Memengwan-kwens: Enji Naagide Enwindwaa Anishinaabe Binoojiin Kinoomaage-Gamingoong Dibaajimowin

Page 1

Memengwan-kwens: Enji naagide’enmindwaa Anishinaabe-BinoojiinKinoomaage-Gamigoong Dibaajimowin

Anishinaabebek Nation


Memengwan-kwens: Enji naagide’enmindwaa Anishinaabe-BinoojiinKinoomaage-Gamigoong Dibaajimowin

Kino e-debaajiminjig zhanda gii-zhi-zhinkaandizog. Kino gegoo giish pin besha ezhi-naagozijig bemaadizijig, mege gaa-nbodjig, naasab gaa-zhiwebzijig maanda, gaawiin njidaa aawsinoo. Naanaasab go gii-zhiwebad. Niizaanendamowin: Giisp pin maanda mzinigan gegoo zhi-shkokaagoyan maage zhi-maanaadendimigoyan, zhi-giigidan oodi Anishinaabe Binoojiin-Kinoomaage-Gamigoong naadimaage-giigido-gindaaswin 1-866-925-4419 Union of Ontario Indians aapiji miigwechiwendam nsadoo-waabdamaan gaamiigwe-jig zhoonyaa oodi sa Edewe’wendamojig miinwaa ensatamtaamojig danokiiwin nji Canada maanda sa dankiiwin. Gaa-mzinbiiged Donald Chrétien Gaa-mzinaakizige-zhibiiged Jenny Restoule-Mallozzi Gaa-anishinaabe aankinoosijigejig: Shirley Ida Williams miinwaa Isadore Toulouse Gaa-mzinaakizong Creative Impressions Debedang 2013 Union of Ontario Indians. Kino Ezhi-naagok Debenjigaade. Gaa-maanda gwaya wii-aanji mzinaagkizong maanda mzinagan, giish pin eyaanzig kwediwin bgidnin wii-mzinaagkizong maaba sa nji-Union of Ontario Indian mskowendaang wii-bgidnang.

1st Printing


Memengwan-kwens: Enji naagide’enmindwaa Anishinaabe-BinoojiinKinoomaage-Gamigoong Dibaajimowin


Besha jiigaying Ntam Anishinaabeg Akiing ngoding Banakwii-giis’zoong giizhigadoong, Memengwan-kwens gii-bikebidamowan aw gashiwan mshiiminan wii-nokaazanid pii zgakaanigewaad bboong. Aapiji gii-maamiikwendam gii-zaagijiitang, gaawiin giibigednaazii gojiing wii-zhaad gii-bi-miseg giis’zong nji sa aw Anishinaabe-gimaa enkiitoowaad miinwaa aw dkoniwe-nini bi-zhaa’aad wii-zhi-daapinaawaad binoojiinyan wii-maajiinaawaad dash oodi enji naagide’enmindwaa sa Anishinaabe-gaamig-kinoomaagegamigoong. 4


Gii-ni dibikaaminaagod eshkam mii dash gii-maaj’taad wii-ni-giiwed, baamaa go zhiwe gaabi-zaagi-ninjiintaagwad enji jiigaakwaanig mii dash gii-depinogwad--mii go aw Anishinaabenenkiitoowaajin gimaan! -gii-depinogwad—mii go aw Anishinaaben-enkiitoowaajin gimaan! Memengwaan-kwens aani noondaagozi, giigbidoonenaa dash. Aanii mii-gaaza gewi, gaa dash go, zaam go gii-mididoon. Giigibiingwebpinogaazo gewi, gaawiin gii-waabzii. Aapji go giidibikaaminaagwad. Gii-moozhaan daabaanan maajiibizonid.

5


“Shkozin!,” gii-noondiwaad Anishinaaben-enkiitoowaajin gimaan kidanid. Gii-bi-dooskaabid shkiinzhigoon miinwaa gii-waabdang gchi-wiigwaam, memoonji mchaag wiikaa ewaabndazig dino’onh. Kwe, e-waabshki-dengwed naasaab go goonesing ezhi-waabshkizinid, dash gii-bi-zaagiiwe. Aapji go gii-biiskaan mkade-mjigoonde bekish go gaa-gwaanong miinzisan. Kwe dash gii-bi-zhaamaan Memengwan-kwensan, gii-bi-gzinkengoon miinwaa gii-nimaajiingoon oodi sa wiigwaaming. “Gaa.......wiin,” gii-zhi-noondaagozi Memengwan-kwens. Gaa-go gwaya gii-bi-naadimaagsiin.

6


Biindig, aw kwe gii-gziibiiginan Memengwan-kwensan baamaa go pii gii-bi-mskwiid aw kwe gii-gziibiigzhenan Memengwan-kwensan baamaa pii go nagay gaa-mskwii’id Da-gwenan gii-ni-maajiishgaadenoon. Gii-bi-miinaa e-gnowaanig mjigoondenh miinwaa mkzinan wii-biiskaang. Aapji giigziibzheshkaagwan. Ezhi-mino-gnowaabiigdinig miinzisan gii-tikwedibebizo. Gii-mowi.

7


Nini ebiiskaang mkade-mjigoodenh egzhiiwaaskodenig naabkowaagan giiginoonan Memegwan-kwensan gaa-nokaaznid zhigiizhiwewen gaa-nsostazig. “Memengwan-kwens ndi-zhinikaaz,” aaniwi wiindimowaa. Mii sa gii-pshazhewind. “Maanii. Kaa-zhenkaago Maanii. Maa...nii,” kidoon sa niw ninoon.

8


Gii-bi-zhiiwnaa gchi-aachkenganing oodi niibino binoojiinyag yaawad gaa dash go gwaya gii-nsedoowaabmaasiin. Gii-miinaa miijim wii-miijid. Gii-toon dooning; gii-bzagwaa, gii-dkaa, miinwaa giimaanaajpogwad. Gii-zaagji-skwaadaan dash. Aani gnoonan niw aanind kwezensan gaa-wiidibimgod shaweying, aw kwezens nengaaj gii-wiindimaagwon,“Gaawiin maamdaa wii-giigidooyin ezhigiizhiweying, ka pshzhe go giishpin. Aabidig ka nokaazon wiinwaa ezhigiishiwewaad.” Gii-giiwninendam.

9


Giw kwezensag gii-nizhiiwnaawag oodi aachkinganing nbaaginan gii-niibideyaabiising. Kwezensag gii-jiingnogaabiwag shaweying nibaaginowaan gii-pskin-jiintaawag bezha kaakinaanaang. Gii-ni-maawmi-nowewag gii-ni-kidiwaad ezhi-me-giizhiwetaagwaad. Gii-ni-wenaakshin. Aw kwe ebiiskaang mjigoodenh gii-ni-aatebidoonan waaskonejigonan. Gii-ni dibkaaminaagod. Gii-noondaan ni- aadaaksenig; shkwaandem gii-ni-aadaakogaade. Gii-noondwaan kwezensan mowinid. Gii-waabmaan ninoon ebiiskaang mjigoodenh biindigenid aachikinganing miinwaa niniigaan’naad bezhig kwezensan gii-ni-zaagijiiwnad. Gii-noondan gegoo embiigwe’enig emegtaawgidinig. Gii-zegizi. 10


Gii-ni-kendaan wii-ni giigidod maanda emegoowe’enig nwewin. Gii-ni kendaan waa-ni-zhidchiged jiibwaa pshzhewen. Gii-ni-kendaan giw gaa-kweji –giimiijig pane gegaa gii-ni-debinaawag. Gii-nametwaan niw gaadibinigaazjig ji-ni-dgoshinowaad endaawaad. Gii-ni kendaan wii-ni-miijid nenaabigaanh gegaa ensa wiisining gaa-miijiwaad. Gii-ni-kendaan jibwaa ni-mowid pii bdakwen maage miinind mashkiki booj goo aaniwe aakozisig. Gii-ni-kendaan waa-ni zhi-nokiit gtigaaning;biinchiged kinoomaage-gamigoong, gziibiniged, wiijiibaakwaanaad mekode-koneye miinwaa mekode-koneye-kweg. Gii-ni-kendaan wii-ni-gindaasod miinwaa wii-ni-zhibiiged bangii. Gii-ni-kendaan nengaaj wii-mowid nji danwendaagonan.

11


Niibino-ching nsa bboon gii-ni-zhaabshkaa miinwaa gii-ni-zhaabshkaan gaa-zhi-kenoomaagozid miinwaa gii-ni-zhise wii-ni-giiwed gaabi-jibaad Ntam Anishnaabe kiing. Nso giizhig gii-njitaa wiini-midaabaagowaad mshkode-daabaaning miinwaa daabaaning wii-dgoshinowaad oodi enji dbendaagozid Ntam Anishinaabeg endaawaad. Pii degshing,gaawiin aapiji giinsadoonwaasiin Oosan.“ Memengwan-kwens, aapiji nishin gii-bigiiweyan,” gii-kidoon oosan, epiichi spojiingwad.“Maanii! Maanii ndi-zhinikaaz.” Gii-kido. Gii-wiindamowaan wiin miinwaa gaashoon gaazhi ndowendimaawaad ninda Anishinaabe-gimaa enkiitoowaad ji-bi-bskabiinaad gaa-kendimowaad gii-maajiingaasnid. Gaawiin gii-bzendwaasii-wag. Gii-wiindimaagon gaashoon gii-nbonid eko-nshaas-giizis miinwaa gii-niindaawen giigdoowin oodi Anishinaabe-gamigoong kinoomaage-gamigoong . Gaawiin wii-kaa gii-wiindimaagaasii. 12


Gii-giisaadendam gaashnoon mkwendimaad. Gii-ni-znagendam wii-ni-kendimaan oosan miinwaa wiiji-bemaadiziin oodi Ntam Anishinaabe kiing endaajig. Gii-ni-nzagendan enowewaad wii-nsastan Gaawiin gii-nsostaziin eshchigewaad-enokiiwaad. Gii-giiwninendam. Gii-ni-zhiyaa gaawiin ni miiksesig eyaad, mii go naa wiiba gii-ni-maajaad miinwaa gii-aanjiid oodi gchi-oodenaang oodi gii-debinaang waa-nji-nokiit biintood wiigwaamon miinwaa wiigishkigwaasod. Aaniwi go gii-ni kwechtood wii-kweji debinaang aanind nokiiwinan, gii-wiindimaagoza dash gaawiin netaa gindaasig miinwaa netaa zhibiigesig.

13


Gii-nkweshkwaan Wiiyamon; shkiniigshan ooshme epiidizinid gaa-zhaad gewii oodi Kinoomaagegamigoong naasab gaa-zhaad. Gaawiin wiikaa gii-Anishinaabetaadisiiwag. Gii-niibiwitaadiwag gimaapiich, aname-gamigoong gii-nji-niibwiwag miinwaa nswi binoojiinyan gii-yaawaawan, gii-ni-aabji-daawag gchi-oodenaang. Pane gii-ni-zegizi gwaya wii-mokamgwad dibinoojiinmon. Gii-zaagan dibinoojiinmon, gaawiin dash wiigo gii-gshkitoosiin wii-wiindimowaad, miinwaa pane gaawiin wiikaa beshaa gii-zaamaasiin. Gii-mkaan pane gii-ni-nshkaazid miinwaa gii-ni zegizi-zhayaad, gaawiin dash wiikaa gii-ni-kendziin aanii dash. 14


Gii-bi-wiindimaagaazo dibaajimoowin enji-nokiid ngoding Wiiyam gii-wiisgishmigod doodaabaanan. Gii-ni-zhayaa kina gegoo ni-mino-bidesinoo-ninig bimaadiziwining. Gii-ni-giiwninendam gewiinowaa ji ni digoshinowaad gishkiweziiwin digosiznag miikaanaang naasaab go giw aanind bemaadizjig gaa-wii ji kinoomaagaaznin-jin.Gaawiin gii-gshkitoosiin wiini-koginaad di-binoojiinman gchi-odenaang minik gaa-zhi-dibamoowin. Gii-ni-giizhendam dash wii-ni giiwed oodi gaa-bi –jiibaad Ntam Anishnaabe kiing.

15


Gaawiin gii-kendziin waa-nizhiwebak pii gaa-digoshiniwaad gaa-binjibaawaad Ntam Anishinaabe kiing, wiiji-bemaadiziin dash gii-mino-ginoowaabmigowaan miinwaa gii-ni-mino-daapinigaazoog. Gaawiin gii-nsostaziin aanii gaa-zhiwebzid aanii gaanji zhi-yaasig wii-debendaagozid gaa-shkwaakinoomaagozid. Gaa-shkwaa-bskaabiid ni-giiwed, mji-kwiiwisan James gii-ni-zoongmaan wii-daapinominid waazhi-mog’kizinked kinoomaage-gamigoong. Eshkentam aapji gii-gaaji iw sa kenzig waa-zhi-zhitood mog’kizinan, booj dash gii-ni-kendaan wii-ni mino-wendang ezhi-kinoomaagozid miinwaa nkweshkwaad wii-ji bemaadiziin Ntam Anishinaabe kiing. 16


Wii-ba go gii-kwejimogaazo wii-zhaad oodi Anishinaabe-kweg enji-bwezowaad oodi maandoodoowisaning. Ezhi-kenzig go aaniwi miinwaa gaajid miinwaa kendzig wegnen wi yaawong, gii-giizhendam wii-zhaad. Gchi-twaa-Anishinaabe-aadiziiwin-gamigoong miinwaa gii-mkaan dibendaagozid. Gii-biijmaadan nesewin miinwaa gii-ni-maamkaadedam bekaa zhayaa enji nbaaptenig miinwaa enji gizhidenig biindig. Getizid gii-kwejimigoon aanii ezhinikaazod.“Maanii,” gii-kido dash. Mii go miinwaa Getizinjin gii-kwejimigod. Mensendam,“Maanii,” gii-kido nengaaj. Getizid gii-kwejimigoon eko-nsing.“Memengwan-kwens” gii-kido sa epiichi-mshkowendang Mii go shki-ntam gii-waa-wiindizod eko-niizhtana-nsa –bboongak. Memengwan-kwens gii-mowi. Gii-mowi zoobiingwe-nbi gii-ziigaazin nji sa gaa-bi-naajtood dibinoojiinnaadizowin, gii-ni naachi’aad ezhi-ngodwe’aangizid, gii-bi-naajtoon doo-anishinaabe-aadizowin, miinwaa da-nwewin, gii-ni naajtoon pii miinwaa waa-zhi-zaagaad wiidigemaaganan miinwaa dibinoojiinmon. Memengwan-kwens gii-mowi. Gii-mowitaan ezhi-mino-waangozid mkodizaad miinwaa maajtaad wii-nimosaadang wii-noojimod.

17


18


19


Gonda Anishinaabebek Nation gii-zhitoonaawaa maanda Union of Ontario Indians ezhinokiitimoowaad nokiiwin eko-ngoding-mdaaswaak-shi-zhaangwaak-zhi-niimdina-shi-zhaangswibiboongak. Maaba Union of Ontario Indians aawi e-nokiitang gchi-naakgingewin nji-sa nsimdinashi-zhaangswi debendaagozijig Ntam Anishinaabek monpii Ontario-ing, enkiitowaajin megwaaj naanmida-nching-mdaaswaak-shi-naanan-mdaaswaak anishinaabek. Maaba Union of Ontario Indians memoonji-gchi-piidiziimgak gchi-naakginigewin enkiitigig monpii Ontario miinwaa temgad gezhiwaabnjigaadeg mewzha naakginigewin eko-nsing mshkode nokiiwin gchi-gibeying jibwaa digoshing maaba ewaabshkiiyed.

Union of Ontario Indians Nipissing First Nation, P.O. Box 711, North Bay, Ontario P1B 8J8 (705) 497-9127 • www.anishinabek.ca


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.