Builder Sport&Rekreacja 2015 by Builder PL biznes budownictwo architektura

Prywatne czy publiczne?

Architektoniczne wyzwanie

Builder

KWIECIEŃ

SPORT&REKREACJA 2015

Baseny termalne projektowanie Inwestycje przeliczone na sportowe emocje

KWIECIEŃ 2015

Z PASJI DO SPORTU

PRODUCENT WYSOKIEJ KLASY NAWIERZCHNI SPORTOWYCH

Modernizacja w modelu PPP Sponsoring sportowy aspekt prawny

Adrianna Lewandowska

ZARZĄDZANIE 32

Zdjęcia archiwum: UMiG Wieliczka

Builder SPORT&REKREACJA – wydanie specjalne Adres redakcji i wydawnictwa 04-832 Warszawa, ul. Patriotów 174 tel.: 22 853 06 87 do 88, fax: 22 244 24 63 builder@pwbmedia.pl reklama@pwbmedia.pl serwis@pwbmedia.pl, www.ebuilder.pl Wszystkie materiały są objęte prawem autorskim. Przedruki i wykorzystanie materiałów wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania tekstów i zmiany tytułów nadesłanych materiałów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i materiałów promocyjnych.

Zarządzanie z pasją

Grzegorz Przepiórka Aleksander Dybiński

PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE 36

Informacje

BUDUJEMY SPORTOWĄ POLSKĘ 8

kademia Umiejętności A Klubu Sportowa Polska

I nwestycje przeliczone na sportowe emocje Michał Oksiński

PRAWO

ponsoring sportowy S w aspekcie prawnym

Jakub Pietrasik

)NWESTYCJE PRZELICZONE NA SPORTOWE EMOCJE

Z PASJI DO SPORTU

-ODERNIZACJA W MODELU 000 3PONSORING SPORTOWY ASPEKT PRAWNY

PRODUCENT WYSOKIEJ KLASY NAWIERZCHNI SPORTOWYCH

Modernizacja w modelu PPP

FINANSOWANIE INWESTYCJI 38

Jak wykorzystać szansę?

Adrian Kozłowski

BASENY 40

Projektowanie term Mariusz Szczuraszek, Piotr Dominiczak, Maciej Cyba

42 44

Kąpiel na dachu asen kąpielowy – trudny B przypadek uszczelnienia Tomasz Witczak

POMOSTY PŁYWAJĄCE 46

ezpiecznie zacumować. B Modułowe pomosty Rozmowa z Marzeną Kern-Michalczuk, Product Managerem ELPLAST+ Sp. z o.o.

Grzegorz Przepiórka

RAPORT

"ASENY TERMALNE PROJEKTOWANIE

Rafał Cieślak

Marek Wrzal

!RCHITEKTONICZNE WYZWANIE r~pljpl

Biznes plus misja Fot. arch. NOVOL

SPORT & REKREACJA 2015

ukcesja S – podwójne wyzwanie

+7)%#)%®

Builder

0RYWATNE CZY PUBLICZNE i 30/24 2%+2%!#*!

BIZNES

BOISKA/LODOWISKA 52

Novofloor Ice, czyli dwa w jednym Paweł Olewiński

LODOWISKA 54

Kompletne lodowisko to sukces Zbigniew Danielczyk

SIŁOWNIE ZEWNĘTRZNE 56

Modne siłownie. Na co zwrócić uwagę? Anna Polaniecka

PARKI REKREACYJNE 58

Innowacyjne obiekty sportowe

BOISKA

SPORTOWY OBIEKT ROKU

Orliki i nie tylko. Pielęgnacja się opłaca Paweł Cudny

rugie życie nawierzchni D syntetycznej Michał Mozer

64 66

Dla królowej sportu

Joanna Posadzy

Solne miasto dla aktywnych

Justyna Kozioł

Udana metamorfoza

Ireneusz Smal

DEBATA 12

Prywatne czy publiczne?

FORUM 22

Architektoniczne wyzwanie

Zjeżdżalnie wodne

– projektowanie, wykonawstwo i montaż

na obiektach otwartych i zamkniętych (Aquaparki, baseny termalne, kąpieliska otwarte, kąpieliska kryte, baseny przyszkolne, pływalnie przy hotelach i pensjonatach)

Amnon Polska Sp. z o.o.

www.amnonpolska.pl

al. Korfantego 2, 40-004 Katowice, tel. 32-731 52 80, 502 316 186, itco@kki.pl Zakład produkcyjny: ul. Wolności 80, 38-540 Zagórz

Firma Gardenia Sport posiada w swojej ofercie rozwiązania hybrydowe dla obiektów sportowych. Rozwiązanie to polega na wzmocnieniu trawy naturalnej wykładziną tkaną z trawy syntetycznej. Ma to na celu połączenie zalet obu typów nawierzchni: zapewnienie wysokiej jakości gry, niczym na boisku wykonanym z trawy naturalnej, przy jednoczesnym zachowaniu wytrzymałości trawy syntetycznej. Ponadto trawa hybrydowa zabezpiecza system korzeniowy trawy naturalnej przed uszkodzeniem oraz przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (upał, mróz), a także ochrania włókna syntetyczne przed ich rozerwaniem oraz wyrywaniem. Rozwiązania hybrydowe są zalecane na kortach tenisowych, jak również jako nawierzchnia zamontowana na boiskach piłkarskich lub jako wzmocnienie wyłącznie najbardziej eksploatowanych elementów boiska (np. pola karne). Trawę hybrydową można także wykorzystywać jako wzmocnienie trawy naturalnej ułożonej na ciągach pieszych czy też ścieżkach dydaktycznych oraz na placach zabaw, przy miejscach najbardziej narażonych na ścieranie (np. pod huśtawką lub karuzelą).

Wystartował konkurs „Skatespot Twoich Marzeń” 31 marca 2015 roku wystartowała pierwsza edycja ogólnopolskiego konkursu „Skatespot Twoich marzeń”, skierowanego do młodych projektantów i osób chcących wykazać się kreatywnością i umiejętnościami projektowymi. Organizatorem konkursu jest firma Techramps zajmująca się budową i projektowaniem skateparków we współpracy z Red Bull Polska. Zadaniem uczestników jest znalezienie terenu przystosowanego do budowy obiektu sportowego (np. nieużywane boisko lub działka w okolicach placu zabaw) oraz zaprojektowanie skatespotu, czyli miejsca do jazdy na rolkach, deskorolkach i BMX-ach, wkomponowanego w istniejącą architekturę miejską (za pomocą darmowego programu projektowego Sketch up lub innego). Pula nagród wynosi ponad 50 tys. zł. Prace konkursowe należy przesłać na adres: konkurs@techramps.com do 30 czerwca 2015 roku do godz. 12:00. Oficjalne rozstrzygnięcie konkursu nastąpi najpóźniej 19 lipca 2015 roku. Więcej na stronach: www.skatespot.pl oraz www.techramps.com.

Whirlpool – Turbo 4 Whirlpool – Turbo 4 to wanna z hydromasażem ze stali nierdzewnej 316L dla czterech osób. Najwyższy standard wykonania wg Systemu Berndorf. Eleganckie, opływowe kształty gwarantują wysoki komfort użytkowania. Zastosowane reflektory podwodne LED RGB zapewniają piękne efekty wizualne. 18 dysz do masażu usytuowanych w specjalnych niszach działa relaksująco na wszystkie części ciała. Opatentowany system cyrkulacji wody zapewnia idealną wymianę wody w wannie. Wyposażenie standardowe: wyprofilowana, pełna ławka z masażem powietrznym w siedzisku, gejzer powietrzny, drabinka wejściowa umiejscowiona w niszy ściany wanny, komplet dysz wodnych do masażu pleców i łydek, dwa reflektory podwodne typu LED Kolor, ruszt PP biały.

Fot. arch. Berndorf Baderbau

Latarnia morska firmy Amnon Właściciele basenów, hoteli czy aquaparków starają się urozmaicić obiekty, wyposażając je nie tylko w zjeżdżalnie, lecz także w atrakcje dla dzieci do brodzików i wodnych placów zabaw. Są to elementy małej architektury, które można zastosować na każdym, nawet najmniejszym obiekcie. Zabawki mają kształty lubianych przez dzieci zwierzątek. Firma Amnon Polska Sp. z o.o. wychodzi naprzeciw oczekiwaniom inwestorów i wzbogaca swoją ofertę dla dzieci. Obok znanych już na rynku takich atrakcji jak Słoń, Rybka, Tęczowy Dino, Foczka, Grzybek, Smok itd. firma może się poszczycić np. Latarnią Morską, Tryskaczami, lubianym przez dzieci Wiadrem z wodą czy Słonecznikiem tryskającym wodą. Latarnia morska jest bez wątpienia elementem małej architektury, który kojarzy się z wodą. Godnym podkreślenia jest fakt, że jej wnętrze jest wyłożone dodatkową warstwą gładkiego laminatu, co czyni ją estetyczną, przytulną i bezpieczną. Fot. arch. Amnon

Fot. arch. Techramps

kwiecień 2015

4 Builder

Producent chemii budowlanej, firma Sopro Polska, poszerza swoją ofertę systemowych rozwiązań do wykonywania trwałych i niezawodnych uszczelnień w pomieszczeniach mokrych i wilgotnych o nową matę uszczelniająco-odcinającą Sopro AEB®. Cienkowarstwowa, wodoszczelna i wodoodporna, mostkująca rysy mata uszczelniająco-odcinająco Sopro AEB® stanowi niezawodne i elastyczne uszczelnienie oraz tworzy warstwę redukującą naprężenia na powierzchni ścian i podłóg pod okładziny z płytek i płyt ceramicznych oraz kamienia naturalnego w łazienkach, natryskach i pomieszczeniach mokrych. Produkt jest szczególnie zalecany jako szybki wariant uszczelnienia do zastosowania w terminowych pracach budowlanych. Więcej na stronie www.sopro.pl

Trawa hybrydowa od Gardenii Sport

Fot. arch. Gardenia Sport

Fot. arch. Sopro Polska

informacje z branży

SPORT&rekreacja 2015

Nowość: mata uszczelniająco-odcinająca Sopro AEB® 640

informacje z branży

Magellan S.A. to wiodąca marka na rynku usług finansowych sektora publicznego. Swoją pozycję zawdzięcza dynamicznemu zespołowi, wieloletniej współpracy z kilkuset podmiotami publicznymi oraz ofercie nowoczesnych rozwiązań finansowych dla samorządów, spółek komunalnych oraz podmiotów współpracujących z jednostkami samorządu terytorialnego. Przez ponad 15 lat działalności udzieliła blisko 6,4 mld zł finansowania dla sektora publicznego. Obecnie proponowane przez Maglellan produkty finansowe służą poprawie płynności oraz skutecznej absorpcji środków unijnych w ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020.

Nowy stadion narodowy w stolicy Belgii

Fot. arch. Ghelamco

Builder

kwiecień 2015

Innowacyjna koncepcja Eurostadium stworzona przez firmę Ghelamco zwyciężyła w publicznym przetargu – Bruksela zyska nową arenę do sportowych rozgrywek na ponad 60 tysięcy widzów z nowoczesną infrastrukturą, doskonale rozplanowaną komunikacją i spójną koncepcją otoczenia. Nowy stadion w stolicy Belgii będzie gościł m.in. piłkarski turniej EURO 2020. Pięć poziomów nadziemnych z efektownym zadaszeniem połączone jest z obszerną częścią podziemną. Lekka, szklana fasada obiektu zapewni doskonały widok z zewnątrz na płytę stadionu. Ponadto na jednym z poziomów elewację wypełnia pas monitorów LED tworzących ogromnych rozmiarów ekran. Projekt stadionu zapewni bardzo wysoki poziom bezpieczeństwa i wydajną ewakuację – droga każdego z gości do schodów ewakuacyjnych nie przekroczy 20 kroków, czas opuszczenia obiektu w sytuacji zagrożenia wyniesie nie więcej niż 10 minut. Trzypoziomowy podziemny parking będzie doskonale skomunikowany z drogami dojazdowymi, dzięki specjalnie zaprojektowanym, wielopoziomowym i wielopasowym trasom pozbawionym skrzyżowań. Innowacyjny projekt komunikacji, zaproponowany przez Ghelamco wyeliminuje korki zarówno na przyległej autostradzie, jak i w strefach parkowania. Rozwiązania zaprojektowane w obiekcie pozwolą na osiągniecie zerowego bilansu energetycznego. Budynki będą wykorzystywać wyłącznie zielone źródła energii, czerpiąc z najbliższego otoczenia. Z drugiej strony zastosowane będą rozwiązania minimalizujące jej zużycie.Prace nad projektem Eurostadium trwały 12 miesięcy.

Budowa łódzkiego olimpijczyka W Łodzi powstaje jeden z najnowocześniejszych obiektów sportowych w kraju. Trwa realizacja I etapu budowy Łódzkiego Akademickiego Centrum Sportowo-Dydaktycznego. Inwestycja w stanie surowym zamkniętym z dwoma gotowymi basenami pływackimi łącznie z dziesięciotorowym basenem olimpijskim powstanie na terenie kampusu Politechniki do końca 2016 roku. Wartość kontraktu wynosi ponad 77,5 mln zł brutto. Inwestycja jest współfinansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Miasto Łódź oraz Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego. Generalnym wykonawcą została wybrana firma Strabag. Do kluczowych zakresów realizacji należy prowadzenie prac przy budowie basenów wg ścisłych wytycznych FINA oraz precyzyjny montaż dźwigarów przestrzennych o dużej rozpiętości, które są częścią stalowej konstrukcji dachu. Prace przy realizacji inwestycji rozpoczęły się 28 października 2014 roku.

Olecko Europejskim Miastem Sportu Europejskie Stowarzyszenie Stolic Sportowych (ACES) działające przy Europarlamencie przyznało Olecku tytuł Europejskiego Miasta Sportu za rozwój bazy sportowej. Tytuł ten przyznawany jest od 2002 roku. Wyróżnienie odebrał burmistrz miasta Wacław Olszewski. Olecko zdobyło tytuł w kategorii miast do 25 tysięcy mieszkańców. To nie przypadek – dzięki inwestycjom w ostatnich latach powstała tutaj baza sportowa, która jest jedną z najnowocześniejszych w kraju. Na infrastrukturę ośrodka składają się m.in. stadion piłkarsko-lekkoatletyczny z tartanem, boisko piłkarskie ze sztuczną murawą, siedem kortów tenisowych, boiska do siatkówki plażowej, tereny biegowe, nowoczesna hala widowiskowo-sportowa z pływalnią. Wszystkie te obiekty położone są w niezwykle malowniczym parku, w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora Oleckie Wielkie. Każdego roku jest tutaj organizowanych ponad 200 imprez sportowych. Coraz więcej też klubów wybiera Olecko na swoją bazę treningową (w sezonie letnim 2014 było ich 78 w 12 dyscyplinach sportowych). Olecko jest jedynym miastem w Polsce, które otrzymało tytuł Europejskiego Miasta Sportu, obok Warszawy, która otrzymała w 2008 roku tytuł Europejskiej Stolicy Sportu.

Fot. arch. Olecko

Firma Elplast+ przygotowała specjalną 10% ofertę rabatową na każdy pomost pływający przy złożeniu zamówienia do 30 kwietnia 2015 r. Firma gwarantuje: szybką realizacja do 2 tygodni od złożenia zamówienia, darmową dostawę na terenie polski, łatwość i szybkość montażu, prosty sposób na stworzenie bezpiecznego i atrakcyjnego miejsca wypoczynku nad wodą. Do każdego zamówienia dodatkowo donica mrozoodporna imitująca kamień za 1 zł netto lub stolik i fotel imitujący ratan w cenie 60 zł netto. Zainteresowanych inwestorów prosimy o kontakt z Marzeną Kern-Michalczuk, tel. kom.: 502 686 337.

Fot. arch. Strabag

Zamów pomost przed 1 maja 2015!

Fot. arch. Elplast+

SPORT&rekreacja 2015 SYSTEMY GRZEWCZE

Magellan S.A. nowym Partnerem Programu „Budujemy Sportową Polskę”

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

8 Builder

Akademia Umiejętności Grzegorz Przepiórka

15 kwietnia br. w siedzibie Polskiego Komitetu Olimpijskiego w Warszawie zainaugurowany został cykl warsztatów pod nazwą Akademia Umiejętności. Organizatorem spotkań, stanowiących platformę poszerzania wiedzy, wymiany doświadczeń oraz budowania relacji pomiędzy samorządami i biznesem, jest Klub Sportowa Polska.

d początku swojej działalności – a ten rok wyznacza dekadę – Klub Sportowa Polska prowadzi szereg działań o charakterze edukacyjnym. Jednym z nich są organizowane już po raz drugi w porze wiosennej jednodniowe warsztaty pod tytułem Akademia Umiejętności. Przedsięwzięcie odbywa się w ramach realizowanego przez Klub programu „budujemy Sportową Polskę” i stanowi jedyne tego typu wydarzenie w kraju. W jednym miejscu i czasie dochodzi bowiem do spotkania przedstawicieli świata biznesu, ekspertów, samorządowców i zarządzających infrastrukturą sportowo-rekreacyjną. Dodajmy, w znaczącej liczbie – pierwsze tegoroczne spotkanie cieszyło się frekwencją ponad stu przedstawicieli szeroko pojętej strony publicznej oraz kilkunastu liderów wśród firm z branży infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Taka formuła pozwala na bezpośrednią interferencję. Przedstawiciele władz samorządowych oraz zarządcy ośrod-

ków sportowych zostają wyposażeni w wiedzę z pierwszej ręki na temat najnowszych rozwiązań technologicznych, często jeszcze przed ich premierą, lub wskazówki odnośnie eksploatacji. Co ważne, wiedza pochodzi z pewnego źródła, bo od firm rekomendowanych przez Klub Sportowa Polska. Z drugiej strony, przedsiębiorstwa mają okazję nawiązać kontakt z potencjalnymi klientami oraz zgromadzić informacje dotyczące ich potrzeb czy wymagań, które mogą być pomocne w opracowywaniu przyszłych rozwiązań. Wszystko to dzieje się podczas indywidualnych konsultacji, na który to element organizatorzy w tym roku położyli szczególny nacisk.

Jak skutecznie zarządzać?

Obok konsultacji o rosnącej sile przyciągania Akademii Umiejętności decydują w równej mierze wykłady. Uczestnicy cenią sobie bogaty program merytoryczny, umiejętne łączenie teorii z praktyką w przekazie oraz dobór prelegentów. Wykłady

kwiecień 2015

Proces budowy nowoczesnej bazy sportowej w Polsce szybko się nie zakończy. Społeczne potrzeby w tym obszarze są bowiem wciąż niezaspokojone, a dystans, jaki dzieli nas od bardziej rozwiniętych krajów, jest spory. Z tego względu nadal potrzeba wiedzy na temat nowoczesnego budowania, wyposażenia i modernizacji obiektów sportowych. I właśnie tym zagadnieniom poświęcony został drugi panel wykładów, w ramach którego wystąpili eksperci Klubu Sportowa Polska, doświadczeni w zakresie projektowania i realizacji obiektów sportowo-rekreacyjnych. „Nowoczesna technologia w służbie energooszczędnych pływalni” to tytuł wykładu Kamila Więcka z firmy Menerga Polska, który otworzył tę sesję. Znamienny temat pokazujący, że kurs na energooszczędność jest wyraźnie widoczny również w infrastrukturze sportowo-rekreacyjnej. W klimacie wodnym, aczkolwiek dotyczącym zagospodarowania akwenów poprzez budowę nowoczesnych kąpielisk oraz przystani cumowniczych na bazie moduło-

Sztuka budowania

wych pomostów pływających, utrzymał swoje wystąpienie Jędrzej Środa z firmy Elplast+. Warto podkreślić, że firma w tym roku obchodzi 25-lecie istnienia. Z wody na ląd sprowadziła uczestników Anna Polaniecka, Prezes Zarządu firmy Bodys, prezentując urządzenia do ćwiczeń na świeżym powietrzu. Warto zauważyć, że siłownie zewnętrzne cieszą się coraz większą popularnością wśród użytkowników i inwestorów. Klamrą tego bloku był wykład Roberta Lewczuka z firmy Sopro Polska, który powrócił do tematu basenów w kontekście ich trwałości i bezpieczeństwa przy wyłożeniu płytkami. Wystąpienia w ramach bloku Sztuka Budowania nie wyczerpały możliwości w zakresie pozyskania wiedzy o nowoczesnych rozwiązaniach technologicznych. Na stoiskach wiodących firm z branży, wszyscy zainteresowani mogli dodatkowo zapoznać się z ofertą branż takich jak lodowiska, boiska i hale sportowe czy place zabaw. Informacji udzielali eksperci m.in. takich firm jak Novol, n-Ice Group, Educarium, Gardenia Sport, Amnon Polska, Anchem, GolBox, Berndorf Bäderbau, Hefal Serwis czy Aries Power Equipment. Udział w pierwszych warsztatach z cyklu Akademia Umiejętności Klubu Sportowa Polska dostarczył sporej dawki wiedzy, z pewnością pomocnej w podejmowaniu decyzji dotyczących budowy, modernizacji oraz zarządzania infrastrukturą sportowo-rekreacyjną. Kolejne warsztaty już niebawem: 14 maja. Następne 11 czerwca i 24 września. Organizatorzy serdecznie zapraszają do udziału. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie www.sportowapolska.eu.

Builder

żywszy na fakt, że potrzebny jest niemały wkład własny. Ponad 100 jednostek samorządu terytorialnego nie ma obecnie przestrzeni wskaźnikowej określającej maksymalny poziom obsługi długu w relacji do dochodów ogółem. Rozwiązaniem dla nich mogą być tzw. pozabilansowe formy finansowania inwestycji, które przybliżył Adrian Kozłowski, Dyrektor ds. Finansowania JST z firmy Magellan S.A. Część poświęconą zarządzaniu zamknął wykład Alicji Cieśliczak-Latawiec z Fundacji Rozwoju Mediacji na temat mediacji, czyli szybkiego, skutecznego i niekosztownego rozwiązywania sporów.

Zdjęcia archiwum: Łukasz Kłosiński

prowadzą eksperci Klubu Sportowa Polska, wybitni specjaliści w swoich dziedzinach. Tematy podczas pierwszych tegorocznych warsztatów zogniskowano w dwóch panelach: skuteczne zarządzanie i sztuka budowania. Podstawą dobrego zarządzania jest przekaz informacji, czyli sprawna komunikacja, zarówno pomiędzy pracownikami, jak i z klientem. Stąd właśnie temu zagadnieniu poświęcony został wykład otwierający pierwszy panel. Marceli Klimczak i Artur Bartosiński z firmy Quest – Training & Consulting, trenerzy i konsultanci biznesu, oprócz wprowadzenia w ten temat-rzekę i wskazania skutków błędnej komunikacji, zaprezentowali kilka pomocnych narzędzi i mechanizmów budowania wizerunku. Dwóch niezwykle ważnych i aktualnych zarazem tematów w jednym wystąpieniu udało się dotknąć dr. Rafałowi Cieślakowi z Kancelarii Doradztwa Gospodarczego Cieślak & Kordasiewicz, który tłumaczył, jak zabrać się do modernizacji energetycznej gminnych obiektów sportowych w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego i dlaczego warto skorzystać z tej formuły. Z kolei o meandrach zarządzania obiektami sportowymi ze względu na ich formę prawną i organizacyjną mówił Grzegorz Gutkowski, Kierownik programu studiów podyplomowych „Zarządzanie Infrastrukturą Sportową” na Uczelni Łazarskiego w Warszawie. Jednym z najważniejszych obecnie dla samorządów tematów z uwagi na nową perspektywę unijną 2014-2020 jest finansowanie. I nie chodzi bynajmniej o to, na co rozdysponować 110 mld zł, które jest do wykorzystania, ale o to, jak z nich skorzystać, zwa-

Paweł Olewiński

Zbigniew Danielczyk Ryszard Nawrocki

Prezes Zarządu Gardenia Sport Sp. zo.o.

Dyrektor Marketingu Pion Wyrobów dla Budownictwa Novol Sp. z o.o.

Prezes Zarządu n-ICE Group Sp. z o.o.

Wójt Gminy Stare Miasto

Biorąc udział w tym spotkaniu biznesu i samorządów, chcemy przekonać do rozwiązań najlepszych, najbardziej nowoczesnych. Nie mamy lepszej ku temu możliwości jak w bezpośredniej rozmowie. Z drugiej strony, my również potrzebujemy informacji zwrotnej od gmin, co jest dobrym rozwiązaniem, a co gorszym, i jak cały proces budowy i użytkowania widzą inwestorzy.

Dzisiejsze spotkanie jest kontynuacją naszej współpracy z Klubem Sportowa Polska – kolejny rok jesteśmy Ambasadorem Polskiego Sportu. Chcemy w ramach Akademii Umiejętności przede wszystkim krzewić wiedzę dotyczącą nawierzchni sportowych, jej parametrów i doboru. Ponadto naszym zamiarem jest pokazać tutaj polską firmę jako partnera do dyskusji.

W Akademii uczestniczymy nie tylko po to, aby pomóc zaspokajać już istniejące potrzeby, ale również żeby je wywoływać. Dzięki takim spotkaniom wiele samorządów dostrzegło np. potrzebę budowy lodowiska, obecnie jednej z najtańszych, a jednocześnie bardzo zauważanych i popularnych wśród mieszkańców inwestycji samorządowych.

Postanowiłem uczestniczyć w tym spotkaniu wraz z moimi pracownikami, ponieważ dużo się zmienia, zwłaszcza w zakresie technologii, i my jako przedstawiciele samorządów musimy za tymi zmianami nadążać. Trzeba zauważyć, że urządzenia sportowe też się starzeją. Tego typu spotkania jak dzisiejsze są okazją, by dowiedzieć się, w jaki sposób dokonywać ich odnowy.

MOTYWACJE I CELE

Klub Sportowa Polska

SPORT&rekreacja 2015

Tomasz Bernat

Zbigniew Wojciul

Bogdan Grala

Andrzej Damaszek

Adrian Kozłowski

Jos Muller

Właściciel P.P.H.U. Anchem

Prezes Zarządu GolBox

Dyrektor Międzyszkolnego Ośrodka Sportu w Strzelcach Opolskich

Dyrektor ds. Finansowania JST Magellan S.A.

Wiceprezes Zarządu educarium sp. z o.o.

W perspektywie nowego rozdania unijnych pieniędzy chcielibyśmy zainteresować samorządy przede wszystkim nową metodą uzdatniania wody, stawiającą na zastosowanie szkła powlekanego tlenkami. Pozwala ona na bardzo dużą oszczędność wody. A oszczędność wody to nic innego jak termomodernizacja. W przypadku aquaparku można oszczędzić 200-300 tys. rocznie, a inwestycja według naszych obliczeń zwraca się w 2-3 lata.

W zeszłym roku weszliśmy w nowy program produkcji boisk stacjonarnych. Jest to alternatywa dla Orlików. Na zewnątrz boiska do koszykówki czy piłki nożnej są wydzielone dwie strefy rekreacyjne: strefa placu zabaw dla dzieci oraz strefa street workout, czyli siłowni zewnętrznej. Chcemy zachęcić do budowy takich boisk na osiedlach, w parkach, miejscach, gdzie całe rodziny mogą efektywnie spędzać czas.

Takie spotkania zdecydowanie poszerzają horyzonty. Ja osobiście zarządzam stadionem, więc szczególnie interesujące są dla mnie w tej chwili zagadnienia dotyczące trawnika naturalnego czy sztucznego. W zakresie obu rodzajów mogę się tutaj bezpośrednio skonsultować z producentami, jak również dowiedzieć się, jakie są nowości.

Akademia Umiejętności to miejsce, gdzie w jednym czasie spotykają się inwestorzy zainteresowani rozbudową infrastruktury sportowej oraz firmy specjalizujące się w tego typu realizacjach. Magellan S.A. łączy obie strony na polu finansowania i stąd nasz udział w warsztatach. Uważamy, że obie strony nie wykorzystują w pełni możliwości, jakie dają nowoczesne rozwiązania finansowe.

Dla nas udział w Akademii Umiejętności to przede wszystkim kontakt z potencjalnym klientem. Tutaj mamy szansę spotkać osoby, które są odpowiedzialne za inwestycje, i możemy im doradzić w zakresie budowy placu zabaw czy placu fitness. Jesteśmy tutaj pierwszy raz, a więc jest to dla nas pewnego rodzaju eksperyment.

debata

SPORT&RekReacja 2015 kwiecień 2015

12 Builder

PRYWATNE czy PUBLICZNE? Jakie powinno być budownictwo sportowe – prywatne czy publiczne? Jakie są plusy i minusy tak jednej, jak i drugiej formy finansowania i realizacji inwestycji? Czy PPP stanowi atrakcyjną formułę dla inwestorów? Postanowiliśmy zbadać, co sądzą na ten temat przedstawiciele samorządów oraz firm zaangażowani w budowę infrastruktury sportowej.

andrzej Pietrasik

rę sportową przy szkołach czy należącą do gminnych ośrodków sportu). Warto zauważyć, że w przypadku już średniej wielkości miejscowości optymalnym rozwiązaniem jest system mieszany. Jeśli jest dobrze przemyślany i rozsądnie „zaprojektowany”, pozwala nawet niedużym miastom utrzymać imponujące obiekty sportowe. Plusami publicznego budownictwa sportowego są z pewnością dostępność, masowość, powszechność i równe wa-

Burmistrz Płońska

Uważam, że w zależności od specyfiki danego miejsca powinno istnieć budownictwo sportowe zarówno prywatne, jak i publiczne. Tam, gdzie jest duże zapotrzebowanie na sport czy turystykę, optymalnym rozwiązaniem jest model publiczno-prywatny. A tam, gdzie konieczna jest ingerencja np. samorządu – publiczne (mam na myśli przede wszystkim infrastruktu-

Marek Wrzal Prezes Zarządu Berndorf Baderbau

Partnerstwo publiczno-prywatne jest w krajach Europy Zachodniej powszechnie znaną i polecaną formą realizacji wszelkiego rodzaju inwestycji, również sportowych. Przy realizacji tego rodzaju projektów należy jednak pamiętać, że jest to forma pewnego rodzaju PARTNERSTWA pomiędzy podmiotami publicznym oraz prywatnym. Podkreślam to, gdyż często po stronie publicznej można zauważyć skróty myślowe. Na przykład: „nie mamy możliwości finan-

Często po stronie publicznej można zauważyć pewnego rodzaju skróty myślowe. sowych do realizacji konkretnego przedsięwzięcia, zróbmy to w PPP”. Czyli zaangażujmy partnera prywatnego, który sfinansuje całą inwestycję i będzie nią zarządzał przez wiele lat, ponosząc jednocześnie pełne ryzyko z tym związane. Ten sposób myślenia, a w szczególności podział ryzyk, jest najczęstszą przyczyną braku porozumienia pomiędzy stronami w PPP. Firma Berndorf Baderbau zrealizowała w ostatnim

okresie w Niemczech dwa obiekty basenowe w formule PPP. Jeden w 2010 rokuw miejscowości Trier (pierwszy obiekt basenowy w PPP w Niemczech), a drugi w Homburgu pod koniec 2014 r. Na podstawie naszych wieloletnich doświadczeń w Europie Zachodniej od wielu

W zależności od specyfiki danego miejsca powinno istnieć budownictwo sportowe zarówno prywatne, jak i publiczne. runki dla wszystkich. Minusem – szczególnie w małych miejscowościach – problemy z utrzymaniem infrastruktury, a to bezpośrednio wiąże się z zawężeniem oferty dla mieszkańców gminy.

lat prowadziliśmy również rozmowy z wieloma gminami na terenie naszego kraju. Niestety nie przyniosły one oczekiwanych efektów. Jest to w pewnym sensie niezrozumiałe, chociażby ze względu na niezaprzeczalne zalety tej formy realizacji inwestycji, szczególnie dla strony publicznej, takie jak np. współfinansowanie inwestycji przez stronę prywatną, pełna transparentność kosztów, podniesienie jakości usług, szybsza reakcja na potrzeby społeczeństwa, profesjonalne zarządzanie itp.

Tomasz Wiktor

Dyrektor Departamentu Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego Uważam, że na rynku usług sportowych jest miejsce zarówno dla podmiotów prywatnych, jak i publicznych. Pozytywnym czynnikiem w inwestycjach prywatnych jest zdolność wykreowania stosunkowo szybkiego dochodu i odpowiedzi na zmieniające się potrzeby rynku, np. mody na różnego rodzaju aktywność fizyczną. Plusem inwestycji publicznych jest możliwość zaspokajania potrzeb członków wspólnoty samorządowej (gminy, po-

nak nie stoi na przeszkodzie, aby w obu wypadkach inwestycje były realizowane także z udziałem środków prywatnych. Jestem nawet skłonny zaryzykować stwierdzenie, że PPP będzie pod-

nów, które są w gestii samorządów lokalnych – często są one bardzo atrakcyjnie zlokalizowane. Wystarczy spojrzeć na inne państwa europejskie – tam wspólne inwestycje samorządów i prywatnych firm są bardzo popularne. Myślę, że w Polsce za kilka lat będzie podobnie.

wiaty, województwa). Ma to szczególne znaczenie w mniejszych ośrodkach, np. w miastach powiatowych, gdzie funkcjonowanie obiektu sportowego (hali sportowej, krytej pływalni) jest wspomagane ze środków gminy.

Jedną z przyczyn trudności z PPP jest fakt, że inwestycje realizowane przez podmioty publiczne niekoniecznie są nastawione na osiąganie zysków finansowych.

że ta forma inwestycji jest bardzo trudna do realizacji. Jedną z przyczyn jest fakt, że inwestycje realizowane przez podmioty publiczne (samorządy) niekoniecznie są nastawione na osiąganie zysków finansowych, a prywatny inwestor nie zainwestuje przecież własnych pieniędzy w obiekt niedający szansy na zwrot poniesionych nakładów. Drugim powodem jest obawa inwestorów publicznych przed wchodzeniem we współpracę z inwestorem prywatnym, a także problemy wynikające z ewentualnych kolizji ustawy o PPP oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych.

Jeżeli chodzi o PPP, to z doświadczeń naszego województwa (praktycznie nie zrealizowano tu ani jednej większej inwestycji sportowej w ramach PPP) wynika,

Stadion Centrum Turystyki i Rekreacji „Kraina bez Barier” w Byczynie

Pływalnia Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Olecku

Fot. arch. GOS Pawłowice

Fot. arch. MOSiR Olecko

Fot. arch. CtiR „Kraina bez Barier”

OBIEKTY PUBLICZNE

Lodowisko Gminnego Ośrodka Sportu w Pawłowicach

kwiecień 2015

Należy rozdzielić tutaj obiekty sportowe, z których mogą korzystać wszyscy, od miejsc, które są przeznaczone dla zawodowców. Jak pokazuje tendencja, w najbliższych latach te pierwsze będą budowane i utrzymywane ze środków samorządów terytorialnych. Te drugie będą w dużej mierze finansowane ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej, którym dysponuje Ministerstwo Sportu i Turystyki. Nic jed-

Jestem skłonny zaryzykować stwierdzenie, że PPP będzie podstawową ścieżką finansowania inwestycji sportowych.

Marszałek Województwa Małopolskiego

stawową ścieżką finansowania inwestycji sportowych. Jest to bardzo atrakcyjna formuła dla inwestorów. Po pierwsze – prywatni inwestorzy mają możliwość wejścia w obszar usług publicznych. Stwarza się im więc nowy rynek, co z pewnością przełoży się w dalszej perspektywie na konkretne zyski dla tych firm. Po drugie – przedsiębiorcy mogą liczyć na ułatwienia w trakcie trwania całej procedury przygotowania i realizacji danej inwestycji. Z pewnością kuszący jest także fakt, że w ramach PPP inwestorzy mogą też uzyskać dostęp do tere-

Builder

Marek Sowa

debata

SPORT&RekReacja 2015

Rafał Bruski

Prezydent Bydgoszczy Partnerstwo publicznoprywatne uważamy za pożądany model współpracy przy niektórych inwestycjach sportowo-rekreacyjnych. Widzimy taki potencjał szczególnie przy zagospodarowaniu terenu wokół Toru Regatowego w Brdyujściu. W 2012 roku opracowane zostało studium wytyczające kierunki, w jakich powinien zmieniać się obszar wzdłuż ul. Witebskiej.

Dariusz Zieliński Burmistrz Góry kalwarii

Podstawową rolą samorządu jest zaspokajanie potrzeb mieszkańców, w tym potrzeby aktywności fizycznej wszystkich grup wiekowych, dlatego dążą one do tego, aby zapewnić mieszkańcom bo-

Builder

kwiecień 2015

jarosław Więckowski

Dyrektor Wydziału Sportu i Turystyki Urzędu Miasta Torunia Finansowanie inwestycji ze środków publicznych musi odbywać się na podstawie ustawy – Prawo zamówień publicznych. Inwestycje publiczne realizuje ten, kto złoży najko r z y s t n i e j s z ą / n a j t a ń szą ofertę. W takiej sytuacji wykonawca na etapie realizacyjnym przede wszystkim dba o to, żeby inwestycję zakończyć z zyskiem, czyli wykonać przedmiot zamówienia jak najtańszym kosztem. Ten stan rzeczy narzuca konieczność „patrzenia wykonawcy na ręce”, kontroli inwestycji. Z drugiej zaś

Eksperci uznali, że najlepszym rozwiązaniem będzie stworzenie miejsca rekreacji dla mieszkańców. Koncepcja zakłada między innymi stworzenie plaży, miejsca do grillowania i biwakowania, wypożyczalni sprzętu wodnego, bazy noclegowej i parkingu. To skłania nas, by do zagospodarowania tego te-

Trudno oczekiwać zysku na zarządzaniu obiektami sportoworekreacyjnymi.

renu przeanalizować możliwość współpracy z prywatnymi podmiotami. Generalnie trudno oczekiwać zysku na zarządzaniu

gatą ofertę sportową i szeroki dostęp do obiektów. Realizacja tego celu wymaga aktywnego poszukiwania rozwiązań na zewnątrz, jak również pełnego wykorzystywania potencjału i zasobów własnych gminy. Rozwój gminy uwarunkowany jest sprawnym łączeniem obydwu form, dlatego uwa-

żam, że w sferze budownictwa sportowego jest miejsce dla obydwu rodzajów inwestycji. Problemem jest jednak brak inwestorów, którzy byliby zainteresowani taką formą współpracy.

strony wymogi obligujące inwestora/projektanta do jednoznacznego i spójnego opisu przedmiotu zamówienia implikują konieczność realizacji złożonego w przetargu projektu. Inwestor ma ograniczone możliwości wprowadzenia istotnych zmian w przedmiocie zamówienia, w tym zastosowania nowszych w stosunku do zaprojektowanych rozwiązań i technologii. Realizacja tego typu zadań ze środków prywatnych pozwala na etapie inwestycyjnym podejmować decy-

Realizacja obiektu ze środków publicznych niewątpliwie gwarantuje większą jego dostępność i różnorodność.

obiektami sportowo-rekreacyjnymi. To chyba podstawowy powód, dla którego inwestorzy prywatni nie są zbyt mocno zainteresowani PPP. W Bydgoszczy w ostatnich 4 latach w oparciu o PPP próbowaliśmy zrealizować parking wielopoziomowy. Jednak ostatecznie prywatny partner, mimo wypełnienia przez miasto wszystkich deklaracji, zrezygnował z tego projektu. Analizujemy obecnie możliwość wznowienia tego przedsięwzięcia, ponownie w oparciu o PPP.

Problemem jest brak inwestorów.

zje o wyborze wykonawcy, konkretnego rozwiązania/producenta/materiału. Inwestora prywatnego nie ograniczają procedury pzp. Z tego względu możliwa jest na etapie realizacji przedsięwzięcia korekta projektu, przyjętej technologii czy zastosowane-

go materiału – oczywiście w obrębie obowiązujących przepisów. Pod tym względem realizacja przedsięwzięć ze środków prywatnych wydaje się bardziej efektywna. Jest jednak druga ważna kwestia – dostępność obiektów zrealizowanych ze środków prywatnych i publicznych. Realizacja obiektu ze środków publicznych niewątpliwie gwarantuje większą jego dostępność i różnorodność. Inwestor publiczny z samego założenia zobligowany jest do zapewnienia jak najszerszego grona odbiorców i użytkowników, dbania o powszechną dostępność. Inwestor prywatny zainteresowany jest dostępnością, ale musi ona mieć przełożenie na wpływy do jego budżetu.

Zbigniew Danielczyk Prezes Zarządu n-ICE Group Sp. z o.o.

Pieniądze prywatne zawsze znajdą się na inwestycje sportowe, które generują zyski, i tym samym o rozwój i uprawianie wielu dyscyplin sportowych możemy być spokojni. Natomiast jeżeli mielibyśmy całkowicie zrezygnować z finansowania publicznego, to groziłaby nam sportowa katastrofa. Trudno wyobrazić

powinny być zatem dostosowane do celu, dla jakiego został podjęty trud realizacji danego projektu.

dący, który w sposób zrównoważony odniesie się do zaspokajania potrzeb społecznych z uwzględnieniem efektu ekonomicznego realizowanych projektów.

sobie, aby znalazł się prywatny inwestor, który zainteresowany byłby budową choćby jednego boiska, nie mówiąc już o ponad 2 tys. „Orlików”. Bez pieniędzy publicznych możliwość masowego korzystania z basenów i pływalni byłaby niemożliwa, lekkoatletyka przestałaby istnieć, a dyscypliny halowe zamiast uprawiać, moglibyśmy oglądać jedynie w telewizji. Partnerstwo publiczno-prywatne jest atrakcyjną alternatywą finansowania inwesty-

Elżbieta Anna Polak

Bez publicznego finansowania mielibyśmy sportową pustynię. cji publicznych, ale – co trudno mi zrozumieć – bardzo słabo rozpowszechnioną. Myślę, że dopiero w perspektywie zmniejszającego się w następnych latach udziału środków pochodzących z Unii Europejskiej, partnerstwo publiczno-prywatne zostanie docenione w Polsce.

stycji powinny być publiczne lub z elementami partnerstwa publiczno-prywatnego. Jako samorząd województwa w ostatniej kadencji podjęliśmy szereg inwestycji w zakresie przebudowy i modernizacji obiektów sportowych. Większość z nich finansowaliśmy z budżetu województwa, ze wsparciem funduszy europejskich, a także ze wsparciem funduszy Ministerstwa Sportu i Turystyki.

ne charaktery, uczy konsekwencji w dążeniu do celu i walki do ostatniego gwizdka. Dlatego uważam, że źródła finansowania tych inwe-

Marszałek Województwa Lubuskiego

Infrastruktura sportowa to zazwyczaj obiekty ogólnodostępne. Wszystkim nam zależy, żeby korzystało z nich jak najwięcej mieszkańców, zwłaszcza młodzieży, bo nie ma lepszego wychowania jak wychowanie przez sport, który kształtuje moc-

Źródła finansowania inwestycji sportowych powinny być publiczne lub z elementami partnerstwa publicznoprywatnego.

Hala tenisowa w Bydgoszczy

Figlowisko – kryte lodowisko w Warszawie

Fot. arch. Torus

Fot. arch. Figlowisko

Fot. arch. Teninstal

OBIEKTY PRYWATNE

Basen w kompleksie Alchemia w Gdańsku

kwiecień 2015

Na pytanie, jakie powinno być budownictwo sportowe: prywatne czy publiczne, odpowiedziałbym, że efektywne. Efektywność zaś powinna być określana poprzez realizację zadań trafiających w potrzeby społeczne oraz zbilansowana ekonomicznie. Modele finansowania

Właściciel Anchem

Na pytanie, jakie powinno być budownictwo sportowe: prywatne czy publiczne, odpowiedziałbym, że efektywne.

Wydaje się jednak, że coraz korzystniejsze stają się w naszym kraju warunki do realizacji projektów budownictwa sportowego w modelu mieszanym. PPP jest bardzo atrakcyjną formą realizacji inwestycji. Obu stronom zależy na najlepszej realizacji danego zadania – zyskują więc wszyscy. Do tej pory samorządy nieczęsto korzystały z formuły PPP. Myślę jednak, że w przyszłości to może być model wio-

Builder

Zbigniew Wojciul

raport

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

16 Builder

Inwestycje przeliczone na sportowe emocje Michał Oksiński

redaktor portalu Kompasinwestycji.pl

najbardziej aktywnych inwestorów i Generalnych Wykonawców oraz województwa, w których jest najwięcej aktywnych projektów.

Inwestorzy

Wśród realizowanych dużych inwestycji sportowych jedną z ważniejszych jest warta ponad 90 mln zł budowa Stadionu Miejskiego w Łodzi. Przygotowywany od ponad 4 lat projekt doczekał się drugiego wykonawcy i został podzielony na fazy. Na rozpoczęcie realizacji czeka m.in. rewitalizacja stadionu Korony w Krakowie, modernizacja Stadionu Polonii w Bydgoszczy czy wstrzymana przebudowa Stadionu Wisły Płock.

erwis Kompas Inwestycji przygotował zestawienie inwestycji z sektora „obiekty sportowe i rekreacyjne”, uwzględniając projekty ze swojej bazy przeznaczone do realizacji od I kwartału 2014 roku. Porównanie to ma wskazać

W zestawieniu najbardziej aktywnych inwestorów (Kompasinwestycji.pl wziął pod uwagę projekty przeznaczone do realizacji od I kwartału 2014 roku) z dziewięcioma projektami na koncie prowadzą dwie miejskie jednostki: w Krakowie i Łodzi. Większość inwestycji Zarządu Infrastruktury Sportowej w Krakowie posiada wartość do 50 mln zł. Krakowski urząd realizuje jeden znaczący projekt – szacowany na 90 mln zł IV etap rozbudowy Ośrodka Sportu i Rekreacji Kolna. W ramach inwestycji powstanie kompleks boisk sportowych oraz zespół nowoczesnych kortów do gry w tenisa ziemnego i squasha. Przedsięwzięcie czeka na pozwolenie na budowę. Pierwsze prace ruszą prawdopodobnie jesienią. Ze względu na brak finansowania dwie inwestycje Zarządu Infrastruktury Sportowej w Krakowie zostały wstrzymane. Chodzi o budowę przystani żeglarskiej Yacht Klub i hali szermierczej przy ul. Kazimierza Odnowiciela. Projektowanie zakończyło się dla czterech inwestycji: hali małego lodowiska MKS Cracovia, modernizacji stadionu WKS Wawel, rozbudowy Ośrodka Sportu i Rekreacji Kolna oraz budowy krytego basenu, który powstanie przy Szkole Podstawowej nr 155 na Osiedlu II Pułku Lotniczego. Na początku przyszłego roku zakończy się budowa krytego basenu przy

Zespole Szkół Ogólnokształcących Sportowych nr 1 na osiedlu Handlowym. W planach jest realizacja centrum sportowego Korona w dzielnicy Podgórze. Projekt obejmuje rewitalizację stadionu Korony i budowę wielofunkcyjnego centrum sportowego z pierwszym w regionie basenem o wymiarach olimpijskich. Pierwotnie projekt przewidywał w obiekcie również kawiarnię i hotel. W budżecie na rok 2015 zarezerwowano na tę inwestycję 1 mln zł. Większość z dziewięciu projektów Urzędu Miasta Łódź ma wartość do 50 mln zł. Wyjątkiem są dwie inwestycje o wartości powyżej 50 mln zł. Pierwsza z nich to realizowane Akademickie Centrum Sportowo-Dydaktyczne. Realizacja projektu o wartości 77,5 mln zł rozpoczęła się z końcem 2014 r. Projekt zakłada budowę zespołu basenów, w tym m.in. 10-torowego basenu wraz z widownią, wodnych urządzeń rehabilitacyjno-rekreacyjnych, ścianki wspinaczkowej i sal do aerobiku, sportów walki, tenisa stołowego i squasha. W realizacji jest również stadion miejski, który powstaje przy al. Unii Lubelskiej. Projekt zakłada budowę obiektu o powierzchni 22 771 m2 na 16 500 miejsc siedzących na trybunach. Stadion ma być przystosowany do rozgrywek piłkarskich oraz rugby. Najkorzystniejszą ofertę na pierwszą część przetargu o wartości 94,41 mln zł brutto złożyła firma Mirbud. Umowa na zaprojektowanie i wybudowanie boiska piłkarskiego z trybuną zachodnią została podpisana pod koniec 2013 roku, a prace budowlane ruszyły w pierwszych

KONKURS BUDOWNICZY POLSKIEGO SPORTU

2015 Finał XV XVi EDYCJi listopad 2015 roku

zapraszamY Do uDziału zapraszam KontaKt:

Danuta Burzyńska, Przewodnicząca Komisji Weryfikacyjnej Konkursu tel. kom. 507 175 701, e-mail: burzynska@pwbmedia.pl urszula socha, Dyrektor Klubu Sportowa Polska tel .kom. 505 169 204, e-mail: socha@sportowapolska.eu

Wyróżnienia przyznawane są w ramach programu Klubu Sportowa Polska „budujemy Sportową Polskę” i programu miesięcznika „Builder” „Promujmy Polską Architekturę” PATRONAT HONOROWY ORGANIZATORZY KONKURSU

Fot. arch. MOSiR Łódź Fot. arch. Inwestycje Miejskie Sp. z o.o.

raport

SPORT&rekreacja 2015

Wizualizacja Stadionu Miejskiego i Hali Sportowej przy al. Unii Lubelskiej w Łodzi

Inwestycje i wykonawcy

kwiecień 2015

Hala sportowa przy ulicy Kilińskiego w Płocku

Builder

ska z widownią na 300 miejsc przy ul. Toruńskiej, jej koszt szacowany jest na ok. 20 mln zł. Trzy pozostałe to baseny na osiedlach Miedzyń, Leśne i Kapuściska. W budowie jest hala tenisowa w kompleksie sportowym Zawiszy przy ul. Gdańskiej. Koszt realizacji to 4,4 mln zł, Generalnym Wykonawcą jest Przedsiębiorstwo Wielobranżowe PUBR. Budowa potrwa do końca I kwartału br. Urząd Miasta Bydgoszcz ma w planach dwie inwestycje. Pierwsza z nich to przebudowa i modernizacja Stadionu Polonii przy ul. Sportowej, związana z przyznaniem Bydgoszczy tytułu organizatora turnieju żużlowego Grand Prix oraz barażu i finału Drużynowego Pucharu Świata. Drugim z zaplanowanych działań jest budowa krytej pływalni na osiedlu Fordon. Prace budowlane przy tej inwestycji mogą ruszyć jeszcze w tym roku.

miesiącach 2014 roku. Stadion ma zostać wybudowany w 20 miesięcy. Dla projektu budowy hali do siatkówki plażowej przy SMS w Łodzi trwa procedura wyboru Generalnego Wykonawcy, natomiast modernizację basenu przy szkole podstawowej nr 190, przy ul. Malczewskiego, wykona firma Tomasz Szwajkiewicz. Urząd Miasta Łódź wstrzymał dwa projekty: Parku Kultur Alternatywnych (idea przedsięwzięcia zakłada m.in. budowę skateparku i ścianki wspinaczkowej) oraz Hali Sportowej w Łodzi na ok. 3 tys. miejsc siedzących, realizowanej w ramach Regionalnego Centrum Rekreacyjno-Sportowo-Konferencyjnego. W planach jest również rozbudowa Miejskiego Klubu Tenisowego w Parku im. księcia Józefa Poniatowskiego w Łodzi. Realizacja obejmie remont istniejących ceglanych kortów tenisowych, a także budowę kortu centralnego i hali treningowej pod namiotem. Ze względu na brak finansowania inwestycja została odłożona w czasie. Urząd Miasta Płock ma w naszym zestawieniu osiem inwestycji, w tym jeden projekt wstrzymany – szacowaną na ok. 98 mln zł przebudowę Stadionu Wisły Płock. Projektowanie

trwa dla dwóch inwestycji: przebudowy boisk i zagospodarowania terenu przy Szkole Podstawowej przy ul. Brzozowej oraz budowy sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej nr 17. W budowie jest obecnie warta 8 mln zł Hala Mistrzostwa Sportowego w Płocku. Obiekt powstaje przy al. Kilińskiego i ma pozwalać na organizację imprez rangi Mistrzostw Polski. Generalnym wykonawcą jest Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe HEGOR. Budowa hali ma zakończyć się w III kwartale br. Na etapie wyboru Generalnego Wykonawcy są dwie inwestycje: rozbudowa Ośrodka Sportowego Stoczniowiec i budowa hali nad kortami tenisowymi na terenie stadionu im. Kazimierza Górskiego. Na etapie wizji pozostaje plan budowy toru wyścigowego dla samochodów i motocykli, który może powstać na Radziwiu, na gruntach pomiędzy ul. Kutnowską i Trasą ks. Jerzego Popiełuszki. Lokalizacja inwestycji nie została jeszcze ostatecznie zatwierdzona. Urząd Miasta Bydgoszcz odpowiada za siedem inwestycji, z czego cztery są na etapie projektowania. Pierwsza z projektowanych inwestycji to budowa krytego lodowi-

W zakresie inwestycji z sektora „obiekty sportowe i rekreacyjne”, w przyjętym przez nas okresie czasu (bierzemy pod uwagę inwestycje przeznaczone do realizacji od I kwartału 2014 roku) najbardziej aktywnym Generalnym Wykonawcą jest Skanska. Firma odpowiada za osiem inwestycji, wszystkie o wartości do 50 mln zł. Jedna z nich – warta 5 mln zł rozbudowa pływalni w Obornikach – została już zakończona. Jednym z ostatnio podpisanych kontraktów jest umowa na budowę nowoczesnego Centrum Sportów Wodnych w Chełmie. W ramach inwestycji zostanie wybudowany trzykondygnacyjny budynek, w którym znajdą się m.in. cztery nowoczesne baseny, kilka rodzajów saun, łaźnie, wanny z hydromasażem oraz kompleks zjeżdżalni. Wartość kontraktu wynosi 33,1 mln zł brutto. Prace potrwają 18 miesięcy. Na rozpoczęcie budowy czekają jeszcze dwie inwestycje: warta prawie 7 mln zł budowa hali sportowej z zapleczem socjalnym w Człuchowie (prace potrwają do końca roku) oraz modernizacja kompleksu sportowo-hotelowego Drzonków. W ramach przedsięwzięcia wyremontowany będzie hotel, basen kryty i sala konferencyjno-sportowa oraz hala sportowa i strzelnica. Wartość kontraktu to 5,6 mln zł brutto. Prace mają zakończyć się w III kwartale br. Skanska prowadzi obecnie zaawansowaną budowę czterech obiektów. Pierwszy z nich to kryta pływal-

Urząd Miasta Płock

Urząd Miasta Bydgoszcz

Urząd Miasta Lublin

Stołeczne Centrum Sportu Aktywna Warszaw

Urząd Miasta Białystok

Zarząd Inwestycji Miejskich we Wrocławiu

Urząd Miasta Szczecin

Urząd Miasta Dzierżoniów

Urząd Gminy Nieporęt

Stołeczny Zarząd Infrastruktury

Miasto Stołeczne Warszawa

Urząd Miejski w Jaworznie

Urząd Miasta Wrocław

Urząd Miasta Toruń

Urząd Miasta Poznań

Urząd Miasta Opole

Urząd Miasta Mielec

Urząd Miasta Kraków

Urząd Miasta Katowice

Urząd Miasta Jastrzębie Zdrój

Urząd m.st. Warszawy, Urząd Dzielnicy Bemowo

Totalizator Sportowy

Centralny Ośrodek Sportu

źródło: KompasInwestycji.pl

Województwa wg ilości inwestycji sportowych i rekreacyjnych przeznaczonych do realizacji od I kw 2014 r. mazowieckie

małopolskie

śląskie

łódzkie

dolnośląskie

wielkopolskie

podkarpackie

kujawsko-pomorskie

pomorskie

lubelskie

podlaskie

warmińsko-mazurskie

zachodniopomorskie

świętokrzyskie

opolskie

lubuskie

Suma całkowita

504

Kompleks sportowy przy ZSP w Międzyborowie

kwiecień 2015

Urząd Miasta Łódź

iska do piłki nożnej. Do końca br. Tamex wybuduje stadion lekkoatletyczny przy Powiatowym Centrum Sportu w Bełchatowie. Kontrakt o wartości 7 mln zł przewiduje m.in. wykonanie boiska piłkarskiego o nawierzchni z trawy naturalnej, boiska do gry w rugby, bieżni lekkoatletycznej oraz skoczni. Obiekt będzie posiadał dwie 3-rzędowe zadaszone trybuny na 399 miejsc siedzących. Na terenie stadionu lekkoatletycznego w Pile Tamex prowadzi prace związane z wymianą nawierzchni syntetycznej. Przebudowa i rozbudowa obiektu jest prowadzona etapami. Trzecie miejsce w naszym zestawieniu z odnotowaną liczbą 6 inwestycji zajmuje Gardenia Sport. Z informacji podanych przez firmę wynika, że realizowała w generalnym wykonawstwie 27 inwestycji. Zakończono m.in.: budowę kompleksu sportowego przy Zespole Szkół w Skępem (2,5 mln zł), realizację boiska szkolnego przy XXV LO im. Józefa Wybickiego w Warszawie oraz budowę kompleksu sportowego przy Zespole Szkół Publicznych w Międzyborowie. Gardenia Sport prowadzi obecnie realizację przebudowy Stadionu Rugby w Sopocie – warte 6 mln zł przedsięwzięcie zakłada stworzenie zupełnie nowej infrastruktury sportowej, w tym boiska i tablicy wyników. Inwestycja ma potrwać do lipca 2015 roku. Inną z prowadzonych realizacji jest przebudowa stadionu Wojskowej Akademii Technicznej przy ul. Kartezjusza w Warszawie. W ramach kontraktu o wartości 6 mln zł powstaną: nowa bieżnia, betonowe trybuny i zadaszenia, ogrodzenie i oświetlenie stadionu. Ciekawą realizacją jest też trwająca obecnie budowa bieżni kauczukowej w Piasecznie w ramach zadania „Budowa bieżni lekkoatletycznej na stadionie miejskim w Piasecznie przy ul. 1 Maja 16”.

Builder

Zarząd Infrastruktury Sportowej w Krakowie

nia w Boguchwale z dodatkową funkcją SPA oraz fitness. Kontrakt opiewa na kwotę 5,6 mln zł, a prace zakończą się w III kwartale br. Drugi z budowanych obiektów to strzelnica garnizonowa w Siemirowicach. Realizacja o wartości 10 mln zł potrwa do końca roku. Firma buduje również halę sportową w Jednostce Wojskowej 3519 w Białymstoku o wartości 15 mln zł. Zakończenie realizacji inwestycji zgodnie z umową planowane jest dopiero w 2017 roku. Generalny Wykonawca przewiduje, że prace uda się sfinalizować wcześniej. W portfolio realizowanych przez firmę Skanska obiektów jest także rozbudowa hali lekkoatletycznej w Zielonej Górze. Zakończenie inwestycji o wartości 7 mln zł planuje się w połowie roku. Na drugim miejscu uplasowała się firma Tamex Obiekty Sportowe, która w naszym zestawieniu odpowiada za generalne wykonawstwo 7 inwestycji. Zakończone zostały dwie z nich: przebudowa hali sportowej COS w Spale (20 mln zł) i budowa zaplecza rozgrzewkowo-treningowego na przedpolu wschodnim Stadionu Śląskiego. W październiku ubiegłego roku firma podpisała umowę na modernizację Stadionu Lekkoatletycznego w Suwałkach. Wartość całej inwestycji to blisko 12 mln zł. Zmodernizowany zostanie cały kompleks sportowy: stadion, boisko wielofunkcyjne i drogi dojazdowe. W ramach przebudowy powstanie nowa zadaszona trybuna o pojemności ponad 1000 miejsc siedzących. Realizacja inwestycji potrwa do 31 sierpnia 2015 roku. Firma prowadzi jeszcze cztery inwestycje. Do końca czerwca 2015 roku przebuduje stadion lekkoatletyczny AWF w Warszawie. W Centralnym Ośrodku Sportowym, Ośrodku Przygotowań Olimpijskich w Spale prowadzi modernizację stadionu treningowego do rzutów długich i bo-

Fot. arch. Gardenie Sport

Inwestorzy wg liczby projektów przeznaczonych do realizacji od I kw. 2014 r.

Wśród województw, w których serwis Kompas Inwestycji odnotował najwięcej projektów z sektora „obiekty sportowe i rekreacyjne” będących w toku, czyli na etapie od wizji do wykończenia (bierzemy pod uwagę również projekty wstrzymane), prowadzi Mazowsze z 85 inwestycjami. Wstrzymano 14 z nich, zakończono cztery, na etapie projektowania jest siedem projektów, dla dziewięciu zakończono projektowanie, na etapie wyboru Generalnego Wykonawcy pozostaje siedem, natomiast w różnych fazach realizacji jest ich 17. Mazowsze ma na swoim koncie rekordową liczbę planowanych inwestycji, na etapie wizji znajduje się ich bowiem aż 20. Wśród wstrzymanych projektów znajdują się dwie znaczne inwestycje Totalizatora Sportowego o wartości z przedziału od 100 mln do 500 mln zł. W ramach projektu zagospodarowania przestrzeni wokół Służewieckiego Toru Wyścigów Konnych w Warszawie ma powstać Aquapark i hala widowiskowo-sportowa. Pierwszy z obiektów będzie jednym z elementów całego kompleksu o funkcjach hotelowych i rekreacyjnych. Projekty obu inwestycji czekają na uchwalenie Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. W gronie projektów o znacznej wartości (50-100 mln zł) znajduje się również projektowane Centrum Sportu i Rekreacji w Serocku. Na terenie o łącznej pow. 5,8 ha powstanie hala sportowa, pomost z przystanią dla jachtów, boiska oraz wieża widokowa i spadochronowa. We wstępnej koncepcji znalazła się pływalnia, basen rekreacyjny, kręgielnia, siłownia, sala do squasha, sala fitness, miejsce dla widowni oraz korty tenisowe. Cała inwestycja będzie realizowana w czterech etapach. Pierwszy z nich może ruszyć już w przyszłym roku. Na drugiej pozycji znajduje się województwo małopolskie, gdzie odnotowaliśmy 53 inwestycje, w tym tylko osiem wstrzymanych i dwie zakończone. W fazie projektowania znajduje się 15 projektów, na różnych etapach realizacji jest ich sześć. Planowanych jest 15 inwestycji, w tym trzy o znacznej wartości z przedziału 100-500 mln zł. Centrum Wielkoskalowych Plenerowych Wydarzeń Kulturalnych Błonia 2.0 w Krakowie to planowany rozległy kompleks z boiskami, obiektami rekreacyjnymi, polem namiotowym

i kempingiem. Na ok. 150 mln zł szacowana jest budowa krytego stoku narciarskiego w Muszynie. Projekt zakłada realizację tras zjazdowych i rynny snowboardowej pod dachem, działającej przez cały rok, a także restauracji, kawiarni i wypożyczalni sprzętu. Miasto i Gmina Uzdrowiskowa Muszyna czeka na decyzję odnośnie do pozyskania finansowania dla tej inwestycji. Alternatywnie poszukiwany jest też partner prywatny do realizacji projektu w formule PPP. Trzecie miejsce należy do województwa śląskiego. Na jego terenie znajduje się 50 inwestycji. Wstrzymanych zostało 9, zakończono realizację 3, w budowie jest 9. Spośród planowanych 14 projektów jednym z największych jest szacowana na ok. 130 mln zł modernizacja ośrodka narciarskiego w Szczyrku. Inwestor – Tatry Mountain Resorts zamierza przebudować i powiększyć trasy do długości 22 km, wykonać nowoczesny system zaśnieżania, kolejkę gondolową i cztery wyciągi orczykowe. Realnym terminem rozpoczęcia prac budowlanych jest początek 2017 r.

Lubuskie i opolskie na ostatniej pozycji

Najgorzej w naszym zestawieniu wypadają województwa lubuskie i opolskie z pechowym wynikiem 13 inwestycji, wszystkie o wartości do 50 mln zł. W przypadku województwa lubuskiego dwa projekty są wstrzymane (centrum jeździeckie w Raculi, stadion miejski w Sulęcinie), a jedynie dwa są w realizacji (kompleks rekreacyjny przy ul. Źródlanej w Żarach, rozbudowa hali lekkoatletycznej w Zielonej Górze). Na etapie wizji znajduje się pięć inwestycji, w tym dwie pływalnie, dwie hale sportowe i rozbudowa kompleksu sportowego Słowianka w Gorzowie Wielkopolskim. Na Opolszczyźnie dwa projekty zostały wstrzymane (Aquapark w Dobrzeniu Wielkim, Kompleks Sportowy w Nysie), jeden – stadion miejski w Głuchołazach – został zakończony, w realizacji znajduje się rozbudowywana Hala Okrąglak w Opolu, projekt o wartości 30 mln zł. W planach jest pięć projektów: kompleks basenowo-rekreacyjny w Kędzierzynie-Koźlu, rewitalizacja kąpieliska w Brzegu, Ośrodek Sportu i Rekreacji Nowe Siołkowice, budowa Rycerskiego Parku Historycznego nad zalewem

Fot. arch. Zarząd Infrastruktury Sportowej w Krakowie

raport

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

20 Builder

Mazowsze na prowadzeniu

Koncepcja IV etapu rozbudowy Ośrodka Sportu i Rekreacji Kolna w Krakowie

Biskupice-Brzózki – kompleksu rekreacyjno-sportowego utrzymanego w stylistyce średniowiecznej – oraz przebudowa stadionu w Prudniku. Województwo świętokrzyskie osiągnęło wynik 14 inwestycji. Również i tu wartość żadnej z nich nie przekracza 50 mln zł. Wstrzymana została jedynie realizacja kieleckiej hali sportowej Vive Targi Arena na 8-10 tysięcy widzów. Dla pięciu inwestycji zakończono projektowanie, wśród nich jest budowa stadionu lekkoatletycznego w Ostrowcu Świętokrzyskim o wartości ok. 12 mln zł i budowa stadionu lekkoatletycznego dla Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach. W planach jest budowa sali gimnastycznej przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Kielcach oraz zagospodarowanie i przebudowa Zalewu w Sielpi. n

BODYS TO Dopuszczalne maksymalne obciążenie na sprzęcie BODYS, to 155kg. Urządzenia posiadają certyfikaty TUV Rheinland: DIN 79000:2012-05 (najnowsze wytyczne) oraz PN-EN 1176. Urządzenia mają dodatkowe zabezpieczenie antykorozyjne – są poddane procesowi kataforezy – jest to, technika nakładania powłok malarskich wykorzystująca zjawisko elektroforezy. Powłoka ochronna jest równomiernie rozłożona na całym przedmiocie oraz wszelkich zagłębieniach, wklęśnięcia są dobrze pokryte. Uzyskane powłoki cechuje wysoka odporność mechaniczna. Cały proces projektowoprodukcyjny odbywa się w Polsce w Nowej Wsi Książęcej. Tylko w taki sposób możemy kontrolować i mieć wpływ na jakość naszych produktów. Wyróżnia nas: nowoczesne wzornictwo, unikatowa kolorystyka, najwyższa jakość produkcji oraz bezpieczeństwo urządzeń. Sprzęt malowany jest proszkowo farbami metalizowanymi.

urządzenia do ćwiczeń na świeżym powietrzu

bodys sp. z o.o. 04-832 Warszawa, ul. Patriotów 174 507 175 332, 501 387 594, 22 290 68 74 biuro@bodys.pl https://www.facebook.com/bodysoutdoorfitness

www.bodys.pl

forum architektów

SPORT&RekReacja 2015 kwiecień 2015

22 Builder

Architektoniczne wyzwanie Dlaczego projektowanie obiektów sportowych stanowi dla architektów szczególne wyzwanie? Co jest najważniejsze w przypadku opracowania tego rodzaju projektów? Jak ze wspomnianym wyzwaniem radzą sobie dzisiaj projektanci? O odpowiedź na te pytania zwróciliśmy się do wybranych polskich architektów, mających na zawodowym koncie kilka projektów obiektów sportowych.

Grzegorz Dżus DŻUS G.k. aRcHITekcI

Metodologia pracy nad obiektem sportowym nie odbiega zasadniczo od projektowania jakiegokolwiek innego obiektu użyteczności publicznej, jednak to, co powinno wyróżniać pracę nad nim, to zdiagnozowanie jak najbardziej realnych – a nie będących wynikiem ambicji lokalnych decydentów – potrzeb, jakie ten powinien spełniać. Dobrze przemyślana trasa rekreacyjna może przynieść lokalnej społeczności więcej korzyści niż ba-

Piotr Dominiczak

Pracownia architektoniczna Piotr Dominiczak & Mariusz Szczuraszek Obiekt sportowy – to wyzwanie z pewnością „na czasie”. Moda na sport i wszystko, co się z tym wiąże – styl życia, sprzęt, ubiory – realizuje się zawsze w jakiejś przestrzeni. Obserwujemy, jak zwykła aleja zbudowana dookoła małego jeziora w naszym mieście przyciąga tłumy rolkarzy, biegaczy i spacerowiczów z psami. Wyzwaniem byłoby takie miejsca

last w postaci najnowocześniejszego stadionu tam, gdzie nie ma on szans na właściwe funkcjonowanie. Zwłaszcza że w ostatnim

zaprojektować w jednorodnej stylistyce, obejmującej materiały podłoża, wyposażenie w siedziska, poręcze, kosze, miejsca na rowery. Pomysł na architekturę obiektów terenowych to zadanie pozornie proste. Jednak uzyskanie czegoś więcej niż zbioru dostępnych w handlu elementów wymaga pracy doświadczonych architektów. Osobiście zetknęliśmy się w naszym biurze z tematem rozbudowy terenów sportowych położonych w terenie leśno-parkowym. Plan zlokalizowania tam lodowiska zadaszonego

czasie bardzo szybko rośnie liczba osób świadomie uprawiających sport amatorski i rekreację. W ramach konsorcjum projektowego pracujemy obecnie nad realizacją infrastruktury sportowo-rekreacyjnej nad Jeziorem Ukiel w Olsztynie, gdzie o potrzebie otwarcia miasta na jeziora, pośród których jest zlokalizowane, mówiło się od wielu lat. Na podstawie konsultacji społecznych stworzono całoroczny program funkcjonalno-użytkowy przeznaczony praktycznie dla wszystkich grup społecznych i wiekowych. To, co świadczy o trafno-

Niezwykle ważne jest, by obiekt osadzony był w realiach, w których będzie funkcjonował, a kreowanie za jego pomocą nowych możliwości było realne do spełnienia.

wymagał wielu uzgodnień i kompromisów. Inwestor stanął przed koniecznością wyboru profilu sportowego dla tego obiektu. Ostatecz-

Obiekt sportowy – to wyzwanie z pewnością „na czasie”.

ści podjętych decyzji, to liczba korzystających z infrastruktury mieszkańców i osób spoza naszego regionu, które pojawiły się tutaj, mimo że w okresie jesienno-zimowym ukończono dopiero pierwszy etap całego założenia.

nie wielkość budżetu zadecydowała o przyjęciu modelu obiektu uniwersalnego, łączącego kilka funkcji: lodowisko, kort tenisowy w okresie letnim, zespół gastronomii stałej i tymczasowej – również dla funkcji otaczającego parku. Dobór elementów wykończenia zewnętrznego obiektu – głównie użycie drewna – może wpisać go ciekawie w kontekst terenu.

kującej wrażeń na tym samym poziomie. Kluczowym zadaniem architekta obiektów sportowych jest efekt końcowy, czyli sukces imprezy. Gwarantuje go niepowtarzalna atmosfera, którą tworzą zadowoleni widzowie zintegrowani poprzez miejsce (obiekt sportowy). W Polsce już powstaje sporo i buduje się coraz więcej ciekawych obiektów sportowych, finansowanych poprzez mecenat publiczny z wszystkimi ograniczeniami wynikającymi z UZP. Skąpość środków finansowych powoduje ograniczanie nakładów już w fazie początkowej. W większości przypadków ma to wpływ na ograniczanie wielofunkcyjności, co w konsekwencji uniemożli-

Projektowanie obiektów sportowych jest wyzwaniem dla architektów, ponieważ wymaga interdyscyplinarnego przygotowania merytorycznego.

i mnogość materiałów elewacyjnych tworzą chaos. Taka estetyka przeczy podstawowym zasadom sportu, jakimi są konsekwencja, organizacja i zgrana praca zespołowa. Projektując architekturę dla sportu, często natrafiamy na indywidualne, nietypowe potrzeby. Naszym obecnym wyzwaniem jest kryta bieżnia, która jest z założenia budynkiem długim i wąskim. Ponieważ sport jest mocno związany z przed-

rostkiem „naj”, postanowiliśmy uwypuklić jej cechy, podkreślając formę wyraźnymi liniami w jaskrawym

Architektura sportu może zarówno wzmacniać oddziaływanie na otoczenie, jak i zamykać rywalizację w swoim wnętrzu.

detale charakteryzujące poszczególne dyscypliny sportu, a nie ogólne wrażenia estetyczne czy funkcjonalność widziana oczami projektanta. Najważniejsze w projektowaniu obiektów sporto-

O powodzeniu całego zamierzenia mogą decydować detale charakteryzujące poszczególne dyscypliny sportu.

Rafał Maliński

STUDIUM Pracownia Architektury Projektant obiektu sportowego nie jest w żaden sposób skrępowany estetycznie. Sztuka polega na konsekwentnej realizacji jednego silnego pomysłu. Wtedy architektura dostaje pożądanej energii. Wiele budowanych w Polsce hal sportowych, czy basenów nie jest projektowanych według tej zasady. Przenikające się formy

Jacek Kowalski

BTProject Profesjonalne Tory Rowerowe Obiekty sportowe stają się często wizytówkami regionów, a co za tym idzie – są na świeczniku. Krytyka inwestorów, mediów i społeczeństwa może przynieść projektantowi uznanie i rozgłos, lecz jednocześnie wszystkie niedociągnięcia i mankamenty zostaną zauważone i przyniosą twórcy złą sławę. Trudności przysparza fakt, że o powodzeniu całego zamierzenia mogą decydować

winien być charakterystyczny, dostosowany do realiów miejsca, uwzględniający specyfikę lokalizacji, ale przede wszystkim – odpowiadający potrzebom mieszkańców, lokalnej społeczności. Powinien być wizytówką miejsca, idealnie – całego miasta. Powinnością architekta jest zaprojektowanie obiektu jako przestrzeni spełniającej wymagania i oczekiwania zarówno sportowców (i artystów), jak i publiczności, każdorazowo różnej, choć ocze-

wia samofinansowanie obiektów. Bolączką jest również brak konsekwentnego planowania rozwoju rozwoju powstałych już obiektów i zarządzanie nimi tak, żeby przynosiły możliwie największy zysk materialny. Obiekt sportowy przestaje być czysto sportowy, musi być wielofunkcyjny, pracujący 7 dni w tygodniu, przez 24 godz. na dobę, 365 dni w roku.

kolorze. Gdyby budynek miał „spokojniejszą” funkcję, prawdopodobnie podzielilibyśmy elewację na kilka elementów, aby wtopić się w otoczenie.

wych jest dostosowanie charakteru i wielkości obiektu do lokalnego zapotrzebowania. Zwłaszcza po doświadczeniach z Euro 2012 inwestorzy ostrożnie patrzą na wielkie obiekty, które świecą pustkami i generują koszty. Kluczem do sukcesu jest również takie przemyślenie

projektu, aby obiekt był skierowany do jak największego grona osób, będących na bardzo różnych poziomach zaawansowania i znajdujących się w różnych przedziałach wiekowych. Dzięki temu obiekty mogą tętnić życiem podczas codziennej eksploatacji, a nie jedynie w trakcie dużych imprez. Nie można również zapominać o włączeniu w główny obiekt miejsc do uprawiania pokrewnych dyscyplin lub takich, które są zachętą, przede wszystkim dla młodzieży, do jakiejkolwiek aktywności fizycznej.

kwiecień 2015

Projektowanie obiektów sportowych jest wyzwaniem dla architektów, ponieważ wymaga interdyscyplinarnego przygotowania merytorycznego. Jako obiekty wielkoprzestrzenne wymagają one dużych rozpiętości i indywidualnych rozwiązań konstrukcyjnych, jako obiekty wielofunkcyjne – dobrej akustyki, jednak chyba najważniejsze są kwestie bezpieczeństwa. Stadiony czy hale sportowe są obiektami miastotwórczymi o znaczącym oddziaływaniu na otoczenie, kreującym przestrzeń publiczną. Obiekt sportowy po-

SPAK Studio Projektowe Anny Kasprzyk

Builder

Agnieszka Kamińska

prawo

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

24 Builder

Sponsoring sportowy

w aspekcie prawnym Jakub Pietrasik

radca prawny, Grykowski i Januszczyk Spółka Partnerska

Na sponsoringu sportowym korzystają wszyscy – zarówno podmioty sponsorowane, jak i sami sponsorzy. Badania ekonomiczne potwierdzają, że sport to jeden z najbardziej atrakcyjnych sponsoringowo obszarów dla biznesu, a firmy inwestujące w sponsoring osiągają wysoki zwrot przeznaczonych na to środków.

akże w sferze fiskalnej sponsoring jest korzystny i może być wykorzystany przez sponsora do optymalizacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego oraz podatku VAT. Należy pamiętać, że inwestując w sponsoring np. 5 tys. zł, realnie wydajemy 3,3 tys. zł, czyli o 34% mniej!

Czym jest sponsoring?

Sponsoring jest przedsięwzięciem z pogranicza marketingu i PR, w które sponsor angażuje się w celu osiągnięcia wymiernych korzyści ekonomicznych. Wbrew panującemu

w niektórych środowiskach przekonaniu sponsoring jest czymś zupełnie innym niż darowizna. Działania sponsora są podejmowane w ściśle określonym celu ekonomicznym, zwykle polegającym na zwiększeniu renomy sponsora na danym rynku, podwyższeniu stopnia rozpoznawalności jego marki lub znaku towarowego oraz finalnie – na zwiększeniu sprzedaży produktów lub usług. Z perspektywy sponsorowanego sponsoring wiąże się z określonymi działaniami ukierunkowanymi na realizację ekonomicznych celów sponsora i podejmowanymi w jego interesie, polegającymi np. na zamieszczeniu logo sponsora na koszulkach zawodników czy też na stadionach bądź w halach sportowych. Koniec końców, obydwie strony sponsoringu współpracują na rzecz sponsora, a ich świadczenia są ekwiwalentne.

Sponsoring a reklama

Sponsoring różni się od tradycyjnej reklamy zarówno pod względem formy, jak i efektywności. Reklama polega na zachęcaniu odbiorców do nabycia określonych towarów lub skorzystania z określonych usług. W reklamie głównym przekazem jest zachęta do kupienia czegoś – od pasty do zębów, przez samochód, po mieszkanie lub dom. W praktyce reklama jest postrzegana jako narzędzie bezpośredniego oddziaływania na odbiorców. Sponsoring natomiast wiąże się z pośrednim promowaniem marki lub znaku towarowego, w ramach którego nie pojawia się bezpośrednia zachęta ani perswazja. Sponsoring polega na wywoływaniu skojarzeń

odbiorców np. z klubem sportowym – i poprzez takie właśnie skojarzenie, na pośrednim zachęcaniu do zakupu produktu lub usługi. Dobrze opracowany sponsoring kreuje więź pomiędzy sponsorem a konsumentem, powodując, że konsument poprzez relację np. z drużyną sportową utożsamia się także z marką sponsora oraz wybiera jego produkty lub usługi. Sponsoring można porównać do zjawiska rekomendacji, które z kolei najlepiej zobrazować na przykładzie usługi prawniczej. Otóż jeśli potrzebujemy porady prawnej, zaczynamy szukać prawnika. Zwykle sięgamy do internetu w celu wyszukania kancelarii odpowiadającej naszym potrzebom, jak też niezależnie od tego zasięgamy opinii u znajomych bądź rodziny. W efekcie znajdujemy kilka propozycji i na tej podstawie podejmujemy decyzję. I z reguły jest tak, że mając do wyboru „obcą” kancelarię, na którą trafiliśmy w internecie, oraz „znajomą” kancelarię, zarekomendowaną np. przez kuzyna, w 90% przypadków wybieramy drugą opcję, czyli firmę prawniczą poleconą przez osobę bliską. I dzieje się tak, pomimo że w gruncie rzeczy obydwie kancelarie są dla nas obce, a jedyna różnica polega na tym, że z jedną łączy nas więź wywołana przez rekomendację bliskiej nam osoby. Analogiczne zjawisko zachodzi w przypadku sponsoringu sportowego. Sponsor, nawiązując współpracę np. z klubem sportowym, kreuje więź emocjonalną z kibicami. Wskutek działań sponsorskich sponsor jest traktowany jak członek klubu, a kibice zaczynają traktować pro-

Sponsoring kreuje więź pomiędzy sponsorem a konsumentem, powodując, że konsument poprzez relację np. z drużyną sportową utożsamia się także z marką sponsora oraz wybiera jego produkty lub usługi. Podobna sytuacja może wystąpić w skali całego kraju lub regionu. Wówczas tworzy się strategię sponsoringową z wykorzystaniem nieco innych narzędzi. Otóż dla firm działających w wielu miastach dobrym sposobem może być sponsoring eventu sportowego lub całej dyscypliny. Wówczas działania sponsoringowe nie ograniczają się do konkretnego terytorium, a efekt wizerunkowy oraz kreacja więzi z klientami przybierają znacznie większą skalę.

Rzeczywisty koszt sponsoringu – to się opłaca

Sponsoring jest działaniem biznesowym bezpośrednio ukierunkowanym na osiągnięcie celów wizerunkowych i ekonomicznych. Niemniej jednak sponsoring może być również narzędziem optymalizacji podatkowej, a jego rzeczywisty koszt jest mniejszy aniżeli wyjściowo poniesiony wydatek. Otóż na gruncie podatku dochodowego sponsoring jest zaliczany do kosztów uzyskania przychodów. Innymi słowy, przedsiębiorca sponsorujący np. klub sportowy uwzględnia koszt sponsoringu w swoim bilansie jako wydatek poniesiony na uzyskanie przychodu, pomniejszając tym samym podstawę opodatkowania. Z kolei na gruncie podatku VAT sponsoring kwalifikowany jest jako usługa reklamowa opodatkowana podatkiem od towarów i usług na normalnych zasadach, za którą sponsorowany wystawia fakturę. Usługa ta stanowi koszt, a wynikający z faktury podatek VAT jest płacony wraz z wynagrodzeniem dla sponsorowanego. Niemniej jednak, zgodnie z ogólną zasadą neutralności podatku VAT, naliczony podatek VAT pomniejsza podatek należny fiskusowi z tytułu wystawionych przez sponsora faktur sprzedażowych. Innymi słowy, podatek naliczony zawarty w wydatkach sponsora jest odliczany od podatku należnego fiskusowi i wynikającego z innych przychodów. Zatem sponsoring realnie nie kosztuje tyle, na ile nominalnie opiewa umowa sponsoringowa. Zobrazujmy to na przykładzie. Przedsiębiorca decyduje się sponsorować drużynę sportową i przeznacza na to kwotę 5.000,00 zł brutto miesięcznie. Kwota netto wyno-

Sponsoring wywołuje efekt rekomendacji, a klienci utożsamiający się ze sponsorem są zdecydowanie bardziej zachęceni do zakupu mieszkania od niego aniżeli od „obcego” konkurenta. W efekcie w powyższym przykładzie łączna korzyść podatkowa przedsiębiorcy wynosi 1.707,32 zł – na gruncie podatku dochodowego i podatku VAT. Polega ona na pomniejszeniu podstawy opodatkowania w ramach podatku dochodowego o koszt netto sponsoringu oraz na odliczeniu naliczonego podatku VAT. Tym samym nominalny koszt sponsoringu kształtujący się na poziomie 5 tys. zł brutto realnie jest o 1,7 tys. zł niższy i opiewa na kwotę 3,3 tyś. zł, czyli o 34% mniej. Zatem podejmując decyzję co do zaangażowania się w sponsoring, należy rozpatrywać go również w aspekcie podatkowym, analizując jego realny koszt. Warto przy tym pamiętać, że środki zainwestowane w sponsoring nie są wykorzystywane na „suchą” reklamę, a kreują więź ze sponsorem – co samo w sobie jest cenniejsze niż pieniądze.

Umowa sponsoringowa

Opisane powyżej korzyści biznesowe i podatkowe sponsoringu są niepodważalne. Niemniej jednak, żeby nie narazić się na niemiłe rozczarowania, należy zadbać o to, aby umowa sponsoringowa była odpowiednio ukształtowana pod względem prawnym – żeby zapewnić ekonomiczną skuteczność działań sponsoringowych, zabezpieczyć sponsora przed niesumiennymi działaniami podmiotu sponsorowanego oraz wywołać korzystny efekt podatkowy.

kwiecień 2015

Można zresztą powiedzieć, że branża budowlana, a w tym przede wszystkim branża deweloperska, może być głównym beneficjentem sponsoringu sportowego. Bardzo często jest bowiem tak, że firmy budowlane funkcjonują na rynku ograniczonym terytorialnie. W związku z tym firmy te starają się dotrzeć do potencjalnych nabywców mieszkań na tym właśnie rynku z wykorzystaniem działań charakterystycznych dla danego regionu czy też miasta, trafiających do konkretnej grupy odbiorców. Jaki jest więc lepszy sposób na dotarcie z ofertą oraz wykreowanie więzi z nabywcami niż w drodze sponsoringu np. drużyny siatkarskiej? Sponsoring wywołuje efekt rekomendacji, a klienci utożsamiający się ze sponsorem są zdecydowanie bardziej zachęceni do zakupu mieszkania od niego aniżeli od „obcego” konkurenta. I nie da się tego osiągnąć w drodze standardowej reklamy, która zwykle nie wywołuje u odbiorców żadnych emocji, a często wręcz przeciwnie – jest odbierana jako nachalna. Pozytywny efekt rekomendacji można osiągnąć właśnie przy pomocy sponsoringu, w ramach którego sponsor będzie postrzegany jako członek społeczności przykładający wagę do sukcesów sportowych drużyny reprezentującej dane miasto.

si w tym przypadku 4.065,04 zł, a podatek VAT opiewa na 934,96 zł. Tym samym w aspekcie podatku dochodowego przedsiębiorca kwotę netto sponsoringu traktuje jako koszt uzyskania przychodu i pomniejsza o nią podstawę opodatkowania. Efektywnie więc przedsiębiorca opodatkowany dziewiętnastoprocentowym podatkiem liniowym oszczędza na sponsoringu kwotę 772,36 zł (19% od kwoty netto sponsoringu). Idąc dalej, w aspekcie podatku VAT, przedsiębiorca jest uprawniony do odliczenia naliczonego i zapłaconego przez siebie podatku VAT. Korzyść wynikająca z zakupowej faktury sponsoringowej wynosi w tym przypadku 934,96 zł.

Zalety sponsoringu w branży budowlanej

Ogólnie rzecz biorąc, sponsoring jest uznawany za narzędzie bardziej subtelne i mniej inwazyjne niż tradycyjna reklama. Co więcej, w społeczeństwie sponsoring jest postrzegany jako zjawisko pozytywne. Nie sposób również przecenić sponsoringu jako narzędzia kreowania pozytywnego wizerunku firm narażonych na negatywny odbiór przez społeczności lokalne. Dla podmiotów działających w branży budowlanej sponsoring jest dobrym sposobem na dotarcie do klientów, a więź ze sponsorem bez wątpienia przekłada się na decyzje zakupowe klientów, zwłaszcza przy inwestycjach mieszkaniowych, które zwykle są bardzo silnie nacechowane emocjonalnie, jak też w których efekt rekomendacji odgrywa istotną rolę.

Builder

dukty sponsora jako zarekomendowane przez osobę bliską. I dotyczy to produktów ze wszystkich branż, w tym również branży budowlanej.

prawo

SPORT&rekreacja 2015

W praktyce jest bardzo wiele rodzajów sponsoringu i każdy z nich kształtowany jest w odmienny sposób. Niemniej jednak, uogólniając, najczęściej spotykamy się ze sponsoringiem pieniężnym lub rzeczowym. Pierwszy z nich polega na przekazaniu przez sponsora określonej sumy pieniężnej na rzecz sponsorowanego w zamian za sprecyzowane świadczenia reklamowe, drugi natomiast wiąże się z dostarczeniem sponsorowanemu zamiast środków pieniężnych np. sprzętu sportowego lub innych rzeczy bądź dóbr. Jeżeli chodzi o sklasyfikowanie sponsoringu w odniesieniu do podmiotów sponsorowanych, to występuje sponsoring np. drużyny sportowej, czy też sponsoring jednej konkretnej imprezy sportowej. Bardzo często funkcjonuje również sponsoring ligi zawodowej, na podstawie którego sponsor finansuje spółkę odpowiedzialną za organizację rozgrywek profesjonalnych. Sponsoring może przybrać również formę sponsoringu tytularnego obiektów sportowych (tzw. umowy naming rights), polegającego na „wykupieniu” przez sponsora prawa do nazwy obiektu sportowego.

Builder

kwiecień 2015

Wzajemne prawa i obowiązki sponsora oraz sponsorowanego

W umowach sponsoringowych najważniejszymi regulacjami są postanowienia dotyczące praw i obowiązków sponsora oraz sponsorowanego. W nich zawiera się istota i treść sponsoringu, która stanowi o opłacalności biznesowej całego przedsięwzięcia. Przy czym zakres praw i obowiązków stron umowy sponsoringu jest uzależniony od rodzaju sponsoringu i jego celu biznesowego. Inna jest bowiem sytuacja przy bieżącym sponsoringu klubu sportowego, a inna w przypadku sponsoringu polegającego na wykupie naming rights. Pomimo że każdą umowę sponsoringową należy analizować indywidualnie, można wyróżnić pewne ogólne prawa i obowiązki stron. I tak sponsor jest przede wszystkim zobowiązany do wykonania swojego świadczenia, zwykle pieniężnego. Ma on również obowiązek udzielić zgody na wykorzystanie swoich znaków towarowych oraz z reguły musi powstrzymać się od współpracy z podmiotami konkurencyjnymi wobec sponsorowanego. W zakresie uprawnień sponsora mieści się natomiast żądanie prawidłowego spełnienia świadczeń przez sponsorowanego,

czyli np. wyeksponowanie logo w umówionych miejscach. Sponsor ma prawo również oczekiwać, że sponsorowany będzie działał w jego interesie, z dbałością o jego wizerunek i rozpoznawalność marki. Może on również domagać się od sponsorowanego przedstawienia danych i informacji na temat działań podjętych w wykonaniu umowy sponsoringu. Jeżeli chodzi o sponsorowanego, to ma on przede wszystkim obowiązek spełnić swoje świadczenie podstawowe, czyli np. zamieścić logo sponsora na koszulkach zawodników lub stworzyć i używać nazwy obiektu sportowego z użyciem nazwy sponsora. Sponsorowany ma również obowiązek dbania o wizerunek sponsora oraz podejmowania czynności zmierzających do jak najpełniejszej realizacji umowy, w uzgodnieniu ze sponsorem, z wykorzystaniem dostarczonych przez sponsora materiałów. W ramach uprawnień sponsorowany oprócz uzyskania świadczenia pieniężnego lub rzeczowego może oczekiwać, że sponsor udzieli mu zezwolenia na wykorzystanie swoich znaków towarowych lub innych praw na dobrach niematerialnych. Ma on również zwykle prawo żądać dostarczenia przez sponsora materiałów sponsoringowych, projektów graficznych, gadżetów, reklamówek itp.

Sponsoring może być również narzędziem optymalizacji podatkowej, a jego rzeczywisty koszt jest mniejszy aniżeli wyjściowo poniesiony wydatek. W perspektywie podatkowej umowa sponsoringowa musi zawierać ekwiwalentne świadczenia stron – dzięki temu nie zostanie zakwalifikowana jako umowa darowizny. Oznacza to, że usługi reklamowe świadczone przez sponsorowanego powinny mieć wartość odpowiadającą inwestycji sponsora, tak aby nie można było zarzucić, że sponsor „przepłaca”. Z tym związane jest dookreślenie w umowie metod ustalania wartości sponsoringu. Dotyczy to przede wszystkim określenia, ile warte są usługi świadczone na rzecz sponsora w perspektywie odnoszonych przez niego korzyści marketingowych (takie wymogi są szczególnie ważne przy sponsoringu realizowanym przez spółki Skarbu Państwa). Nieza-

leżnie od powyższego należy zwrócić uwagę także na warunki uznania wydatku za koszt uzyskania przychodu – np. wydatek na sponsoring powinien być definitywny i poniesiony w związku z prowadzoną przez sponsora działalnością gospodarczą.

Biznes, sponsoring, podatki

Inwestycja w sponsoring powinna być postrzegana jako inwestycja w markę i rozpoznawalność przedsiębiorstwa. Ponadto, powinna być traktowana jako sposób kreowania więzi klienta ze sponsorem oraz wywoływania efektu rekomendacji. Wartość sponsoringu zawiera się bowiem nie tylko w korzyściach stricte ekonomicznych, wynikających np. z poziomu ekspozycji marki w telewizji. Realna wartość sponsoringu polega na wytworzeniu więzi pomiędzy sponsorem a klientem, która to więź jest znacznie bardziej trwała aniżeli relacja wywołana zwykłym przekazem reklamowym. Emocje, jakie występują w sporcie, bez względu na wynik sportowy, przekładają się na relację sponsora z klientem, dzięki czemu sponsor jest traktowany jak osoba bliska. I tak jak w przykładzie z poszukiwaniem prawnika – bardzo prawdopodobne jest, że klient utożsamiający się ze sponsorem w efekcie jego zaangażowania w sukcesy drużyny sportowej zakupi np. mieszkanie tego właśnie „znajomego” sponsora, a nie obcej firmy konkurencyjnej. Koniec końców, sponsoring się opłaca, a przy umiejętnym skonstruowaniu współpracy sponsorskiej pod względem prawnym jest on korzystny nie tylko dla sponsorowanego, ale przede wszystkim dla samego sponsora – w aspekcie biznesowym, ekonomicznym i podatkowym. n

Jakub Pietrasik, radca prawny, Grykowski i Januszczyk Spółka Partnerska, menadżer siatkarski, Olympia Sports Management Mec. Jakub Pietrasik specjalizuje się w sporach sądowych. Reprezentuje klientów w negocjacjach biznesowych, jak również przed sądami powszechnymi i arbitrażowymi. Posiada doświadczenie w sporach gospodarczych, w tym w szczególności w sporach budowlanych związanych m.in. z wykonaniem infrastruktury stadionowej na Euro 2012. Zajmuje się także prawem sportowym. Jest aktywnym menadżerem siatkarskim, łącznikiem pomiędzy światem biznesu a branżą sportową. Obsługuje podmioty prowadzące działalność na szeroko pojętym rynku usług i produktów sportowych, w tym w szczególności w zakresie sponsoringu sportowego.

,/$/7)3+! s 2/,"9

0HNOM 0ENH +AMBOD A s BUDOWA LODOWISKA I KOMNATY yNIE NEJ SNOW ROOM ORAZ DOSTAWA ROLBY 7- #OMPACT

302:%$! 3%27)3 79.!*% 0ROJEKTOWANIE LODOWISK  "UDOWA LODOWISK  ,ODOWISKA STACJONARNE I PRZENOyNE  4ORY DO JAZDY SZYBKIEJ  4ORY DO ICE SPEEDWAYoA  3YSTEM MRO ENIA SKOCZNI NARCIARSKICH  !GREGATY ORUROWANIA BANDY DLA LODOWISK

-ODERNIZACJA K PIELISKA 25$! W 2YBNIKU s TECHNOLOGIA PODGRZEWANIA WODY BASENOWEJ

 2OLBY  !KCESORIA Y WIARSKIE I HOKEJOWE  /STRZA KI DO Y EW  iWIETLNE TABLICE WYNIKÐW  4ECHNOLOGIA PODGRZEWANIA WODY BASENOWEJ

THE BEST FOR ICE

+RAKÐW !RENA s WYKONANIE PROJEKTU ORAZ INSTALACJI MRO|NICZEJ LODOWISKA WRAZ Z WYKONANIEM P YTY MRO|NICZEJ

7- ).4%2.!4)/.!, *AWORNIK -YyLENICE \ 4EL \ &AX WWW WMINTERNATIONAL PL INFO WMINTERNATIONAL PL

biznes

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

28 Builder

SUKCESJA

podwójne wyzwanie dr Adrianna Lewandowska, MBA

Business Discovery Manager & Business Coach (www.bd7.pl) Prezes Instytutu Biznesu Rodzinnego (www.ibrpolska.pl)

Firmy rodzinne swoją szczególną siłę czerpią m.in. z emocjonalnych relacji pomiędzy członkami rodziny, ich zaangażowania oraz wspólnie wyznawanych wartości. Może się jednak zdarzyć, że to, co jest atutem, stanie się powodem niepowodzeń rynkowych: kiedy w procesie sukcesji, nawarstwiające się spory na gruncie rodzinnym wywołają konflikty w firmie. Jak przygotować się do sukcesji, by zneutralizować te emocjonalne zagrożenia? Z jakimi obawami muszą mierzyć się nestorzy i sukcesorzy?

by przedsiębiorstwo uznać za rodzinne, jego założyciele muszą dysponować własnością dominującą i mieć wpływ na podejmowane w nim decyzje, a także działać z zamiarem zachowania ciągłości firmy. Takie podejście implikuje, że w bliższej lub dalszej przyszłości pojawi się najważniejsze wyzwanie, przed jakim stoją firmy rodzinne – sukcesja. Sukcesja to dynamiczny proces zachodzący między dwiema podstawowymi grupami (przekazującymi i biorącymi), którego celem jest przekazanie następnemu pokoleniu zarówno kierownictwa, jak i własności. W interpretacji Instytutu Biznesu Rodzinnego jest to proces przekazywania wiedzy, władzy oraz własności. Proces sukcesji jest skomplikowanym i wielowątkowym wyzwaniem. Od skutecznej sukcesji zależy dalsza egzystencja i rozwój przedsiębiorstwa. Jeśli założyciel nie konfrontuje się z tym zadaniem odpowiednio wcześnie, by krok po kroku przygotować się do jego realizacji, działa na szkodę swoją, swojego życiowego dzieła i swoich następców. Praktyka pokazuje jednak, że skuteczna sukcesja przez dwa lub trzy pokolenia w przedsiębiorstwach rodzinnych wcale nie

jest taka prosta. Szanse na to, że firma rodzinna przetrwa wystarczająco długo, by przejść w ręce kolejnego pokolenia, nie są wielkie. Około 30% firm przetrwa do drugiego, a jedynie 10% firm – do trzeciego pokolenia. Przyczyny nieudanych przejęć przedsiębiorstw są bardzo różnej natury, jednakże w głównej mierze dotyczą tego, że brakuje odpowiedniego zaplanowania i konkretnej koncepcji tego, w jakim zakresie i komu przekazana zostanie odpowiedzialność za firmę, a także braku zrozumienia drugiej strony procesu. Firmy, które charakteryzują się najdłuższą tradycją uzupełnioną o długookresowe dobre wyniki działania, starannie przygotowują się do przeprowadzenia skutecznej sukcesji i starają się zrozumieć, jakie obawy i emocje towarzyszą temu procesowi, najważniejszym jego uczestnikom – zarówno właścicielom, jak i sukcesorom.

Punkt widzenia seniora

Pokolenie seniorów niechętnie rozpoczyna planowanie sukcesji, gdyż odczuwa dyskomfort związany z przekazaniem firmy – wiąże się to z koniecznością oddania w inne ręce czegoś, na co tak długo pracowali, co stało się ich częścią, co definiuje

Do procesu sukcesji nestor powinien się przygotować. A ponieważ powinna ona trwać minimum kilka lat, warto zrobić to jak najwcześniej. Jakie pytania powinien postawić sobie ustępujący nestor?

Obawy sukcesora

Gdy sukcesja staje się rzeczywistością i następca wchodzi do firmy, potężnym wyzwaniem jest zmierzenie się z autorytetem dotychczasowego ma-

Grzegorz Wojciul Kierownik ds. technicznych Anchem

Kompetencje niezbędne do zarządzania firmą to przede wszystkim poznanie zasad funkcjonowania rynku oraz sposobów pozyskiwania nowych klientów.

Sukcesja to długotrwały proces, a do jej pełnej realizacji w firmie Anchem jeszcze daleko. Niemniej jednak przygotowania do niej to głównie przejmowanie coraz to większych kompetencji i co za tym idzie – odpowiedzialności za przebieg realizowanych projektów. Jest to także udział w negocjacjach oraz finalizowaniu kolejnych kontraktów. Kompetencje niezbędne do zarządzania firmą to przede wszystkim poznanie zasad funkcjonowania rynku oraz sposobów pozyskiwania nowych klientów. Dzięki wieloletniej współpracy z Ojcem miałem wielokrotnie okazję obserwować, jak należy rozmawiać z ludźmi, jak zjednywać przychylność inwestorów, a także jak kierować zespołem w firmie Anchem. Pozyskane umiejętności łączę z własnymi pomysłami i staram się wykorzystywać na co dzień. Mogę się tylko obawiać, czy uzyskaną wiedzę i umiejętności uda mi się przełożyć na umiejętne zarządzanie i dalszy rozwój firmy. Mam jednak nadzieję, że do czasu pełnej sukcesji obawy te staną się na tyle znikome, by ze spokojem i optymizmem patrzeć w przyszłość swoją oraz firmy Anchem.

kwiecień 2015

Proces sukcesji jest niezwykle trudny i jego właściwe przeprowadzenie silnie rzutuje na dalszą działalność przedsiębiorstwa. Mimo jego złożoności tylko niektórzy polscy przedsiębiorcy poświęcają mu należytą uwagę.

1. Czy jestem w pełni zaangażowany w sukcesję rodzinną? 2. Czy stanowi ona jedno z moich marzeń? 3. Czy mój małżonek i ja będziemy zabezpieczeni finansowo po przejściu na emeryturę? 4. Czy mam przygotowany plan strategiczny dla firmy? 5. Czy wybrałem następcę i ustaliłem datę odejścia na emeryturę? 6. Czy mój małżonek i ja zakończyliśmy przygotowanie planu zabezpieczenia majątku? 7. Czy wierzę w to, że po przejściu na emeryturę czeka mnie dużo wyzwań i ciekawych zdarzeń? 8. Czy odkryłem nowe wyzwania lub zainteresowania, które mnie pochłoną? 9. Czy jestem gotowy pozwolić moim następcom na podejmowanie nowego biznesowego ryzyka? 10. Czy akceptuję styl mojego następcy w zarządzaniu firmą oraz fakt, że on lub ona będą wprowadzali do biznesu nowe zasady? Znalezienie odpowiedzi na wszystkie dziesięć pytań z pewnością przyczyni się do zmniejszenia stopnia obaw związanych z procesem zmiany sukcesyjnej.

Builder

wiązań emocjonalnych chcieć za wszelką cenę przekazać ją osobie, z którą jest najbardziej związany. Na to nakładają się dodatkowe problemy, takie jak rywalizacja pomiędzy dziećmi o większą władzę i uznanie, czy też zupełnie odwrotnie – brak wyraźnego zainteresowania firmą ze strony dzieci i przymuszanie ich do przejęcia rodzinnego biznesu. Jedna z wyraźniej artykułowanych obaw to: „Czy dzieci w ogóle będą chciały...?”. Bo rzeczywiście, kiedy analizuje się deklarowane ścieżki kariery dzieci z firm rodzinnych, widać, że tylko 6,3% z nich, czyli bardzo niewielka część, myśli o przejmowaniu firm po rodzicach. Może więc być i tak, że zarządzanie firmą trzeba będzie oddać w ręce osób zewnętrznych.

SUKCESORZY O SUKCESJI

ich tożsamość. Seniorzy odkładają także planowanie sukcesji, ponieważ dziedziczenie uświadamia im konieczność zaakceptowania faktu przemijania. Związane z planowaniem sukcesji przygotowania przypominają im o zbliżającym się wieku emerytalnym, starości i śmierci, budząc czasem nawet stany lękowe i negatywne emocje, przez które ciężko jest przejść. Charakterystyczne są wypowiedzi typu: „Przecież mam jeszcze sporo czasu, żeby zająć się tym tematem”; „Nie muszę teraz o tym myśleć, dzieci dopiero wchodzą na ścieżkę zawodową, a ja mam tyle spraw na głowie”; „Przeczekam. Może temat rozwiąże się sam i nie będę musiał podejmować trudnych decyzji”. Przekazanie firmy jest równoznaczne z oddaniem bezpośredniej kontroli nad jej prowadzeniem, a rodzice, aby tej kontroli nie utracić, nie udzielają dzieciom stosownej władzy ani uprawnień do podejmowania decyzji na swoich stanowiskach, co nie przygotowuje dzieci do prowadzenia firmy i sprawia, że pesymistyczny scenariusz upadku biznesu rodzinnego po zmianie pokolenia zarządzającego staje się bardzo realny. Obawy, które przyczyniają się do takich postaw, związane są z tak formułowanymi, najbardziej dyskutowanymi w trakcie badania obszarami: • „Czy młodzi sobie poradzą? Czy dadzą radę dalej rozwijać firmę?” • „Czy młodzi będą chcieli korzystać z naszych doświadczeń?” • „Czy będziemy umieli wsłuchiwać się w potrzeby sukcesorów?” • „Czy dzieci będą umiały unieść ten sukces?” Dodatkowo nestorzy obawiają się, że sukcesja może stać się przyczyną wielu konfliktów wewnątrzrodzinnych. Decyzje takie jak rozdzielenie majątku czy wybór następcy w sposób nieunikniony mogą wywołać tarcia w środowisku rodzinnym. W związku z tym starsze pokolenie, unikając konfrontacji z problemem, zwykle odkłada zaplanowanie dziedziczenia tylko po to, aby nie burzyć dobrych relacji pomiędzy członkami rodziny. Sam wybór właściwego następcy jest jedną z najtrudniejszych decyzji dla pokolenia seniorów. Podstawowy problem – komu przekazać firmę rodzinną – wywołuje poważny dylemat. Z jednej strony senior może opierać się na kryterium systemu biznesowego i wybrać na następcę osobę, dzięki której firma będzie dobrze prosperować. Z drugiej strony, opierając się na systemie rodzinnym, może z powodu po-

Maria Górnicka-Wieczorek

SUkceSORZY O SUkceSjI

biznes

SPORT&RekReacja 2015 kwiecień 2015

30 Builder

nagera (rodzica) i zbudowanie własnej tożsamości biznesowej. Dzieci mierzą się z wątpliwościami: „Czy dam radę?”. Obawy związane z tym, czy sprosta się wyzwaniu, występują u większości sukcesorów. Biorąc pod uwagę, że rodzice zajmują pozycję dotychczasowego lidera, jest to bardzo trudne emocjonalnie wyzwanie, wymagające również wsparcia seniora, który umiejętnie wchodzi w rolę mentora, przewodnika i mądrego przyjaciela. Kolejne wyzwanie związane jest z podejrzliwą postawą pracowników wobec nowych właścicieli. Pracownicy mogą negować talenty czy umiejętności faktycznie posiadane przez następców i odbierać dobrą passę firmy jako wynik działań dokonanych przez poprzednika, nie doceniając w ten sposób efektów pracy nowego właściciela. Co więcej, wszelkie porażki w firmie mogą oni przypisywać nowemu właścicielowi i oceniać je znacznie surowiej niż błędy poprzednika, zgodnie z przeświadczeniem, że nowy kierownik burzy dobrą sytuację firmy. Jeżeli te złe relacje nie zostaną w porę naprawione, wówczas nie może wzbudzać zdziwienia fakt, że pracownicy są niechętni wobec sukcesora. Dzieci boją się, czy będą miały dobre relacje z pracownikami, którzy szanowali ich rodziców. Sukcesorzy obawiają się również tego, że decydują się na pracę w firmie „dla rodziców” i tak naprawdę nie znają własnych talentów i potencjałów, bo od „zawsze” przygotowywani byli do roli następcy. Wyrażają obawę przed brakiem spełnienia osobistego. Funkcjonują na zasadzie „robię to, bo muszę”. Nie bez znaczenia jest także obawa przed brakiem rzeczywistej decyzyjności, blokowaniem działań sukcesora po sukcesji. Młode pokolenie wyraźnie artykułowało obawę przed nieformalną ingerencją rodziców również po sukcesji. I rzeczywiście, w wielu przypadkach bardzo trudno jest nawet po oficjalnej sukcesji zachować tę niezależność i mieć poczucie, że rodzic nie wróci, by zmienić jakieś nie najlepsze w jego odczuciu decyzje. Są też jednak emocje pozytywne. Sukcesorzy cieszą się, że mogą wnieść do firmy energię, zapał, świeżość, entuzjazm, nowe pomysły. Definiują się jako grupa ucząca się szybciej, wprowadzająca no-

Dyrektor Zarządzający Pol-Glass Proces przygotowania do sukcesji w naszej firmie przebiega dość spokojnie i systematycznie. Od kilku lat jestem wdrażana w działalność Pol-Glass. Poznaję specyfikę pracy na różnych stanowiskach i zdobywam wiedzę o każdym etapie realizacji rozmaitych typów projektów. Liczba moich zadań z roku na rok rośnie, tak samo jak zakres odpowiedzialności i ilość podejmowanych samodzielnie decyzji. Odpowiadam za grupę strategicznych klientów i coraz aktywniej biorę udział w decydowaniu o przyszłym kształcie firmy i kierunkach jej rozwoju. Myślę, że kompetencje potrzebne mi do zarządzania można podzielić na dwie grupy. Pierwsza dotyczy znajomości specyfiki naszej branży: technologii, produktów oraz potrzeb i oczekiwań klientów. Druga związana jest z umiejętnościami w zakresie zarządzania firmą i zespołem naszych specjalistów: planowania, delegowania, komunikowania i motywowania. Mam świadomość, że w każdym z tych obszarów muszę się jeszcze wiele nauczyć, tym bardziej, że widzę, jak wiele pracy i zaangażowania wymagało od Ojca doprowadzenie firmy do jej dzisiejszej pozycji na rynku. Zadaję też sobie pytanie, czy będę w stanie tak samo dobrze jak mój Tata rozwijać firmę. Sprawić, by była coraz lepsza i dawała zarówno mi, jak i pracownikom zadowolenie z tego, co robią. Liczę jednak na to, że w odpowiednim czasie, także dzięki wsparciu całego zespołu, uda mi się ten cel zrealizować.

wą jakość myślenia i działania. Mają poczucie chęci działania na rzecz firmy nie tylko po to, by kontynuować jej rozwój w wymiarze stricte biznesowym, ale także w wymiarze wdzięczności do rodziców, założycieli. Chcą, by ci mogli udać się na „zasłużony” odpoczynek, by mieli więcej czasu dla siebie, troszczą się o ich zdrowie i kondycję fizyczną. Aby sukcesor zwiększył prawdopodobieństwo tego, że sukcesja będzie procesem udanym, warto się do tego przygotować. Poniższa lista kontrolna zawiera wskazówki, jak sukcesor powinien zbudować swoje kompetencje: 1. Trzy do pięciu lat doświadczenia poza rodzinnym interesem. 2. Trening pod nadzorem godnych zaufania mentorów spoza rodziny lub poza rodzinnym biznesem. 3. Dodatkowa edukacja, np. programy uniwersyteckie z zarządzania. 4. Opracowana ścieżka rozwoju zawodowego. 5. Ćwiczenia w budowaniu zespołu, praca w grupie zadaniowej lub wspólne podróże z innymi managerami. 6. Zmiany w typach wykonywanych zadań i treningi w różnych oddziałach firmy. 7. Zaangażowanie w różne procesy biznesowe (spotkania zarządu, sesje

planowania strategicznego, przyjęcia i ceremonie firmowe itd.). 8. Zapoznanie się z przepływem informacji w firmie. 9. Autonomiczna odpowiedzialność za straty i zyski. 10. Wypełnianie zadań, które oferują rozwój konkretnych umiejętności, takich jak sprzedaż, marketing, finanse, produkcja itp. Merytoryczne przygotowanie, a także doświadczenia poza firmą, mogą zwiększyć poczucie bezpieczeństwa, a tym samym zneutralizować obawy psychologiczne związane z procesem sukcesji.

Podsumowanie

Emocjonalność procesu sukcesyjnego jest bezsprzeczna. Pojawia się szereg lęków, obaw i niepokojów we wszystkich grupach bezpośrednio zaangażowanych w tym procesie. Ale diagnoza emocji związanych z procesem sukcesji pomaga oswoić się z nimi oraz zwiększyć ich świadomość co do „powszechności” ich występowania. Równocześnie przygotowanie się zarówno nestorów, jak i sukcesorów do procesu i rozpoczęcie konkretnych działań zmierzających do lepszej organizacji procesu mogą zdecydowanie zmniejszyć obawy, które towarzyszą zmianom sukcesyjnym. n

zarządzanie

SPORT&rekreacja 2015

Zarządzanie z pasją Olecko jest znanym i cenionym ośrodkiem treningowym. Nie byłoby jednak rozwiniętej i sprawnie funkcjonującej bazy sportowej w tym siedemnastotysięcznym mieście, gdyby nie skuteczne zarządzanie.

Builder

kwiecień 2015

biekty Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Olecku położone są na 12 ha powierzchni. Ich lista obejmuje Kompleks Sportowy Hala Widowiskowo-Sportowa z Pływalnią LEGA, stadion piłkarsko-lekkoatletyczny, boisko ze sztuczną trawą, 7 kortów tenisowych, boiska do siatkówki plażowej, pole namiotowe, strzeżoną plażę miejską z wypożyczalnią sprzętu pływającego, skate park, siłownię plenerową i ścieżkę dla rolkarzy. To bogate zaplecze udało się zbudować w ciągu niecałego ćwierćwiecza, z dużym naciskiem na lata po roku 2000, kiedy to władze dostrzegły potencjał tkwiący w sporcie. Miasto, opracowując strategię rozwoju, postawiło tym samym na rozwój bazy sportowej. Wybudowanie czy wyremontowanie tylu obiektów sportowo-rekreacyjnych w małym mieście przy stosunkowo niedużym budżecie gminy wymagało fachowości osób piszących projekty i współdziałających ze sobą pod batutą burmistrza. Położenie Olecka w bezpośrednim sąsiedztwie przygranicznym z Litwą i Rosją

pozwoliło pozyskiwać fundusze na rozwój miasta nie tylko z pieniędzy Urzędu Marszałkowskiego, lecz także z wielu programów transgranicznych. Olecko korzysta z tego w bardzo dużym stopniu.

Kiedy nikt jeszcze nie mówił o menedżerach

Przykłady obiektów wybudowanych na piłkarskie Euro, nie tylko w Polsce, pokazują, że wzniesienie infrastruktury sportowej to połowa sukcesu. Do pełni szczęścia potrzeba, aby powstałe obiekty żyły – były funkcjonalne i wykorzystywane. I tutaj jednym z najważniejszych trybów dobrze działającej sportowej maszyny Olecka jest Andrzej Kamiński, dyrektor tamtejszego MOSiR-u, pełniący tę funkcję nieprzerwanie od roku 1991. Zaczynał w czasach, kiedy nikt jeszcze nie mówił o menedżerach, a podstawowym problemem był brak środków finansowych. Dlatego zmieniać oleckie obiekty na bardziej cywilizowane można było właściwie jedynie z pomocą ludzi dobrej woli, bez angażowania pieniędzy z budżetu miasta, których zwyczajnie brakowało. Łatwość nawiązywania kontaktów – na którą Andrzej Kamiński zwraca uwagę, jako na jedną z najważniejszych umiejętności, którymi powinien odznaczać się menedżer obiektów sportowych – pozwoliła dyrektorowi MOSiR-u pozyskać takich ludzi. Działania mogły ruszyć. Najpierw dokonano prac porządkowych na obiektach, potem zrealizowano drobne inwestycje, jak ściana treningowa na kortach, aż wreszcie własnymi siłami wyremontowano płytę boiska piłkarskiego. Efekt był tak dobry, że w roku 1996 przyjechała reprezentacja Orłów Górskie-

go, a od roku 1999 Olecko rozpoczęło regularną współpracę z PZPN. W latach 1999-2012 PZPN zorganizował tutaj 25 zgrupowań oraz 11 meczów młodzieżowych reprezentacji Polski w kategoriach U-15 do U-19. Warto wspomnieć, że jeszcze w 1996 roku w Olecku nie było praktycznie żadnego hotelu. Był jedynie dom wycieczkowy przy stadionie, nazywany „hotelem Maraton”. Obecnie jest 8 hoteli i kilka pensjonatów, w niewielkiej odległości od obiektów sportowych.

Pasja i wiedza

Działalność MOSiR-u w Olecku może być punktem wyjścia do poszukiwania uniwersalnej recepty na sukces w przypadku obiektów sportowych. Powstaje w związku z tym pytanie o jeden z najważniejszych czynników – jak zarządzać ośrodkiem oraz jak ukształtowany powinien być zarządca. Praktycznym przykładem jest tutaj osoba wspomnianego Andrzeja Kamińskiego, który odzwierciedla kilka nieksiążkowych, choć zasadniczych i wydaje się, że nieco zapomnianych, cech dobrego zarządzania. Przede wszystkim więc w tej profesji liczy się pasja. – Praktycznie od dziecka jestem fanem sportu, a już w szkole podstawowej lubiłem organizować zawody dla kolegów. Byłem też czynnym zawodnikiem – tak o źródłach swojej kariery mówi Dyrektor MOSiR-u w Olecku. Pasja sprzyjała następnie zdobywaniu pierwszych doświadczeń: – Miałem możliwość i umiejętność podpatrywania dużych zawodów na dobrych, jak na tamte czasy, obiektach sportowych – dodaje Andrzej Kamiński. Dyrektor MOSiR-u w Olecku podkreśla, że najlepiej uczyć się właśnie na praktycz-

Nie licząc godzin pracy

Aby ośrodek w Olecku mógł sprawnie funkcjonować, potrzeba kilkudziesięciu osób, zarówno pracowników biurowych, jak i obsługujących obiekty. Ale nie ich liczba jest tutaj najważniejsza, jak zapewnia Andrzej Kamiński – Ważne jest, aby stworzyć zespół ludzi, którzy utożsamiają się z ośrodkiem. Niestety w wielu przypadkach trafiają do nich ludzie, którym nie powiodło się np. w wyborach samorządowych, a są z nadania politycznego. Na szczęście nie dotyczy to ośrodka w Olecku, gdzie dyrektor ma możliwość samodzielnie podejmować decyzje, kogo przyjąć do pracy. – Zgrana załoga to nasz wspólny sukces. Potrafiłem otoczyć się ludźmi fachowymi, którzy często nie liczą godzin pracy, gdyż to co robią ich satysfakcjonuje, i wielokrotnie podpowiadają mi, co zrobić, że-

by polepszyć system pracy czy obiekty – podsumowuje Andrzej Kamiński.

W poszukiwaniu nowych klubów

W przypadku rozbudowanych baz istniejących w niewielkich miasteczkach, takich jak Olecko, nieodzowny jest sprawnie działający marketing. Jego zadaniem jest penetracja całego kraju w poszukiwaniu nowych klubów, które chciałyby przyjechać i skorzystać z obiektów. W przypadku Olecka musi on sprawnie współdziałać z prywatnymi hotelami. – Dopracowaliśmy się już systemu powiadamiania klubów o bazie hotelowej miasta. Żeby nie być posądzonym o stronniczość, do klubów wysyłamy zestawienie wszystkich hoteli z krótką informacją o nich – komentuje Andrzej Kamiński. Jakie rezultaty marketingowe odnosi Olecko? Jeszcze kilka lat temu w czasie wakacji przyjeżdżało tu kilkanaście klubów, tymczasem w sezonie letnim 2014 gościło ich 78 w 12 dyscyplinach sportowych. Dziś rezerwacja obiektów prowadzona jest z dwuletnim wyprzedzeniem. A kluby, które już raz przyjechały, przyjeżdżają corocznie. Niektóre od kilkunastu lat.

W 2004 r. wyremontowano molo oraz budynek „Wieży”

W 2010 r. w wyniku modernizacji przekształcono bieżnie żużlowe na tartanowe wraz z rozbiegami

Pańskie oko

Jak widać tych kilka prostych czynników – pasja, wiedza, umiejętność dobierania współpracowników, łatwość nawiązywania kontaktów i marketing – tworzy solidne podstawy, by skutecznie zarządzać ośrodkiem sportowym. Przynajmniej w przypadku Olecka ten zestaw się sprawdza. Do tego stopnia, że otrzymało ono od Stowarzyszenia Europejskich Stolic Sportu ACESS, działającego przy Europarlamencie w Brukseli, tytuł Europejskiego Miasta Sportu 2015. Co istotne, zostało drugim laureatem tej nagrody w Polsce – w 2008 roku ten tytuł otrzymała Warszawa. Na koniec warto wspomnieć jeszcze o jednej zasadzie, która wyznacza sposób zarządzania w Olecku, a jednocześnie niejako spina całość. Najlepiej oddaje ją staropolskie przysłowie: pańskie oko konia tuczy. – Mimo 24-letniego stażu pracy jako dyrektor Ośrodka nadal lubię osobiście zobaczyć swoje obiekty, porozmawiać z pracownikami odpowiedzialnymi za boiska, korty, tereny zielone – komentuje Andrzej Kamiński. – Dobry dyrektor nie powinien też ograniczać się do pracy w godzinach 7.00-15.00. Warto zajrzeć do swojego gospodarstwa zarówno przed siódmą, jak i późno po piętnastej. n

Andrzej Kamiński. Dyrektor MOSiR-u w Olecku

Kompleks Sportowy LEGA: hala z pływalnią

Zdjęcia archiwum: MOSiR Olecko

nych przykładach. Dlatego umiejętność podpatrywania innych, zwłaszcza w przypadku początkujących menedżerów, ma niebagatelne znaczenie. Nie zaszkodzi jednak bynajmniej również doświadczonym zarządcom, dzięki temu można bowiem uniknąć wielu potknięć. Gdy władze Olecka postanowiły budować halę sportową z pływalnią, burmistrz zlecił dyrektorowi MOSiR-u wraz z pracownikiem wydziału budownictwa zwiedzić kilkadziesiąt obiektów i dowiedzieć się, jakie błędy zostały w nich popełnione. Zebrane w ten sposób doświadczenia pozwoliły bezbłędnie zrealizować Kompleks Sportowy LEGA – obiekt XXII wieku. Niewątpliwie dobry zarządca musi posiadać ogromny zasób wiedzy. Ośrodki sportu są specyficznymi zakładami. Nie wystarczy tylko dobrze tworzyć dokumenty i podpisywać je, ale trzeba też wiedzieć, jak zbudować w miarę funkcjonalny obiekt sportowy, by móc zaangażować się na etapie projektowania i udzielić projektantowi ewentualnej podpowiedzi. Mamy w kraju mnóstwo ładnych obiektów sportowych, ale beznadziejnie zaprojektowanych pod względem funkcjonalności. Jest to problem większości małych miast i być może braku ogólnopolskiego systemu budowy obiektów sportowych. – Jak można podjąć w danym województwie decyzję, że w każdej gminie musi być co najmniej jedna hala sportowa o wymiarach 38 m x 18 m? A są podejmowane takie polityczne decyzje, bez konsultacji ze środowiskiem i fachowcami w dziedzinie sportu – zwraca uwagę Andrzej Kamiński.

zarządzanie

SPORT&RekReacja 2015 kwiecień 2015

34 Builder

BizneS

plus misja aleksander Dybiński

Dyrektor MOSiR w Toruniu

Z prawie dwunastoletniego doświadczenia – co można powiedzieć o toruńskim MOSiRze jako firmie? To trudne połączenie biznesu i misji. To poruszanie się między różnego rodzaju lobby, działaczami znającymi się na wszystkim i rynkiem, coraz bardziej nasyconym usługami i wymagającym. Ale w realiach samorządu zakład budżetowy łączący misję z motywacją do inwestowania i zarabiania jest na dziś chyba optymalnym rozwiązaniem.

iejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Toruniu powstał w 2003 roku z połączenia OSiR i Centrum Sportowo-Rekreacyjnego TOR-TOR, w skład którego wchodziło lodowisko i będący w niekończącej się budowie Stadion Miejski. Wszystkie obiekty były w opłakanym stanie, niektórymi zarządzały kluby, które w zdecydowanej większości nie były do tego przygotowane.

Lata 2004-2014 to ciągła przebudowa, remonty i modernizacja istniejących obiektów, a także budowa nowych: • MINIAQUAPARK, • stadion do hokeja na trawie, • pełnowymiarowe boisko piłkarskie, • Motoarena, • nowoczesne Centrum Tenisowe – korty tenisowe odkryte i hala tenisowa (4 korty z nawierzchnią akrylową i zapleczem socjalnym), • 8 Orlików (16 szkolnych), • obiekty działające sezonowo – 2 lodowiska i baseny, • Centrum Sportowo-Rekreacyjne (2 pełnowymiarowe boiska sztuczna i naturalna trawa, korty tenisowe), • boiska osiedlowe i siłownie plenerowe w różnych częściach miasta, • przystań jachtowa i plaża miejska Modernizacja i rozbudowa objęła m.in. takie obiekty jak: • sztuczne lodowisko TOR-TOR (modernizacja płyty głównej i budowa płyty treningowej), • hotel i camping Tramp – całkowita modernizacja, • hala Olimpijczyk – remont. Od 2005 roku MOSiR jest w imieniu Gminy Miasta Toruń nie tylko zarządcą, lecz także inwestorem obiektów sportowych, od projektu do momentu oddania do użytku. W tym roku przygotowujemy się do gruntownej modernizacji i rozbudowy trzydziestoletniej pływalni. Z uwagi na jej doskonałe położenie liczymy, że przyciągnie ona spore grono osób zainteresowanych pływaniem. Jesteśmy na etapie opracowywania koncepcji zagospodarowania obiektu, tak aby spełniał on oczekiwania mieszkańców.

Promocja sportu doskonałą reklamą

MOSiR generalnie nie zajmuje się organizacją sportu. Jeśli wziąć pod uwagę ogromną liczbę klubów, stowarzyszeń sportowych, fundacji, stanowiłoby to zbędną konkurencję dla ich działalności. Dlatego też przede wszystkim wspomagamy je w przygotowaniu i przeprowadzeniu rozgrywek i imprez. Zadaniem ośrodka jest udostępnianie bazy sportowej, a także wspieranie inicjatyw, które ze względu na ograniczone grono odbiorców nie mogą liczyć na wsparcie sponsorów. Chodzi tu głównie o sport osób niepełnosprawnych, a także o prowadzenie działań na rzecz promocji i upowszechniania zajęć ruchowych dla różnych grup wiekowych. W tym zakresie MOSiR ściśle współpracuje z TKKF w Toruniu, pomagając w realizacji programów, udostępniając swoją bogatą bazę sportową. W tym roku MOSiR aktywnie włączył się w organizację roku sportu osób 50+. Współorganizujemy także kolejną, już IV edycję Toruńskiej Olimpiady Osób Niepełnosprawnych. Możemy się pochwalić, że tegoroczne zmagania niepełnosprawnych sportowców odbędą się po raz pierwszy w międzynarodowej obsadzie.

Obecnie zarządzamy majątkiem o wartości ok. 200 mln zł. Włączamy się też aktywnie w ogólnopolskie akcje promujące aktywność fizyczną całych rodzin. W tym roku po raz drugi MOSiR w Toruniu zorganizował Nocny Maraton Pływacki „Otyliada”. Wzięło w nim

Lodowisko Tor-Tor

przygotowywany z wielkim rozmachem Międzynarodowy Festiwal Kolorów. Cieszący się olbrzymim zainteresowaniem – zwłaszcza młodzieży – festiwal odbywa się w wielu miastach Europy. W tym roku zaplanowana na 30 maja zabawa, będzie jednocześnie inauguracją sezonu letniego. W ramach kilkugodzinnej fety odbędą się koncerty, konkursy, a punktem kulminacyjnym będzie jak zwykle wysypanie specjalnych kolorowych proszków przez kilkutysięczny tłum.

Rachunek musi się zgadzać

OTYLIADA – Miniaquapark

Festiwal Kolorów

MOSiR jest zakładem budżetowym. Na dziewięciomilionowy budżet (bez inwestycji) składa się 3 mln dotacji przedmiotowej do każdej godziny udostępnienia obiektów oraz 6 mln dochodów z usług i najmu. A wycenione jest wszystko. Od godziny zajęć, po metr kwadratowy powierzchni reklamowej, godziny pracy obsługi, przyłącza energetyczne itd. Z kolei dotacja jest stuprocentowa do godziny zajęć dla jednostek oświatowych i pięćdziesięcioprocentowa do puli godzin zajęć orga-

W naszych zasobach są dwa obiekty przynoszące zysk: hotel i camping TRAMP oraz hala tenisowa. To dzięki pracy działu marketingu obiekty te posiadają ponad czterdziestoprocentowe zyski, które można przeznaczyć na utrzymanie obiektów deficytowych, m.in. basenów letnich. Wreszcie mamy takie obiekty, które muszą zarobić tyle, aby łącznie z dotacją pokryć koszty funkcjonowania. To przede wszystkim lodowisko, stadiony, boiska i hala sportowa (treningowa). Dla przykładu lodowisko TOR-TOR przy rocznych kosztach ok. 2 mln zł i dotacji 800 tys. zł miało przychody z najmów i usług 1 mln 200 tys. zł. Oczywistym jest, że zarządzamy również obiektami, które są udostępniane bezpłatnie: m.in. Orliki, siłownie zewnętrzne, boiska wielofunkcyjne, ścieżki zdrowia. Niemniej jednak prowadzimy aktywne działania marketingowe, mające na celu przyciągnięcie na nasze obiekty, poza klubami i stowarzyszeniami, jak najwięcej indywidualnych odbiorców naszych usług.

kwiecień 2015

II Torunskie Wyscigi Rowerkowe – Stadion Miejski

W tym roku po raz drugi MOSiR w Toruniu zorganizował Nocny Maraton Pływacki „Otyliada”. Organizowanie tego typu imprez służy promocji sportu masowego i niewątpliwie jest doskonałą reklamą dla pływalni.

Aktywny marketing

Hotel i Camping Tramp

MOSiR to nie tylko sport, lecz również szeroko rozumiana rekreacja. W ubiegłym roku przejęliśmy przystań żeglarską, a także zagospodarowaną plażę. Teren ten położony nad Wisłą, w niewielkiej odległości od Starówki, doskonale sprawdza się jako miejsce festynów i pikników. Miejsce to przyciąga wielu mieszkańców i turystów, szczególnie w upalne letnie dni. Chcąc wykorzystać potencjał malowniczo położonego nabrzeża, organizujemy wiele letnich imprez, nie tylko sportowych. Największym wydarzeniem jest

Builder

Wykorzystać potencjał rekreacji

nizowanych przez kluby dla młodzieży. Kluby seniorskie płacą całość kosztów zajęć. Komercja zaczyna się po zaplanowaniu zajęć szkolnych, klubów młodzieżowych i seniorskich. Oczywistym jest, że ze względu na różnorodność świadczonych usług, potrzeby mieszkańców i konkurencję różne jest zapotrzebowanie na marketing i reklamę. W Toruniu i najbliższej okolicy jest 9 basenów szkolnych i cztery kompleksy basenowe. Siłą rzeczy zapewnienie klientów naszym dwóm kompleksom na tym konkurencyjnym rynku zabiera najwięcej pracy.

Jako pierwsza instytucja w Toruniu wprowadziliśmy zintegrowaną kartę elektroniczną na nasze obiekty. Nasze działania ukierunkowane są na pozyskanie i utrzymanie możliwie dużej grupy osób aktywnych fizycznie. Jako pierwsza instytucja w Toruniu wprowadziliśmy zintegrowaną kartę elektroniczną na nasze obiekty. Promujemy w ten sposób klientów, którzy korzystają systematycznie z naszych usług. Posiadacze kart MOSiR otrzymują szereg zniżek. Nie bez znaczenia jest też wygoda i szybkość obsługi. n

Zdjęcia archiwum: MOSiR Toruń

Hala tenisowa

udział kilkudziesięciu pływaków w różnym wieku. Najdłuższy przepłynięty dystans w tym roku to prawie 27 kilometrów, a ostatni śmiałkowie wychodzili z wody o godz. 6:00 rano! Organizowanie tego typu imprez służy promocji sportu masowego i niewątpliwie jest doskonałą reklamą dla pływalni.

partnerstwo publiczno-prywatne

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

36 Builder

Modernizacja w modelu PPP dr Rafał Cieślak

radca prawny Kancelaria Doradztwa Gospodarczego

W Polsce wdrażanych jest obecnie coraz więcej projektów dotyczących termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej w ramach partnerstwa publicznoprywatnego. Model ten można z powodzeniem wykorzystać do modernizacji publicznych obiektów sportoworekreacyjnych.

ynek PPP w Polsce stale się rozwija, a instrumenty partnerstwa publiczno-prywatnego oraz koncesji wykorzystywane są w coraz większej liczbie obszarów działalności władz publicznych. Obecnie coraz większą popularnością wśród wszystkich obszarów współpracy publiczno-prywatnej cieszą się inwestycje polegające na modernizacji energetycznej obiektów komunalnych. Wynika to w głównej mierze z faktu, że oprócz korzystnego dla strony publicznej modelu finansowania tego typu zadań (inwestor odpowiada za sfinansowanie przedsięwzięcia) przeprowadzenie termomodernizacji obiek-

tów w formule PPP pozwala samorządom również na osiągnięcie dodatkowych długofalowych korzyści, tj. uzyskanie oszczędności w przyszłych wydatkach na energię elektryczną i utrzymanie obiektów oraz podniesienie standardu ich użytkowania. Model ten można także z powodzeniem wykorzystać do modernizacji publicznych obiektów sportowo-rekreacyjnych.

Specyfika realizacji przedsięwzięcia

Partnerstwo publiczno-prywatne stanowi szczególną formę współpracy podmiotów publicznych z partnerami prywatnymi, którą cechuje możliwość realizacji przedsięwzięć bez konieczności ponoszenia znacznych kosztów inwestycji oraz poprawa jakości świadczonych usług. Specyfika projektów partnerskich z zakresu efektywności energetycznej zakłada przeprowadzenie – przez wybranego w otwartej procedurze – partnera prywatnego robót termomodernizacyjnych obiektów infrastruktury sportowej (model „zaprojektuj i wybuduj”), a następnie świadczenie usługi zarządzania gospodarką energetyczną tych budynków w zakresie uzyskania efektu energetycznego polegającego na zmniejszeniu zużycia energii cieplnej elektrycznej. Okres umowy zawartej z partnerem prywatnym związany będzie ściśle z czasem niezbędnym dla finansowego zwrotu z inwestycji. Zależeć będzie zatem od wartości przedmiotu przedsięwzięcia (rozumianego jako koszt robót i utrzymania obiektów we wskazanym zakresie przez okres obowiązywania umowy) oraz osiąganych oszczędności. Zasadniczo umowy PPP zawierane są w takich przypadkach na okres od 10 do 15 lat.

Wynagrodzenie

Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej (w tym obiektów sportowych) nie jest rodzajem przedsięwzięcia, które da inwestorowi możliwość eksploatacji przedmiotu PPP i czerpania z niego pożytków. Zasadniczo jedynym źródłem wynagrodzenia partnera prywatnego może być w tym przypadku suma pieniężna przekazywana inwestorowi przez podmiot publiczny. Wskazane powyżej sumy pieniężne pochodzić będą z oszczędności, jakie wygenerowane zostaną przez rozwiązania techniczne i technologiczne zastosowane przez partnera prywatnego. Sytuacja taka korzystna jest dla obu stron umowy. Partner prywatny zyska bowiem więcej, jeśli zastosuje rozwiązania nowocześniejsze i efektywniejsze, a podmiot publiczny również obniży swoje koszty energii, które ponosić będzie po upływie okresu obowiązywania umowy PPP. Wynagrodzenie partnera prywatnego w tego typu projektach nie jest pobierane jednorazowo po wykonaniu zadania inwestycyjnego, lecz przez cały okres współpracy, i zawsze zależy od zapewnienia odpowiedniego standardu termomodernizacji – zatem osiągnięcie zysku przez partnera prywatnego będzie uzależnione od jakości i efektywności działań przez niego zrealizowanych. To innowacyjne podejście stanowi dla sektora publicznego kluczowy bodziec do wdrażania tego typu projektów, ponieważ oczekiwany rezultat (oszczędność energii) jest mierzony jako osiągnięte zmniejszenie zużycia energii, a wysokość wynagrodzenia partnera prywatnego jest z nim ściśle skorelowana. Mechanizm ten przypomina znaną formułę ESCO, jednakże w ramach PPP to partner

Wybór partnera prywatnego

Podstawą wyboru trybu wyłonienia partnera prywatnego jest art. 4 ust. 2 ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Do wyboru partnera prywatnego z pewnością nie znajdą w tym przypadku zastosowania przepisy ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi ani innego rodzaju procedury. W przypadku projektów termomodernizacyjnych partner prywatny powinien zostać wyłoniony w oparciu o przepisy ustawy – Prawo zamówień publicznych. Całość wynagrodzenia partnera prywatnego pochodzić będzie bowiem ze środków podmiotu publicznego. Z kolei rekomendowanym trybem postępowania będzie dialog konkurencyjny, który jest właściwy dla przedsięwzięć, których ze względu na szczególnie złożony charakter nie można opisać zgodnie z przepisami prawa zamówień publicznych lub obiektywnie określić uwarunkowań prawnych bądź finansowych ich realizacji. Najważniejszym fazą tej dwuetapowej procedury jest etap dialogu (negocjacji) z potencjalnymi partnerami prywatnymi, w ramach którego powinno nastąpić ostateczne ukształtowanie zakresu technicznego i funkcjonalnego przedmiotu przedsięwzięcia, jak również ustalenie docelowych uwarunkowań prawnych i finansowych jego realizacji. Na tym etapie inwestorzy, po przeprowadzeniu na własny koszt

Korzyści dla strony publicznej

• poniesienie

przez partnera prywatnego ryzyk związanych z finansowaniem i przeprowadzeniem prac termomodernizacyjnych oraz zagwarantowaniem technicznej sprawności zainstalowanych urządzeń w obiekcie sportowym; • otrzymanie usługi zarządzania energią obiektów sportowych na wyższym poziomie w związku z uzależnieniem wysokości wynagrodzenia partnera prywatnego od jej jakości; • uzyskanie efektu termomodernizacji o wysokim standardzie poprzez szerszy dostęp sektora prywatnego do nowoczesnych technologii i posiadanej wiedzy technicznej (know-how); • kompleksowy charakter realizowanego zadania – zamówienie obejmuje łącznie zaprojektowanie, sfinansowanie i wykonanie robót termomodernizacyjnych oraz utrzymanie i zarządzanie energią w zakresie osiągnięcia określonego efektu energetycznego i ekonomicznego, co umożliwia uzyskanie przez podmiot publiczny oczekiwanych rezultatów przedsięwzięcia w krótszym okresie czasu; • przejrzysta procedura wyboru partnera prywatnego w ramach PPP w trybie ustawy – Prawo zamówień publicznych (dialog konkurencyjny); • możliwość udziału środków bezzwrotnych (w formie dotacji lub refundacji) w strukturze finansowej

Korzyści dla partnerów prywatnych

• możliwość planowania swoich przy-

chodów w wieloletniej perspektywie finansowej (walor stabilnej lokaty kapitału, bez ryzyka i zależności stopy zwrotu zainwestowanych środków od wahań koniunktury rynkowej; • możliwość wkroczenia na nową drogę biznesową, stanowiącą dywersyfikację umów zawieranych w modelu tradycyjnym; • relatywnie duży wpływ partnera prywatnego na ostateczny kształt i zakres przedsięwzięcia PPP (poprzez udział w dialogu konkurencyjnym); • wzmocnienie pozycji inwestora w danym sektorze działalności, stanowiąc ważny element strategii wizerunkowej.

Słuszny kierunek

W Polsce wdrażanych jest obecnie coraz więcej projektów dotyczących termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej w ramach PPP. Na uwagę w tym obszarze z pewnością zasługuje projekt realizowany przez Miasto Bytom, który obejmuje termomodernizację 17 placówek oświatowych na łączną kwotę blisko 50 mln zł, co czyni go największą inwestycją PPP w sektorze efektywności energetycznej. Coraz większa aktywność sektora publicznego w tym obszarze jest również szansą dla przedsiębiorców działających w branży energetycznej na pozyskanie wieloletniego kontraktu gwarantującego stałe źródło przychodów w okresie jego realizacji (oczywiście przy skutecznym wywiązywaniu się ze zobowiązań kontraktowych). n kontakt do autora: r.cieslak@kdg.waw.pl

kwiecień 2015

Projekt termomodernizacji w ramach PPP może być także realizowany z udziałem dofinansowania zewnętrznego w ramach środków UE (tzw. projekt „hybrydowy”). Dofinansowanie to może stanowić dodatkowy „wkład” finansowy strony publicznej w przedsięwzięcie i zostać przeznaczone na sfinansowanie części prac termomodernizacyjnych wykonanych przez partnera prywatnego. W powyższym zakresie należy zwrócić uwagę, że w okresie programowania funduszy europejskich na lata 2014-2020 duża pula środków będzie przeznaczona na wspieranie inwestycji w ramach gospodarki niskoemisyjnej we wszystkich sektorach.

projektów PPP z zakresu termomodernizacji (tzw. hybrydowe PPP) – np. środków z NFOŚ lub pozyskanych w ramach dofinansowania UE; • przyjęcie w umowie o PPP podziału zadań i ryzyka, który zgodnie z art. 18a ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym (ryzyko budowy i dostępności spoczywa na partnerze prywatnym), wskazuje na neutralny charakter zobowiązań wynikających z zawartej umowy o PPP względem państwowego długu publicznego w rozumieniu ustawy o finansach publicznych; • podniesienie standardu użytkowania obiektów sportowych (wyższy komfort dla użytkowników); • poprawa estetyki obiektów oraz ich otoczenia.

Hybrydowe PPP – projekt z udziałem dofinansowania zewnętrznego

i ryzyko badań i pomiarów obiektów objętych przedsięwzięciem, powinni przedstawić zakres prac niezbędnych do osiągnięcia określonego poziomu efektywności energetycznej, a także metodologię uzyskania oszczędności. Sposób obliczenia oszczędności powinien być jednym z najistotniejszych elementów dialogu z potencjalnymi partnerami prywatnymi. Podmiot publiczny, mając na uwadze, że poziom oszczędności jest czynnikiem wpływającym na poziom wynagrodzenia partnera prywatnego, powinien bowiem premiować rozwiązania tych inwestorów, które przewidywać będą efektywniejszą koncepcję termomodernizacji, skutkującą większymi gwarantowanymi oszczędnościami. Ostatecznie, największą korzyścią dla podmiotu publicznego wynikającą z dialogu konkurencyjnego jest możliwość pozyskania od inwestorów specjalistycznej wiedzy w zakresie efektywnego zarządzania energią i ustalenie ostatecznego modelu współpracy na etapie eksploatacyjnym przedsięwzięcia.

Builder

prywatny odpowiada za kompleksowe przeprowadzenie inwestycji, przejmując również obowiązki utrzymania obiektów w zakresie wykonanych prac termomodernizacyjnych, a także zarządzania energią w obiektach.

finansowanie inwestycji

SPORT&RekReacja 2015

Danuta Burzyńska: Nowa perspektywa budżetowa UE to kolejna szansa na dalszy rozwój inwestycji z sektora publicznego w Polsce. O jakie środki unijne mogą aktualnie ubiegać się samorządy i jak ocenia Pan możliwości absorpcji tych środków, wziąwszy pod uwagę kondycję sektora JST?

Adrian Kozłowski: Obecnie mówi się o kwocie 130 mld zł, a to oznacza, że w celu pełnego wykorzystania tej kwoty samorządy będą musiały zainwestować około 80 mld zł środków własnych. Analizując sytuację finansową sektora po III kwartale 2014, można już dostrzec że nie każdą jednostkę będzie na to stać. Niestety, nie ma jeszcze pełnych danych za IV kwartał, który ma decydujący wpływ na stan finansów samorządów w ujęciu rocznym. Na podstawie pełnych danych resortu finansów za rok 2014 wiadomo będzie, jaką nadwyżkę operacyjną wypracował cały segment, jaka była wysokość sprzedaży mienia i w końcu – czy utrzymał się trend wzrostowy poziomu zadłużenia po 12 miesiącach. Przypomnę, że w ciągu ostatnich lat zadłużenie samorządów z roku na rok rosło z podobną

Builder

kwiecień 2015

Finansowanie samorządów to nie tylko kredyt, pożyczka czy obligacje, lecz także formy pozabilansowe.

adrian kozłowski

Dyrektor ds. finansowania jST, Magellan S.a.

jak wykORzySTać

SzanSę? strukturą dynamiki, tzn. malało w pierwszym półroczu, by zdecydowanie rosnąć w drugim, szczególnie w ostatnim kwartale. Wyjątkiem były lata 2009-2011, czyli okres maksymalnego wykorzystania środków w ramach ostatniej perspektywy finansowej, kiedy to zadłużenie rosło również w pierwszym półroczu. Podobnej sytuacji spodziewam się w latach 2017-2019, czyli w okresie największego wykorzystania środków w ramach nowego rozdania. D.B.: Jakie pozycje są kluczowe dla analizy zdolności inwestycyjnych samorządów?

A.K.: Ważna jest oczywiście całość, ale szczególną uwagę zwracamy na takie pozycje jak wynik operacyjny, sprzedaż mienia oraz zadłużenie, które z punktu widzenia finansów samorządowych mają kluczowe znaczenie przy ocenie ich zdolności do zaciągania oraz spłaty zobowiązań finansowych (relacja obsługi długu do dochodów ogółem z art. 243 uofp). Z moich bezpośrednich spotkań z włodarzami gmin wynika, że coraz częściej borykają się oni z problemami już na poziomie operacyjnym (art. 242 uofp). Obecna sytuacja gospodarcza nie sprzyja bowiem zwiększaniu dochodów bieżących JST – przybywa zadań zleconych, a samorządom nie sprzyja struktura wydatków bieżących (głównie oświata). W konsekwencji coraz częściej pojawiają się problemy z płynnością i trudności z wypracowaniem odpowiedniej nadwyżki operacyjnej. Do tego wszystkiego dochodzą zeszłoroczne zmiany w ustawodawstwie dotyczące maksymalnego poziomu obsługi zobowiązań finansowych jednostek i w dużym uproszczeniu jawi nam się obraz możliwości samorządów tuż przed nową perspektywą. Z powyższych względów w wielu przypadkach pozycja dochodów ze sprzedaży mienia ma kluczowe zna-

czenie dla zbudowania pozytywnej relacji z art. 243 uofp. D.B.: Jak wygląda faktyczna realizacja dochodów ze sprzedaży mienia?

A.K.: Niestety, z danych ministerstwa finansów za III kwartał 2014 roku wynika, że samorządy planowały sprzedaż mienia w wysokości 5,7 mld zł, natomiast wykonanie po trzech kwartałach wynosi zaledwie 2,7 mld zł. Oznacza to realizację planów w wysokości 48% i deficyt majątkowy w kwocie 3 mld zł. W konsekwencji prowadzi to do ograniczenia przestrzeni wskaźnikowej oraz mniejszych możliwości zaciągania i obsługi zadłużenia. D.B.: Jak zatem prognozuje Pan możliwości samorządów w kontekście zaciągania zobowiązań na pokrycie wkładu własnego w nowej perspektywie finansowej?

A.K.: Na podstawie analizy danych finansowych sektora JST uważam, że około 200-300 jednostek będzie miało problemy z zaciągnięciem i obsługą nowych zobowiązań. Liczba ta wynika z zastosowania dwóch kryteriów wskaźnikowych – około 100 samorządów ma wskaźnik zadłużenia większy od 60%, a ponad 200 jednostek ma przestrzeń wskaźnikową bliską zeru. D.B.: Czy to oznacza, że mniej więcej 10% samorządów nie będzie mogło wykorzystać środków w ramach nowego rozdania?

A.K.: Jeśli nie zmienią struktury finansowania, to tak się może stać. Dobra wiadomość jest taka, że przy realizacji inwestycji samorządy nie są skazane wyłącznie na finansowanie w formie kredytu, pożyczki czy emisji obligacji (wszystkie te produkty są brane pod uwagę do wyliczania rocznej obsługi zadłużenia). Coraz częściej jednostki rozważają finansowanie projektów w ramach PPP lub w oparciu o wykup wierzytelności czy dokapitalizowanie spółek komu-

D.B.: Samorządy coraz częściej chcą realizować inwestycje poprzez spółki komunalne, niestety nie zawsze banki chcą finansować nowe projekty. Co wtedy?

A.K.: Ma Pani rację, szczególnie spółki celowe powołane przez samorządy do realizacji konkretnych inwestycji samorządowych napotykają na barierę braku akceptacji ryzyka przez instytucje finansowe, które oczekują co

D.B.: Czy mógłby Pan przybliżyć przykładowe produkty?

A.K.: Moim zdaniem finansowanie oparte o wykup wierzytelności (fakto-

Wykup wierzytelności – schemat działania 1

Dłużnik

(jst lub spółka komunalna)

Zbywca

(Wykonawca)

2 5

MAGELLAN

1. Zawarcie Kontraktu dotyczącego przedsięwzięcia inwestycyjnego (SIWZ) 2. Zawarcie przez wykonawcę umowy z Magellan o wykup wierzytelności 3. Powiadomienie Dłużnika o wykupie przez Magellan wierzytelności 4. Wypłata przez Magellan środków z tytułu wykupionej wierzytelności 5. Spłata wierzytelności przez Dłużnika w ustalonych kwotach i terminach

D.B.: Jaka jest opinia Regionalnych Izb Obrachunkowych na temat alternatywnych źródeł finansowania?

A.K.: Posiadamy opinię RIO w odniesieniu do zobowiązań wynikających z wykupu wierzytelności. Podkreśla się w niej, że pomimo wywoływania skutków finansowych podobnych do kredytów i pożyczek zobowiązania z tytułu wykupu wierzytelności winny być ujmowane przez samorządy jako wydatki, a ich klasyfikacja zależy od rodzaju poniesionego wydatku. Jeśli czyta się literalnie ustawę o finansach publicznych, podobnie wygląda sytuacja przy finansowaniu kapitałowym i leasingu zwrotnym nieruchomości (wykup udziałów czy nieruchomości samorząd będzie wykazywał w WPF jako planowany wydatek majątkowy). Niestety, często zdarza się, że różne Regionalne Izby Obrachunkowe różnie interpretują te same zagadnienia, co nie sprzyja budowie i stabilizacji rynku finansowania JST. Na szczęście ten rynek rozwija się w sposób naturalny i coraz częściej wspomniane rozwiązania oferowane są także przez banki, również te państwowe, jak BGK czy BOŚ. Regionalne Izby stoją dzisiaj przed swego rodzaju wyzwaniem, ponieważ albo zaakceptują fakt, że finansowanie samorządów to nie tylko kredyt, pożyczka czy obligacje, ale również pozabilansowe formy, albo mogą stać się hamulcowym nowej perspektywy finansowej. Myślę, że RIO mogłoby zainicjować merytoryczną dyskusję w temacie ujednolicenia i unormowania rozwiązań produktowych. Wszystkim nam powinno zależeć na jak największym wykorzystaniu środków z tej ostatniej, tak dużej perspektywy finansowej. Czego sobie i Państwu życzę! D.B.: Dziękuję za rozmowę.

kwiecień 2015

A.K.: Z art. 243 uofp wynika, że do wyliczenia maksymalnego poziomu obsługi zadłużenia samorządów nie bierze się pod uwagę wydatków majątkowych. Idąc dalej, jeśli pojawiające się zobowiązanie można ująć w formie wydatku majątkowego, to mamy gotowy mechanizm finansowania realizacji inwestycji bez naruszania wskaźnika. Wspomniane rozwiązania oparte są właśnie na formule wydatków majątkowych i jako takie ujmowane są one w WPF. Magellan przygotował dla samorządów pakiet dostępnych sprawdzonych rozwiązań finansowych umożliwiających realizację inwestycji samorządom o ograniczonej przestrzeni wskaźnikowej.

D.B.: Przedstawił Pan te produkty jako alternatywę dla kredytu czy emisji obligacji. Na czym polegają wspomniane przez Pana korzyści?

najmniej wsparcia ze strony samorządu w formie poręczenia (niestety, ten instrument wchodzi w obsługę zadłużenia jednostki). Wypracowaliśmy formułę finansowania kapitałowego, w ramach której obejmujemy udziały spółki komunalnej, wpłacając w zamian określony kapitał w formie gotówki. W tym samym czasie podpisywana jest z samorządem warunkowa umowa sprzedaży udziałów, a zobowiązanie jednostki z tego tytułu rozłożone jest w czasie zgodnie z harmonogramem będącym przedmiotem ustaleń. Zgodnie z art. 236 uofp zakup udziałów przez samorząd jest wydatkiem majątkowym, dzięki czemu ten rodzaj finansowania również nie jest brany pod uwagę przy wyliczaniu relacji z art. 236 uofp.

Builder

ring samorządowy) jest obecnie najbardziej popularnym rozwiązaniem. Można je określić mianem wspólnej oferty przygotowanej dla samorządów przez instytucje finansowe i przedsiębiorców współpracujących z JST. Na etapie przygotowywania SIWZ wprowadza zapis zobowiązujący oferenta do przedstawiania wraz z wymaganą dokumentacją przetargową promesy instytucji finansowej dotyczącej wykupu wierzytelności. Dostawca JST po wykonaniu określonego etapu usług wystawia fakturę i wraz z odpowiednią dokumentacją (np. protokół odbioru) przedstawia ją instytucji finansowej, która wypłaca wykonawcy 100% wartości brutto faktury i jednocześnie rozkłada spłatę zobowiązania jednostce samorządowej w czasie. Harmonogram spłaty zobowiązania jest wcześniej określony przez samorząd w SIWZ. Zobowiązania z tytułu wykupu wierzytelności są ujmowane przez samorządy jako wydatki, a ich klasyfikacja zależy od rodzaju poniesionego wydatku. W przypadku inwestycji są to wydatki majątkowe, a przypomnę, że takowe nie są uwzględniane przy wyliczaniu wskaźnika obsługi zadłużenia.

nalnych. Ze względu na permanentny problem z realizacją dochodów ze sprzedaży mienia dużą popularnością cieszy się leasing zwrotny nieruchomości. Podstawową zaletą wymienionych rozwiązań jest ich neutralny wpływ na wysokość obsługi zadłużenia. Samorządy mają dziś do dyspozycji alternatywne źródła finansowania inwestycji oferowane głównie przez największe instytucje finansowe specjalizujące się w finansowaniu sektora publicznego oraz coraz częściej banki. Do włodarzy gmin należy zatem decyzja, w jakim stopniu z nich skorzystają.

baseny

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

40 Builder

Projektowanie Term Mariusz Szczuraszek, Piotr Dominiczak

Pracownia Architektoniczna Piotr Dominiczak i Mariusz Szczuraszek

Maciej Cyba

Pracownia Projektowa Branży Sanitarnej CYBA

W ostatnich latach popularne stało się wykorzystywanie wód termalnych w publicznych obiektach basenowych. Kąpieliska termalne to bowiem zamierzenie doskonałe marketingowo, ale jednocześnie wymagające od projektantów specyficznego podejścia. Przybliżamy to zagadnienie na przykładzie opracowanego przez nas i będącego obecnie w realizacji projektu Term Tarnowskich.

rojektowanie basenów wkracza w XXI wiek pod znakiem energooszczędności i rozbudowanej części rekreacyjnej. Kąpieliska termalne to doskonały projekt marketingowy. Obiekty mają przyciągać użytkownika nie tylko basenami, lecz także szeroką ofertą dodatkowych atrakcji. Klient chętnie odwiedza obiekt, w którym może zrelaksować się w różnorakich basenach termalnych, poddać się masażowi zarówno wodnemu, jak i wykonywanemu w gabinecie SPA. Oczekiwania wszystkich użytkowników rosną i inwestorzy doskonale zdają sobie z tego sprawę. Z drugiej strony planowany obiekt powinien być jak najbardziej oszczędny w eksploatacji. Nie tylko prywatni inwestorzy, lecz także gminy zauważają jak drogie w utrzymaniu są obiekty krytych pływalni, i starają

się minimalizować koszty eksploatacyjne już na etapie koncepcji i projektowania. Zauważyć to można już podczas przetargów, gdzie coraz częściej jednym z kryteriów oceny staje się zapotrzebowanie na energię i prognozowane koszty mediów. Od autorów programów funkcjonalno-użytkowych, projektantów i audytorów oczekuje się prognozowania rzeczywistego zachowania tego typu budynków i wyszukiwania często nietypowych rozwiązań pozwalających na zaprojektowanie i wykonanie obiektu atrakcyjnego, przyciągającego wymagających klientów, a jednocześnie energooszczędnego. Oszczędności generowane są dwojako – poprzez minimalizację potrzeb energetycznych osiąganą dzięki zastosowaniu różnego rodzaju odzysków ciepła, izolacji, itd., lub poprzez wyszukanie darmowego czy też bardzo niedrogiego odnawialnego źródła ciepła.

Wody geotermalne

Jednym z ciekawszych „alternatywnych” źródeł energii jest oczywiście geotermia. Pojęcie to dość szeroko opisuje szereg źródeł, począwszy od typowych pomp ciepła z odwiertami pionowymi, aż po wykorzystanie gruntowych wymienników powietrznych, wód gruntowych pompowanych na zewnątrz i po odebraniu ciepła ponownie zatłaczanych do ziemi. Wody termalne o temperaturach od 27 do 125°C (lokalnie nawet do 180°C), występują w Polsce na obszarze ponad 6600 km2 i głębokości średnio pomiędzy 1 a 3 tys. m i rozłożone są stosunkowo równomiernie na obszarze niemal całej Polski. Z punktu widzenia balneologii, hydroterapii i szeroko rozumianej technologii basenowej, szczególnie efektywna jest eksploatacja złóż geotermalnych o temperaturach umożliwiających bezpośrednie ich wykorzystanie w celach grzewczych. Dla potrzeb technologii basenowej oznacza to temperaturę wód geotermalnych powyżej 40-50°. Ciepło o takich lub wyższych parametrach pozyskane z geotermii używane jest bezpośrednio do ogrzewania, zasilania nagrzewnic wenty-

lacyjnych, ogrzewania niecek basenowych oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej. Biorąc pod uwagę fakt, że szczytowe zapotrzebowanie ciepła przeciętnej wielkości aquaparku o powierzchni lustra wody 600-700 m2 wynosi około 1,0 MW, pozyskanie taniego ciepła geotermalnego w znaczącym stopniu wpływa na ograniczenie kosztu jego eksploatacji. Jeszcze większe oszczędności generowane są w przypadku aquaparków z basenami zewnętrznymi. Ponieważ szczytowe zapotrzebowanie ciepła całorocznego basenu zewnętrznego wynosi około 4,0 kW/m2, to basen o powierzchni 250 m2 wymaga dostarczenia kolejnego 1,0 MW energii cieplnej.

Zaczynamy od analizy wód

Geotermia i wykorzystanie wód gruntowych to nie tylko ciepło. Wykorzystanie wód termalnych w balneoterapii, czyli wodolecznictwie, jest znane już od czasów starożytnych. Podstawą rozpoczęcia prac projektowych jest więc w tym aspekcie ocena przydatności wód geotermalnych w balneoterapii oraz technologii basenowej, która każdorazowo powinna zostać poprzedzona dokładną analizą składu chemicznego wody, oraz jej przydatności leczniczej. Jest to szczególnie istotne ze względu na powszechne występowanie w wodach geotermalnych szerokiej palety pierwiastków i związków chemicznych, nie zawsze obojętnych dla zdrowia i samopoczucia osób z nich korzystających. Wynik analizy wody pozwala na określenie profilu obiektu, określenie grupy potencjalnych odbiorców oraz ostateczne określenie jego funkcji.

Projektujemy komfort

Zastosowanie w obiekcie basenowym wody geotermalnej ze wskazaniem terapeutycznym narzuca profil funkcjonowania obiektu lub jego strefy jako obiektu rehabilitacyjnego bądź relaksacyjnego. Projektując takie obiekty, musimy zadbać o komfort przebywania w nich. Strefy rehabilitacyjne i relaksacyjne należy fizycznie i akustycznie wydzielić od innych stref i funkcji. Konieczne jest

Wysoka agresywność chemiczna

Woda termalna, którą dysponujemy na basenie w Tarnowie Podgórnym, to 8,13% chlorkowo-sodowa jodkowa solanka termalna. Ze względu na znaczne stężenia związków chemicznych solanka ta, w stanie nierozcieńczonym, może być stosowana wyłącznie w szczególnych przypadkach określonych wskazaniami lekarskimi, z uwzględnieniem wielu przeciwwskazań. Dlatego też w ogólnodostępnym basenie i wannie SPA zdecydowano się na wykorzystanie solanki znacznie rozcieńczonej. Dodatkowym argumentem przemawiającym za zastosowaniem solanki dość znacznie rozcieńczonej jest jej bardzo wysoka agresywność chemiczna oraz zawartość pierwiastków promieniotwórczych – lotnego radonu oraz radu.

Używamy odpornych materiałów

Istotnym parametrem wpływającym na bezpieczeństwo osób korzystających z kąpieli termalnych oraz osób obsługujących basen jest odpowiednio dobrana, efektywna wentylacja, pozwalająca na odprowadzenie zysków wilgoci, jak również obniżająca do

bezpiecznego poziomu koncentracje oparów gazowych nad lustrem wody. Stosunkowo wysoka agresywność chemiczna wód geotermalnych, jak również powietrza odprowadzanego znad lustra wody, wymusza ponadto konieczność stosowania odpowiednich, odpornych na działanie solanek materiałów. Dotyczy to wszelkich materiałów budowlanych, mających bezpośredni kontakt z wodą termalną i powietrzem odciąganym z rejonu basenów. W Tarnowskich Termach zastosowano odporne chemicznie niecki basenowe wykładane materiałami ceramicznymi, wyposażone w osprzęt napływowy oraz atrakcje wodne odporne na działanie solanki (tworzywa sztuczne, brąz, stal kwasoodporna). W obiegach wody basenowej stosujemy pompy wykonane z brązu oraz pompy tworzywowe, lampy UV oraz armaturę i osprzęt odporne na działanie wody termalnej o określonej temperaturze i stężeniu. W obiegach wentylacji możliwie szeroko wykorzystywane są kanały oraz osprzęt wykonany z tworzyw sztucznych. Należy zwrócić uwagę, że wymagania stawiane materiałom, z których wykonane są instalacje technologiczne, zdecydowanie rosną wraz ze wzrostem temperatury i stężenia solanek. Ma to istotny wpływ na koszt inwestycyjny obiektu, gdyż cena tego typu urządzeń znacznie przewyższa cenę urządzeń standardowych. Rozsądne ustalenie granicznych wartości stężenia wód termalnych w nieckach basenowych ma więc istotne znaczenie zarówno w odniesieniu do kosztów inwestycyjnych, jak również eksploatacyjnych i serwisowych. Budowa Tarnowskich Term dobiega końca. Mamy nadzieję, że obiekt przyciągnie użytkowników zróżnicowaną ofertą. Jesteśmy ciekawi opinii wszystkich ceniących sobie relaks w ciepłej wodzie i pobyt w saunach – ponieważ szczególny nacisk położyliśmy właśnie na kształtowanie tych części obiektu. n

Stosunkowo wysoka agresywność chemiczna wód geotermalnych, jak również powietrza odprowadzanego znad lustra wody, wymusza konieczność stosowania odpornych na działanie solanek materiałów.

Zdjęcie z budowy

Wizualizacje i zdjęcie archiwum: Pracownia Architektoniczna Dominiczak i Szczuraszek

zapewnienie miejsc siedzących i leżących w basenie i na plaży. W Tarnowskich Termach, które są obiektem wielofunkcyjnym, niecki wykorzystujące wodę termalną zlokalizowane są w przestrzeni basenu rekreacyjnego. Strefa ta, dla zachowania jak najlepszego komfortu, została wydzielona szerokimi kwietnikami, a jej poziom został obniżony w stosunku do pozostałej części hali basenowej. To rozwiązanie pozwala na zachowanie poczucia intymności przez osoby korzystające z tego basenu. Na plażach wokół niecki zaprojektowaliśmy miejsce dla leżaków. Same niecki, w tym jedna zewnętrzna, zostały wyposażone w maksymalną liczbę miejsc leżących i siedzących.

Marek Wrzal

Prezes Zarządu Berndorf Baderbau Sp. z o.o.

Budynki z basenami zaprojektowanymi na ostatnich kondygnacjach, zarówno domy jednorodzinne, rezydencje, wielorodzinne budynki mieszkalne, jak i obiekty użyteczności publicznej, np. hotele, a szczególnie wysokościowce – to dzieła inżynierskie o spektakularnej architekturze, dostarczające użytkownikom niezapomnianych wrażeń. 1

iejscem usytuowania basenu w obiektach użyteczności publicznej są najczęściej najniższe kondygnacje. W ostatnich latach zauważamy jednak ciekawy kierunek rozwoju budowy basenów w obiektach hotelowych czy prywatnych. Inwestorzy, chcąc uatrakcyjnić użytkownikom korzystanie z rekreacji wodnej w swoim obiekcie, starają się sytuować baseny na wyższych kondygnacjach, na tarasach lub nawet na dachach. Takie rozwiązanie pozwala uatrakcyjnić ofertę dla użytkowników. Osoby kąpiące się z zupełnie innej perspektywy postrzegają otaczający ich krajobraz (fot.1-5). W basenie na dachu hotelu Mera w Sopocie zastosowaliśmy rynnę przelewową z przelewem tzw. Infiniti. Wizualnym przedłużeniem wody basenowej jest perspektywa morza (fot.1). Z basenu prywatnego możemy zaś podziwiać całą panoramę miasta (fot.5). Na fot. 2 pokaza-

no z kolei osiedle, na którym widać basen usytuowany na dachu jednego z bloków mieszkalnych.

Adekwatna technologia – niecka ze stali nierdzewnej

Tego rodzaju rozwiązania wymagają oczywiście zastosowania odpowiednich technologii wykonania samej niecki basenowej. Ponieważ nasze produkty, czyli niecki basenowe ze stali nierdzewnej, idealnie nadają się do tego rodzaju inwestycji, często zgłaszają się do nas inwestorzy oraz pracownie architektoniczne realizujące tego rodzaju inwestycje. Stal nierdzewna, w porównaniu z konstrukcją żelbetową, jest materiałem o wiele lżejszym. Mniejsze obciążenia oznaczają niższe koszty wykonania konstrukcji budynku. Niecki basenowe wykonane ze stali nierdzewnej zapewniają również wieloletnią trwałość bez względu na panujące, zewnętrzne warunki atmosferyczne. Gwarantowana przez naszą fir-

Gwarantowana szczelność jest dodatkowym atutem wyboru tej technologii.

Zdjęcia archiwum: Berndorf Baderbau Sp. z o.o.

baseny

SPORT&RekReacja 2015 kwiecień 2015

42 Builder

kąPiel na dachu

Niecki basenowe wykonane ze stali nierdzewnej zapewniają wieloletnią trwałość bez względu na zewnętrzne warunki atmosferyczne.

BERNDORF BADERBAU Sp. z o.o. ul. Zdrojowa 78 43-384 Jaworze tel. 33 82 89 700 fax 33 82 89 701 e-mail: biuro@berndorf.pl www.berndorf.pl

kwiecień 2015

Atutem niecki ze stali nierdzewnej, w porównaniu z konstrukcją żelbetową, jest mniejszy ciężar i zarazem niższe koszty wykonania konstrukcji budynku.

Builder

mę szczelność jest dodatkowym atutem wyboru tej technologii. Jeżeli dodamy do tego jeszcze kilka innych zalet systemu, jak idealne warunki higieniczne, gwarantowane przez opatentowany przez nas system hydrauliki basenowej; wyposażenie w atrakcje basenowe dopasowane do indywidualnych potrzeb inwestora; dowolność kształtów; oświetlenie LED czy wieczna trwałość, otrzymujemy produkt, którego użytkowanie będzie nie tylko bezawaryjne przez kilkadziesiąt lat, ale również dostarczy niezapomnianych wrażeń. Pierwszy basen wykonany w technologii Berndorf ma już ponad 45 lat i wygląda jak w dniu otwarcia. Każda tego rodzaju inwestycja jest jedyną w swoim rodzaju. Nasi konstruktorzy i projektanci chętnie dostarczą Państwu wszelkich niezbędnych informacji na temat możliwych rozwiązań, dostosowanych do Państwa istniejących potrzeb i oczekiwań. Porozmawiajmy o tym. To nic nie kosztuje! Zapraszamy do współpracy.

baseny

SPORT&RekReacja 2015 kwiecień 2015

44 Builder

BaSen kąPielOwy trudny przypadek uszczelnienia mgr inż. Tomasz witczak Doradca Techniczny Sopro Polska Sp. z o.o.

Technologie stosowane do uszczelnienia i wykończenia basenów wykorzystywane są w Polsce z powodzeniem od kilkunastu lat. W tym czasie zarówno projektanci, jak i wykonawcy opanowali arkana technologii basenowej. W artykule przedstawiono przypadek, w którym do wykonanej już żelbetowej niecki basenowej przesączała się woda gruntowa.

ego typu problemy zdarzają się w przypadku posadowienia niecki bezpośrednio na gruncie i potraktowania jej dna jako płyty fundamentowej. Duże baseny posadawia się z wielu względów na słupach żelbetowych i stopach fundamentowych, dzięki czemu przy braku szczelności hydroizolacji woda gruntowa nie może wnikać do niecki, a tylko do znajdującego się pod nią pomieszczenia, tzw. podbasenia. W przypadku opisywanego, prywatnego obiektu basenowego mamy do czynienia z niekorzystnymi warunkami gruntowo-wodnymi. Budynek jest bowiem posadowiony na starych rozlewiskach Wisły. Panują tam trudne warunki gruntowe z dość wysokim, ustabilizowanym poziomem wód. Prawdopodobną przyczy-

ną przesączenia się wody gruntowej do niecki basenowej były niepoprawnie wykonane prace hydroizolacyjne pod płytą basenu oraz przy budowie ścian basenu lub użycie niewłaściwych materiałów. Na dnie wykonanego żelbetowego basenu (z betonu wodoszczelnego B30 W8), a szczególnie na połączeniu ścian z płytą denną, pojawiły się miejsca intensywnych zawilgoceń, łącznie z wyciekami wody. Kierownictwo budowy zwróciło się do Działu Doradztwa Technicznego firmy Sopro Polska z prośbą o ocenę stanu technicznego i opracowanie technologii do tego obiektu. Ze względu na sposób posadowienia (płyta na gruncie) oraz zastosowaniu materiału hydroizolacyjnego (wstęgowy) pod płytą denną naprawienie błędów było bardzo trudne. Z powodu napływu do niecki wilgoci z gruntu zdecydowano się zastosować renomowany i sprawdzony na kilkuset basenach system uszczelnienia i wykończenia basenu firmy Sopro Polska. Poprzednie próby wykorzystania mniej sprawdzonych rozwiązań kończyły się fiaskiem.

Warstwa odcinająca

Podłoże betonowe zostało oczyszczone przez szlifowanie, a następnie umyte pod wysokim ciśnieniem. Po obeschnięciu betonu przystąpiono do wykonania tzw. warstwy odcinającej. Wykonano ją ze specjalnej żywicy Sopro ESG 868 bezpośred1

nio na betonie, w dwóch cyklach. Pierwsza warstwa miała za zadanie spenetrować beton i wypełnić pory, druga wytworzyła powłokę odcinającą, którą (świeżą) obsypano suchym, ostrym piaskiem kwarcowym Sopro QS 511 (fot. 1). Uzyskano szorstką powierzchnię, która jest idealna do nakładania kolejnych warstw.

Profilowanie niecki

Kolejnym etapem było wykonanie profilowania i wyrównania powierzchni ścian i dna basenu. Ze względu na sposób posadowienia i nieszczelności wykonanej hydroizolacji niecki basenowej wykonano profilowanie ścian systemem zapraw modyfikowanych polimerami na bazie cementu (PCC) Sopro Repadur. Ze względu na rodzaj wybranej okładziny – mozaika szklana – konieczne było dokładne wyprofilowanie powierzchni, ponieważ przy takiej okładzinie nie ma możliwości korekty nierówności podłoża zaprawą klejową. Powierzchnię wygładzono systemową szpachlówką Sopro Repadur 5. Uzyskano w ten sposób idealnie gładką, równą powierzchnię o wysokiej nośności i przyczepności do podłoża powyżej 1,5 MPa (fot. 2). Na dnie niecki, ze względu na konieczne wypłycenie basenu o ok. 6 cm, zastosowano grubowarstwową zaprawę jastrychową wysokowytrzymałą, szybko dojrzewającą, ulep2

Uszczelnienie basenu

Inwestor na tym etapie budowy nie zdecydował jeszcze o rodzaju wody basenowej. Ze względu na rozważaną możliwość zastosowania w basenie wody solankowej zdecydowano się na wykonanie uszczelnienia poliuretanowego Sopro PU-FD, trwale odpornego na działanie różnych czynników chemicznych, w tym różnych rodzajów soli. Ze względu na wymagania żywic odnośnie do wilgotności podłoży (max. 4% wilgotności resztkowej pod-

Klejenie i fugowanie mozaiki szklanej

Inwestor zdecydował się na wyłożenie niecki basenu mozaiką szklaną. W basenach kąpielowych, szczególnie rekreacyjnych, obecnie najczęściej wybieraną okładziną jest mozaika szklana. Wynika to z nieograniczonych możliwości uzyskania indywidualnych efektów niemożliwych do uzyskania z innych materiałów. Dodatkowym atutem jest możliwość obkładania figur czy też elementów wyprofilowań, jak siedziska lub leżanki, czy elementów dekoracyjnych, np. strumyków. Mozaika szklana umożliwia realizację inspiracji architektów. Należy jednak pamiętać, że mozaika szklana jest najtrudniejszą i najbardziej wymagającą okładziną basenową pod względem przyczepności. Szkło nie ma porów, o które mogą „zahaczyć się” zaprawy cementowe. Z tego powodu konieczne jest klejenie mozaiki za pomocą klejów epoksydowych.

Uzyskuje się wówczas wysokie przyczepności okładziny, odporne na odrywanie powodowane przez ruch wody i zawirowania (efekt ssania). Ze względu na wybraną, transparentną mozaikę szklaną konieczne było – ze względów estetycznych – klejenie jej na biały klej epoksydowy Sopro FEP (fot. 5). Jest to produkt epoksydowy, który spełnia normę klejową PN-EN 12004 w klasie klejów na bazie żywic reaktywnych R2T oraz normę na fugi PN-EN 13888 w klasie RG. Zaprawa Sopro FEP charakteryzuje się wysoką odpornością na obciążenia chemiczne, w tym sole stosowane w basenach solankowych. Opisana realizacja pokazuje codzienność życia budowlanego. Praktyka budowlana musi coraz częściej sięgać po specjalistów z różnych, często wąskich branż budowlanych. Dzięki dość nowym, a jednocześnie sprawdzonym rozwiązaniom można w prosty sposób rozwiązać problem na budowie. Niestety, nadal często stosowane są „domorosłe” rozwiązania, jednak ich trwałość nie utrzymuje się długo. Naprawa jest już wówczas bardzo droga i uciążliwa. n

Sopro Polska Sp. z o.o. ul. Poleczki 23/F 02-822 Warszawa tel.: 22 335 23 00 fax: 22 335 23 09 e-mail: biuro@sopro.pl www.sopro.pl

kwiecień 2015

łoży cementowych) wykonano pomiary stanu zawilgocenia. Wyniki potwierdziły gotowość do nakładania żywic epoksydowych i poliuretanowych (średnia wartość pomiaru to 2,5%). Wykonano gruntowanie ścian i podłóg preparatem epoksydowym Sopro EPG 522 z obsypką piaskiem kwarcowym Sopro QS 511. Po 24 godzinach przystąpiono do kolejnych prac uszczelniających – wklejono taśmy uszczelniające Sopro FDB 524 w naroża (ze względu na jej rozciągliwość uszczelnia się nią także dylatacje w kształcie elips i półkoli – kształty często spotykane w basenach rekreacyjnych), a następnie nałożono uszczelnienie Sopro PU-FD. Drugą warstwę powłoki Sopro PU-FD obsypano piaskiem kwarcowym Sopro QS 511 w celu poprawienia przyczepności powierzchni (fot. 4).

szoną tworzywem sztucznym Sopro Rapidur® M5 (na zaprawie sczepnej). Ze względu na konsystencję jastrychową, tzw. „wilgotnej ziemi”, możliwe było wykonanie zatarcia powierzchni w sposób mechaniczny, z zachowaniem takiej dokładności wyprofilowania dna, jaka jest wymagana dla tynków (także dla mozaiki) (fot. 3). Trudnym i bardzo czasochłonnym elementem do wyprofilowania (tu również musiała być zachowana wyjątkowa dokładność pod mozaikę) były schody wejściowe. Dzięki plastyczności oraz łatwości profilowania i obróbki mas szpachlowych Sopro udało się to wykonać w szybki i dokładny sposób. Podczas profilowania niecki wykonano „bruzdy” wokół przejść instalacyjnych czyli dysz, reflektorów, skimmera o głębokości 30, szerokości 50 (ściana) lub 80 (dno) milimetrów. Te miejsca ukształtowano w celu wykonania w nich tzw. korków żywicznych, czyli trwale wodoszczelnego połączenia elementów instalacji z uszczelnieniem podpłytkowym. Jest to odporny na wnikanie wody i odrywanie element, zapewniający szczelność na styku z elementami instalacji. Korki żywiczne wykonuje się z masy epoksydowej Sopro DBE 500.

Builder

Zdjęcia archiwum: Sopro

pomosty pływające

SPORT&rekreacja 2015

Bezpiecznie zacumować

Modułowe

pomosty pływające

kwiecień 2015

Marzena Kern-Michalczuk: Przede wszystkim łatwość montażu, trwałość konstrukcji i bezpieczeństwo użytkowania. Kiedy wpływamy do portu, o bezpieczeństwie i wygodzie postoju w nim decyduje właśnie jakość pomostów, do których zacumujemy. Gdy powstają nowe porty i mariny, ich właściciele powinni zwrócić szczególną uwagę na odpowiedni dobór tych urządzeń.

Builder

kowane są w dwóch seriach: niskoi wysokoburtowej. W zależności od zastosowań dobieramy odpowiedni pomost dla danej inwestycji. Pomosty wysokoburtowe służą do budowy przystani jachtowych, wędkarskich, marin, platform rekreacyjnych i widowiskowych. Pomosty niskoburtowe przeznaczone są głównie dla kajakarstwa i wioślarstwa.

G.P.: W czasach, kiedy żeglowanie oraz inne formy rekreacji wodnej stają się coraz bardziej popularne, znaczenia nabierają takie elementy infrastruktury jak pomosty. Jedną z nowoczesnych propozycji w tym zakresie są modułowe pomosty pływające. Jakie są największe zalety tej technologii?

G.P.: Jak wygląda montaż pomostów modułowych? W czym tkwi przewaga nad rozwiązaniami tradycyjnymi?

M.K.M.: W wielu portach technologia wykonania pomostów nie zmienia się od lat. Kąpieliska i pomosty nadal buduje się z wykorzystaniem drewna, stali i betonu przy użyciu ciężkiego sprzętu. Pomosty tego typu należy konserwować, dokonywać okresowych przeglądów itp. W przypadku konstrukcji tworzywowych pomosty buduje się zupełnie inaczej – łatwo, szybko i przyjemnie, bez użycia ciężkiego sprzętu, angażowania specjalistycznej ekipy montażowej. Elementy pomostów łączy się ze sobą za pomocą łączników, tworząc dowolne konfiguracje. Elementy w kształcie prostokątów pełnią funkcję pływaków, będąc równocześnie częściami konstrukcyjnymi budowanych pomostów. Powierzchnia elementów pomostu wykończona jest estetyczną imitacją drewnianych

G.P.: Czy poza pomostami moduły mogą mieć jeszcze inne zastosowanie?

Z Marzeną Kern-Michalczuk, Product Managerem firmy ELPLAST+ Sp. z o.o. z Jastrzębia-Zdroju rozmawia Grzegorz Przepiórka. słojów, jest antypoślizgowa i odporna na promieniowanie UV, brak w nich ostrych krawędzi i drzazg. Pomost może być zakotwiczony za pomocą martwych kotwic lub żerdzi wkręcanych w dno akwenu. Powstała w ten sposób konstrukcja jest sztywna, stabilna i bezpieczna, nie wymaga konserwacji. Co najważniejsze, nie podlega rygorom prawa budowlanego. G.P.: Z jakiego konkretnie materiału powstają modułowe pomosty pływające?

M.K.M.: Pomosty wyprodukowane są z tworzywa sztucznego – polietylenu. Jest to wytrzymały, lekki i bardzo trwały materiał. Pomosty produ-

M.K.M.: Owszem. Wszyscy wiemy, że do jednych z największych letnich atrakcji należy aktywne spędzanie wolnego czasu nad wodą, w tym nad otwartymi akwenami. Analizując przyczyny, miejsca i okoliczności wypadków osób kąpiących się, można stwierdzić, że znaczna część utonięć spowodowana jest kąpielą w miejscach do tego nieprzygotowanych. Dlatego od kilku lat promujemy nasz projekt „Bezpieczne kąpieliska w każdej Gminie”. Są idealnym rozwiązaniem dla miast i gmin, które nie posiadają własnych basenów, ale dysponują dostępem do jeziora, żwirowni, stawu itp. Korona takiego kąpieliska na otwartym akwenie wykonana jest z tworzywowych modułów pływających, a boki i dno basenu zabezpieczone są specjalnymi siatkami z tworzywa sztucznego, które uniemożliwiają wypłynięcie poza obszar strzeżony kąpieliska. W basenie unoszącym się na tafli stawu, jeziora czy rzeki, woda pochodzi z naturalnego akwenu. Baseny takie mogą być wyposażone w zjeżdżalnie dla maluchów, fontanny i inne atrakcje. Zgodnie z przepisami na kąpielisku wyznaczana jest strefa dla umiejących i nieumiejących pływać.

M.K.M.: Do jednych z najciekawszych realizacji można zaliczyć np. basen pływający z podwieszanym dnem na akwenie i dwa boiska do gry w kajak-polo, które powstały na akwenie dawnej żwirowni w Kaniowie – gmina Bestwina. Te obiekty zostały wybudowane z produkowanych przez nas pomostów pływających, a obok rośnie trybuna na kilkaset miejsc. Śmiało można stwierdzić, że jest to jeden z najnowocześniejszych obiektów do uprawiania tego typu sportu w Europie. Zostanie on jeszcze rozbudowany. Jedną z prestiżowych realizacji, jakie wykonaliśmy, są również pomosty dla wioślarzy i kajakarzy znajdujące się w Centralnym Ośrodku Przygotowań Olimpijskich w Wałczu. Pomosty te użytkowane są przez najlepszych zawodników krajowych i zagranicznych, ich zadowolenie z użytkowania jest dla nas najlepszą referencją. W gminie Tarnowo Podgórne dwa lata temu postał basen pływający na jeziorze, wydzielający bezpieczne kąpielisko na otwartym akwenie (zabezpieczony został barierkami, posiada również stanowisko dla ratownika). Basen pływający z modułowych elementów ELPLAST+ okazał się również strzałem w dziesiątkę w gminie Zebrzydowice na stawie Młyńszczok. Można by wymieniać wiele naszych realizacji wartych zobaczenia. Wymienione obiekty zasługują na uwagę ze względu na liczne zalety: nie wymagają konserwacji, łatwo utrzymać ich czystość, są estetyczne i bezpieczne, mają

M.K.M.: Oczywiście. Obsługujemy naszych klientów kompleksowo, od projektu po montaż. Posiadamy także rozbudowaną sieć dystrybutorów w Polsce i za granicą. G.P.: Firma Elplast+ to nie tylko nowoczesność, lecz także wieloletnie doświadczenia. Jak przekłada się to na produkcję pomostów?

M.K.M.: ELPLAST+ Sp. z o.o. to polska firma kontynuująca ponad 25letnią tradycję w przetwórstwie wyrobów z tworzyw sztucznych. Wiemy, że jakość i nowoczesność to pojęcia fundamentalne, tym bardziej że łatwo je zweryfikować dzięki długotrwałemu użytkowaniu takich produktów jak m.in. tworzywowe pomosty pływające do budowy przystani jachtowych, kajakowych czy systemy instalacji do sztucznego naśnieżania stoków narciarskich i innej infrastruktury sportowej. Te właśnie produkty pozwalają m.in. postawić tezę, że wyroby firmy ELPLAST+ są gwarancją wysokiej jakości, co potwierdzają otrzymane już wyróżnienia i nagrody. Ponadto firma posiada i wciąż doskonali Zintegrowany System Zarządzania Jakością i Środowiskiem zgodnie z normami ISO 9001 i ISO 14001, a produkowane wyroby pozycjonowane są w klasie premium. Dzięki stosowaniu wysokiej jakości surowców, wieloletniemu doświadczeniu oraz badaniom wykonywanym w niezależnych oraz własnych laboratoriach, odpowiadają wymaganiom normatywów europejskich. Najważniejszym jednak certyfikatem jakości dla firmy ELPLAST+ Sp. z o.o. jest zadowolenie klientów krajowych i zagranicznych.

Prywatna przystań – jezioro Śniardwy

Basen pływajacy na stawie – Zebrzydowice kwiecień 2015

G.P.: Gdzie znajdują się najciekawsze realizacje marki Elplast+? W jakich miejscach można się spodziewać kolejnych?

G.P.: Czy firma oferuje również dystrybucję i montaż?

M.K.M.: Technologia jest popularna od dawna za granicą. U nas w kraju staje się coraz bardziej doceniana i wykorzystywana, co pokazują nasze liczne realizacje. Mamy wielu zadowolonych klientów, którzy od kilku lat posiadają nasze wyroby i z sezonu na sezon rozbudowują swoje pomosty o kolejne elementy. Myślę, że do naszych rozwiązań przekonają się również inni planujący zagospodarowanie swoich nabrzeży.

możliwość rozbudowywania i konfigurowania, brak w nich ostrych krawędzi i drzazg. Kuszące jest to, że są stosunkowo tanie, ale nie świadczy to o ich niskiej jakości, wręcz przeciwnie – tworzywowe pomosty pływające maja długą żywotność.

Builder

G.P.: Jak dużą popularnością cieszy się technologia tworzywowych pomostów pływających? Czy jest popyt na tego typu rozwiązania?

Zdjęcia archiwum: ELPLAST+

Wiele gmin i ośrodków sportowych czy klubów wioślarsko-kajakarskich zainwestowało już w tego typu obiekty, aby przyciągnąć turystów i zwiększyć bezpieczeństwo spędzania wolnego czasu turystom i mieszkańcom swoich miast.

Pomost cumowniczy – MORIS Pszczyna

G.P.: Dziękuję za rozmowę. Boiska do gry w kajak polo – gmina Bestwina

„ELPLAST+” Sp. z o.o. ul. Świerczewskiego 8, 44-336 Jastrzębie-Zdrój tel. 32 471 80 40, fax 32 471 10 43 tel. kom. 502 686 337 http://www.elplastplus.pl

Pomost cumowniczy Ośrodek Kadet – jezioro Długie

boiska

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

48 Builder

Orliki ipielęgnacja nie tylko się opłaca Paweł Cudny

Menadżer Maszyny do pielęgnacji boisk Aries Power Equipment Sp. z o.o.

Wśród obiektów sportowych najliczniej powstałych w ostatnich latach są boiska piłkarskie z sztuczną trawą. Miało to związek z realizacją rządowych programów „Blisko boisko” i „Orlik 2012”. Szacunkowa liczba takich boisk to około 2600 obiektów. Popularne „Orliki” to obiekty dostępne dla wszystkich bezpłatnie, a więc bardzo mocno eksploatowane. Obserwując życie takich obiektów, można z pewnością stwierdzić, że był to projekt trafiony, a dzieci, młodzież i dorośli, korzystając ze stworzonych im warunków, zapełniają takie boiska od świtu do nocy.

ama idea budowania takich obiektów niosła za sobą bardzo szlachetne przesłanie, ale niestety wraz z nią pojawiły się też problemy związane z ich dalszą obsługą i utrzymaniem. Takie obiekty wymagają odpowiedniej opieki związanej z zarządzaniem nimi, utrzymaniem porządku, bieżącymi naprawami i pielęgnacją nawierzchni boisk sztucznych. Boiska sztuczne są na pewno mniej wymagające w porównaniu do naturalnych, ale z pewnością nie są bezobsługowe. Opiekunami takich obiektów są gminy, ośrodki sportu i rekreacji, placówki kulturalne, szkoły lub kluby sportowe i to właśnie na nich spoczywa odpowiedzialność za dany obiekt. Musimy wszyscy zdać sobie sprawę z tego, że inwestycja związana z budową obiektu nie kończy się na samym oddaniu go do użytku – to dopiero początek jego egzystencji. Głównym problemem zarządców „Orlików” jest bieżące finansowanie obiektu. Nie mogą oni pobierać żadnych opłat za wynajem boiska, a tym samym zamyka im się możliwość samofinansowania obiektu. Środki na remonty, naprawy i zakup odpowiedniego sprzętu muszą otrzymać z budżetów gminnych lub miejskich na podstawie wcześniej oszacowanego planu. Jak powszechnie wiadomo, braki w kasach urzędów są zawsze, a sami urzędnicy często potrzeby obiektów sportowych odkładają na dalszy plan jako sprawę mniej ważną. Wspomniane wyżej programy rządowe tak naprawdę pomogły tylko wybudować nowoczesne obiekty, zabrakło w nich

jednak realnego spojrzenia w przyszłość i na dalsze losy tych obiektów. Problemy finansowe, brak edukacji i ograniczone możliwości sprzętowe niestety prowadzą coraz częściej do poważnych zaniedbań i całkowitej dewastacji obiektów.

Dlaczego pielęgnować?

Nawierzchnia sztuczna z pewnością posiada wiele zalet, ale nie możemy stwierdzić, że jest bezobsługowa. Boiska sztuczne są zdecydowanie mniej wymagające od boisk z trawą naturalną, które w dużym stopniu zależne są od warunków atmosferycznych i położenia. Boiska sztuczne mogą powstawać w dowolnych miejscach na przestrzeniach otwartych, zadaszonych lub w halach sportowych, można z nich korzystać o każdej porze roku. Nawierzchnia boiska sztucznego wymaga odpowiednio przygotowanego podłoża. Składa się z trawy wykonanej z materiałów syntetycznych, piasku kwarcowego i gumowego lub silikonowego granulatu. Każdy z elementów sztucznej nawierzchni pełni ważną funkcję w całej strukturze. Włókna trawy syntetycznej imitują trawę naturalną oraz mają za zadanie utrzymywać na swoim miejscu piasek i granulat będące wypełnieniem nawierzchni. Piasek kwarcowy pełni rolę podsypki i jest obciążeniem dla całego podłoża, a granulat zapewnia odpowiednią miękkość i sprężystość powierzchni, amortyzując i chroniąc nasze ciała podczas kontaktu z nawierzchnią. Podczas codziennej, wielogodzinnej eksploatacji boiska nawierzchnia za-

Zdjęcia archiwum: Aries Power Equipment

Jak pielęgnować?

Profesjonalna obsługa boisk sztucznych to systematyczne wykonywanie różnego rodzaju zabiegów pielęgnacyjnych i renowacyjnych przy użyciu specjalistycznych maszyn. Do czynno-

Aries Power Equipment Sp. z o.o. ul. Puławska 467, 02-844 Warszawa tel./fax: 022 861 43 01/02 http: www.mojahonda.pl e-mail: info@mojahonda.pl

kwiecień 2015

49 Builder

czyna tracić odpowiednie parametry, które mają wpływ na jej niszczenie, a tym samym bezpieczeństwo użytkowników. Nawierzchnia syntetyczna to materia sztuczna, niemogąca samodzielnie obronić się przed różnego rodzaju procesami biologicznymi lub mechanicznymi, dlatego wymaga odpowiedniej obsługi w zakresie renowacji i bieżącej pielęgnacji. Z perspektywy kilku lat doświadczeń i obserwacji z eksploatacji licznie powstałych w naszym kraju boisk coraz częściej słyszymy o zamykaniu obiektów z powodu ich fatalnego stanu. Brak prawidłowej obsługi boisk z nawierzchnią sztuczną prowadzi do stopniowego niszczenia nawierzchni. Ubytki granulatu powodują łamanie się lub odrywanie sztucznych włókien, co prowadzi do uszkodzeń mechanicznych wiążących się z olbrzymimi kosztami naprawy lub całkowitym zamknięciem niebezpiecznego obiektu. Korzystanie z twardego, ubitego i śliskiego boiska, na którym zalegają różne niebezpieczne przedmioty, stwarza ryzyko groźnych urazów i kontuzji wśród użytkowników. Niepielęgnowana nawierzchnia sztuczna narażona jest również na czynniki biologiczne. Zadeptana nawierzchnia, ubity granulat, zalegające nieczystości – wszystko to skutecznie blokuje odpływ wody, na boisku zaczynają powstawać kałuże, tworzy się błoto. Wilgotne warunki sprzyjają rozwijaniu się glonów, mchu, grzybów i chwastów.

ści pielęgnacji bieżącej należy zamiatanie powierzchni boiska, czyli usuwanie wszystkich niebezpiecznych dla użytkownika przedmiotów, oraz sprzątanie zalegających nieczystości, mogących zablokować drenaż nawierzchni. Musimy również pamiętać o uzupełnianiu granulatu, który pod wpływem eksploatacji boiska stopniowo wynoszony jest na ubraniach i obuwiu użytkowników. Zabiegi te powinno się wykonać przynajmniej raz w miesiącu. Aby zapewnić właściwą miękkość i sprężystość nawierzchni sztucznej, która będzie chroniła nasze ciała, zwłaszcza stawy, przed groźnymi kontuzjami, musimy wykonać czynności rozluźnienia i napowietrzenia oraz wyrównanie poprzesuwanego granulatu. Zabiegi te zaleca się wykonywać przynajmniej raz w tygodniu. Renowację nawierzchni przeprowadzamy około czterech razy w roku – polega ona na wydobyciu i rozbryleniu ubitego granulatu, a także oczyszczeniu włókien z powłoki organicznej. W procesie właściwej pielęgnacji ważne jest, żeby wszystkie zalecane zabiegi były wykonywane systematycznie, przy użyciu maszyn do tego przeznaczonych. Co do instrukcji na temat prawidłowej pielęgnacji nawierzchni boisk sztucznych to na pewno będzie ona indywidualna dla każdego boiska. Mają na to wpływ różne czynniki: położenie, otoczenie i natężenie eksploatacji obiektu. W instrukcjach boisk sztucznych znajdziemy zapis odnoszący się do konieczności przeprowadzenia pielęgnacji przynajmniej 1-2 razy w roku. Jest to jednak zapis techniczny, dotyczący warunków gwarancji, niemający nic wspólnego z prawidłową pielęgnacją, która ma zapewniać użytkownikom właściwy komfort i bezpieczeństwo oraz zagwarantować wydłużenie okresu eksploatacji boiska. Niestety, wspomniany zapis często przyjmowany jest przez zarządców boisk, którzy uznają taką częstotliwość za prawidłową i wystarczającą. n

boiska

SPORT&RekReacja 2015

DRUGIe ŻYcIe nawierzchni syntetycznej Michał Mozer

Specjalista ds. technicznych Gardenia Sport Sp. z o.o.

Intensywna eksploatacja obiektów sportowych i proces ich starzenia są przyczyną coraz częstszych dyskusji na temat konieczności wymiany nawierzchni.

W przypadku nawierzchni poliuretanowych wśród najczęstszych problemów wymienia się utratę przyczepności do podłoża, zastoiny wody z powodu uszkodzeń mechanicznych i nierówności, degradacje materiału i zniszczenie wynikłe z naturalnego użytkowania w obuwiu

Instalacja całkiem nowej nawierzchni

Pierwszą, najbardziej czasochłonną i kosztowną metodą jest całkowite usunięcie istniejącej nawierzchni i instalacja nowej. Dzięki temu uzyskujemy powierzchnię o zmodernizowanych, często lepszych od obecnych parametrach. Dodatkowo, możliwe są poprawa i wyrównanie podbudowy. W przypadku decyzji o kompletnej wymianie starą nawierzchnię należy oczyścić z resztek kruszywa z granulatem, a następnie poddać recyklingowi.

Retopping z prefabrykowanych mat

Drugą metodą jest retopping nawierzchni przy użyciu prefabrykowanych mat. Jest to tańsze i łatwiej-

Zdjęcia archiwum: Gardenia Sport

Builder

kwiecień 2015

Nawierzchnia poliuretanowa

z kolcami, a także wytarcie posypki z EPDM lub nawierzchni natryskowej oraz powiązana z powyższym zmiana jej koloru. W celu usunięcia defektów proponuje się trzy rozwiązania.

sze rozwiązanie, pozwalające na zachowanie idealnej grubości nawierzchni na całej jej powierzchni. Głównym ryzykiem, jakie może wystąpić w przypadku zlecenia prac firmom niemającym odpowiedniego doświadczenia, jest możliwość sumowania się wad i niekorzystnych własności systemu starego i nowego.

Retopping z zachowaniem starej podbudowy

Trzecią metodą, również bardziej ekonomiczną od nowej instalacji, jest retopping starej nawierzchni z zachowaniem podbudowy (metoda „in-situ”). Sposób ten umożliwia wykonanie tylko niezbędnych napraw miejscowych, a także uzyskanie tych samych wartości najważniejszych parametrów nawierzchni jak w starym systemie (poprzez wykonanie identycznej warstwy wierzchniej). Uzyskany system pozostaje nadal bezspoinowym, a jego estetyka wykonania jest taka sama jak w przypadku instalacji nowej nawierzchni.

Zniszczona nawierzchnia poliuretanowa

Prace podczas kompletnej wymiany nawierzchni poliuretanowej

Bąble i zniszczenia na nawierzchni prefabrykowanej przed retoppingiem

Obiekt sportowy po retoppingu nawierzchni poliuretanowej

Na rynku dostępne są specjalistyczne maszyny, które poprzez zasysanie wypełnienia, usunięcie z niego zanieczyszczenia, a następnie ponowne jego wysypanie, regenerują nawierzchnię. Pas z wyciagnietym granulatem, ktory zostal poddany recyklingowi

Strzyzenie trawy (przygotowanie do wklejania linii)

Metoda tkacka polega na jednoczesnym wytworzeniu tkaniny zasadniczej i runa, którego pojedyncze źdźbła są w niej wielokrotnie zaplecione przez wątek i osnowę. Warstwa klejąca służy wyłącznie związaniu wątku i osnowy, tj. stabilności tkaniny zasadniczej. Metoda zamocowania pęczka trawy ma kluczowy wpływ na jego parametry funkcjonalne – takie jak odprężność, siła wyrywania pęczka, przepuszczalność wody, zachowanie w ekstremalnych temperaturach oraz trwałość.

Trawy zszywane

Zszywanie brytów trawy syntetycznej jest coraz częściej wybieraną alternatywą dla ich klejenia. Jednocześnie zamiast instalacji linii pomiędzy ułożonymi rolkami trawy obszar, na którym znajdują się linie, może zostać wystrzyżony, a następnie wkleja się w niego pasy nawierzchni o innym kolorze. Pozwala to na uzyskanie idealnie gładkiej, trwałej i mocnej powierzchni.

Trawy na matach elastycznych

W tym miejscu warto także wspomnieć o trendzie promowanym przez FIFA, jakim jest układanie trawy o wysokości 40 mm na matach elastycznych. Z uwagi na mniejsze zużycie

Proces wyciagania granulatu przez specjalistyczną maszynę

Konserwacja, konserwacja, konserwacja!

Kiedy proces wymiany nowej nawierzchni z trawy syntetycznej dobiegnie końca, należy pamiętać o odpowiedniej konserwacji. Zachowanie zasad i wytycznych dotyczących pielęgnacji nawierzchni pozwoli opóźnić jej zużycie, poprawić użyteczność i estetykę. Oprócz zapobiegania i przeciwdziałania zaśmiecaniu nawierzchni przez przedmioty obce (między innymi szkło, papierosy, organizmy roślinne czy śnieg) warto regularnie przeczesywać nawierzchnię. Czynność ta powoduje, że wypełnienie jest równomiernie rozłożone i osadzone w trawie, a nie na końcach jej włókien. Wszystkie działania powinny być wykonywane „pod włos”. Taki sposób przeczesywania powoduje, że: • włókna nie są wygięte, lecz napuszone, dzięki czemu utrzymują odpowiednią przyczepność nawierzchni i parametry toczenia piłki; • obce cząsteczki i ziarna „wyskakują” z trawy i mogą być z łatwością zamiecione lub odkurzone, co pomaga w całościowym czyszczeniu murawy. Na rynku dostępne są także specjalistyczne maszyny, które poprzez zasysanie wypełnienia, usunięcie z niego zanieczyszczenia, a następnie ponowne jego wysypanie, regenerują nawierzchnię. Powinno się również pamiętać o uzupełnianiu wypełnienia trawy. Dotyczy to szczególnie miejsc o najintensywniejszej eksploatacji, takich jak pole przybramkowe, okolice punktu 11 m i narożniki boisk. Zwiększa to szanse na odroczenie ponownej wymiany nawierzchni przy jednoczesnym zachowaniu jej estetyki i odpowiednich parametrów do gry.

Gardenia Sport Sp. z o.o. ul. Kłobucka 13, 02-699 Warszawa tel. 22 836 67 33, fax 22 837 98 25 biuro@gardenia.pl www.gardenia.pl

kwiecień 2015

Klient chcący poprawić walory estetyczne i użytkowe zniszczonej nawierzchni z trawy syntetycznej ma zdecydowanie mniej rozwiązań do wyboru – możliwa jest wyłącznie jej wymiana. Warto jednak pamiętać, że można zredukować koszty poprzez odzyskanie części granulatu przy pomocy specjalistycznych maszyn. Pozostałą część „starej” nawierzchni należy zutylizować. Jako ciekawostkę, warto wspomnieć, że aktualnie na rynku pojawiła się trawa całkowicie podlegająca recyklingowi. Podobnie jak w przypadku wymiany nawierzchni poliuretanowych, także i tu ważne jest sprawdzenie podbudowy pod względem równości i przepuszczalności wody.

Trawy tkane

granulatu i powiązaną z powyższym mniejszą ilość dosypek, jest to rozwiązanie tańsze w utrzymaniu. Wszystkie właściwości użytkowe przejmuje mata – może to być zarówno mata prefabrykowana, jak i rozkładana „in-situ”.

Trawa syntetyczna

Rynek traw syntetycznych bardzo ewaluował, dlatego istotne jest, aby już na etapie procedury przetargowej zasięgnąć informacji na temat dostępnych nowych rozwiązań. Przykładowo, pojawiły się trawy tkane czy też przystosowane do zszywania brytów zamiast ich klejenia.

Builder

W technologii retoppingu „in-situ” kluczowe jest uzyskanie prawidłowej adhezji nawierzchni i odpowiedniego parametru redukcji siły. Wszystkie użyte komponenty powinny posiadać te same parametry i muszą tworzyć jednorodną kompozycję ze starą nawierzchnią. Mając powyższe na uwadze, bezwzględnie zaleca się, aby stosowane materiały pochodziły od producenta istniejącej nawierzchni poliuretanowej podlegającej retoppingowi.

boiska/lodowiska

SPORT&rekreacja 2015

NOVOFLOOR ICE

czyli dwa w jednym Paweł Olewiński

Dyrektor Marketingu, Pion Wyrobów dla Budownictwa Novol Sp. z o.o.

To znakomita propozycja dla świadomych inwestorów, którzy szukają sprawdzonych nowoczesnych rozwiązań. NOVOFLOOR ICE dzięki specjalnej konstrukcji umożliwia wykorzystywanie obiektu sportowego przez cały rok.

Builder

kwiecień 2015

irma NOVOL, polski producent wysokiej jakości systemów nawierzchni sportowych i rekreacyjnych, od lat aktywnie uczestniczy w propagowaniu nowoczesnych i bezpiecznych rozwiązań, przeznaczonych zarówno dla amato-

rów, jak i profesjonalistów. Świadomi jesteśmy, że sport dzięki swojej specyfice stanowi istotny czynnik w rozwijaniu nawyków i zachowań prozdrowotnych, jest też po prostu wartościową formą spędzania wolnego czasu. NOVOL, jako Ambasador programu „Budujemy Sportową Polskę” i członek Klubu Sportowa Polska, aktywnie wspiera działania zmierzające do budowy i poprawy infrastruktury sportowej w Polsce. Tworząc nowe rozwiązania, firmowy dział badawczo-rozwojowy bacznie obserwuje rynek i dostosowuje systemy nawierzchni do zmieniających się oczekiwań zarówno inwestorów, jak i użytkowników. Liczne konferencje, seminaria oraz indywidualne spotkania to znakomita okazja do rozmów i oceny potencjałów płynących z rynku. Zmianie ulegają także normy, które nawierzchnie sportowe muszą spełniać. Z jednej strony dążymy do coraz to doskonalszych i trwałych rozwiązań, z drugiej zaś – presja niskiej ceny produktu związana z kryterium najniższej

ceny jako głównym kryterium postępowań przetargowych nie daje możliwości promowania innowacyjnych rozwiązań.

Latem BOISKO, zimą LODOWISKO

Realizowany na przełomie lat 2010-2012 pilotażowy program budowy składanych lodowisk sezonowych oraz lodowisk stałych „Biały Orlik” pokazał, że boiska poliuretanowe w sezonie zimowym również mogą służyć społeczeństwu. Celem programu była popularyzacja zimowych dyscyplin sportowych, takich jak łyżwiarstwo i hokej, oraz upowszechnienie jazdy na łyżwach poprzez jakościową poprawę infrastruktury sportowej. W odpowiedzi na potrzeby rynku związane ze sztucznymi lodowiskami firma NOVOL opracowała dwufunkcyjną nawierzchnię sportową NOVOFLOOR ICE. Specjalna konstrukcja nawierzchni umożliwia wykonanie na niej lodowiska lub wykorzystanie nawierzchni jako zewnętrznych obiektów sportowych do zespołowych gier rekreacyjnych, takich

Fot. 1. Przekrój nawierzchni NOVOFLOOR ICE

Fot. 2. Lato, zima – Katowice, Akademia Wychowania Fizycznego, nawierzchnia NOVOFLOOR ICE

cji. Inwestor nie musi zabezpieczać dodatkowych pomieszczeń do przechowywania orurowania chłodniczego i przeprowadzać dodatkowych czynności eksploatacyjnych. System NOVOFLOOR ICE wymaga jedynie standardowych zabiegów konserwacyjno-pielęgnacyjnych, wykonywanych na większości obiektów z nawierzchniami poliuretanowymi. NOVOFLOOR ICE to znakomita propozycja dla świadomych inwestorów, którzy stawiają na nowoczesność, bezawaryjność oraz wysoką i co równie ważne, stabilną jakość. To rozwiązanie, które dzięki swojej specjalnej konstrukcji zapewni, że obiekt sportowy można wykorzystywać przez 12 miesięcy w roku.

jak koszykówka, siatkówka, tenis itp. System składa się ze specjalnej maty ziębniczej, wykonanej z wysokiej jakości mieszanki EPDM, oraz warstw wypełniających, powstałych z mieszaniny granulatu EDPM z bezrozpuszczalnikową wylewką poliuretanową o określonej przewodności cieplnej. Nawierzchnia NOVOFLOOR ICE może być układana na podłożu betonowym lub asfaltowym (fot. 1). Zaletami nawierzchni są wysoka elastyczność, dobre tłumienie energii udarowej, wysoki współczynnik tarcia, estetyczny wygląd oraz bezspoinowość. Nawierzchnia NOVOFLOOR ICE jest wykonywana na bazie żywic poliuretanowych o wysokiej odporności na zmienne warunki atmosferyczne, w tym niskie temperatury.

Gwarancja jakości

Współpraca z renomowanymi dostawcami surowców, pomoc jednostek naukowych i niezależnych laboratoriów przyczyniły się do powstania na-

System składa się ze specjalnej maty ziębniczej, wykonanej z wysokiej jakości mieszanki EPDM oraz warstw wypełniających, powstałych z mieszaniny granulatu EDPM z bezrozpuszczalnikową wylewką poliuretanową. wierzchni, która szczególnie dla inwestorów będzie ciekawą alternatywą. Nawierzchnia NOVOFLOOR ICE spełnia wymagania normy PN-EN 14877, posiada atest Państwowego Zakładu Higieny i pomyślnie przeszła szereg badań potwierdzających bezpieczeństwo ekologiczne (system nie zawiera komponentów z recyklingu). NOVOFLOOR ICE nie wymaga rokrocznych zabiegów związanych z rozkładaniem i składaniem systemu orurowania na nawierzchni, które znane są ze standardowych konstruk-

NOVOL Sp. z o.o. ul. Żabikowska 7/9 62-052 Komorniki tel.: (+48) 61 810 98 00 www.novol.pl

AMBASADOR

2015

SPORTOWEJ POLSKI

PARTNER PROGRAMU PROMOCYJNEGO

kwiecień 2015

W ofercie firmy NOVOL znajdziemy bardzo szeroki wachlarz nawierzchni stworzonych z myślą o aktywnościach fizycznych zarówno w obiektach wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Zaawansowane technologie, nowoczesne zaplecze badawczo-rozwojowe, szeroko rozwinięte wsparcie technologiczne w terenie oraz liczne grono autoryzowanych firm wykonawczych pozwalają na stworzenie, a następnie aplikację bezpiecznych, najwyższej jakości systemów nawierzchni sportowych. Rozwiązania technologiczne proponowane przez firmę NOVOL spełniają wymagania europejskich standardów i norm (PN-EN 14877, PN-EN 14904, PN-EN 1177:2009, PN-EN 13813, PN-EN15330) oraz posiadają certyfikaty niezależnych laboratoriów i stowarzyszeń (m.in. ITB, TÜV Rheinland, IAAF, ITF). n

Builder

Zdjęcia: archiwum Novol

Ukierunkowana oferta

lodowiska

SPORT&rekreacja 2015

KOMPLETNE LODOWISKO to sukces Zbigniew Danielczyk Prezes Zarządu n-ICE Group Sp. z o.o.

Builder

kwiecień 2015

mpuls do popularyzacji sportów łyżwiarskich oraz dynamicznego rozwoju branży lodowiskowej dało Ministerstwo Sportu i Turystyki, wdrażając program „Biały Orlik”, obejmujący budowę składanych lodowisk sezonowych oraz lodowisk stałych. Budowanie lodowisk przy „orlikach” z wykorzystaniem ich zaplecza jest doskonałym pomysłem. Dzięki temu obiekty te stają się całoroczne. Jeżeli jeszcze uda się część boisk zadaszyć lekkimi konstrukcjami, to będziemy mogli szczycić się nie tylko boiskami Orlik 2012, ale ponad dwoma tysiącami całorocznych centrów sportowych Orlik 2012. Obecnie program „Biały Orlik” został niestety zawieszony, ale boom na budowę lodowisk nie minął. Budowa lodowisk jest obecnie jedną z najtańszych, a jednocześnie najbardziej zauważalnych i masowo wykorzystywanych przez lokalną społeczność inwestycji. Jazda na łyżwach to nie tylko świetnie spędzony czas przynoszący wiele radości i zadowolenia. Jazda

Nikogo nie trzeba przekonywać, jak ważne jest aktywne spędzanie wolnego czasu na świeżym powietrzu również zimą. Dlatego z zadowoleniem należy zauważyć rosnącą liczbę lodowisk stacjonarnych oraz mobilnych. Jeszcze ważniejszą kwestią jest coraz powszechniejsza wśród inwestorów wiedza, czym jest inwestycja w „kompletne lodowisko”, budowa lodowiska nie ogranicza się bowiem tylko do zmrożenia wody. nie tylko wpływa na poprawę nastroju i kondycji, lecz także: • trenuje zręczność i zmysł równowagi, przez co korzystnie wpływa na poprawę koordynacji ruchowej, • dodaje gracji, pomaga zachować prostą sylwetkę i wspaniale modeluje nogi, • wspaniale dotlenia organizm (co zimą, przy małej aktywności fizycznej, jest szczególnie ważne), • jazda w spokojnym tempie powo-

duje spalanie nawet 400-500 kcal na godzinę, • angażuje do pracy więcej mięśni niż bieganie czy jazda na rowerze.

Jakość najważniejsza

Inwestując w lodowisko, należy zadbać również w otaczającą je infrastrukturę – wypożyczalnię łyżew, ostrzałkę, suszarki do butów, odpowiedni nastrój stworzony przez muzykę i oświetlenie, a już warunkiem

kwiecień 2015

Zdjęcia archiwum: n-ice

Builder

n-ICE Group Sp. z o.o. ul. Poznańska 4 63-600 Kępno tel. 62 783 88 99, 662 794 007 biuro@n-icegroup.pl

koniecznym jest wyposażenie lodowiska w rolbę, maszynę do pielęgnacji tafli lodu. Nie da się skutecznie zachęcić do korzystania z lodowiska, zapominając o pielęgnacji i jakości lodu, a tym samym o zadowoleniu i bezpieczeństwie użytkowników. Intensywne użytkowanie lodowiska, a szczególnie opady atmosferyczne powodują, że tafla staje się nierówna, popękana i może powodować zagrożenie dla zdrowia łyżwiarzy. Nieważne, czy lodowisko jest profesjonalne, czy służy jedynie rekreacji. W obu przypadkach należy dbać o jego powierzchnię. Stan lodowisk poprawiany jest w trakcie przerw technicznych, podczas których rolba zbiera śnieg i zanieczyszczenia z lodu, następnie wyrównuje taflę, a ubytki w lodzie uzupełnia wodą. Regularna pielęgnacja lodowiska pozwala zachować taflę w idealnym stanie oraz gwarantuje utrzymanie optymalnej grubości lodu.

Jaka rolba?

Wybierając rolbę, należy zwrócić szczególną uwagę na jej parametry,

aby były dopasowane do wielkości lodowiska. W przypadku lodowisk o powierzchni 500-900 m2 rolba powinna posiadać zbiornik na śnieg nie mniejszy niż 2,0 m3, zbiornik na wodę powyżej 450 litrów oraz szerokość noża w przedziale 1700-1900 mm.

Maszyny za małe

W przypadku, gdy parametry rolby nie są odpowiednio dobrane do wielkości lodowiska, np. mają zbyt małą pojemność zbiornika na śnieg, następuje wydłużenie przerw technologicznych w celu częstszego opróżnienia pojemnika. Urządzenia takie często nie posiadają również szczotki bocznej do wygarniania śniegu przy bandach, co sprawia, że zachodzi konieczność ręcznego przygotowania lodowiska przed jego pielęgnacją. Małe maszyny nie nadają się do pielęgnacji lodowisk publicznych, szczególnie odkrytych.

Maszyny za duże

Zakup rolb dużych, przeznaczonych na lodowiska profesjonalne, które często posiadają promień skrętu niedo-

pasowany do łuków band na lodowiskach rekreacyjnych, skutkuje tym, że nie możemy wyrównywać lodu w narożnikach lodowiska. Drugą wadą takich rolb jest ich waga. Szczególnie w przypadku lodowisk mobilnych wjazd takiej rolby powoduje pękanie lodu i konieczność nadbudowywania tafli, co z kolei wiąże się ze zwiększeniem kosztów funkcjonowania lodowiska. Maszyny te są również dużo droższe w eksploatacji – wysokie zużycie paliwa, drogie i trudno dostępne części oraz specjalistyczny serwis. W Polsce od 2011 roku oprócz maszyn importowanych dostępna jest również nagrodzona Złotym Medalem MTP, podczas targów Budma/CBS 2012 – Rolba „n-ICE” o całkowicie polskiej konstrukcji. Obecnie kilkadziesiąt maszyn z sukcesem funkcjonuje na krajowych lodowiskach, a producent kontraktuje już sprzedaż maszyn na sezon 2015/2016, nie tylko na polskim rynku, ale również na rynkach zagranicznych, gdzie rolba n-ICE M1200 stała się prawdziwym przebojem. n

siłownie zewnętrzne

Na co zwrócić uwagę? Anna Polaniecka Prezes Zarządu Bodys Sp. z o.o.

Siłownie zewnętrzne służą rozwojowi fizycznemu i psychicznemu. 5 minut ruchu dziennie w otoczeniu zieleni wystarczy, aby poprawić sobie nastrój i wzmocnić poczucie własnej wartości. Codzienna dawka ruchu na świeżym powietrzu to podstawa do zadbania o prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu.

rządzenia do ćwiczeń na świeżym powietrzu to sprzęt rekreacyjny – nie służą one, jak niektórzy sądzą, do wyczynowego uprawiania sportu. Ćwiczenia

na urządzeniach siłowni zewnętrznych są łatwe i bezpieczne. Dzięki nim możemy zadbać o naszą kondycję, rozruszać się po zimie czy przygotować do zjazdów na nartach. Wielu biegaczy korzysta z nich do rozgrzewki. Siłownie zewnętrzne na wolnym powietrzu umożliwiają trening i rozwijanie siły, wytrzymałości oraz koordynacji. Outdoor Fitness to połączenie ruchu i przyjemności z przebywania na łonie natury i wśród innych ludzi.

Od czego zacząć

Na początek trzeba wybrać miejsce usytuowania siłowni zewnętrznej. Urządzenia do ćwiczeń na świeżym powietrzu używane są od wczesnej wiosny po późną jesień. Jeżeli mamy taką możliwość, to zaplanujmy posadowienie urządzeń niedaleko drzew, które latem dadzą ćwiczącym cień. Jeżeli nie, to pamiętajmy, aby urządzeń nie umieszczać w kierunku południowym, aby się zbytnio nie nagrzewały. Wielkość placu, który jest nam potrzebny pod siłownię na świeżym powietrzu, zależy od ilości sprzętu, który chcemy na nim zamontować. Kilka urządzeń zmieści się już na 80 m2.

Wszyscy chcemy, aby otaczająca nas przestrzeń była ciekawa i estetyczna. Siłownię również możemy ciekawie rozplanować. Pamiętajmy, że każde urządzenie ma swoją strefę bezpieczeństwa, która wynosi 150 cm od najdalej wysuniętego elementu.

Jak dobrać urządzenia

Kiedy już wiemy, gdzie będzie nasza siłownia zewnętrzna, musimy skupić się na doborze odpowiednich sprzętów. Z innych urządzeń korzysta młodzież, a na innych ćwiczą seniorzy. Młodzi ludzie chętnie ćwiczą na takich zestawach jak podciągacz, wypychacz, wioślarz, ławka do brzuszków, drabinka z podciąganiem i motyl. Osoby starsze preferują sprzęt, który poprawia ich ogólną kondycję, wzmacnia krążenie krwi, uaktywnia mięśnie barków i rąk. Do ich ulubionych urządzeń zaliczamy orbitreka, narciarza, biegacza, twistera, pajacyka, koła Tai Chi i ławkę z rowerkiem. Znając urządzenia, które mają zostać zamontowane, i mając wyznaczone miejsce, Inwestor musi pamiętać o zapisach ustawy – Prawo budowlane, zgodnie, z którą montaż

Zdjęcia archiwum: Bodys

Builder

kwiecień 2015

SPORT&rekreacja 2015

Modne siłownie

Sanatorium ZNP w Ciechocinku

Urządzenia do ćwiczeń na świeżym powietrzu mogą służyć lokalnej społeczności przez wiele lat. Warunkiem niezbędnym jest wybór urządzeń odpowiednio zabezpieczonych. Urządzenia narażone są na wpływ warunków atmosferycznych. W związku z tym do ich ochrony powinna być wykorzystana jedna z najlepszych metod, jaką jest kataforeza. Jest to technika nakładania powłok malarskich wykorzystująca zjawisko elektroforezy. Powłoka ochronna jest równomiernie rozłożona na całym przedmiocie oraz wszelkich zagłębieniach, wklęśnięcia są dobrze pokryte. Uzyskaną powłokę cechuje wysoka odporność mechaniczna i atmosferyczna. Pamiętajmy, aby urządzenia były poddane kataforezie po spawaniu. Uchroni to spawy przed korozją. Trwałość urządzeń zależy również od ich posadowienia. Należy pamiętać, że według norm urządzenia powinny być zamontowane 30 cm pod ziemią (poziom zero). Według Normy PN-EN 1176-1: 2009 zaleca się, aby pod urządzeniami była nawierzchnia amortyzująca upadek, a więc: darń, kora, trociny, piasek i drobny żwirek. Sprzęt narażony jest też na akty wandalizmu, w związku z czym materiały użyte przy produkcji powinny być trwałe i zapewniające estetyczny wygląd przez całe lata. Dlatego też wiele firm decyduje się na zastosowanie stali nierdzewnej jako siedzisk i oparć.

Element po kataforezie

Każde urządzenie powinno zawierać instrukcję obsługi słowną i obrazkową. Niewielkie naklejki mogą być naklejone na słupach, które nie ograniczają ćwiczącemu widoku, lecz pozwalają na kontakt z osobą po drugiej stronie, dzięki czemu ćwiczący mogą budować relacje, jednocześnie dbając o kondycję. Ważna jest też estetyka urządzeń. Wybierajmy urządzenia nowoczesne, ciekawie zaprojektowane, tak aby komponowały się z otaczającą nas przestrzenią i wtapiały w nią, a wyróżniająca się kolorystyka przyciągała i zachęcała do korzystania ze sprzętu.

Konserwacja

Urządzenia należy regularnie sprawdzać pod względem bezpieczeństwa i funkcjonalności. Kontrolę rutynową, tzw. „przez oględziny”, powinno się przeprowadzać raz w tygodniu. Kontrolę funkcjonalną powinno się przeprowadzać średnio co 1-3 miesiące, natomiast kontrolę podstawową przeprowadzają corocznie profesjonalne firmy. Urządzenia do ćwiczeń na świeżym powietrzu są idealnym rozwiązaniem, zapewniającym uatrakcyjnienie miejsc przeznaczonych do rodzinnego spędzania czasu, takich jak parki czy tereny przed hotelami lub pensjonatami. To również doskonałe uzupełnienie ścieżek dla pieszych, rowerowych, plaż. Urządzenia te są także dobrym rozwiązaniem dla szkół i obiektów sportowych. Firma BODYS ma w swojej ofercie 24 urządzenia, w tym też urządzenie dla niepełnosprawnych. Jesteśmy do Państwa dyspozycji, służymy swoim doświadczeniem i zaangażowaniem.

urządzenia do ćwiczeń na świeżym powietrzu

bodys sp. z o.o. tel. 507 175 332 www.bodys.pl

kwiecień 2015

Na co zwrócić uwagę

Urządzenia do ćwiczeń na świeżym powietrzu muszą być bezpieczne, a więc być zgodne z obowiązującymi normami. Ważne jest, aby miały certyfikat zgodności z najnowszą normą DIN 79000: 2012-05, według której urządzenia do ćwiczeń na świeżym powietrzu są przeznaczone dla użytkowników powyżej 14 lat lub o wzroście minimum 1,4 m. Norma ta jest pierwowzorem projektu normy europejskiej prEN, 16630, która będzie obowiązywać również w Polsce.

wyposażenia Outdoor Fitness wymaga zgłoszenia w odpowiednim wydziale architektury.

Builder

Hotel Narvil w Serocku

Siłownię możemy ciekawie rozplanować. Pamiętajmy, że każde urządzenie ma swoją strefę bezpieczeństwa, która wynosi 150 cm od najdalej wysuniętego elementu.

skateparki

SPORT&rekreacja 2015

obiekty sportowe Parkour, wakeboard i skateboarding to dyscypliny sportu, które z roku na rok zdobywają w Polsce coraz większą popularność. Przybywa obiektów, dzięki którym można oddawać się tym ekstremalnym i akrobatycznym aktywnościom. Na co zwrócić uwagę, podejmując się inwestycji takiej jak parkour park, wakepark czy skatepark, aby jej realizacja była sprawna, wybudowany obiekt funkcjonalny i bezpieczny, a użytkownik zadowolony?

rofesjonalne parkour parki powstają na całym świecie już od kilkunastu lat, a odpowiedni wykonawca może zapewnić bezpieczeństwo użytkowników i funkcjonalność obiektu. Zaleca się budowę parkour parku w pobliżu boisk wielofunkcyjnych, skateparków, basenów lub tras biegowych. Dzięki temu z takich elementów korzystać mogą również sportowcy innych dyscyplin. Koncepcja parkour parku powinna zostać opracowana w konsultacji z przyszłymi użytkownikami, a wybór wykonawcy należy oprzeć na rzetelnie skonstruowanej specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Najpopularniejszy rodzaj konstrukcji parkour parków polega na połączeniu stalowych rur z antypoślizgowymi płytami sklejkowymi stanowiącymi powierzchnię ścian i podestów. Inna technologia bazuje na murach betonowych z podwójnie zbrojoną konstrukcją osadzoną w gruncie. Wariant ten wymaga większych nakładów finansowych, gwarantuje jednak wytrzymałość obiektu. Czynnikiem warunkującym bezpieczeństwo użytkow-

ników i funkcjonalność parkour parku jest odpowiedni dobór nawierzchni. Jednym z najbardziej polecanych rodzajów są maty gumowe, które przy odpowiedniej sztywności gwarantują bezpieczny upadek z wysokości nawet 2,7 m. Tego typu obiekty sportowe mogą powstać zarówno na płaskiej powierzchni, jak i z wykorzystaniem naturalnych nierówności terenu. Nieregularne kształty pozwalają na tworzenie nieszablonych projektów np. dwupoziomowych parkour parków. W zależności od terenu, wymogów formalnych, technologii wykonania i wielkości parku czas trwania budowy to około 4-8 tygodni, jednak w przypadku większych inwestycji okres ten wydłużyć się może nawet do 4 miesięcy. Taki obiekt wymaga również okresowych przeglądów technicznych. Parkour parki to miejsca do aktywnego spędzania czasu wolnego przez dzieci, młodzież czy dorosłych, a użytkowanie takich obiektów jest możliwe przez cały rok. Dla władz miast stanowią one teren do organizacji różnego typu wy-

Builder

kwiecień 2015

Innowacyjne

Parkour parki to miejsca do aktywnego spędzania czasu wolnego przez dzieci, młodzież czy dorosłych, a użytkowanie takich obiektów jest możliwe przez cały rok.

Skatepark wizytówką miasta

Skatepark wymaga od swojego projektanta doświadczenia i zainteresowania branżą skatingową. Wyłącznie rider (osoba jeżdżąca na deskorolce, rolkach czy BMX) zaprojektuje park, który spełni oczekiwania przyszłych użytkowników. Przy projektowaniu tego typu obiektów sportowych należy uwzględnić budżet inwestora, technologię, strefy bezpieczeństwa oraz rodzaj urządzeń i ich rozmieszczenie na placu (tak, aby zachować płynny przejazd przez park). W przypadku skate-

Wakeboard dostarcza niezapomnianych emocji i adrenaliny, dzięki czemu stanowi doskonałą alternatywę dla zimowego snowboardu i nart.

Idea parkouru sięga lat 80. XX wieku, a za jego twórcę uważa się syna żołnierza armii francuskiej Davida Bella. Ta dyscyplina sportowa polega na efektywnym przemieszczaniu się po dowolnym terenie w możliwie szybki, bezpieczny i efektywny sposób. Od 2003 roku traceurzy (czyt. traserzy – osoby trenujące parkour) wykorzystują architekturę miejską do organizacji treningów i warsztatów sportowych. Mury, poręcze, ściany czy ogrodzenia stanowią naturalne przeszkody i ograniczenia, które należy pokonać.

WAKEBOARD

Początki wakeboardu jako jednego ze sportów ekstremalnych polegających na płynięciu po powierzchni wody za pomocą specjalnej deski i wyciągu sięgają lat 80. XX wieku. W Polsce wakeboard zaczął rozwijać się stosunkowo niedawno, jednak z roku na rok zyskuje nowych sympatyków i prawdziwych pasjonatów. Pierwsze kroki w wakeboardingu stawiają dzieci już od 4 roku życia, a proste zasady i pływanie pod okiem doświadczonych kursantów zapewniają im pełne bezpieczeństwo i niezapomnianą zabawę. Wraz ze wzrostem zainteresowania tego typu sportami wodnymi zaczęto budować w Polsce profesjonalne wakeparki.

SKATEBOARDING

Skateboarding to dyscyplina sportowa, której korzenie sięgają wczesnych lat 70. XX wieku. Wywodzi się z Kalifornii, gdzie do jazdy wykorzystywano początkowo jedynie puste niecki i baseny. Do Polski moda na skateboarding dotarła z dużym opóźnieniem i dopiero od kilku lat zaobserwować można gwałtowny rozwój popularności jazdy na rolkach, deskorolkach i BMXach. Wraz ze wzrostem zainteresowania tym sportem zaczęto projektować i budować profesjonalne skateparki. Przez wykonawców i inwestorów wciąż nazywane obiektami innowacyjnymi, stają się miejscem do realizacji marzeń młodych ludzi.

kwiecień 2015

Budowa wakeparku może odbyć się w różnych systemach i po wyborze odpowiedniej technologii. System dwusłupowy, na którym użytkownicy wypływają na pewną odległość i wracają na start, jest tańszą alternatywą dla rozbudowanych i zaawansowanych wyciągów cztero- i sześciosłupowych. Pomimo swojej podstawowej formy system dwusłupowy idealnie sprawdza się na polskich akwenach wodnych, zapewniając użytkownikom nieprzerwane pływanie (po utracie równowagi lina podpływa do ridera i jazda może być kontynuowana). Ponadto system ten polecany jest dla użytkowników zaczynających swoją przygodę z wakeboardem oraz tych średniozaawansowanych – do nauki nowych tricków. Czołówkę wakeparków z systemem dwusłupowym w Polsce otwiera Wakepark Kraków w Kryspinowie, który stanowi jedną z największych atrakcji letnich dla turystów i mieszkańców miasta. Przyszły właściciel wakeparku powinien dopełnić podstawowych formalności urzędowych przed rozpoczęciem budowy. W zależności od charakteru jednostki samorządowej, na terenie której powstaje taki obiekt, konieczne jest zgłoszenie zwykłe lub uzyskanie pozwolenia na budowę (w większości przypadków pozwolenie na budowę jest niezbędne). Kompletowanie dokumentów to okres od 1 miesiąca do 1 roku. W Polsce istnieje kilka firm zajmujących się kompleksową budową wakeparków, polegającą na produkcji i montażu wyciągu wakeboardowego oraz odpowiednio dobranych przeszkód. Jedną

PARKOUR

Letnia alternatywa dla zimowego snowboardu i nart

z pierwszych jest firma WakePro, założona przez krakowskich riderów i miłośników sportów ekstremalnych. Należy zaznaczyć, że niezbędnymi elementami każdego wakeparku są urządzenia do wykonywania ewolucji i tricków, produkowane w dwóch technologiach: na ramie stalowej oraz za pomocą spawania tworzyw sztucznych pozwalają właścicielom na dopasowanie budżetu do planowanej inwestycji. Technologia oparta na spawaniu tworzyw sztucznych jest alternatywą droższą, ale bezpieczniejszą dla przyszłych użytkowników (zapobiega deformacji urządzeń i odkryciu ostrych elementów). Każdy wakepark musi zostać wyposażony w zestawy przeszkód podstawowych oraz zaawansowanych, dostosowanych do przyszłych użytkowników. Wakeboard dostarcza niezapomnianych emocji i adrenaliny, dzięki czemu stanowi doskonałą alternatywę dla zimowego snowboardu i nart. Wakeparki w całej Polsce przyciągają użytkowników w każdym wieku. Na ich terenie bardzo często poza wyciągiem znajduje się również zaplecze gastronomiczne, boiska sportowe czy wypożyczalnia sprzętów wodnych.

Builder

darzeń sportowych, kulturalnych lub np. happeningów.

1. Każdy skatepark powinien zostać zaprojektowany przez osobę ściśle związaną z branżą skateboardową. Zapewni to funkcjonalność i bezpieczeństwo obiektu. 2. Przed rozpoczęciem prac nad projektowaniem skateparku w mieście powinny odbyć się konsultacje społeczne. Dzięki temu park spełni oczekiwania przyszłych użytkowników, a jego projekt zostanie dostosowany do budżetu. 3. Skatepark to nie kwadratowe boisko. Jeśli wybierzemy profesjonalnego projektanta, przeszkody mogą zostać wkomponowane w infrastrukturę miejską oraz poprawić estetykę otoczenia.

wo zaprojektuje oświetlenie dla takiego obiektu, które odpowiednio rozproszone, nie stworzy cieni na nawierzchni skateparku (cienie te stanowić mogą zagrożenie dla riderów). Pozwoli to na użytkowanie obiektu przez całą dobę. Istotne znaczenie w projektowaniu skateparków ma również lokalizacja, w której powstaje tego typu obiekt. Powinien on znajdować się w odległości minimum 100-200 metrów od lokalnych zabudowań. Każdy skatepark (jeżeli nie jest wybudowany w okolicy „Orlika”) powinien posiadać zaplecze sanitarne udostępnione dla użytkowników. W zależności od wysokości posiadanego budżetu władze miasta mo-

gą zdecydować o budowie skateparku drewniano-kompozytowego lub betonowego. W specyfikacji przetargowej należy określić przede wszystkim minimalne doświadczenie potencjalnych wykonawców. W Polsce istnieje wiele firm wyspecjalizowanych w budowie skateparków i posiadających wiarygodne referencje od inwestorów. Dzięki dobrze skonstruowanej specyfikacji i wyborze odpowiedniej firmy budowlanej inwestor zyskuje pewność, że w jego mieście zostanie wykonany obiekt zgodnie ze sztuką budowlaną i należytą starannością. Dodatkowo obiekty takie powinny spełniać normę PN-EN 14974+A1:2010, a od ich projektu zależy ostateczny wygląd, jak i funkcjonalność. Należy pamiętać, że skateparki coraz częściej stają się wizytówką miasta i stanowią formę promocji dla całego regionu. n

TECHRAMPS ul. Organki 2, 31-990 Kraków e-mail: info@techramps.com tel/fax: (12) 393-43-07 mobile: 510-200-071 www.techramps.pl

Zdjęcia archiwum: TECHRAMPS

skateparki

SPORT&rekreacja 2015

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

Builder

kwiecień 2015

parków betonowanych należy zaznaczyć, że najlepszą metodą budowlaną takiego obiektu jest torkretowanie, czyli nakładanie betonu na mokro pod ciśnieniem. Pozwala to na ukształtowanie przeszkód zgodnie z ich przeznaczeniem, z zachowaniem trwałości obiektu i bezpieczeństwa użytkowników. Innowacją budowlaną przeznaczoną na gotowe nawierzchnie i przy wymianie starych drewnianych urządzeń na nowe betonowe jest technologia Light Concrete. To tańsza alternatywa dla skateparków monolitycznych i prefabrykatów, ciesząca się dużym zainteresowaniem wśród inwestorów. Przed przystąpieniem do pracy nad pierwszą koncepcją skateparku należy przeprowadzić konsultacje społeczne z lokalną młodzieżą. Pozwalają one na poznanie preferencji przyszłych użytkowników, odpowiedni dobór przeszkód przystosowanych do dyscypliny dominującej w danym mieście oraz dopasowanie projektu do budżetu miasta. Przy większych inwestycjach zaleca się kilkakrotne spotkania na najważniejszych etapach projektowania. Profesjonalny projektant wkomponuje skatepark w istniejącą architekturę miejską, wykorzysta naturalne nierówności terenu do ukształtowania przeszkód oraz zaplanuje infrastrukturę towarzyszącą. Dodatko-

Przy projektowaniu tego typu obiektów sportowych należy uwzględnić budżet inwestora, technologię, strefy bezpieczeństwa oraz rodzaj urządzeń i ich rozmieszczenie na placu.

sportowy obiekt roku

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

62 Builder

Dla królowej

sportu Joanna Posadzy

Toruńska Infrastruktura Sportowa

Dzięki zastosowaniu innowacyjnych rozwiązań hala sportowo-widowiskowa w Toruniu jako jedyna w Polsce dysponuje infrastrukturą sportową dostosowaną do rozgrywania pełnego programu dyscyplin lekkoatletycznych w zawodach międzynarodowych.

ala sportowo-widowiskowa przy ul. Bema w Toruniu szybko stała się jednym z najbardziej nowoczesnych obiektów zarówno w Polsce, jak i w Europie. Z tego względu w 2014 roku została wyróżniona przez Klub Sportowa Polska jako Sportowy Obiekt Roku. Budowę hali wraz z infrastrukturą towarzyszącą współfinansowano ze środków Gminy Miasta Toruń, z budżetu Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz przez Ministerstwo Sportu i Turystyki ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej.

Od wizji do realizacji

Budynek ma formę masywnego prostopadłościanu, podciętego od dołu, co dodaje mu lekkości. Parter

jest prawie całkowicie przeszklony. Elewacja LED zastosowana na fasadzie obiektu umożliwia wyświetlanie komunikatów dla osób znajdujących się na zewnątrz. Dzięki temu hala jest nie tyko centrum wydarzeń sportowych, lecz także atrakcyjnym nośnikiem reklamowym dla potencjalnych sponsorów, partnerów oraz reklamodawców. Toruńska hala przy ul. Bema w Toruniu jest obiektem wielofunkcyjnym o charakterze sportowo-widowiskowym. Podstawową funkcją jest lekkoatletyka, dlatego też na arenie głównej, jak i zapleczu treningowym znajduje się pełna infrastruktura lekkoatletyczna, m.in lekkoatletyczna bieżnia zgodna z aktualnymi wytycznymi IAAF (sześciotorowa bieżnia okrężna o długości 200 m o szerokości toru 1 m, ośmiotorowa bieżnia prosta do biegów sprinterskich o szerokości toru 1,22 m, rozbieżnia do skoków w dal, trójskoku, skok o tyczce i skok wzwyż, rzutnia do pchnięcia kulą). W części parterowej obiektu znajdują się ponadto sala treningowa o wymiarach boiska do piłki ręcznej, siatkówki i koszykówki, sala sztuk walki, sala ćwiczeń oraz siłownia. W hali znajduje się także wysoka na 17 m ścianka wspinaczkowa. Jest to pierwsza tego typu konstrukcja w Polsce i jedna z trzech w Europie posiadająca certyfikat, dzięki czemu nadaje się do organizacji prestiżowych zawodów (m.in. Wspinaczkowy Puchar Polski). Obiekt jest doskonale przygotowany także do prowadzenia transmisji telewizyjnych. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu kilku stałych platform telewizyjnych oraz oświetleniu zapewniającemu możliwość transmisji TV.

2014

W budynku zaplanowana została także część administracyjna, w której znajdują się biura oraz sale konferencyjne, jak również część hotelowa. Trzygwiazdkowy Hotel Meeting dysponuje 30 pokojami hotelowymi, zapleczem gastronomicznym oraz socjalnym. Dla większego komfortu przy hali wybudowano przestronne parkingi: podziemny na 445 miejsc oraz naziemny dla 196 samochodów osobowych, 20 autobusów i 8 pojazdów transmisyjnych. Łącznie 662 miejsca postojowe. Dodatkowy atut stanowi położenie toruńskiego obiektu. Hala usytuowana jest w centrum miasta, zaledwie dwa kilometry od starówki. Znajduje się także w bezpośrednim sąsiedztwie kompleksu sportowego (stadion miejski z funkcją lekkoatletyczną i boiskiem do piłki nożnej, dwa kryte lodowiska), parku miejskiego, a także 5 minut od Uniwer-

Hala sportowo-widowiskowa LOKALIZACJA: ul. Bema 73-89, Toruń INWESTOR: Gmina Miasta Toruń PROJEKTANT: Konsorcjum firm: MD Polska Sp. z o.o. Dedeco Sp. z o.o. Sp. k. WYKONAWCY:

03.04.2013 – 30.05.2014 roku ALSTAL Grupa Budowlana Sp. z o.o. Sp.k. 03.08.2012 – 15.12.2012 roku – OMIS SC Wiesław Szczepkowski 07.04.2011 – 05.07.2011 roku – Konsorcjum firm: Hydrobudowa Polska S.A., PBG S.A. Rozpoczęcie prac budowlanych:

7 kwietnia 2011 roku Otwarcie hali: 10 sierpnia 2014 roku

Infrastruktura lekkoatletyczna hali to m.in. lekkoatletyczna bieżnia zgodna z aktualnymi wytycznymi IAAF: sześciotorowa bieżnia okrężna o długości 200 m o szerokości toru 1 m, ośmiotorowa bieżnia prosta do biegów sprinterskich o szerokości toru 1,22 m, rozbieżnia do skoków w dal, trójskoku, skok o tyczce i skok wzwyż oraz rzutnia do pchnięcia kulą. Od momentu otwarcia hali zorganizowano ponad 100 imprez. Do najważniejszych zaliczyć należy mecz eliminacji do Euro-Basketu 2015 Polska-Niemcy, lekkoatletyczny Copernicus Cup, jak również X Halowe Mistrzostwa Europy Weteranów. Ważnym punktem tegorocznego kalendarza będzie również Memoriał Huberta Wagnera (najbardziej prestiżowy turniej siatkarski). Rok 2015 to jednak nie tylko wydarzenia sportowe, lecz także widowiska. Z ogromną radością do naszej hali zaprosimy więc fanów Perfectu, Modern Talking czy Polskiej Nocy Kabaretowej. n

Hala to jednak nie tylko sport, lecz także widowiska. Obiekt idealnie nadaje się do organizacji koncertów, musicali, wydarzeń kulturalnych i innych. Widownia, w zależności od charakteru organizowanych imprez, może mieć różną pojemność: od ok. 5200 miejsc na trybunach stałych w podstawowej funkcji hali do ponad 5800 miejsc – po zastosowaniu trybun rozsuwanych w trakcie zawodów konkurencji grupowych (siatkówka, koszykówka, piłka ręczna) – nie licząc stanowisk komentatorskich i miejsc dla VIP. Dzięki rozstawieniu krzeseł na płycie areny sportowej można pomieścić dodatkowe 3000 miejsc. Wzmocniona konstrukcja dachu w strefie sceny umożliwia instalacje i montaż elementów scenicznych, dodatkowego nagłośnienia oraz oświetlenia.

kwiecień 2015

W centrum wydarzeń

Builder

Zdjęcia archiwum: TIS

syteckiego Centrum Sportowego (kompleksu basenowego). Dzięki tak atrakcyjnej lokalizacji, pełnej infrastrukturze oraz kompleksowej obsłudze toruńska hala może podjąć się organizacji najważniejszych imprez rangi europejskiej oraz światowej.

sportowy obiekt roku

SPORT&rekreacja 2015

Solne miasto

dla aktywnych Małopolska Arena Lekkoatletyczna w Wieliczce została oddana do użytku w czerwcu 2014 roku. Kilka miesięcy wystarczyło, by w trakcie trwania różnych wydarzeń kulturalnych i sportowych zgromadzić w tym miejscu blisko 10 tysięcy osób! Justyna Kozioł UMiG Wieliczka

Builder

kwiecień 2015

gromna liczba uczestników przybyła na Arenę 19 czerwca 2014 roku, by wziąć udział w wyjątkowym koncercie pod nazwą „Solne Uwielbienie”. Natomiast największym sportowym wydarzeniem ubiegłego roku na Małopolskiej Arenie Lekkoatletycznej był XXVII Memoriał Mieczysława Cieślika, podczas którego w różnych konkurencjach sportowych rywalizowało ze sobą blisko tysiąc uczniów ze szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Wśród licznych wydarzeń, które odbyły się na Arenie, należy również wymienić m.in. Otwarty Turniej Piłki Nożnej „Mundial Wieliczka” oraz Turniej Juniorów i Oldbojów o Puchar Solny Małopolskiego Zwiazku Piłki Nożnej. Warto podkreślić, że Małopolska Arena Lekkoatletyczna została „Sportowym Obiektem Roku 2014”. Było to pierwsze wyróżnienie dla tego ważnego dla Wieliczki miejsca.

Sportowa arena

Arena jest miejscem szczególnym na mapie Małopolski – pierwszym w województwie stadionem lekkoatletycznym ze sztuczną nawierzchnią i oświetleniem. Jest to nowocze-

sny, ogólnodostępny stadion sportowy oraz profesjonalna bieżnia lekkoatletyczna. Stadion ma wymiary 68 m na 104 m i zaopatrzony jest w oświetlenie oraz w piłkochwyty. Bieżnia okólna posiada 8 torów o długości 400 m, natomiast bieżnia prosta ma długość 100 m i 110 m. Przestrzeń między boiskiem i bieżnią można wykorzystać do skoku wzwyż, skoku o tyczce, pchnięcia kulą. Znajduje się tam także boisko do siatkówki. Wokół bieżni powstał tor nartorolkowy, który od początku swego istnienia cieszy się ogromną popularnością. Na tym torze całe rodziny aktywnie spędzają czas, jeżdżąc na rolkach lub rowerze. Ponadto na Arenie umieszczono specjalnie przygotowany zestaw urządzeń wykorzystywanych do ćwiczeń w ramach tzw. street outworkingu, coraz bardziej popularnego w naszym kraju. Wszystko to zapewnia funkcjonalność obiektu przez cały rok, co jest szczególnie ważne dla tych sportowców, którzy dbają o rozwój fizyczny niezależnie od aury i pory roku. Na tym jednak nie kończą się możliwości wykorzystania Areny. Planowane jest również stworzenie w tym miejscu szkółki gokartowej. Będzie to kolejna oferta sportowa przeznaczona dla mieszkańców solnego miasta, spragnionych ciekawych wrażeń. Walorem nie do przecenienia jest także dostosowanie Areny do potrzeb osób niepełnosprawnych, aby mogły się tam odbywać zawody również z ich udziałem.

2014

Na wielickim obiekcie odbywają się regularne treningi klubów sportowych nie tylko z gminy Wieliczka i powiatu wielickiego, ale także z innych klubów działających na terenie Małopolski, wśród których warto wymienić następujące: „Limanovia” Limanowa, „Okocimski” Brzesko, „Sandecja” Nowy Sącz, MKS „Zdrój”, LZS „Macierz” Lipnica Murowana, „Hutnik” Nowa Huta czy „Siarka” Tarnobrzeg. Małopolska Arena Lekkoatletyczna jest dostępna przez cały tydzień. Od poniedziałku do piątku odbywa się około czterech treningów dziennie, natomiast w sobotę i niedzielę od rana do wieczora sportowcy rozgrywają mecze piłkarskie. W weekendy i święta Arena jest szczególnie chętnie odwiedzana przez rodziny z dziećmi, które chcą na sportowo spędzić swój wolny czas. Serdecznie zapraszamy do Wieliczki – solnego miasta dla ludzi aktywnych!

Małopolska Arena Lekkoatletyczna w Wieliczce INWESTOR: Gmina Wieliczka PROJEKTANT: Koszt-Bud Zakład Usług Projektowo-Kosztorysowych i Nadzoru Inwestorskiego Dariusz Majer Generalny Wykonawca:

InterHall Sp. z o.o.

Realizacja: 2011-2014 r.

Zdjęcia archiwum: UMiG Wieliczka

Artur Kozioł

Burmistrz Wieliczki Wieliczka jest miastemuzdrowiskiem, które każdego roku odwiedza ponad milion turystów z różnych zakątków świata. Z myślą o nich i oczywiście o mieszkańcach staramy się nieustannie wzmacniać bazę sportowo-rekreacyjną, by solne miasto było miejscem atrakcyjnym, ciekawym, zarówno dla pragnących tu wypocząć, jak i tych, którzy aktywnie spędzają czas. Od 2011 r. mamy do dyspozycji nowo powstałe Centrum Edukacyjno-Rekreacyjne, gdzie znajdują się m.in.: pływalnia, siłownia, hala sportowa oraz centrum konferencyjne. Małopolska Arena Lekkoatletyczna stała się kolejnym miejscem, które możemy zaoferować mieszkańcom gminy, odwiedzającym nas gościom i turystom. Cieszę się, że miejsca te pełne są ludzi, co świadczy o zasadności ich powstawania i rozwoju.

sportowy obiekt roku

SPORT&rekreacja 2015 kwiecień 2015

66 Builder

Udana

2014

metamorfoza mgr inż. Ireneusz Smal

Sp. z o.o. z Kędzierzyna-Koźla, INVENTEAM Sp. z o.o. z Piaseczna oraz Przedsiębiorstwo Usługowe BORBUD Sp. z o.o.z Raciborza.

Funkcja, konstrukcja, technologie

Modernizacja i adaptacja istniejącej zabudowy na terenie byłego PGR w Zakrzowie oraz budowa zupełnie nowych obiektów o wielu funkcjach to jedna z ważniejszych inwestycji gminy Polska Cerekiew i województwa opolskiego, inicjująca działalność europejskiego centrum sportu jeździeckiego.

środek powstał na dziesięciohektarowej działce w miejscu dawnego PGR Zakrzów jako europejskie centrum sportu jeździeckiego, działające na skalę międzynarodową, zorientowane na sport wyczynowy oraz organizację zawodów jeździeckich szczebla lokalnego, krajowego i międzynarodowego.

Uczestnicy zadania

Realizacja właściwego etapu rozpoczęła się w 2010 r. i trwała ponad trzy lata. Dokumentacja projektowa powstała jeszcze w 2003 r. Została opracowana przez arch. Lesława Maneckiego z pracowni ARP Architektoniczne Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe Budownictwa z Krakowa. Główne roboty budowlane wykonywały IXO SERWIS

Budowa polegała na częściowej adaptacji istniejących trzech obór o wymiarach 24 x 54 m każda. Nowe funkcje obiektów to między innymi: stajnie, ujeżdżalnia, sala konferencyjno-szkoleniowa i zaplecza socjalne. Konstrukcję obiektów stanowią ramy z dwuteowników stalowych wypełnione pustakiem ceramicznym, docieplone, kryte płytą warstwową i przede wszystkim ogrzewane. W uzupełnieniu części sportowej obiektu powstała nowa wiata treningowo-widowiskowa o wymiarach areny 72 m x 30 m i wysokości w świetle 5 m, funkcjonalnie połączona ze stajniami dla koni oraz z ujeżdżalnią umożliwiającą bezpośrednią komunikację. Konstrukcja wykonana jest z kształtowników zimnogiętych łączonych śrubami stalowymi ocynkowanymi, kryta blachą trapezową. Jedna z projektowanych przewiązek łączących budynki stajni z halą wielofunkcyjną (wyłączoną z realizacji w tym etapie) jest budynkiem piętrowym, w którym znajdują się sanitariaty i pomieszczenia sędziowskie oraz internatowe dla zawodników. Ośrodek w Zakrzowie to jednak nie tylko centrum sportu jeździeckiego – powstały tu również hotel, restauracja, basen rekreacyjny, centrum SPA, a także sala konferencyjna o powierzchni 1200 m2. Nowo powstały budynek hotelowo-restauracyjny i odnowy biologicznej z basenem wykonano jako szkielet żelbetowy składający się ze słupów, podciągów i stropów monolitycznych posadowionych na stopach i ławach żelbetowych. Ściany zewnętrzne z pustaka ceramicznego ocieplono styro-

pianem, ściany wewnętrzne wykonano z pustaka Porotherm. Dach stanowi konstrukcja z ram stalowych pokryta płytą warstwową na płatwiach drewnianych. Zagospodarowanie terenu stanowi ciąg dróg pożarowych uzupełniony o parking na 200 samochodów osobowych i 14 autobusów oraz tereny zielone. Obiekt w pełni spełnia standardy użyteczności publicznej oraz jest przyjazny dla środowiska. System grzewczy stanowią geotermalne pompy ciepła o mocy 350 kW każda. Obiekt wyposażony jest między innymi w instalację nagłaśniającą i foniczną w sali konferencyjnej, wentylację mechaniczną, klimatyzację we wszystkich pomieszczeniach użytkowych, instalację przeciwpożarową i alarmową. Wyzwaniem dla wykonawcy była zmiana projektu wykonawczego instalacji i dostosowanie ich do nowych standardów. Ponadto obiekt odznacza się wysokim standardem wykończenia.

GMINNY OŚRODEK SPORTU i REKREACJI W ZAKRZOWIE – I ETAP LOKALIZACJA: Zakrzów, ul. Parkowa 20 INWESTOR: Gmina Polska Cerekiew ODDANIE DO UŻYTKU: kwiecień 2013 POWIERZCHNIA UŻYTKOWA: 9 561 m2 POWIERZCHNIA ZABUDOWY: 8 973 m2 KUBATURA: 56 951 m3 WYKONAWCY:

IXO SERWIS Sp. z o.o. z KędzierzynaKoźla, INVENTEAM Sp. z o.o. z Piaseczna Przedsiębiorstwo Usługowe BORBUD Sp. z o.o. z Raciborza. PROJEKTANT: arch. Lesław Manecki ARP Architektoniczne Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe Budownictwa

Plany inwestora

Autor jest inspektorem ds. inwestycji Urzędu Gminy w Polskiej Cerekwi

1. Tereny po byłym PGR w Zakrzowie 2-9. GOSiR w Zakrzowie po modernizacji i rozbudowie

Stan – 15.01.2004

6 7

Zdjęcia archiwum: GOSiR w Zakrzowie

Ledwo zakończył się pierwszy etap realizacji inwestycji, a inwestor szuka już środków finansowych na realizację kolejnych i rozbudowę w ramach zaobserwowanych potrzeb. CENTRUM TURYSTYKI, SPORTU I REKREACJI W GMINIE POLSKA CEREKIEW – taki ma być docelowy kształt inwestycji gminnej. Na terenie planowane jest stworzenie dodatkowo kompleksu obiektów rozrywkowych i sportowych: zewnętrzne areny sportowe i padoki, korty tenisowe, kompleks boisk, kryta widownia, ścieżki i trasy konne, piesze i rowerowe. Rozwój inwestycji koncentrował się będzie wokół istniejących elementów architektury dzięki ich modernizacji i adaptacji oraz budowie zupełnie nowych obiektów kubaturowych oraz urządzeń zewnętrznych wkomponowanych w teren. Wykorzystane do projektu elementy istniejące to przede wszystkim pałac wraz z zespołem parkowym i zabudowania po byłym PGR. W nowo powstałych budynkach odbywają się zawody w ujeżdżaniu o randze krajowej i międzynarodowej, imprezy sportowo-rekreacyjne, wystawy hodowlane, konferencje, spotkania firmowe, pokazy i szkolenia, jak również imprezy okolicznościowe. Inwestycja jest największym jak do tej pory przedsięwzięciem realizowanym przez gminę. Budżet zadania wyniósł 25 mln zł. Środki na realizację pochodziły z Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego 2007-2013, działanie 1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnosportowej: 6 850 000,00 zł Ministerstwa Sportu i Turystyki w ramach Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej: 4 400 000,00 zł. Pozostała część z budżetu gminy. Ze względu na spełnienie wymaganych norm 9 marca 2014 r. ośrodek uzyskał status Ośrodka Szkolenia Olimpijskiego w jeździectwie. 9 października 2014 r. Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji w Zakrzowie uzyskał wyróżnienie Sportowy Obiekt Roku 2014 w konkursie Budowniczy Polskiego Sportu, organizowanym przez Klub Sportowa Polska. n