Innovatie 2013
THE YEAR WE MADE CONTACT
Innovatie 2013
Inhoudsopgave
Voorwoord
p. 06
Duikerstool: het nieuwe redgereedschap voor duikers
p. 26
Net zo veilig achterin een tankautospuit, als in een achtbaan
p. 08
Met een speciale app blijvend vakbekwaam
p. 28
Scholen in de rij voor Brandweer Schatkist
p. 10
Onder water oefenen met een replica
p. 30
Een andere kijk op brandbestrijding
p. 12
TS2 en TS4 als bouwstenen van de basiseenheid
p. 32
De mobiele brandbestrijdingscontainer komt naar je toe!
p. 14
Met de motor snel ter plaatse
p. 34
Een krachtig, gezamenlijk geluid over brandveiligheid
p. 16
Tegen burgerpanels kunnen geen honderd folders op
p. 36
Kunnen communiceren in noodsituaties
p. 18
Samen nadenken, bewust worden en oplossingen bedenken
p. 38
Interactieve oefening leidt tot partnerschap
p. 20
Het voertuigenpark doorgelicht
p. 40
Alerteringssysteem als aanvulling op reguliere bedrijfshulpverlening p. 22
Stageassistent levert veel tijdwinst op
p. 42
Studenten Bouwkunde als ambassadeurs
De boeken de deur uit, leren met een tablet
p. 44
p. 24
6 Voorwoord
Vernieuwen? Dat hoort bij ons! Voor het vierde achtereenvolgende jaar geven we als Regiegroep Innovatie Moed een boekje uit dat helemaal is gewijd aan innovaties. De Jan van der Heyden-prijs voor de béste innovatie, wordt dit jaar zelfs al voor de zesde keer uitgereikt. Wat zegt dat?, heb ik me afgevraagd, voor ik me zette aan het schrijven van dit voorwoord. Mijn antwoord: het zegt veel. Ik durf te stellen dat dankzij de Jan van der Heyden-prijs innoveren een plaats heeft gekregen binnen onze organisatie. Sterker nog: innoveren wordt tegenwoordig als vanzelfsprekend en zelfs noodzakelijk ervaren. Een belangrijke ontwikkeling vind ik ook dat de innovaties die vanuit de organisatie naar Fotografie: Rens Plascheck
boven komen, niet meer, zoals in de beginjaren, uitsluitend gericht zijn op het toevoegen van maatschappelijke waarden. Innovaties met maatschappelijke relevantie (zoals we dat bij deze verkiezing noemen) blijven aanhouden, maar innovaties in de twee andere sectoren, techniek en organisatie, zijn onmiskenbaar in opmars. Evenals vernieuwingen die meerdere sectoren omvatten. Ik kan nog een andere onderverdeling maken. Enerzijds de kleinere innovaties die individuele korpsen of Veiligheidsregio’s verder helpen, anderzijds de innovaties die meer spanwijdte hebben en in korte tijd uitgroeien tot verbeteringen voor de brandweer in Nederland als geheel. Mooie voorbeelden van die grotere innovaties zijn de manier waarop veel regio’s tegenwoordig jongeren betrekken bij de brandweer en de landelijke opkomst van snelle interventie-eenheden. Dan heb je het over de spin-off van innovaties. U begrijpt dat hier een tevreden voorzitter spreekt van de Regiegroep Innovatie Moed. Natuurlijk kan het altijd nog beter, maar laten we vooral blij zijn met wat we wél hebben bereikt. Dat is niet niks. Hulde daarom aan iedereen bij de brandweer die de afgelopen jaren op wat voor manier dan ook met innoveren bezig is geweest. Mede dankzij u komen we verder. Een daarom gaan we de komende jaren zeker door met de Jan van der Heyden-innovatieverkiezing.
7
Ook dit jaar zal de winnaar tijdens het congres bekend worden gemaakt. Een winnaar die op brede steun kan rekenen, want ook de manier van nomineren en kiezen is in de loop der jaren aangepast, vernieuwd. Niet alleen onze regiegroep geeft haar mening, ook een vakjury beoordeelt de ingestuurde innovaties. En dan is er sinds vorig jaar nog voor iedereen de mogelijkheid om via internet te stemmen. Drie inputstromen aan de hand waarvan via een rekenformule de nominaties worden bepaald. Ik verklap verder niets, maar vanaf papier alvast de hartelijke felicitaties voor de winnaar. 10.000 euro valt jullie ten deel voor de verdere uitwerking. Ik twijfel er niet aan dat het geld goed besteed zal worden. Vernieuwen? Dat hoort tegenwoordig gewoon bij ons! Gerard van Klaveren Voorzitter Regiegroep Innovatie Moed
Wie was Jan van der Heyden?
Dat Jan van der Heyden stierf als bemiddeld man was niet te danken aan zijn schilderijen. De geboren Gorinchemmer (maar
De Innovatieprijs is niet zomaar vernoemd naar Jan van der
vanaf zijn 12e woonachtig in Amsterdam) had ook veel gevoel voor
Heyden. Hij leefde van 1637 tot 1712 en vond onder andere de
werktuigbouw. Zo ontwierp hij in 1669 een betere straatverlichting
slangbrandspuit uit. Hij ontwikkelde een beter pompsysteem en
voor de stad Amsterdam. Ruim 1.800 door hem ontworpen
een leren brandslang, die brandweerlieden in staat stelde een
lantaarns werden geplaatst. Later volgden er nog vele duizenden in
brandhaard dichter te benaderen.
onder meer Haarlem, Groningen, Den Haag en Berlijn.
Hoewel hij brandmeester was bij het brandspuitgilde, was Jan van
De verbeterde slangbrandspuit van Jan van der Heyden kwam in
der Heyden van beroep geen brandweerman maar architectonisch
1672 op de markt. Hij demonstreerde zijn uitvinding bij het stadhuis
landschapsschilder. Hij behoort tot de belangrijkste 17de-eeuwse
en vanaf de Westertoren. De burgemeester was zo onder de
schilders van Nederlandse stadsgezichten. Opvallend, volgens
indruk dat hij gelijk voor alle zestig wijken van de stad een nieuwe
kenners, was zijn vaardigheid in het weergeven van perspectief.
brandspuit bestelde.
8
GENOMINEERD 2013
Net zo veilig achterin een tankautospuit, als in een achtbaan Categorie: Risicobeheersing, incidentbestrijding/techniek, organisatie,
al moet je wel goed kijken naar de exacte
maatschappelijke relevantie
toepassingen bij een TS. Als projectgroep
Korps:
Brandweer Amsterdam-Amstelland
hebben we contact gehad met een producent
Project:
FIX Safety Seat
en die ziet weinig belemmeringen. Je zou
Initiator:
Pim van Doorne, Petra Eigenraam
zelfs opties kunnen toevoegen, zoals een
Geïmplementeerd: Nee
automatische sluiting of een controlesysteem.” Het rapport over de FIX Safety Seat is in
We hebben bij de brandweer allemaal de
op de eigen verantwoordelijkheid bij het
april gepresenteerd aan een commissie met
mond vol van veiligheid, maar wat blijkt
dragen van de gordel. Maar uiteindelijk doen
docenten van de HU en adviseurs van Syntens
uit onderzoek? Van de manschappen doet
we hem dus zelf 74 van de 100 keer niet om.
Innovatiecentrum. Voor het idee kreeg Petra
74% bij een uitruk nooit een gordel om in
Dat is op z’n minst vreemd.”
met haar groep een 9,5 als eindcijfer, goed voor de eerste prijs.
de tankautospuit (TS), en maar 3% doet de gordel altíjd om. Iedereen heeft daar zijn reden
Na een uitgebreide brainstormsessie werkte
voor, maar te rechtvaardigen valt het natuurlijk
Petra Eigenraam het idee uit om een speciale
Petra: “We hebben het over een landelijk en
op geen enkele manier.
zitting met een beugel te gaan gebruiken,
misschien wel wereldwijd probleem, dat ook
de FIX Safety Seat. Voor deze oplossing
direct raakt aan onze visie Brandweer over
Deze situatie schoot Pim van Doorne in
werd gekozen omdat manschappen met een
morgen. Veiligheid aan de voorkant. Natuurlijk
gedachten toen collega Petra Eigenraam voor
beugel snel en gemakkelijk op hun plaats
zijn er kosten mee gemoeid, maar dat is maar
haar studie Technische Bedrijfskunde aan de
kunnen worden ‘vastgezet’. Uitgangspunt
een fractie van de totale kosten van een TS.
Hogeschool Utrecht (HU) een te onderzoeken
is uiteraard wel dat de beugels voor enige
Daar staat tegenover dat de kans op letsel met
‘probleem’ zocht, gericht op innovatieve
bewegingsvrijheid zorgen en dat het
1500% wordt verlaagd. Dat lijkt me voldoende
productontwikkeling.
ademluchttoestel makkelijk omgehangen kan
reden hierin te investeren.”
worden. Pim: “Er is veel veranderd de afgelopen jaren. Er zitten nog maar maximaal vijf mensen
Achtbanen
Meer informatie
achterin, er is geïnvesteerd in comfort, de
Petra: “Het idee is afgekeken van achtbanen.
Pim van Doorne
manschappencabine is vol gehangen met
Daarin word je ook met behulp van een beugel
p.vandoorne@brandweeraa.nl
nieuwe apparatuur en we wijzen elke burger
gefixeerd. Het is een heel effectieve manier,
2013
10
Scholen in de rij voor Brandweer Schatkist Categorie:
Risicobeheersing/organisatie en maatschappelijke relevantie
Schatkist ook bij uitstek geschikt voor andere
Korps:
Brandweer Flevoland en Brandweer Gooi en Vechtstreek
veiligheidsregio’s.
Project:
Brandweer Schatkist
Initiator:
Hildemarie Schippers, Pascal de Haas, Hendrik Kramer
Geïmplementeerd: Ja
Hildemarie Schippers van Brandweer Flevoland: “We hebben een schatkist met aansprekende materialen, er is een instructiedvd en de voorlichting staat op een hoog
Onderzoek naar de risicodoelgroepen bij brand
belt), vluchtplan, brandblusser, blindmasker,
niveau. Het leuke van de voorlichters is dat
in de regio’s Flevoland en Gooi en Vechtstreek,
brandweerauto en het Billy Brandkraan
ze bijna allemaal uit de praktijk komen. Ze
heeft uitgewezen dat jonge gezinnen een
brandveilig doeboek, dat de kinderen na de
kunnen prachtige verhalen vertellen en dankzij
verhoogd risico lopen om betrokken te raken
voorlichting mee naar huis krijgen. Materialen
een training story telling kunnen ze die als
bij brand in de woonomgeving. Met die
die aansluiten bij het verhaal dat door de
een beleving brengen. Dat gevoegd bij het
wetenschap hebben die regio’s zich hier verder
voorlichter wordt verteld.
intrigerende van brand, zorgt er voor dat de leerlingen het prachtig vinden en dat de
in verdiept, en ontdekt dat voorlichting geven het meest effectief is bij zeven- en achtjarigen,
Resultaten
kinderen uit de groepen 4 van de basisschool
Inmiddels zijn in Flevoland en Gooi en
dus.
Vechtstreek tientallen vrijwilligers opgeleid. De
De Brandweer Schatkist is onderdeel van de
resultaten liegen er niet om. De scholen zijn
leerlijn ‘brandveiligheid basisonderwijs’ en sluit
Een pilot met daaraan gekoppeld een
stuk voor stuk enthousiast en maken graag
aan bij het Billy Brandkraan-lesconcept.
uitgebreid meettraject, wees uit dat het
gebruik van het aanbod van de brandweer.
kennisniveau bij de leerlingen toeneemt, dat
Naar verwachting zullen dit jaar ongeveer
de informatie blijft hangen en dat ze er thuis
150 scholen worden bezocht.
informatie blijft hangen.”
over praten met hun ouders en broertjes en zusjes. Dat laatste maakt dat er sprake is van
Hoewel het effect van de voorlichting op het
een soort ‘dubbele winst’. De voorlichting
aantal branden niet is aangetoond, is het
heeft met het project de Brandweer Schatkist
enthousiasme van de scholen en de leerlingen
concreet vorm gekregen.
per kerende post overgeslagen op de initiatiefnemers. Wat begon als een probeersel,
Meer informatie
De Brandweer Schatkist is een echt bestaande
is in sneltreinvaart uitgegroeid tot een meer
Hendrik Kramer
‘schatkist’, vol met foto’s, rookmelder, telefoon
dan volwaardig project met een sterke
h.kramer@brandweerflevoland.nl
(om te leren wat je moet vertellen als je 112
inhoudelijke kant. Dat maakt de Brandweer
2013
12
Een andere kijk op brandbestrijding Categorie: Risicobeheersing, incidentbeheersing/techniek, organisatie,
Jan-Willem van den Heuvel: “De moderne
maatschappelijke relevantie
brandweer stelt vragen als: ‘gaan we voor
Korps:
Brandweer Gilze
offensief of defensief?’, ‘gaan we naar binnen
Project:
Fire Defender
of niet?’, en ‘houden we de brand onder
Initiator:
Jan-Willem van den Heuvel
controle?’. Alles draait om grip houden of
Geïmplementeerd: Nee
krijgen op de situatie. Wij denken dat je met de Fire Defender bij veel incidenten die grip sneller krijgt. Vanuit een situatie waarin je
De leus die Brandweer Gilze heeft bedacht
natuurbrandbestrijding, het neerslaan
controle hebt over wat er gebeurt, is het
voor de nieuwste vinding, de Fire Defender,
van gassen en dampen bij OGS
makkelijker een brand ‘af te handelen’.”
klinkt als een klok en tegelijkertijd
(Ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen),
behoorlijk hoogdravend: een andere kijk op
ontsmetting, het koelen van aangestraalde
Het prototype van de Fire Defender die
brandbestrijding. Maar ja, alles begint met
gasflessen, directe brandbestrijding, RSTV
Brandweer Gilze heeft laten maken,
geloof in jezelf en zo is het misschien ook wel
(rook, stroming, temperatuur, vlammen)
functioneert uitstekend. Een complete set
met innovaties.
en rookgaskoeling. Het opzetten van een
bestaat uit: speciale buizen (4500 x 76mm),
waterscherm kan ook preventief uitstekend
koppelslangen (3” duims), een bochtslang
Of de Fire Defender de brandbestrijding
werken. Bijvoorbeeld om belendende percelen
(3” duims), 2 eindkappen, een opbergkrat,
inderdaad van een nieuwe impuls gaat
te beschermen, gebouwen aan te stralen,
een montagepakket, 2 koppelsleutels en een
voorzien, mag iedereen voor zichzelf
asbestverspreiding te voorkomen en rieten
wielset. De bedoeling is diverse uitvoeringen
uitmaken. Feit is dat het een opzienbarende
daken te beschermen.
op de markt te brengen, van klein tot groot.
innovatie is. Simpel en effectief. De Fire Defender bestaat uit niets meer of minder
Betere inzetbaarheid
dan buizen die gekoppeld kunnen worden, en
In het algemeen gesproken zitten de grote
waarmee vervolgens een waterscherm wordt
voordelen van de Fire Defender in de betere
opgetrokken. Door de verticale werking wordt
inzetbaarheid van materieel en personeel,
het water als het ware twee keer benut en is
en het beter benutten van de waterwinning.
er sprake van een groot koelend vermogen.
Daardoor hoeft er minder materieel op de onheilsplek te komen en de risico’s voor het
Meer informatie
De Fire Defender, waarop een wereldwijd
eigen personeel zijn kleiner. Bovendien leidt
Jan-Willem van den Heuvel
patent is aangevraagd, is voor veel
het beter benutten van bluswater tot minder
info@firedefender.nl
toepassingen inzetbaar. Denk aan
gevolgschade.
2013
14
De mobiele brandbestrijdingscontainer komt naar je toe! Categorie:
Incidentbestrijding/techniek en organisatie
Vóór de container werd ingezet bij de
Korps:
Brandweer Groningen
bijscholing van instructeurs, zijn er try out-
Project:
Mobiele brandbestrijdingscontainer
sessies gehouden bij het beroepskorps
Initiator:
Sietse Smit
Groningen. Die verliepen goed. Inmiddels
Geïmplementeerd: Ja
heeft de container ook zijn waarde bewezen bij de reguliere opleiding.
Onder de naam ‘Thermische trechter’ is bij
verwachting is dat deze investering binnen
Sietse Smit: “Na de try-out sessies bleek al dat
alle posten in de regio Groningen aandacht
twee jaar is terugverdiend.”
elementaire vaardigheden verbeteren dankzij deze manier van oefenen. Bovendien waren
besteed aan ploegbijscholing brandbestrijding. Om ook invulling te kunnen geven aan het
Bij de bouw is rekening gehouden met
de deelnemers enthousiast. Inmiddels is er een
bijscholen van praktische vaardigheden in de
milieuaspecten. Zo kent de container
syllabus voor de ploegbijscholing opgesteld die
‘warme’ situatie, is gebruikgemaakt van een
voorzieningen voor de afvoer van bluswater
door het regionale opleidingsinstituut ROI en
mobiele brandbestrijdingscontainer.
en bij verantwoord stookgedrag worden de
door twee buurregio’s is omarmd. Daarmee
grenzen van het milieugedoogbeleid niet
is er meer eenduidigheid ontstaan bij de
overschreden.
brandbestrijding in de drie noordelijke regio’s.”
Het voordeel van een mobiele container (voortgetrokken door een trekker), is dat ieder korps de bijscholing op de eigen locatie
Realistischer
kan uitvoeren. De locatie waarop ook de
Sietse Smit: “Een voordeel is ook dat
theoretische scholing plaatsvindt. Lastige
met deze brandbestrijdingscontainer veel
verplaatsingen van medewerkers naar een
realistischer kan worden geoefend dan met
oefencentrum zijn daardoor niet nodig.
de gebruikelijke flash over-containers. De container heeft bijvoorbeeld ramen, zodat er
“Dankzij de mobiele brandbestrijdings-
normaal kan worden geventileerd. Ook zitten
container beschikken we nu over een
de cursisten niet onder ‘maaiveldniveau’, zoals
sterk totaalconcept”, zegt Sietse Smit van
bij de flash over-containers, maar op dezelfde
Meer informatie
Brandweer Groningen. “Theoretische en
hoogte als de vuurhaard. Volledig vergelijkbaar
Sietse Smit
praktische ploegbijscholing in de eigen
dus met de praktijk.”
sietse.smit@hvd.groningen.nl
omgeving. En de kosten vallen mee. De
Thermische trechter De Werkgroep Versterkend Lerend Vermogen draagt jaarlijks een thema aan dat raakt aan
afspraken: Repressieve handelingen bij brandbestrijding Veiligheidsregio Groningen
veilig repressief optreden en risicobewustwording. Het thema dit jaar heet ‘Thermische
2013
trechter’ en bestaat uit nieuwe lesstof voor de ploegbijscholing brandbestrijding. Voor de naam Thermische trechter is gekozen omdat een trechter als figuurlijk hulpmiddel kan worden gebruikt om lesstof ‘op te vangen’ en te verzamelen. De ‘getrechterde’ lesstof kan vervolgens worden aangewend om de vakbekwaamheid bij doelgroepen te bevorderen. Thermisch houdt verband met warmte en warmte met brand en brandbestrijding. Tot slot de kleurverdeling in de trechter. Die staat voor de vier kerntaken van de brandweerzorg.
Ploegbijscholing Thermische Trechter 2012
Versie 4.0
16
Een krachtig, gezamenlijk geluid over brandveiligheid Categorie:
Risicobeheersing/maatschappelijke relevantie
Mooie voorbeelden van activiteiten waarin
Korps:
Brandweer Groningen
de samenwerking tot uiting komt, zijn
Project:
Samenwerking brandweer en brandwondencentrum
de open dagen van de brandweer en het
Initiator:
Sietse Smit
ziekenhuis en tijdens de KEI-week, de jaarlijkse
Geïmplementeerd: Ja
introductieweek voor nieuwe studenten in Groningen. Acties die worden ondersteund via de websites van beide organisaties en
Brandveilig leven is een veelomvattend
Brandpreventie
via social media. De Brandwonden Stichting
item. Zeker is dat ook samenwerking met
Het convenant komt voort uit een
en het lokale Groningse initiatief Broodje
andere partijen past in het streven van de
samenwerking die de afgelopen jaren steeds
Alarm (gericht op brandpreventie voor
brandweer om uit te groeien tot een moderne,
meer inhoud heeft gekregen, met als bindend
ouderen), worden inmiddels ook actief bij
toekomstgerichte organisatie. Samenwerking
element brandpreventie. Beide organisaties
de samenwerking betrokken. In de lente van
immers schept mogelijkheden voor het
weten wat het is om geconfronteerd
2013 kwam de gezamenlijke preventieactie
gebruikmaken van elkaars expertise.
te worden met de gevolgen van brand.
over veilig barbecuen (‘bbq-bob’) landelijk in
Door samen te werken, worden elkaars
het nieuws.
Brandweer Groningen voegde de daad bij het
preventieactiviteiten versterkt en wordt
woord en sloot een samenwerkingsconvenant
Brandveilig leven gezamenlijk bij mensen thuis
Sietse: “We investeren in kennisuitwisseling,
met het Brandwondencentrum van
onder de aandacht gebracht.
zodat beide organisaties een beter totaalbeeld krijgen. Door op die manier slim samen
het Groningse Martini Ziekenhuis. Een overeenkomst die op 1 oktober 2012 werd
Sietse Smit: “Bij dat laatste gaat het vooral om
te werken, wordt brandveiligheid op een
bekrachtigd. De samenwerking sluit naadloos
praktische tips. Van het voorzichtig omgaan met
krachtige wijze gecommuniceerd richting het
aan bij de landelijke visie Brandweer over
barbecues tot het voorkomen van brandwonden
publiek. Het spin off-effect is nu veel groter
morgen. Hierin fungeert de brandweer als
bij kleine kinderen door hete koffie en thee.
dan als we dat alleen zouden doen.”
netwerkpartij, die samen met betrokken
Daarmee laten we ook zien dat Brandveilig
partners in een breed perspectief het aspect
leven verder gaat dan het voorkomen van brand
veiligheid onder de aandacht brengt. Niet
en het beperken van de effecten daarvan.
Meer informatie
toevallig viel de ondertekening samen met de
Brandwonden kunnen ook op een andere
Sietse Smit
start van de landelijke Brandpreventieweken,
manier ontstaan en als brandweer kunnen we
sietse.smit@hvd.groningen.nl
georganiseerd door de Brandwonden Stichting.
dat in onze voorlichting meenemen.”
2013
18
Kunnen communiceren in noodsituaties Categorie:
Incidentbestrijding/maatschappelijke relevantie
Korps:
Brandweer Hollands Midden
Project:
Zakboekje bevelvoerders
Initiator:
Harold Mugie
Geïmplementeerd: Nee
U begrijp niet wat we bedoelen? Vooruit,
van bevelvoerders. Ik heb een oriënterende
wat voor reden dan ook niet kan spreken of
dan proberen we het in een andere taal: Czy
verkenning gedaan en daar blijkt inderdaad
horen. Een zakboekje met vertalingen kan de
jest ktoś w domu? Nog niet? Dan toch maar
uit dat zij de voordelen zien. Het is vooralsnog
communicatie in noodsituatie hoe dan ook
gewoon in het Nederlands en niet in het
niet meer dan een idee, maar de bedoeling is
enorm vergemakkelijken.”
Arabisch of het Pools: Is er nog iemand in het
het verder uit te werken.”
huis?
Op korte termijn hoopt Harold Mugie Goede set vragen
te kunnen aangeven of het boekje er
En gelijk maar de uitleg. De bedoeling is
De eerste stap is het samenstellen van een set
daadwerkelijk gaat komen. Is dat het geval,
dat dit soort teksten worden opgenomen
vragen en daar de vertalingen bij te zoeken.
dan verwacht hij dat ook organisaties als
in een zakboekje voor bevelvoerders. Zo’n
De talen waar Harold Mugie aan denkt zijn
ambulancediensten, USAR.NL (specialistische
boekje zou in de huidige maatschappij,
Nederlands, Engels, Duits, Frans, Spaans, Pools
bijstandseenheid voor het verlenen van
waarin op steeds meer plaatsen mensen van
en Arabisch. Van de vragen die in het boekje
hulp na een ramp of zwaar ongeval) en
verschillende afkomst samenleven, best eens
komen wil hij ook de fonetische uitspraak
First responders (organisatie die zich richt
van pas kunnen komen in noodsituaties. Dat
vermelden. Achter de vraag in het Engels: is
op de pre-hospitale hulpverlening) er in
vermoedt in ieder geval Harold Mugie, die het
there anybody inside the house?, zou dan
geïnteresseerd zijn.
initiatief heeft genomen om te komen tot zo’n
bijvoorbeeld komen te staan: is der enniboddie
zakboekje.
inzijd de hous?
Harold: “In noodsituaties niet met mensen
Harold Mugie: “De bevelvoerder kan de
kunnen communiceren, dat is dramatisch en
bewoner de tekst ook zelf laten lezen
kan vergaande gevolgen hebben. Daarom
of eventueel wijzen naar plaatjes die we
Meer informatie
denk ik dat een boekje met voor de hand
kunnen opnemen. Het boekje is tevens te
Harold Mugie
liggende vragen in verschillende talen een
gebruiken in situaties waarin de bewoner
harold.mugie@brandweer.vrhm.nl
waardevolle aanvulling is voor de uitrusting
de Nederlands taal wel machtig is, maar om
2013
20
Interactieve oefening leidt tot partnerschap Categorie: Risicobeheersing, incidentbestrijding/techniek, organisatie,
Voor het najaar is een tweede interactieve
maatschappelijke relevantie
praktijkoefening gepland, waarbij de focus
Korps:
Brandweer Hoorn
meer zal liggen op partnerschap en het
Project:
Interactieve oefening met maatschappelijke samenwerking
maken van verbindingen met partners.
Initiator:
Fabian Willemze, Roel Kettering
Daarvoor zijn contacten gelegd en verdiept
Geïmplementeerd: Ja
met onder meer architecten, verzekeraars en woningbouwverenigingen. Het accent wat de brandweer zelf betreft zal in de toekomst
Het was een bijzondere brandweeroefening in
De eerste oefening werd niet alleen door
steeds meer komen te liggen op de expert- en
Hoorn eind vorig jaar. Wijkbewoners konden
de risicodoelgroep positief ontvangen. Ook
adviesrol.
live meekijken tijdens een in scène gezette
de brandweer zelf was enthousiast. Fabian
binneninzet in een woning. Ook bestond de
Willemze: “Klopt. Onze mensen vonden het
Als het concept eenmaal ‘staat’, wil Brandweer
mogelijkheid de met rook gevulde woning
erg leerzaam. De oefening heeft ons ervan
Hoorn verschillende formats online aanbieden
binnen te gaan. En dat terwijl brandweerauto’s
overtuigd dat het nabootsen van de praktijk
en zo toegankelijk maken voor andere
met gillende sirene’s arriveerden. “Je zag aan
een goede manier is om mensen de risico’s
korpsen. Fabian Willemze: “Het magazine
de mensen dat het indruk maakte”, aldus
van brand in te prenten, en tegelijkertijd de
Brand&Brandweer heeft een artikel gewijd
Fabian Willemze.
mogelijkheden én onmogelijkheden van de
aan de eerste oefening en dat heeft heel wat
brandweer.”
reacties losgemaakt. Dat geeft aan dat er belangstelling is voor deze interactieve vorm
De praktijknabootsing was onderdeel van het project ‘Interactieve oefening met
Camera’s
van mensen informeren. Afhankelijk van de
maatschappelijke samenwerking’, waarvan
Tijdens de oefening (in een leegstaande
mate waarin de interesse beklijft, willen we
het concept is gebaseerd op de strategische
woning van de plaatselijke woningcorporatie)
een of meer gestandaardiseerde draaiboeken
reis van de brandweer. Door de oefening
werd gebruikt gemaakt van rook en fictieve
aanbieden. Daar kan iedereen dan over
interactief te maken, wil Brandweer Hoorn bij
vlammen. In verschillende ruimten waren
beschikken en iedereen zijn voordeel mee
risicodoelgroepen meer bewustzijn creëren
camera’s opgehangen, zodat mensen
doen.”
voor de oorzaken, gevolgen en risico’s van
buiten op een scherm de inzet van de
brand. Tevens kan aan partners als architecten
brandweer konden volgen. De procedures en
en verzekeraars duidelijk worden gemaakt hoe
inzettactieken bij een woningbrand werden
Meer informatie
levens kunnen worden gered.
toegelicht door de teamleider van de vrijwillige
Fabian Willemze
brandweer.
f.willemze@hoorn.nl
2013
22
Alerteringssysteem als aanvulling op reguliere bedrijfshulpverlening Categorie: Risicobeheersing en incidentbestrijding/techniek,
op elke x- en y-coördinaat een infrascenario
organisatie en maatschappelijke relevatie
worden aangemaakt. Alle informatie wordt
Korps:
Brandweer Midden- en West-Brabant
in een database opgeslagen, samen met de
Project:
CBIS alerteringssysteem
contactgegevens van de BHV’ers van de bedrijven,
Initiator:
Harry Killaars
in dit geval die op Industrieterrein Moerdijk. Zo
Geïmplementeerd: Nee
stelt het systeem mensen en organisaties in staat elkaar te informeren over calamiteiten.
In de Arbeidsomstandighedenwet zijn eisen
voor het bestrijden van de beginnende brand,
Harry Killaars: “Op 26 september is er een grote
vastgelegd over bedrijfshulpverlening. In eerste
voor de alarmering en voor het begeleiden van
oefening. Alle bedrijven op Industrieterrein
instantie zijn BHV’ers (bedrijfshulpverleners) de
de ontruiming. BHV’ers zijn de voorposten van
Moerdijk worden dan gealarmeerd. De
werknemers die bij calamiteiten deskundige
ambulance, brandweer en politie.”
verwachting is dat het allemaal werkt en dat alle BHV’ers tegen die tijd ook de speciale
bijstand verlenen. Aanvullend daarop ontwikkelde de Brandweer Midden- en West-Brabant een
Als de professionele openbare hulpverlenings-
e-learningmodule hebben doorlopen. Vanaf
CBIS (Calamiteiten BHV Informatie Systeem)
diensten (OHD) direct na aankomst op de
1 oktober is het systeem dan operationeel.”
alerteringssysteem. Het systeem bevat procedures
plaats van de calamiteit de operationele leiding
en technische hulpmiddelen om in geval van nood
overnemen, voorzien de BHV’ers de OHD van
Volgens Killaars kan het systeem direct daarna
mensen en diensten te kunnen waarschuwen.
relevante informatie. Ook over bedrijfsspecifieke
beginnen aan een opmars door Nederland. “In
Het alerteringssysteem is een uitvloeisel van
gegevens, zoals brandcompartimenten,
het najaar wordt het in ieder geval ook toepasbaar
een onderzoek naar de zelfredzaamheid van
automatische brandblussystemen, aanwezige
voor binnenstedelijk gebied. Alle steden aan de
medewerkers bij bedrijven op Industrieterrein
brandkranen en toegangswegen, worden de
Brabantroute en de BHV’ers van instellingen,
Moerdijk in 2009. Een dergelijk systeem kwam als
hulpverleners geïnformeerd door BHV’ers.
kantoren, winkelbedrijven en maatschappelijk organisaties ontvangen dan voortaan in geval van
een van de aanbevelingen uit de eindrapportage. Basisscenario’s
nood een sms en e-mail.”
Harry Killaars van de Brandweer Midden- en
In de opzet van het CBIS alerteringssysteem
West-Brabant: “Jaarlijks zijn er duizenden branden
worden de risico’s van BRZO-bedrijven
Meer informatie
bij bedrijven. Alleen daarom al is het noodzakelijk
(Besluit Risico’s Zware Ongevallen) met een
Harry Killaars
een goede BHV-organisatie te hebben. Voor
scan in kaart gebracht aan de hand van tien
harry.killaars@brandweermwb.nl
het verlenen van eerste hulp en direct daarna
basisscenario’s. Daarnaast kan binnen het systeem
2013
Samenwerken aan veiligheid ActieprogrAmmA moerdijk Veilig
24
Studenten Bouwkunde als ambassadeurs Categorie:
Risicobeheersing/maatschappelijke relevantie
brandveiligheid zich afspeelt. Belicht worden
Korps:
Brandweer Twente
onder meer de rol van gemeenten en
Project:
Brandveilig Bouwen
verantwoordelijkheden op het gebied van
Initiator:
Laurens Welberg, René Schage
toezicht in de gebruiksfase. De vier jaar
Geïmplementeerd: Ja
durende opleiding wordt afgesloten met een toets, waarin alles nog eens terugkomt. Laurens Welberg: “Daarnaast is met ROC
Niemand zal kunnen ontkennen dat de
met brandgedrag en geleerd door de ogen van
Twente afgesproken dat meerdere studenten
basisgedachte ijzersterk is: laat studenten van
de brandweer te kijken naar de brandveiligheid
in het examenjaar hun stage bij de brandweer
de opleiding Bouwkunde kennismaken met
van constructies en bouwwerken.”
kunnen lopen. Daar zal een programma voor worden opgesteld.”
brandgedrag, en dan plukken de studenten én de maatschappij daar later hun vruchten van.
Vier studiejaren
Hoe? Door het reduceren van de faalkosten
De integratie van brandveiligheid in de
Brandweer Twente is tevreden over hoe
tijdens de bouw en zo te komen tot een
opleiding Bouwkunde is verdeeld over
het eerste projectjaar is verlopen. Zowel
brandveilig gebouw.
alle vier de studiejaren. De bestaande
inhoudelijk als wat betreft de samenwerking
opleiding brand- en brandgedrag voor
met ROC Twente. Ook het programma voor de
Omdat studenten op middelbaar niveau
de repressieve dienst is de basis geweest
leerjaren 2, 3 en 4 is inmiddels in grote lijnen
(ROC’s) vaak praktisch zijn ingesteld, koos
voor de opleiding in het eerste jaar. In het
ingevuld.
Brandweer Twente voor een ‘leren door te
(aanstaande) tweede studiejaar zijn drie
doen’-aanpak. Praktijk in combinatie met
contactmomenten vastgelegd. Een les over
Teamleider Aschwin Ekkel: “Ik moet wel
theorie. Inmiddels hebben de eerstejaars
regelgeving, begrippen en brandveiligheid, een
zeggen dat het behoorlijk intensief is geweest.
Bouwkunde-studenten van ROC Twente het
praktijkopdracht die in het verlengde daarvan
Beide partijen zijn er blanco en met goede
programma doorlopen en het resultaat mag
ligt en een bezoek aan een gebouw, dat moet
bedoelingen ingestapt, maar je loopt tegen
er zijn. Zowel studenten als brandweermensen
worden beoordeeld op brandveiligheid.
veel dingen aan. Gelukkig vergeet je dat ook weer snel als het goed loopt. En dat is dit
zijn enthousiast. Het derde leerjaar zal in het teken
eerste jaar zeker het geval geweest.”
René Schage: “We hebben gekozen voor de
staan van brandveiligheid in relatie tot
manier van opleiden waarop we ook onze
beheer- en onderhoudsprogramma’s,
Meer informatie
eigen mensen opleiden. Gepassioneerde
brandveiligheidinstallaties en
Aschwin Ekkel
docenten doen de rest. Als toekomstige
ontruimingsorganisatie. Daarnaast is er
a.ekkel@brandweertwente.nl
bouwers hebben de studenten kennisgemaakt
dan aandacht voor de omgeving waarin
2013
26
Duikerstool: het nieuwe redgereedschap voor duikers Categorie:
Incidentbestrijding/techniek
slaan. Het lemmet, ook gemaakt van roestvrij
Korps:
Brandweer Twente
staal, verbindt alle onderdelen met elkaar en
Project:
Duikerstool
dient tevens als wapening van het handvat. Zo
Initiator:
Jack Beuting
ontstaat een tool die zeer hufterproof is.
Geïmplementeerd: Nee Bijzonder is ook de kleur: fel geel. Jack Beuting: “Om de tool in troebel water Vraag het een geoefende duiker en hij of zij zal
spreekt van ‘een zeer compleet, betrouwbaar
makkelijk te kunnen lokaliseren, wilden we
het beamen: weinig zo mooi als duiken. Maar
en hoogwaardig product, dat optimale
een opvallende kleur. Als je je daarin verdiept,
altijd is er ook die andere kant van het mooie
mogelijkheden biedt om reddingsacties van de
blijkt dat kleuren naarmate je dieper komt,
verhaal: het gevaar. Want dat er risico’s zitten
brandweer tot een goed einde te brengen’.
steeds slechter zichtbaar worden. Fel geel is de
aan duiken, dat zal ook iedereen bevestigen.
Hij ziet de duikerstool als ‘het nieuwe
kleur die het langst zichtbaar blijft, tot wel 50
Met een duikerstool voegt Brandweer Twente
redgereedschap voor duikers’.
meter. Vandaar.”
Gordelsnijder
Het project is nog niet afgerond. De
De tool is uitgerust met twee messen,
duikerstool, waarvan er vijf zijn geproduceerd,
De duikerstool is primair bedoeld om
waaronder een grove gordelsnijder. De
wordt momenteel intensief getest door het
slachtoffers op een snelle en veilige manier te
messen, van roestvrij staal, zijn niet vatbaar
duikteam van Brandweer Twente. Jack Beuting
kunnen bevrijden. Tot nu toe werd hiervoor
voor verstopping door vuil en uit ergonomisch
is al wel overtuigd van het (aanstaande)
gebruikt gemaakt van een noodhamer of
oogpunt is gekozen voor een zwaartepunt in
succes: “Met deze tool kunnen mensen en
duikersmes. Beide niet de meest optimale
het handvat. Het handvat zelf is ruim opgezet
dieren beter, sneller en veiliger worden gered.”
gereedschappen. De duikerstool is een
voor het gebruik van neopreen handschoenen.
multifunctioneel instrument, dat helemaal
Voor een optimale grip is gekozen voor een
op maat is gemaakt voor het werk van
rubberachtig materiaal.
een innovatie toe aan eerdere verbeteringen op het gebied van duiken en veiligheid.
brandweerduikers onder water. De punt van de tool is gemaakt van het
Meer informatie
Brandweer Twente heeft de duikerstool samen
extreem harde Tungsten Carbide. Vanwege
Jack Buiting
met een student industriële vormgeving van
die hardheid is minimale kracht nodig om
j.buiting@brandweertwente.nl
Saxion Hogeschool ontworpen. Jack Beuting
onder water bijvoorbeeld een autoruit in te
2013
28
GENOMINEERD 2013
Met een speciale app blijvend vakbekwaam Categorie: Risicobeheersing en incidentbestrijding/techniek en
De techniek van de applicatie is ontwikkeld
maatschappelijke relevantie
door een extern bedrijf, de inhoud van
Korps:
Brandweer Zuid-Limburg en Brandweer Midden- en West-Brabant
de vragenbanken door de regio’s zelf. De
Project:
Continuous Learning App voor blijvende vakbekwaamheid
databases zijn gematcht met landelijke
Initiator:
Michel Zewald, Edward van de Grift
kwalificatieprofielen en kunnen aan andere
Geïmplementeerd: Ja
databanken worden gekoppeld. Informatie die kan worden aangevuld met regiospecifieke content en actualiteit. Aldus ontstaat een
Ouder worden gaat vanzelf, maar
elk gewenst moment en op elke locatie,
gevarieerde en aansprekende app, waarvoor
vakbekwaam blijven niet. Daar moet je
verplichte, actuele of praktische kennis in
al enkele andere regio’s belangstelling hebben
wat voor dóen! Bijvoorbeeld de wekelijkse
welke vorm dan ook tot zich te nemen
getoond. De praktijk leert ook dat gebruikers
oefenavonden volgen op de kazerne en de
en zonodig te toetsen. De content van
regelmatig cases met elkaar bespreken en zo
oefendagen. Maar dan nog blijven er zaken
de databases gaat in de vorm van vragen
leren van elkaar.
onderbelicht. Met een speciale app reiken
en opdrachten richting gebruikers via
Brandweer Zuid-Limburg en Brandweer
pushberichten. Op deze manier wordt de
Er is een Continuous Learning App voor zowel
Midden- en West-Brabant nu de oplossing aan
gebruiker geprikkeld om met vakkennis,
smartphone als tablet (iOS en Android). In
voor blijvende vakbekwaamheid.
competenties en actualiteit bezig te zijn. De
ontwikkeling is op dit moment een app-variant
chatfunctionaliteit maakt het ook mogelijk
voor mobiele Windows-platform (Blackberry-
contact te leggen met een expert.
gebruikers). Een ontwikkeling die aansluit bij
De Continuous Learning App brengt
andere mobiele toepassingen die binnen de
meer continuïteit aan in het leerproces en zorgt er voor dat opgedane kennis en
Michel Zewald: “Omdat het leren met de app
kunde wordt geborgd. De app kan prima
mobiel is gemaakt, kan iedereen zelf bepalen
worden ingezet in combinatie met andere
wanneer hij ermee aan de slag gaat. Er zijn
vakbekwaamheidactiviteiten en -producten.
vragen waarop binnen tien seconden antwoord
Inmiddels zijn er databases ontwikkeld met
moet worden gegeven, maar ook opdrachten
leerprikkels op HOVD- en OVD-niveau. Aan een
waar een dag voor mag worden uitgetrokken.
databank voor bevelvoerders wordt gewerkt.
Afhankelijk van de juistheid waarmee vragen
brandweer in opkomst zijn.
worden beantwoord en opdrachten worden
Meer informatie
Elk gewenst moment
uitgevoerd, worden punten toegekend. Hoe
Michel Zewald
De Continuous Learning App biedt
hoger de scores, hoe hoger uiteraard het
m.zewald@brwzl.nl
brandweermensen de mogelijkheid op
vakbekwaamheidniveau van de brandweerman.”
2013
30
Onder water oefenen met een replica Categorie:
Incidentbestrijding/techniek
Korps:
Brandweer Zwolle
Project:
Oefenduikauto
Initiator:
Martijn Bosch
Geïmplementeerd: Nee
Oefening baart kunst. Dus zou het, om goed
de oefenauto ook over gordels, een stuur en
Martijn denkt dat daar kansen liggen: “Voor
te kunnen oefenen met auto’s die te water
wielen.
de investering krijg je iets heel bruikbaars en er hoeven geen sloopauto’s meer worden
zijn geraakt, helemaal niet verkeerd zijn als de brandweer zou kunnen beschikken over een
De onderzijde bestaat uit een open frame,
gekocht en geprepareerd. Zo verdien je het
oefenduikauto. Aldus was de gedachte bij
zodat het water snel wegloopt als de auto uit
geld volgens ons in een paar jaar terug.”
Brandweer Zwolle.
het water wordt gehesen. Daarvoor wordt een speciaal hijsoog gemonteerd in het midden
Voor een oefenduikauto valt veel te zeggen.
van het dak. Uit het oogpunt van veiligheid
Denk alleen maar eens aan het milieuvoordeel.
heeft het voorliggende model nauwelijks
Martijn Bosch: “Nu gebruiken we sloopauto’s
scherpe punten.
en daar gaan we zorgvuldig mee om. Maar het is nooit helemaal te voorkomen dat er
Kostenplaatje
oliën, vetten en kunststoffen in het water
Het plan werd uitgewerkt door
terechtkomen. Met een oefenauto zoals wij
Brandweer Zwolle, inclusief tekening en
hebben ontworpen, zou dat probleem tot het
kostenplaatje, maar vooralsnog blijft het
verleden behoren.”
daar bij. Het bouwen van de auto door een carrosseriebouwer kost een fiks bedrag en dat
Het basisidee gaat uit van een licht model
is op het moment niet beschikbaar. Uitgezocht
auto, bijvoorbeeld van aluminium of roestvrij
wordt of de kosten kunnen worden gedeeld
staal. De auto moet voordeuren hebben die
met andere korpsen die een duikteam hebben.
open kunnen en er moeten voorstoelen in
Van de oefenduikauto zou dan per toerbeurt
Meer informatie
zijn gemonteerd waarop ook kinderzitjes
gebruik kunnen worden gemaakt.
Martijn Bosch
kunnen worden geplaatst. Uiteraard beschikt
m.bosch@zwolle.nl
2013
32
TS2 en TS4 als bouwstenen van de basiseenheid Categorie:
Incidentbestrijding/organisatie en maatschappelijke relevantie
Korps:
Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek
Project:
Modulair Variabele Voertuigbezetting (TS2+TS4=TS6)
Initiator:
Hendrik Jongerden, Danny Jolly
Geïmplementeerd: Ja
De conclusie in de eindrapportage van het
rond de begrippen werkbaarheid, belasting
ingericht. Inzetprocedures zijn niet uitgebreid
project Modulair Variabele Voertuigbezetting
en draagvlak. Om flexibeler en slimmer
en zelfs ingekort, maar de TS2-bemanning die
is niet voor tweeërlei uitleg vatbaar: ‘De
manschappen te kunnen inzetten (en dus
altijd op de kazerne aanwezig is, moet wel een
onderzoekers zijn van mening dat variabele
sneller hulp te kunnen bieden), werd gekozen
aanvullende opleiding volgen. In de gemeente
voertuigbezetting binnen brandweer Gooi
voor een modulaire opbouw van de reguliere
Bussum verbeterde de dekking tijdens de
en Vechtstreek over het algemeen genomen
TS6.
negen maanden durende pilotperiode van 25 naar 83 procent. Na invoering in de hele
is geslaagd. Dit uit zich in een efficiënter optreden, verbetering van het vakmanschap
Vooruitgeschoven post
regio zal de dekking stijgen naar meer dan 90
bij repressief optreden en verbetering van de
Afwijkend van veel andere pilots variabele
procent.
opkomsttijden’.
voertuigbezetting, wordt de TS2 door Gooi en Vechtstreek ingezet als vooruitgeschoven
Danny Jolly is dik tevreden. “Samen hebben
“Ja”, zegt Hendrik Jongerden, één van die
post. De bevelvoerder, die verantwoordelijk
we gezocht naar mogelijkheden om de
onderzoekers, “Zowel beroepspersoneel als
blijft voor de inzet, zit op de TS4. Bij aankomst
opkomsttijden te verbeteren en met dit
vrijwilligers zijn erg enthousiast. Daarom heeft
van de TS4 wordt de bemanning van de
concept is dat gelukt. Het belangrijkste
het bestuur ook besloten het concept als basis
TS2 de reguliere aanvalsploeg en wordt het
advies dat ik andere regio’s kan geven is:
te gebruiken voor alle uitrukken in de regio.
incident afgehandeld als een reguliere TS6-
wees creatief. Als je stug vasthoudt aan
Belangrijk daarbij was dat door het toepassen
inzet. Overigens is het systeem zo ingericht
klassieke opvattingen lukt het nooit, maar met
ervan het uitgangspunt dat een basis-
dat het omgekeerd ook werkt: TS4+TS2=TS6.
creativiteit en onderling vertrouwen kom je
brandweereenheid uit zes personen bestaat, in
De bemanning van de TS2 wordt dan als
geheid heel ver.”
stand blijft.”
waterploeg ingezet.
De pilot die voorafging aan de invoering
Tussen de aankomst van het eerste en het
Danny Jolly
startte op 1 mei 2012. Onderlegger was
tweede voertuig zit in beide gevallen maximaal
danny.jolly@brandweergooivecht.nl
een theoretisch kader, dat was opgebouwd
vijf minuten. Het dekkingsplan is hierop
Meer informatie
2013
34
Met de motor snel ter plaatse Categorie:
Incidentbeheersing/techniek, organisatie, maatschappelijke relevantie
afgesloten pilot veel interessante, feitelijke
Korps:
Veiligheidsregio Haaglanden
informatie opgeleverd. Het eindrapport was
Project:
Motor Ondersteuning Brandweer
bij het ter perse gaan van dit boekje nog niet
Initiator:
Kour van der Laan
bekend, maar Kour van der Laan durft daar
Geïmplementeerd: Nee
wel op vooruit te lopen. “Uit de pilot blijkt dat het overgrote deel van
Het verkeer in de binnensteden is vaak zo
zoals airbaghoezen, meetapparatuur en klein
de meldingen door een MOB kan worden
druk dat er zelfs voor brandweerauto’s met
gereedschap, werd tijdens de pilotperiode
afgedaan. En moet er worden opgeschaald,
zwaailichten en sirenes geen doorkomen aan is.
vele honderden keren als extra uitrukvoertuig
dan blijkt de MOB een prima functionerende
Daarnaast is de bebouwing van binnensteden
ingezet. Alle bestuurders waren in het bezit
vooruitgeschoven post. In het algemeen
de laatste decennia sterk veranderd.
van het diploma Bevelvoerder en hadden
gesproken lijkt een motor erg geschikt
minimaal twee jaar ervaring op een TS.
voor flexibele inzetten op maat. Zeker bij
Neem het verzorgingsgebied van het korps
Uiteraard moest de berijder het motorrijbewijs
evenementen en als de verkeerssituatie op
Den Haag. Daar stellen de combinatie van
hebben en bekend zijn met de Haagse
de plek waar je moet zijn, complex is op het
oude en nieuwe woonwijken, moderne
brandweermodules en het verzorgingsgebied.
moment van de oproep. Een motor is flexibel inzetbaar, wendbaar en de bestuurder is
complexen en veel hoogbouw, de brandweer soms voor problemen. Een snelle opkomst is
Kour van der Laan: “De wijze van bevelvoering
niet meer vanzelfsprekend.
week op sommige momenten af van de
aanspreekbaar.”
standaard, omdat de MOB-bevelvoerder
Volgens Kour kan een MOB ook op landelijk
De Veiligheidsregio Haaglanden wil de komende
in verschillende rollen kon optreden. Bij
niveau een waardevolle voorziening zijn.
jaren haar incidentbestrijding vernieuwen en
kleine incidenten, waarbij hij vaak als eerste
“Met een beetje goede wil moet daar een
aanpassen aan de huidige eisen en verwachtingen
aankwam, was hij een bestrijder van het vuur
kosteneffectieve samenwerkingsvorm voor zijn
van de samenleving. Daarom werden enkele
of degene die levensreddende handelingen
te vinden.”
pilots uitgevoerd met andere vormen van
uitvoerde. In andere situaties een verkenner,
voertuigbezetting voor de basisbrandweerzorg.
bevelvoerder of adviseur van bijvoorbeeld een
De pilot Motor Ondersteuning Brandweer (MOB)
officier van dienst (OvD) of de politie.” Meer informatie
was er een van. Interessante informatie
Kour van der Laan
Een BMW-motor met bluseenheid en
Naast de ervaring die MOB-bestuurders
kour.van.der.laan@brandweer.vrh.nl
brandweergerelateerde gebruiksartikelen
hebben opgedaan heeft de inmiddels
2013
36
Tegen burgerpanels kunnen geen honderd folders op Categorie:
Risicobeheersing/maatschappelijke relevatie
worden gehaald. Op zo’n dag zie je gewoon
Korps:
Veiligheidsregio Limburg-Noord
dat de bewustwording van de gevaren van
Project:
Burgerpanel
brand met sprongen toeneemt.”
Initiator:
Angélique van de Kar
Geïmplementeerd: Ja
Zeker is dat de Veiligheidsregio Limburg-Noord verdergaat met de burgerpanels. Omdat de panels volgens Angélique van de Kar dé manier
Bewust Veilig Leven is een actueel thema. De
ingevuld. Uiteraard werd tijdens de eerste
zijn om mensen bewuster veilig te laten leven.
Veiligheidsregio Limburg-Noord speelt er op in
twee panels met allochtone burgers uitgebreid
“Tegen dit soort sessies kunnen geen honderd
met het project Burgerpanel. Een burgerpanel
stilgestaan bij het onvoldoende begrijpen en
folders op. Het is een interactieve manier om
bestaat uit een groep allochtone senioren
spreken van de Nederlandse taal. Een enorme
kennis en informatie over te dragen, waarmee
(65-plussers), die gedurende een aantal
belemmering voor het participeren in de
je mensen weet te ‘pakken’.”
maanden regelmatig samenkomt om over
maatschappij en de mate van zelfredzaamheid. Angélique denkt dat het project moeiteloos
het thema te praten. Doel is het vergroten en behouden van de eigen zelfstandigheid. De
Succes
door andere regio’s kan worden gekopieerd.
gespreksleiding is in handen van een ervaren
Angélique van de Kar: “Alleen al het feit dat
Business case en draaiboek zijn bij Limburg-
coach met veel kennis van de (problemen van
mensen samen met anderen konden praten
Noord te verkrijgen, desgewenst inclusief
de) doelgroep.
over Brandveilig leven in combinatie met hun
een toelichting door de coaches en andere
taalprobleem, luchtte erg op. Gaandeweg
uitvoerders van brandweer en GGD.
De eerste burgerpanels werden gehouden
zijn we er ook in geslaagd de deelnemers
Angélique: “Net als Roermond verwacht ik dat
in Roermond. Daar kwamen in de periode
handvatten mee te geven waarmee ze in de
ook andere gemeenten bereid zijn subsidie
februari tot en met juni twee allochtone
dagelijkse praktijk iets kunnen.”
te geven voor dit soort panels. Zeker als het om allochtonen gaat, maar ook voor andere
burgerpanels (een vrouwengroep en een
groepen senioren.”
mannengroep) ieder twintig keer bijeen. De
Hoogtepunt was zonder twijfel de doedag
panels werden op 20 juni feestelijk afgesloten
op de kazerne. De deelnemers kregen er een
met de uitreiking van certificaten.
rondleiding, er werden demonstraties gegeven
Meer informatie
en films vertoond. Angélique: “Ze hebben ook
Angélique van de Kar
De burgerpanelbijeenkomsten worden
geoefend met een kinderpop, die uit het met
a.van.de.kar@vrln.nl
inhoudelijk samen met de deelnemers
rook gevulde oefenhuis van de kazerne moest
2013
38
Samen nadenken, bewust worden en oplossingen bedenken Categorie:
Risicobeheersing/maatschappelijke relevantie
veiligheidsbewustzijn wordt getriggerd: van
Korps:
Veiligheidsregio Limburg-Noord
zomaar een woning naar een veilige woning.
Project:
Co-creatie Brandveilig Leven met vo en mbo
Initiator:
Angélique van de Kar
Bij de vo-leerlingen gingen de projecten
Geïmplementeerd: Ja
meer in de theoretische richting. Voor de opdracht een (innovatief) advies te schrijven over brandpreventie werd vooraf door de
Met samenwerken kom je over het algemeen
basisscholen. Met de maquettes kan dieper
veiligheidsregio ook een uitgebreide briefing
het verst. In het kader van Brandveilig leven
en aanschouwelijker worden ingegaan op
opgesteld. Voor de leerlingen leidde het
vroeg de Veiligheidsregio Limburg-Noord
brandveiligheid in en om de woning.
project tot meer kennis over Brandveilig leven en als zodanig kunnen ze een soort
daarom aan een school in het voortgezet onderwijs (vo) en een school in het middelbaar
Angélique van de Kar: “Het traject met het
ambassadeursrol vervullen op dit gebied
beroepsonderwijs (mbo) mee te denken
Technasium Weert is eind van het schooljaar
richting familie en leeftijdsgenoten.
over innovatieve oplossingen. ‘Co-creatie
2012-2013 afgesloten. De adviezen over
Brandveilig leven met vo en mbo’ kreeg het
brandpreventie gaan we in het nieuwe schooljaar
Angélique van de Kar: “Het mooie van
project mee als naam.
voorleggen aan andere techniekopleidingen
een project als dit is dat we er ook als
op vo-niveau en het winnende prototype van
brandweer veel aan hebben. Het heeft ons
In het geval van het Technasium Weert (vo)
het voorlichtingspel gaat gebruikt worden op
zeer bruikbare maquettes opgeleverd, een
richt de co-creatie zich op oplossingen voor
scholen. Datzelfde geldt voor de maquettes van
voorlichtingsspel waar we iets mee kunnen en
brandpreventie. De helft van de leerlingen heeft
het ROC, die mogelijk ook bij andere projecten
adviezen over brandpreventie met interessante
een advies geschreven over brandpreventie en de
van pas komen.”
aanknopingspunten. Samen nadenken, samen bewust worden en samen oplossingen
andere helft maakte een voorlichtingsspel. Meer dan som der delen
bedenken, dat is toch de weg die we meer en
Op mbo-niveau werd de hout- en
De gedachte achter het project is dat co-
meer moeten inslaan.”
meubelafdeling van ROC Gilde
creatie meer is dan de som der delen. Voor
Opleidingen Techniek gevraagd acht
de studenten van de hout- en meubelafdeling
Meer informatie
demontabele maquettes te bouwen van
is het maken van maquettes een goede,
Angélique van de Kar
een eengezinswoning. Deze gaan gebruikt
praktische opdracht en tegelijkertijd wordt
a.van.de.kar@vrln.nl
worden bij het geven van voorlichting op
een maatschappelijk doel gediend. Ook het
2013
40
Het voertuigenpark doorgelicht Categorie:
Incidentbeheersing/techniek
tot een specialisme, kon de bepakking voor
Korps:
Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond
de basis tankautospuit naar beneden worden
Project:
Combi HV/TS
bijgesteld. Het geld dat we daarmee besparen,
Initiator:
John van Delzen
gebruiken we om iets duurdere bepakking te
Geïmplementeerd: Nee
kopen voor de combi-voertuigen.” Resultaat van de actie is dat de veiligheidsregio
Als gevolg van de regionalisering beschikt de
wens vanuit het materieelspreidingsplan om
binnenkort de beschikking heeft over
Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (VRR) over
de hulpverleningstaakstelling op te waarderen
een eenduidig wagenpark en dat de
een gevarieerd voertuigenpark. Niet alleen in
naar een specialisme, de Euronorm 6 waaraan
bezuinigingstaakstelling wordt gerealiseerd.
leeftijd, ook wat betreft vormgeving, inrichting
de voertuigen vanaf 2014 moeten voldoen, en
en afmetingen. Een situatie die verstrekkende
de vernieuwde kijk op repressie van Brandweer
Een belangrijke voorwaarde die in het bestek is
gevolgen heeft voor het wagenparkbeheer.
Nederland.
opgenomen, is dat leveranciers akkoord gaan
Inmiddels is besloten tot de aanschaf van vier
Uiteindelijk werd gekozen voor een bestek dat
tegen minimaal de geldende boekwaarde.
typen voertuigen, met als paradepaardje een
zich richt op vier typen voertuigen:
Daarnaast moeten ze vijftien jaar lang het
combi-hulpverleningsvoertuig (Combi HV/
– een snel interventie voertuig (SIV);
volledig onderhoud voor hun rekening nemen.
TS), dat ook kan worden ingezet als basis
– een basis tankautospuit (genoemd VRR TS);
Wat betreft de bepakking is vastgelegd dat die
tankautospuit.
– een tankautospuit, uitgerust conform
na zeveneneenhalf jaar wordt vervangen.
met het overnemen van het huidige wagenpark
het landelijke branchevoorschrift In 2009 al sprak de regiodirectie de wens uit
standaardbepakking TS en HV (genoemd
John van Delzen: “De voertuigen worden
tien voertuigen te vervangen door nieuwe. Later
SK TS);
momenteel gebouwd. De verwachting is dat
echter bleek uit het materieelspreidingsplan,
– een combi-hulpverleningsvoertuig (Combi
we ze nog dit jaar in gebruik kunnen nemen.
dat tien tankautospuiten (TS) overbodig
HV/TS), dat ook kan worden ingezet als
Wat voertuigen betreft is er dan sprake van
werden, en werd van het plan afgezien. In
basis tankautospuit (VRR TS).
totale ontzorging, waardoor automatisch een focus ontstaat op het primaire proces.”
2011 kwam het voornemen om tien voertuigen te vervangen opnieuw bovendrijven. Er werd
Minder bepakking
een werkgroep geïnstalleerd die zich boog
John van Delzen: “Door kritisch te kijken
Meer informatie
over het bestek voor de nieuwe voertuigen.
naar elk type voertuig en door vanuit het
John van Delzen
Hierbij liep de werkgroep aan tegen een aantal
materieelspreidingsplan de wens mee te
j.vandelzen@veiligheidregio-rr.nl
knelpunten: de bezuinigingstaakstelling, de
nemen de hulpverleningstaak op te waarderen
2013
42
Stageassistent levert veel tijdwinst op Categorie:
Incidentbestrijding/maatschappelijke relevantie
durven ze te stellen dat het document ‘af’ is.
Korps:
Veiligheidsregio Utrecht
“De basis stond snel, maar aan de hand van
Project:
MSA (Maatschappelijke Stage Assistent)
praktijkervaringen met stagiaires zijn wij er
Initiator:
Luuk Vink, Gert-Jan Severs en Evert de Graaf
aan gaan schaven. De laatste klus was het
Geïmplementeerd: Ja
overzichtelijk rangschikken van de opdrachten, zodat met één klik iedere dag de juiste versie verschijnt.”
Sinds september 2011 zijn alle scholieren in
stagiaires nu deels zelf hun stage invullen. We
het voortgezet onderwijs verplicht invulling
lezen even mee met het ‘Woord vooraf’.
Het MSA-document werkt nu naar twee kanten. Voor stagiaires is het een handzame
te geven aan een maatschappelijke stage van minimaal 30 uur*. De stage is een vorm
“Welkom in de wereld van de brandweer.
‘reisleider’ tijdens hun stage, en begeleiders
van onbetaald vrijwilligerswerk, die tot doel
Leuk dat je voor ons hebt gekozen als
levert het veel tijdwinst op. Positief is ook dat
heeft jongeren kennis te laten maken met
maatschappelijke stageplaats. We hopen dat
de opdrachten kunnen worden afgestemd op
het dragen van verantwoordelijkheid voor
je het als een leuke leerzame reis ervaart. Je
de mogelijkheden van lokale posten, waarmee
maatschappelijke belangen.
gaat actief aan de slag op vele, voor jou nog
de MSA als laagdrempelig kan worden
onbekende terreinen van het brandweervak.”
bestempeld.
veel brandweerkorpsen zijn maar druk met
Computerverkenning
* De grondslag voor de verplichte maatschappelijke stage
die maatschappelijke stages. “De brandweer
Vervolgens gaat het document inhoudelijk
is een wetsvoorstel dat in juli 2011 is aangenomen. In
is erg populair”, weet Evert de Graaf. “Het
in op de stage en wordt de aanpak
het regeerakkoord van het zittende kabinet Rutte II is
regent verzoeken. Niet alleen bij ons, ook bij
uitgelegd. Elke opdracht begint met een
opgenomen dat de maatschappelijke stages per 2015
andere regio’s. Probleem is dat de begeleiding
computerverkenning, waarmee de basis wordt
worden afgeschaft.
van stagiaires veel tijd kost. Met als gevolg dat
gelegd voor kennis van de organisatie. Vast
de belangstelling voor het begeleiden snel is
onderdeel bij de opdrachten is het maken
afgenomen.”
van foto’s. Deze kunnen worden gebruikt
Leuk en aardig bedacht door de politiek maar
voor het stageverslag. Iedere stagedag wordt Goede raad was in dit geval echter niet zo
afgesloten met het digitaal invullen van een
duur. Samen met zijn collega’s Luuk Vink en
evaluatieformulier.
Gert-Jan Severs stelde Evert de Graaf het
Meer informatie Evert de Graaf
document Maatschappelijke Stage Assistent
De drie collega’s zijn twee jaar met het
(MSA) op. Een leidraad aan de hand waarvan
samenstellen van de MSA bezig geweest. Nu
e.de.graaf@vru.nl
2013
44
GENOMINEERD 2013
De boeken de deur uit, leren met een tablet Categorie:
incidentbestrijding/organisatie
Korps:
Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid (West 4)
Project:
Digitalisering les- en leerstof
Initiator:
Robert Noteboom
Geïmplementeerd: Ja
Bescheidenheid siert ieder mens, maar je
qua omvang was te overzien en omdat er in
voor een tablet viel op de iPad, vanwege het
moet ook vertrouwen hebben in jezelf. En,
West 4 vrijwel altijd wel een Manschappen-
gebruikersgemak, de mogelijkheid om te
in het geval van de Jan van der Heyden-
leergang wordt gedraaid. Ook speelde mee
werken met iBooks (digitale boeken) en het
prijs, in je eigen innovatie. Dat vertrouwen
dat de doelgroep bij de cursus Manschappen A
grote aantal beschikbare (onderwijs)apps.
heeft Robert Noteboom, de man die het
veelal bestaat uit visueel ingestelde jongeren,
project digitalisering les- en leerstof THV van
die zijn opgegroeid met producten van deze
Na een jaar van ontwerpen, bewerken, testen
de cursus Manschappen A van de grond
tijd zoals smartphones en tablets.
en evalueren, is de lesmethode sinds kort in gebruik. De digitale lesstof bevat onder
trok. “Een vernieuwende methode die het brandweeronderwijs verrijkt en cursisten
Projectteam
meer 3D-animaties, filmpjes, proeftoetsen,
enthousiast maakt om te leren.”
Er werd een projectteam gevormd met
foto’s en slide shows. Afgesproken is dat het
onderwijsdeskundigen en vertegenwoordigers
IFV de resultaten van de eerste maanden in
Voor het begin moeten we terug naar het
van de vier regio’s, en het Instituut Fysieke
kaart brengt. Zijn de ervaringen positief, dan
voorjaar van 2012, toen de regio’s van West
Veiligheid stelde de originele lesstof ter
wordt het project landelijk uitgerold. Robert
4 (Zuid-Holland Zuid, Rotterdam-Rijnmond,
beschikking. In de zomer van 2012 ging het
Noteboom heeft er veel vertrouwen in:
Haaglanden en Hollands Midden) de wens
pilotproject vervolgens daadwerkelijk van start.
“Mensen van deze tijd hebben behoefte aan een digitale les- en leermethode.”
uitten te gaan werken met digitale lesstof in plaats van met lesboeken. Een wens die
In de praktijk liep het projectteam al snel aan
voortkwam uit een hang naar vernieuwing, de
tegen het feit dat de teksten in de boeken te
mogelijkheden om digitaal op afstand te leren
lang en te weinig interactief waren om één
en de mogelijkheden om lesstof sneller te
op één om te zetten naar een digitale vorm.
kunnen actualiseren.
In de uitvoering werd daarom gekozen voor
Meer informatie
een onderscheid tussen het digitaal maken
Robert Noteboom
Gekozen werd voor het bewerken van de
van de lesstof en het ervaring opdoen met
bj.noteboom@brw.vrzhz.nl
lesstof THV van Manschappen A, omdat het
het leren in een digitale omgeving. De keuze
2013
Colofon Brandweer Nederland Kemperbergerweg 783 Postbus 7010 6801 HA Arnhem t
(026) 355 24 55
f
(026) 351 50 51
innovatiemoed@brandweernederland.nl www.brandweernederland.nl Tekst: Daan Appels, Appels Communicatie Redactie: Bureau Brandweer Nederland Vormgeving: Carlo Polman, Oud.Zuid Ontwerp Illustratie voorzijde: Winnaar 2012, Brandweer Flevoland Drukwerk: Rikken Print Š Brandweer Nederland, september 2013