CJP magazine najaar 2014

Nummer 3 – 2014 Franca Treur Anton Corbijn Paul Elstak Nouvelle Vague Zoro Feigl

CJP WAS Here

coloFon

cJP Magazine Jaargang 23, nummer 3 (nu echt! Vorige keer stond er onterecht nr.

3 op de cover, onze excuses) CJP Magazine is hét magazine over cultuur en verschijnt vier keer per jaar.

Redactie@cjp.nl. Vragen over je pas?

Kijk op cjp.nl/vragen. roep alles wat je wil (en volg ons voor extra kortingen en acties) cjp.nl Facebook.com/CJPnl Twitter: @CJPnl Instagram: CJPNL redactieadres CJP Magazine, Postbus 3572 1001 AJ Amsterdam Persberichten: redactie@cjp.nl

hoofd media/communicatie Suzan Damen hoofdredacteur Harm Teunisse coördinerend eindredacteur Sara Madou design Maslow coverfoto Tommy 'n Lance Medewerkers aan dit nummer Moa Afzal, Klaas Bakker, Martine Bakker, Eelco van den Berg, Robbert Blokland, Mirjam Bosgraaf, Charlotte Bouman, Vera Cornel, Emma Curvers, Roel Determeijer, Johan Fretz, Milan Goldbach, Sophie de Groot, Titia Hahne, Klaas Knooihuizen, Ilja Meefout, Lisa Mosmans, Norbert Pek, Tommy ’n Lance, Tessa Verheul, Milan Vermeulen, Meis Belle Wahr, Judith Zijp, Thijs Zilverberg.

Bladmanager Hester Leeflang uitgever CJP drukwerk Platform P, Rotterdam

distributie Sandd Met dank aan sponsor takecarenow! issn 1871-6652 adverteren in cJP Magazine?

Bel voor informatie en tarieven met Patricia Weijman: 06 53 54 46 13 patriciaweijman@knaek.nl aanleveren advertentiemateriaal lisa@cjp.nl Voor verdere vragen over cJP: cjp.nl, facebook.com/CJPnl CJP-pas geldig t/m oktober?

Incassodatum: 25-9.

Ontvangst nieuwe pas: 17-10.

CJP-pas geldig t/m december?

Incassodatum: 28-10.

Ontvangst nieuwe pas: 21-11.

inhoud

Voorwoord

3. Colofon

‘Wat is kunst?’ Zomaar een mijmering die tijdens een redactievergadering in onze weelderige kantoortuin voorbij kwam. Een open deur misschien, maar vooral een vraag die niet te beantwoorden is. We zijn geen kunstpolitie. We zijn liefhebbers!

Dus terwijl half Nederland met z’n billen in het zand genoot van zonnebrandzweet in z’n ogen en perenijsjes, stonden wij met fotografe Vera Cornel in de werkplaats van kunstenaar Zoro Feigl om gereedschap te fotograferen. Een fotoshoot waarin de compositie kunst maakt van gereedschappen van creatievelingen. Kunstception.

Die filosofische bui in de achtertuin van CJP is ook terug te lezen in het betoog voor guilt-free pleasures, waarin journalist Thijs Zilverberg ten strijde trekt tegen de onterechte demonisering van foute muziek. Wat direct weer een bruggetje slaat naar onze hommage aan hardcore pioniers.

Voordat je vies kijkt; geef toe dat ook jij in de Groovetube of Hacienda ooit hebt staan te hakken op gabberplaten.

Daar is he-le-maal niets mis mee.

5. Makers uitgelicht 6. Fotocolumn 8. Expo 10. Work in progress 12. Film in beeld 14. Agenda: culturele kortingen 28. Bios: Anton Corbijn interview 30. De beste commerciële kortingen 32. Dvd 34. Johan Fretz @ Zwarte Cross 38. Interview: Franca Treur 44. Hardcore helden: Paul Elstak,

The Prophet en Dano

50. Creatief met kunst: deconstructed art

van Go Back To The Zoo, Zoro Feigl

en NXT LVL

56. De Grote Prijs Van Nederland:

Sofia Dragt en Mongoose

60. Essay: guilt-free pleasures 62. Boeken: detectives 64. Geen dank: CJP(‘ers) op social media 65. Theater tips: Eva Crutzen 66. Lifestyle: multi-culti mode 70. Vroeger, toen de sandwich nog

gewoon een boterham was:

Nouvelle vague

72. Kunstwerk in the picture:

56 vaten van Christo

74. Winnen 78. De Lijst: waarom cabaretiers de

filosofen van nu zijn

80. Moet je horen 82. Column Emma Curvers

cjp.nl Facebook.com/CJPnl Twitter: @CJPnl Instagram: @CJPnl redactie@cjp.nl

Veel plezier met dit issue en we zien je graag in november weer!

Of op cjp.nl, Facebook, Twitter en Instagram natuurlijk.

Harm Teunisse

Makers uitgelicht

De makers van dit magazine schrijven niet alleen over culturele activiteiten.

Ze hebben zelf ook nog wel een paar tips voor je. Deze keer vertellen ze welk kunstwerk ze het meest is bijgebleven. Of dat nou mooi, lelijk of zelfs bizar was.

30

56

CJP’s helpdesk-medewerker Liske Steenbergen zorgt dat al jullie vragen over CJP een antwoord krijgen. Zij werd ooit heel boos vanwege een kunstwerk. ’Op mijn zestiende bezocht ik het Centre Pompidou in Parijs met het idee dat moderne kunst me meer zou aanspreken dan de oude schilderijen in het Louvre. Er hing een rond doek dat maar uit één kleur bestond: babyroze.

Ik voelde me ontzettend genept. Vloekend liep ik naar buiten. Dat hele schilderij was onzin, maar ik denk er nog vaak aan als ik naar een museum ga.’

Freelance journalist Klaas Knooihuizen schreef vover Grote Prijs-winnaars Sofia Dragt en Mongoose. ‘Ik ben meer geïnteresseerd in verhalen dan in beelden; in musea zweef ik van bijschrift naar bijschrift, soms zelfs zonder naar de kunstwerken te kijken. Toen ik al bordjes lezend door het Statens Museum in Kopenhagen slenterde, werd ik plots overdonderd door Spilt Milk van de Deense schilder/cartoonist Erik Ortvad. De contrastrijke kleurcombinatie zoog me een surrealistische wereld binnen. Het bordje ben ik vergeten te lezen.’

80

10

Redacteur Martine Bakker stelde onder andere de Moet je horen samen. Haar verhaal doet denken aan een horrorfilm.‘Tate Modern in Londen exposeerde een selectie werken van kunstenaar en professioneel freak Damien Hirst, waaronder het bizarste kunstwerk aller tijden ooit: A Thousand Years. In een gigantische accubak lag een bebloede kop van een koe. Honderden vliegen cirkelden eromheen en zaten óf agressief aan het lugubere spektakel te knabbelen óf werden geëlektrocuteerd door een elektrische vliegenverdelger.’

Redactiestagiair Klaas Bakker schreef onder andere de rubriek Work in Progress. Hij had een ongewone museumervaring in Keulen. ‘In Museum Ludwig zag ik een tentoonstelling van Pierre Huyghe, een vreemde snuiter. Bij binnenkomst wordt je naam de hal in geschreeuwd en de expo had scheve muren. Het was soms zoeken naar de volgende kunstzinnige uiting, zoals een stenen beeld met een bijenkorf vol bijen als hoofd. Vanuit het niets kwam er een sierlijke hond met een roze geverfde poot het museum doorlopen.’

7

fotocolumn

tekst Klaas Bakker

Vertrouwen Marvin de Monte (27) begon op zijn zestiende met fotograferen en studeert dit najaar af aan de Willem de Kooning Academie. Zijn stage bij modefotograaf Andy Tan leerde hem dat vertrouwen tussen fotograaf en model het allerbelangrijkste is voor een mooie naaktfoto. ‘Deze foto is onderdeel van een project dat uiteindelijk een fotoboek moet worden, met nu nog de werktitel Trust. De vrouwen op mijn foto’s zijn geen perfecte modellen, maar juist de typical girl next door. Vaak zijn ze zich amper bewust van het feit dat ze sexy zijn. Ik krijg veel verraste reacties, als ze de foto’s zien. Iedereen kan sexy zijn. Ik probeer tijdens het fotograferen heel open en oprecht te zijn, zodat ik dat gevoel voor de camera kan vangen.’ Marvins foto’s hebben een kenmerkende impressionistische stijl, precieze details ontbreken meestal. ‘Met fotografische perfectie hou ik me niet bezig.’ Hij wil vooral de fantasie van de kijker prikkelen, met zijn abstracte erotiek. ‘Hoe minder je ziet, des te meer je je voor kunt stellen.’

Meer werk zien van Marvin? marvindemonte.com

9

expo

A Copy of a Copy Fotoliefhebbers, opgelet: in september is het weer tijd voor Fotoweek, met exposities door het hele land. Fotofestival Breda Photo staat dit jaar in het teken van de nieuwe romantiek. Van oprechte gevoelens en creativiteit tot een zoetsappig clichĂŠ, zoals dat wordt voorgeschoteld in romcoms; de geselecteerde fotografen laten zien welke rol romantiek speelt in de 21e eeuw.

Museum of the Image sluit aan bij dit thema en gaat op zoek naar het stereotiepe beeld van romantiek aan de hand van games, filmposters, reclames, kunstwerken en boekomslagen. Beginpunt vormt een schilderij van Casper David Friedrich uit 1818, dat symbool staat voor de

kunststroming in de romantiek en de afgelopen eeuwen talloze keren is geciteerd. Maar ook voor jonge makers van nu vormt het beeld een bron van inspiratie. Kijk maar om je heen. Of het nou gaat om een filmposter van Battleship of een autobiografie; steeds weer zien we een man alleen in de natuur, die peinzend in de verte staart, terwijl wij over zijn schouder meekijken.

Songs from the Heart, onderdeel van Breda Photo Museum of the Image, Breda 11 september tot en met 26 oktober 2014 Toegang: â‚Ź 7,50 / Met CJP-pas 50% korting motimuseum.nl

11

Work In Progress

tekst Klaas Bakker Beeld Milan Vermeulen

Wie het kleine niet eert…

Groot, groter, grootst. In een opera is alles overweldigend. Zo ook de waanzinnige decors van Gurre-Lieder. Het thema van deze opera, ooit gemaakt door Arnold Schönberg, is een klassiek verhaal: een hartstochtelijke liefde die stukloopt op klassenverschillen. Amsterdam heeft een absolute première: de opera is hier voor het eerst als muziektheaterproductie te zien.

In een gigantische loods staat decorschilderes Esther Claus voor een klein onderdeel van het immense decor. Het ontwerp heeft ze in haar hand, het barretje op de houten vloer is al af.

Op de achtergrond zie je haar ‘schilderspalet’; een kar vol emmers. ‘Eigenlijk is het maar een vies sapje, hoor. Een mengsel van water en verf om het hout craquelé te maken.’ Watte? ‘Ik ben vooral bezig om het hout oud te laten lijken, zodat het een doorleefde indruk maakt. Het verven duurt nog geen vijf uur, maar doordat de verf moet drogen kan ik ondertussen niet aan het vloertje werken. Nu doe ik er een dag of drie over. Dat terwijl het vloertje maar een mini-onderdeel is van het geheel. Maar ik vind het zo’n onwijs leuk project dat ik er stiekem een beetje voor heb geknokt om het te mogen doen.’

Met je CJP-pas krijg je tot € 16,- korting op de voorstelling Gurre-Lieder van De Nationale Opera.

12

13

film

Sin City: A dame to kill for De eerste film zette in 2005 de filmwereld op zijn kop: een origineel beeld creëren kon dus wél nog. Uiteraard werd het concept van de comic, met de splashes of colour in een verder compleet zwartwitte omgeving, veelvuldig gejat. Zo zijn ze dan ook wel weer in Hollywood. Voor deel twee hebben creatief vader Frank Miller en regisseur Robert Rodriguez hun krachten opnieuw gebundeld. Naast Mickey Rourke en Jessica Alba vinden we een paar onverwachte namen in deze bruut gewelddadige wereld, zoals die van Joseph Gordon-Levitt. Een film die je écht in de bioscoop moet zien.

Vanaf 28 augustus in de bioscoop, met CJP-korting, oplopend tot € 2,- per kaartje.

14

agenda Met je CJP-pas krijg je korting op alles wat cultuur is of er enigszins op lijkt. In de agenda lichten we er een aantal uit. Meer kortingen, tips, acties en alle actuele voorwaarden vind je op cjp.nl.

CJP Serveert heel veel films Je hebt een druk leven: werken, vrienden, sporten, koffiedrinken met eenzame omaatjes en dan ook nog cultureel doen. Want ja, je wilt niets missen. Lekker handig dus, dat je op verschillende filmfestivals ontspannen naar door ons geselecteerde films kunt kijken. Van bioscoophits via maatschappelijk verantwoorde docu’s tot alternatieve indiepareltjes. Zo weet je zeker dat je geen fear of missing out krijgt. Het precieze programma is nog even geheim (check cjp.nl/ cjpserveert en de nieuwsbrieven). Naast deze voorgeschotelde films, krijg je óók nog bier en bitterballen.

Prijs: € 18,50 (exclusief voor CJP’ers, maximaal één introducé per pas).

Nederlands Film Festival Nederlanders: die zouden eens films moeten maken. Oh, wacht. Het Nederlands Film Festival toont Hollands glorie in de breedste zin van het woord; van docu’s tot cheesy tv-drama en van korte clips tot potentiële kaskrakers. Daarnaast worden de Gouden Kalveren uitgereikt in de binnenstad van Utrecht. Je weet wel, vernoemd naar babykoeien die je in sommige delen van ons land nog in het echt kunt zien.

CJP Serveert @ NFF 27 september, Utrecht Meer info: cjp.nl/nff Op festivalkaarten krijg je € 2,50 korting.

Leiden International Film Festival

IDFA

Hou je ook zo van films waarvan je het einde never nooit zou kunnen voorspellen? En van hele bijzondere verhalen uit exotische regio’s?

Of films die nét de mainstream bios niet halen, maar waar filmcritici lyrisch over zijn? Dan is LIFF echt iets voor jou. Films als Little Miss Sunshine en Argo waren in Leiden voor het eerst te zien, dus spot er nu de onvergetelijke indiehit van volgend jaar.

Laten we eens even eerlijk wezen: een festival met films die titels dragen als Pussy versus Putin, is gegarandeerd cool. Ieder najaar verandert het Rembrandtplein in Amsterdam in een speelplaats voor docu-fanaten. Zorg dus dat je er dit jaar ook (weer) bij bent op IDFA! Het is namelijk het grootste en meest veelzijdige docufestival ter wereld, met meer dan 250 films op het programma.

CJP Serveert @ LIFF 1 november Meer info: cjp.nl/liff Op festivalkaarten krijg je € 1,50 CJP-korting.

CJP Serveert @ IDFA 22 november, Amsterdam Meer info: cjp.nl/idfa Op festivalkaarten krijg je € 2,50 CJP-korting.

16

agenda Beeld Marice Haak

Kunst van vandaag Best moeilijk, om te omschrijven wat ‘kunst’ precies betekent. Gebruik deze wildcard als je ooit in een discussie over hedendaagse kunst belandt en geen idéé hebt: noem het codewoord ‘innovatie’. Als je die term een paar keer dropt, zullen mensen je gegarandeerd knikkend en respectvol aankijken. Wil je net wat beter geïnformeerd zijn? Ga dan naar TodaysArt Festival. Hier draait het om kunst, muziek en technologie. Dit uit zich in beeldende kunst en de podiumvariant, in een bijzondere omgeving. Het evenement geeft aanstormend talent een kans om zich te laten zien. Zolang het maar nieuw en liefst een tikkeltje controversieel is. TodaysArt viert dit jaar hun tienjarig jubileum en verhuist van een voormalig gemeentegebouw naar de Scheveningse kust. Artiesten die je kunt verwachten zijn onder andere Tim Hecker, Ben Frost, SOHN en The Gaslamp Killer. Die laatste zorgt er met zijn blije afro en positieve boodschappen sowieso al voor dat je uit je innovatieve stekkerdoos gaat.

TodaysArt Festival 25 t/m 27 September Scheveningen Prijs: Festival Pass (3 dagen) € 50,- / Met CJP-pas € 40, Weekend Pass (2 dagen) € 40,- / Met CJP-pas € 32,50 Meer info: cjp.nl/todaysart

18

agenda

19

Kosmisch Een goed concert kan je in extase brengen. In een andere dimensie, als het ware. Helemaal op een plek dan waar legen-dairy veel geschiedenis hangt. En ja, die pun is intended. We geven korting op topconcerten in de voormalige melkfabriek, die vernoemd is naar een ander deel van het heelal. Hier loop je gegarandeerd sterren tegen het (hemel)lichaam, want de grootste namen shinen er wanneer ze naar Amsterdam trekken. CJP geeft ieder kwartaal korting op een aantal concerten. Deze periode: 11 september / Neon Trees maakt blije, popachtige dancepunk, met een kick-ass vrouwelijke drummer.

20 september / De psychedelische rockers van

DeWolff zijn terug, geïnspireerd door zwoele soul.

29 september / Zweeds duo First Aid Kit equals folky pop met country-invloeden.

1 oktober / Rapper Watsky begon als spoken word-legende, met recht-uit-zijn-hart teksten.

4 oktober / Morning Parade brengt je in de eerder genoemde hogere sferen met frisse indierock, synthesizers en gitaarrifjes.

Melkweg 11 september t/m 4 oktober Amsterdam Prijs: verschilt per concert / Met CJP-pas € 2,50 korting Meer info: cjp.nl/melkweg

21

agenda

CJP Serveert @ Stedelijk Stipt om 20:00 uur naar het NOS journaal kijken om te weten wat er in de wereld gebeurt, is passé. Je kunt ook een uurtje eerder naar het Stedelijk gaan en de overzichtstentoonstelling van Marlene Dumas checken. We organiseren, speciaal voor CJP’ers, een avond rondom de kunstenares die zich laat inspireren door nieuwsfoto’s. Dumas snijdt emotioneel geladen onderwerpen aan als de dood, liefde en verlangen. Niet luchtig, wel leerzaam. Bereid je voor op een portie vurige discussies en hete bitterballen achteraf. Het programma is als volgt: een

conservator introduceert de avond, een paar bijzondere stukken worden uitgelicht, een Dumasliefhebber geeft een minicollege en daarna blus je de boel af met een goudgele rakker en een krokante ragoutbol.

CJP Serveert @ Stedelijk Museum 2 oktober, ' s avonds Amsterdam Prijs: € 10,- / exclusief voor CJP’ers: je mag één iemand meenemen op je pas.

Kaartverkoop: CJP.nl/stedelijkmuseum

23

agenda Beeld bart rademakers

De eerste keer De eerste keer dat je kussend achter het schoolmuurtje stond, je festivalontmaagding… Hoe ouder je wordt, hoe minder mindblowing eerste keren je meemaakt. Wij presenteren: Het Debuut. Hier zie je drie korte voorstellingen van de top der afstuderende theatermakers, prijswinnaars van het ITs festival. Het gaat deze keer om Methamorphosen, NXT LVL (zie pagina 54) en Rhythm of the night. Hier spot jij het theatertalent van de toekomst en na afloop ontmoet je de makers voor een biertje in de aula. Grote kans dat jij die avond een vriendschapsverzoek verstuurt naar de Joop van de Ende’s van de toekomst. Kun je voortaan elkaars throwback thursday foto’s liken.

Het Debuut 19 september t/m 31 oktober In verschillende theaters Prijs: verschilt per theater / Met CJP-pas tot € 6,- korting Meer info: cjp.nl/hetdebuut

25

agenda

Hollandse nieuwe Nederlandse films stikken van het voordeel. Zoals dat je geen ondertiteling hoeft te lezen. Want hé, als je wilde lezen, had je wel een boek gepakt. Bovendien begrijp je alle culturele- en woordgrappen, terwijl je bij een Engelstalige klassieker er soms geen fuck van snapt. Behalve de ‘fucks’ zelf. De acteurs kun je makkelijker in het echt spotten en vragen naar hun motivatie voor een rol (of gewoon wat hun lievelingskleur is), door simpelweg een dagje langs hippe terrassen in Amsterdam te dwalen. Daarnaast stimuleer je de Hollandse economie én zie je regelmatig (al dan niet functioneel) naakt. Wat wordt de Borgman van 2014? Jij kunt het vroegtijdig voorspellen door jouw aanwezigheid op het Nederlands Film Festival. En voor de haters van Nederlandse films gooien ze stiekem een paar buitenlandse exemplaren in de mix.

Nederlands Film Festival 24 september t/m 3 oktober Verschillende locaties in Utrecht Prijs: € 9,- / Met CJP-pas € 2,50 korting Meer info: cjp.nl/nff

26

agenda Beeld Julie Hyudova

The truth is out there Sci-fi/horrorfilms: fijn voor een avondje stoelpunt zitten en parttime hartritmestoornis kweken, maar gelukkig hartstikke nep. Of toch niet? Want in hoeverre zijn voorspellingen van filmklassiekers anno 2014 werkelijkheid geworden? Kom hierachter op Beyond Festival. In Amsterdam Noord zoeken de snijvlakken tussen kunst en technologie elkaar op. Elementen uit de expositie van horrorregisseur David Cronenberg worden aan de kaak gesteld. Zijn de beelden die ons voorgeschoteld werden in Videodrome en eXistenZ uitgekomen? Daarnaast kun je rondwandelen in de Tolhuistuin voor de expo The Reality Shift. Het event sluit af met Discovery Festival. Hier ben je getuige van experimenten, performances en mu-

ziekspektakel. De insteek is de rol van de media op onze maatschappij en de grens tussen leugen en waarheid. CJP-advies: de waarheid is dat onze multimediawebsite leert waar je korting op krijgt.

Beyond Festival 6 t/m 26 september, Eye en Tolhuistuin Prijzen verschillen / Met CJP-pas € 1,50 korting Meer info: cjp.nl/beyond Discovery festival Van 17 t/m 26 september Prijs: voorverkoop € 15,- Deur: € 17,50. / Met CJP-pas voorverkoop € 12,50 / Deur: € 15,-.

Meer info: cjp.nl/discovery

27

agenda Beeld Arthur de Smidt

Vrijbuiters Soms is een idee zo geniaal, dat het bijna gemeen is om het voor jezelf te houden. Zoals computers met een fruitlogo of geperste koffiebonen. Dat moeten de bedenkers van de Magneetbar op Lowlands ook gedacht hebben. Deze bar was ooit een experiment van vrijbuiters, die ieder jaar een kweekvijver van cultuur creëerden in de Flevopolder. Zo klein dat láng niet alle geïnteresseerden erin pasten. Nu is het wel voor iedereen, tijdens Magneet festival. In Amsterdam Oost, op een uitgestrekte zandvlakte langs de snelweg, komen de laatste twee weekenden van augustus creatievelingen uit alle uithoeken van het land samen. Van te voren meld je jezelf aan via een co-creatie internetplatform. Zo kun

ook iets toevoegen aan het legendarische gehalte van dit festival. Van muziek tot theater en van experimentele kunstobjecten tot bouwwerken.

Maar je mag ook gewoon komen kijken hoor.

Magneet Festival 22, 23 en 24 augustus en 29, 30 en 31 augustus.

Oostpunt, Amsterdam Prijs: Met CJP-pas twee weekendkaarten voor de prijs van één + € 2,50 korting op dagkaarten Info: cjp.nl/magneet

28

Met je CJP-pas krijg je € 2,korting bij Pathé en tot € 2,- korting bij andere bioscopen.

bios tekst Sara madou beeld Eone

Wijze lessen van Anton Corbijn Geboren in onsexy Strijen verovert fotograaf/ filmmaker Anton Corbijn zo’n beetje de hele culturele wereld. We vlogen speciaal voor hem naar Berlijn en haalden vijf essentiële carrièretips uit ons gesprek met deze held.

1: Blijf bescheiden De vele (véle) bekende namen die vielen tijdens het gesprek werden met oprechte nonchalance gebracht. Gewoon, zoals jij praat over je eigen vrienden. Zo hoort het natuurlijk ook, maar dat komt oprecht weinig voor in het land der muzikanten. ‘Ik ben geen filmkenner’, zegt Corbijn bovendien. ‘Er is een verhaal waar ik vanuit ga en daar maak ik een film van. Maar waar die dan past in het filmlandschap ofzo, daar houd ik me totaal niet mee bezig.’ Zelfs over zijn bescheidenheid is hij bescheiden: ‘Ik weet niet of ik mezelf

met dat woord zou omschrijven. Maar ik ben niet heel aanwezig, nee. Ook niet op de set. Ik loop niet schreeuwend met een megafoon rond. De mensen met wie ik werk heb ik gekozen met een reden. Daarom vraag ik ook altijd om hun input.

Ik wil weten wat een acteur over zijn of haar rol denkt, wat ze zelf kunnen brengen en toevoegen.’

2: Ken je beperkingen Ook iemand die U2 en Beatrix fotografeerde, videoclips maakte voor onder andere Depeche Mode en drie zeer sterke films afleverde (Control, The American, A Most Wanted Man) kan niet alles.

Corbijn: ‘Ik wilde graag bij de muziekwereld horen, maar was veel te verlegen om op het podium te staan. Bovendien kon en kan ik geen enkel instrument fatsoenlijk bespelen. Fotografie bleek een goede manier om het alsnog te regelen dat ik

tussen de muzikanten terecht kwam.’

Veel kunstenaars gaan op een gegeven moment voor de klas staan. Omdat ze hun wijsheden willen delen, of hopen anderen te inspireren. Corbijn zul je dit nooit zien doen. ‘Ik heb helemaal geen theorieën die ik zou willen of kunnen delen. Bovendien heb ik daar het geduld niet voor. Ik raak veel te snel geïrriteerd, wanneer mensen hun werk niet op de volgens mij juiste manier doen.’

3: Geen woorden, maar daden ‘Het meeste leer je door dingen gewoon te dóen,’ aldus Corbijn. Denk maar niet dat hij eindeloos piekerde en plande voordat hij Control maakte, de biografie van Joy Division-frontman Ian Curtis.

‘Ik heb nooit bewust gedacht: ik ga nu een film maken. Als ik iets plan voor mijn carrière, dan mislukt het altijd. Ik laat de dingen liever op me af komen. Ik kreeg de kans om dit te doen, het leek me interessant, dus ik heb het gedaan. Daar hoef je verder niet te lang bij stil te staan.’

4: Kies werk waar je écht graag mee bezig bent Corbijn leest zich ongans aan scripts, boeken en andere teksten waar eventueel een film in zou kúnnen zitten. De sleutel voor een verhaal dat hem genoeg interesseert is moeilijk te benoemen, maar het moet in ieder geval iets in hem los-

maken. ‘Je bent er namelijk zeker een jaar van je leven aan kwijt. Terwijl een foto in een middagje gemaakt is; heel anders dus.’

5: Ga recht op je doel af, als je eenmaal weet wat je wilt Op 4 september komt Corbijns derde film uit. A Most Wanted Man gaat over een vermeende terrorist in Hamburg, en de mensen die hem willen helpen, oppakken en/of achtervolgen. De hoofdrol is voor de afgelopen februari aan een overdosis overleden Philip Seymour Hoffman. Een acteur die Corbijn moest en zou gebruiken in zijn film: ‘De rol vroeg om een letterlijk en figuurlijk stevig persoon. Daarnaast was Philip de beste acteur die we hadden. Zo iemand moet je altijd proberen te strikken voor je film.’ Net zo doelbewust ging hij om met de draaiperiode. ‘Ik wilde per se draaien in de herfst. Dat jaargetijde, met het troosteloze weer, staat symbool voor de veranderingen, en de ellende waar de wereld nu in zit. Bovendien passen de grauwe kleuren gewoon goed bij het verhaal.’

(PS: Corbijns volgende film is trouwens ook al afgerond: Life verschijnt in 2015 en gaat over James Dean en fotograaf Dennis Stock, met Dane DeHaan en Robert Pattinson)

30

dvd Tekst Robbert Blokland

De macht van de superheld Superhelden hebben de fantasie van schrijvers en regisseurs in Hollywood altijd al geprikkeld.

Maar in Amerika zijn weinig genres de afgelopen jaren waardevaster gebleken dan de verfilmingen van stripboeken. De persberichten over verbroken records buitelen over elkaar heen als er een nieuwe comicverfilming het licht ziet.

Het is een opmerkelijke wederopstanding van het genre dat in de jaren negentig ten dode opgeschreven leek. Die dood was vooral te danken aan twee koldereske Batman-films, waarin het homo-erotische glitterkostuum (inclusief lachwekkende opplaktepels – alsof George Clooney die nodig had!) een grotere rol speelde dan de fletse held zelf. ‘De kans is klein dat Hollywood zich op korte termijn nog aan dit soort films waagt’, schreef een recensent toen zelfs. Maar tijden kunnen snel veranderen. Zeker na de aanslagen op 9/11 was het getraumatiseerde volk weer hard toe aan hoogwaardig vermaak, waarin vooral de standvastigheid en heldhaftigheid van de Amerikaanse identiteit werd beklemtoond.

Daar leenden de koene ridders met hun steevast onkreukbare moraal zich uitstekend voor.

Kenmerkend voor die nieuwe golf aan superheldenfilms: de nadrukkelijke karakterontwikkeling die de hoofdpersonages doormaken, voordat ze eindelijk boeven mogen gaan bestrijden.

Was Batman in de jaren zestig een volstrekt onkwetsbare strijder, die hooguit twijfelde hoe verliefd hij naar zijn maatje Robin mocht kijken; in de nieuwe films is hij een moeilijk te doorgronden denker die zijn hele leven wordt achtervolgd door de moord op zijn ouders. Thor en Iron Man (die allebei hun eigen succesvolle reeks hebben én te zien zijn in de alomvattende Avengers cyclus) kun je zelfs ronduit onsympathiek noemen.

Totdat ze een lesje nederigheid krijgen, eindelijk het licht zien en hun levensdoel omhelzen.

Superhelden zeggen bij uitstek veel over de tijd waarin ze worden gecreëerd. Stan Lee, de geestelijk vader van het gros van de Amerikaanse comics, bedacht zijn gemuteerde held de Hulk bijvoorbeeld middenin de Koude Oorlog, toen de wapenwedloop de hele wereld in de ban had.

Strips kunnen bovendien de publieke opinie flink beïnvloeden. Onlangs ontketende het een flinke rel toen Superman in een nieuw verhaal zijn Amerikaans staatsburgerschap opgaf, als

ook leuk:

Lucia de B

IJzersterke want beklemmende thriller van eigen bodem over de grootste justitiële dwaling van de afgelopen jaren. De wat wereldvreemde Haagse verpleegster Lucia de B. zat zes jaar ten onterechte vast, op verdenking van moord op talloze bejaarden.

Gegarandeerde Kalverenregen op het NFF eind september.

De Poel

statement tegen het internationale oorlogsbeleid van Uncle Sam. En uitgever Marvel schokte recent vriend en vijand door recent aan te kondigen dat Thor in nieuwe verhalen een vrouw wordt.

Met deze revolutionaire twist wil de stripgigant voor eens en voor altijd afrekenen met het ouderwetse (en weinig geëmancipeerde) idee dat alleen mannen superhelden kunnen zijn.

Alleen in Nederland lijkt het superheldenfilmgenre wat onderontwikkeld te blijven. Verder dan een paar delen Sjors & Sjimmie in de jaren zeventig en recenter Kapitein Rob (geen hit) en Suske en Wiske (ronduit flop) is het nooit gekomen. Plannen voor een verfilming van Agent 327 verdwenen in de ijskast. Misschien is Nederland te klein of te nuchter om de wereld te verrijken met koene beschermers van dit kaliber. Het enige Amerikaanse comicpersonage met Nederlandse wortels komt uit de Wildstormreeks van uitgever DC Comics. De kans lijkt niet groot dat deze aan drugs verslaafde dotcom-miljardair Jeroen Thornedike, ook bekend onder zijn superheldennaam ‘The Doctor’, ooit zijn eigen film krijgt. Maar wie weet, als Hollywood in het huidige tempo succesvolle films blijft produceren, komt ook deze strijder van vaderlandse bodem eens aan de beurt.

Captain America: The Winter Soldier, The Amazing Spider-Man 2 en X-Men: Days of Future Past komen allemaal deze maand uit op dvd en blu-ray.

Ondanks enthousiaste recensies kon deze Nederhorror eerder dit jaar zijn publiek niet vinden in de bioscopen. Een verdiende herkansing op dvd dan maar voor de aangenaam verontrustende griezelaar over een vader (Gijs Scholten van Aschat), die tijdens een gezinsvakantie doorslaat.

Kankerlijers

Het Nederlandse antwoord op Amerikaanse megahit The fault in our stars, over jongeren met kanker die ondanks hun ziekte proberen ‘gewoon’ volwassen te worden.

Zonder memorabel bankje, maar mét de getalenteerde Gijs Blom.

Met je CJP-pas krijg je 10% korting op dvd’s.

32

tekst Johan Fretz Beeld ilja meefout

Op zoek naar Tante Rikie Zo. Dit is het parkeerterrein van de Zwarte Cross backstage. Ik heb vanochtend diep ademgehaald, kleren aangetrokken die vies mogen worden en ben op alles voorbereid.

Ook op de dood.

‘Hallo,’ roep ik vrolijk tegen de eerste Achterhoeker die ons tegemoet loopt. Maar hij kijkt me aan alsof ik hem zojuist heb uitgemaakt voor provinciaal, stapt in zijn busje en scheurt weg. Vanaf nu kan het alleen maar beter worden.

Al bij de receptie wordt mij middels afbeeldingen van een markante oudere dame duidelijk dat er op dit festival een mythische figuur rondwaart: ene Tante Rikie.

‘Ga ik dit overleven?’, vraag ik aan de receptioniste. Zij wil me niks garanderen.

‘Johan Fretz!’, klinkt een zingende stem. Ik kijk om en zie in een hoekje singer-songwriter Case Mayfield zitten, met een brede glimlach.

‘Hey man, jij hier! Ga je optreden?’

Hij lacht.

‘Denk je dat dat kan op de Zwarte Cross? Met mijn melancholische muziek voor de stilte: vergeet het maar.’

Mijn blik valt op een bord dat richtingen aanwijst. ‘Mindervaliden en motors: rechtsaf’.

Natuurlijk. Die twee horen bij elkaar als Peppi en Kokki, als Bassie en Adriaan. Al wandelend zie ik stellen waarvan niet duidelijk is wie de man is en wie de vrouw. Een oudere dame die dat beter niet had kunnen doen draagt een korte spijkerrok en een feestmuts. Het ruikt hier naar de hel waar de duivel heeft gekakt, maar ach, wat zeur ik? Iedereen is vrolijk en dronken, dus ga ik me helemaal overgeven aan deze feestelijke bende.

Zodra we het daadwerkelijke terrein betreden, word ik overrompeld door de roes van de dronkenschap. ‘Niks goddelijks is Rikie vreemd’ lees ik ergens, maar ik vermoed: ook niks goddeloos. In mijn oren het lawaai van oorlog, ergens is een reusachtige kroeg in de vorm van een biervat. Ik zie een man met een shirt waar in het midden een gat is geknipt, zodat zijn forse buik er uitsteekt. Ik heb drank nodig. Veel drank. We bestellen meteen zes bier met z’n tweeën.

In een skihut gaan ‘de handjes in de lucht’.

33

Fretz @ zwarte cross

Johan Fretz schreef 2025 en toert met Revolte door het land. Onze razende reporter gaat deze keer naar het Zwarte Cross Festival.

Er wordt meebewogen op de muziek, volgens echte Hollandse traditie volledig uit de maat.

Overal waar ik stilsta voor een foto, komen de beschonken bezoekers vrolijk om me heen staan.

‘Waar is het voor?’

‘CJP Magazine.’

‘Nooit van gehoord.’

Ik bied een dame die me spontaan omhelst een slok bier aan en ben daardoor per direct haar beste vriend. Zwarte Cross is bier en broederschap. In die volgorde.

Een groepje mensen verdringt zich om iets te zien. Waarom? Ah, een schans. Ze halen een stunt uit, hoe meer geld voor Amnesty, hoe verder de giant back flip die een motorcoureur maakt. ‘Het wordt een wereldrecord!’, schreeuwt de omroeper. Veertig meter afleggen, hoog in de lucht, en onderweg een achterwaartse salto. Goede genade: nu snap ik waarom op dat bord mindervaliden en motors bij elkaar stonden. Na een poging of tien, ik sta inmiddels vooraan, zie ik de motor, alsof het in slow motion gebeurt, de achterwaartse salto maken. Iedereen houdt zijn adem in.

34

interview

34

Fretz @ Zwarte cross

tekst XXX Beeld XXX

Hij zweeft verder en landt. Dan barst er een oorverdovend gejuich los. Bier de lucht in, op mijn kop: wat geeft het?

Tante Rikie heb ik nog altijd niet gezien, maar bij elke stap die ik zet, elke slok bier die ik neem, ga ik meer van haar houden. Omstanders vertellen me dat Rikie wordt vervoerd in een Pausmobiel, dat Rikie zojuist nog zong in een feesttent. Laurens (45) staat met een tray bier in zijn hand en zegt: ‘Tante Rikie? Die is altied pleite! Typisch Rikie. Die is vast zilveruitjes halen bij de Spar in Hummelo, maar dit zeg ik off the record ok?’ In mijn hoofd is Rikie de Godin van het Oosten. Iemand zegt dat ik haar misschien wel vindt bij de wagenparade.

Dat laat ik me geen twee keer zeggen.

Op het crossterrein van de parade is goed te zien dat de crisis in de Achterhoek voorbij is.

Elke wagen is een kunstwerk op zich, versierd tot in de kleinste details. Een kar is omgetoverd tot een kermisbaan met kleine botsautootjes, een andere is een volledig uitgewerkt piratenschip met levensechte Duplomannetjes. Maanden werk van trotse boeren die met waterkanonnen op het publiek spuiten, toeteren en schreeuwen. Iedereen doet mee.

Ook de liefhebber van woordgrappen komt aan zijn trekken. Ik zie een man in een shirt met de tekst ‘Lord of the Drinks’, een hippiekar waarop staat ‘Ik heb in mijn bed gepeace’ en een legertruck met de strijdlustige kreet ‘Fuck Poetin, here we cum’. De uitbundige vrolijkheid, waarbij iedereen ieders beste vriend is en het geringste al reden is om in euforisch gekrijs uit te barsten, slaat zelfs over op mijn onwennige polderhart. Hier sta ik dan. Een tragische figuur uit de Randstad, met mijn rugzakje tussen de echte feestgangers. Maar toch: ik juich en schreeuw met de Achterhoekers mee bij elke uitgedoste truck die voorbij trekt. Het bord met ‘slecht verkleed = vierendelen!’ negeer ik.

Twee dronken gasten van mijn eigen leeftijd hebben duidelijk nog nooit een niet-blanke gezien. Dat kun je ze moeilijk kwalijk nemen,

want nergens heb ik me allochtoner gevoeld dan hier. Wat dat betreft is het eerder Witte Cross. ‘Kun jij even twee loempia’s voor ons halen met hete saus?’, zegt een van hen. De Gordon van het gezelschap. ‘Ik ben half Surinaams’ zeg ik. ‘Doe dan maar een roti’, reageert hij droog. Als wraak besluit ik de giechelende meisjes die om hem heen hangen te strikken voor een foto.

Via de looptunnel wil ik terug naar het centrale terrein. Een man van de beveiliging schreeuwt woest tegen een groepje voor ons.

‘Doorlopen!!!’ Op zijn hesje staat niet alleen ‘security’ maar ook ‘sfeerbeheer’. Ik ga even liggen op het gras, bij het hoofdpodium. Blijkbaar nodig ik hiermee een groepje mensen uit om met een brede grijns om me heen te komen staan. Een van hen besproeit me met water. Ik probeer het te negeren en vraag ze naar Tante Rikie. Een meisje, glunderend: ‘Ze is het symbool van een festival, ook al is ze zo oud en lelijk. Prachtig toch?’Om er gauw aan toe te voegen: ‘Schrijf maar niet op, want ik houd wel echt van Tante Rikie hoor’.

Ik zeg het gezelschap vaarwel. Op een bankje bij de eetkraampjes, naast een vrouw die met tranen in haar ogen een elektrische sigaret in haar mond stopt, eet ik een vette hamburger. Welverdiend krachtvoer. Ik denk aan het liedje van Sting: I’m a legal alien’. Een Randsteling in de Achterhoek. Moegestreden en doorweekt, maar ook voldaan, verlaat ik het terrein. Ik passeer pissende dronkaards in de graanvelden en een heel dik meisje in een heel kort truitje dat tegen haar dronken vriendinnen zegt: ‘Het was leuker dan vorig jaar’. Dat geloof ik meteen. Voor mij was het ook leuker dan toen ik niet ging. Zodra we in de auto zitten en wegrijden, de snelweg op schieten, dreunt de feestwaanzin na in mijn kop. Je hebt pas geleefd als je een keer in je leven naar Zwarte Cross bent geweest, concludeer ik stilletjes. We draaien de nieuwe plaat van Case Mayfield en langs de velden naar huis. Ik dommel langzaam weg en droom van een innige dans in de modderpoel met die mysterieuze, onbereikbare Tante Rikie.

‘Als wraak besluit ik de giechelende meisjes die om hem heen hangen te strikken voor een foto’

36

KOrTINGeN Op cjp.nl/kortingen staat al je pasvoordeel, plus de actuele acties en voorwaarden. Wil je op de hoogte blijven? Log dan in en geef aan dat je de nieuwsbrief wilt ontvangen.

coMPuter

lezen ako 10% korting american Book center 10% korting iss tijdschriften tot 75% korting cjp.nl/iss

apple tot 10 % korting nu ook korting op alle modellen iPads cjp.nl/apple Fiets & auto cJP autoverhuur cjp.nl/autoverhuur centralbikes 5% online korting op kwaliteitsfietsen FilM Pathé € 2,- korting m.u.v. vrijdag en zaterdag vanaf 18:00 uur en erkende feestdagen

nrc.next digitaal 40% korting. maandag t/m zaterdag (mobiel, tablet, desktop) voor maar € 9,- per maand +het boek Waarom zeggen we eh...? cjp.nl/nrcnext liFestyle accessorize 10% korting america today 10% korting (winkels en online)

Front runner 10% korting (winkels en online) waar 10% korting

reizen travelBird tot 50% korting op citytrips cjp.nl/travelbird sPort & outdoor Perry sport 7,5% korting (winkels en online) snowworld € 4,- korting Verzekeringen

we Fashion 15% korting bij alle winkels van We Fashion!

Musicals tot 50% korting cjp.nl/musicals Muziek & dVd onafhankelijke platenzaken 10% korting op cd’s, dvd’s en vinyl

auto-, scooter-, reis-, studentenen ongevallenverzekering via cjp.nl/verzekeringen zorgverzekering takecarenow! de voordelige zorgverzekering (korting op je basis- en aanvullende zorgverzekering) zie pagina 20.

38

interview

tekst Norbert Pek Beeld Tommy ’n Lance

Franca Treur ‘Ik vind het heerlijk om bewonderd te worden.

Maar niet recht in mijn gezicht.’

Haar debuut Dorsvloer vol Confetti, over een 12-jarig meisje in een strenge Zeeuwse gemeenschap, zorgde in gereformeerde kringen voor veel rumoer. Na 150.000 verkochte exemplaren is er nu de film. Schrijfster Franca Treur vertelt aan de vooravond van de premiere over de commotie, verwachtingen en het resultaat.

‘Tijdens sommige scènes hield ik mijn adem in.’

Bij een boekverfilming heb je als schrijver twee keuzes: je bemoeit je ermee of niet. Wat is het voor jou geworden?

‘Niet.’

Waarom niet?

‘Ik ben gewend om iets in mijn eentje te maken.

Precies zoals ik het wil. Bij een film moet je met heel veel mensen samenwerken. Ik had nooit bij alles mijn zin kunnen doordrijven. Bovendien ben ik iemand van het woord, ik heb minder verstand van beeld. De film is van iemand anders. Een apart kunstwerk, geïnspireerd op mijn boek.’

Het staat nu verder van je af.

‘Ja. Het boek laat veel ruimte voor de verbeelding van lezers. Ik heb bijvoorbeeld hoofdpersoon Katelijne niet uiterlijk omschreven, dus iedereen heeft een eigen beeld van haar gemaakt. Bij de film dacht ik: wat interessant dat ik nu eens iets te zien krijg van wat mensen zich erbij voorstellen. De beelden wijken uiteraard af van mijn eigen beelden. Je kunt aan alles zien dat de film door mensen met een heel andere achtergrond is gemaakt. Ze komen niet uit Zeeland. Niet uit een boerenmilieu. Niet uit een gereformeerd gezin.’

Hoe merk je dat?

‘Aan de dominee die galmt zoals alleen dominees in films galmen. Aan alle dialogen. Het is een film over boeren, maar ze praten bekakt, bijna Gooisch. Ik begrijp dat wel. Er spelen veel kinderen mee. Die hebben al geen acteerervaring, en dan moet je ze ook nog een dialect leren.

Nu zegt het meisje bijvoorbeeld ‘ja, graag’ als haar een plakje zoete koek wordt aangeboden.

Op het Zeeuwse platteland zeg je: ‘asteblieft’.

Een detail, maar het zit in alle formuleringen, zelfs in klemtonen.’

Dit gaat puur over taal. Wat vind je van het beeld?

‘Het beeld heeft me echt verrast. Ik vind het prachtig. Het is heel mooi gefilmd en het meisje is fijn om naar te kijken. Ze draagt de hele film.

Het lijkt niet exact op de wereld waar ik in ben opgegroeid, doordat het ouderwetser oogt en visueel aantrekkelijker is gemaakt. Bijvoorbeeld de scène waarin de kinderen uit de kerk naar huis fietsen: de jongens hebben allemaal pakken aan uit de jaren tachtig. Die houden ze ook aan wanneer ze een rondje gaan rijden met de auto, zoals de vrouwen op de bruiloft ook nog hoeden dragen als de dienst allang klaar is.

Maar goed, het ziet er wel mooi uit. En logisch dat de makers niet precies weten wanneer zondagse kleren uitgaan.’

Had je je achteraf tóch niet met de details willen bemoeien om het zo authentiek mogelijk te maken?

‘Daar zit ik nu nog over na te denken. Het is best zonde dat het op dat soort punten vaak niet klopt.

Aan de andere kant: als je de details loslaat, houd

40

franca treur

je een erg mooie film over. Maar mensen die een film over een gereformeerde gemeente willen zien, hebben pech. Dat gaat niet gebeuren.’

Het bleek prettig om Dorsvloer vol Confetti voor het eerst met vrienden te bekijken. Franca: ‘Ik ben zelf geneigd om te letten op dingen die niet kloppen. Maar de mensen die erbij waren keken of het boeide, of het mooi was gedaan, of het meisje interessant was om naar te kijken.

Ze waren enthousiast. Er is geen karikatuur van die wereld gemaakt. Het is heel integer gedaan.’ Want juist daar zit de gevoeligheid voor de schrijfster. Bij het verschijnen van het boek Dorsvloer vol Confetti ontstond landelijk rumoer in de reformatorische gemeenschap. Franca putte rijkelijk uit haar jeugd in een streng christelijk gezin en liet hoofdpersoon Katelijne snakken naar andere verhalen dan die uit de Bijbel.

Niet iets waar de gemiddelde dominee op zit te wachten. Franca: ‘Ik voel me verantwoordelijk naar de wereld waar het over gaat.’

Denk je dat de film dezelfde commotie gaat veroorzaken?

‘Ik zit tijdens de release in Amerika. Dat scheelt.’

Maar verwacht je dezelfde discussie?

‘Hoe lang kan je boos om iets zijn? Het zou kunnen dat de scène met het avondmaal iets losmaakt. Ík vond het nog heftig om te zien, zat mijn adem zelfs in te houden.’

nooit kerkdiensten gefilmd. Het wantrouwen tegen beeld zit er erg diep. Daarom willen ze de film ook niet. Aan zoiets werelds doe je niet mee.

Bovendien zitten ze niet op aandacht van de buitenwereld te wachten.’

Wat kwam er bij het verschijnen van Dorsvloer vol Confetti precies over je heen?

‘Ik heb heel veel reacties gehad, per mail en per brief, maar ook bij lezingen. Mensen zeiden dat het boek een karikatuur was, over iets dat lang geleden gebeurde. Zo wilden ze het boek onschadelijk maken. Sommigen zeiden dat het uit een boos hart kwam. Dat je het niet moest lezen. Er werd gebeden voor de potentiële Franca Treurs in de kerk. Ik sta voor afvalligheid. Dat begrijp ik ergens wel. Het boek is een spiegel waarin mensen uit deze gemeenschap zichzelf herkennen. Of niet willen herkennen. Het werkt heel confronterend, juist omdat het niet agressief is, maar een getrouw portret. Kerkmensen die het lezen, zien zichzelf opeens door de ogen van een buitenstaander. Ik werd ook een nestbevuiler genoemd. Maar ik had geen agenda, wilde niets aan de kaak stellen maar puur een verhaal schrijven over de kracht van woorden.

Dat blijkt wel weer. Het zijn alleen maar woorden die zoveel ophef hebben veroorzaakt. Ik begrijp dat de reformatorische gemeenschap dat gevaarlijk vindt. Zij willen in een afgeschermde wereld blijven waar één verhaal de waarheid is.

Alle andere verhalen zijn leugens.’

Serieus?

‘Ja. Omdat het heel beladen is. Het wordt zomaar getoond, terwijl het ritueel juist omgeven is met schroom en heiligheid. Kerkmensen praten daar ook niet gemakkelijk over. Het gaat voor hen over hemel en hel. In de film eet de oma een stukje brood dat het lichaam van Christus symboliseert.

Daarmee laat ze zien dat zij mag geloven dat ze is gered, iets wat voor de meeste mensen in de kerk niet geldt. Laat dat eens tot je doordringen. Het feit dat je naar de kerk gaat betekent nog geen zaligheid. Vanuit de gemeenschap is me ook gevraagd om de film tegen te houden.’

Heb je wakker gelegen van alle beschuldigingen?

‘Wel voordat het boek uit was. Ik wist dat sommige mensen het niet leuk zouden vinden. Maar daarna heb ik er niet meer wakker van gelegen.

Ik heb de discussie met aandacht gevolgd.’

Je gaf vaak antwoord aan brievenschrijvers.

‘Ik wilde het gesprek niet uit de weg gaan. Maar uiteindelijk heb ik zeker niet iedereen antwoord gegeven. Dat werd veel te veel. Dan ben ik een verdediger van het ongeloof. Die taak wil ik niet op me nemen. Ik heb een boek gemaakt met literaire bedoelingen. Dat gold ook voor mijn tweede boek.’

Die heftigheid verwacht je anno 2014 niet meer bij het Christendom.

‘Bij documentaires over Staphorst worden ook

Dat boek, De Woongroep, is nu een halfjaar uit.

Hoe kijk je op deze periode terug?

‘Ik vond het hectisch. Door het succes van het

‘Ik voel me verantwoordelijk naar de wereld’

‘Ik kleed me onopvallend, om niet het onderwerp van iemands blik te zijn’

43

eerste boek kreeg ik veel aandacht voor het tweede. Positief, maar ook negatief. Een maand voor het boek verscheen, werd er in een artikel in De Volkskrant al een sneer naar gemaakt. Ik zou een eendagsvlieg zijn. Recensenten stonden klaar met het fileermes, zal ik maar zeggen. Over het algemeen had ik niet over aandacht te klagen. Maar aandacht vind ik niet per se fijn.’

Welke aandacht vind je niet fijn?

‘Dat mensen continu iets over je te zeggen hebben. Ik ben iemand die zich onopvallend kleedt om niet het onderwerp van iemands blik te zijn.

Tegenwoordig lijken mensen niet meer gewoon een boek te kunnen lezen. Je moet meteen laten weten wat je ervan vindt op Twitter, je blog of op een recensiesite. Misschien geniet je wel meer van een boek als je niet meteen met opinie bezig bent. Als je je open stelt, heeft een boek je altijd meer te zeggen.’

Hoofdpersoon Eleonoor uit De Woongroep heeft een doorsnee baantje maar wil iets groters neerzetten, zonder te weten wat. Waarom fascineerde dit je?

‘Als kind had ik een doel in mijn leven: ik was op aarde om in de hemel te komen. Later geloofde ik daar niet meer in. Waarom ben ik hier dan? Veel mensen ontlenen zin in hun bestaan aan het feit dat ze iets van zichzelf kunnen laten zien. In hun baan of, als hun baan zich daar niet voor leent, via een hobby of passie. Maar wat doe je als je nergens talent voor hebt? Eleonoor werkt als freelancer thuis voor verschillende bedrijven. Ze is een doorgeefluik voor informatie. Daar zijn er veel van in een dienstensamenleving als Nederland. Díe mensen vind ik interessant.’

Waarom?

‘Ze, moeten zichzelf ook als zinvol wezen zien.

Dat is pas een uitdaging! De meeste mensen doen het via relaties. Ze zijn belangrijk voor hun partner of hun kind. Maar Eleonoors vriend laat niet merken dat zij belangrijk voor hem is. Ze heeft ook niet zo’n nadrukkelijke kinderwens.

Welke opties zijn dan over? Ze besluit de wereld te verbeteren door in een linkse woongroep te gaan wonen, een overblijfsel uit de jaren zeventig. Dan kom je in het hedendaagse idealisme: wat is dat nog? Kan het nog in deze tijd? Die vra-

franca treur

gen worden gesteld. De Woongroep is behalve een psychologische roman ook een ideeënroman. Met een personage dat in de literatuur heel ongebruikelijk is. Ik beschrijf niet de uitzondering, de held, met wie het fijn is om mee te leven, maar juist iemand die heel gewoon is.’

Wil je tot je oude dag romans schrijven?

‘Ik heb nooit zover vooruit gedacht, maar denk dat ik me nog veel kan ontwikkelen. Er is genoeg dat naar buiten wil en ik geniet ontzettend van het scheppen met woorden. Met taal bezig zijn.

Tegelijkertijd leid ik wel een buitenstaandersleven. Ik zonder me veel af. Mijn familie lééft. Ze bewerken land, wonen tussen de beesten. Wat ik doe, voelt als een afgeleide.’

Ook als je lezingen geeft?

‘Dat is een heel rare vorm van leven. Je neemt applaus in ontvangst en praat over je werk. Dat is toch totaal bizar?’

Boekenverkopen gaan hard achteruit. Baart je dat zorgen?

‘Ja, maar ik weet de oplossing niet. Dus ik ben gestopt me ermee te bemoeien. Zolang ik het geluk heb dat ik verkoop, geniet ik er maar van. Het is wel kwetsbaar. Ik kan er niet op rekenen dat ik dit tot het einde der tijden kan blijven doen.’

Zie je een Spotify voor boeken zitten?

‘Dan verdien je als schrijver niets meer met je boeken en moet je het van optredens hebben.

Fysiek voor een groep staan is niet de aandacht die ik fijn vind. Ik wil iets van mezelf laten zien, maar dan wel via tekst. Dan kan ik ermee spelen.

Als ik voor een groep sta voel ik de blikken, alsof je naakt bent. Ik word geobserveerd, terwijl ik zelf de observator wil zijn.’

Grijnzend: ‘Als ik te vroeg ben voor een lezing, loop ik meestal nog even een rondje. Ik heb weleens mensen achter me aan gehad, die daar ook naar op weg waren. Ha, daar loopt de schrijfster, die moeten we hebben. Dan loop je voorop, door een dorp, met een schare achter je aan naar de boekenwinkel.’

Kan je eigenlijk wel tegen bewondering?

‘Ik vind het heerlijk om bewonderd te worden.

Maar niet recht in mijn gezicht.’

44

interview

tekst Judith Zijp Beeld Roel Determeijer

Hardcore helden (waarom deze drie oude mannen terecht in dit magazine staan)

180 rammende beats per minuut en je het schompes dansen met je vuisten in de lucht: hardcore is helemáál niet 1994, maar juist heel erg 2014. The Opposites, Yellow Claw, Nouveau Riche: ze maken het stampen weer net zo fris en fruitig als een lammetje in de lente. Tijd om eer te bewijzen aan de pioniers, bij wie het ooit begon.

Paul Elstak aka dj Paul Elstak Toen: vader des (happy hardcore)lands. Had rond 1995 hits met o.a. Rainbow In The Sky en Luv You More.

Nu: gaat hij nog steeds heel hard en happy. Maar vooral erg hard.

‘In het buurthuis waar ik vaak kwam, kregen ze rond 1982 draaitafels. Erg interessant, want muziek was mijn grootste hobby. Al het geld dat er binnen kwam met tomatenplukken en scholen schoonmaken ging linea recta naar vinyl.

Uiteindelijk heb ik mijn eerste dj-ervaring opgedaan in dat buurthuis. Daar leerde ik dj Gizmo kennen. Ergens midden jaren tachtig vroeg hij mij om voor hem in te vallen in een Haagse discotheek.

Toen ik daar stond te draaien kwam de bedrijfsleider naar me toe. Of ik misschien de vaste dj van The Beach Club op het strand van Kijkduin wilde worden. Mijn eerste, echte dj-baan was een feit. In The Beach Club draaide ik ook mijn eerste houseplaatje. Dat was in 1986, Jack Your Body van Steve ‘Silk’ Hurley’. Niemand wist toen dat met dat nummer een nieuwe muzikale hype begon.

Na een heel seizoen op het strand kwam ik in de Rotterdamse club Bluetiek-In terecht. Ik was er gewoon aan het stappen, maar hoorde via via dat ze een dj zochten. Na een sollicitatieronde werd ik uiteindelijk gekozen uit behoorlijk wat kandidaten. Een andere dj die daar werkte was Peter Slaghuis, toen een hele grote naam. Via hem kwam ik in aanraking met house. Samen met Peter ging ik wel eens platen kopen bij Mid-Town Records in Rotterdam. Met deze lp’s begon ik te experimen-

teren met snelheden op de draaitafel. Het moest sneller, harder. De plaat werd als het ware overstuurd. Zo ontstond uiteindelijk gabberhouse. De eerste echte hardcore platen verschenen op mijn label Rotterdam Records. Het idee was om gewoon lekker te klooien in de studio, maar de gabbertracks verkochten meteen als een gek.

Daarna ging het alleen maar beter, zeker toen ik happy hardcore begon te draaien. Hoe ik erbij kwam om deze weg in te slaan? Door Schotse, melodieuze hardcore waarmee ik in aanraking kwam. Voor mij een fijne afwisseling met de keiharde gabber, en het bleek ook bij anderen aan te slaan. Het duurde dan ook niet lang voordat happy hardcore op de landelijke radio gedraaid werd. De switch werd me door de gabbers niet echt in dank afgenomen. Ik werd uitgekotst.

Ze vonden het veel te commercieel. Toentertijd was dat een doodzonde, want alles moest underground blijven. Belachelijk, want feesten als Thunderdome waren natuurlijk net zo commercieel als mijn happy hardcore.

Een aantal jaar ging de happy hardcore erg goed, maar na 1997 was het klaar. Ik ging toen weer terug naar de hardcore. Inmiddels is het een minder groot probleem om happy door je sets te mixen. De scene is minder streng geworden. Het maakt veel mensen nu niet meer uit of ik hardcore of happy draai, ik blijf voor hen The Godfather of Hardcore.’

Paul brengt bijna jaarlijks een plaat uit. Wachtend op de volgende kun je zijn nineties klappers aanschaffen met 10% CJP-korting bij je onafhankelijke platenzaak. paulelstak.nl

46

hardcore helden

Dov Elkabas aka The Prophet Toen: nuchtere hardcorebaas die met zijn tracks je oma nog aan het hakken kreeg.

Nu: nog steeds een baas. Zowel van zijn eigen platenmaatschappij Scantraxx als van de draaitafels.

‘Ergens begin jaren tachtig bezocht ik rollerdisco Het Nijlpaardenhuis in Amsterdam. Daar kwam je om te rollerskaten, maar eigenlijk werd ik meteen gegrepen door de dj. Ze heette Eva en draaide de hele avond plaatjes die ze zelf aan elkaar mixte. Het moment dat ik haar bezig zag, was een eye opener voor mij: ik wilde daar ook staan. Een beetje ervaring had ik al wel, dus met behulp van mijn Amsterdamse grote mond probeerde ik me naar binnen te lullen. Met succes.

‘Hardcore stijlen zijn nog enorm populair’ In Het Nijlpaardenhuis draaide ik van alles: van Grandmaster Flash tot LL Cool J. Geen house, want dat bestond nog niet en kwam pas midden jaren tachtig op. Dj Eva had een buurmeisje dat de godganse dag acid house luisterde. In het begin vond ik dit verschrikkelijke herrie. Na een tijdje begon ik het beter te snappen en zelfs leuk te vinden. Zodoende moest LL Cool J op de draaitafel plaatsmaken voor house.

Wat er toen uit mijn decks kwam was nog geen gabberhouse, maar wel aan de harde kant. Muziek moet je voelen, dus ik draaide constant in het rood. Dit wil zeggen dat de rode lichtjes op de mengtafel gaan branden omdat de plaat te

hard gaat. Zo kreeg je een overstuurde beat en dat klonk ontzettend tof. Later zou dit hét kenmerk worden van de gabberhouse. Het was begin jaren negentig toen ik dit ontdekte. In die tijd begon hardcore al bekender te worden. Op het hoogtepunt van de scene dj’de ik soms wel op zes feesten per avond.

Inmiddels focus ik me alweer jaren volledig op hardstyle. Rond 2000 stopte ik met hardcore. Er kwamen teveel rechtse types op de feesten af en na tien jaar dezelfde muziek draaien was het ook een beetje been there, done that. Op de jaarlijkse House Qlassics feesten in de HMH begon ik te experimenteren met oude houseplaten, die ik in een nieuw, steviger jasje stak. Gewoon, live uitproberen. Zo ontdekte ik een nieuw genre: hardstyle. Dat werd heel goed ontvangen, veel mensen stonden er voor open en het werd overal door dj’s opgepakt.

In 2001 begon ik Scantraxx, een hardstylelabel.

Scantraxx bestaat nog steeds en heeft veel jonge dj’s groot weten te maken. Ik draai ook zelf, en breng regelmatig nieuwe muziek uit. Afgelopen april is mijn debuutplaat LOUDER verschenen.

Je verdient tegenwoordig niks meer met muziek maken. Het is puur een promotiemiddel. Maar dat vind ik niet erg. Ik kan nu meer spelen met de muziek en het publiek, voel heel snel aan wat ze willen horen. Hardere stijlen zijn nog steeds enorm populair. Je kunt elk weekend makkelijk 250.000 mensen kwijt op hardstyle- en hardcorefeesten.

Hoewel ik hardcore nog steeds leuk vind, ligt mijn tijd als hardcore-dj definitief achter me.

Ik maak het niet meer en weet er dus ook niets meer vanaf. Tijdens mijn sets vind ik het nu mooier om bruggetjes te bouwen: van rustige muziek naar steeds harder. Maar misschien maak ik ooit wel heel andere muziek dan hardcore. Ik heb intussen wel geleerd om m’n gevoel te volgen. Dan komt het publiek vanzelf.’

Benieuwd naar hoe hard LOUDER klinkt? Surf dan als de sodemieter naar cjp.nl. Daar geven we namelijk Scantraxx-goodiebags weg met daarin o.a. het album. Non-winnaars kunnen even langs de onafhankelijke platenzaak voor 10% CJP-korting. theprophet.nl

49

Daniël Leeflang aka dj Dano Toen: werd in 1991 lid van het meest legendarische dj-collectief in de geschiedenis van dj-collectieven: The Dreamteam. Draaide ook solo zo strak als een gabber op veertig xtc.

Nu: still going strong, al scheelde het niet veel.

‘Samen met een vriend besloot ik van de ene op de andere dag dat ik dj wilde worden. We luisterden altijd naar een piratenradiozender in Amsterdam en dat leek ons ook wel wat. Na gesolliciteerd te hebben, werden we beiden aangenomen. Dat was het begin van mijn carrière als dj. Ik draaide daar werkelijk alles. Zelfs Dolly Parton. Van house was nog helemaal geen sprake, dat kwam pas later, in 1989. Op dat moment werkte ik voor een Amsterdamse krant en kwam ik in aanraking met discotheek RoXy en Fred Berkhout, hij werkte bij de platenzaak Boudisque Records.

Voor zijn winkel importeerde Fred alle nieuwe houseplaten en zo kreeg ik ze in handen. In die periode was ik zelf ook al bezig met tracks maken. Eerst acid house, maar door het experimenteren kwam ik bij steeds hardere vormen uit.

Ik weet nog dat ik een plaatje maakte met een vriend en dat hij in paniek raakte toen ik de plaat overstuurde. Alle rode lichten op het mengpaneel begonnen te knipperen omdat ik de bassdrum helemaal open draaide. Dat was dus echt niet de bedoeling, volgens hem.

Hoewel sommigen me voor gek verklaarde dat ik zulke harde platen maakte, verkochten ze wel heel goed. Het publiek pakte het snel op, net als ID&T. Zij zagen heil in deze muzieksoort en begonnen Thunderdome. Hardcore werd steeds populairder en als dj werd het produceren van platen een soort fabriekswerk. Soms werd je op woensdag gebeld of je op vrijdag even drie nieuwe tracks kon afleveren.

Het succes ging dus heel snel. Ik was nog erg jong toen me dit overkwam en kon niet zo goed bevatten waarom ik zoveel aandacht kreeg. Soms liep ik door de Albert Heijn en dan begonnen er opeens zes mensen tegelijkertijd foto’s van me te maken. Heel raar. Ik was toch gewoon een dj, niets bijzonders? Het was zo overweldigend dat ik me verstopte in drank en drugs. Op een gege-

hardcore helden

ven moment was het zó erg dat verdovende middelen belangrijker werden dan de muziek. Ik liep er boekingen door mis. In 1994 draaide ik op een enorm feest in Duitsland, Mayday. Na mijn gig snoof ik boven in de arena wat coke. Helaas was dat nét de uitkijkpost van de politie. Ik werd live op televisie afgevoerd en ben daarna nooit meer geboekt door Mayday.

Uiteindelijk is het allemaal goed gekomen. Het drong tot me door dat ik teveel gebruikte. Ik ben gestopt en maak nu nog steeds muziek. Niet alleen maar hardcore, trouwens. Zo ben ik nu bezig met een project rondom Herman Brood. Hoewel hardcore dus niet meer mijn main focus is, zal het altijd een belangrijke plek in mijn hart hebben.

Daar is het immers allemaal mee begonnen.’

‘Ik werd live op televisie afgevoerd’

Voor wie meer wil weten van Dano, is er goed nieuws. Volgend jaar verschijnt zijn biografie en ja, die belooft heel spectaculair te worden. djdano.nl Trouwens: check 6 september op Valtifest (met € 10,- CJP-korting!) meer oude helden uit de scene (Fierce Ruling Diva! Groovemaster Johnson!) én artiesten van nu, die beïnvloed werden door deze oldskoolers. cjp.nl/festivals

50

tekst Harm Teunisse Beeld Vera Cornel

Creatief met kunst Waar begint kunst? Bij het eindproduct, of wanneer het creatieve proces start? Er is sowieso altijd éérst een idee. Met gereedschap, instrumenten of decorstukken komt dit vervolgens tot leven. Ze vormen bijna kunstwerken op zich.

Go Back To The Zoo Mocht er een prijs komen voor aanstekelijke deuntjes die niet uit je kop te rammen zijn, nomineren wij de tracks van Go Back To The Zoo. Het avontuur van de Amsterdamse rockers begon in 2010 met hitsingle Electric, inmiddels zijn we bij het derde album ZOO. Minder donker dan Shake a Wave, meer eighties dan ooit. Dat verklaart ook het prachtige keyboardje.

Bram: ‘Dit keyboard hebben we gebruikt voor de single (I just wanna) Milkshake. Onze producer JB Meijers kwam er mee. Het nummer Da da da van de Duitse band Trio is er in 1982 op gemaakt.

Zo’n nummer dat niemand kent totdat je het hoort. Trio gebruikte de preset ‘Rock rythm 1’, wij ‘Rock rythm 2’.’

Teun: ‘De Marlboro versterker heb ik gekocht in Denmark Street in Londen. Een straat met gitaarwinkels die alleen maar sicke en veel te dure gitaren uit de jaren vijftig en zestig verkopen. Ik moest toch al sigaretten hebben, toen heb ik dit ook maar gekocht. Het is een minispeakertje. Hij klinkt verschrikkelijk slecht en daarom juist verschrikkelijk goed.’

Teun: ‘Dan is er nog de Thor-versterker. Die stond al jaren stof te verzamelen bij onze Engelse manager. Hij had hem gekregen van een vriend, die weer de beste vriend was van Terry Marshall. De zoon van Jim Marshall, uitvinder van de legendarische Marshall-versterkers. Via obscure gitaarfora ontdekte ik dat de versterker inderdaad is gemaakt door Terry. Uiteindelijk werkte Jim zijn zoon tegen en is de versterker niet officieel uitgegeven. Er zijn maar een paar

van gemaakt. Daardoor heeft Thor een bijna mythische status gekregen.’

Bram: ‘De snare is heb ik al jaren. Ik ben hem vier keer kwijt geraakt. Vergeten na een gig in Duitsland, in het verkeerde vliegtuig geladen, meegenomen door een andere drummer die beweerde dat het zijn snare was en gepikt door een fan na een optreden. Maar altijd keerde de snare terug.

Een trouw beestje. Hij heeft door alle avonturen wel wat te verduren gehad, maar klinkt nog steeds goed.’

Teun: ‘De gitaar komt van de Plug, een gitaarwinkel met veel vintage spullen. Dit exemplaar is een twaalfjarige akoestische Hofner. Ik heb hem van de rest van de band cadeau gekregen voor mijn verjaardag. We proberen elkaar vaak nuttige cadeaus te geven. Lars kreeg een koffiezetapparaat.’

Teun: ‘Het groene pedaaltje is een chorus-effect.

Eigenlijk ben ik altijd tegen chorus geweest. Heel veel foute muziek heeft chorus, dus ik vond dat we dat echt niet konden gebruiken. Tot ik besefte dat iets wat fout is wel goede elementen kan hebben. Chorus is niet het probleem, maar de kutmuziek waarin het werd gebruikt. Wij zorgen dat we hem alleen gebruiken in goede muziek.’

Go Back To The Zoo start op 23 oktober in Doornroosje in Nijmegen hun Zoo Tour, die ook langs o.a. de Effenaar (24-10), Paradiso (06-11), Paard van Troje (09-11) en de Groningse Vera (13-11) komt gedenderd. Album ZOO is nu te koop met CJP-korting.

53

creatief met kunst

‘Zonder mijn gereedschap ben ik nergens’ Zoro Feigl Zoro is een 31-jarige kunstenaar, die als een mad professor in zijn werkplaats in Amsterdam-Noord mechanische kunstwerken tot leven wekt. Hij creëert bevreemdende, maar fascinerende apparaten die ogenschijnlijk willekeurig bewegen.

Zijn stellages zijn soms meters hoog. Daar heb je dus serieuze gereedschappen voor nodig.

omdat het een circulair systeem is.

Die blauwe gekreukelde tuinslang vond ik op een markt in China, al bleek hij later hier ook te koop via TellSell. Als je hem aansluit op de kraan wordt het door de waterdruk een gewone slang. Maar als je de druk varieert, lijkt het net een krioelend beest dat een raar dansje doet.

‘Ik begon ooit met mijn huidige stijl door een klein touw in een katrolmotor te hangen. Deze liet ik in een loop bewegen, door een elektrische motor.

Die beweging was heel interessant. Toen ben ik dat gaan doen met een groot touw, in een ruimte die er eigenlijk te klein voor was, waardoor het touw tegen de muur klaterde. Het klaterde heel mooi. Bijna als water. Door er wat mee te spelen, keek ik hoe je die beweging kon beïnvloeden.

Verder gebruik ik veel kogellagers, omdat zo’n beetje al mijn stellages bewegende onderdelen hebben. Het is een onmisbaar onderdeel.

Oh nee, wacht, mijn lasapparaat en slijptol zijn nog belangrijker. Zonder mijn gereedschap ben ik nergens.

Het liefste werk ik met flexibele materialen zoals de buis op de foto. Die heeft een eigen kracht, maar kan toch gevormd worden. Al stribbelt hij wel tegen. Geen probleem, want ik hou van materiaal met een eigen wil. Het is een continue dans tussen kunstenaar en materiaal.

De elektrische motor gebruik ik wanneer ik werk, maar hangt nu voor een installatie aan het plafond. Hij zet de blauwe buis in beweging. Het is een kluwen die op zichzelf draait, maar ook helemaal kan uitwaaieren en vervolgens weer opbollen. Uiteindelijk trekt hij altijd weer recht,

Soms is het eindeloos puzzelen om de juiste beweging in het materiaal te krijgen. Dan moet je na lang experimenteren weer helemaal terug naar de basis. Dat is het spannende, het spel.

Ik hou er ook van om mensen op het verkeerde been te zetten met mijn werk, wanneer ze het niet direct herkennen als kunst. Wanneer je het meteen als zodanig kan bestempelen, haal je in mijn optiek de angel uit het werk. Ik vind het ook spannend om continu te denken ‘oeh het gaat mis’, en dat het dan nét goed gaat.’

Je kan Zoro’s werk in beweging zien op Today’s Art in de haven van Scheveningen op 25, 26 en 27 september. Met je CJP-pas krijg je € 12,50 korting op je toegangskaartje.

54

creatief met kunst

‘We hebben de gekste dingen geprobeerd’ NXT LVL Eerder dit jaar werd NXT LVL verkozen tot een van de beste voorstellingen van Its Festival.

Dat verbaast ons niks. In het stuk zijn Nick Bos, Mathieu Wijdeven en Jip van den Dool personages in hun eigen computergame. Geïnspireerd door filosofische vraagstukken over virtual reality brengen ze samen met animator Huig van de Hoofdakker en een hele verzameling props een gamewereld tot leven. Initiatiefnemer Nick:

‘Op één of andere manier maken we vaak de decors die Jip heeft bedacht. Maar het technische bouwen en klussen is meer voor Mathieu en mij. De kubus vertegenwoordigt verschillende objecten en zelfs gevoelens. Deze is wit van zichzelf maar omdat wij ook van de zijkanten van de speelvloer beamen, kunnen wij hem verschillende kleuren laten zijn. Zo is hij eerst bruin, alsof het hout is, en ruilt een personage hem in voor goud. Waarop de kubus plotseling van kleur verandert en geel wordt. Uiteindelijk wordt hij rood, vanwege de liefde die hij krijgt van een geanimeerd personage uit de gamewereld.

Het touw gebruiken we bij een scène waarbij een van de hoofdpersonen in de lucht hangt. We hebben er tijdens repetities allemaal in gehangen omdat het zo tof was om te zien. Helemaal met een coole soundtrack eronder, dan kom je in een bizarre cyberwereld terecht. De één werd misselijk van het gedraai en de ander kon zich alleen onhandig bewegen. Uiteindelijk ben ik de-

gene die het gebruikt op het toneel. Best lastig: met een morphsuit aan en met als enige licht de beamers, die trouwens ook de helft van de tijd in mijn gezicht projecteren, zie ik weinig tot niks.

De blauwe fles is samen met het halve gezicht onderdeel van de kamer van De maker. De maker wordt onthult in de proloog aan het einde van het stuk. Dan zit hij in zijn kamer, vol met pizzadozen, draden, beeldschermen, dvd’s en poppetjes. Hij doet zich voor als God, door de vragen van het gamepersonage te beantwoorden.

Het geluidsboxje met de headset is van De maker. Hierdoor praat hij tegen het publiek en met het personage in de videogame.

Dan is er nog een oranje geweertje, wat eigenlijk geen geweer is in de voorstelling. In een bepaalde scène zitten de drie hoofdpersonages in een shuttle op een vlucht door de ruimte. Een van hen krijgt tijdens deze reis een mental breakdown. Met het geweer geven ze hem een dosis Elexicon, om hem te kalmeren. We hebben voor dit stuk de gekste dingen geprobeerd.’

NXT LVL is onderdeel van Het Debuut. De drie beste korte voorstellingen van ITs Festival zijn beloond met een gezamenlijke tournee (zie pagina 23). Met je CJP-pas krijg je tot € 6,- korting op kaarten. cjp.nl/hetdebuut.

57

interview

tekst KLAAS KNOOIHUIZEN Beeld Milan Goldbach

Groots & Meeslepend Sinds Idols heeft elke zichzelf respecterende tv-zender zijn eigen talentenjacht. Ondertussen voltrekt zich op de poppodia een muziekwedstrijd die al ruim dertig jaar dapper standhoudt als een Gallisch dorpje: De Grote Prijs Van Nederland. Op de steeds langer groeiende lijst winnaars vinden we Lucky Fonz III, Typhoon, Eefje de Visser, Roosbeef en, sinds december, Mongoose en Sofia Dragt. Dit jaar is CJP actief betrokken bij De Grote Prijs. We mogen met de speciale CJP Wildcard twee acts naar de finale sturen. Ter voorbereiding op deze belangrijke taak zochten we de winnaars van vorig jaar op.

Sofia Dragt (23), winnaar in de categorie singersongwriter, ontvangt ons ’s avonds in haar werkruimte, een voormalig scheikundelokaal op twintig minuten bussen van station Ede-Wageningen.

Haar op klassieke leest geschoolde pianoliedjes vormen de perfecte soundtrack voor de rit door de bosrijke omgeving. Binnen herinnert een oude zuurkast aan de vroegere functie van het gebouw, maar het is de prachtige vleugelpiano die het meest in het oog springt. Op de luie bank, van de kringloop of een oude tante waarschijnlijk, kun je heerlijk wegzakken tot je er langzaam in verdwijnt. Net als haar liedjes.

Songwriter van Nederland. Daarmee bereikte je een enorm publiek. Waarom schreef je je daarna toch nog in voor de Grote Prijs?

‘Bij De Beste Singer-Songwriter haalde ik de laatste negen. Toen dacht ik: misschien kom ik bij de Grote Prijs ook wel ver. Een groot verschil is dat je bij De Beste Singer-Songwriter opdrachten krijgt. Iedereen kijkt als het ware mee in je schetsboek. Je hebt een paar dagen om een liedje te schrijven en daar moet je het mee doen.

Bij de Grote Prijs kun je laten horen wat je zelf wil. Stiekem vind ik het veel toffer om de Grote Prijs te winnen. Het is echt een oerwedstrijd.’

Leuk dat je de Grote Prijs gewonnen hebt, maar je bent niet instant wereldberoemd geworden.

Wat heeft het wél opgeleverd?

‘In het begin vooral media-aandacht en heel veel boekingen. Nog steeds komen er dingen op mijn pad. Je moet er wel hard voor blijven werken. Het zit hem verder in kleine dingen. In de kleedkamer bij een optreden lag laatst een pakketje met mijn naam erop. Daarin zat alles wat op mijn hospitality rider staat. Dat hoort natuurlijk normaal te zijn, maar ik vind zoiets echt te gek.’

Dit najaar verschijnt je debuutalbum. Klopt het dat je daarvoor inspiratie opdeed tijdens je het deltavliegen?

‘Dat doe ik vooral graag omdat je dan even met iets compleet anders bezig bent. Achteraf ben ik helemaal opgeladen. Het is best spannend, je loopt van een berg af en dan vangt de wind je op. Als je eenmaal in de lucht hangt, kom je helemaal tot rust.’

Je hebt ook deelgenomen aan De Beste Singer-

Die spanning in combinatie met de rust, dat hoor je terug in je muziek. Of zoeken we nu te ver?

‘Zo had ik het nooit bekeken, maar het klopt inderdaad. Mooi!’

58

groots & meeslepend

Het geografische component in de naam van De Grote Prijs van Nederland is er met recht, want een dag later zijn we aan de andere kant van het land. In Groningen om precies te zijn. In een vestiging van een koffieketen waar je een uurloon betaalt voor een beker koffie waarop ze zelfs een eenvoudige naam als die van schrijver dezes nog verkeerd weten te spellen, treffen we Mongoose (21). Hij komt rechtstreeks van de fysiotherapeut vanwege problemen met zijn knie en daar baalt hij van, want het najaar kent een moordend tourschema met onder meer de Popronde. Onder het genot van een kop warme chocolademelk met slagroom verschijnt toch al gauw een glimlach op het gezicht van de winnaar in de categorie hiphop, zo breed dat je bang bent dat zijn mondhoeken zullen scheuren. Alsof hij nog altijd in de overwinningsroes zit.

Wat heb jij aan je winst in de Grote Prijs overgehouden?

‘Het bracht in de eerste plaats een positief gevoel. De bevestiging dat je goed bezig bent en dat er meer inzit. De geschiedenis van de Grote Prijs kent mooie winnaars, maar van sommigen hoor je nooit meer iets. Succes is geen garantie. Nu de storm is gaan liggen, ben ik op mezelf aangewezen. Mijn winst is in ieder geval een teken dat ik no joke ben. En laten we het prijzengeld niet vergeten. Ik heb een paar dingen gekocht voor in de studio en veel uitgegeven aan benzine, omdat ik bijna dagelijks in het Westen moest zijn voor radioshows en interviews.’

Het hiphopwereldje staat bekend om beef en haters. Klopt dat cliché met de sfeer onder de deelnemers?

‘Nee, ik voelde juist verbroedering. We zaten allemaal in hetzelfde schuitje, hadden hetzelfde doel. Natuurlijk was er strijd, diep van binnen, maar tegelijkertijd gunden we elkaar alles. Van de oude generatie weet ik dat het vroeger anders was. Als een dj de naalden voor de platenspeler was vergeten, hoefde hij er niet op te rekenen dat hij die van een andere deelnemer mocht lenen.’

Waarom is dat tegenwoordig anders?

‘Waar hiphop is begonnen, was het grimmig en vijandig. That shit came from the gutter. Tegen-

woordig kun je uit de rijkste en gelukkigste familie komen en toch hiphop maken. Dan heb je geen enkele reden om stoer te doen.’

Er bestaat sinds kort een Beste Singer-Songwriter voor rappers, The Next MC. Heb je overwogen om daaraan mee te doen?

‘Dat vond ik niet interessant, omdat het om entertainment draait. Jurylid Negativ lacht sommige kandidaten gewoon uit. Op televisie is dat misschien grappig, maar ik geloof niet dat je daar als deelnemer erg veel aan hebt.’

Had jij wel iets aan het jurycommentaar?

‘De feedback was zeker waardevol. Daarnaast heb je ineens deadlines. Er is druk, er is competitie, er is geen ruimte om fouten te maken. Ik denk dat het voor elke opkomende muzikant goed is om mee te doen. Zelfs als je niet door de kwartfinale komt. Je hebt het gewild, je hebt het gevoeld.’

‘Mijn winst is een teken dat ik geen joke ben’ De kwartfinales van de Grote Prijs van Nederland worden vanaf eind augustus uitgevochten.

Je krijgt € 1,50 korting op de kwartfinale, € 2,50 korting op de halve finale. Zie: groteprijsvan.nl.

Het debuutalbum van Sofia Dragt verschijnt dit najaar, Mongoose brengt samen met hiphopband The Boombox een EP uit (10% korting bij de onafhankelijke platenzaak). De komende maanden spelen ze allebei veel live. Check sofiadragt. com en muzink.nl/mongoose.

60

essay

tekst Thijs Zilverberg

Guilt-free pleasures De ondoorgrondelijke wetten van de muziek bepalen dat alle trends en stromingen iedere twintig jaar terugkomen. Anno 2014 is dat nog toffer dan normaal, want we zitten twintig jaar na de nineties. Zoals iedereen weet: het beste tijdperk van de popmuziek ooit. Tijd voor een revival van de Spice Girls, de Backstreet Boys, de Vengaboys en al die andere groepen met meiden en jongens.

Wat? Niet goed? Natuurlijk, de echte muziekliefhebber hoort te houden van eclectische rock, van underground indiebandjes, of van maatschappijkritische hiphop. Mocht je je verdiept hebben in de freejazzscene van Mantsjoerije dan zit je credibility helemaal goed. Toch zingen we bijna allemaal heimelijk de quote unquote foute muziek van de Mariah Careys en Bon Jovis van deze wereld mee als het op de radio komt. En als je nu denkt ‘ga fietsen’, denk dan eens eerlijk na over hoe vaak je meezingt met kerstliedjes/ de Top2000. Alleen als er niemand in de buurt is om het te horen, maar wel harder dan alle verantwoorde genres bij elkaar. De gangbare term voor dit fenomeen: de guilty pleasure.

Laten we dat begrip even kort analyseren. Het bestaat uit twee woorden waarvan het laatstgenoemde, pleasure, aangeeft dat de luisteraar van het betreffende liedje geniet. Daarmee doet het eerste woord guilty er eigenlijk al niet meer toe. Als je je schuldig voelt over iets waar je zelf lol aan beleeft, heeft dat doorgaans te maken met wat de buitenwereld ervan vindt. Je bent bang dat de wereld jouw voorliefde voor Nickelback veracht, daarom plak je er zelf maar vast het stempel ‘fout’ op.

Ook de Nederlandse publieke omroep heeft bij monde van De Wereld Draait Door aan de schuldcultus meegedaan. Een hele reeks studiogasten geeft aan bewezen popklassiekers onterecht een stigma mee, alsof het muziek betreft waar je eigenlijk niet open voor uit kan komen. Djurre de Haan oftewel Awkward I covert

bijvoorbeeld Hero’s Toen ik je zag, oorspronkelijk gezongen door Antonie Kamerling en geschreven door Guus Meeuwis. Een van de mooiste liedjes ooit gemaakt in de Nederlandse taal, mogen we zeventien jaar na het verschijnen wel stellen. Alle glorie met een zachte G voor Guus. En voor Djurre, dat hij zo’n nummer op waarde weet te schatten.

Het is een nobel streven dat DWDD en haar gasten hun favorieten uit het verdomhoekje proberen te halen. Maar wie bepaalt dat je je hier schuldig over moet voelen? Muzikaal zit het nummer uitstekend in elkaar, het is niet de creatiefste compositie ooit maar ook zeker niet de simpelste, en heeft een songtekst die het niveau van ‘kedeng kedeng’ met gemak overstijgt. Kortom: het is een ideaal popliedje. En dus minstens twee decennia houdbaar.

Bovendien: al was het ‘kedeng kedeng’ (of beter: Per Spoor, want zo heet dat nummer schijnbaar officieel). Dat is wél een simpel liedje, met een niet al te briljante tekst (en een misplaatste lichtelijk artistieke songtitel, we kunnen dit moeilijk loslaten, je merkt het).

Who cares? Als jij daar iedere keer een glimlach van op je gezicht krijgt, geniet er dan lekker van. Zing luid en trots mee. Badkamers hebben niet voor niks zo’n fantastische akoestiek. Waarschijnlijk hebben de artiesten die bij DWDD langskomen hun stiekeme smaakmakers ook wel eens laten galmen tussen de wandtegeltjes.

Waarom klinkt Ginuwine’s Pony als een verdraaid goed popliedje wanneer Alain Clark het op zijn gitaar speelt? Omdat het een verdraaid goed popliedje is. Niks om je voor te schamen.

De grote Duitse denker Haddaway stelde ooit de levensvraag: ‘what is love?’. Liefde is het onvoorwaardelijk houden van iets of iemand, zonder dat het uitmaakt wat iemand anders daarover denkt. Dus zullen we bij deze met zijn allen afspreken het begrip guilty pleasures gewoon af te schaffen? Als iedereen open en bloot voor zijn voorkeur qua muzikale genotsmiddelen uitkomt, ontdekken we waarschijnlijk dat we allemaal wel een plekje in ons hart hebben voor Kelly Clarkson en All Saints.

Zoveel hoeft er niet te veranderen, alleen onze staat van geest.

Begin eens met kritisch door je Facebook-likes te gaan. Unlike de artiest waar je al twee jaar niet naar hebt geluisterd. Geef het genie dat ooit je favoriete karaokeliedje maakte zijn verdiende ereplek. En draai je anthems, zodat iedereen kan meegenieten.

Mocht je huisgenoot je passie voor Britney Spears, Wham! of Schnappi das kleine krokodil niet delen, dan doet ‘ie maar een deur dicht.

Het is tijd voor een nieuwe term. De guilt-free pleasure. Schaamteloos genieten van muziek, hoe cheesy die ook moge zijn. Geldt voor alles. Behalve Jack Johnson. Dat is nog steeds niet oké.

62

boeken – Detectives Een splinternieuwe boekenrubriek! Om de 10% CJP-korting bij American Book Center te vieren, lichten we ieder issue een ander genre toe. Mét illustratie van een jong aanstormend talent.

No sh*t, Sherlock Pagina na pagina ontrafelt zich het mysterie.

Je blijft pageturnen tot de misdaad is opgelost.

Detectives zijn hot. Een tijdje leek het alsof er alleen nog maar Scandinavische crime uitkwam, maar momenteel zijn alle ogen gericht op Engeland. Hercule Poirot, Agatha Christies besnorde lievelingsdetective, is uit de dood opgestaan. En J.K. Rowling heeft haar Londense privé-detective Cormoran Strike opnieuw een zaak gegeven om zijn brein aan te slijpen. Hier CJP’s drie favoriete detectives van dit najaar, met de beste plekken om ze te verslinden.

IN DE TREIN J.K Rowling had zich liever anoniem als crimeschrijver willen ontwikkelen, maar vorig jaar lekte al uit dat zij onder de naam Robert Galbraith een detective had geschreven. Nu is de tweede Galbraith/Rowling uit. Lekker juicy RowlingEngels vol levensechte beschrijvingen, alsof de karakters naast je staan.

In The Silkworm moet privé-detective Cormoran Strike, met zijn kunstbeen en een geest zo scherp als gebroken glas, wederom een celebrity-moord zien op te lossen. Met hulp van zijn slimme assistent Robin natuurlijk. Deze knappe detective-puzzel lees je het liefst en plein public. Want wie dit soort topboeken leest, mag daar best mee te koop lopen. (The Silkworm, Robert Galbraith, Little Brown, € 18,95) IN DE BIEB 39 jaar na de dood van Agatha Christie heeft thrillerschrijfster Sophie Hannah, bekend om haar ingenieuze plots, een detective geschreven in de geest van de oermoeder der Britse detectives. Met Christies Hercule Poirot in de hoofdrol, na Sherlock Holmes de bekendste Britse speurder die al in meer dan tachtig werken van Christie figureerde. Ontzettend slim, met een

stijve snor en vol zelfingenomenheid. Sophie Hannah zei zelf over haar Poirot: ‘Ik ben al sinds mijn dertiende een gepassioneerde, sommigen noemen het obsessieve, Agatha Christie-fan.

Door haar briljante plots en haar diepgaand inzicht in de menselijke psyche, door Miss Marple en Hercule Poirot, wilde ik mijn leven wijden aan misdaad-fictie.’ Deze detective lees je bij voorkeur in de bibliotheek, omringd door Christies oude werk (en zodat je gelijk in de andere Poirotmysteries kan duiken).

(The Monogram Murders, Hercule Poirot Mystery 1, Sophie Hannah (en Agatha Christie), Harper Collins Publishers, € 14,99) IN BED SJ Watsons eerste boek Before I Go To Sleep was meteen een hit. Deze pageturner werd verkocht aan dertig landen en de verfilming met Nicole Kidman en Colin Firth is ook al af. Het verhaal: Christine wordt wakker in een vreemd bed. Tot haar schrik ligt naast haar een vreemde man, die al 22 jaar haar echtgenoot blijkt te zijn. Ze lijdt aan extreem geheugenverlies door een ongeluk, zegt hij. Elke ochtend wordt ze wakker met een blanco geheugen. Pagina voor pagina, dag voor dag komt Christine erachter dat er van alles niet klopt aan haar verleden. Maar wie kan ze vertrouwen als ze niet eens zelf weet wie ze is? Een griezelige thriller, omdat ‘ie helemaal vanuit Christines benauwende gezichtspunt is geschreven. Daarom lees je dit boek in bed. Niet goed voor je nachtrust, maar wel zo toepasselijk vanwege de boektitel. (Before I go to sleep, S.J. Watson, Transworld Publishers, € 12,99) Met je CJP pas krijg je 10% korting op de genoemde prijzen, bij The American Book Center in Amsterdam en Den Haag. abc.nl

63

tekst MirJaM BosgraaF en charlotte BouMan Beeld eelco Van den Berg

64

geen dank Via Twitter (@CJPnl) en Facebook (/CJPnl) komen vaak mooie vragen, fijne sneren en vooral veel liefdesbetuigingen binnen. De meest memorabele reacties delen we graag met jullie. #geendank

65

theater tips Tekst Klaas Bakker

Voor welke voorstellingen nemen theatermensen zelf graag plaats op het pluche? Ieder magazine tipt een ander talentvol iemand uit het wereldje zijn/haar theaterfavoriet van het moment.

Eva Crutzen In 2012 was Eva (27) publieksfavoriet bij de Wim Sonneveldprijs en ze staat regelmatig op de Parade. In juni won ze het Rabo Talenten Concours. Dit seizoen is ze te zien met de reprise van haar debuutprogramma Bankzitten; hilarische sketches, scherpe waarnemingen en fijnzinnige kleinkunstliedjes. (evacrutzen.nl) Met je CJP-pa s krijg je tot 50% korting in het theate r

Angels in America (13/14 september in de Stadsschouwburg Amsterdam, tga.nl & van maart t/m juni 2015 in theaters door heel Nederland, toneelgroepoostpool.nl) ‘Een paar jaar geleden zag ik het stuk Angels in America van de auteur Tony Kushner. Een indrukwekkend verhaal over de aidsepidemie in New York in de jaren tachtig, dat toen door de acteurs van Toneelgroep Amsterdam op een magistrale wijze op het podium werd gebracht. Dit najaar is het stuk nog een keer te zien bij hen, met ook nu weer een fantastische cast. De combinatie van geweldige acteurs en een prachtig stuk maakt dat dit naar mijn mening een echte aanrader is. Komend voorjaar gaat Theatergroep Oostpool hetzelfde stuk spelen, onder regie van

Marcus Azzini. Oostpool is een van mijn favoriete theatergroepen en Markus een geweldige regisseur, dus ik denk dat ook hun vertolking van Angels in America heel bijzonder kan worden. Ik kan in ieder geval niet wachten en ga daar zeker naartoe in het theater.’

Daniel Arends - Carte Blanche (tot en met juni volgend jaar, bunkertheaterzaken.nl) ‘Ik ben echt fan van Daniël Arends. Komend seizoen gaat hij toeren met een nieuw programma. Over de voorstelling las ik: ‘Een schone lei. Geen kaders, geen beperkingen. Alle luiken in het hoofd mogen open, alle krochten in de geest verkend. Om los te gaan en rauw te zijn. Het podium als vrijplaats voor schurende eerlijkheid en verbale agressie.’ Kijk, dat klinkt al lekker. Een intelligente en originele geest, zijn timing is perfect, en hij zet je aan het denken zonder moralistisch te zijn. Al zijn shows heb ik gezien. Heel benieuwd naar wat er komend seizoen weer voor moois uit zijn hoofdje komt.’

66

lifestyle Styling & tekst SOPHIE DE GROOT Beeld Meis Belle Wahr @ Cake Film model Taviza Balraadjsing

Nu hot: Multi-culti mode Van A(zië) tot Z(imbabwe): we love us some Oriental fashion.

Laat je inspireren door invloeden van buitenaf en ga voor een wereldse look.

Taviza draagt: Haarsieraad, € 12,95 > € 11,65 WE Fashion. Ketting, € 19,95 > € 17,96 WE Fashion. Vest, € 89,99 > € 80,99 Criminal Damage via Front Runner. Jumpsuit, € 39,95 > € 35,96 WE Fashion.

Sneakers, € 99,95 > € 89,96 Adidas via Front Runner.

68

Gespot Hoewel de 'I' uit Amsterdam International Fashion Week is gehaald, is het internationale gevoel blijven hangen. Een prominent voorbeeld is de Vibrant Pakistan show, waarbij drie Pakistaanse ontwerpers hun nieuwe collectie showen. In de kledingkeuze van het publiek zagen we de internationale invloeden terug. Naast een momentje voor de camera vroegen we: ‘Wat is jouw favoriete modestad?’

Mariska Paul (26) werkt bij een online marketingbureau en frizzling.nl: ‘Barcelona: daar kan je urenlang shoppen!’

Sjoerd Kors (21) is cameraman: ‘Ik kies Amsterdam: het is een creatieve stad en mensen lopen er in hele uiteenlopende outfitjes. Ik ben fan van de streetstyle hier.’

Christel Frich (23) werkt bij Dolce & Gabbana: ‘Stockholm: de mode is bereikbaar en trendsettend.

Er is minder kuddegedrag.’

Hassan Khalid (18) is student: ‘Amsterdam: door de verschillende culturen en achtergronden die we hier hebben.’

Ketting € 22,- > € 19,80 Accessorize

Sjaaltje € 7,- > € 6,38 WE Fashion

Sandalen € 45,- > € 40,50 Accessorize

(Tot) 15% korting met je CJP-pas

Multi-culti mode Shop je look met CJP-korting en loop er deze herfst weer op je stijlvolst bij.

Rugzak € 69,99 > € 62,99 Eastpack via Front Runner

Trui € 24,95 > € 22,45 WE Fashion

Pet € 24,99 > € 22,49 Vans via Front Runner

(Hardloop)legging € 34,95 > € 31,45 Adidas via Front Runner

Schoenen € 59,95 > € 53,95 Vans via Front Runner

Tas € 6,95 > € 6,25 America Today

70

Vroeger, toen de sandwich nog gewoon een boterham was tekst Sara Madou

CJP gaat voor jong, nieuw, fris en getalenteerd.

Maar dat betekent niet dat we de klassiekers vergeten.

Nouvelle Vague Nee, niet de Franse band die alles ver-bossanova’t, wat in den beginne leuk is maar uiteindelijk verschrikkelijk irritant wordt. We hebben het over de filmstijl uit de jaren vijftig/zestig, vernieuwend op vele gebieden, en anno 2014 nog steeds van invloed op wat we zien in de bios.

De broeierige Michel (Jean-Paul Belmondo) en zijn metgezel Patricia (Jean Seberg) lopen over een drukke straat, al pratend. De camera(man) filmt ze van voren en loopt achteruit met ze mee.

Niets bijzonders aan. Totdat je je blik verlegt naar de ándere mensen in beeld. Ze kijken verbaasd naar de twee acteurs, wijzen, staan soms zelfs stil om schaamteloos te staren. Dit zijn duidelijk géén figuranten, die moeten doen alsof ze toevallige voorbijgangers zijn. Als kijker ben je in de war. Zit je nou naar een film te kijken, of naar het echte leven?

Bovenstaande scène is een van dé typerende beelden uit de nouvelle vague-beweging (ook wel Franse new wave genoemd). Afkomstig uit de misdaadfilm Á bout de souffle (1960) en gemaakt door de twee boegbeelden uit de scene: Jean-Luc Godard (regie) en François Truffaut (scenario). De beweging was niet retestrak georganiseerd, vol eisen waar je aan moest voldoen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Dogma-beweging van o.a.

Lars von Trier. Wel hadden ze een duidelijk doel: het afrekenen met Hollywood-clichés. De in hun ogen zoetsappige droomfabriek schotelde kijkers een té onrealistisch beeld voor.

Zelf wilden ze het anders doen. Het clubje mannen – vrouwen kwamen er amper aan te pas – bestond naast Truffaut en Godard uit onder andere Claude Chabrol, Éric Rohmer en Alain Resnais.

Zonder een diploma als filmmaker verzamelden ze een aantal richtlijnen. De belangrijkste even op een rijtje: 1: géén continue montage, maar een

ruwere variant, met veel jump cuts. 2: personen mogen spreken tegen de camera, het zogeheten breken met de fourth wall. 3: filmen met een handheld camera. 4: bewust continuïteitsfouten maken. 5: niet-synchroon geluid, dat heel snel (af)wisselt. 6: improvisatie, op gebied van acteren en filmen.

Op deze manier zou de kijker gegarandeerd beseffen dat hij/zij naar een film keek, níet naar een geïdealiseerd beeld van de werkelijkheid, de door hen zo gehate droomwereld. Hollywood produceerde vooral narratieve films, waarbij de technieken dienen om een verhaal zo goed mogelijk te vertellen, en die daarom vaak gebruik maken van studio-opnames. De Nouvelle Vague-films deden niet aan filmstudio’s. De cinematografen wilden mensen aan het denken zetten bij het filmkijken.

Daarom gebruikten ze ook vaak ellipsen: het bewust creëren van ‘gaten’ in het verhaal, die je als kijker dan zelf in mocht/moest vullen.

Wil je in de beweging duiken, kijk dan ook vooral Les quatre cents coups (Truffaut, 1959), Hiroshima mon amour (Resnais, 1959) en Adieu Philippine (Jacques Rozier, 1962). Ook al zijn ze ruim vijftig jaar oud, het blijven wonderschone en baanbrekende films. Bovendien hebben ze bijzonder veel invloed gehad op de films van nu. In het werk van Quentin Tarantino zie je veel van hun technieken terug, maar ook Martin Scorsese (denk maar eens aan de direct tegen jou sprekende DiCaprio in Wolf of Wall Street), Steven Soderbergh en Bernardo Bertolucci maken er veelvuldig gebruik van.

Met je CJP-pas krijg je 10% korting op dvd’s van deze oude helden én degenen die door hen geïnspireerd raakten, maar ook tot € 2,- korting op bioscoopkaartjes om de nieuwste anti-Hollywoodfilms te zien.

Scènefoto uit À bout de souffle

Tijdens de opnames: Godard in actie

72

kunstwerk In the picture Tekst Tessa Verheul Beeld 56 vaten / Fotograaf: Cary Markering

56 vaten van Christo Is dit kunst of mag ik hier in klimmen?

Iedereen die wel eens in een beeldentuin is geweest, weet dat buiten de museummuren de gedragsregels net iets anders zijn. Wie de beeldentuin instapt, ontdoet zich als het ware van het museumkeurslijf. Je hoeft niets af te geven bij de garderobe, je kunt gerust wat harder praten en eten of drinken naast een kunstwerk is geen enkel probleem. Zo ook in de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum. Het museumpand, idyllisch gelegen in het park de Hoge Veluwe, wordt omringd door beelden. Van klassieke negentiende-eeuwse figuratieve sculpturen tot abstracte moderne en hedendaagse kunstwerken. Relaxed zoeft een suppoost voorbij op een fiets, de paraplu achterop gebonden. Kan het nog informeler? Met het wegvallen van de museale gedragscodes splitst de mensheid in tweeën.

Waar de ene groep houvast probeert te vinden in tekstbordjes, stuift de andere (jongere) groep op de kunstwerken af. Trial and error.

Aan de achterkant van het museum staat de kleurrijke sculptuur 56 Vaten van de kunstenaar Christo (1935) verdekt opgesteld. Christo is vooral bekend van zijn inpak-sculpturen, waarbij hij met doek gebouwen inpakte. De brug Pont Neuf in Parijs bijvoorbeeld, en de Reichstag in Berlijn. In hetzelfde jaar dat Christo begon met het inpakken, experimenteerde hij ook met het maken van sculpturen van olievaten. Voor het Kröller-Müller Museum had Christo eigenlijk een ander kunstwerk in gedachten. Hij maakte in 1973 een schets van een gigantische piramide met gestapelde olievaten, die op de parkeerplaats van het museum zou moeten komen te staan. Het werk zou maar liefst 25 meter hoog worden. Maar de oliecrisis veranderde de zaak.

Er was geen sprake van dat de kunstenaar ruim tweehonderdduizend olievaten bij elkaar zou kunnen sprokkelen. In plaats van dit lichtelijk megalomane plan, heeft het museum nu de sculptuur 56 Vaten in zijn collectie. Ook een pit-

tige bijna vijf meter hoog. Christo beschilderde de vaten en stapelde er 55 in verschillende formaten, verticaal, tot een soort blokkentoren.

Het 56ste vat, de allerkleinste van het stel, ligt er horizontaal bovenop.

Hoort het niet bij een blokkentoren dat hij om kan vallen? Het baart verschillende museumbezoekers grote zorgen. Een vrouw stelt haar man gerust door uit te leggen dat de bovenste olievat is vastgeplakt, zodat hij er niet vanaf kan rollen.

Een andere man kijkt peinzend naar de constructie, vraagt zich af hoe Christo de olievaten aan elkaar heeft bevestigd. ‘Wat een denkwerk’, mompelt hij. Dan komt er een groep Franse toeristen, hun jonge kinderen rennen om de vaten heen en slaan er tegenaan. Het luide getrommel klinkt door de beeldentuin.

Lichtelijk gegeneerd probeert een moeder ze te stoppen. Het is dan ook niet gek, maar waarschijnlijk wel behoorlijk verwarrend, dat het Rijksmuseum vorig jaar ook tijdelijk speeltoestellen in zijn beeldentuin plaatste.

Buiten dat de museummuren het gedrag van de bezoekers enigszins in toom houden, zorgen ze ook voor de nodige bescherming van de kunstwerken. Voor 56 Vaten, dat al eerder gerestaureerd en opnieuw geïnstalleerd werd, zijn overigens niet zozeer baldadige bezoekers maar wel de weersomstandigheden schadelijk. Elk najaar wordt dan ook een tentje over de olievaten gespannen, om nieuwe beschadigingen te voorkomen.

Beeldentuin met werk van onder anderen Christo, Auguste Rodin, Henry Moore, Barbara Hepworth, Richard Serra en Jean Dubuffet Kröller-Müller Museum, Otterlo CJP’ers krijgen 50% korting op de entree van het museum en 10% korting op de entree van het park. Deze korting geldt alleen bij aankoop van een combiticket voor park en museum.

Onderzoek uitgevoerd: begin juli Leeftijd bezoekers: 2-72 Kijkduur: tien seconden tot vier minuten Opvallend: veel internationale museumbezoekers Citaten: ‘Is dit echt een Christo?’

‘Wat een denkproces moet die man hebben doorgemaakt!’

‘Zou hij die onderste laag eerst hebben gemaakt en het jaar daarna de laag erop hebben gestapeld?’

‘Zou deze toren niet omvallen?’

‘Leeft deze kunstenaar nog?’

‘Zo jammer dat we hier niet op mogen klimmen.’

74

WINNeN Kans maken op deze prachtige prijzen?

Check cjp.nl/winnen.

CARD GOLD RVEERT CJP SE

2x2 cJP serVeert gold card: gratis naar alle edities in 2014 Je staat op een vrij-mi-bo en een betweterige collega probeert je te imponeren met kunstkennis.

Irritant. Hoe overbluf jij hem/haar?

Het antwoord is simpel: de CJP Serveert Gold Card winnen. Daarmee bezoek jij de nieuwste films en expo’s voor nop. Je staat er nooit alleen voor, want je mag iemand meenemen met deze Sjakie en de chocoladefabriek-achtige prijs.

Samen gaan jullie naar IDFA, NFF, LIFF en het Stedelijk Museum. Mét gratis bier en bitterballen.

5x orAnGe iS THe neW BLACK seizoen 1 Zoals bij alle loeiverslavende series kost ook deze je behoorlijk wat levensdagen. Maar de gevangenisperikelen van Piper Chapman in Orange is the new black zijn het waard. Tien jaar na een dom crimineel foutje wordt Piper alsnog veroordeeld en moet ze de bak in.

Ineens is ze wel heel ver weg van haar sapkuurtjes en verloofde. Het script is van de makers van Weeds en de vrouwelijke gevangen en corrupte bewaarders zijn geniaal gecast.

2x scantraxx goodie-Bag Is uit je dak gaan op Qlimax en Defqon.1 jouw favoriete bezigheid? Kun je geen genoeg krijgen van Hollandse hardstyle beats?

Dan is deze goodiebag de perfecte accessoire om te combineren met je gympies en trainingspak. De winnaars krijgen een gesigneerd exemplaar van Louder – de debuutplaat van dj The Prophet – een keycord, stickers en een T-shirt. Ook krijg je een handig touwtje waar je je mobiel aan kunt hangen, zodat je handen vrij zijn om je vuisten in de lucht te kunnen slaan.

3x2 kaarten Asaf Avidan @ Koninklijke Schouwburg Als je geboren bent in Jeruzalem en opgegroeid in Jamaica en New York ben je wel een man van de wereld.

Neem Asaf Avidan, zanger, met zijn androgyne stem als belangrijkste wapen. Dit jaar komt hij naar Nederland. Met niet zomaar een show: een akoestisch solo-optreden in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Staand met een biertje meezingen op One Day / Reckoning Song zit er niet in, maar relaxed achterover in het rode pluche klinkt het net zo goed.

3x2 Festivalpassen TodaysArt Festival Als je precies weet wat er speelt binnen de hedendaagse kunst- en cultuurwereld ken je TodaysArt Festival ongetwijfeld. Voor de rest: hier zie je de nieuwste crossoverkunstvormen, experimentele electronic art en de spannendste muzikale live-acts van het moment. Na dit festival kun je je vrienden dus prima vertellen wat zij zéker moeten gaan checken. De line-up van dit jaar is om te smullen, met o.a. Ben Frost, Nils Frahm, SOHN en The Gaslamp Killer.

1x2 Paradiso passe-partout Wat hebben Ezra Furman, My Brightest Diamond (foto) en Little Dragon gemeen? Zo op het eerste oog niet veel, maar ze staan alle drie dit najaar in een Paradiso-zaal en jij kan daarbij zijn. Wij hebben een complete Paradiso Experience voor je klaar liggen met kaarten voor de grote en kleine zaal én de Tolhuistuin in A’dam Noord. Op 10 september trap je je concertreeks af met Ezra Furman om op 25 oktober naar My Brightest Diamond te gaan. Als afsluiter dans je je helemaal kleurenblind op Little Dragon (11 november).

78

De LIJST Beeld Maslow

De echte hedendaase ilsoen was het 2400 jaar geleden socrates die de gevestigde orde zó ergerde dat hij een bekertje gif moest atten, tegenwoordig zijn het komieken als Bill hicks, theo Maassen en louis ck die prikken waar het pijn doet. we stellen je voor aan de nietzsches van nu. louis ck (1967) ‘The only time you look in your neighbor’s bowl is to make sure that they have enough. You don’t look in your neighbor’s bowl to see if you have as much as them.’

Meester in grensverleggende observerende humor. Vaste thema’s: besluiteloosheid, gênante seks en hoe verwend we zijn.

Must see shows: Hilarious (2011), Oh My God (2013) daniel arends (1979) ‘Het gevaarlijkste is toch roken. Roken is het enige waar ik spijt van heb in mijn hele leven. Dat ik daarmee begonnen ben. Ik was net gestopt, maar eh, heb er net weer eentje gerookt, omdat ik last kreeg van een heel, eh slap... karakter.’

Ergert zich enorm zich aan ‘geschreeuw’. Waarom moet iedereen overal wat van vinden? Hij stelt het publiek vragen zoals ‘deugt u?’. Zijn shows deugen in ieder geval 100%.

Must see shows: Blessuretijd (2010), De zachte heelmeester (2013) lenny Bruce (1925 – 1966) ‘If Jesus had been killed twenty years ago, Catholic school children would be wearing little electric chairs around their necks instead of crosses.’

De man die de weg baande voor comedy as we know it werd nauwlettend gevolgd door de autoriteiten en regelmatig gearresteerd wegens ‘obsceen taalgebruik’. Oh, en vanwege drugs.

Must see show: The Lenny Bruce Originals (alleen op cd beschikbaar, dus meer must hear)

george carlin (1937 – 2008) ‘Most people work just hard enough not to get fired and get paid just enough money not to quit.’

De nietsontziende godfather van maatschappijkritische comedy. Carlin verafschuwde conformisme, hypocrisie en de consumptiemaatschappij. Liever gebruikte hij zijn gezonde verstand.

Must see shows: Jammin’ In New York (1992), You Are All Diseased (1999), It’s Bad For Ya (2008) tim Fransen (1988) ‘Ik ken niemand die op Wilders stemt. Maar ik ken eigenlijk ook niemand die kwarkbollen koopt. Misschien zijn dat dezelfde mensen. Ja en daar wil ik wel even wat over zeggen. Want er is toch fundamenteel wat mis met het fenomeen kwarkbol. Het komt toch nooit voor dat je iemand vraagt ‘hey, lekker bolletje, wat doe je daar op?’ ‘Kwark!’

Winnaar van het Leids Cabaret Festival, die in gaat op thema’s als vrijheid, individualisme en idealen. En kwarkbollen, want serieus: what’s up with that.

Must see show: Het failliet van de moderne tijd (2014) Bill hicks (1961 – 1994) ‘If you don’t believe drugs have done good things for us, then go home and burn all your records, all your tapes, and all your cd’s, because every one of those artists who have made brilliant music and enhanced your lives? RrrrrrrrrrrrrrrrrrEAL fucking high on drugs. The Beatles were so fucking high they even let Ringo sing a few songs.’

Voor Bill Hicks was er niemand zoals Bill Hicks.

Sinds zijn dood ook niet. Zijn commentaar op corruptie en de apathische massa is nu nog net zo relevant als begin jaren negentig.

Must see shows: Relentless (1992), Revelations (1993)

theo Maassen (1966) ‘Filosofen – dat zijn mensen die de hele dag nadenken over de zin van het leven. Nou, ik weet niet wat de zin van het leven is, maar het is zeker niet de bedoeling daar de hele dag over na te denken. Dus als filosoof zit je altijd fout. Dat is dan mijn filosofie.’

‘Niemand is intelligent genoeg zijn eigen domheid te bevatten.’ Het had Socrates kunnen zijn.

Maar is Theo. Hij stelt de vraag ‘waarom we doen wat we doen’, en speelt vervolgens een scène met een scheetkussen.

Must see shows: Neuk het systeem (1996), Tegen beter weten in (2006), Met alle respect (2011)

Patrice o’neal (1969 – 2011) ‘You know how you tell how pretty a white woman is? ... ‘You look at her and then wonder how long they would look for her if she was missing.’

Het grootste komische talent van het afgelopen decennium. Meester in het aansnijden van onderwerpen waarvan je niet eens wist dat je er een mening over had.

Must see show: Elephant in the Room (2011) Betreed het Pantheon van onze tijd en laat je in de kleine komedie inspireren door onze moderne filosofen. Je komt met 50% lastminute korting binnen op de dag van de voorstelling.

80

Moet je horen… tekst Martine Bakker

Met je CJP-pas krijg je 10% korting op muziek

Beeld: Andreas Stillman

CUT_ (nog titelloze EP, begin oktober) Stromae’s monsterhit Papaoutai in een Engelstalig elektrojasje gieten? CUT_ kwam op dat geniale idee. Een Facebookpost van de Franse cultheld zelf én een miljoen views op YouTube zorgden ervoor dat dit duo nu met een debuut ep komt. Het nummer Twisting and Turning doet denken aan AlunaGeorge tijdens een potje ball breaker, terwijl op de achtergrond een natuurgeluiden-imitatiemachine speelt. De elekropopische computergeluiden zijn gelaagd, moody en melancholisch en de vocalen gaan van diep en warm naar hoog met een lekker schorre nasleep. Een geluid dat doet denken aan Selah Sue en Lorde die samen een avondje whisky drinken.

Hozier – Hozier (album, 19-9) De Ierse singer-songwriter kreeg veel aandacht door zijn virale video Take Me To Church. Dit filmpje stelt homohaat in Rusland aan de kaak en bezorgt je kippenvel van kop tot staartbeen.

Hozier combineert rock, pop, blues en gospel.

Dan krijg je soulvolle indiepop met een bluesy ondertoon. Klanken als: ‘Amen’, koorgezang en diepe baslijnen komen aan bod, maar je hoort ook Leonard Cohen- en John Lee Hooker-invloeden terug in zijn nummers. Hozier’s stem klinkt ingetogen en catchy tegelijkertijd. De urgentie van zijn boodschap dringt door tot je hersenpan.

Beeld: Alex Lake

Beeld: David Burton

FKA Twigs – LP1 (album) Tijdens Pitch Festival kreeg dit Britse talent de gehele Gashouder tot haar beschikking, een groots podium voor een (nu nog) redelijk onbekende artieste. FKA Twigs maakt elektronische, alternatieve R&B waarvan je bijna in een trip(hop) raakt. Haar hoge, loepzuivere stem herken je uit duizenden. Goeie seksplaat nodig? Two Weeks is een aanrader als je van theatrale bedperikelen houdt. Water Me begint met een intro bestaande uit elektronische panfluit-vocals, die uitmonden in een tot stilstand komend rad van fortuin.

Beetje bizar, maar wel lekker. Twigs d’r stijl doet denken aan Jessy Ware, Jhené Aiko en de testosteronloze versie van The Weeknd. In slowmotion welteverstaan.

Beeld: Gabriel Green

Alt-J – This Is All Yours (album) Het tweede album van de – naar een triangel op een Macbook vernoemde – band Alt-J. De mannen doen het sinds begin 2014 zonder gitarist Gwil Sainsbury, maar bereid je voor op een nieuwe golf awesomeness. Hunger Of The Pine heeft een trancewaardig piepje, bijgezet door elektronische strijkers. Dan is daar ineens het verrassingselement: Miley Cyrus. Het geheel wordt afgeblust met een dikke baslijn en een Franse woordenstroom. Left Hand Free is compleet anders, een recalcitrant statement tegenover het label, omdat deze een grootse ‘hit’ van hen verwachtte. De gitaarrifjes zijn zo onpersoonlijk en cliché mogelijk en de mannen noemen het zelf het nummer dat het allerminste Alt-J is. Toch klinkt ook dit weer erg lekker!

Beeld: Nomar Fats

Beeld: Andrew Whitton

Royal Blood – Royal Blood (album, 25-8) Twee mannen die klinken als een vierkoppige band; best knap. Zanger en bassist Mike Kerr en drummer Ben Thatcher uit het Britse badplaatsje Brighton vormen pas ruim een jaar deze band. Toch rockten de jongens deze zomer al op Glastonbury: het mekka der festivals. Headbangen alom en met je arm als een malle over een luchtgitaar rammen: dat is wat je wil doen zodra hun uit je speakers knalt. Royal Blood’s geluid klinkt als de beginjaren van Muse, met vleugjes Queens of the Stone Age en Led Zeppelin. Favoriet is Out of the Black: doordrenkt met energievolle grunge-, blues-, en garagegeluiden.

Perfect voor een potje rocken in een grootse en meeslepende mosh pit.

Ares – Roadtrip (album, 4-10) De Oosterhoutse rapper Ares, die je wellicht kent van BNN’s The Next MC, komt met zijn debuutalbum. Sinds zijn ontdekking deed hij onstage ervaringen met Wiz Khalifa op en kreeg hij de baard in de keel. Roadtrip bestaat deels uit typische hiphopsamples met een vrolijke ondertoon en teksten die zijn geïnspireerd op Ares’ trips naar La France. Ze gelooft me niet doet met ogen dicht denken aan een samenwerking tussen Nielson en Typhoon. De intro van Pirouette heeft een meeklapgevoel en gaandeweg waan je jezelf met losse armpjes langs je lijf springend door een cirkelpit. Alsof Gers Pardoel en The Opposites aan het battelen zijn terwijl aliens zachtjes op de achtergrond keuvelen. De jonge rapper heeft een stoere flow met een lichte zachte G, voor een uniek geluid.

82

Column tekst Emma Curvers Beeld titia hahne

Emma Curvers’ debuutroman Iedereen kan schilderen is nu te koop.

Blauwalgtyfus Het had wel iets, die zacht oplichtende telefoonschermpjes tussen ons in. Maar ergens wist ik dat er een eind moest komen aan de tijd van puppyfilmpjes en voetbalgifjes kijken in bed. ‘Kun je misschien even je telefoon wegdoen?’, vroeg B. me, ‘en... in het moment zijn?’ Hoe dat moest wist ik nog niet, maar gisteren ging ik met B. op een fietstocht en zou ik proberen of ik dat kon, ‘in het moment leven’ – voor de liefde doe je gekke dingen. Al bij Amstelveen was de meest geduchte vijand van het moment, het mobiele internet, bijna verslagen: mijn rode batterijbalkje liep dreigend terug. Het moment was gekomen, en nu?

Sommige mensen die in het moment willen leven, zeggen dingen als ‘carpe diem!’ en ‘leef elke dag alsof het je laatste is’. Ik schatte de kans dat ik die dag nog dood zou gaan verwaarloosbaar. Als ik elke dag zou leven alsof het mijn laatste was,

dan was ik binnen een maand werkeloos, blut en alleenstaand. Dus ik ging niet zwemmen in een bad vol gele vla, ijs uitdelen aan de hele buurt of heroïne gebruiken voor de grap. We fietsten naar de Ouderkerkerplas.

‘Er zijn hier geloof ik blauwalgen,’ zei B. ‘Van die algen waar ze voor waarschuwen en die je... blauwalgtyfus geven.’ Ik liep onbevreesd het water in, zwom door een glibberige zwerm slierten – blauwalgen, zonder twijfel – en wentelde me er nog eens extra in. Terug aan wal nam ik me voor ‘blauwalg’ te googelen, en maakte me vast zorgen over de allang verstreken deadline van dit stuk. Jawel: ik was er, ik verlangde niet naar een andere plaats of tijd. Ik kleedde me om, lag op mijn handdoek te staren naar de blauwe plas en dacht: ‘wat heb ik het goed.’ Immers, als je niet hebt stilgestaan bij het moment, dan heb je er niet zoveel aan gehad.

Genieten is ook een investering.

Ik vroeg me af of die gedachte de regels van het in-het-moment leven overschreed: momentmensen insinueren in elk geval vaak dat ze inhet-moment niet nadenken over later. Maar ja, momenten gaan voorbij. Hoewel ik genoot van mijn boek, las ik het voor mijn ontwikkeling - later. Ik wilde het boek, en dit moment, B., alles, naar later, ergens, meenemen. Ik voelde druppels en sloeg het boek dicht op mijn borst: een grote dreigende wolk recht boven ons. Toen we de handdoeken inpakten bedacht ik dat ik geen foto had gemaakt van deze dag. Ik vergaf het mezelf, ik reik van nature naar de toekomst en het verleden. We passeerden het waarschuwingsbord: ‘PAS OP: WATER BEVAT BLAUWALG! NIET GESCHIKT OM IN TE ZWEMMEN.’ Later die avond fantaseerde ik een erge jeuk op mijn armen en benen. Ik googelde ook: ‘hoe leef ik in het moment’. ‘Vergeet op weg naar de pot met goud niet stil te staan bij de kleuren van de regenboog’, schreef iemand. Dat is de grote leugen, dat er een pot met goud is. Al krabbende was ik nog steeds blij met een plas vol blauwalgen, mogelijke blauwalgtyfus en de vage geur van zonnebrandcrème.