‘zij-insTromen in de TegelBrAncHe?

Zij-instromen in de tegelbranche? Bijna niet te doen. Maar Charley van Hees doet het toch.

→Als je 18 jaar bent of ouder, is er voor jou ineens minder mogelijk dan je denkt, mocht je denken dat je nog terechtkunt in de tegelbranche. Immers: er is een subsidie voor zij-instromers, maar zodra je je diploma hebt, ben je ineens even duur als een voleerd tegelzetter – wat je dan, zo weten we maar al te goed, nog niet bent. Omdat je de essentie van het vak pas in de jaren daarna leert. Dus: zowat geen bedrijf of Bouwschool doet iets met zij-instromers… Charley van Hees (24) was opgeleid tot glas-in-loodzetter, maar het Duitse bedrijf waar ze werkte kwam in zwaar weer. Tegen de gebruikelijke veldverhoudingen in kwam ze toch terecht in de tegelbranche. We kwamen haar tegen bij Bouwmensen Mierlo, in een vrij unieke situatie: zijinstromer, vrouw-in-de-bouw, als laatste der Mohicanen (het onderdeel verdwijnt uit de opleiding, red.) bezig met een examen wand-zetwerk. En met vier mannelijke studenten als toeschouwers, die zien dat het haar WEL lukt om de tegels in de kalkmortel te zetten om een feilloze inwendige hoek te maken …

Toch geen kapster...

“Tot op de middelbare school was ik ervan overtuigd dat ik kapster zou worden…”, vertelt Charley. “Mijn leraar zei dat dat ik dat natuurlijk wel kon doen, maar dat ik dan mijn creatieve kant niet kwijt zou kunnen. Ik ging op zijn advies bij het Sint Lucas (MBO-vakschool voor creatief talent, red.) kijken, in de verwachting dat ik tattoo artist wilde worden, met de opleiding schilderen als kunstzinnige verbreding. Toen liep ik daar aan tegen de opleiding glas-in-loodzetter, en dat vond ik geweldig, het werd dus uiteindelijk ook mijn eindvak en diploma. Best lastig om daar werk in te vinden, maar ik heb toen twee jaar bij een Duits bedrijf in Kevelaer gewerkt, en vooral veel restauratie van glas-in-loodwerk van kerken gemaakt. Echt heel mooi werk, maar na die twee jaar ging het gewoon niet zo goed met dat bedrijf, en was de kans klein dat ik er werk zou houden. En ergens anders werk vinden zou ook lastig zijn, wist ik al. Ik was toen 21, jong genoeg om nog wat anders te leren dacht ik zelf… Maar dat bleek dus best moeilijk.”

“Je komt wel terecht in een echte mannenwereld, en dat kan ik op mijn 24e prima aan”

Charley besloot dat ze tegelzetter ging worden: “Ik vond het toen al, maar nu zeker, zo’n mooi vak... Je komt soms binnen in een – zeg maar – bouwval, en als je weggaat is het een paleis! Hoe ik uiteindelijk in het vak terechtkwam? Dat ging niet makkelijk, zeg maar… Arjan Raaijmakers (Raaijmakers Tegels en Sanitair, red.) gaf me uiteindelijk een kans, nadat de school me geadviseerd had om eerst een week of twee mee te lopen bij een bedrijf. En ik wilde zelf ook zien of het ‘werkte’, want als ik ergens aan begin wil ik het kunnen ook… Natuurlijk, die zakken zijn zwaar, maar nou weer niet ZO zwaar, en spierkracht kun je trainen. Ja, ik ben Arjan erg dankbaar dat hij mij de kans heeft gegeven om bij hem een leer-werktraject te volgen!”

‘Je moet wel je mannetje staan!’

Jammer dat ze niet al op haar 16e als tegelzetter begonnen is? “Eerlijk gezegd - wanneer ik als 16-jarig meisje in de tegelbranche was terechtgekomen, had ik het misschien niet eens niet gered. Je komt namelijk WEL terecht in een echte mannenwereld, en dat kan ik op mijn 24e prima aan, maar ik ben nu wel een totaal andere persoon dan op mijn 16e.” Bovatin’s technisch adviseur en praktijkbegeleider in Mierlo Ton Borrenbergs ziet dat ook. “Die jongens waar ze hier mee te maken heeft zijn zo rond de 18, en als ze hier zitten te praten zijn zij jongens en is zij het meisje, zeg maar. Maar als ze aan het werk zijn, zijn ze allemaal tegelzetters! En ik moet zeggen: zij heeft, ik denk ook door haar technische ervaring als glasin-loodzetter, gewoon echt een voorsprong. En het Sint Lucas in Boxtel is een begrip...”

Maar je moet dus wel je mannetje staan… Ook in de reacties op de campagne ‘ Kies Tegelzetten’ werd behoorlijk ‘traditioneel’ gereageerd op het vrouw-zijn van een van de tegelzettende hoofdrolspelers in het filmpje. “Het valt op zich nog wel mee met de opmerkingen,” vindt Charley van Hees, “maar inderdaad, als je hoort dat jouw dochter zulke dingen te horen krijgt… Op de particuliere werken zijn de reacties trouwens juist heel positief, daar vinden mensen het juist leuk dat een vrouw bij ze komt werken, en hebben ze meteen allerlei vragen. Op de grote bouwplaatsen zie je juist die blikken, en hoor je ook soms echt dat je je als meisje ‘eerst maar moet bewijzen’. OK, doen we dat even. En, van mijn kant: de sanitaire voorzieningen zijn ronduit drama. Als er al een toilet IS, mag je blij zijn als er toiletpapier hangt. En, ik ben er niet mee bezig, maar ik vraag me af hoe de mogelijkheden op de bouwplaats zijn als je zwanger bent, of erger, als je moet kolven…

→

Voor een man hoeft immers niks geregeld te worden als hij vader wordt...” Ton: “Ja, en dan hebben we in de bouw de vraag waarom het vak aan populariteit verliest… We willen toch die mensen binnenhalen? We moeten als bouw gewoon een inhaalslag maken…! Die toiletten zijn bij grotere bouwbedrijven trouwens wel beter geregeld hoor, het zijn vooral die kleinere bouwbedrijven waar het niet echt OK is…”

Charley wordt inmiddels ook vaak alleen uitgezonden, al is er altijd een leermeester aanspreekbaar. “Via videobellen bijvoorbeeld, handig is dat… Maar ik word geacht in principe zoveel mogelijk zelf op te lossen, en daar leer ik ook van. In het begin vond ik dat lastig, ik was gewoon super-onzeker… Inmiddels gaat dat een stuk beter. Maar soms wil ik die vraag gewoon kunnen stellen. Al zie ik soms mensen van mijn leeftijd of jonger rondlopen alsof ze alles al weten…” “ Nou, het zou goed zijn als sommige mensen eens wat onzekerder waren, en op tijd iets zouden vragen! Veel van de schadezaken die ik behandel, zijn ontstaan uit iets te veel zelfverzekerheid en ‘ ik doe dat al jaren zo’ ”, lacht Borrenbergs...

“Ik zal die vraag ook wel blijven krijgen of het tegelwerk wel lukt, met mijn lange nagels… Tsja gast, dat ZIE je toch…?”

En de toekomst?

“ Nou, ik hoop dit mooie vak jarenlang te doen!”, denkt Charley. “Niet als zzp-er, trouwens. Het glas-in-loodwerk, dat blijft ook in mijn leven. En ik zal die vraag ook wel blijven krijgen of het tegelwerk wel lukt, met mijn lange nagels… Tsja gast, dat ZIE je toch…?” En de toekomst van het vak zelf? In de tegelbranche begin je op je 16e. Terwijl beroepskeuzes maken voor de rest van je leven meestal niet echt iets is waar een zestienjarige goed in is. Ton: “De meeste leerlingen houden ook hun trajectmap niet echt goed bij. Charley wel. Nu is het een trajectmap, straks een opleverdossier. En dat wordt steeds belangrijker.” Charley: “Dat hamerden ze er op het Sint Lucas echt in! Je portfolio is je toekomst, wisten ze…”

Nog adviezen voor vrouwen die tegelzetter zouden willen worden? “ Gewoon doen! Het is zo’n mooi vak… Met motivatie, secuur werken en een beetje inzicht kom je al een heel eind... En dat sjouwen…? Dat is voor mannen ook zwaar, je went er wel aan. En ach, die mannenmacho… Die is ook voor mannen zelf lastig. Feit: je laat gewoon niet over je heen lopen!”

De werkgever: Arjan Raaijmakers

Natuurlijk belden we ook even met het bedrijf waar Charley werkt: Arjan Raaijmakers, van Raaijmakers Tegels & Sanitair. Allereerst natuurlijk complimenten voor het scouten van dit talent, vonden we. Maar hoe kwam dit zo? Arjan: “Aangezien wij een behoorlijke diversiteit hebben aan werkzaamheden - zowel projecten als utiliteitsbouw als luxe badkamers bij consumenten – durfden we het aan. We spraken met Charley af dat zij het zou proberen, en aangezien zij als zij-instromer een overheidssubsidie meeneemt voor de periode van haar opleiding, konden we de stap ook daadwerkelijk zetten. En we zijn zeer tevreden over haar, zowel waar het gaat om werkhouding als om professionaliteit. Aandachtspunt is wel dat als zij over een half jaar haar opleiding afrondt, ook de subsidie ophoudt. Dan gaat werktempo extra tellen: we moeten dan als bedrijf haar wel kunnen blijven betalen… En iedere leerling heeft gewoon een jaar of twee nodig om werktempo op te bouwen; bij een jonge leerling is die ruimte er door het lagere uurtarief wel, van een zijinstromer als Charley moeten we gezien haar leeftijd dat hogere tempo al meteen vragen. Is dat eerlijk? Nee, natuurlijk niet… Als Nederland en wij het belangrijk vinden om talenten als Charley in een branche met zo’n enorm tekort aan vaklieden een kans te kunnen geven, moeten we daar iets op bedenken. Een nieuwe subsidie zou kunnen, maar een belastingmaatregel ook. Zodat die leeftijd vanaf 18 jaar niet meer meteen een ‘nee’ betekent voor onze branche…”

En Arjan Raaijmakers heeft absoluut een punt. De subsidie voor zijinstromers tijdens de opleiding is voldoende voor bijvoorbeeld onderwijzers. Zodra zij starten na hun opleiding, zijn ze meteen 100% productief – ook als ze met vallen en opstaan in de praktijk nog heel veel moeten leren: hun ‘economisch rendement’ voor de school is vanaf dag 1 meteen ‘100%’. Maar voor een tegelzetbedrijf ligt dat anders: rendement hangt af van kwaliteit en aantallen meters… En werktempo bouw je pas op in de ca. twee jaar NA je opleiding…

Maar wat betekent dit voor Charley van Hees? Arjan Raaijmakers: “Ze weet dit natuurlijk. En zoals je zegt: ze is absoluut een talent. We gaan er de komende tijd flink aan werken om haar werktempo op te voeren.” Dus…?

We zijn eigenlijk benieuwd waar die andere vrouwelijke tegelzetters in de bouw zitten. Een mailtje naar redactie@bovatin.nl is welkom, brengen we jullie met elkaar in contact. Gedeelde macho is halve macho, immers… ■

www.raaijmakerstegelsensanitair.nl www.bouwinframensen-mierlo.nl