokken coureur Niki Lauda tegen de charismatische glamourjongen James Hunt. Wie gaat er winnen? Regisseur Ron Howard (Apollo 13) verfilmde het waargebeurde verhaal in Rush. De film gaat op 3 oktober in première en wij geven 5x2 kaarten weg.

5x ZoMBIEPAKKET Hoofdrolspeler en co-producent Brad Pitt schijnt nogal ruzie gemaakt te hebben met regisseur Marc Foster, waardoor de film veel meer kostte dan vooraf beraamd. Daardoor zijn we nóg nieuwsgieriger naar de verfilming van het gelijknamige boek World War Z, die nu in de bios draait. 5x2 kaarten geven we weg, plus het boek én een survivalpakket met hangmat, bidon en meer toffe spullen.

78

De Lijst Beeld maslow

Nummers die niet zijn wat je dacht dat ze waren Van sample tot volledige cover: kende je de waarheid achter deze muziek al?

Bob Marley – One love/People get ready People get ready ken je waarschijnlijk van Rod Stewart of anders van Alicia Keys, Trijntje Oosterhuis of een van de tig andere artiesten die het nummer coverden. Curtis Mayfield schreef het origineel, in de tijd dat hij nog bij The Impressions zat. Het werd een belangrijk lied van de burgerrechtenbeweging in de jaren zestig in Amerika. Zo pikte ook Bob Marley het op, die een paar gitaarriffs en delen van tekst gebruikte voor One Love. Zonder Mayfield te vermelden; op Jamaica hadden ze wel iets anders te doen dan zich druk maken om auteursrechten.

Later heeft Marley Mayfield alsnog de credtis gegeven die hij verdiende, vandaar dat het nummer nu officieel One love/People get ready heet.

Aretha Franklin - Respect Respect van Aretha Franklin is eigenlijk van Otis Redding. Hij had het over een man die over zich heen liet lopen, terwijl Aretha duidelijk maakt dat ze dit níet laat doen. R.E.S.P.E.C.T. Nu we het toch over soulartiesten hebben…

Otis, Sam Cooke en hun vrienden zijn een bron van inspiratie. De halve muziekwereld jatte weleens iets van een soulartiest. Zelfs The Beatles deden mee: onder andere Twist & Shout (The Isley Brothers), Please Mr. Postman (The Marvelettes) en You’ve really got a hold on me (The Miracles). Als je het ons vraagt, waren de originele versies stukken sterker. Maar gelukkig schreven The Beatles ook nog wat nummers zelf.

Nu we het toch over The Beatles hebben….

We zouden het halve magazine kunnen vullen met Beatles-referenties in het repertoire van Oasis.

Leg het intro van Don’t Look Back In Anger maar eens naast John Lennons Imagine. Het bontst maken de Britpoppers het in Guess God Thinks I’m Abel. Zelfs Liam Gallagher heeft toegegeven dat het gewoon I Wanna Be Your Man op half tempo is.

Cyndi Lauper – Girls Just Wanna Have Fun Zou je het een beetje een vies idee vinden als Girls Just Wanna Have Fun door een man geschreven was? Lees dan niet verder. Het eighties anthem werd oorspronkelijk in 1979 opgenomen door Robert Hazard, verder ‘bekend’ van Escalator of Life en Change Reaction. Het lot van de onbekende originele componist: Robert moet alleen van de 52 films die zijn liedje op de soundtrack hebben staan al schatrijk zijn geworden, maar zijn naam stond vrijwel nooit op de aftiteling.

Daft Punk - Robot Rock Je kunt het een vrij lange sample noemen. Je kunt ook zeggen dat Daft Punk voor een van hun grootste hits schaamteloos Breakwater met Release the Beast (1980) heeft gekopieerd. Op zich geeft Daft Punk aan dat ze deze sample gebruiken, maar toch: als je het origineel voor het eerst hoort, voel je je verraden. Helemaal als je daarna Robot Rock (Maximum Overdrive remix) opzoekt op YouTube. In deze versie is de Breakwatersample weggelaten en dat hoor je. Nogal.

The Jacksons - Blame it on the Boogie Dat Blame it on the Boogie gezongen werd door Michael Jackson weet iedereen. Maar wist je al dat het ook geschreven is door Michael Jackson?

Dan hebben we het niet over de in 2009 overleden moonwalkende zanger, maar over een Britse singer-songwriter met precies dezelfde naam. Zijn discoversie kwam een paar weken voor die van The Jacksons uit, maar moest het onderspit delven.

Natalie Imbruglia - Torn Misschien wel hĂŠt popliedje van de jaren negentig. Dat het voormalige Australische soapsterretje het nummer niet zelf schreef, mag geen verrassing zijn. Maar het is zelfs een regelrechte cover, van het totaal onbekende Californische rockbandje Ednaswap. Als je het origineel hoort, is het een wonder dat iemand daar ooit een potentiĂŤle wereldhit in zag doorschijnen.

80

Moet je horen… tekst Norbert Pek

Met je CJP-pas krijg je 10% korting op muziek

Mr Probz - Waves (single) Het is ongelooflijk hoeveel succesvolle samenwerkingen Mr Probz al op zijn naam heeft staan. Een kleine greep: Sukkel voor de Liefde van The Opposites, Meisje Luister van Kleine Viezerik en tracks van Winne, U-niq, Jiggy Djé en Appa. Dat hij de muziek ook in z’n eentje kan dragen, bewijst Probz met Waves (wat een week nadat zijn huis/studio afbrandde verscheen). Deze onvervalste ballad geeft volledige ruimte aan de karaktervolle soulstem van de zanger. Hij heeft het talent om tegelijkertijd krachtig en kwetsbaar te klinken. Heel logisch dus, dat iedereen met hem aan de slag wil.

Beeld: Marc Deurloo

Tim Wes - On My Way (album) Vorig jaar verscheen On My Way, het debuut van saxofonist Tim Wes. Omdat wij deze cd maar uit de kast blijven trekken, vestigen we er extra aandacht op. Wes was 19 toen hij hem maakte. Dat hoor je én dat hoor je niet. De jeugdigheid zit ‘m in het frisse: de nummers zijn voor jazzbegrippen erg kort en Wes laat zijn saxofoon klinken als een zomerse zondagmiddag. Tegelijkertijd zit er een oude ziel in deze jongen, want hij weet melancholie in zijn klanken aan te brengen. Alsof hij op een lang leven terugkijkt. Een echte aanwinst, deze Wes.

The Mowgli’s - San Francisco (single) Het ultieme nummer van deze zomer? Ja, ook wij blijven de warmste dagen vieren met Get Lucky van Daft Punk en Blurred Lines van Robin Thicke en zijn vrienden, maar de zon begint extra hard te schijnen als San Francisco van The Mowgli’s uit de boxen komt. Deze band uit Los Angeles is eigenlijk in één woord te omschrijven: hippies. In meerstemmige zang, terwijl toeters meeblazen, bezingen ze de liefde. Binnen een minuut juich je mee en ben je geneigd stickers met hartjes op willekeurige voorbijgangers te plakken. Liefhebbers van Mumford & Sons en The Lumineers worden gegarandeerd vrolijk van The Mowgli’s.

Great Minds - Great Minds (album) Twee weten al meer dan één, moet je kijken wat er gebeurt als je er vier hebt. De affiche van Great Minds is indrukwekkend: rappers Sticks, Jiggy Djé en Winne hebben samen met producer Dr. Moon de krachten gebundeld. Het had een kakofonie kunnen worden, de Nederhoppers hebben elk een eigen stijl, maar Great Minds is één geheel. De rappers gaan de strijd niet met elkaar aan, maar klinken ongedwongen. Dat geldt ook voor de lome maar effectieve beats. De teksten gaan duidelijk over nu: er wordt gerept/gerapt over Twitter, Vine en Bommen op Boston.

Valerie June - Workin’ Woman Blues (single) Onlangs verscheen Pushin’ Against A Stone, het wonderschone album waarmee Valerie June hoge ogen gaat gooien. Op albumopener en single Workin’ Woman’s Blues maakt June duidelijk dat ze op deze planeet is neergezet met een doel. Deze vrouw is een persoonlijkheid, dat is meteen kraakhelder. Ze heeft een pure blues-snik in haar stem en tokkelt gevoelig op haar banjo. Tegelijkertijd zit er een dikke laag soul achter, wat de muziek een stuk origineler maakt. Dat Dan Auerbach van The Black Keys haar cd produceerde, is dus heus niet alleen vanwege haar knappe verschijning.

Mikal Cronin - MCii (album) Eigenlijk is deze cd doodeng. Want hoe is het mogelijk dat deze 27-jarige Amerikaan alleen maar geweldige nummers heeft weten te maken? Alles wat Cronin schrijft is supermelodieus en in de traditie van The Lemonheads en Brendan Benson. Bovendien laat Cronin horen dat hij ook in het noisy Ty Segall speelt: als zijn muziek te lieflijk wordt trapt hij het fuzzpedaal diep in, waardoor een gruizig gitaargeluid het rock-’n-roll-gehalte flink opkrikt. Een ode aan het perfecte popliedje.

82

CoLuMn TEKST EMMA CURVERS BEELD TITIA HAHNE

emma Curvers (1985) schrijft voor Folia, heeft een debuutroman geschreven die dit jaar verschijnt bij Atlas Contact en is onze columniste.

ironie ‘Dit is nu al de tweede keer dat ik bij jou het hele oeuvre van de Spice Girls uit zit.’ Vriendin I. drukt met een schuldige blik op de pauzeknop. Hoe serieus moet ik haar muzieksmaak eigenlijk nemen? Volgens vriend B. is het allemaal ‘postironisch’ bedoeld, maar dat zegt hij ook weer knipogend tussen haakjes, dus begrijp ik er alsnog geen hol van. Post-ironisch? Volgens mij begon de hele ellende met dat liedje van Alanis Morrisette, waarin ze allerlei situaties die niet echt ironisch waren bezong. Nog even voor de duidelijkheid; als je het één wil (een mes, ofzo) en het ander gebeurt (tienduizend lepels), is dat niet zonder meer ironisch.

Het zou wel ironisch zijn als er, terwijl ik dit typ, een vliegtuig op mij neer zou storten met aan boord een vrachtlading cd’s van Alanis Morrisette.

Afijn, vanaf Alanis dus ongeveer, zeiden mensen ‘NOT!’ aan het einde van hun zin om duidelijk te maken dat ze iets niet-bedoelden. ‘Leuke housebroek. NOT!’ Na een tijdje kon die waarschuwing weg en moest je gewoon altijd op je hoede zijn.

Mensen die er onzeker van werden stelden nog voor om in geschreven woord schuin te drukken wat ironisch bedoeld was. Een slecht idee, want de kunst is juist het herkennen van wat je serieus moet nemen. En het tegenovergestelde van wat je laat zien bedoel je óók al niet. Neem de cover van LINDA. in juni: Linda de Mol als een dellerig lid van de nouveau riche. Het plaatje straalt uit: ‘geld maakt heel gelukkig’. Dat kan ze niet bedoelen, want dat durft niemand te vinden, maar het tegenovergestelde bedoelt ze evenmin. Het blad gaat over geld, dat het toch wel fijn is. Linda is zelf rijk en dat vind ze ook reuze fijn. Ik, als lezer, moet door de ironie op zoek naar de waarheid. Nou ja, een waarheid dus. Als er een onbetwistbare waarheid was, hadden ze die wel opgeschreven.

Het punt is alleen dat het hele ironische om de hete brij heen dansen nu overal terug komt. Een overhemd (lelijk overhemd!), een bril (zwaar montuur = nerdy, lelijk!), een legerjas (oorlog is stom, haha!): elk onderdeel van het leven blijkt geschikt voor een grap. Elke superheld gekaapt voor een t-shirt en met een Nintendo om je nek kon je zo de straat op. Wat geef je iemand cadeau? Een gigantisch goudgeverfd paard. Want soms is ironie ook bang zijn om iets oprechts te geven, doen.Misschien is ironie ook wel een uitvlucht voor mensen die zich nog geen ernst kunnen veroorloven. In mijn leven heb ik overal ironie gemorst. Het schilderij in mijn keuken, met een haventje, bloemen en scheepjes – vind ik dat nou echt goed? De fluwelen stoelen heb ik neergezet omdat ik ze ‘lekker lelijk’ vond. Ik draag een panterprint-ochtendjas. Comic Sans vind ik een vrolijk lettertype. Betekent dit dat alles na lang genoeg kijken mooi wordt? Want ik verlang oprecht naar deze zaken. De stoel was van oma. Vriendin I. vindt de Spice Girls goed. Misschien moeten de grapjes verhullen dat we ons thuis willen voelen, zoals in de ironievrije jaren tachtig en negentig. Doen alsof je grapjes maakt, terwijl je terminale heimwee hebt. Alanis Morrisette zou dat ironisch vinden.

MET CJP LEES JE TOT 75% GOEDKOPER

* Percentages op jaarbasis

- 55%

- 54%

- 47%

6 nrs € 11,=

12 nrs € 50, =

- 22% 26 nrs € 52,80

- 20%

€ 15,=

6 nrs € 25, =

- 47%

- 28% 5nrs

6 nrs € 15,=

- 53% 10 nrs

- 48%

12 nrs € 25, =

5 nrs € 15, =

- 33%

€12 40nr ,=s i.p€.v.40 54,45 ,=

5 nrs € 15, =

- 75%

- 68% 10 nrs € 15,=

- 36%

- 30%

- 46% € 15,=

. 45,= 95 18, €615, nrs= €i.p.v

- 30% 12 nrs € 39,95

6 nrs € 19,00

12 nrs € 15,=

www.cjp.abonnee.nl RUIM 150 TITELS!

020-6275050

NU OOK CJP-KORTING

OP APPLE 8-10% CJPKORTING

NIEUW

NIEUW

MacBook Air 11-inch: 128 GB

MacBook Air 13-inch: 128 GB

NORMAAL € 1029,-

NORMAAL € 1129,-

€ 946,-

€ 1.039,-

Onder voorbehoud van prijswijzigingen. Kijk voor de voorwaarden op cjp.nl/Apple.

Altijd 8 tot 10% CJP-korting in de Apple webshop van CJP. Korting geldt op laptop- en desktopmodellen.

cjp.nl/apple