Brussel Deze Week - editie 1488 by brusselnieuws.be

AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL X P303153

ZAZIE SCHIET JE DE RUIMTE IN HET CULTURELE NAJAAR IN 100+ TIPS Met oa Alabama Shakes, Wim Vandekeybus en Saskia De Coster.

03 09 15

HOE LAAGGELETTERD ZIJN JE LEVEN BEPAALT LEES P. 2 EN P. 6-7

Monsieur Norbert

MIDDENIN DEZE KRANT

VERKEERSCHAOS BLIJFT UIT BRUSSEL – Het was wachten op 1 september om de juiste impact te kunnen inschatten van het autovrij maken van de centrale lanen op het auto- en busverkeer in de Vijfhoek en op de Kleine Ring. Dat bleek allemaal goed mee te vallen. Tijdens de schoolvakantie was het opvallend rustig op de 'parkeerlus'. Op de eerste schooldag was dat niet anders. Volgens Mobiel Brussel, de administratie mobiliteit van het Brussels Gewest, zal het effect op de files pas over enkele weken écht duidelijk zijn. SVG FOTO: © BART DEWAELE

HET WINNENDE VERHAAL VAN MAARTEN GOETHALS OP P.18-19-20 N° 1488 VAN 3 TOT 10 SEPTEMBER 2015 ¦ WEEK 36: WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW, FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE, REDACTIE: 02-650.10.96, ABONNEMENTEN: 02-650.10.80, E-MAIL: INFO@BDW.BE, WWW.BDW.BE

BDW 1488 PAGINA 2 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

VAN DE REDACTIE

door Danny Vileyn

Minister-president Er zijn per 1 september duizenden plaatsen tekort in het hoofdstedelijk Nederlandstalig onderwijs. Dat is het spijtige, ondertussen jaarlijks terugkerend nieuws. Niemand kijkt er nog van op, laat staan dat er nog een Brusselse excellentie moord en brand schreeuwt. Nochtans: tijdens de vorige legislatuur vertrokken er per 1 september voorgeprogrammeerde banbliksems richting Vlaamse regering voor het plaatstekort. Wat een verandering van coalitie vermag. En toch is het anno 2015 even spijtig als anno 2011 of 2013 dat ouders hun kinderen niet kunnen inschrijven in hun school naar keuze. Het grote nieuws dit jaar is dat de Vlaamse minister-president twee Brusselse scholen bezoekt. Die minister-president heet Geert Bourgeois, zijn partij is de Vlaams-nationalistische N-VA. Het is bij ons weten de eerste keer in de geschiedenis van het federale België dat een Vlaams minister-president op 1 september Brussel verkiest boven Ieper, Puurs, Izegem, Mechelen of Tongeren. Christendemocraten en liberalen hebben die kans nooit gegrepen. Socialisten en groenen hebben nooit de nummer één van de Vlaamse regering mogen leveren. En het is ook niet zeker dat iedereen van de partij van Geert Bourgeois zijn bezoek toejuicht.

WAUTER MANNAERT

Geert Bourgeois heeft ervoor gekozen om Sint-Joostaan-Zee en het Koninklijk Atheneum van Anderlecht te bezoeken. Dat zijn geen scholen voor de kinderen van de (internationale) elite. Het zijn scholen voor de ‘kinderen van het volk’ om ze met een ouderwets woord te benoemen. Geert Bourgeois werd bovendien zeer hartelijk onthaald door PS-burgemeester Emir Kir. Ook dat is niet onbelangrijk. Politiek betekent het bezoek dat Geert Bourgeois normale relaties wil met de Brusselse gemeenten en dat de PS-boeman hierop ingaat. Met zijn bezoek heeft Bourgeois laten zien dat de Vlaamse Gemeenschap de Nederlandstalige instellingen in Brussel - die openstaan voor iedere geïnteresseerde - belangrijk blijft vinden. Dat is een belangrijk signaal voor de Brusselaars maar ook voor de Vlamingen in Vlaanderen. Brussel kampt met problemen eigen aan iedere grootstad. Brussel kampt ook met problemen eigen aan dit land. Maar het is hier niet allemaal kommer en kwel zoals sommigen in Vlaanderen (en Wallonië) menen. Er wonen hier meer dan één miljoen mensen die hun leven leven. Er zijn hier vele tienduizenden leerlingen en studenten die naar school, hogeschool en universiteit trekken. Een vijfde loopt school in instellingen van de Vlaamse Gemeenschap. En die scholen zijn gegeerd. Het is belangrijk dat Vlaanderen blijft investeren in onderwijs, cultuur en welzijn, in het voordeel van Vlaanderen en Brussel. Ook daarom is het bezoek van Geert Bourgeois belangrijk.

ONDERWIJS > VGC WIL PERSONEEL CURSUS AANBIEDEN

VGC WIL LAAGGELETTERDHEID OP WERKVLOER AANPAKKEN BRUSSEL – De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) wil haar laaggeletterde werknemers de kans geven zich bij te scholen. Bovendien wil ze haar leidinggevenden sensibiliseren. Intussen werkt de VGC, in navolging van Vlaanderen, aan een beleidsplan rond alfabetisering en laaggeletterdheid. Exacte cijfers over het aantal onof laaggeletterden in Brussel zijn er niet. Vlaanderen nam in het verleden deel aan een internationale PIAAC-studie, waaruit bleek dat 15 procent van de mensen in Vlaanderen laaggeletterd is. “Wellicht ligt het aantal laaggeletterden in Brussel nog iets hoger. We zien dat de groei van anderstaligen in ons cursusaanbod stijgt. Bovendien houdt men voor die cijfers nog geen rekening met de groep mensen zonder papieren,” zegt Jan Van Gompel, directeur van Brusselleer. Brusselleer is voor Nederlandstaligen de grootste aanbieder van alfabetiseringscursussen in de hoofdstad. In het schooljaar 20132014 volgden 446 mensen bij hen een basiscursus alfabetisering. Voor cursussen in het Frans is Lire et Ecrire de grootste speler, met 80 lesgevers. Langs Franstalige kant is jaarlijks plaats voor zo’n 8.000 cursisten. “Die zitten altijd onmiddellijk vol. We weten dat de nood hoog is,” zegt Aurélie Akerman van Lire et Ecrire. Zuiver analfabetisme komt in onze samenleving amper nog voor. Laaggeletterdheid blijft echter wel een groot probleem. Dan gaat het om meer dan lezen en schrijven. Men doelt ook op gecijferdheid, probleemoplossend werken, basisvaardigheden ICT, grafische en communicatieve vaardigheden.

Brusselse aanpak Vlaanderen lanceerde tien jaar geleden een Plan Laaggeletterdheid, dat in het najaar zal worden geëvalueerd. Een alomvattend plan voor Brussel opzetten, terwijl cijfers ontbreken, blijkt geen evidentie. Extra hindernis is dat de Vlaamse en de Franse gemeenschap een

andere benadering hanteren. De Vlaamse aanpak ressorteert onder het departement Onderwijs, de Franstalige situeert zich grotendeels binnen de sociaal-culturele sector en ‘promotion sociale’, legt Veerle Dehaene van Brusselleer uit. Maar idealiter omvat een Brussels plan rond laaggeletterdheid wel een samenwerking tussen beide gemeenschappen, aldus nog Dehaene. Hoewel zo’n Brussels beleidsplan nog even op zich laat wachten, zo is bij het kabinet Vanhengel te horen, onderneemt de VGC wel al actie. Eind juni was er een eerste infomoment voor leidinggevenden. Zij kregen daarop te horen hoe ze laaggeletterdheid onder hun personeelsleden kunnen herkennen, en hoe ze dit bespreekbaar kunnen maken. Annemie Troukens, verantwoordelijk voor vorming binnen de Directie Personeel van de VGC: “Wij weten dat we mensen in dienst hebben die moeite hebben met een aantal vaardigheden om in het dagelijks leven goed te kunnen functioneren, zoals geschreven taal, ICT, cijfers,... Onder onze poetshulpen en mensen die klusjeswerk doen bijvoorbeeld. Dat zijn dan enkel de mensen die ervoor uitkomen. Vaak komt zoiets bovendrijven op algemene vormingsmomenten. Dan lukt het hen niet om evaluatieformulieren in te vullen.” Het is niet de bedoeling mensen te verplichten een alfabetiseringscursus te volgen. “We willen dit doen voor hun basisvaardigheid en -waardigheid. Want op de werkvloer missen ze bevorderingskansen, maar thuis kan het ook van pas komen, bijvoorbeeld voor het bijhouden van rekeningen.” De intentie is er, de uitwerking moet nog vorm krijgen. “We moeten nu eerst via de leidinggevenden inschatten over hoeveel mensen het gaat. Dan moeten we kijken of we lessen in groep, individueel of via coaches op de werkvloer aanbieden.” Kim Verthé

Lees getuigenissen van laaggeletterden op pagina 6-7.

BDWVOORGROND

BDW 1488 PAGINA 3 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

ONDERWIJS > GEERT BOURGEOIS OP EERSTE SCHOOLDAG NAAR SINT-JOOST EN ANDERLECHT

‘ER ZIJN OOK SUCCESVERHALEN IN BRUSSEL’

Voor de poort van Sint-Joost-aanZee, een Nederlandstalige gemeenteschool met 370 leerlingen van diverse origine, werd hij opgewacht door burgemeester Emir Kir (PS). Die noemde het bezoek een eer en erkenning voor de gemeente. De pers was massaal aanwezig. De Franstalige journalisten wilden vooral weten waarom een Vlaamse minister-president van N-VA een Brusselse PS-gemeente had uitgekozen voor een schoolbezoek. Symbolisch? Bourgeois ontkende. “Dit staat los van elke politieke kleur,” zei hij. “Ik ben hier omdat ik zoveel moois over deze school heb gehoord. Ze ligt in een moeilijke buurt, maar slaagt er via alle schoolse en bui-

SINT-JOOST-TEN-NODE - Terwijl Vlaams onderwijsminister Hilde Crevits (CD&V) op de eerste schooldag vijf scholen in de Vlaamse provincies bezocht en Brussels onderwijsminister Guy Vanhengel (Open VLD) een nieuw schooltje in Ukkel opende, kwam Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) himself op schoolbezoek in Sint-Joost en Anderlecht.

Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) en burgemeester Emir Kir (PS) zij aan zij in de refter van de prachtig gerenoveerde basisschool Sint-Joost-aan-Zee.

BRUSSEL ORGANISEERT GEEN PUBLIEKE INSPRAAK OVER VOETBALTEMPEL

DOSSIER IN HET FRANS? GA NAAR WEMMEL

In Brussel is het doorgaans lastiger voor Nederlandstaligen dan voor Franstaligen om informatie in de eigen taal te krijgen. Niet zo in het dossier van het nieuwe Eurostadion, bleek afgelopen week. De voetbaltempel moet verrijzen op parking C, gelegen op grondgebied Grimbergen, en dus Vlaanderen. In Vlaanderen moet elke belangrijke stedenbouwkundige aanvraag voorafgegaan worden door een milieueffectenrapport (MER). Projectontwikkelaar Ghelamco stelde zopas een ‘kennisgevingsnota’ van het MER-project op. Dit is een belangrijk document waarin de bouwplannen uiteengezet worden en waarin

aangegeven wordt welke milieueffecten onder de loep worden genomen. Alle burgers kunnen reageren op dit document en bijvoorbeeld bijkomende onderzoeken aanvragen. Uiteindelijk beslist de Vlaamse overheidsdienst MER wat er allemaal zal worden onderzocht. Ghelamco diende de nota zowel in bij de MER-dienst als bij de gemeente Grimbergen, die de bouwvergunning moet afleveren. Sinds half augustus ligt het dossier ter inzage op het gemeentehuis en staat het ook op de website. De Grimbergenaren kunnen hun opmerkingen naar de gemeente sturen of rechtstreeks naar de dienst MER. Volgens de Vlaamse regelgeving moet ook het advies van de – Vlaamse - buurgemeenten worden ingewonnen. Die zijn echter niet verplicht hun inwoners te consulteren. De Wemmelse burgemeester Walter Vansteenkiste vond het dossier evenwel belangrijk genoeg om een publieke inspraak te organiseren. Dus ligt het dossier ook in

BRUSSEL – Leefmilieuorganisaties Bral en Inter-Environnement Bruxelles (IEB) vinden dat ook Brussel de publieke inspraak rond het geplande Eurostadion op parking C moet organiseren. “Brussel-Stad en het gewest doen niets. Het komt hen zelfs goed uit dat het hele dossier in Vlaanderen zit,” zegt Claire Scohier van IEB.

Wemmel ter inzage, zowel op het gemeentehuis als op de website, netjes in het Nederlands en in het Frans want Wemmel is een faciliteitengemeente.

Mening Brusselaars Maar wat met Brussel, toch ook een aangrenzende gemeente? “Binnen Vlaanderen is alles strikt geregeld,” klinkt het bij de dienstMER. “Tussen de gewesten is het minder duidelijk. Er is alleen het Europese Verdrag van Espoo, dat stelt dat bij grote grensoverschrijdende projecten advies gevraagd moet worden aan de andere lidstaat of het andere gewest. Maar tussen Vlaanderen en Brussel bestaat geen recente overeenkomst over

hoe dat concreet moet gebeuren.” De dienst MER schreef vorige maand drie instanties van het Brussels gewest, waaronder Mobiel Brussel en Leefmilieu Brussel aan met de vraag om advies. De Brusselse overheden oordeelden dat het niet nodig was om de bevolking om feedback te vragen. Er was vorige week alleen een minivergadering met Ghelamco voor de inwoners van de Lakense wijk Verregat. Die was georganiseerd door Henri Dineur (PS), coördinator van alle Heizelprojecten. Bezorgde inwoners van de wijk vroegen Dineur of er een Franstalige versie van de MER-nota beschikbaar was. Dineur antwoordde dat Brussel zich daar allemaal niet mee beziggehouden had uit schrik voor procedurefouten. Ghelamco verwees de aanwezigen dan maar door naar de website van Wemmel. An Descheemaeker van Bral erkent dat Brussel in dit dossier de vrijheid had om de bevolking al dan niet te consulteren. “Maar het was beter wel gebeurd. Dat zou een

tenschoolse activiteiten in om kinderen van verschillende afkomst te verbinden en de brug te slaan met de ouders en de buurt. Dit is een school met een ziel.” Maar een beetje symbolisch was het bezoek wel. Want Bourgeois beseft dat hij een voorbeeldfunctie heeft. “Velen staan terughoudend tegenover Brussel. Ik vind het belangrijk om de aandacht te vestigen op de hoofdstad. Hier zijn ook succesverhalen, en er woont een gemeenschap waarin we moeten investeren.” Ontspannen en met veel aandacht voor de kinderen legde Bourgeois het bezoek af. Hij had een groene boterhammendoos bij zich en at zijn bokes in de refter met de kinderen, keek toe bij een turnlesje en trok daarna naar de schooltuin waar de leerlingen hem de pompoenen en pastinaak toonden. Tot slot installeerde hij zich in een kringetje met enkele zesdejaars en liet zich gewillig uithoren: waar hij woont, of hij getrouwd is, hoeveel kinderen hij heeft, hoe ze heten en of het moeilijk is om minister-president te zijn. “Euh ja, dat is wel hard werken.” Bettina Hubo

mooie geste geweest zijn, temeer daar Brussel rechter en partij is in deze. Het gewest is mede-initiatiefnemer van het stadionproject en moet nu ook advies geven.” Claire Scohier van IEB is ronduit verontwaardigd dat Brussel-Stad en het gewest geen enkele moeite namen om de mening van de bevolking te kennen. “Terwijl dit dossier door zijn omvang het hele gewest aanbelangt. Ze zijn gewoon beducht voor verzet. In die zin komt het hen goed uit dat het een Vlaamse procedure is.” Bettina Hubo Zie ook p. 10-11: ‘Wij zullen tegen een muur aankijken’

ADVERTENTIE

Puzzel Deze dienst wil u de nodige informatie bezorgen om u wegwijs te maken in uw zoektocht naar mogelijkheden, voorzieningen voor personen met een handicap

✆ 0800-15045

alle werkdagen van 9 tot 12u30, maandag, dinsdag en donderdag van 13 tot 15u30

Bezoeken enkel op afspraak

puzzel@resonansvzw.be

BDW 1488 PAGINA 4 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

UITGELICHT > TENTENKAMP IN MAXIMILIAANPARK ZWELT AAN

‘VLUCHTEN IS EEN ZAAK VAN LEVEN OF DOOD’ BRUSSEL – De Dienst Vreemdelingenzaken kan al weken de toevloed van vluchtelingen niet aan. Voor de asielzoekers zit er vaak niets anders op dan in het Maximiliaanpark te overnachten, met of zonder tent. “Nergens hebben we het al beter gehad sinds onze vlucht dan in dit park.”

et blijft een vreemd vertoon. Een van de weinige plekken groen tussen het kantoorgeweld van de Noordwijk is nu de tijdelijke woonplaats van honderden vluchtelingen. Ze hebben er tenten opgeslagen, spelen er een partijtje voetbal. Vluchtelingenorganisaties delen voedselpakketten en eten zoals vers gesneden fruit, soep, chips en brood uit. Vrijwilligers van Vluchtelingenwerk en van het Rode Kruis proberen het hen zo comfortabel mogelijk te ma-

ken. Brusselaars komen onder meer matrassen en dekens brengen.

Mensonterend Vluchtelingenwerk Vlaanderen en Cire vinden dat de overheid dringend moet ingrijpen, omdat de vluchtelingen in het park in een mensonterende situatie leven. Zonder water of sanitair. Maar de vluchtelingen zelf lijken daar niet zo onder te lijden. Zij zijn weliswaar moe en uitgeput, maar voor hen is het Maximiliaanpark een belangrijk

“In Somalië blijven betekent een gewisse dood. Dan waag je het wel, die oversteek van de Middellandse Zee.”

eindpunt in een lange reis. Dan kan het nachtje onder de blote hemel er

nog wel bij. Ze hebben de laatste weken en maanden meestal erger meegemaakt. We spreken met Ahmed die uit Irak is gevlucht. Hij is soldaat, gedeserteerd uit het leger. Waarom? “Als ik niet deed wat mijn oversten me vroegen, werd ik gemarteld,” zegt hij. Vluchten was de enige optie. Hij wist niet waar hij zou uitkomen. Laat staan dat hij voor België gekozen heeft. “Ik ben simpelweg de stroom vluchtelingen gevolgd, maar ik weet intussen wel dat België een goede naam heeft. Als de mensen hier menselijk zijn, wil ik hier blijven.” Gevaarlijke situaties heeft hij genoeg gezien: in de gebieden waar IS aan de macht is, maar ook in Hongarije waar zijn hele hebben en houden door de lokale geor-

ganiseerde misdaad is gestolen.

Water hozen Mohammed is Somaliër. Hij heeft een gezin met twee jonge kinderen. Die heeft hij achtergelaten voor een risicovolle tocht naar Europa. “Mijn oom heeft alles geregeld van Somalië tot Italië, daarna heb ik andere smokkelaars aangesproken. Vooral de voettocht door de woestijn zonder water was hard. In Libië moest ik de boot nemen. Ik wist wel dat ik het met mijn leven zou kunnen bekopen, maar op zo’n moment bid je, en denk je: in Somalië blijven betekent een gewisse dood, dus waag ik het er maar op.” “We hebben acht uur op de boot gezeten. Op het einde moesten we water hozen. Het werd stormachtig. Daarna zijn we opgepikt door een

DE WEEK IN BEELD DOOR SASKIA VANDERSTICHELE Het schooljaar is weer uit de startblokken geschoten, maar de laatste zomerlust hangt hier en daar nog eventjes in de lucht. Zoals aan deze bushalte in Watermaal-Bosvoorde.

WEEKOVERZICHT

BDW 1488 PAGINA 5 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

WOENSDAG 26 AUGUSTUS DERDE MINDER JEUGDMISDRIJVEN. Het aantal misdrijven dat door minderjarigen gepleegd wordt, is tussen 2010 en 2014 met 31 procent gedaald. In heel het land werden in 2014 nog 58.914 misdrijven gepleegd door jongeren. Ook Brussel kent een afname van een derde, maar staat wel nog altijd aan kop met 9.405 feiten. Antwerpen en Gent volgen met respectievelijk 5.148 en 3.822 misdrijven.

DONDERDAG 27 AUGUSTUS STREET ART FLEURT NAAMSESTRAAT OP. De Naamsestraat krijgt zeven muurschilderingen die passen in een streetartwandeling van de schepen van Cultuur, Karine Lalieux (PS). De kunstwerken moeten de straat levendiger maken. Ze komen er in samenwerking met de lokale handelaars en het gewestelijke handelsagentschap Atrium. Spear, Eyes B, Parole, KoolKoor, Van Tang, Steve Locatelli en Nova Dead nemen elk een gevel onder handen. DREIGINgSANALYSE VOOR SYRIËSTRIJDERS. Een nieuwe databank wijst elke geradicaliseerde Belg die naar Syrië of elders vertrekt of wil vertrekken om er te gaan strijden een individueel dreigingsniveau toe. Dat blijkt uit nieuwe richtlijnen van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) en zijn collega van Justitie Koen Geens (CD&V). De analyse die vroeger slechts af en toe gebeurde, wordt voortaan systematisch uitgevoerd. Alliët: “Burgemeester Yvan Mayeur is de vluchtelingen liever kwijt dan rijk.”

militaire boot. En nu ben ik hier. Ik ben al drie maanden onderweg.” “Ik heb wel gestudeerd, maar was in Somalië taxichauffeur. Ik hoop dat ik met een degelijke opleiding hier aan de slag kan met mijn handen. En dan wil ik graag dat mijn vrouw en kinderen zo snel mogelijk naar België komen.” Daniel Alliët, priester van de Begijnhofwijk, tekent ook present. Hij komt poolshoogte nemen. Alliët neemt het al jaren op voor vluchtelingen en mensen zonder papieren. “Dit soort tentenkampen hebben we al meegemaakt. In 2000 en in 2013. Wat me vandaag stoort, is de houding van de federale regering: we mogen vooral niet de indruk wekken dat de vluchtelingen het hier goed zullen hebben. Terwijl er juist gewerkt moet worden aan structurele

“ “ HET WOORD

oplossingen. We weten dat ze zullen komen. Het aantal vluchtelingen dat we dit jaar zullen opvangen is peanuts vergeleken bij het aantal Vlaamse vluchtelingen in WO I en op het einde van de negentiende eeuw. Laten we dat niet vergeten.” Hij laakt ook de houding van de stad Brussel. Burgemeester Yvan Mayeur (PS) is in geen velden te bespeuren. Alliët: “Maar misschien hadden we dat wel kunnen weten. Voor hij burgemeester werd, heeft hij al opgeroepen om het Klein Kasteeltje te sluiten. Hij is de vluchtelingen op zijn grondgebied liever kwijt dan rijk.” We ontmoeten twee Syriërs waarvan één er grieperig uitziet. Hij zoekt een dokter, maar de ngo Dokters van de Wereld is op dat moment al vertrokken.

Mohib komt uit Deir el-Zur, een enclave van het Syrische regime pal in de Islamitische Staat. Hij is een computeringenieur van rond de 25, spreekt een mondje Engels, lijkt uit de gegoede middenklasse te komen. Hij wil een toekomst opbouwen in België, spreekt over de brutaliteit van de Servische politie en de Hongaarse overheid, en de wreedheden van Islamitische Staat. Ali, de zieke Syriër, komt uit Idlib, een stad waar het Syrische leger en de rebellen om aan het vechten zijn. Hij toont op zijn smartphone van Samsung zijn twee jonge kinderen. “Ze zijn in het maquis gevlucht voor de bommen,” zegt hij. Vervolgens toont hij een foto van de buurt waar hij woonde. Platgebombardeerd. Steven Van Garsse

VRIJDAG 28 AUGUSTUS PLAATSTEKORT BIJ ISLAMSCHOLEN. De drie islamitische basisscholen in Brussel moeten dit jaar 200 leerlingen weigeren. La Libre Belgique laat weten dat Al-Ghazali in Etterbeek, La Plume in Etterbeek en La Vertu in Schaarbeek elk al tussen de 50 en de 70 inschrijvingen moesten weigeren. Ook vorig jaar kampten de scholen met plaatstekort. De nieuwe islamitische basisschool die in 2016 de deuren moet openen in Vorst biedt misschien een oplossing.

ZATERDAG 29 AUGUSTUS VIJF MENSEN OPGEPAKT MET IS-VLAG AAN MANNEKEN PIS. Vijf theatermakers zijn vanmiddag opgepakt nadat ze de IS-vlag hadden bovengehaald aan Manneken Pis. Dit gebeurde in het kader van een ludiek bedoelde actie. Toen bleek dat het niet om een terroristische dreiging ging, liet de politie de vijf weer vrij. Met de actie wilden ze duidelijk maken dat we ons niet moeten laten intimideren door terreur.

ZONDAG 30 AUGUSTUS ZELFMOORD IN CEL PORTALISGEBOUW. In een cel van het Portalisgebouw aan het Poelaertplein, waar het parket huist, heeft een man zichzelf van het leven beroofd. Hij was de dag voordien opgepakt omdat hij zijn ex-vrouw had proberen te vermoorden met een vuurwapen. Het wapen blokkeerde en de vrouw bleef ongedeerd. Het was niet de eerste keer dat de dader zijn ex-partner aanviel. Eerder ging hij haar al te lijf met een stok, probeerde hij haar te wurgen en met een bijtend product te overgieten.

MAANDAG 31 AUGUSTUS

We hebben niet de middelen om 24 uur op 24 een agent aan elk raam te plaatsen” Burgemeester van Sint-Joost Emir Kir (PS) wil geen raamprostitutie meer ‘s nachts en op zondag (in La Dernière Heure).

Consumenten willen niet meer rondlopen in de artificiële omgeving van een winkelcentrum maar in een authentiek stadscentrum” Consumentenspecialist Johan Vanhaverbeke (KU Leuven) gelooft niet dat nieuwe winkelcentra zoals Uplace een toekomst hebben (in De Morgen).

LOVE ROOM

In Schaarbeek is afgelopen weekend een Love Room opengegaan, de eerste plek in de hoofdstad waar daklozen ongestoord intiem kunnen zijn. Op straat is dat immers verre van evident voor thuislozen. De liefdeskamer is een houten chalet van drie meter op drie in de tuin van de vzw Corvia in Schaarbeek. Gro-

ter dan dat wilde de gemeente niet toelaten. Er staat een zetelbed in, een chemisch toilet en een tafeltje met condooms en een radio. Wie wil, kan een afspraak maken via een gratis nummer. Vorig jaar testte de organisatie al een eerste oplossing uit. Toen verdeelde men liefdesparaplu’s onder daklozen, waarmee ze op straat een eigen afgeschermd hoekje konden creëren voor wat privacy. Het bleek een goede poging, maar nog niet ideaal. Anderen konden nog KV steeds storen of luistervinken.

BIJNA 500 ASIELZOEKERS GEWEIGERD. Het recordaantal asielzoekers in Brussel werd reeds bereikt, en het aantal mensen dat zich aandient bij Dienst Vreemdelingenzaken blijft stijgen. Elke dag moet DVZ mensen weigeren en vanochtend waren dat er bijna 500. Volgens de politie stonden maar liefst 1.000 mensen voor de deur, terwijl per dag zo’n 250 aanvragen behandeld kunnen worden. 260 van hen konden wel geholpen worden. BEWONERS WATERMAAL TEKENEN NIEUW KEYMPLEIN. De bewoners van Watermaal-Bosvoorde mogen helpen bij het uittekenen van de plannen voor de heraanleg van het Keymplein. De gemeente wil het plein dat er al 35 jaar onveranderd bij ligt grondig onder handen nemen. Tijdens drie participatievergaderingen mogen ook lokale handelaars en buurtbewoners hun zegje doen. Het begin van de werken is voorzien voor 2017.

DINSDAG 1 SEPTEMBER FREDERIK CLEMENT DE CLETY OVERLEDEN. De bekende Brusselse advocaat Frédéric Clément de Cléty is in het Erasmusziekenhuis overleden aan de gevolgen van een infectie. De Cléty is vooral gekend als de advocaat van Michel Nihoul in het procesDutroux. Ook verdedigde hij Adam Giza, beschuldigd van de moord op Joe Van Holsbeeck. Velen kennen hem als atypisch advocaat met een extravagante persoonlijkheid. De Cléty werd 50. Samengesteld door Ella Van Craen

MEER NIEUWS DE HELE WEEK ROND OP

BDW 1488 PAGINA 6 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

SAMENLEVING > HOE LAAGGELETTERD ZIJN JE LEVEN BEPAALT

‘Mijn hoofd maakt het me lastig’ BRUSSEL – Ze halen doorgaans niet de spotlights. Voor de grote buitenwereld zijn ze zelden een selfmade succes. Maar wie op latere leeftijd leert lezen en schrijven, legt vaak een lastig en lang traject af. “Hun omgeving verbaast zich erover dat het lang duurt en dat sommigen het nooit zullen leren. Maar het is eerder een wonder dat het meestal wel lukt.”

MARIAM

niet. Ik weet dat ik mijn best doe.”

Peter Naast Mariam zit Peter. Peter Akwe Oluseyi (40) is zes jaar geleden wel door armoede zijn thuisland Nigeria ontvlucht. Als jongste in een kroostrijk gezin met verschillende halfbroers en -zussen, is er geen andere optie dan al op jonge leeftijd zijn va-

Drifa en co

Peter leerde in Brussel zijn vrouw kennen, met wie hij intussen twee kinderen heeft: Joshua en Khadija. © IVAN PUT

Mariam (34) praat zacht. Ze volgt sinds een jaar een intensieve alfabetiseringscursus, waar straks een opleiding tot poetshulp bij de VDAB aan vasthangt. Haar thuisland is Ivoorkust, haar moedertaal het Dioula. Sinds een tiental jaar is ze in België, gevlucht voor de burgeroorlog die van 2002 tot 2007 in het land woedde. “Toen ik hier aankwam, had ik niet onmiddellijk de kans Nederlands te leren. Ik was snel zwanger van mijn eerste kind. Ik had geen opvangplek voor haar. En ik kreeg heel kort daarop mijn tweede kindje. Dan heb ik een tijdje als poetster gewerkt in Leuven en gaf ik me op voor interimopdrachten. Zo heb ik het drie jaar gedaan. Ik vroeg Actiris of ze geen jobs dichter bij huis hadden. Met die cursus hoop ik dat dat alsnog lukt.” Nederlands wil ze koste wat het kost leren, vooral omdat haar vier kinderen ingeschreven zijn in een Nederlandstalige school in Dilbeek. “Ik wil hen kunnen opvolgen, kunnen communiceren met de VDAB en de gemeente.” Mariam lijkt op het eerste gezicht in feite al veeltalig: ze spreekt Dioula, en heeft als kind Arabisch en Frans, de officiële taal in Ivoorkust, geleerd. “Tussen mijn zevende en mijn vijf-

tiende ging ik naar een koranschool. Daarna hebben mijn ouders me naar een naaiatelier gestuurd. Kleren maken doe ik tot op vandaag graag. Ik kan vlot modellen kopiëren.” Dat Mariam zwakgeletterd is gebleven, ligt niet aan armoede binnen het gezin tijdens haar kindertijd. Haar zus en broer zijn bijvoorbeeld wel geschoold. “Ik was een fragiel kind, ik was de hele tijd ziek. Daardoor heb ik veel lessen gemist. Soms ging ik een jaar lang niet. Gelukkig zijn de gezondheidsproblemen sinds mijn achttiende opgelost.” Mariam heeft dus wel leren lezen en schrijven, maar kampt met grote vergetelheid. “Mijn hoofd maakt het me lastig. Ik vergeet gemakkelijk. Het gaat erin, maar snel weer uit. Ik heb moeite om woorden te lezen, al beheers ik het alfabet wel. Als ik ergens heen moet en ik zoek lang op voorhand de weg op, dan heeft dat geen zin.” Bij de intensieve alfabetiseringscursus van Brusselleer hoort ook een wekelijkse oriëntatieles: hoe verplaats ik me door een stad, hoe kom ik op tijd, enzovoort. Wie geslaagd is, stapt vanaf september in een VDAB-opleiding tot poetshulp. Lerares Lore blikt vooruit: “De VDAB is streng.” Ze doelt bijvoorbeeld op aanwezigheden. Lore beseft dat haar cursisten er alles aan doen om geen lessen te missen, dus als het wel gebeurt, is ze mild. Zoals laatst, toen een van haar leerlingen zich op een lesdag moest melden bij het OCMW. Diens vaste OCMWassistent was er die dag niet. Het hele contact was stroef verlopen, waardoor de leerlinge het nodige afwezigheidsattest was vergeten. “Het leven verloopt grillig, zeker voor wie laaggeletterd is. Vaak komt overleven nu eenmaal op de eerste plaats en moet iemand een tijdelijke job met beide handen grijpen. Dan zijn wij eerder ontroerd dan kwaad als die persoon na een tijd terug opduikt in de lessen.” In de rol van poetsvrouw is Mariam de zelfzekerheid zelve: “Zulk werk is praktisch. Zoiets kan ik goed en vergeet ik

zin vzw. “Ik maak van verschillende talen gebruik in mijn job. Peter heeft het lastig met uitspraak, ook in het Engels.” Hij laat zich intussen begeleiden door een logopedist. “Studeren valt hem lastig. Daarom heb ik hem aangeraden te kiezen voor de opleiding tot poetshulp,” zegt Sekinat. Ziet hij dat zitten? “Het is poetsen,” antwoordt hij nuchter. “Ik heb geen keuze, want ik zoek werk. Maar ik zou liever een vorklift besturen.”

et is juni. In de klaslokalen van Brusselleer priemt de zon naar binnen. Een vakantiegevoel moet nog even onderdrukt worden. Aan het raam hangt een bordje met daarop ‘raam’ en aan de deur ‘deur’. Een tiental volwassenen, onder wie enkele vrouwen gekleed in kleurrijke Afrikaanse jurken en een minderheid mannen, scandeert wat lerares Lore net heeft gezegd. “Ik moet de e-lek-tri-cien bellen.” Daarna volgt een rondje onderling vragen stellen, per drie of vier. “Wat is het probleem?,” toont Boubacar aan Mariam een kaartje met daarop een kapotte lamp. Mariam: “De elektriciteit is kapot.” En zo gaat de oefening verder.

”Het is poetsen. Ik heb geen keuze, want ik zoek werk. Maar ik zou liever een vorklift besturen”

der te helpen. Na zes jaar - van zijn vijfde tot zijn elfde “ongeveer” - op de schoolbanken te hebben gezeten, brengt hij voortaan koekjes en water aan de man. Tot hij zijn koffers pakt richting een beter leven. Eenmaal in België licht hij zijn familie in: “Ik ben in België.” Hij zegt het alsof het een kleinigheid betreft: “Vertrekken was niet moeilijk. In Nigeria was het leven hard. Je moet je leven zelf opbouwen. Zo simpel is dat.” Hier is Peters missie werk zoeken. Hij versiert links en rechts een klusje in de autohandel in de Heyvaertwijk. Later zoekt hij baantjes in de horeca, “maar als je de taal niet spreekt, gaat het niet.” Intussen leert hij zijn vrouw Sekinat kennen in een Nigeriaanse kerkgemeenschap. Zij is hier al een paar jaar langer en wijst hem de weg naar basiseducatie bij Brusselleer. Met behulp van de intensieve modules heeft ze het op korte tijd geschopt tot thuiszorgster bij Solidariteit voor het Ge-

Drifa en co grappen en grollen erop los.

Alweer een zonnige middag, NederOver-Heembeek, Versailleslaan. Elke woensdag om 13u30 zwaaien de deuren van een polyvalente zaal open voor de wekelijkse lessen Nederlands, waar Drifa, Khadija, Alia, Naima, Zohra en Agnes al enkele jaren op af komen. De vrouwen geven stuk voor stuk een onafhankelijke indruk. Ook als ze zich in de lesbanken hebben genesteld, gaat het grappen en grollen met hun leraar Dawie gewoon door. Nederlands leren is een duidelijke motivatie voor deze vrouwen, maar er is minder druk. Het gaat eerder om zelfontplooiing. Naima wil Nederlands kunnen spreken met haar kleinkinderen, Zohra wil af van de frustratie zich niet in het Nederlands te kunnen uitdrukken in een tweetalige stad en in haar professioneel leven. Voor Alia, een gescheiden moeder van drie volwassen kinderen, is dit evenmin een sociaal tijdverdrijf. “Ik blijf hier komen omdat ik kan herhalen wat ik weer vergeten ben.” Ze herinnert zich hoe het als vijfjarige immigrant op de schoolbanken lastig volgen was, en slecht voor haar zelfvertrouwen. Drifa Riani is duidelijk de drijvende kracht achter dit olijke gezelschap. Ziet zij een nood om Nederlands te spreken? “Bien sûr, normaal, natuurlijk!” laat ze haar woorden rollen. “Ik heb de indruk dat ik in dezelfde schuit zit als mijn moeder, toen zij hier uit Marokko arriveerde; ze kon geen Frans. Wij bevinden ons hier in de periferie van Brussel. Machelen, Vilvoorde en Grimbergen liggen om de hoek.” Deze groep is een wijkwerking, of nog, een opstapgroep. Brusselleer biedt alfabetiseringslessen aan op vraag van mensen die zichzelf in hun wijk organiseren. Deze vrouwen zijn bijvoorbeeld ook de vrouwen die

BDW 1488 PAGINA 7 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

huiswerkklassen opzetten voor de kinderen, of uitstapjes buiten Brussel organiseren. De bedoeling van deze lessen is mensen bereiken die zich nog niet makkelijk uit een buurt kunnen losmaken. De vrouwen zijn allemaal in België sinds hun kinder- of jeugdjaren. Ze hebben deels schoolgelopen in hun thuisland Marokko of Algerije, en deels in - vaak Franstalig - onderwijs in België. In het Frans kan je hen dan toch niet laaggeletterd noemen? “Neen,” zegt Dawie, al zeventien jaar cursistenbegeleider bij Brusselleer. “Maar ze kunnen geen diploma voorleggen, dus zijn ze wel laaggeschoold.” Pure analfabeten kom je in Brussel nog zelden tegen, legt hij uit. “Tenzij onder migranten, zoals Pasjtoen die uit de bergen van Afghanistan komen. Maar hun aandeel is zo klein dat het zoeken is naar een speld in een hooiberg.” Veel vaker gaat het om allochtone cursisten die in België leven sinds hun jonge jaren, zoals deze vrouwen. Dawie beschouwt hen liever als autochtonen. Maar hebben zij in ons schoolsysteem dan geen kansen gehad? “Er zijn zoveel scenario’s denkbaar waardoor mensen de school verlaten of afhaken. Zeker mensen met een migratieachtergrond vallen vaker door de mazen van het net.” De dames nemen afscheid met een uitgebreide koffiekrans. Er zit een zomer tussen de volgende afspraak met hun leerkracht. Dawie geeft nog mee dat het tijdstip hetzelfde blijft, en wellicht ook de locatie. “Als we geen lokaal vinden, stel ik mijn salon open,” roept Drifa iedereen na.

Irene Vrijdagmiddag, een vergaderzaal in de gebouwen van de VGC-administratie. Ambtenaren in een leidende functie komen luisteren naar Dawie. Ze willen meer te weten komen over hoe laaggeletterd zijn een impact heeft op iemand. Meer begrip leidt tot betere communicatie. Irene Demuynck komt spreken. Als ambassadeur. Zij kan het weten, want negen jaar geleden zette ze zelf een streep onder haar leven zonder letters. Ze was dan 62. Irene representeert als autochtone Belg de heel kleine groep cursisten die doorgaans met het grootste taboe moeten afrekenen. “Mijn buurvrouw, met wie ik bevriend was geraakt, vertelde me over haar vader die op latere leeftijd had leren lezen. Zij heeft een afspraak voor me gemaakt bij basiseducatie. Ik zou het zelf nooit gedurfd hebben. Bovendien kon ik er zo ook niet vanonder muizen.”

BRUSSELLEER Brusselleer maakt de opdeling tussen analfabeten, zwakgealfabetiseerden en andersgealfabetiseerden. De eerste groep kan niet of nauwelijks lezen en schrijven, ook niet in de moedertaal. Zwakgealfabetiseerden kunnen lezen en schrijven in Latijns schrift, maar ondervinden daarbij grote hindernissen, vooral bij lange woorden of zinnen. Andersgealfabetiseerden tot slot kunnen lezen en schrijven in hun eigen taal, die niet gebaseerd is op het Latijns schrift. Zij kennen dus het concept van klanktekenkoppeling, waardoor ze doorgaans sneller tot lezen en schrijven komen in Latijns schrift. En dan zijn er nog mensen met leerbaarheidsproblemen, die concepten zoals leestekens, van links naar rechts lezen of iets invullen moeilijk begrijpen. “Daardoor gaat alles gewoon veel trager, want zo iemand maakt omwegen in zijn hoofd,” zegt Dawie Punga van Brusselleer.

Laat nu net dat zijn wat veel werkgevers verwachten: snelle en efficiënte werknemers. “Het komt erop aan dat leidinggevenden en HR-verantwoordelijken beseffen dat voor een laaggeletterde elke nieuwe instructie analyseren een karwei is.” Maar er zijn simpele oplossingen, zoals telkens dezelfde stramienen, woorden en zinsconstructies gebruiken en dezelfde aanspreekpersonen aanbieden. De VGC engageert zich alvast (zie p.2.) om meer oog te hebben voor laaggeletterdheid. Eind juni was er een studiedag voor VGC-kaderpersoneel. Tim Somers van de VGC-uitleendienst was erbij. Hij stuurt een technische ploeg aan, onder wie laaggeschoolde werknemers. “Je blijft als leidinggevende met dat spanningsveld zitten: ben ik een sociaal werker of neem ik mensen aan die de job aankunnen? Je ervaart een zekere traagheid bij laaggeletterd personeel, maar tegelijk de handigheid om te overleven en hun laaggeletterdheid te verbergen. Het lijkt voor hen ook geen probleem te zijn, want mondeling lopen de zaken prima. Maar ik zie het wel als iemand gefrustreerd is omdat hij niet kan of durft deel te nemen aan bevorderingsexamens.” KV

Mariam: “Ik was een fragiel kind, ik was de hele tijd ziek. Daardoor heb ik veel lessen gemist.”

“Ik trof een heel toffe juf. Na enkele lessen deden we een kort dictee. Ze zei me dat ik het goed had gedaan. Dat gaf mij een fijn gevoel. Ik was 62 jaar en nog nooit had iemand zoiets gezegd.” We zijn negen jaar verder en Irene blijft zich bijscholen: nog steeds Nederlands, maar ook computerlessen, Engels, gsm-vaardigheden en een opleiding tot ambassadeur. “Dat was een zware cursus.” Irene komt uit een arm gezin, met daarin een stiefmoeder van wie ze weinig liefde ontvangt en een vader die alcoholicus is. De viertal jaren die ze in een weeshuis woont, leert ze wel lezen en schrijven, maar door de povere begeleiding ontwikkelt ze een eigen methodiek. “Er hingen tekstjes aan de muur. Die kon ik lezen, maar ik leerde alles vanbuiten. Later ben ik met mijn vier jaar jongere zus in het tweede leerjaar beland. Ik kon niets meer lezen, want ik kreeg natuurlijk andere zinnen voorgeschoteld. Ik zat in het derde leerjaar, maar was al dertien jaar. Mijn stiefmoeder was Franstalig. Zij was ook analfabeet, maar dat besef je niet als kind.” Ineens moet Irene een sprong maken naar de intussen afgeschafte vierde graad. Daar leert ze strijken en koken. De vierde graad kan ze niet afmaken, want ze wordt als kindermeisje uitgestuurd naar een villa in Ukkel. Dat blijft ze doen tot haar zestiende, tot een jeugdrechter een beslissing voor haar neemt. “Ik wist niet wat er allemaal met mij gebeurde. Men heeft toen vastgesteld dat ik niet goed kon lezen. Ik ben naar een doven- en blindenschool gestuurd want ik had oogproblemen. Ik leerde er de doventaal. Ik leerde er naaien, maar niet echt lezen en schrijven.” Irene trouwt, baart twee kinderen en leeft een leven als huisvrouw. Na een scheiding gaat ze op zoek naar een job. Ze vindt er een in een beschut naaiatelier in Schaarbeek. “Ik kwam er terecht tussen andere laaggeletterden en voelde me er op mijn gemak. Ik kon doen wat ik goed kan: naaien. En ik kon jonge, slechthorende meisjes opleiden, want ik sprak de doventaal. Maar die meiden klommen telkens op want ze hadden een diploma, en ik bleef steken. Terwijl ik hen tenslotte alles had geleerd.” Die frustratie heeft Irene zeker mee over de streep getrokken. “Sinds ik die lessen volg, ben ik een ander mens. Voorheen zat ik tussen mijn vier muren. Ik durfde niets te zeggen. Het enige waar ik spijt van heb, is dat ik niet vroeger de stap heb gezet.”

Irene: “Sinds ik die lessen volg, ben ik een ander mens.”

Kim Verthé

BDW 1488 PAGINA 8 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

Omdat coproducent Mambocito Mio geen projectsubsidies kreeg, moet Bronks seizoensopener ‘Alles is opgelost’ annuleren. Daarnaast moesten de nieuwe artistieke leiders Veerle Kerckhoven en Marij De Nys dit najaar ook de gastvoorstelling ‘Tantes’ en het Export/import-festival schrappen.

SUBSIDIES > OPEENVOLGENDE BESPARINGEN ZICHTBAAR IN DE THEATERS

PROGRAMMABROCHURES MET GATEN BRUSSEL – Gemengde gevoelens bij het begin van het theaterseizoen. De opeenvolgende besparingsrondes tasten de programma’s van de Brusselse theaterhuizen nu ook zichtbaar aan. Met drie geschrapte projecten neemt het seizoen van Bronks zelfs een valse start.

et het Theaterfestival, dat vandaag aftrapt in het Kaaitheater, begint het nieuwe theaterseizoen. Na een vakantie waarin met enige vertraging het verdict van minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) in de tweede ronde van de projectsubsidies viel: van de door de beoordelingscommissies positief beoordeelde artiesten en kleine organisaties kreeg meer dan zestig procent geen geld. In combinatie met de eerder opgelegde besparing van 7,5 procent bij de grotere theaterhuizen leidt dit tot annulaties van voorstellingen die al in de programmabrochures waren opgenomen. Bij Bronks moesten de nieuwe artistieke leiders Veerle Kerckhoven en Marij De Nys al meteen schrappen in het eerste seizoen dat zij programmeerden. De eerste première van het seizoen, Alles is opgelost, sneuvelde omdat coprodu-

cent Mambocito Mio geen middelen kreeg ondanks het dubbele positieve advies (zakelijk en artistiek) van de commissie Theater. Maar dat is niet alles, weet zakelijk leider van Bronks Piet De Coster. “Om dezelfde reden moeten we de gastvoorstelling Tantes van Nevski Prospekt schrappen. Die wordt niet gemaakt en kunnen we dus ook niet tonen. Daar komt bij dat we toen we eind 2014 te horen kregen dat we zelf 7,5 procent moesten besparen, hadden besloten om de komende editie van ons Export/ import-festival eenmalig te schrappen. Die combinatie is erg ongelukkig. We hebben nog mooie voorstellingen, maar we mankeren wel een speciaal project in het najaar.”

Onrust Ook bij de andere Brusselse theaters moeten reeds aangekondigde projecten worden geschrapt of aan-

gepast. Zo is voor de Beursschouwburg het Bâtard Festival voor jonge makers in het najaar een onzekere factor. Directeur Tom Bonte: “Normaal houden wij toch een volledige week vrij voor de presentatie van de Bâtard-projecten, met daarvoor nog een week voor de residenties en voorbereidingen. Dat hangt nu aan een zijden draadje omdat Bâtard geen projectsubsidie meer krijgt. Wij hadden verder ook een project gepland van Philippe Beloul, die ook geen subsidies heeft gekregen. Hij heeft beslist om dat autonoom maar dus minder grootschalig aan te pakken.” Bonte wordt niet vrolijk van de besparingssaga. “De besparing van 7,5 procent hebben we op verschillende manieren overleefd - bijvoorbeeld door personeel dat er om vroeg toe te laten om vier vijfde te werken. Maar dat is niet ideaal voor de organisatie noch voor het personeel,

Kaaitheater en KVS kunnen besparingen enigszins compenseren met buitenlandse middelen

want het werkvolume blijft hetzelfde. We doen ook inspanningen op het vlak van zaalverhuur, maar als je daarmee alleen het loon terugverdient van de werknemer die zich ermee bezighoudt, stel je je vragen. Gelukkig was 2014-2015 met onze verjaardag goed voor de inkomsten. De verkochte pintjes hebben ons bij wijze van spreken geholpen om de put te dempen, maar ook niet meer dan dat. Voor een kleine organisatie als de onze die vooral werkt met opkomende artiesten, is het heel moeilijk. Het verhaal van de projectsubsidies maakt duidelijk dat men nog niet begrepen heeft dat je in

een jonge garde moet investeren als je morgen ook nog gerenommeerde kunstenaars wil overhouden.” Een gelijkaardig geluid horen we bij Kaaitheater, waar artistiek directeur Guy Gypens de beslissing omtrent de projectsubsidies “redelijk onbegrijpelijk” noemt. “Er is veel onrust gezaaid in het meest kwetsbare gedeelte van de sector, terwijl het om relatief kleine budgetten gaat.” Ook al omdat de programmering voorafgaat aan de toekenning van projectsubsidies, ziet Kaaitheater drie artiesten uit de programmabrochure hun projectsubsidies onthouden: Alix Eynaudi, Sandy Williams en Radouan Mriziga. “Wij hadden voorts ook al twee van de grotere producties voor het najaar uitgesteld en vervangen door goedkopere producties. Vooral het internationale programma dat alsmaar duurder wordt, komt bij ons als eerste onder druk te staan. Maar ook de binnenlandse markt wordt duurder, omdat gezelschappen de neiging hebben om subsidievermindering te compenseren met hogere uitkoopsommen.” Het Kaaitheater kan de nood wel een beetje lenigen door de inbreng van Europese middelen uit netwerken en coproducties. Hetzelfde geldt voor KVS omdat dat als producerend huis zijn internationale werking heeft kunnen doen floreren. Zakelijk leider Danny Op de Beeck laat weten dat de eigen inkomsten van KVS op iets meer dan een decennium gestegen zijn van 500.000 euro tot 2,8 miljoen euro in 2014, waarvan 1,5 miljoen uit verkoop aan het buitenland. “Dat neemt niet weg dat wij ook op werkingsmiddelen en productiekosten moeten besparen en dat ik daarover al strijd heb moeten voeren met de makers. Als het zo doorgaat, kunnen we binnen vijf jaar niet meer hetzelfde doen. Voorstellingen moeten ook gemaakt worden als je ze wil verkopen.”

Geen complot In een reactie op de beslissing omtrent de projectsubsidies geeft minister Sven Gatz toe dat de timing ervan beter kon, maar dat de vertraging praktische oorzaken had en zeker geen bewuste strategie was om zo weinig mogelijk commotie te veroorzaken. “Dat sommige projecten al in de programmabrochures waren opgenomen is niet mijn verantwoordelijkheid. Men kan speculeren dat het wel in orde zal komen, maar de overheid is nooit verplicht om subsidies te geven - zelfs in het geval van een positief advies. Voorts kan ik alleen maar hopen dat men mij op mijn woord gelooft dat de middelen echt op zijn voor dit jaar. Globaal hebben we tijdens de twee projectsubsidierondes één op twee aanvragen gehonoreerd. Eén op vier kwam van beginnende kunstenaars. Die cijfers liggen in de lijn van voorgaande jaren. Slechts in tien gevallen ben ik afgeweken van de commissieadviezen en daar heb ik telkens een motivatie voor. Er komen hier veel kunstenaars over de vloer en ik weet uit eigen ervaring wat lobbying is. Maar wie hier een wit voetje komt halen, heeft daardoor nog geen voetje voor. De complottheorieën kloppen echt niet.” Michaël Bellon

BDW 1488 PAGINA 9 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

ADVERTENTIE

ZONDAG 6 SEP. OPENDEURDAG

VAN 10U

17U

“Darling, you won’t believe this!”

OP DE HOEK VAN DE VAN MAERLANTSTRAAT EN DE BELLIARDSTRAAT IN BRUSSEL

ONTDEK MET UW EIGEN OGEN WAAROM EXPATS KIEZEN VOOR ERNEST.

P-PRAAT En de politieke vakantie vordert en vordert, en Brussel wordt eigenlijk steeds bestuurbaarder. Bij het ter perse gaan zou er chaos ontstaan in de voetgangerszone wanneer alle pendelaars kennis zouden maken met de miniring, en kijk, helemaal niets aan de hand. De RTBF had voor het gebeuren zelfs een drone gekocht om vanuit de lucht de chaos te kunnen verslaan. Verloren voetgangers en een handvol auto’s, meer was er niet te zien vanop eenzame technologische hoogte. Wij bij de Vlaams-Brusselse Media zouden trouwens ook graag zo’n drone hebben om de leegte even groots te kunnen aanpakken, maar vermits wij al kampioen zijn in belastingsgeld doen verdampen zullen we het maar zo laten. Eén dorpje schiet echter moedig in actie: in Sint-Jans-Molenbeek is de eerste gemeenteraad al voor deze week gepland, en staan er weer interpellaties op de agenda. PS-oppositieraadslid Jamal Ikazban laat op Twitter trouwens weten dat hij voor de vrijheid van meningsuiting is, maar niet kan lachen met een cartoon waarop iemand te zien is die op de donderdagmarkt van Molenbeek wapens koopt. Dat begrijpt uw commentator volledig: wapens koop je in Brussel beter aan het Zuidstation, kwestie van direct op de Thalys te kunnen springen en eerst niet de metro te hoeven nemen.

CHIEN ÉCRASÉ We kunnen op hetzelfde cartoonelan doorgaan: cartoonist Canary Pete tekende voor Het Belang van Limburg een cartoon over Molenbeekse kinderen. Daarop is te zien hoe een aantal kinderen weent terwijl een van hun klasgenootjes Allahu Akbar roept en een teddybeer de keel oversnijdt. Volgens de hoofdredacteur van Het Belang van Limburg is de cartoon “per ongeluk” gepubliceerd, en wel door een computerfout.

Een exclusieve vastgoedinvestering in de Europese wijk. Ook uw huurders zullen onder de indruk zijn.

Tiens, uw commentator hoopt nu elke week dat hetzelfde zou gebeuren: dat er op een dag eens onze niet-gecensureerde columns zouden staan in plaats van de netjes geredigeerde. Wat - om terug te keren op de cartoon - echter een menselijke fout is, is het feit dat de bewuste cartoon nu door tegenstanders wordt gedeeld op sociale media dat het een lieve lust is. Dus: de tegenstanders maken de autonome keuze om hem te publiceren. Voorwaar geen computerfout.

Om dan maar een mopje van een informatietechnoloog te reproduceren: computers maken nooit fouten, behalve als mensen ze verkeerde informatie geven. (lacht). ADVERTENTIE

Ernest. Een prestigieus vastgoedproject in de Europese wijk vlakbij de Louizalaan.

• • • • • • • • •

in de historische gebouwen van het Solvay hoofdkwartier op loopafstand van alle Europese instellingen unieke mix van patrimonium en eigentijdse architectuur duurzaam project met een hoog niveau van afwerking rustige binnentuinen midden in een levendige wijk perfect op maat van veeleisende expats eigen verhuurdienst gespecialiseerd in verhuur aan expats hogere huurprijzen, hoge rentabiliteit alle info vindt u op www.ernest-brussels.be of 02/201 00 01

BDW 1488 PAGINA 10 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

De Verregatstraat: waar nu de hoge lindebomen staan, is een passerelle richting metro gepland.

En ook: wanneer zullen de nieuwe aansluitingen op de Ring er zijn en wie zal ze maken?

DEZE WEEK IN DE VERREGATSTRAAT > BEWONERS BEDUCHT VOOR STADION ÉN PASSERELLE

‘WIJ ZULLEN TEGEN EEN MUUR AANKIJKEN’ LAKEN – De bewoners van de Verregatstraat zijn verontrust. Niet alleen zal op goed honderd meter van hun huizen een reusachtig voetbalstadion verrijzen. Bovendien krijgen ze vlak voor hun neus een brede passerelle. “Alsof je plots uitkijkt op een soort viaduct van Koekelberg,” zegt André Verloes van het wijkcomité. Nu moet op parking C het nieuwe Eurostadion verrijzen, een stadion voor 62.000 bezoekers met een ondergrondse parking voor 12.000 à 14.000 auto’s. Er zullen behalve voetbalmatchen ook concerten en evenementen plaatsvinden. De voetbaltempel wordt niet midden op parking C neergezet, maar vlak tegen de Romeinsesteenweg, op amper honderd meter van de Verregatstraat. Dat zorgt voor behoorlijk wat onrust, zo bleek afgelopen week op een vergadering waarop ontwikkelaar Ghelamco uitleg kwam geven aan de bewoners. Simon Gheysens, zoon van Ghelamco-baas Paul Gheysens, schetste aan de hand van tekeningen en filmpjes een ideaalbeeld met perfect gecontroleerde supportersgroepen, vlot stromend verkeer tussen de geplande parking en de Ring en minimale hinder tijdens de twee jaar durende bouwwerkzaamheden.

Het kon het merendeel van de Verregatbewoners niet geruststellen: je kan de bezoekers toch niet verplichten hun wagen in de ondergrondse parking te stallen, en je kan hen ook moeilijk opsluiten in het stadion, klonk het.

De mensen van de Verregatstraat hebben nog een andere zorg: de brede passerelle over de Romeinsesteenweg. Die heeft Ghelamco bedacht om de supporters die met het openbaar vervoer komen op een snelle manier naar de metro te loodsen. Op parking C is er geen metro, maar een eind verderop in de Keizerin Charlottelaan ligt het station Heizel. Vanuit de tribunes zullen de supporters naar een loopbrug over de Romeinsesteenweg worden geleid. De geplande passerelle, een betonnen constructie op pilaren, loopt parallel met de Verregatstraat en maakt vervolgens een bocht om te landen in het Verregatpark. Dat park wordt helemaal heringericht, met een doorsteek naar de Keizerin Charlottelaan. Hiervoor zal het verouderde hotel Alliance, het vroegere Holiday Inn, moeten wijken. © GHELAMCO

e Verregatstraat is een korte kasseistraat die schuin oploopt naar de Romeinsesteenweg en zicht biedt op parking C. De straat is maar aan één kant bebouwd. Net als elders in de Verregatwijk zijn het kleine, cottageachtige woningen met vooren achtertuintjes. De Japanse kerselaars aan de ene kant van de weg en de oude, hoge lindebomen aan de andere kant geven de straat extra charme. Maar het is niet al rozengeur en maneschijn in de Verregatstraat. Al jaren ondervindt de hele buurt overlast van de grote beurzen in de Heizelpaleizen en van de voetbalwedstrijden in het Koning Boudewijnstadion: files op de Romeinsesteenweg, kriskras geparkeerde auto’s, lawaai en stank van de geïmproviseerde supportersdorpen op parking C en ongedisciplineerde voetbalfans in de straten.

Koorknaapjes

VERREGATSTRAAT

ROMEINSE STEENWEG

PASSERELLE

NIEUWE WEG

Op de plannen van Ghelamco is zowel de passerelle over de Romeinsesteenweg als de nieuwe weg eronder te zien.

BDW 1488 PAGINA 11 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

Om de massa supporters snel af te kunnen voeren moet de passerelle voldoende breed zijn. Eerst was gezegd veertig meter, maar na eerder protest vanuit de Verregatstraat zal ze ‘hoogstens’ 23 meter breed worden, zo klonk het op de infovergadering. “Maar dan nog zullen de bewoners aankijken tegen een soort viaduct van Koekelberg,” zegt André Verloes, die coördinator van het wijkcomité en ook deeltijds buurtadviseur bij Brussels Expo is. Jean-Pierre en Beata Verstraeten wonen al ruim twintig jaar bovenaan in de Verregatstraat. Zij vrezen een soort muur tegenover hun huis te krijgen. “De passerelle komt op dertig meter van onze huizen. Dat is echt niet veel,“ zegt Beata Verstraeten, die er haar meterstok heeft bijgehaald. “Dat is tot aan de lindebomen aan de overkant. Wat gaat er met die mooie bomen gebeuren? En wat zal ons uitzicht zijn? Op de getoonde beelden ziet de loopbrug er vrolijk en groen uit. Maar dat is een bovenzicht, wij moeten er van onderaf tegenaan kijken.” Verstraeten heeft ook vragen bij de constructie van de zijwanden, die weliswaar een geluidsisolatie krijgen. “De supporters zijn niet

“Zullen supporters de kans krijgen om van op de loopbrug blikjes, flesjes of vuurwerk naar onze huizen te gooien?” bepaald koorknaapjes. Zullen ze de kans krijgen om van op de loopbrug blikjes, flesjes of vuurwerk naar onze huizen te gooien?”

Bouwaanvraag Ze heeft ook geen idee waar ze haar bezwaren kan uiten tegen de geplande passerelle. De loopbrug maakt geen deel uit van het eigenlijke stadionproject waarvoor Ghelamco zopas de MER-procedure (milieueffectenrapport) heeft opgestart. Dat project is beperkt tot parking C, gelegen op grondgebied Grimbergen. De passerelle komt hoofdzakelijk op grondgebied Brussel. Het zal dus Stad Brussel zijn die de bouw en de financiering voor haar rekening neemt, alsook de herinrichting van het Verregatpark. Dit naast alle andere financiële bijdragen aan het project: het ter beschikking stellen van parking C voor één euro per jaar, de jaarlijkse vergoeding van 4,1 miljoen euro aan uitbater Ghelamco en de miljoenen voor de ondergrondse parking. Voor de passerelle is er voorlopig geen bouwaanvraag. Die is er wel voor een nieuwe verbindingsweg tussen parking C en de Keizerin Charlottelaan, aan de voorkant van de Heizelpaleizen. Volgens aanvrager Brussels Expo is die weg, die onder de Romeinsesteenweg loopt, bedoeld voor de vrachtwagens die de beurzen bevoorraden. Nu staan deze camions vaak hinderlijk geparkeerd op de Romeinsesteenweg. Maar het is duidelijk dat de verbinding - een vierbaansweg nota bene - ook andere doelen moet dienen. Zowel op de plannen van het stadion als op die van het shoppingcenter Neo staat de weg ingetekend als verbindingsroute van en naar de Ring. Niet verwonderlijk dus dat Ghelamco en Stad Brussel de supporters niet langs deze weg tot aan de metro willen krijgen, zoals de bewoners suggereren. “Voetgangers samen met auto’s, dat zou veel te gevaarlijk zijn.” Bettina Hubo Zie ook p.3: ‘Dossier in het Frans? Ga naar Wemmel’

KOEKELBERG > ESPACE CATASTROPHE KRIJGT NIEUWBOUW

Een cirK van tien miljoen De nieuwbouw die de gemeente Koekelberg gaat neerzetten voor circusorganisatie Espace Catastrophe gaat uiteindelijk dik tien miljoen euro kosten. De gemeente betaalt twintig procent, het Brussels gewest en Beliris elk veertig. De gemeente is al sinds 2012 bezig met de plannen voor cirK oftewel cirque à Koekelberg. Het geplande gebouw vormt de hoofdmoot van het wijkcontract Historisch Koekelberg. Bedoeling is dat Espace Catastrophe, een organisatie voor circuskunsten die sinds 1995 vanuit de oude ijskelders in Sint-Gillis werkt, zich volledig in Koekelberg vestigt. De organisatie krijgt er een ruimte die drie keer zo groot is als haar huidige locatie. De nieuwbouw verrijst op een terrein in de Neepstraat waar enkele gemeentelijke loodsen staan. Via een loopbrug zal het gebouw verbonden worden met een tweede nieuwbouw in de Stepmanstraat, naast het Sportcentrum. De gemeente kocht enkele jaren geleden drie huisjes in de straat, die zullen worden afgebroken. De ingang van het nieuwe circusgebouw komt in de Neepstraat. Daar wordt een ontvangstruimte gemaakt, met daarachter twee grote zalen van 20 bij 20 en 20 bij 13 meter, volledig uitgerust voor circusvoorstellingen. In de grootste zaal is plaats voor 360 toeschouwers. Ook in de nieuwbouw aan de Stepmanstraat is een grote zaal met onder meer trampolines gepland. Voorts worden in het cirK-gebouw loges gemaakt en enkele kamers waar circusartiesten kunnen overnachten. Espace Catastrophe is, behalve een circus, immers ook een opleidingscentrum voor professionals uit binnen- en buitenland.

Posten geschrapt In 2012 zou het hele project 7 miljoen euro kosten, waarvan de gemeente 1,5 miljoen zou betalen, de Franse Gemeenschap één miljoen en het gewest 4,5 miljoen in het kader van het wijkcontract. Inmiddels zijn de kosten gestegen tot 10,8 miljoen en is de steun van de Franse Gemeenschap weggevallen. De Franse Gemeenschap heeft immers geen geld, zo wordt gezegd. Nu zal de gemeente 2,1 miljoen euro betalen, het gewest nog steeds 4,5 miljoen en Beliris 4,1 miljoen uit een pot voor culturele projecten. Het scheelde vorige week nochtans geen haar of de gemeente had het hele bouwplan mogen opbergen. Het wijkcontract Historisch Koekelberg loopt eind 2015 namelijk af. Voor die tijd moeten alle bouwopdrachten en bestelbonnen getekend zijn. Voor dit project betekende het dat het dossier op 1 september bij het gewest moest zijn. Anders zou de subsidie van het wijkcontract vervallen. Vorige week bleek echter dat het studiebureau enkel en alleen voor de bouw meer dan één miljoen boven het budget zat. In allerijl werden afgelopen weekend verschillende posten geschrapt: de airco, de

keuken en de inrichting van de cafetaria, het terras, de verlichting en een deel van de geluidsisolatie. Aldus kon het project voor CirK maandag in extremis worden goedgekeurd door de gemeenteraad. Bij oppositiepartijen Groen en PS ging dat niet helemaal van harte. “De gemeente steekt veel geld in een prestigieus gebouw dat uiteindelijk bestemd is voor één

welbepaalde uitbater, Espace Catastrophe. Er komt wel een beheerscontract, maar toch. Wat als ze bijvoorbeeld te hoge toegangsprijzen hanteren? De gemeente kan hen moeilijk buitenzetten want het gebouw is speciaal voor hen neergezet,” aldus Anne Tyssaen (Groen) en Brian Booth (PS).

Bettina Hubo

ADVERTENTIE

ONTDEK ONS NIEUW OPLEIDINGSAANBOD Voor elke passie een opleiding. Surf naar www.syntrabrussel.be en schrijf je in.

INFODAG

WOE 09.09.2015 | 14u00 - 20u00 Campus Ukkel | Campus Tour & Taxis

SCHRIJF JE NU IN

BDW 1488 PAGINA 12 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

BDWOPINIE ASIELCRISIS > LUUK VAN MIDDELAAR LAAKT HET EUROPEES BELEID

’NIET VRIJ REIZEN IS DOOD, MAAR DIT ASIELSYSTEEM’ BRUSSEL - Maandagochtend zijn opnieuw 500 mensen geweigerd aan de deuren van de Dienst Vreemdelingenzaken. Scènes van de vluchtelingencrisis spelen zich dag na dag onder de ogen van Brusselaars en pendelaars af. Brusselaar Luuk van Middelaar, filosoof en Europakenner, duidt het humanitaire drama.

een uitgestreken gezicht worden teruggestuurd naar het land van binnenkomst. Niet vrij reizen is dood (‘Schengen’), maar dit EU-asielsysteem (‘Dublin’).

De conclusie hieruit trekken doet pijn. Vandaar het getreuzel en de onwil. De conclusie luidt namelijk: een buitengrens delen betekent verantwoordelijkheid voor binnenkomers delen. Dit is slikken, ook in Den Haag. Maar wegkijken gaat niet meer. Hét grote conflict in de Europese Unie zal dit najaar gaan om de herverdeling van asielzoekers. Ja of nee? Verplicht of vrijwillig? Met welke verdeelsleutel? De eerste schermutselingen, sinds dit voorjaar, waren niet verheffend. De 28 regeringsleiders hadden op een migratietop in april geen zin in ‘verplichte’ quota. In juni – ondanks een ingediend voorstel in die richting – hadden ze dat nog steeds niet. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker toont zich hierover voortdurend en met talent verontwaardigd.

aat het vrij reizen in Europa eraan? Na de mislukte aanslag op de Thalys en vanwege de vluchtelingencrisis rijst de vraag of de binnengrenzen dicht moeten. Tegen terroristisch geweld is een herinvoering van grenscontroles geen remedie. Dan stapt een bewapende jihadi niet op de internationale trein, maar op een regionaal boemeltje of in de metro. Daarentegen zet de ongekende vluchtelingenstroom een grotere druk op het vrij reizen. Toch is ‘Schengen’ niet dood. Er gebeurt iets anders. In deze crisis ontdekken Europese regeringen wat het betekent één buitengrens te delen. Lang deden we in West-Europa graag of de Griekse, Italiaanse of Hongaarse grens een Grieks, Italiaans en Hongaars probleem was.

Deze wegkijkbenadering zit vervat in de regel dat asielzoekers mogen worden teruggestuurd naar hun EUland van binnenkomst. Dit asielstelsel legt een onevenredige druk op de frontlijnstaten en werkt hun perverse afschuifgedrag in de hand. Neem het hek dat de Hongaren bouwen aan de buitengrens met Servië. Een blik op de kaart leert dat dit maar een kort stukje grens is; de langere grenzen met Roemenië en Kroatië krijgt géén hek. Vreemd? Nee. Het doel van de regering-Orban is bereikt wanneer asielzoekers op de Balkanroute – 3.000 per dag momenteel – een afbuigende beweging maken en de Unie op Roemeens of Kroatisch grondgebied betreden. Wie vandaar doorloopt naar Hongarije kan dan met recht, reden en

Diepe ergernis

“We hebben niet alleen noodtoppen van staatshoofden en regeringsleiders nodig,” schreef hij in een recent opiniestuk. Onder dit zinnetje steekt diepe ergernis over populistische nationale leiders. Juncker mag de logica en het goede geweten aan zijn kant hebben, maar in de politiek is dat niet genoeg. De verplichte opname van asielzoekers is nieuw en enorm ingrijpend. Het vergt een stevig draagvlak. Zoiets kan niet vanuit EU-Brussel worden opgelegd; dat moet je zelfs niet willen. Ook een onderonsje van Commissie, Europees Parlement en de 28 ministers van Justitie volstaat niet. Met respect voor de Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie, dit moet premier Michel doen. Asiel is Chefsache geworden. In Duitsland – bondskanselier Angela Merkel liet deze week weten dat haar eigen ambtenaren de zaak in de hand nemen – maar ook in Italië, Spanje en Hongarije. De politieke leiders moeten het draagvlak vinden, parlementen overtuigen, lokale bestuurders bijstaan.

Dus moet Juncker zijn chagrijn overwinnen en samen met zijn collega-voorzitter Donald Tusk, die de 28 regeringsleiders voorzit, werken aan een “tijdelijke” verdeelsleutel op basis van “objectieve” criteria. Daar moeten ze de 28 leiders van overtui-

ADVERTENTIE

ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS ESZTER SALAMON FC BERGMAN GUY CASSIERS/TONEELHUIS IVO VAN HOVE/TONEELGROEP AMSTERDAM JAN DECORTE KRIS VERDONCK MEG STUART/DAMAGED GOODS METTE INGVARTSEN RIMINI PROTOKOLL SCHWALBE YOUNG JEAN LEE KAAITHEATER.BE

lezersbrieven@bdw.be

BRIEVEN VAN LEZERS

BDW 1488 PAGINA 13 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

Bruegelsaga Dat Pieter Bruegel de Oude in alle omstandigheden het allerbeste verdient is een vanzelfsprekendheid. Dat de meeste van zijn schilderijen zich elders bevinden dan in Brussel is zonde maar niet noodzakelijk de schuld van de respectievelijke overheden. Daarentegen is het wel schandalig dat het huis waarin Bruegel gewoond en gewerkt zou hebben in de Hoogstraat (nr 132) nog steeds geen Bruegelhuis is geworden. Deze woning kan een volwaardige museale aanvulling zijn van de originele schilderijen uit de verzameling van het Museum voor Schone Kunsten; alleen al informatief door middel van de huidige multimediale technieken, zouden het nut en de belangstelling onbetwistbaar zijn. Dat er in Brussel nergens een standbeeld van deze unieke en wereldbefaamde kunstenaar staat is geen lacune. Het voorliggende onderwerp om de beeldengroep die Tom Frantzen in opdracht van VGC realiseerde (BDW 1486, p.16-17) geniet geen consensus. Redenen genoeg om te twijfelen over de noodzaak om die beeldengroep effectief centraal op het plein tegenover de Kapellekerk te plaatsen. Zo te zien verdient Bruegel beter in plaats van de lichtzinnige sculpturen die Tom Frantzen typeren. Het is bekend dat Pieter Bruegel de Oude geen lachertje was, en bijgevolg in verhouding tot zijn schilderijen niet op waarde wordt ingeschat met dit ‘grappig toemaatje’ dat eerder geschikt lijkt als een zoveelste toeristisch lokhaas met een gegarandeerd pretparkgehalte. Het enige wat Bruegel kan worden aangeboden is een waardevol huldebeeld dat uitmuntendheid moet uitstralen met een (quasi) gelijkwaardig artistiek kwaliteitslabel, de rest is te verwaarlozen en wordt visueel storend. In concreto wat gebeurt er met de bestaande beeldengroep indien er finaal geen toestemming wordt beslist? Was er een verplichting dat de winnaar van de uitgeschreven wedstrijd het ontwerp stante pede moest uitvoeren?, zelfs zonder voorafgaandelijk te beschikken over de aanvaarding van een locatie. En welke prijs was er afgesproken? Oorspronkelijk 250.000 euro die nu herleid is tot 150.000 euro (voor ontwerp, maquette, realisatie, vervoer en plaatsing inclusief?), een vermindering die zeker een streep is door de rekening van de winnaar. Het is niet verwonderlijk dat dit betwiste onderwerp nog een staartje krijgt... Hoe kan een bestuur van de Europese hoofdstad zich artistiek aanvaardbaar profileren waar enerzijds een schepen van stedenbouw & patrimonium een ondermaats ‘standbeeld’ beslist om plaats te nemen in de publieke ruimte, en anderzijds een burgemeester wakker ligt van de aankoop (voor niet minder dan enkele miljoenen euro’s) van een sculptuur van de internationaal gerenommeerde Anish Kapoor bestemd voor integratie op het Brouckèreplein. Het gebrek aan een hoofdstedelijke artistieke visie blijft onverminderd voortduren, een kwaliteit die bij Pieter Bruegel de Oude niet ontbrak... Jonas Wille, Oudergem

Een buitengrens delen betekent verantwoordelijkheid voor binnenkomers delen. gen. Kabaal zal er altijd losbarsten, dus er moet voor Merkel, Renzi, Hollande, Michel, Rutte, Orban en de anderen ook wat te onderhandelen over blijven. Leiders willen na afloop van een top graag zeggen er het beste voor hun land te hebben

SPELREGELS VOOR LEZERSBRIEVEN: Mail uw bijdrage naar lezersbrieven@bdw.be. Schrijven kan naar BDW-Brieven van Lezers, Flageyplein 18, 1050 Elsene; faxen naar 02-226.45.69. Vergeet niet uw adres te vermelden, ook in e-mails: zonder het adres van de afzender beschouwen we een brief als anoniem, en wordt hij niet gepubliceerd. De maximumlengte van een bijdrage is 2.500 tekens, inclusief spaties. Wilt u graag een langere, meer uitgewerkte opiniebijdrage schrijven (max. 5.000 tekens)? Neem dan eerst contact met ons op voor overleg via lezersbrieven@bdw.be. De redactie mag lezersbrieven redigeren of weigeren. Moties, manifesten of omzendbrieven worden niet (in deze rubriek) opgenomen.

uitgesleept. Dat is dan niet schandalig of onbarmhartig, ook dat is politiek.

Luuk van Middelaar Filosoof in Brussel

ADVERTENTIE

AGENDA Open!Stadsateliers

26 /09

Open!Stadsatelier ONDERWĲS

Sint-Gorikshallen - van 10 tot 13u Gastheer- en gastvrouw Paul Delva en Astrid De Groeve

“Hoe zie jĳ de school van onze toekomst?” 3 geëngageerde sprekers stellen via ‘Teach Talks’ succesvolle onderwĳsprojecten voor die als inspiratie dienen voor het debat! INLEIDING Bianca Debaets, Brussels Staatssecretaris

CD&V Brussel wil in één jaar tĳd met 1000 Brusselaars in dialoog gaan over 5 uitdagingen. Wĳ nodigen je uit op het eerste Stadsatelier waar we Brusselmakers een forum bieden om projecten en ideeën te lanceren.

WERKEN EN LEREN: Jean-Christophe Vanderhaegen, Directeur-Generaal van Confederatie Bouw School en bedrĳf slaan handen in elkaar IEDEREEN LEERKRACHT?! : Pierre Pirard CEO van Teach for Belgium Hoe houden we onze leerkrachten gemotiveerd? GELĲKE KANSEN OP DE SCHOOLBANKEN: Sofie Foets CEO van Toekomst Atelier de L’Avenir Ervaringsleren voor maatschappelĳk kwetsbare kinderen

21 /11

Duurzaamheid Tour & Taxis

13 /03

Economie La Fonderie

21 /05

Cultuur Koninklĳke Musea voor Schone Kunsten van België

17 /09

Verbinden in de stad Les Brigittines

INFO/ PROGRAMMA/ INSCHRĲVEN

wordbrusselmaker.be /wordbrusselmaker

BDW 1488 PAGINA 14 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

VADROUILLE DE CULTUUR- EN VRIJETIJDSBIJLAGE VAN BRUSSEL DEZE WEEK

INTERVIEW BRUSSEL – Dorian van der Brempt gaat op pensioen en verlaat dus het Vlaams-Nederlands huis deBuren dat hij gedurende tien jaar leidde. In die tijd liet hij geregeld zijn licht schijnen over Vlaanderen en Nederland. Wij kwamen net op tijd op het idee om hem naar zijn Brussel te vragen.

andaar dat we een eindje wegflaneren van zijn Vlaams-Nederlands huis, om in het BrusselsBrusselse huis Brasserie Ploegmans in de Hoogstraat te aanhoren hoe de geboren Antwerpenaar, de gewezen werknemer van Touring Club de Belgique, de gewezen docent aan de Design Academie in Eindhoven, de gewezen partner bij Enthoven Associates Design Consultants (waar hij de naam van vervoersmaatschappij De Lijn bedacht), de gewezen directeur van boek.be, en de gewezen adviseur van de Vlaamse ministers van Cultuur Paul Van Grembergen en Bert Anciaux, al een lang verleden deelt met de hoofdstad. “Mijn vroegste Brusselse herinnering is die aan Expo 58 toen ik negen was. Expo 58 was een heel positieve presentatie. Het was de expo van de hoop, alles zou mogelijk worden. Ook de dimensie van Brussel maakte indruk. Na ’58 hebben mijn eerste, erg bewuste en mooie Brusselervaringen te maken met Maurice Béjart. Ik kwam op mijn zestiende in het Koninklijk Circus naar zijn Bolero met Jorge Donn, wat ik nooit zal vergeten. Het was ook de eerste keer dat een gezelschap zoveel nationaliteiten samenbracht.” “Mijn vader was professor kunstgeschiedenis en leerde mij het Paleis voor Schone Kunsten en de Brusselse musea kennen. Na onderbroken studies Romaanse filologie - in mei ’68 hadden we belangrijker dingen te doen – moest ik mezelf zien te bedruipen en ben ik naar Brussel gekomen om toerisme te studeren aan Ceria/Coovi. Toen heb ik twee jaar in de Lijsterstraat in Anderlecht gewoond, boven café Béthanie. Ik hield van Anderlecht. Het samenleven met Marokkaanse, Tunesische en Algerijnse boursiers die hotellerie en toerisme ‘studeerden’ was heerlijk. Wij gingen naar hun feestjes, zij kwamen naar onze fuiven en leerden mij spacecake bakken.”

“Brussel is een vat vol tegenstrijdigheden maar ook vol mogelijkheden. In 1970 deed ik mijn legerdienst bij de Dienst Cultuur en Vrije Tijd van de Belgische strijdkrachten in Bensberg in Duitsland. Daardoor kan ik zeggen dat ik ooit Gerard Mortier heb opgevolgd, want hij was er mijn voorganger. Hij was het die als eerste miliciens naar de opera in Keulen leidde. Ik heb in Duitsland mijn eerste Boekenbeurs georganiseerd.” U vindt zelfs dat de stad het voornaamste bestuursniveau zou moeten zijn waarop het cultuurbeleid vorm krijgt. Dorian van der Brempt: “Voor Benjamin Barber zijn boek If mayors ruled the world schreef, zei de voormalige burgemeester van Londen Ken Livingstone al dat de burgemeester de belangrijkste politicus van de 21ste eeuw zou worden. In een debat bij deBuren hebben Job Cohen en Patrick Janssens dat bevestigd. Ik merk bij mezelf dat ik niet warm of koud word van de Kalmthoutse heide of de Zwitserse bergen. Een park is meer mijn buitenbiotoop dan een bos, omdat ik graag menselijke ingrepen observeer, ook met de natuur. Door mijn verleden in productontwikkeling heb ik het intuïtieve ontstaan van producten altijd zeer boeiend gevonden. Hoe zijn we ertoe gekomen bonen te plukken, die te branden, te malen en te koken met water tot we koffie hadden? Steden zijn volgens mij plaatsen waar creativiteit en inventiviteit altijd voorkomen omdat dit levensnoodzakelijk is. Als mensen dicht bij elkaar wonen, ontstaan conflicten en ruzies maar ook passie en creativiteit en de goesting om oplossingen te vinden.” “Ik hamer ook zo op cultuur omdat ik denk dat dit voor Brussel een zeer belangrijk spoor is. We kunnen niet allemaal de financiële hoofdstad van Europa worden. Theater Aan Zee in

Het Brussel van afscheidnemend deBuren-directeur Dorian van der Brempt

‘Ik word niet warm of koud van de Zwitserse bergen’

BDW 1488 PAGINA 15 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

aantrekkingskracht van mensen als Wim of Anne Teresa De Keersmaeker is niet te onderschatten. Mensen reizen uit Nieuw-Zeeland of Japan om in Brussel auditie te doen. Ik heb zelf gezien hoe Wim in Parijs, Londen, of Montréal wordt bewonderd. Op die momenten word ik even cultuurflamingant.” Moet dans om de nieuwe Vlaamse beweging genoemd te mogen worden geen breder draagvlak genieten? Van der Brempt: “Draagvlak is een lelijk woord dat politici gebruiken als ze iets niet willen. Ik weet ook niet of er in Tokio zoveel draagvlak is voor het No theater, maar ik vermoed van niet. Als vijf of tien procent van de Brusselaars weten waarvoor Vandekeybus en De Keersmaeker staan, dan lijkt mij dat goed. Kunstenaars moeten zich niet verantwoorden met cijfers. Kunst is een vitamine voor het goede leven, geen antibioticum. Je kan er de maatschappij niet gezond mee maken, maar als je het in kleine hoeveelheden kan toedienen vanaf de geboorte dan krijg je genuanceerde mensen. Als kinderen in goed ontworpen scholen onderwijs krijgen, als ze in een waardevolle omgeving kunnen opgroeien, is dat een ongelooflijke investering in de tijd.” “Een product is ook niet (alleen) lelijk of mooi. In het designbureau vroeger wilde ik uitdrukkelijk zien ontwerpen voor de gebruiker en niet voor de verbruiker. Vandaag is dat steeds minder het geval. De verpakking, de periferie van het product is te belangrijk geworden. Vandaar ook mijn teleurstelling over een product als Tomorrowland. Dat jonge mensen vandaag zulke bedragen neertellen voor heel veel comfort vind ik zeer bedenkelijk. Wat gaan zij nog plezant vinden op hun dertigste als Sergio Herman op hun twintigste de gastronomische norm wordt? Brazilianen komen naar Boom of all places om heupwiegend het weekend door te brengen. Dan voel je toch aan je water dat daar iets niet klopt?”

“Het Morgenland ligt in Brussel, niet in Boom.”

Oostende is een mooi voorbeeld. Daar worden op tien dagen even veel tickets verkocht als in sommige Vlaamse cultuurtempels op een heel jaar. Mensen gaan er nu al speciaal voor op vakantie. Zo krijgt een niet al te rijke badstad een nieuwe raison d’être.” U houdt blijkbaar van dans, want als we u vragen naar een Brussels kunstenaar die u uitzonderlijk dierbaar is, antwoordt u Wim Vandekeybus.

“Ik heb dans ooit ‘de nieuwe Vlaamse beweging’ genoemd”

Van der Brempt: “Ik heb Wim leren kennen via Jan Fabre. In De macht der theaterlijke dwaasheden (uit 1984, red.) danst hij met Roberto die onvergetelijke tango. Ik heb al de voorstellingen van Wim gezien. We kennen elkaar 30 jaar. Hij is een oersterke Kempenzoon maar voor mij ook de ultieme Brusselaar die zes talen door elkaar spreekt, waaronder het nieuwe Brussels dat daar in zijn studio in Molenbeek wordt gesproken. Ik heb dans ooit ‘de nieuwe Vlaamse beweging’ genoemd. De

U bent ook promotor van Risicovreugde, dat ook de titel wordt van een publicatie die u bij uw afscheid zal aangeboden worden. Van der Brempt: “Risicovreugde – de vreugde bij het nemen van risico’s – is een woord van mijn mentor Fernand Nédée. Hij was bankier, voorzitter van een holding in de jaren 1970 en notoir CVP’er. Hij was eigenlijk alles wat je als 68’er diende te verafschuwen, maar ik heb nooit meer iemand ontmoet die zo’n indruk op mij heeft gemaakt. Hij was ook eigenaar van de Priorij Corsendonk - een gerestaureerd studieklooster dat ik voor hem als seminariehotel mocht uitbaten. De afspraak was dat de exploitatie break-even moest draaien en dan mocht het batig saldo in culturele projecten worden geïnvesteerd. Zo heb ik in 1983 Robert Mapplethorpe naar Monty in Antwerpen gehaald om De macht der theaterlijke dwaasheden van Jan Fabre te fotograferen. Jan had hem op het verjaardagsfeest van Bob Wilson in New York ontmoet en Mapplethorpe wilde naar Antwerpen komen om zijn werk te fotograferen. Dat project was ook risicovreugde.” “Die ene foto is mijn grootste bezit: Mapplethorpe fotografeert Wim Vandekeybus in De macht der theaterlijke dwaasheden van Jan Fabre. Een wild project mede mogelijk gemaakt door Honeywell, Philips en Agfa Gevaert, via de Priorij Corsendonk.” “Tegenwoordig wil iedereen ‘zekerheden’. Daarom ook heb ik veel respect voor kunstenaars, want zij nemen echte risico’s. Als ze afstuderen, staan ze nergens. Wij hebben bij deBuren veel ingezet op jonge auteurs, theatermakers en fotografen die moedig voor dit risico kiezen. Het Morgenland ligt in Brussel, niet in Boom.” Michaël Bellon

BDW 1488 PAGINA 16 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

KUNST > NIEUWE CREATIEVE HUB LAVALLÉE VIERT MAAND LANG FEEST

‘ZONDER HET SOCIALE ASPECT HEEFT HET PROJECT GEEN ZIN’ SINT-JANS-MOLENBEEK – Tussen de leegstaande wasserij in de Molenbeekse Lavalléestraat en SMart was het liefde op het eerste gezicht. Het pand biedt maar liefst 5.000 m2 aan werkruimte voor creatievelingen. Op 3 september opent LaVallée feestelijk haar deuren voor het grote publiek.

Mart wil de werkomstandigheden van kunstenaars en creatievelingen in België en Europa verbeteren. Door aan democratische prijzen expo-, repetitie-, studio- en residentieruimtes te verhuren, wil SMart een sociale werkplek creëren. Maar het is niet de bedoeling dat SMart haar stempel drukt op LaVallée. De echte motor achter het initiatief zijn de bewoners zelf. SMart en coördinator Pierre Pevée omkaderen het project. Het concept is eenvoudig: zoveel mogelijk visies onder een dak samenbrengen en daarmee een zo breed mogelijk publiek bereiken. Ondertussen telt het platform al 73 leden.

Voodookerk Achter de poort in de Lavalléestraat 39 schuilt een doolhof van ateliers en kantoren. De industriële ruimtes zijn ongedwongen opgedeeld in werkplekken waar elke kunstenaar zijn territorium losjes heeft afgebakend. Soms met enkelen bij elkaar, en al dan niet met een persoonlijke touch. SMart heeft een hoop geïn-

vesteerd in renovatiewerken. Onder het dak is er een salonnetje ingericht waar de leden kunnen keuvelen bij een kop koffie. In de vleugel met vaste kantoorruimtes zou ooit een voodookerk zijn ondergebracht. Pevée: “Het gebouw is zelfs nog niet ontwijd. Vandaar dat al wie hier werkt een beetje gek is.” (lacht) SMart financiert het project, maar de huurders betalen tien euro per vierkante meter. De promotie is de verdienste van de bewoners, die hun persoonlijke netwerk aanspreken op sociale media. Naast ateliers die volledig zijn uitgerust met verwarming, water en internet wil LaVallée vooral creativiteit promoten en ondersteuning bieden waar nodig. “Zonder het sociale aspect heeft het project geen zin,” zegt Frisia Donders van SMart. Het is echt de bedoeling dat mensen in contact komen met elkaar, netwerken en ideeën uitwisselen. Die ruimere visie wil SMart voortaan ook aannemen.

Boeiende mix LaVallée bestaat uit een heterogene

Door de lagere huizenprijzen is er al een tijdje een beweging richting Molenbeek merkbaar wat creativiteit betreft.

verzameling van creatievelingen. “Er is een verschil tussen kunstenaars en creatieve ondernemers”, legt Pierre Pevée uit. “Bij ons vind je zowel ontwerpers met een artistieke als met een sociale of zakelijke visie.” Zaken doen en kunst gaan hier hand in hand. Een boeiende mix van ondernemers, architecten, beeldende kunstenaars, webdesigners, modeontwerpers en fotografen bezet het pand. De tentoongestelde werken vormen dan ook geen coherent geheel, ze moeten vooral tonen wie er aan het werk is. Zo delen twee Poolse vriendinnen die met zeefdruk werken een van de ateliers. De ene bedrukt kledij, terwijl de andere canvas sjabloneert met sprookjesachtige per-

Bij LaVallée vindt een boeiende mix van ondernemers, architecten, beeldende kunstenaars, webdesigners, modeontwerpers en fotografen onderdak. sonages die ontspringen aan haar jeugdherinneringen. Op de grond van de centrale toonzaal stuit je op het werk van L’Atlas, een gerenommeerd straatkunstenaar die eerder al in Tokio en Centre Pompidou exposeerde. Wanneer de fotograaf een garderobe voor zijn model nodig heeft, gaat hij te rade bij de modeontwerper en vice versa. De constante uitwisseling van creativiteit is waar het om draait bij LaVallée.

De drempel over Door de lagere huizenprijzen is er al een tijdje een beweging richting Molenbeek merkbaar wat creativiteit betreft. Het project is gevestigd in een heel arme wijk en voor de meeste mensen is zelfs de oversteek van het kanaal een te grote stap. Een initiatief als dit kan drempelverlagend werken en de buurt doen heropleven. Op de steun van Molenbeek kan LaVallée alvast rekenen. De

ADVERTENTIE

Een markthal vol smaak Votre marché gourmand

OPEN I OUVERT: 07:00 > 14:00 Vrijdag, zaterdag en zondag Vendredi, samedi et dimanche Op de site van | Sur le site de l’ Abattoir,

Rue Ropsy Chaudronstraat 24 1070 Anderlecht Parking : Delacroix rue Jules Ruhlstraat Metro : Clemenceau, Delacroix

www.foodmet.brussels

BDW 1488 PAGINA 17 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

lijke zegen ging men de kaas elders nabootsen. Ik ben teruggekeerd naar Cheddar, dit keer met wat meer tijd. In de kloof staat één lange rij souvenirwinkeltjes en ijssalons en sinds niet zo lang ook weer een kaasfabriekje: “ T he only cheddar made in Cheddar!” Er wordt kaas verkocht in alle maten en vormen en men kan de kaasmakers aan het werk zien achter glas. Een deel van de kloeke c heddar forms wordt, net zoals vroeger, gerijpt in de plaatselijke grotten: c ave aged heet dat dan. Het fabuleuze met kaas is dat door één grondstof, melk, wat bacteriën en een extract van de maag van een kalf een spectrum van producten wordt gecreëerd dat de meest ingrijpende verschillen oplevert in smaak, geur en textuur. Door hier de temperatuur wat te veranderen, daar wat meer of minder te persen, ginds wat te wachten of een andere startercultuur toe te voegen, krijgen we verbazend gevarieerde producten. Men onderscheidt wel 500 soorten kaas. BRUSSEL EN DE WERELD De eigenheid van cheddar komt door een bewerking CULINAIR ONTDEKT die men cheddaring noemt. Eigenlijk is het zeer banaal: na het stremmen van de melk en het snijden van de wrongel in stukjes, laat men de wei aﬂ open. Tot daar toe is dat gewoon. De wrongel gaat aan elkaar koeken, de cheddarmaker snijdt dan die koek in moten ( slabs) en stapelt ze vier op elkaar om verder uit te lekken. Na enkele keren de onderste met de bovenste te verwisselen krijgt men een klomp wrongel met “gekookte kippenborststructuur”. Dat Wat is de meest verkochte kaas op aarde? Geen is cheddaring. De wrongel wordt dan gemalen en gouda, geen parmezaanse. De meest voorkogeperst, en ‘klaar is kaas’. Het verschil met andere mende handelskaas is cheddar. kazen zit in de handeling, niet zozeer in de ingrediënten. Let op, ik ben voorzichtig. In India en andere Aziati- Wat ik in Engeland zag, maakte mij blij. Ooit schreef sche landen wordt er ook enorm veel kaas gemaakt, men over dat land: “Frankrijk is een land van één alleen in Zuidoost-Azië en bij de Han-Chinezen is religie en honderd kazen, Engeland van honderd redit zuivelproduct niet populair. Maar op het Indi- ligies en één kaas.” Ondertussen is het Verenigd Kosche subcontinent en in de steppen van Centraal- ninkrijk naar de top van de kaasmakerij geschoten. Azië komt die kaas nauwelijks de deur uit, hij wordt gegeten in de familie van de makers. Daarom wijst de FAO (de Wereldvoedselorganisatie) Amerika aan als de grootste kaaswinkel ter wereld. Met lengtes verslaan de Yankees Duitsland en Frankrijk die de top drie vervolledigen. Cheddar is een Angelsaksisch product. Het is de kaas van Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland. Zelfs in Fiji was de enige lokale kaas cheddar. In de Verenigde Staten steekt mozzarella deze tegenwoordig naar de kroon (omwille van overmatig pizzagebruik), maar in combinatie met de andere producerende landen blijft de cheddar op het hoogste schavotje. In ons land kent men nauwelijks cheddar. Men verwart hem met Cheshire cheese, die hier verkeerdelijk chester wordt genoemd, en dan liefst nog op zijn Frans uitgesproken als chestère. Dat is tegenwoor- Zowat alle types kazen, en het zijn er echt veel, zijn dig een smakeloze blok gekleurde smeltkaas van ook in rauwmelkse versie te vinden. Een cheddar Kraft die hier en daar nog in de buurtwinkel ligt, van Cheddar (maar ook van elders) wordt in tientaleen overblijfsel uit de jaren 1960 toen onze kaas- len variaties gemaakt, van jong tot extra belegen in cultuur tot op een bijzonder laag peil was gezakt. de grotten, gerookt, met droog fruit erin of chilipepertjes. Tot mijn vreugde werd ook de natuurlijke Echte Cheshire is wat anders. Ik wist wel dat cheddar, net als gouda en edam, blauwschimmelversie verkocht. Gebarsten kazen een generieke naam is (en dus zonder hoofdletter ontwikkelen tijdens de rijping soms blauwe schimgeschreven!), maar 23 jaar geleden bezocht ik So- mel, denk aan roquefort, maar dan spontaan, niet merset in Engeland met enkele lokale biologen. We door het enten met schimmelcultuur uit een labo reden door de Cheddar Gorge op weg naar Wells zoals in Frankrijk de norm is. De kant van de kaas en haar kathedraal en ik vroeg geïnteresseerd: “Is die blauw kleurt (een cheddar kan 28 kilo wegen) het hier dat de cheddarkaas vandaan komt?” Dat wordt als blue verkocht, de niet-beschimmelde rest wisten ze niet goed. “Mogelijk wel,” zeiden mijn als gewone. gidsen, “maar er wordt geen cheddar gemaakt in O, en dan is er de smaak. Rijpe cheddar is scherp, Cheddar, wel overal elders in de wereld.” notig en stevig, maar brokkelend op de tong. Britten De Cheddar Gorge is de ‘diepste kloof van Enge- klagen daarom vaak dat continentale kaas (gouda) land’. Cheddar ligt in een kalkgebied, de Mendip zo smaakloos is. Ze hebben gelijk. Hills, aan een imposante kloof met verschillende Geniet van cheddar als savoury, na het dessert dus, grotten. Ooit, lang geleden, misschien al van in de met een glaasje port of madeira, crackers en noten. tijd van de Romeinen, werd hier een kaas gemaakt Smakelijk. die zo lekker was dat koning Henri II Plantagenet (1133-1189) er grote hoeveelheden van kocht. In nick.trachet@bdw.be 1625, onder Charles I (1600-1649), werd alle kaas uit Cheddar aan het hof gebruikt. Hij werd betaald De hele reeks nalezen? voor hij gemaakt werd (bespoke). Door die konink- www.brusselnieuws.be/trachet

Nick Trachet

Cheddar

Op 3 september kan je in de Lavalléestraat 39 terecht voor de ofﬁciële inhuldiging. Van 18 september tot 11 oktober wordt de collectie kunstenaarsportretten van SMart er voor het eerst integraal tentoongesteld. Verder kan je er tot het einde van de zomer nog terecht voor een van de apero’s, FuckUp Nights of tijdens de Open Monumentendagen. Meer info: www.smartbe.be

dat ze onze vijf eerste evenementen heeft bijgewoond!” Pevée ziet het groots: begin 2016 wil hij uitgroeien tot een volwaardig buurtproject. Er zijn plannen voor een bar en een concertzaal. LaVallée moet zich naadloos integreren in de gemeenschap. Het is een project van lange duur, maar het pand hebben ze de komende 26 jaar in elk geval in handen. Ella Van Craen

ADVERTENTIE

Sociale Verhuurkantoren (SVK)

Verhuur uw woning zonder risico en zonder zorgen

a Gegarandeerde huur elke maand a

Verzekerd verhuurbeheer

Onderhoud van uw woning

a Hulp bij renovatie a Fiscale voordelen

www.fedsvk.be 02 412 72 44

“Cheddar is een Angelsaksisch product. Het is de kaas van GrootBrittannië, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland. Zelfs in Fiji was de enige lokale kaas cheddar”

BDW 1488 PAGINA 18 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

DE LAUREATEN

EERSTE PLAATS: MAARTEN GOETHALS UIT BRUSSEL-STAD

Monsieur Norbert ILLUSTRATIE: NENA PEETERS / FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

1. Norbert De Vleesschauwer, lid van de Vlaams-nationalistische partij, betrad zelfverzekerd en vol stuurse minachting het spreekgedeelte van het parlement. Eindelijk aan beurt. Zijn nieuwe lederen schoenen knarsten bij elke stap op het grijs gestoomde tapijt.

dat de Vlaming, de zwakste, de Lepidus van het triumviraat, het hardst te verduren krijgt. Zijn pagekopje loopt rood aan en hij ziet zwart voor de ogen. Hij stikt, omdat zijn strot dichtgeknepen wordt door de twee anderen die samenspannen. O, horror vacui.’ Geschuifel, het eerste gefluister op de banken.

Steunend met de rechterhand op de rand van de tribune (een behaarde spin, dacht hij, klaar om te klauwen) wachtte hij tot iedereen zweeg. Het glazen dak, een koepel, schiftte het zonlicht. De Vleesschauwer, op aanraden van zijn vrouw in het beige geflaneerd (maakt je gezicht zachter, mijn pimpelmees, mijn schetebees), proefde de droge lucht in de zaal en keek koleriek naar het nabije glas water. De voorzitter van het parlement, een gewezen partijgenoot, knikte wanneer het geroezemoes op de banken was weggeëbd en met beladen stem opende De Vleesschauwer de debatten. ‘Over Brussel, mijnheren en dames, durft niemand de waarheid zeggen. De meerderheid zwijgt, de oppositie slaapt. Geen enkele politicus die naar voren stapt. Dus rest mij de euvele taak om, als enige die het riskeert, de knuppel in het spreekwoordelijke hoofdstedelijke hoenderhok te gooien.

‘Het dedain over Brussel’ Maarten Goethals (1985) uit Brussel-Stad schrijft als politiek redacteur voor de krant De Standaard. Zijn kortverhaal gaat dan ook niet toevallig over een politicus die het parlement op stelten jaagt met een parler-vrai over Brussel. “Het hoofdpersonage, Norbert De Vleesschauwer, bestaat niet echt maar spreekt en denkt wel zoals sommige verkozenen spreken en denken over de hoofdstad. Met dedain, met afgrijzen.” Goethals, die vorig jaar derde eindigde bij de schrijfwedstrijd, werkt momenteel aan een novelle over het koningshuis en gaat in het najaar op tour met de dichters van uitgeverij Vrijdag, waar hij zijn poëziebundel Hees uitbracht. KL

Immers, gevraagd aan Brusselaars hoe zij zichzelf typeren? Dan klinkt het steevast: meneer, wij zijn Zinnekes. Een kwispelende straathond die vriendelijk tegen de schenen van Jan en alleman poedert. Een speelse en charmante benaming, dat wel, geef ik graag grif toe. Maar klopt dat toeristenpraatje ook? Deels. (Likkend over zijn dikke lippen proefde hij de volgende woorden al voor. Het runderlapje van vanmiddag op restaurant speelde op.) Gevraagd naar mijn mening, dan zou ik de hoofdstad veeleer vergelijken met de Cerberus. Ook een hond, om de metafoor door te trekken, maar dan van het magische soort. Kent u die, collega-politici? Ooit van gehoord in uw lessen Grieks-Latijn vroeger? Voor diegenen die niet weten waarover ik spreek: de Cerberus is een gigantisch beest dat aan poorten van de onderwereld waakt en dat belet dat indringers binnenkomen en doden ontsnappen naar boven, terug naar de aarde. En het eigenaardige van al: op het lijf van die blaffende loebas prijken liefst drie koppen, alle even gevaarlijk en bloeddorstig. Wel, onze hoofdstad lijkt op dat veelkoppig monster: als een mystiek lichaam met meerdere gezichten op één brede nek. Maar… (het vingertje half opgeheven; een half ingestudeerd gebaar) –maar in tegenstelling tot het origineel verhaal, waar de hoofden in relatieve en broederlijke vrede met elkaar weten te leven, ligt de situatie hier anders. Compleet anders. Op de schoft van de Brusselse Cerberus, die hedendaagse hellehond in het hartje van Vlaanderen, staan ook drie koppen te wiebelen. Een Vlaamse naast een Franstalige naast een bruine. En elke tronie, elke façade blaft met de tongval zoals die gebekt is. Geen nieuws daar. Maar wat wél steeds harder opvalt: ze snauwen hoe langer hoe meer naar elkaar, naar die andere die te dicht in de buurt komt. De smoelwerkjes staan, ondanks hun gedeeld lijf of net daarom, mekaar duidelijk naar het leven. Het samenleven lukt aan geen kanten. En daarom voer ik het woord. Om-

Heel even hield De Vleesschauwer zijn adem op en zocht opnieuw het evenwicht. Op de perstribune boven zette ondertussen een fotograaf, persoonlijk ingehuurd door de spreker, zijn toestel gereed. Een eerste reeks flitsen schoot naar het plafond om de lichtinval te meten. Het viel niemand op. Over nog geen halve minuut ontploft het gremium, wist De Vleesschauwer. Als een god op een berg gezeten, kon hij de reacties voorspellen. De vrouwen gingen het eerst gieren (meisjes plagen doet liefde vragen, aber dan toch niet deze uitgedroogde, zerpe gedrochten). ‘En de politiek, wat moet die doen? Laat ik tot de eigenlijke kern van mijn betoog komen: de politiek, u en ik, wij samen moeten het beest in slaap wiegen. Vlaanderen moet orde op zaken stellen. Koppen snellen. Het als een wijf te bedde dragen en het verdorie eens manieren leren. En snel niet een beetje.’ Daarop brak, zoals te verwachten, meteen, magistraal, van links naar rechts, van boven naar onderen een gapend geloei open: zieligaard, zeikerd, zwakkeling. Het kon niet op. Sommige politici sloegen van verontwaardiging op hun bureau, lege kopjes koffie stuikten om, terwijl anderen schetterden van ongeloof en tegen elkaar riepen, om ter luidst, hanig. De hele scène werd door de fotograaf op beeld bevroren: de hysterie; het schreeuwen zonder klank; de armen hangend in stilstand wijl die woest en weids uithaalden; het ingesleten gefrons – souvenirs voor later. ‘Mag ik verder doen?’ Maar tegen het rumoer kon De Vleesschauwer niet op. ‘Mag ik het woord, geachte voorzitter? Het reglement voorziet dat ik aan één stuk spreken mag, zonder onderbreking, zonder tussenkomsten van anderen. Ik wens gehoord te worden. Dit lijkt op wel heel slechte televisie.’ De voorzitter kreeg het geraas echter niet onder controle en dreigde ten slotte de zitting voor langere tijd te schorsen. De Vleesschauwer, met de elegantie van een volwassen beer, gepoot tegen de katheder, keek zonder veel emotie in het rond. Zijn blik kruiste het oplopende halfrond. Een beetje dommig. Een beetje opgeblazen. Een overvliegende duif scheet op het dak. Een verkozene van de meerderheid, die al langer op zijn ongemakken zat, maakte van de gelegenheid gebruik om iets aan een bode te vragen. (Zijn vrouw zou later zeggen: moest dat weer? Dat opscheppen, dat turven met je kennis van de klassieken? Niet iedereen heeft gestudeerd, poes. Je doet me dom voelen als ik naar je luister. Je kan het gewoon niet laten. Maar luister jij eens naar mij: wanneer bezoek je mij nog eens, kolonel, rebel? Hij kraaide en gaf zijn echtgenote een droge zoen op het voorhoofd en vertrok naar de andere kamer.) Na enkele minuten kon hij opnieuw beginnen. De zaal lag op vinkenslag.

Een aangezet gegrom zijner kant, en dan: ‘Vlaanderen, wanneer toont gij eens moed? En met uw moed uw tanden? Want als ge niet ingrijpt of van u afbijt, dan staan de deuren van de onderwereld vroeg of laat wagenwijd open en waait de bagger naar buiten, richting het vasteland. Want Brussel verstrikt in een bestuurlijke chaos, georganiseerd door negentien circusbazen. Het wankelt doordat de Franstaligen weigeren te investeren, terwijl Vlaanderen zijn leeuwendeel doet, zonder daar overigens, mijnheren en dames, electoraal munt uit te slaan. Brussel staat op punt te bezwijken, kwalijk te muteren en gij –gij laat dat als koorpassanten gebeuren. Gij grijnst als een mongoloïde kind naar de echte machthebbers, de socialisten…’ Opnieuw barstte de zaal uit. De keffers, smaalde De Vleesschauwer. Ook de ministers rolden met de ogen naar de eigen fractieleden. Dit was het plan al die tijd, het zoeken naar een vrijgeleide. Zijn basten stem galmde door de ganse ruimte, vlood boven de ruis. Het kon hem geen sikkepit schelen. Het deed deugd: de waarheid uitschreeuwen. Iedereen opjagen. Spuwen en spotten en de schuldigen eindelijk vastpinnen. Zijn lijf trilde van emotie. Het scanderen, het torpederen, het walsen, het voelde als topsport. Het borrelde vanbinnen, alsof hij slag

om slag gezonder werd. Hoe heerlijk. Voluit. Bevrijd nu. ‘Ik zeg je: de socialisten, die cryptocommunisten? Houtwormen zijn het. Vreten het gebinte van Brussel kapot. De Vlaamse liberalen? Jongetjes aan moeders rooie rokken. En jullie christendemocraten?

kletterde uiteen op de grond. ‘Onnozelaar’, gebaarde De Vleesschauwer op het verhoog (maar dacht: doeme, mijn foto’s). Via de perszaal verliet hij het plenum, monkelend, grof gebekt: ‘Lafaards. Krijg allemaal tuberculose met je negers.’ 2.

(Wijzend naar de groep) Oh, God, niet te harden allooi. Slakken.’ Maar niemand luisterde of hoorde het canoniek kanongebulder. De arme voorzitter sloeg meermaals met zijn hamer. Genoeg. Gedaan. Het ontaardde helemaal. Het parlement werd ontbonden voor onbepaalde duur. De meeste politici veerden meteen recht, anderen dreigden naar De Vleesschauwer, die op zijn beurt elke opstandige bij naam terugriep en persoonlijk vervloekte. Iemand beweerde dat hij klacht ging neerleggen. En terwijl hij die opponent van repliek diende – ‘ik gun u mijn scalp niet. Ik, alleen ik heb godverdomme nog aan toe recht van spreken’ – greep De Vleesschauwer listig naar zijn jaszakken, griste het eerste het beste vast, blijkbaar zijn mobieltje, en gooide het in één beweging en met een verrassend strakke lijn naar zijn tegenstander, die verbaasd, en nog meer verbaasd over zijn eigen reflexen, het apparaat uit de lucht sloeg. Het toestelletje

‘Bonjour monsieur Norbert’, zei de zwarte vrouw op de drempel van de deur. Een menselijk monument met een brede, witte glimlach. Met blinkende, bolle ogen en plakkerige lippen. Het gloeide binnen. De hel, dacht hij. Roos en rood licht. Een elektrisch vuurtje dat blies. Natuurlijk wist ze dat hij ging komen, zoals elke tweede woensdag van de maand, die trouwe klant met zijn ouderwets, Frans accent. ‘Entrez-vous. Vous regardez très chique, monsieur Norbert.’ Zij vergat altijd zijn achternaam. Veel te Vlaams. Veel te lang om zonder fouten uit te spreken. Het kon De Vleesschauwer weinig schelen. Misschien beter, als iemand ooit ging rondvragen.

LEES VERDER OP P. 20

BDW 1488 PAGINA 20 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

©NENA PEETERS

VERVOLG VAN P. 19 De oude stationsbuurt lichtte op bij het daveren van een late trein. De politicus rilde door de winterkou en het krijsende gekriep van glooiende sporen, en gaf toen zijn lange winterjas aan de gastvrouw bij het binnentreden. Als altijd rook het naar goedkope roosjes, tandpasta van munt en naar plastiek. Propere meid, mijn troela uit Oeganda. Terwijl ze het zware kledingstuk ophing in een ingebouwde kast, de enveloppe met geld uit zijn jaszak diepte, liep hij bijna huiselijk naar de badkamer, een hok met een schuifdeurtje. Het wit geverfde peertje brandde te fel. De Vlaams-nationalist liet zijn beige broek en grijze slip zakken, liet het water lopen tot het lichtjes opwarmde. Het vlammetje van de boiler sloeg moeilijk over. ‘Moet je eens laten nakijken op gaslekken’, riep hij in het Nederlands. ‘Ik ken anders wel iemand.’ Zijn geslacht hing halfstok. De huurster van het pand keek snel een laatste keer onder het bed. De Vleesschauwer, met het zachte uiterlijk van een beenhouwer, zeepte zijn lid in. Het schuimde door de ruige beharing, het sop maakte zijn lang, loshangend hemd nat. Links stond het toilet, eerder een bidet (vroeger, als rechtenstudent, in een compleet dronken bui had hij in een gelijkaardig model van een vriend twee drollen gelegd). Boven de lavabo hing een aftandse spiegel vol bruine spikkels. Hij leek jonger dan anders. Opgewekt, kwiek, zoals vanmiddag, ja, een deugniet. (Zijn vrouw lag toch al lang te slapen, hij vertelde dat de vergadering de nacht inging, en dat hij op kosten van het parlement een hotelkamer zou boeken. Morgen, tegen de middag, was ‘de generaal terug op het appel’. ‘Beloofd, en belofte maakt schuld.’ ‘Als jij het zegt’, antwoordde ze afwezig in de telefoon. Ronkend tegen de hoorn: ‘Je weet toch hoe ik het ga goedmaken?’ Hij dacht aan gemarineerde varkenswangetjes, zijn specialiteit.) In de achtergrond ratelden de rolluiken naar beneden, een koelkast ging snel open en dicht, de gezette hoer heropende een fles en schonk twee glazen goedkope schuimwijn uit –ze ademde luid (een nijlpaard dat rustig de ochtend opwachtte) en keek in de brede spiegel boven het bed naar het deurtje. De Vleesschauwer kwam met de gulp halfopen naar buiten. Als klant kreeg hij het laatste kliekje, maar dat vond de politicus weinig galant: vrouwen eerst, altijd en immer.

Of meneer direct wilde beginnen? Of meneer eerst een spelletje wilde spelen? Hij mocht kiezen. Meneer Norbert betaalde. ‘Alle tijd van de wereld.’ De donkere hoer schudde schalks van neen en stak één vinger in de lucht. Meestal gebeurde het toch sneller, met de kleren nog aan (zij op haar rug, wentelend en ontwapend, met de benen breed, een varkentje dat gewassen moest worden, en hij in de rol van blanke pater, die zich stilletjes aan het vergalopperen was in haar gedoopte, ontblote krans). ‘Vous aimez pas les francophones?’ De vrouw (op andere momenten moeder van twee, alleenstaand, al twintig jaar thuis in Brussel) nam zo normaal mogelijk nog een slok. Haar gouden oorbellen schitterden maar schilferden, de pas aangezette nagels blonken liturgisch paars. ‘Wat bedoel je?’ De vraag verraste De Vleesschauwer. De plotselinge vraag verwarde. Zijn kriebelende erectie verdween zelfs, dat voelde hij aan de basis, aan de krachteloos geworden wortel, alsof hij te veel gedronken had; en hoewel het hem doorgaans geen moeite kostte, had hij ook net het beeld van zijn vrouw verdrongen –nodig om te kunnen kwaken. (Zij was het ook, zijn echtgenote, die altijd weer aandrong op een volgende legislatuur. ‘Dat verdient makkelijk, de onkostenvergoeding alleen al; zei je niet dat je goed voor me ging zorgen?’ Hijzelf vond een verlening van zijn mandaat zinloos. Geen enkele wet of resolutie droeg zijn naam.) Maar dus die vraag. In een gratis krant, verspreid op de metro die de sekswerker dagelijks nam, had ze een foto met hem ge-

zien. De titel erboven, en de weinige woorden die ze begreep, beloofden weinig goeds. De vrouw legde de link: politicus, ondernemer, of iets van dat slag. Sowieso: bekend, dus belangrijk genoeg voor een artikel. Maar dat maakte weinig uit. Door de buitenwereld binnen te laten, door haar mond voorbij te praten, had ze een cruciale fout gemaakt, met de kans hem te verliezen. Terwijl, nochtans: altijd een fooi bij meneer Norbert, altijd met condoom. Er werd op dat moment op het raam geklopt, maar ze maakte een wegwerpgebaar om De Vleesschauwer, die onrustig naar de deur keek, gerust te stellen. De politicus zag daardoor echter zijn reflectie en vond die, verrassend voor zijn doen, verslagen voorover zitten. De avond veranderde van toon. Alsof hij niet naast een prostituee zat maar naakt bij de dokter, een knulletje in ondergoed op medisch schooltoezicht. Door het rode licht lagen zijn ogen meer naar achteren, en op de huid tekenden donkere kringen. Om de zaak te redden, handelde de hoer instinctief: ze zette haar glas opzij, stapte in een overdreven cadans, als een zwangere geit, naar de beteuterde klant die alles door de vingers voelde glippen, die wegzonk in kinderlijke onzekerheden, die aan zijn vijanden van vanmiddag dacht; het mens boog vervolgens door de knieën, wichelde haar brede, opgespannen heupen tegen zijn scheenbeen, en kneedde met één

hand ruw zijn neergevallen kruis. Tegelijk een blik vol valse deernis –ze hoopte op die gekende, ongedurige houding, die iedere man toonde net voor de overgave. De Vleesschauwer veranderde daarentegen in een hondsbrutaal wezen. De weerzin woekerde. Zijn beslissing stond vast, zonder er zelf veel over te moeten nadenken: een laatste keer bij haar, en in haar, en dan nooit meer. Ander en discreter (maar wat ging hij het missen, dit mistroostig eiland, dit tropisch plekje, dit stukje buitenland, het kroezelhaar, de kale bult tussen haar benen, haar Afrikaans accent dat bezwoer, zijn buitenlandse geliefde van één uur, dit lasterlijke lijf ). En terwijl zij verder poogde, zijn kwast knijpend, stond hij, als een schaduw, onverhoeds en met één beweging achter de vrouw, die de tijd niet vond om te reageren, die te stug op gang kwam om de situatie en zijn fysieke overmacht te kunnen inschatten; en nog voor zij iets vermocht, drukte hij haar gigantisch, opgekamde hoofd in het matras. Ademen lukte nog net (ze was professioneel genoeg om niet meteen te gillen, monsieur Norbert had al gegeven). En terwijl De Vleesschauwer zijn knop en riem vastmaakte, verordende hij, als de incarnatie van de wetgevende macht: ‘Duw je gat in de lucht. Dik wijf.’ Hij keek haastig in het rond, op zoek naar de fles schuimwijn. n

ADVERTENTIE

stappen om alles uit je tablet of pc te halen

SPORT IN BRUSSEL

Ontdek het nieuwe sportseizoen Lees er alles over in de Sportgids, G-sportbrochure en folder Sport 50+

1. Surf

naar www.cvomj.be

2. Kies

je cursus

3. Start

in september

12 talen • Vlaamse Gebarentaal • informatica • fotograﬁe • mode beroepsopleidingen: personenzorg & multimedia operator campussen in Meise, Jette, Laken, Asse, Wemmel, Londerzeel en Vilvoorde

inschrijven vanaf nu

Vind een sportaanbod op jouw maat via sportinbrussel.be Schrijf je in voor de sportlessen van de VGC-sportdienst en Gemeenschapscentra Maak kennis met de Brusselse sportclubs tijdens de Week van de Sportclub (van 12 tot 20 september)

sportinbrussel.be

Stationsstraat 35 • 1861 Meise • 02 892 24 00 • www.cvomj.be VGCSport_Adv_StartSportseizoen2015_125x178.indd 1

BDW 2 september tablets en pc.indd 1

29/06/2015 11:33:49 ADVERTENTIE

18/08/15 17:38

BDW 1488 PAGINA 22 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

“Al skatend heb ik Brussel leren kennen, en ben ik uit de Nederlandstalige cocon gebarsten”, stelt Frederik Willem Daem.

FREDERIK WILLEM DAEM, SCHRIJVER

‘HOPELIJK WORDEN MIJN MOOISTE ZINNEN HERLEZEN’ KOEKELBERG-JETTE-GANSHOREN – Zopas verscheen ‘Zelfs de vogels vallen’, het opgemerkte debuut van Frederik Willem Daem. De Jetse kortverhalenschrijver week onlangs naar Antwerpen uit, maar maakt speciaal voor ons een trip down memory lane.

‘O

nder deze koepel heb ik mijn eerste mislukte sigaret gerold,” vertelt Frederik Willem Daem (26) aan onze fotograaf op de trappen van de Basiliek van Koekelberg, niet toevallig het startpunt van onze wandeling. “Toen ik dertien, veertien jaar was, kwam ik hier altijd skateboarden met vrienden. Op de trappen probeerden we te grinden (glijden op de assen van het skateboard, red.). Na een jaar waagden we onze kans op de reling. Al dat skaten lijkt voor velen een nutteloos tijdverdrijf, maar het heeft een

fundamentele impact op mijn leven gehad.”

Blue sucks Daems ouders, Oost-Vlaamse inwijkelingen, kochten nog voor Frederik Willems geboorte een huis aan het Spiegelplein in Jette. “Ik liep school in de Goudenregen in Ganshoren: een groene buurt, niets deed vermoeden dat ze deel uitmaakte van de grootstad. Tijdens de speeltijd waren we altijd aan het voetballen. Kijk, het voetbalveld ligt er nog!” Toch kreeg basketbal de overhand in Daems

jeugd. “Mijn kamer hing vol posters van Michael Jordan. Ik moest en zou in de NBA spelen. Daarom sloot ik me al op vrij jonge leeftijd aan bij Fresh Air Jette, een Franstalige ploeg. Maar als enige Nederlandstalige kon ik er niet aarden. Mijn ouders hebben toen samen met een groep vrienden een Nederlandstalige basketbalclub opgericht, Blue Socks Jette. Uiteraard maakten tegenstanders daar altijd ‘Blue Sucks’ van (lacht).” Frederik Willems vader, Werner Daem, was op dat moment Nederlandstalig schepen in Jette, voor de SP.A. “Mijn pa deed zoveel tegelijkertijd. Ook al was hij daardoor vaak van huis, toch heb ik volgens mij veel van hem geërfd. Hij herinnerde ons er altijd aan dat alle mensen gelijk zijn, zonder uitzonderingen. En op 1 mei liepen we natuurlijk met de hele familie

mee in de optocht voor de dag van de arbeid.”

Halve roman We wandelen voorbij jeugdhuis Tongeluk, waar de zestienjarige Daem heel wat uren sleet – wanneer hij niet aan het skaten was, tenminste. “In Brussel-Stad durfden we lange tijd niet te komen, het leek ons er als schriele, magere mannekes veel te gevaarlijk. In metrostation Beekkant deden we in ons broek. Pas toen we zestien waren, durfden we naar de Mont des Arts, waar de beste skaters van de stad verzamelden. Al skatend heb ik Brussel leren kennen, en ben ik uit de Nederlandstalige cocon gebarsten.” Toen Daem de middelbare school aan het Jetse Sint-Pieterscollege had afgerond, begon hij aan de filmopleiding aan Sint-Lukas, met één

BDW 1488 PAGINA 23 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

doel voor ogen: regisseur worden. “Scenario’s schrijven deed ik graag, ze uitvoeren heel wat minder (lacht). Ik ben geen held in het samenbrengen van mensen en ik zit niet graag achter acteurs hun veren. Na twee jaar stapte ik over naar de opleiding Schrijven aan het Rits. Dat lukte al beter, maar in een scenario moet je nog steeds een blauwdruk van een film afleveren, een technische geschiedschrijving opstellen. De schrijfopdrachten proza in het derde jaar vormden een echte bevrijding. Ik ben afgestudeerd met een halve roman, onder

werken. Toen ik terugkwam, was 60 à 70 procent van mijn kortverhalenbundel afgerond.” Eenmaal terug in België, verhuisde Daem met zijn verloofde naar Antwerpen. “Ik heb de indruk dat zij Brussel definitief de rug heeft toegekeerd. Voor mij is dat raar, want ik heb altijd gedacht dat ik voor de rest van mijn leven in Brussel zou wonen. Maar ik voel me goed in Antwerpen. Ik ben in een netwerk van gelijkgezinden terechtgekomen waarvan ik blij ben dat ik ze mijn vrienden mag noemen.”

3 VRAGEN AAN CHLOË NOLS

Kozijn

begeleiding van Willem Jan Otten (Nederlands schrijver en dichter, red.). Hij maakte me duidelijk dat aanleg niet genoeg is: schrijven is toewijding en discipline.”

Blinde vlekken Aan de idyllische Chalet de Laerbeek vertelt Daem hoe hij een echte schrijver werd. “Na mijn studies stortte ik me op kortverhalen. Ik woonde inmiddels met mijn vriendin in de Dansaertbuurt en had een halftijdse job in de communicatie. Toen ik na een Parijsresidentie van Vlaams-Nederlands huis deBuren een aantal verhalen publiceerde in het Nederlandse literatuurblad Das Magazin, ging de bal aan het rollen. Plots wilden uitgeverijen met me op de koffie, maar alles werd eigenlijk wat te vroeg concreet. Het was een opluchting dat mijn vriendin, een architecte, een stage kon versieren in New York. Ik heb er drie maanden lang zorgeloos en weg van alle druk kunnen

EEN BOEIEND PROJECT Samen met cultuurjournaliste Jozefien Van Beek richtte Daem het artistieke magazine Oogst op. De twee leerden elkaar kennen tijdens de Parijsresidentie van deBuren. De ‘tijdloze tentoonstelling op papier’ verschijnt vier keer per jaar, het eerste nummer dateert van februari 2015. “We hebben meer dan 1.200 abonnees, een onverhoopt succes. Al hopen we voor de volgende jaargang toch subsidies te krijgen. We kunnen onze journalisten en fotograaf nog net een symbolisch bedrag betalen, maar Jozefien en ik werken volledig vrijwillig, ook al zijn we er halftijds mee bezig.” KL

Geen grote jongen Het kortverhaal is geen evidente keuze in de Nederlandstalige literatuur, laat staan voor een debuterende auteur. “Het gebeurt wel, maar voor velen blijft het een opstapje naar de roman. Voor uitgeverijen zijn bundels moeilijker om in de markt te zetten, en we hebben hier niet dezelfde traditie als in het Engelse taalgebied. Jammer, want het is wel degelijk een aparte discipline. Ik krijg soms de vraag waarom ik geen roman heb geschreven. Maar je vraagt toch ook niet aan een sprinter waarom hij geen marathons loopt?” Daem heeft nog een contract bij De Bezige Bij voor een roman. Of die er komt, weet hij nog niet. “Ik ga geen roman schrijven omdat ik me dan zogezegd een volwaardiger schrijver kan voelen. Ik wil gewoon doen wat ik interessant vind. Daarnaast heeft het kortverhaal volgens mij het potentieel om in dit tijdperk zijn plek op te eisen.” Je zou haast zeggen dat Daem per ongeluk schrijver is geworden. “Ach, ik ben pas na mijn filmstudies in het schrijven gerold. Ik ben bijvoorbeeld pas vrij recent veel beginnen te lezen, maar dat zie ik niet als een nadeel. Was ik er vroeger mee begonnen, dan had ik me misschien laten afschrikken door wat ik nog niet beheerste. Bovendien kon ik zo ongedwongen mijn eigen stijl ontwikkelen: filmische verhalen die gedreven zijn door een plot. Met af en toe een zin waarvan ik hoop dat hij zo mooi is dat mensen niet anders kunnen dan hem opnieuw lezen.”

Ken Lambeets

‘Zelfs de vogels vallen’, Frederik Willem Daem, De Bezige Bij, 190 pagina’s, 19,90 euro. De hele reeks nalezen? www.brusselnieuws.be/ingesprekmet

Als een feniks uit zijn as BRUSSEL – Op 23 september stelt Leonore, de groep achter de Brusselse zangeres Chloë Nols, haar debuutalbum voor in de Ancienne Belgique (AB). Met Phoenix brengen ze een fijn staaltje melancholische indie pop. Cultuurwebsite Cutting Edge riep de band in maart nog uit tot ‘Talent van het Jaar’. Het zijn spannende dagen voor Leonore, dat eerstdaags ook haar eerste single ‘Justine’ de ether instuurt. Vrouwennamen lijken een rode draad te zijn in je werk. Chloë Nols: “Daar heb ik eigenlijk nog niet echt bij stilgestaan. Ik ben natuurlijk zelf een vrouw. Vrouwen in de literatuur intrigeren mij en wat muziek betreft luister ik het liefst naar een vrouwenstem. Ook vind ik het belangrijk een onderscheid te maken tussen mezelf en het muzikale concept; tussen Chloë, Leonore en Justine dus. Leonore zelf betekent ‘vreemd’, ‘licht’ en ‘vuur’ in het Grieks. Dat zijn dingen die mij bezighouden. Soms ben ik een beetje een vreemde voor mezelf.”

fect: ik heb een intens jaar achter de rug en ben daardoor enorm veranderd.” Rome is niet op een dag gebouwd. Hoe zat dat met Phoenix? Nols: “Hannelore Bedert pikte onze muziek ergens op en werd een van de getalenteerde mensen die zich achter de productie van Phoenix schaarden. Maar een album uitbrengen kost nog altijd een hoop geld. Omdat ik de productie niet op eigen houtje kon betalen en geen half werk wilde leveren, besloot ik een beroep te doen op onze trouwe fans. Met de vraag of ze het zagen zitten om nog voor de echte release ons debuut aan te schaffen, richtte ik een crowdfundingcampagne op. Met succes, alle puzzelstukjes vallen op het juiste moment in elkaar.”

Ella Van Craen

Woon de albumvoorstelling bij op 23 september om 20u in de AB, Anspachlaan 110. Tickets zijn verkrijgbaar op www.abconcerts.be. Kom meer te weten over Leonore op www.leonoreband.com.

Waarover gaat ‘Justine’? Nols: “Justine is een personage uit de film Melancholia van Lars von Trier. Ze is een depressieve bruid die opgelucht is dat de aarde op het punt staat te vergaan. Ik houd van apocalyptische verhalen. Reïncarnatie, het idee van hernieuwd leven, is iets wat mij boeit. Vandaar ook de titel van het album: een feniks herrijst uit zijn as. Het past per-

ALECHINSKY BIJ NARDONE. Bij Galerie Nardone gaan op zondag 6 september veertien werken van Pierre Alechinsky, een Brussels schilder en grafisch kunstenaar die zich onder andere ontfermde over de Belgische afdeling van Cobra, over de toonbank. Tussen 13 en 19 uur kan je een van zijn exclusieve gravures of lithografieën aanschaffen in de Sint-Jorisstraat 27-29, 1050 Elsene. Tel.: 02-333.20.10. n ART ON PAPER. In samenwerking met Bozar organiseert Art on Paper van 11 tot 13 september haar vijfde salon van de hedendaagse tekenkunst. Een selectie van een twintigtal soloshows uit Belgische en internationale galerijen zetten de typische grafische kenmerken van de wel zeer specifieke kunstvorm in de verf. In het Paleis voor Schone kunsten, op vrijdag van 11 tot 22 uur, zaterdag en zondag van 11 tot 19 uur. Tickets op www.artonpaper.be. n 2050. De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België en het Louvre slaan de handen in elkaar. Aan de hand van een zeventigtal hedendaagse kunstwerken schetsen ze een korte geschiedenis van de toekomst. Onder meer werken van de Anderlechtse Hans Op de Beeck en Andy Warhol doen ons stilstaan bij wat er ons de komende 35 jaar te wachten staat. De tentoonstelling loopt van 11 september tot en met 24 januari. Meer info op www.expo-2050.be. n LEESTEKEN. In september gaat het nieuwe seizoen van de leesgroep Leesteken van start bij de Nederlandstalige bibliotheek van Brussel. Dit jaar staat alles in het teken van ‘reisverhalen’, zowel fictief als non-fictief. Voor 25 euro kan je tijdens zes donderdagavonden gedachten uitwisselen met andere boekenwurmen. De bibliotheek voorziet voor elk van de leden een exemplaar van het besproken boek. De eerste bijeenkomst vindt plaats op 24 september om 19.30 uur. Wie geïnteresseerd is, kan zich inschrijven aan de balie van de bibliotheek (Emile Bockstaellaan 109, 1020 Laken) of mailen naar laken@brunette.brucity.be. Samengesteld door Ella Van Craen

CULTUUR KORT

“Ik krijg soms de vraag waarom ik geen roman heb geschreven. Maar je vraagt toch ook niet aan een sprinter waarom hij geen marathons loopt?”

De Verenigde Staten spelen een voorname rol in Daems debuut. “Ik ben gefascineerd door de excessen in de Amerikaanse maatschappij, door stuntmannen die hun leven op het spel zetten voor een klein kolommetje in de geschiedenisboeken of door de bulderende stem van een televisiepredikant. Maar mijn eigen leven is nooit ver weg. Toen een vriend van me op oudejaarsavond aan het kanaal (aan de Ninoofsesteenweg in Sint-Jans-Molenbeek, red.) in de rug werd geschoten, besloot ik om de televisiepredikant in mijn titelverhaal ook een aanslag te laten overleven. Zo vertoont zijn leven plots opvallende parallellen met het Nieuwe Testament: een interessant uitgangspunt voor een kortverhaal.“ In zijn verhalen hecht Daem veel belang aan dialogen. “Dat komt wellicht door mijn filmopleiding. In een scenario vond ik dat ik een personage pas echt kon neerzetten eens het zijn mond opendoet. Ik lees mijn dialogen altijd luidop en ik ga graag op zoek naar zinnen die iets zeggen, zonder iets te zeggen. Ik ben ook lang op zoek naar de juiste vorm voor een verhaal. Op een bepaald moment kreeg ik de ingeving dat het verhaal over mijn grootmoeder een Vlaamse sfeer moest ademen. Dergelijke verhalen staan of vallen bij hun stem. Als ik daar enkel het woord ‘kozijn’ hoor, dan schrijf ik niet ‘neef’.”

BDW 1488 PAGINA 24 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

BDWSPORT

BRUSSEL – Doorzettingsvermogen en talent, daar heeft Ludovic Bierny het altijd mee moeten doen. Hij is nog maar 22 jaar oud, maar draagt nu al een goedgevulde carrière met zich mee. Na een paar bewogen jaren heeft hij terug stabiliteit gevonden in zijn Brusselse thuisbasis. Komend seizoen wil hij met topploeg Logis Oudergem de titel pakken, en wie weet wat er dan nog volgt. “Mijn vader is trainer, de stap naar tafeltennis was dus snel gezet,” legt Bierny uit. “Toen het voor mijn oma niet meer ging om op woensdagnamiddag op mij te passen, moest ik met mijn pa mee naar de trainingen. Dat was in Eigenbrakel. Daar ben ik op mijn zevende begonnen. Ik speelde ook basketbal, maar ben daarmee gestopt toen beide niet meer te combineren waren.” De keuze voor tafeltennis was snel gemaakt, vooral omdat de Brusselaar er duidelijk talent voor had. Zijn ontwikkeling verliep in stijgende lijn, net als zijn ambitie. Daarom besloot hij om op twaalfjarige leeftijd naar de topsportschool in Leuven te trekken, zonder een goede kennis van het Nederlands. “Dat was niet evident, temeer omdat niemand in mijn familie Nederlands spreekt. Het was een hele aanpassing, maar ik had wel al karakter en was ook nogal zelfstandig. Toen ik in het vijfde en het zesde leerjaar zat, ging ik wel eens alleen met de trein naar Doornik om daar te trainen.” “Ik had ambitie en wou in Leuven een betere speler worden. Ondertussen was ik ook overgestapt naar Immo Mortsel en was ik de Belgische nummer twee in mijn leeftijdscategorie. Ik herinner me dat ik toen heel wat stevige duels heb uitgevochten met Lauric Jean, die vorig jaar Belgisch kampioen is geworden. Je kunt hem zien als mijn eeuwige rivaal.” Bierny heeft altijd op de steun van zijn vader kunnen rekenen. Die pushte hem om zich te overtreffen aan de tafel, maar nooit om bepaalde beslissingen te nemen. Hij moest zelf uitmaken wat hij wou, zelfs al was dat niet altijd gemakkelijk. “Eigenlijk weet je niet goed waar je aan begint als je je aan de topsportschool inschrijft. Maar na verloop van tijd ontdek je wat tafeltennis echt inhoudt. Je opent je ogen, je ziet wat je moet doen om er te geraken. Het is confronterend om elke keer opnieuw je plaats te zien in de klassementen.” “Nadat ik tot de Europese top vijftien behoorde bij de kadetten, ben ik stilletjes aan achteruitgegaan. Bij de junioren behoorde ik nog tot de top veertig. Maar ik ben altijd blijven vechten. Je leert gaandeweg ook wel dat je beste jaren er pas tegen je 25ste komen. Tot dan moet je gewoonweg veel trainen en hard werken.”

Geen geld meer De harde trainingsarbeid en de zware combinatie met de lessen werden voor Bierny verzacht door de buitenlandse avonturen. Hij trok onder meer drie weken lang op stage naar China, reisde zowat heel Europa rond, speelde in Chili, enzovoort. “Weinig studenten kunnen dat meemaken, en dan zeker niet tijdens de lesuren (lacht).” Bij zijn club liep het minder goed, dus besloot hij over te stappen naar Knal Deinze. “Bij Mortsel mocht ik van de voorzitter niet in de ploeg spelen die in de superdivisie uitkwam omdat ik volgens hem het niveau niet had. Ik dacht daar anders over. De enige keren dat ik mocht spelen, was tegen toppers als La Villette, dat toen Europese top was. Dat is leuk voor een jonge gast, maar wat kan je op die leeftijd tegen zulke klasbakken beginnen?” Na de topsportschool zocht Bierny nog even zijn weg op vlak van studies, maar sportief liep het lekker. Hij was namelijk bij het NoordFranse Bruille beland. Na twee jaar in Nationale 1 (het equivalent van onze derde klasse) dwong hij mee de promotie af naar Pro B. “In

TAFELTENNIS > LUDOVIC BIERNY WIL NA BEWOGEN JAREN DE TITEL MET LOGIS OUDERGEM

‘PROF DAT WAS EEN ZIJN, DROOM’ JEAN-MI AAN DE MUUR Ludovic Bierny is bij Logis Oudergem ploegmaat van JeanMichel Saive, die al een paar jaar het uithangbord is van de ploeg. En zeggen dat diens foto jarenlang ophing in de kamer van de Brusselaar. “Dat was een van foto van Jean-Mi, mijzelf en mijn gezin,” vertelt Bierny. “Het is ondertussen geen droom meer om met hem samen te spelen, al heb ik uiteraard veel respect voor hem. Ik zal ongetwijfeld nog veel van hem leren. Ik heb trouwens al met hem in de ploeg gezeten. In het verleden heb ik aan twee wereldkampioenschappen deelgenomen en Jean-Mi was er uiteraard elke keer bij.”

België speelde ik altijd tegen dezelfde spelers, daarom wou ik naar Frankrijk. En omdat het niveau er gewoonweg hoger ligt. Zeker toen, omdat onze competitie op dat moment niet zo sterk was als nu. Ik ben er het jaar dat we in Pro B speelden volledig prof geweest. Trainen en spelen was mijn werk, een droom die uitkwam.

“Als iedereen zijn job doet, moeten we de titel kunnen pakken. Al weet je in sport uiteraard nooit wat er komen zal” Al bracht dat uiteraard druk met zich mee.” “In die periode zijn er ook heel wat zaken gebeurd. Door bepaalde beslissingen mocht ik niet meer op de topsportschool trainen. Aangezien de Vlaamse Tafeltennisliga er zijn thuisbasis heeft, trainde ik daar in plaats van in Frankrijk. Dat ging zeer goed, tot ze vertelden dat ze geen geld meer hadden voor mij en me dus eigenlijk buitensmeten.”

Ongeslagen seizoen Bierny bleef nog één seizoen bij Bruille, dat meteen terug was gezakt naar Nationale 1. Door al de gebeurtenissen in Leuven besloot hij om een professioneel statuut niet meer na te streven. Hij keerde terug naar Brussel en sloot zich vorig seizoen aan bij Alpa Elsene, dat in onze tweede divisie speelde. Daar zou hij zich terug lanceren. “Ik ben goed bevriend met de trainer, Roberto Galdon, en had eerder al met hem getraind. Het heeft me deugd gedaan om wekelijks met hem te werken. Hij heeft me gesteund om er terug voor te gaan.” “Ik heb vorig seizoen in eerste nationale geen

enkele wedstrijd verloren. Volgens mij is niemand daar de afgelopen seizoenen in geslaagd. Nochtans was het niet gemakkelijk, omdat iedereen uiteraard zeer gemotiveerd was om de Belgische nummer dertien te kloppen. Daar had men mij voor gewaarschuwd. Maar ik wist waar ik aan begon, ik wou de ploeg naar de superdivisie loodsen.” En daar slaagde de Brusselaar ook in. Maar hij bleef niet aan boord, want hij zette zelf de stap naar Logis Oudergem. Hij komt er in een zeer sterke ploeg terecht die resoluut voor de titel gaat. Bij Alpa zou het een ander verhaal geweest zijn. “Ik ben er vertrokken omdat er zaken zijn gebeurd die ik niet zo correct vond. Met de ploeg waarmee ik zou gespeeld hebben, hadden we wellicht weinig wedstrijden gewonnen. Zelfs al won ik mijn partijen.” “Florent Lambiet en ik worden bij Logis omringd door ervaren mannen. Onder meer door Anthony Maeck, iemand naar wie ik als jonge gast opkeek om zijn mooi, spectaculair spel. Als iedereen zijn job doet, moeten we de titel kunnen pakken. Al weet je in sport uiteraard nooit wat er komen zal.” Ludovic Bierny schrijft in Oudergem een nieuw hoofdstuk in zijn nu al goedgevulde carrière. Als het van hem afhangt komen daar nog heel wat ervaringen bij. “Ik volg nu een opleiding boekhouding bij het Centrum voor Volwassenenonderwijs. Mijn ambitie is een goede job te vinden en dat combineren met tafeltennis. Als ik dit seizoen goed presteer, kan het natuurlijk snel gaan. Ik kan zeker nog verbeteren, daar ben ik van overtuigd.” Tim Schoonjans

BDW 1488 PAGINA 25 - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015

Neil Adams MBE @NeilAdamsJudo Now THAT’s what Judo is Alllllll about! Well done Nikiforov!!! Dislocated finger and all!!

Toma Nikiforov heeft de Belgische eer op het wereldkampioenschap judo gered. Als enige landgenoot slaagde hij erin om eremetaal te halen, en hoe. Via de herkansingen plaatste hij zich voor de kamp om het brons, waarin hij snel een handblessure opliep. Maar dat bracht hem niet van de kaart. Hij versloeg de Fransman Cyrille Maret met een waza-ari en een ippon, en pakte zo na een bronzen medaille op het Europees kampioenschap ook een bronzen plak op het wereldkampioenschap. TS

BRUSSELS CYCLING CLASSIC

KOERSEN BUITEN CATEGORIE BRUSSEL – Ondanks zijn naam is de Brussels Cycling Classic nog niet uitgegroeid tot een volwaardige klassieker. Die ambitie willen de organisatoren komende zaterdag kracht bij zetten. “De beelden van de finish, met het Atomium in de achtergrond, waren prachtig,” vertelt Emiel Jansens van het organisatiecomité over de editie van 2014. “Jammer genoeg zullen we die beelden dit jaar niet te zien krijgen. De streep zal net als vroeger aan de Houba De Strooperlaan liggen, omdat de finish van vorig jaar de klanten van sommige zaken blijkbaar te veel stoorde.” Jansens zegt dat met de nodige spijt. Zelfs al heeft de finish voor het Koning Boudewijnstadion heel wat mooie momenten opgeleverd – denk maar aan de overwinningen van Robbie McEwen en Tom Boonen –, toch wou de organisatie opnieuw een eindmeet op de Heizelsite. Het toont de ambitie om met deze wedstrijd te groeien. “We willen een klassieker worden, maar daarvoor moet je aan bepaalde vereisten voldoen. We zijn wel al opgeklommen tot de klasse buiten categorie, net onder de klassiekers. Een finish aan het Atomium is een meerwaarde voor de uitstraling van de wedstrijd.” “Het zou ook helpen indien de koers op

SPORT KORT

Rugbyminnend Brussel trekt komende zaterdag naar het stadion van rugbyclub Ottignies, waar de kampioenen en bekerwinnaars om de SUPERCUP RUGBY zullen strijden. En uiteraard horen daar ook clubs uit de hoofdstad bij. Om 15 uur nemen de dames van de Bosvoordse rugbyclub het op tegen Dendermonde, om 17 uur staan de mannen van Kituro Schaarbeek tegenover ASUB Waterloo. De toegangsprijs bedraagt 5 euro. Blijft u liever dichter bij huis, maar wilt u zaterdag (en zondag) toch wat stevige acties zien? Trek dan zeker eens naar het Moricharplein in Sint-Gillis, voor de vierde editie van de GRAND ROYAL. Dat is het tornooi van Brussels Bike Polo, met zestien ploegen. Verwacht u aan een leuke pot bike polo, een goede ambiance en veel plezier. Mag het nog wat kleurrijker zijn? Dan is de COLOR RUN iets voor u, op zondag tussen 12 en 20 uur aan Thurn & Taxis: een

zondag zou mogen plaatsvinden. Maar dat is geen evidente zaak in een grootstad als Brussel. Toch is het onze ambitie om nog meer in de stad te rijden en Brussel nog meer in de picture te zetten. Dat is iets dat je moet opbouwen. Brussel is trouwens een van onze grootste sponsors. En dat terwijl een gemeente als Dilbeek tweeduizend euro vraagt om over hun grondgebied te mogen rijden. Dat doen we niet.”

Duitser aan het feest Zelfs al kan het nog beter, zaterdag kunt u aan den lijve ondervinden dat de Brussels Cycling Classic onze hoofdstad toch al mooi in beeld brengt. Denk maar aan de mooie start aan het Jubelpark. Jansens raadt het alle fietsfanaten aan. “Je kunt er de ploegenvoorstelling meemaken, de renners en hun materiaal van dichtbij zien, enzovoort. Dat zijn zeer leuke momenten.” “Aan de finish zal volgens mij een overwinning van André Greipel te zien zijn, net als vorig jaar. Het is een wedstrijd die voor hem gemaakt is. De Brussels Cycling Classic is een koers voor sprinters geworden.” Tim Schoonjans www.brusselscyclingclassic.be

loopevenement van vijf kilometer waarbij men start in het wit en eindigt bedolven onder allerhande kleuren. Meer info op www. sport.be/thecolorrun. Kinderen en jongeren tot en met vijftien jaar moeten zaterdag aan de Oude Kerk in Sint-Agatha-Berchem zijn, tussen 12 en 18 uur, voor een nieuwe editie van BOEM BOUM. Voor amper 1 euro kunnen ketjes er proeven van allerlei activiteiten: slackline, boks, jongleerkunsten, enzovoort. Tussen 9 en 18 uur kan men ook activiteiten ontdekken in het verenigingendorp. Het begin van het nieuwe sportseizoen gaat traditiegetrouw ook samen met de NIEUWE GIDSEN van de sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Meer info op www.sportinbrussel.be. U vindt er een hele lijst sportclubs, lessenreeksen, nuttige adviezen enzovoort. Personen met een handicap vinden in de G-sportbrochure ook een mooi aanbod. TS

ESTAFETTE > KEN LAMBEETS

Over wielertoerisme en wafelijzerpolitiek Zondagochtenden zijn voorbehouden aan duivenmelkers en wielertoeristen. Na een stevig ontbijt (crackers met hazelnootpasta) en een obligate banaan, spring ik, duivenkotloos, in Sint-Joost op de fiets. Dat de benen aan de stijve kant zijn, constateer ik tijdens de beklimming van het Sint-Joostvoorplein naar Madou. Na een mini-Parijs-Roubaix in de Koningsstraat, laveer ik mijn stalen ros in de afdaling van de Koloniënstraat tussen de putten in het wegdek naar de benedenstad. Aan de picknicktafels van de centrale lanen hebben de laatste feestvierders van de nacht postgevat. Wat geeft er meer voldoening dan hen al fietsend het nakijken te geven? Aan de sluis van Anderlecht liggen de verkeerslichten en andere obstakels eindelijk achter me. Peddelend op een klein verzetje geniet ik van de watervogels, de frisse lucht en de weerspiegeling van de chique Moulins de Ruysbroeck in het kanaal. Ik stop even om een extra cracker naar binnen te werken en stuur snel een sms’je naar fietsmakker Joris met de mededeling dat ik nog maar 8 kilometer van Halle verwijderd ben. Joris wacht me op aan het futuristische stationsplein. Hij neemt het voortouw tijdens de verdere fietstocht richting WaalsBrabant, niet aflatend langs het kanaal. Veel vissers vandaag, in heel wat bochten is het oppassen voor hengels die dwars over het fietspad liggen. “Zou jij graag een visser zijn?,” vraagt Joris me. Ik mompel dat urenlang naar het water turen op een mooie zondagochtend me geen onaardige bezigheid lijkt, maar dat ik toch liever op de fiets zit, en iets over de daarmee gepaard gaande volksaard. Wat verderop passeren we de sluis van Ittre, die een hoogteverschil van 13 meter overwint: even op de trappers lopen, quoi. In het volgende deel van het kanaal slepen kleine bootjes wilde waterskiërs voort, hun vrienden bewonderen hen langs de waterkant, een blik bier in de hand. Een hellend vlak ontluikt aan de einder:

als dat niet Ronquières is! Terstond krijg ik een flashback naar een huiveringwekkende scène uit Brussels By Night, de debuutfilm van Marc Didden, die hier op een winderige nacht in 1983 werd gedraaid. Aangezien wij eerder toeristen dan wielrenners zijn, houden we halt bij de sinds 1968 in gebruik genomen scheepslift, die een hoogteverschil van 68 meter overwint. Het is een van dé symbolen van de Belgische wafelijzerpolitiek, waarbij er in ruil voor investeringen in Vlaanderen een som geld naar Wallonië vloeide. De waterbak van 5.500 ton vervoert dagelijks een tiental schepen over een 1.400 meter lange spoorlijn met een hellingsgraad van 5 procent, maar ligt kennelijk stil op zondag. Langs de parallelle autoweg fietsen we naar de bovenkant van het hellend vlak. Omdat ook het informatiecentrum, het panoramisch uitzicht en het bijhorend treintje gesloten zijn op de dag des heren, fietsen we nog wat verder, op zoek naar een plek om de dorst te lessen. Via idyllische landwegen langs tientallen koeien bereiken we het gezellige dorsplein van Feluy, een deelgemeente van het Henegouwse Seneffe, waar een keurig romaans kerkje is neergepoot. Op het terras van le Taverne des Arts doen collega-wielertoeristen zich tegoed aan enkele glazen gerstenat, het is tenslotte al elf uur. Ze discussiëren over de start van de Italiaanse voetbalcompetitie en het duurt niet lang eer wij bij het gesprek worden betrokken. “Is het jullie eerste bezoek aan de taverne? Het zal zeker niet het laatste zijn!” Dat geloven we graag. Na een verkwikkende spaghetti bolognese – een Italiaans recept, verzekert de patron – branden we nog snel een kaarsje in de mooie Sint-Aldegondiskerk, alvorens een koppeltijdrit terug naar Brussel te houden, gehaast, als duiven op weg naar de duiventil. Eindredacteur Ken Lambeets houdt van literatuur en van echte sporten

REDACTIE BRUSSEL DEZE WEEK Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65, fax 02-650.10.38, info@bdw.be, www.bdw.be. ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bdw.be), 02-650.10.80, 02-650.10.38. Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België 20 euro per jaar; IBAN: BE73 7340 3974 6060, BIC: KREDBEBB van Vlaams-Brusselse Media vzw. Buiten België 30 euro per jaar. OPLAGE 62.609 exemplaren. PROMOTIE EN DISTRIBUTIE Ute Otten, Maurice Droogh. ADVERTISING MANAGER Lisa Decrick: 02-650.10.66, 0474-67.03.84, fax 02-650.10.38 MARKETING MANAGER Frederik Welslau. HOOFDREDACTIE Christophe Degreef (ad interim). COÖRDINATIE Kim Verthé. EIND REDACTIE Ken Lambeets (eindredactie@bdw.be). VORMGEVING Peter Dhondt. REDACTIE Jean-Marie Binst, Bettina Hubo, Steven Van Garsse, Danny Vileyn. BRUSSELNIEUWS Kris Hendrickx (hoofdredacteur), Sandra Schreurs (projectcoördinator), Jelle Couder, Sara De Sloover, Laurent Vermeersch. MEDEWERKERS Nicky Aerts, Michaël Bellon, Alex Deforce, An Devroe, Elien Haentjens, Eva Hilhorst, Ilah, Toon Lambrechts, Wauter Mannaert, Tom Peeters, Niels Ruëll, Bruno Schols, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Karel Van der Auwera, Bram Van de Velde, Matthias Vanheerentals. FOTOGRAFEN Bart Dewaele, Sander de Wilde, Marc Gysens, Ivan Put, Dieter Telemans, Saskia Vanderstichele, Jo Voets. FINANCIËLE ADMINISTRATIE Manu De Hertogh. VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Christophe Degreef, BDW, Flageyplein 18, 1050 Elsene. ALGEMENE DIRECTIE Jo Mariëns. Brussel Deze Week wordt gedrukt op de persen van de nv Roularta, Meiboomlaan 33, 8800 Roeselare en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

ONS MAILEN? Al onze mailadressen zijn volgens dezelfde structuur opgebouwd: voornaam.naam@bdw.be (losse bestanddelen van voornaam of naam aan elkaar, en zonder trema’s, verbindingsstrepen en andere tekens).

Z azie VOOR KETTEN VAN 9 TOT 13 JAAR

SEPTEMBER 2015

EEN NIEUWE STRIP! In de ruimte met Vampier en Mummie P. 4-5

ZORGEN VOOR MAMA Inter view met Laure

+ X-PERTENTIPS over mode, muziek en meer

ZAZIE MAGAZINE - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015 - PAGINA 2

Hopla, alweer een nieuw schooljaar, zeg! Laat die lessen en proeven maar komen, ZAZIE maakt je helemaal schoolproof. X-perten Emile, Rula, Simon en Ada zetten hun beste tips over strips, mode, games en muziek voor jou op een rij (p. 7). En omdat we bij ZAZIE denken dat jullie wel tegen een beetje gruwel en horror kunnen, is er een nieuw, spannend verhaal: ‘Vampier en mummie’. Haast je naar pagina 4 en 5 voor deel 1. En vergeet ook niet het interview met Laure te lezen (hieronder). Zij zorgt zonder morren voor haar mama, school of geen school!

Dwarskĳ k

VAMPIERENBLOED EN MUMMIEZWEET

ZAZIE

Waarom moet jij voor je mama zorgen, Laure? Laure (L): Mijn mama heeft MS (=Multiple sclerose). Dat is een chronische ziekte. Zo leg ik het uit aan vrienden: in je lijf zitten mannetjes. Als je ziek wordt, komen er stoute mannetjes opzetten. Normaal gezien vechten de lieve mannetjes tegen de stoute. Maar bij mama zijn de lieve mannetjes tegen elkaar beginnen te vechten.

Wat moet je dan zoal doen? L: Gewone dingen, zoals de tafel zetten. Of als mama iets vergeet boven, ga ik het halen.

Wat zijn de minder leuke dingen? L: Soms gebeurt het dat mama moet afzeggen voor een uitstapje. Dat gebeurt gelukkig niet vaak. Maar ik ben wel verdrietig als het gebeurt. Dan ga ik ergens heen enkel met mijn papa of korten we de uitstap in. Soms heb ik ook geen zin om te helpen. Dat zeg ik meestal niet, maar dan ziet mama dat aan mijn gezicht (lacht). Echt ruzie maken doen we nooit.

Vind je dat erg? L: Ik voel me wel sterk, zo (lacht naar haar mama). Dan ben ik de mama. Maar mijn papa doet heel veel en vraagt me eigenlijk niet vaak om te helpen. Ik doe het vanzelf. En mijn oma en opa wonen om de hoek.

Praat je erover met je vrienden? L: Ze weten het wel, maar we spreken daar niet zoveel over. Ze hoeven mij er ook niet constant naar te vragen. Weet je, ik was vier jaar toen mijn mama die ziekte kreeg. Voor mij is dat altijd zo geweest, hé.

Hoe weet je wanneer je mama hulp wil? L: Ik zie het als ze moe is. Dan kan ze moeilijker spreken. Ze maakt haar zinnen niet af. Of ze gaat niet meer rechtstaan.

SORRY SNORRY?

NIEUWS ZAZIE

Laure (11) houdt van tekenen. Haar kamer is roze, met posters van Kev Adams, Sam & Cat en Selena Gomez. Later wil ze misschien wel kinesist of schoonheidsspecialiste worden. Dat heeft ze al jong geleerd, want ze zorgt af en toe voor haar mama Magali.

MANTELZORGER Een mantelzorger zorgt voor iemand die lang ziek is. Alsof hij of zij een lieve ‘mantel’ om iemands schouders legt. Vaak is de zieke een broer, zus, mama of papa. Mantelzorgers zijn er van alle leeftijden. Zoals Laure (11), die haar verhaal vertelt aan ZAZIE.

Van 3 tot 13 september is het MS-week. Meer weten? Surf naar www.ms-sep.be.

‘Soms ben ik de mama’

ZAZIE NIEUWS

Beweging zoekt jeugd

ZAZIE MAGAZINE - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015 - PAGINA 3

In Schaarbeek is er een nieuwe jeugdbeweging. Hiep, hoi! De Chiroleiding staat al klaar om elke zondag dolle pret te beleven.

‘In Schaarbeek was er lang geen Nederlandstalige jeugdbeweging,’ legt Evelien uit. Dus heeft ze samen met Jona, Kaat, Lore, Tristan, Jade, Rone, Muhammed en Yves er zelf maar één opgericht. In de Chiro doe je elke zondag leuke activiteiten. 'We willen de stad en de natuur op een andere manier ontdekken,' zegt Lore. De Chiro wil samen spelen of op kamp gaan met de scouts van Schaarbeek. Bij de scouts spreken ze Frans. Inschrijven kan! Je kan bellen op 02/505 00 80

Pimp je schoolboeken

of mailen naar chiro.schaarbeek@gmail.com of

ZAZIE NIEUWS

via www.facebook.com/chiroschaarbeek.

Heb jij ook een stapel nieuwe boeken die gekaft moeten worden? Je kan dat klusje maar beter snel klaren. Vooraleer er ezelsoren opduiken. Yassir, Tariq en Soulaimane van de Sint-Ursulaschool in Laken houden eigenlijk niet zo van kaften. ‘Saai’ of ‘tijdverlies’, zeggen ze aan ZAZIE. Vind jij kaften ook een vervelende klus? Ga dan naar de kaftnamiddagen van Ezelsoor, waar je samen met andere jongens en meisjes lustig kan kaften met exclusief papier (gratis!). De zesdeklassers van de Sint-Ursulaschool hebben mee het papier van deze kafteditie gekozen. ‘Ik vond de kleur heel belangrijk,’ zegt Sena. ‘Figuren erop zijn ook leuk, bijvoorbeeld paddenstoelen,’ zegt Sude.

Schotelantenne

Waar en wanneer? In Laken (5 september) en in Molenbeek (9 september). Meer info? Surf naar www.ezelsoor.info.

Elke maand richt Zazie haar schotelantenne op een thema, geplukt uit het wereldnieuws. Deze maand: VLUCHTEN.

VLUCHTELING

Misschien sla jij wel eens op de vlucht. Voor een dikke, vette spin bijvoorbeeld. Of voor jouw mama die roept dat het bedtijd is. Maar dat heeft natuurlijk geen jota (=niets) te maken met écht vluchten. Heb je de lange rijen wachtende mensen al gezien nabij het Noordstation in Brussel? Daar is een belangrijk kantoor voor vluchtelingen: de Dienst Vreemdelingenzaken. Het zit zo: elke vluchteling die in ons land arriveert, moet eerst naar dat kantoor gaan. Daar kan een vluchteling asiel (=bescherming) vragen. Als je kan bewijzen dat je in gevaar was in jouw land (oorlogsgeweld, straffen voor homo’s, ...), krijg je asiel in jouw nieuw land. Wie asiel krijgt, mag een tijd in België wonen. Wie er geen krijgt, moet terugkeren. Sinds vorige maand is het heel druk aan dat kantoor bij het Noordstation: er kloppen tot 500 mensen per dag aan! Maar in andere landen in Europa is het nog drukker. Kijk maar naar Griekenland en Italië, waar veel mensen in bootjes aanspoelen op het strand. Velen komen uit Syrië, Irak, Afghanistan en Somalië. Daar is nu oorlog. Hoe meer oorlog, hoe meer vluchtelingen. Soms hebben landen niet genoeg plaats klaargemaakt om al die mensen op te vangen. Dan ontstaan er ruzies, en moet de politie tussenkomen.

Oplossing? De Europese leiders krabben zich in het haar. Italië en Griekenland, waar veel vluchtelingen aankomen, zeggen dat ze het niet meer alleen kunnen betalen. Europa moet een oplossing vinden. Jean-Claude Juncker, de belangrijkste Europese minister, werkt aan een plan. Hij wil dat elk land in Europa evenveel helpt. Onze Belgische ‘asielminister’ is nu Theo Francken. Ook hij denkt na over waar de vluchtelingen in ons land kunnen slapen. Hij heeft beslist om extra bedden klaar te zetten, bijvoorbeeld in Sint-Pieters-Woluwe (in Brussel). Hier en daar moeten ze tenten gebruiken.

ZAZIE MAGAZINE - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015 - PAGINA 6

Dit gedicht is een eerbetoon aan de Brusselse dichter Jan van Nijlen. Leerlingen van het Koninklijk Atheneum Ukkel maakten poëzie samen met dichter Frank De Crits. Illustrator Pieter Fannes tekende en de culturele dienst van Ukkel zorgde ervoor dat alles gesmeerd liep!

De dichter

Een trein is zoals een vriend, aan de buitenkant koud en onbekend. Maar als je hem binnenin goed onderzoekt, kun je een gezellige en warme plek vinden. Met zo’n vriend wil je altijd en overal reizen, maar je moet oppassen. Een tocht is nooit zonder risico’s.

Groeten uit mĳ n kamer

Bergop, bergaf. Tot het terug goed gaat op het rechte pad. Maar ook als alles goed gaat en je Zal er toch een moment zijn waarop je wil afstappen. Allali Ilias

deze vriendschap nooit wilt afkappen.

Lenno (11), uit Laken ‘Hallo, ik ben Lenno en ik woon in de Edmond Tollenaerestraat in Laken, en ik heb altijd lol.’

Wat � er leuk aan je kamer? Mijn kamer is leuk omdat ik een groot bureau heb en veel spullen waar ik mee stop-motion ﬁlmpjes op YouTube zet (als je mij wil vinden, zoek dan naar ‘lennostar’)

HEB JIJ EEN GOEDE PEN? W STUUR JOU E IS G CH MOOIE, MA AR EDICHT NA OF GEKKE G .BE

W ZAZIE@BD

PPP AZIE je een Dan stuurt Z artenpakket) tka (=poëziepos

Wat � leuk aan jouw buurt? Er zijn veel restaurants van verschillende culturen en activiteiten en nog veel winkels. Ik ga ook veel steppen met vrienden in de buurt.

Wat � jouw droom? Mijn droom is om af te studeren en een goede job te vinden, hopelijk iets met ﬁlmpjes.

ZAZIE MAGAZINE - DONDERDAG 3 SEPTEMBER 2015 - PAGINA 7

X-PERTS Zazie-redacteurs vertellen over hun favoriete bAND, STRIP, MODETREND of GAME van de maand: kwam jij nog ideeën te kort??

Ada (11), de muziekfreak Hallo! Ik ga het hebben over Emma Bale, of eerder gezegd Emma Balemans. Emma Bale is haar artiestennaam. Emma Bale, kort samengevat, is een Belgische zangeres. Ze is zestien jaar. Vorig jaar deed ze mee aan The Voice Kids Vlaanderen. Ze won niet, maar ze geraakte wel tot in de halve ﬁnale. Bij haar sing-off (=de beslissende strijd tussen twee overgebleven kandidaten) begon ze een beetje onder de toon, maar toen heeft ze zich herpakt. Daarna zong ze echt prachtig. Na haar deelname aan The Voice Kids heeft ze ‘All I Want’ van de Ierse band Kodaline gecoverd. Ellie Goulding heeft het nummer ook gecoverd. ‘All I want’ van Emma Bale heeft op de vierde plaats van de Ultratop 50 gestaan. De videoclip van

‘All I Want’, daar vind ik wel niet zo veel aan. Ze zit gewoon op een stoel en er gebeurt niets. Saai. Ik heb liever actie. Dit jaar heeft Emma Bale een nieuw nummer, ‘Run’. Daar vind ik persoonlijk de clip beter van. Het is weer met wat effectjes hier en daar, zoals waterdruppels die omhoog spatten. Ik vind het zelf zo’n leuk liedje dat ik er al zo vaak naar heb geluisterd dat ik het nummer nu helemaal van buiten ken. ‘Run’ deed het ook goed in de Ultratop 50, maar eindigde helaas niet zo hoog als ‘All I Want’. Jammer.

Simon (13), de gameman Hallo, vandaag ga ik praten over Wix. Nu vraag je je waarschijnlijk af wat dat is. Wix is een gratis online platform waarmee je websites kan maken. Je kunt heel makkelijk plaatjes, video’s, links, shortcuts, enzovoort in je website stoppen. Veel mensen gebruiken het voor een blog. Dat is een dagboek op internet. Maar ook voor bijvoorbeeld bedrijven of promoties.

Je kunt ook een betalende versie van Wix nemen als je geen reclame wil, of meer mogelijkheden. Ik heb met Wix mijn eigen website gemaakt. Als je hem wilt zien, kijk dan op http://simonbenhaiem.wix.com/ csgo-blog. Wil jij ook jouw eigen website maken? Kijk dan op: http:// wix.com. En de rest spreekt vanzelf. Veel plezier ermee!

Emile (12), mister strips Dag jongens en meisjes, ik ga het vandaag hebben over de strip De Ontdekkers. De strip bestaat allemaal uit kleine mopjes, of cartoons. De cartoons gaan over het meisje Elsje en haar hond Bas. Zij trekken met oom Sjors de wereld rond om foto’s te maken. Elsje is heel avontuurlijk en haast van niets bang. In tegenstelling tot zijn baasje is Bas bang van bijna alles. Dat levert veel grappige situaties op. De strip is getekend en geschreven door Mars Gremmen. De tekeningen zijn eenvoudig, maar mooi. Mars Gremmen is geboren op 12 februari 1969, in de stad Nijmegen; dat is in Nederland. In zijn strips herken je af en toe een Nederlands woordje zoals poep (=kaka) of gotsie (=jakkes). De Ontdekkers zijn ook te bewonderen in het maandblad National Geographic Junior. De cartoons zijn niet altijd even grappig, maar soms is het echt lachen. Dit was mijn recensie. Ik hoop dat jullie hebben genoten.

Rula (13), modemeid Hallo, ik vertel jullie graag iets over de Zweedse modetrend. Zweedse mode is redelijk opvallend, met veel tattoos, gekleurd haar en piercings overal waar je maar kan. Veel mensen hebben er één: sommige over heel hun arm, of een groot teken tot aan hun kin. Meestal past het hen wel. En ook een lippiercing of een neusring laten ze in Zweden meer zetten dan in België. Gecombineerd met een zomers jurkje of een prachtige hoed is je outﬁt helemaal af. Je ziet ook veel mensen zonder tattoos, hoor. Ze dragen vooral de Scandinavische merken zoals Vero Moda (Deens), Cheap Monday (Zweeds), Filippa K (Zweeds), Vila (Deens), H&M (Zweeds),... allez, je kent ze wel. Oh! Die zijn zo mooi. Leuke stofjes en supercomfortabele modelletjes. Veel plezier met het shoppen!

n jouw n foto va e e t s o P ! .com/ Piep Facebook p o ig u t g friscovlie nt! gerenkra n o .j ie z a Z

DOOR ALEX DEFORCE

ZAZIE

Uitkĳ k SJOEMELAGE DES RÊVES PERDUS

Maak je op voor een weekend figurentheater met een hoek af (= beetje gek). Laat je verrassen in de nederzetting vol tenten, containers en vernuftig kermistuig. Waar? Op en rond de Allee du Kaai, Havenlaan 49. Gra-a-tis! WANNEER: 12 EN 13 SEPTEMBER, 14U - 19U

PAPA VERTELT...

DOOR WAUTER MANNAERT

Luister jij ook zo graag naar verhalenvertellers? Wat dacht je van de belevenissen van Junior de Groene Vogel, Tom de Reizende Hond of Jumper de Koppige Circuspony? De verhalen zijn geschreven door papa’s die in de gevangenis zitten. Je kan ze één voor één gaan beluisteren op het buurtfeest op het Bethlehemplein. WANNEER: 26 SEPTEMBER, NAMIDDAG

THEATERNEUSJES VAN DE ZALM

Het is weer Theaterfestival! Hét moment om de knallers te gaan bekijken die je vorig schooljaar hebt gemist. De kinderjury stelt je voor: Wij/zij (van Bronks), De Bank (van Theater Stap), Kriep (van 4 Hoog) en Tornar (van Seppe Baeyens/ Ultima Vez). Waar? In Bronks en KVS. Je vindt alle info op www.theaterfestival.be. WANNEER: VAN 3 TOT 13 SEPTEMBER

n in en stuur o ll a b t s k e t e d Knip uit, vul 18, 1050 Brussel). (Flageyplein

naar ZAZIE

Zazie is een maandelijkse bijlage bij Brussel Deze Week en is gratis. Concept en samenstelling: Kim Verthé (kim. bdw.be, 02-226.45.59). Vormgeving: Peter verthe@bdw.be, Dhondt. Tekeningen: Ilah, Thijs Desmet, Teresa Sdralevich, Wauter Mannaert, Alex Deforce. Redactie: Kim Verthé. Eindredactie: Kim Verthé. Foto’s: Saskia Vanderstichele, Kim Verthé. Cover: Thijs Desmet. X-perts: Rula, Simon, Emile, Rula. Contact met Zazie? zazie@bdw.be. Like! facebook.com/Zazie.jongerenkrant. Adverteren? lisa.decrick@bdw.be. Abonnement: abo@bdw.be. Verantwoordelijke uitgever: BDW, Christophe Degreef, Flageyplein 18, 1050 Brussel.

Volgende Zazie op 1 oktober! www.zazie.brussels