Konieczność ponownego udomowienia

„Inteligencja jest tym, co robi człowiek, kiedy nie wie, co ma ze sobą zrobić” – tak powiedziała mi kiedyś mama i jestem jej za to zdanie ogromnie wdzięczna. Nie oznacza to, że z miejsca zaczęłam traktować nudę jako wyzwanie. Wręcz przeciwnie – zrozumiałam, że zwyczajnie wolno mi się nudzić i że ta forma romansu z czasem jest wyciągniętą w moim kierunku ręką. Wielokrotnie sama też zaczęłam wyciągać do niej ręce – i robię to do dzisiaj. Od momentu, kiedy moja mama wypowiedziała to zdanie, mamę minął już szmat czasu i udało mi się spotkać wielu ludzi, którzy w niesamowitym stopniu przyczynili się do poszerzenia jego znaczenia. Niektórzy z nich zawsze wiedzą, co robić, imponują mi zaradnością, pomysłowością i różnorodnością aktywności, które podejmują. Inni są po prostu ekspertami od bycia samego w sobie i dzięki temu możliwa jest bliska i przyjacielska relacja z nimi, niestraszne wspólne milczenie. Jeszcze inni wiele razy bezinteresownie wyciągali do mnie pomocną dłoń, kiedy podczas pracy nad tym projektem i książką nie zawsze wiedziałam, jak iść dalej. W tym miejscu chciałabym więc ogromnie podziękować wszystkim, którzy pośrednio i bezpośrednio przyczynili się do powstania tej książki – rozmowami, swoim działaniem i wsparciem w nieoceniony sposób wpłynęli na moje przemyślenia i wnioski. Dziękuję Alicji Zborowskiej-Gordowy, Jerzemu Gordowemu, Agacie Mróz, Myrto Pappie, Gosi Neumann, Benjaminowi Struyfsowi, Carolinie Bergamasco, Arminie Pilav, Robertowi Nottrotowi, Janowi van de Voortowi, Tomowi Avermaete, Licheng Wangowi, Francescowi Tincaniemu, Zuzi Mielczarek, Joannie Erbel, Bognie Świątkowskiej, Hubertowi Paweli, Monice Arczyńskiej, Piotrkowi Czyżowi, Federice Zatcie, Aidanowi Conwayowi i wszystkim tym – a było ich jeszcze więcej – z którymi wspólnie spędzony czas wpłynął na mnie, a tym samym na ten projekt.

Berlin, maj 2020

Tekst stanowiący podstawę niniejszej publikacji napisany został jako część teoretyczna projektu architektonicznego przygotowanego przez Aleksandrę Gordowy w latach 2016–2017 w ramach studiów na Uniwersytecie Technicznym w Delft, w katedrze Explore Lab pod kierunkiem Arminy Pilav, Roberta J. Nottrota, Jana van de Voorta i Toma Avermaete.

Tekst zdobył pierwsze miejsce w pierwszej edycji konkursu na najlepsze dyplomy badawcze z dziedziny mieszkalnictwa PUM: Przestrzeń Użytkowników i Mieszkańców, zorganizowanego przez PFR Nieruchomości we współpracy z Wydawnictwem Bęc Zmiana i Fundacją PFR w 2019 r.

Zwycięską pracę wyłoniła Kapituła w składzie: przewodnicząca Joanna Erbel, Mirosław Barszcz, Marek Bryx, Zbigniew Maćków, Waldemar Siemiński, Bogna Świątkowska, Karolina Tulkowska- -Słyk, Agata Twardoch, koordynatorka Zuzanna Mielczarek.

Fundacja PFR to organizacja non-profit powołana w 2018 roku przez Polski Fundusz Rozwoju. Została stworzona, aby wdrażać działania prowadzone w ramach odpowiedzialności społecznej spółki. Fundacja realizuje swoje cele statutowe poprzez zadania i projekty z zakresu edukacji – poprzez własne projekty, wspieranie inicjatyw społecznych (granty) i wolontariat pracowniczy. Główny cel tych projektów to przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu, wyrównywanie szans edukacyjnych, wyrównywanie szans na rynku pracy różnych grup społecznych – w tym dzieci zamieszkujących m.in. tereny Polski Wschodniej, dzieci-wychowanków ośrodków wychowawczych i pieczy zastępczej – oraz seniorów poprzez programy edukacyjne bazujące na nowych technologiach. Pozostałe, nie mniej ważne obszary działalności Fundacji, to wspieranie kultury oraz innowacyjności, przedsiębiorczości, motywowanie do zwiększania kompetencji przez całe życie, budowanie postaw prospołecznych i aktywizacja zawodowa. Podstawowe grupy odbiorców działań realizowanych przez Fundację PFR to dzieci, młodzież oraz osoby starsze, jednakże jej celem jest stworzenie całego ekosystemu dobrych praktyk i zaangażowanych instytucji, tak, aby realizowane projekty, miały realny wpływ na życie beneficjentów Fundacji i ich otoczenie. Fundacja w 2019 roku uruchomiła

(www.cdt.pl) – nowy, inspirujący punkt na edukacyjnej mapie Warszawy, w którym otwarty umysł, technologia, nauka i biznes przenikają się wzajemnie. To pierwsza w Polsce przestrzeń oferująca interdyscyplinarne zajęcia edukacyjne w metodologii STEAM dla dzieci, młodzieży, osób dorosłych i starszych, a także miejsce, w którym biznes spotyka się z nowymi technologiami.

Markus Miessen, Koszmar partycypacji, Warszawa 2013 McKenzie Wark, Spektakl dezintegracji. Sytuacjonistyczne drogi wyjścia z XX wieku, Warszawa 2014 Kuba Snopek, Bielajewo. Zabytek przyszłości, Warszawa 2014 Karolina Ziębińska-Lewandowska, Między dokumentalnością a eksperymentem. Krytyka fotograficzna w Polsce w latach 1946–1989, Warszawa 2014 Deindywiduacja. Socjologia zachowań zbiorowych, red. Marek Krajewski, Warszawa 2014 Błażej Prośniewski, Gust nasz pospolity, Warszawa 2014 Paweł Mościcki, My też mamy już przeszłość. Guy Debord i historia jako pole bitwy, współwydawca: Instytut Badań Literackich, Warszawa 2015 Andrzej Marzec, Widmontologia jako teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności, Warszawa 2015 Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, red. Mateusz Kwaterko, Paweł Krzaczkowski, Warszawa 2015 Koniec kultury – koniec Europy. O fundamentach polityki, red. Pascal Gielen, Warszawa 2015 Markus Miessen, Koszmar partycypacji. Niezależna praktyka, Warszawa 2016 Kuba Szreder, ABC Projektariatu. O nędzy projektowego życia, Warszawa 2016 Paweł Mościcki, Foto-konstelacje. Wokół Marka Piaseckiego, Warszawa 2016 Zygmunt Bauman, Irena Bauman, Jerzy Kociatkiewicz, Monika Kostera, Zarządzanie w płynnej nowoczesności, Warszawa 2017 Marek Krajewski, lncydentologia, Warszawa 2017 Łukasz Drozda, Dwa tysiące. Instrukcja obsługi polskiej urbanizacji w XXI wieku, Warszawa 2018 Agnieszka Sosnowska, Performans oporu, Warszawa 2018 Magdalena Matysek-Imielińska, Miasto w działaniu. Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa – dobro wspólne w epoce nowoczesnej, Warszawa 2018

Magda Szcześniak, Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2016 Kultura wizualna w Polsce, tom 1 – Fragmenty, red. Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Magda Szcześniak, Łukasz Zaremba, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2017

Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Magda Szcześniak, Łukasz Zaremba, Kultura wizualna w Polsce, tom 2 – Spojrzenia, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2017 Łukasz Biskupski, Prosto z ulicy. Sztuki wizualne w dobie mediów społecznościowych i kultury uczestnictwa – street art, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, partner: Uniwersytet SWPS, Warszawa 2017 Łukasz Zaremba, Obrazy wychodzą na ulice. Spory w polskiej kulturze wizualnej, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2018

Nerwowa drzemka. O poszerzaniu pola w projektowaniu, red. Sebastian Cichocki, Bogna Świątkowska, Warszawa 2009 Jakub Szczęsny, Wyspa. Synchronizacja, red. Kaja Pawełek, Warszawa 2009 Hand made. Praca rąk w postindustrialnej rzeczywistości, red. Marek Krajewski, Warszawa 2010 Monika Rosińska, Przemyśleć u/życie. Projektanci. Przedmioty. Życie społeczne, Warszawa 2010 Redukcja I Mikroprzestrzenie. Synchronizacja, red. Bogna Świątkowska, Warszawa 2010 Artur Frankowski, Typespotting. Warszawa, Warszawa 2010 Coś, które nadchodzi. Architektura XXI wieku, red. Bogna Świątkowska, Warszawa 2011 Piotr Bujas, Alicja Gzowska, Aleksandra Kędziorek, Łukasz Stanek, Postmodernizm jest prawie w porządku. Polska architektura po socjalistycznej globalizacj i, partner: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa 2012 Natalia Fiedorczuk, Wynajęcie, Warszawa 2012 Maciej Rawluk, Przystanki polskie. Element infrastruktury punktowej systemu transportu zbiorowego, współwydawca: Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2012 Chwała miasta, red. Bogna Świątkowska, Warszawa 2012 Piotr Korduba, Ludowość na sprzedaż, Warszawa 2013 TR Laszuk. Dizajn i rewolucja w teatrze, współwydawca: TR Warszawa, Warszawa 2013 Marek Krajewski, Są w życiu rzeczy... Szkice z socjologii przedmiotów, Warszawa 2013 Miasto-Zdrój. Architektura i programowanie zmysłów, red. Bogna Świątkowska, Joanna Kusiak, Warszawa 2013 TypoPolo. Album typograficzna-fotograficzny, red. Rene Wawrzkiewicz, Warszawa 2014 My i oni. Przestrzenie wspólne I projektowanie dla wspólnoty, red. Bogna Świątkowska, Warszawa 2014 Justin McGuirk, Radykalne miasta. Przez Amerykę łacińską w poszukiwaniu nowej architektury, współwydawca: Res Publica, Warszawa 2015 Claire Bishop, Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, Warszawa 2015