Nr 17 26 april 2017

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit

jaargang 64 #17 26 april 2017

Filosoof en politicoloog Achille Mbembe ‘Racisme is geniepiger geworden’ p6_Mazzelpik Jelle Bosman zamelt geld in tegen kanker p16_Rampverhalen over groepsopdrachten: ‘Het is de hel’ p20_Winstgevende wetenschappers: drie portretten

advertentie

NIEMAND WIL LATER VLUCHTELING WORDEN Heba (20), Syrië Als klein meisje wist Heba al wat ze wilde worden: ‘Hetzelfde als mijn vader: KNO-arts.’

Nu ze gevlucht is uit haar thuisland geeft het UAF haar de kans op een nieuwe toekomst.

Het UAF ondersteunt vluchtelingen bij studie en werk.

UAF_Advalvas_205x264_2.indd 1

www.uaf.nl/heba

31-03-17 14:43

Jaargang 64 #17

March for Science Wereldwijd, dus ook in Amsterdam, protesteerden onderzoekers en studenten op Earth Day tegen de groeiende politieke bemoeienis met de wetenschap.

Zie reportage op advalvas.vu.nl/nieuws/24 april

cover

Achille Mbembe en de wereldwijde opkomst van racisme 10

museumplein_22 april 2017, 13.37 Foto peter valckx

Jelle Bosman: ‘Dankzij de wetenschap ben ik er nog’ 6 Werken in groepjes: the horror

16

De maatschappelijke winst van wetenschap 20

Opinie

Stop minder geld in promovendi

8

Gewoon wat een studentje irriteert (1): VUnet

19

Europese gedragscode

25

Columns

Lydia Krabbendam Sanne Pieters

9 32

En verder Online nieuws

4

Mail/colofon

13

Onderzoeksnieuws

14

Studentenraad

24

Campus: academische kern

26

So you think you can teach

27

Personeelspagina

28

Theater en restaurant

30

Uilensteders

31

Lae

32

Coverfoto Yvonne Compier Het volgende nummer verschijnt op 17 mei 2017.

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

3

advalvas.vu.nl Voor al het laatste nieuws

Hoogleraren waarschuwen: Nederland moet groener

Studielening en ov-kaart voor alle schakelstudenten Het heeft even geduurd, maar het gaat er toch van komen: vanaf september 2018 hebben alle schakelstudenten recht op een ov-kaart en kunnen ze blijven lenen bij de Dienst Uitvoering Onderwijs.

Vrouwen krijgen nu vaker dan mannen een Rubicon-beurs Vrouwen maken tegenwoordig meer kans dan mannen op een Rubicon-beurs, waarmee recent gepromoveerde wetenschappers één of twee jaar in het buitenland kunnen werken.

{meer nieuws online}

Zaterdag de straat op voor de vrije wetenschap ‘Promotiebonus geen perverse prikkel’ Gevonden voorwerpen staan voortaan online 4

Bètaverhuizing definitief van de baan!

D

e colleges van bestuur van de UvA en de VU laten weten definitief niet door te gaan met de verhuisplannen van de Amsterdamse bèta’s. Dat besluit volgt op het wegstemmen van de verhuisbegroting door de centrale medezeggenschap van de UvA.

De VU zat te wachten op een definitieve beslissing van de UvA, omdat er keuzes gemaakt moeten worden over de bestemming van het Nieuwe Universiteitsgebouw ( foto), dat momenteel op de campus wordt gebouwd. Dat was deels bestemd voor de informatiewetenschappers van de VU en UvA samen, maar moet nu een andere richting krijgen. De natuurkundigen,

theoretisch chemici en aardwetenschappers van de VU gaan nu dus ook niet meer naar het Science Park.

In de gezamenlijke vergadering van de UvA stemden tien studenten tegen en van de medewerkers stemden 9 voor, 3 tegen en 1 blanco. Daarmee is het plan op het nippertje weggestemd. (MK)

Zie advalvas.vu.nl>nieuws>21 april.

Wegstemmen samenwerking ‘historische fout’ “We zijn uitermate teleurgesteld”, reageert collegevoorzitter Jaap Winter op het niet doorgaan van de bètasamenwerking. En hij is bepaald niet de enige met een kater.

“

We geloofden oprecht dat de samenwerking tot enorme meerwaarde kan leiden”, zegt Winter.

“Vooral voor het onderzoek en daardoor ook voor het onderwijs.”

“Enorm teleurstellend”, reageert hoogleraar bij natuurkunde Erwin Peterman, die meewerkte aan de samenwerkingsplannen. “Ook omdat ze niet stemmen tegen onze gewéldige plannen van natuurkunde, maar vooral tegen de verhuizing van de informatici

naar de Zuidas. Dat is zuur.” Zuur vanwege al het werk dat de afgelopen jaren is gestoken in de samenwerkingsplannen. “Maar ook zuur omdat we er zoveel energie van hebben gekregen”, aldus Peterman. “Doordat ons onderwijs al is samengevoegd, zien we duidelijk wat de voordelen van samenwerking kunnen zijn. We konden echt een wereldspeler worden.”

De voorzitter van de bèta-onderdeelcommissie Ivo van Stokkum reageert geschokt. “Dit is een historische fout. Misschien zal

al over vijf of tien jaar blijken dat een groep niet meer levensvatbaar is.” Hij noemt de afgeblazen samenwerking “het falen van de medezeggenschap”.

En nu? Winter: “Onze eerste verantwoordelijkheid is om de medewerkers en studenten op de eigen campus goed te huisvesten.

We moeten iedereen in de nieuwbouw een goed onderkomen bieden.” (MK)

Meer reacties op advalvas. vu.nl>nieuws>21 april. nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

Marieke Kolkman

Het nieuwe kabinet moet meer gaan investeren in duurzaamheid en groene energie, schrijven negentig hoogleraren in een open brief.

advalvas.vu.nl

Bas Heijne is nieuwe Vrije Schrijver

D

e opvolger van Vrije Schrijver Ernest van der Kwast is Bas Heijne.

Dat maakte rector Vinod Subramaniam bekend bij de Abraham Kuyper-lezing in de Westerkerk. Per 1 mei is essayist en schrijver Heijne aan zet. Op 18 mei ontvangt hij de P.C. Hooftprijs, die is toegekend voor zijn

beschouwend proza. De jury roemt hem als ‘een schrijver met een bijzondere positie als columnist en essayist. [...] Zijn werk geef een vernieuwende impuls aan wat literatuur in maatschappelijke zin betekenen kan. [...] Vooral de vorm waarin hij dat doet is bijzonder: hij schrijft als een denker én denkt als een lezer.’

Vorig jaar verschenen diverse essaybundels van zijn hand: Een waanzinnig gaaf land,

Plastic nascheiden ‘Het levert veel voordelen op als het huisvuil pas in de afvalcentrale wordt ontdaan van bruikbare materialen’, stelt Raymond Gradus, hoogleraar bestuur en economie, op advalvas.vu.nl>opinie

Japans voor iedereen ‘In Japan gaat alles anders, zo ook de printers’, blogt economiestudent Kevin Gordon, op uitwisseling in Tokio, op advalvas. vu.nl>blogs&opinie

facebook.com/ advalvas Reportages, bijeenkomsten, borrels, lezingen & meer ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

Onbehagen - nieuw licht op de beschaafde mens, Mens of onmens - humanisme in de 21ste eeuw en dit jaar verscheen: Staat van Nederland, een pleidooi.

Hij vertaalde ook werk van Evelyn Waugh, E.M. Forster en Joseph Conrad. Sinds 1991 werkt Heijne als essayist voor NRC Handelsblad, en sinds 2001 schrijft hij elke week een column voor dit dagblad.

(WC)

Bèta’s regeren

5/9 De bètapartij krijgt 5 van de 9 zetels in de nieuwe studentenraad.

N

atuurlijk is lijsttrekker Imke Hottentot blij met de uitslag. “We hebben een goede campagne gevoerd, ook in het hoofdgebouw, en proberen duidelijk te maken dat we geen one-issue-partij zijn alleen voor de bèta’s. En dat is ons blijkbaar gelukt.” Verenigingen United en de Universiteitspartij krijgen allebei twee zetels. (DdH)

Meer over de uitslag op advalvas.vu.nl>13 april.

@advalvas_vu Een selectie uit de opvallendste (re)tweets van de afgelopen dagen @MiedemaF 22-4_Goed persoonlijk verhaal van Vinod, President KNAW ook op het podium.

Rector Vinod Subramaniam sprak op de March for Science. Hij vertelde hoeveel vrijheid en vertrouwen hij kreeg als jonge wetenschapper. En hoe vrijheid en vertrouwen voor wetenschappers momenteel onder druk staan. @josephiensierag 22-4_Afgelopen week verkozen tot #voorzitter van de @OR_VU #commissie P&O. Uitdaging die ik met beide handen aanneem. Heb er zin in! @Jolanda_Maas 21-4_@VUamsterdam gaat bekijken of studenten met verhoogd stresspatroon examen kunnen doen in de Botanische Tuin Zuidas https://www.vu.nl/nl/nieuwsagenda/nieuws/2017/apr-jun/botanischetuin-zuidas-geopend.aspx …

Tentamen maken in de hortus? Heb je dan geen last van het bouwlawaai? @JoostWMFrenken 21-4_Zojuist lees ik dat de bètasamenwerking tussen UvA en VU voor de 2e keer getorpedeerd is. Wat een gemiste kans! Wat een verspilde energie!

Frenken is directeur van ARCNL ( Advanced Research Center for Nanolithography), waarin o.a. de VU en de UvA samenwerken. @renebekkers 21-4_Hate to say I told you so Dit in reactie op het nieuws dat de bezuinigingen op het overheidsbudget voor onderzoeksinstituten de afgelopen jaren niet is gecompenseerd door meer geld uit het bedrijfsleven. @FGWVU 21-4_TIP: VU-hoogleraar Bas ter Haar Romeny organiseert tentoonstelling over kleding en diversiteit in het MiddenOosten: http://www.fgw.vu.nl/ De tentoonstelling is te zien bij het Textile Research Centre in Leiden. @advalvas_vu 13-4_Yes! Redacteur Floor Bal wint eerste prijs voor beste onderzoeksjournalistiek artikel in hogeronderwijsmedia http://www. advalvas.vu.nl/nieuws/een-9-geen-9-meer

5

6

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

student in actie

‘Ik ben een van de mazzelpikken’ Jelle Bosman is medeorganisator van het feest ‘Profs as DJs’, om geld in te zamelen voor KWF. Zelf had hij ook kanker.

DOOR FLOOR BAL FOTO PETER VALCKX

J

ij bent een van de VU-studenten die het feest Profs as DJs organiseren. Hoe kwam je daarbij? “Een medestudent, Martijn Luipen, kwam op het idee toen hij in Letland op een soortgelijk feest terechtkwam. Hij wilde ook geld inzamelen voor het KWF. Mij vroeg hij omdat ik op mijn twintigste teelbalkanker heb gehad. Daar kwam ik bij toeval achter: ik had een kleine verharding waarmee ik naar de dokter ging. De huisarts zei meteen dat het foute boel was. Ik moest nog dezelfde dag naar het ziekenhuis.”

En toen stond je hele leven op z’n kop?

“Dat viel nog wel mee. Er was een scan gemaakt waarop geen uitzaaiingen te zien waren. Op vrijdag ging ik naar de huisarts, op dinsdag werd ik geopereerd.

Verdere behandeling was niet nodig. Ik was net gestopt met mijn studie om een tijdje te gaan werken. Daarna ging ik aan

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

de VU studeren. Dat ging van een leien dakje, ik stond een 8,5 gemiddeld en had me voor een tweede studie ingeschreven.

Na een jaar was de kans dat ik nog ziek zou zijn praktisch nul. De maandelijkse controles waren routine geworden, de laatste keer ging ik zelfs alleen. Dat was precies een jaar na de operatie. De arts zei meteen dat hij slecht nieuws had: ik had drie uitzaaiingen in mijn rechterlong.”

Had je dat nog verwacht? “Het was een enorme schok, een klap die flink nadreunde. Ik woonde vlak naast het ziekenhuis. Eerst zat ik een kwartier buiten op een bankje, daarna liep ik naar huis. Mijn huisgenoten stonden in de keuken te ouwehoeren en te roken. Die dachten eerst nog dat ik een grap maakte.

Negen weken lang kreeg ik een chemokuur. Drie keer drie weken. De vijfde en zesde periode van het eerste studiejaar lag ik in het ziekenhuis. Ik werd beter.

Maar die tweede studie was geen optie meer.”

Heb je na al die ellende wel zin om nu weer met kanker bezig te zijn? “Ik ben een van de mazzelpikken: dankzij de medische wetenschap ben ik er nog.

Profs as DJs Tijdens een feest op dinsdag 16 mei in Boom Chigago aan de Rozengracht treden vijf VU-docenten op als dj. Bart Bossink, Ivar Vermeulen, Donna Driver-Zwartkruis, Ingmar Leijen en Emile Lancée nemen plaats achter de draaitafel om geld in te zamelen voor KWF. Vijf studenten van verschillende studierichtingen organiseren deze avond. Kaartjes: 7,50 euro. Meer info op de facebookpagina ‘Profs as DJs’.

Jelle Bosman 23 Bachelor bestuurs- en organisatiewetenschap 2017 Medeorganisator ‘Profs as DJs’ 2016 Deelnemer VoorUit-project in Amsterdam-West 2013– nu Bachelor bestuurs- en organisatiewetenschap 2012-2013 Propedeuse hbo international business and management studies 2011 - 2012 Gymnasium, Göteborg Zweden 2006-2011 Havo, Mijdrecht

In het ziekenhuis heb ik heel wat mensen bergafwaarts zien gaan.

Daarom vind ik het belangrijk om veel geld voor onderzoek in te zamelen. Deze fundraiser is voor mij het begin, in december ga ik in vijf maanden van Mexico naar Canada fietsen. Daar zoek ik nog sponsoren voor.”

Kun je niet beter met een collectebus langs de deuren gaan? “Dat kan natuurlijk ook.

Maar dit past bij mij: ik houd van avontuurlijke dingen. Drie weken na mijn laatste chemokuur ging ik logeren bij een vriend in Zuid-Frankrijk. De pelgrimsroute naar Santiago de Compostella liep daar voor de deur. Spontaan besloot ik die te lopen: ik moest weg. Mijn ouders vonden het een slecht idee, mijn artsen vonden het een slecht idee. Ik liep daar met mijn kale kop, ik was bijna grijsblauw. De eerste dagen liep ik met moeite vijftien kilometer per dag. Maar het was precies wat ik nodig had.”

Heb je dat avontuurlijke van je ouders? “Vroeger misschien, maar mijn ouders zijn nu 67 en 65 jaar. Die doen zulke dingen niet meer. Wel zetten ze zich vaak in voor goede doelen. Mijn moeder is al tien jaar vrijwilliger bij een hospice. Mijn vader is zelfs geridderd, onder meer voor zijn hulp aan de Turkse gemeenschap. Zelf heb ik een jaar meegedaan aan het VoorUit Project in Amsterdam-West.

Daar krijg je woonruimte in ruil voor vrijwilligerswerk.

Eigenlijk heb ik daar niet eerder over nagedacht: maar dit heb ik dus van huis uit meegekregen.”

Ben of ken jij ook een student of promovendus die zich inzet voor de maatschappij? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

7

Nederland moet minder geld in promovendi stoppen Een jonge wetenschapper heeft nauwelijks nog kans op een beurs. Meer geld in promovendi stoppen lost niets op.

DOOR HANS VAN EYGHEN ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT

D

e competitie voor individuele beurzen bij onderzoeksfinancier NWO is moordend. Van de 1126 aanvragen dit jaar werd slechts 14 procent gehonoreerd. Dat deze situatie op termijn niet houdbaar is, hoeft weinig betoog.

Dagblad Trouw (4 april) noemt twee oplossingen voor dit probleem. Universiteiten moeten aan voorselectie doen, zodat alleen de beste voorstellen worden ingediend bij NWO én er moet meer geld komen van de overheid.

Maar voorselectie is geen oplossing, ze verlegt alleen het probleem. De competitie zal niet minder moordend worden als jonge wetenschappers voortaan twee selectierondes door moeten. Integendeel, wanneer elke Nederlandse universiteit slechts een beperkt aantal voorstellen mag doorgeven, zal de competitie zich deels verplaatsen naar de universiteit. Jonge wetenschappers zullen het moeten opnemen tegen hun collega’s om een van de gelukkigen te worden die doormag naar NWO. Men hoeft geen glazen bol te hebben om te zien dat dit de werksfeer en collegialiteit niet ten goede zal komen.

Zo is het nu gebruikelijk dat collega’s commentaar geven op elkaars onderzoeksvoorstellen en elkaar helpen die te verbeteren. Met een interne selectieronde komt dit wellicht onder vuur te liggen.

De tweede oplossing ligt voor de hand: met meer geld kunnen meer jonge wetenschappers worden aangenomen en vermindert de competitie. Hoewel meer geld voor onderzoek inderdaad ademruimte kan geven, is het de vraag of zoiets verdedigbaar is. Nederland komt net uit een lange economische crisis. Tijdens besparingen werd vooral de zorg hard getroffen. Op onderwijs werd

8

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

Schaarste

ook gekort, maar het effect was niet zo voelbaar. De zware bezuinigingen in de zorg verklaren waarschijnlijk deels het dramatisch verlies van de PvdA bij de verkiezingen. Een nieuwe regering doet er goed aan eerst andere broodnodige investeringen te doen alvorens te investeren in onderzoek.

De kern van het probleem is dat onderzoek misschien wel te veel geld krijgt in plaats van te weinig. Sinds 2000 is het aantal promovendi in Nederland meer dan verdubbeld. Als deel van het Europese Bolognaproces heeft Nederland ingezet op hoger onderwijs. Het Rijk moedigde universiteiten aan om meer promovendi aan te nemen door ze daar financieel voor te belonen.

Door deze perverse prikkel worden er veel meer promovendi opgeleid dan er arbeidsplaatsen zijn aan Nederlandse universiteiten. De overheid heeft deze moordende competitie dus grotendeels zelf gecreëerd.

Zoals vaak was dit effect onbedoeld. Een achterliggend idee was dat promovendi ook nuttig kunnen zijn buiten de universiteit en zo bijdragen aan de omvorming van Nederland tot een kenniseconomie.

Tijdens het promotietraject besteedt men echter nauwelijks aandacht aan vaardigheden voor een carrière buiten de academie. Promoveren geldt nog steeds als voorbereiding op een wetenschappelijke loopbaan.

Zolang dit niet verandert zijn promovendi met te veel. De oplossing is dus niet meer geld voor onderzoek maar eerder minder geld. Beloon universiteiten niet langer voor het aannemen van promovendi. Stap ook af van de idee dat promoveren een voorbereiding is op een wetenschappelijke carrière. Het moet mogelijk worden om promoveren te combineren met stages of opleidingen waar promovendi vaardigheden opdoen die nuttig zijn buiten de academie. Stop dus bovenal met symptoombestrijding en pak de kern van het probleem aan.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

A foto Yvonne Compier

Hans Van Eyghen is VU-promovendus filosofie.

Lydia Krabbendam hoogleraar onderwijsneuropsychologie

kunt veroorloven. Je inspanningen richls je te weinig hebt, heeft ten zich op het hier en nu. Wat er in de dat veel gevolgen. Niet toekomst gebeurt, daar kun je je nu niet alleen praktisch. Armoede druk om maken. Dus als er tijdelijk wat beïnvloedt je denkvermomeer middelen zijn, lukt het niet om die gen. Het is de conclusie als buffer voor de toekomst te bewaren. uit een serie observatiSchaarste houdt zichzelf op deze manier onele en experimentele in stand. En, leggen Mullainathan en studies in verschillende populaties. Het Shafir uit, dat gaat niet alleen op bij geld. meest bekende voorbeeld is dat van de Schaarste kan ook gaan Indiase suikerrietboeover tijd. Dezelfde mecharen. Zij krijgen eenmaal nismen spelen een rol, ook per jaar de opbrengst al zijn de consequenties van de oogst uitgekeerd.

Je moet heel verschillend. Ik lees Als gevolg daarvan is de voortdurend de gevolgen van schaarste periode voor de oogst een verleidingen er nog een keer op na en tijd van armoede, en de weerstaan die begin wat patronen te periode na de oogst een je je niet kunt herkennen. De focus op van relatieve rijkdom. In veroorloven de klussen die vandaag de arme periode, voor af moeten. De naderende de oogst, presteerden de deadline waar alles voor boeren slechter op cognimoet wijken. En is de tieve taken dan in de rijke deadline gehaald, dan periode na de oogst. Een even op adem komen, voordat de volgeneffect dat niet verklaard kon worden door de deadline zich aandient. De parallellen stress of voeding. Wat dat betekent wordt zijn duidelijk. Gemiste deadlines zijn als treffend uitgelegd in het boek Scarcity. niet betaalde rekeningen. Dingen toezegWhy having too little means so much gen waar je geen tijd voor hebt, het is van econoom Sendhil Mullainathan en kopen op krediet. Ik heb niet meteen een psycholoog Eldar Shafir. oplossing. Maar ik weet nu wel hoe het Schaarste laat je aandacht automatisch en krachtig gaan in de richting van onver- heet: het is de schaarste mindset. vulde behoeften. Je moet voortdurend verleidingen weerstaan die je je niet Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Filosoof Achille Mbembe

10

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

Maatschappij

Antiracisten moeten wereldwijd hun onderlinge verschillen overstijgen, zegt de Kameroense filosoof en politicoloog Achille Mbembe.

‘Tegenwoordig is het sjiek om racist te zijn’ DOOR PETER BREEDVELD FOTO YVONNE COMPIER

“ Mbembe: ‘Het woord neger is van oorsprong een denigrerende term, maar Afrikaanse intellectuelen gebruiken deze nu als geuzennaam’ ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

over de hele wereld, die altijd min of meer geïsoleerd waren, één groot wereldwijd blok vormen.”

“Racisme blijft zich manifesteren in nieuwe vormen, het past zich steeds aan zijn omgeving aan. Daarom moeten we de bestrijding ervan ook steeds opnieuw aanpassen. We moeten globaliseren, want het racisme in het ene land staat in directe samenhang met het racisme in andere landen.”

Vandaag de dag lijkt de keuze beperkt tot ofwel neoliberalisme ofwel fascisme, dat laatste vermomd als nationalisme of patriottisme”, zegt de Kameroense filosoof Achille Mbembe. Hij spreekt zacht en bedachtzaam Het woord ‘neger’ en glimlacht steeds vriendelijk, maar dat Mbembe, verbonden aan de Zuid-Afrikaanse University betekent niet dat hij een blad voor de mond of the Witwatersrand, was begin deze maand aan de VU neemt. “Fascisme, dat is gewoon wat het is”, zegt hij. “Je om een lezing te geven over de invloed van de Amerimoet het noemen wat het is.” kaanse filosoof Judith Butler op zijn werk. De urgentie Mbembe pleit voor een derde keuze, een kosmopolivan zijn werk is niet te onderschatten. Hij wordt vaak tische emancipatiebeweging die alle nationalistische een postkoloniale theoreticus genoemd, een etiket dat bewegingen moet marginaliseren. hij zelf verwerpt. Wereldberoemd werd “We hebben het racisme niet verslagen”, hij met zijn boek On Postcolonialism (een aldus Mbembe. “Racisme is wereldvertaling van De la postcolonie: essai sur ‘Er is een wijd juist in opkomst. Tegenwoordig l’imagination politique dans l’Afrique geniepiger vorm is het sjiek om racist te zijn. Het is niet contemporaine) waarin hij afrekent met van racisme meer iets waarvoor je je moet schamen. het discours over Afrika, dat volgens hem bijgekomen’ Vroeger was racisme vooral bruut, met is vervuild door westerse misvattingen en slavernij, de plantages, kolonialisme, de fantasieën. Andere boeken van hem zijn gewelddadige onderdrukking van zwarte Les jeunes et l’ordre politique en Afrique lichamen. Dat is nog niet verdwenen, noire en Critique de la raison nègre. natuurlijk. Een zwarte man loopt in Wacht even, meneer Mbembe, nègre?

Amerika nog altijd meer kans dan anderen om om niks Neger? Dat woord kan toch niet meer? “Ligt eraan wie te worden doodgeschoten door de politie en de Amerihet gebruikt”, antwoordt hij. “Historisch gezien is het kaanse gevangenissen zitten vol zwarten.” woord uitgevonden door het Westen om Afrikaanse “Dat racisme is er nog steeds, maar er is een geniepiger, mensen aan te duiden. In de context van de Transdiffuser vorm van racisme bij gekomen. Dat racisme Atlantische slavenhandel werd het een term die mensen openbaart zich bijvoorbeeld op het internet, een elektroin goederen veranderde, het bezit van een ander mens nisch racisme dat viraal is gegaan, waarbij racisten van dat je kon kopen en verkopen op de markt.”

11

Filosoof Achille Mbembe

Mbembe gebruikt het woord als kritiek op het kapitalisme, legt hij uit. “Kapitalisme is het uitwissen van grenzen, in dit geval van de grens tussen mensen en voorwerpen, en dus de grens die samenlevingen menselijk maakt.”

Het woord neger is dus van oorsprong een denigrerende term, bedoeld om te ontmenselijken. “Maar intellectuelen in Afrika en van Afrikaanse afkomst zijn de term gaan gebruiken als geuzennaam, als subversieve term.”

Achille Mbembe en de kritiek Achille Mbembe is geboren in de buurt van Otélé in het toenmalige Frans-Kameroen in 1957. In 1989 promoveerde hij in geschiedenis aan de Sorbonne Universiteit in Parijs en haalde hij zijn bachelor in politicologie aan het Institut d’Etudes Politiques in dezelfde stad.

Hij is verbonden geweest aan verschillende universiteiten in Amerika, waaronder UCLA en Harvard. Mbembe is nu staflid van het Wits Institute for Social and Economic Research van de University of the Witwatersrand in Johannesburg.

In 2015 kreeg hij de GeschwisterScholl-Preis voor zijn boek Critique de la raison nègre, in het Nederlands vertaald als Kritiek van de zwarte rede.

Zijn kritiek op het racisme en het zelfgenoegzame Europa valt niet bij iedereen in goede aarde. Literatuurcriticus Carel Peeters verweet hem vorig jaar in Vrij Nederland ‘een permanent schuldgevoel’ te laden ‘op de schouders van mensen die niet schuldig zijn aan de uitbuiting van zwarte mensen in het verleden’. Dat doet volgens Peeters denken aan ‘emotionele chantage’.

12

Wederzijds wantrouwen

Is hij daar optimistisch over? “We zullen er hard voor moeten vechten”, antwoordt Mbembe. “Het vergt veel moed en intellectuele investeringen en energie, het talent om grenzen te overstijgen en allianties te smeden, mensen te mobiliseren, met behulp van de technische mogelijkheden van deze tijd, we moeten onze verbeelding laten spreken. Doen we dat niet, dan nemen andere krachten het over en krijgen we een wereld waarin vijandigheid, wederzijds wantrouwen en geweld heersen.”

Maar dan wordt hij opeens somber: “Mensen lijken te Universiteit dekoloniseren zijn uitgeput. Ze geloven niet meer dat er verandering Ik vertel hem over de zwarte studenten aan de VU die mogelijk is en worden de onderdanigheid in geïntimizich sinds een jaar of twee roeren en de universiteit deerd door de agressievelingen. Argumenten hebben willen dekoloniseren, weg van het eurocentrisme, plaatsgemaakt voor geschreeuw.” waarin alles door westerse ogen wordt gezien en door Daarmee doelt Mbembe niet alleen op witte racisten. “Je de ogen van westerse filosofen. “O, daar wil ik wel een hebt ook zwart nativisme maar de strijd tegen racisme is boom over opzetten”, zegt hij. “Het is geen exclusief niet voorbehouden aan de zwarte bewegingen. Vechten Nederlands probleem, het speelt overal: in Zuid-Afrika, voor emancipatie doe je niet door mensen in te delen in Frankrijk, Engeland, Scaninavië. Het is onvermijdelijk categorieën, en zo méér verdeeldheid te veroorzaken. in een globaliserende samenleving. Dat betekent niet Saamhorigheid en wederkerigheid hebben we nodig. We dat we Hegel en Plato maar uit het curriculum moeten moeten een middenweg zien te vinden die elke vorm schrappen. Nee, we moeten ze aanvullen met denkers van nativisme en provincialisme marginaliseert. Dát is uit andere tradities dan de westerse, we moeten de de uitdaging voor de toekomst.” westerse bibliotheken aanvullen met Dat antiracisten rijkelijk putten uit Afrikaanse, Chinese, Indiase boeken. het werk van Afrikaans-Amerikaanse Anders verwordt het curriculum tot ‘Argumenten denkers, vindt Mbembe begrijpelijk. “De provincialisme.” hebben Afrikaanse Amerikanen zijn eeuwenEuropa moet een keuze maken, vindt plaatsgemaakt lang verhandeld als slaven, ze hebben Mbembe. “Wil het deel uitmaken van de voor geschreeuw’ eeuwenlange ervaring met racisme hele wereld, of sluit het zichzelf liever op zonder hun humaniteit te verliezen. Ze in zijn eigen fort? Europa heeft duidehebben een cultuur voortgebracht die lijk moeite zich te verenigen met het wereldwijd verbreid is. Er is bijvoorbeeld feit dat het niet langer heer en meester geen plek op de wereld waar je geen zwarvan de wereld is. Ooit bepaalde Europa te Amerikaanse muziek kunt horen. Dat hoe de rest van de wereld moest worden hardnekkige humanisme, dat is absoluut essentieel voor ingedeeld, wie op welke plek hoorde en binnen welke de strijd tegen anti-zwart racisme.” grenzen. Maar die tijd is voorbij, het is gedaan. Dat zal “Maar het getuigt van intellectuele luiheid om gewoon Europa moeten accepteren, in de volle wetenschap en in één-op-één leentjebuur te spelen in hun boeken en het volste zelfvertrouwen dat het belangrijke bijdragen hun terminologie en stellingnames klakkeloos toe te aan de mensheid heeft geleverd.” passen op de situatie hier in Europa. We moeten onze “Helaas, als de crisis op de deur bonkt, hebben mensen eigen specifieke geschiedenis als uitgangspunt nemen de neiging om zich over te geven aan hun slechtste voor onze strijd en die tevens verbinden aan andere impulsen. Uit angst om het kleine beetje dat ze hebben, emancipatiebewegingen. De strijd tegen masculinisme, te verliezen, beginnen ze iedereen de schuld te geven bijvoorbeeld, en de strijd voor godsdienstvrijheid, voor van hun ellende, behalve zichzelf. Dat hebben we gezien gelijkheid op elk gebied. En met het voorbeeld van toen in de vorige eeuw het fascisme opkwam en het de strijd van Afrikaanse Amerikanen voor ogen, hun nazisme, dat uiteindelijk is uitgemond in de Holocaust. talent om allianties te vormen met andere bevolkingsEn nu zien we het weer. Maar ik hoop dat Europa deze groepen. Dat maakte hun strijd zo succesvol en van die keer de kansen grijpt om nieuwe verbintenissen aan te ervaring moet wij gebruikmaken. Daarin is geen plek gaan en de verbintenissen die verloren zijn gegaan, te voor nativisme.” herstellen.”

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

mail/colofon Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit www.advalvas.vu.nl

Nulhypothese In het artikel ‘Hou eens op met die nulhypothese’ in de vorige Advalvas wordt de vraag gesteld of in relatief nieuwe vakgebieden, zoals de genetica, verbanden gevonden worden die later onzin blijken te zijn omdat ze niet repliceren. Dat de genetica een nieuw vakgebied zou zijn, is ruim anderhalve eeuw na Darwin en Mendel opmerkelijk. Maar mogelijk doelt men op de ontwikkelingen binnen met name de humane genetica van genetisch associatieonderzoek. In dat geval is het voorbeeld van non-replicatie ongelukkig. Juist binnen de genoom-brede genetische

associatiestudies, waaraan onderzoekers van de Vrije Universiteit prominent meewerken, is replicatie een eis van wetenschappelijke bladen, zoals Nature Genetics.

Zowel binnen de psychiatrie (bijvoorbeeld schizofrenie en depressie), psychologie (bijvoorbeeld persoonlijkheid) als voor talloze somatische ziekten en aandoeningen zijn de laatste vijf tot tien jaar robuuste verbanden gevonden tussen genetische varianten en uitkomstmaten.

Dorret Boomsma en Eco de Geus, Nederlands Tweelingen Register

Redactieadres De Boelelaan 1105 BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc.

Vormgeving Rob Bömer - rbbmr.nl Medewerkers Joeke Berg, Yvonne Compier, Larissa van Dijk, Sanne Pieters, Dick Roodenburg (Griffioen), Lae Schäfer, Bas van der Schot, Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag

advertentie

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

13

VIPs

Hoogleraar bestuur en economie Raymond Gradus wordt per 1 juli in deeltijd benoemd tot voorzitter van het college financieel toezicht op de Antillen. Hij was van 2008 tot 2015 directeur van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA. Op donderdagavond 11 mei geeft Marieke de Hoon, universitair docent internationaal recht, in het VU-auditorium een publiekscollege over de juridische aspecten rondom MH17. Hoe zit het nou, waarom duurt het strafproces zo lang, en hoe nu verder?

Martijn Huisman is benoemd tot hoogleraar epidemiologie van de veroudering. De leerstoel is ingebed in de afdeling Sociologie en de afdeling Epidemiologie en Biostatistiek van VUmc. Hij onderzoekt onder meer de determinanten en gevolgen van lichamelijk, emotioneel, sociaal en cognitief functioneren van ouderen.

14

omicrongiota.gr

VU-historicus Marieke Oprel is een van de drie genomineerden voor Jonge Historicus van het Jaar. Voor de volgende ronde moeten zij een plan schrijven hoe ze deze titel zouden willen invullen. De finale is op 23 juni.

Exacte meiden

M

eisjes kiezen veel minder vaak voor een technische of exacte studie dan jongens.

Demet Yazilitas vergeleek in haar promotieonderzoek Nederland met Zweden. Deze landen zijn vergelijkbaar wat betreft hun

sociaal-economische situatie en de mate van gendergelijkheid, maar in Zweden kiezen 2,5 keer zoveel meisjes een technische studie als in Nederland.

Yazilitas probeerde dit te verklaren door te kijken naar verschillen in opvattingen. Een reden waarom meisjes minder vaak voor een exacte studie kiezen is dat ze verwachten

Teamwork, blijf ervan af

D

on’t fix it if it ain’t broke is een adagium waaraan niet veel managers zich iets gelegen laten liggen. Teams waarvan de leden goed op elkaar zijn afgestemd, worden zelden met rust gelaten door managers die per se iets moeten veranderen. Wees daar terughoudend mee, zegt bedrijfskundige Cees van der Zwan, die hierop 13 april is

gepromoveerd. Tweeënhalf jaar lang volgde hij negentig teams binnen verschillende organisaties. Uit zijn onderzoek blijkt dat teams een eigen en krachtige ‘motor’ hebben die vooral met rust moet worden gelaten. “Dan gaat de motor efficiënt met energie om en neemt de energie zelfs toe”, aldus Van der Zwan. (PB)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ Ceesvanderzwan

dat ze zichzelf bij zo’n studie minder kunnen ontplooien.

Zelfontplooiing is belangrijker voor meisjes dan voor jongens, ontdekte Yazilitas en het is ook belangrijker voor Nederlandse meisjes dan voor Zweedse. Maar de verschillen zijn klein. (WV)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ Demetyazilitas

Lastig gesprek

H

et is lastig om te anticiperen op wat iemand met afasie (een taalstoornis die ontstaat door beschadigde hersenen) wil zeggen. Gesprekspartners die geen afasie hebben, verwachten dat iemand met de aandoening zich zo kort en simpel mogelijk uitdrukt, maar dat gebeurt vaak niet, blijkt uit het onderzoek waarop Christine Versluis 6 april promoveerde. De toehoorders verwachten concrete feiten en geen ingewikkelde reflecties op het bestaan. Maar mensen met afasie zelf laten zich niet beperken in wat ze willen vertellen. (WV)

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

onderzoeksnieuws

F

eministische denkers uit de sub-Sahara zijn nauwelijks bekend omdat ze zich inzetten voor zowel de strijd tegen (neo)kolonialisme en racisme als de empowerment van Afrikaanse vrouwen. Die twee worden vaak gezien als tegengesteld aan elkaar, want feminisme geldt als een ‘on-Afrikaans’ product van de voormalige koloniale overheersers. De Nigeriaanse feminist Oyèrónké Oyĕwùmí laat echter zien dat er een authentiek Afrikaans feminisme bestaat.

Haar werk slaat daarom een brug tussen de Afrikaanse cultuur en het feminisme en de Afrikaanse filosofie en het Afrikaanse feminisme. Dat blijkt uit het proefschrift van filosofiehistoricus Azille Coetzee, die hierop 4 april is gepromoveerd. (PB)

Onderwijsvisie testen

Kindersterfte

80 O procent van de kinderen die aan kanker sterven is afkomstig uit landen met lage of middelhoge inkomens.

I

n westerse landen gaat 35 procent van de jonge kankerpatiënten dood, in niet-westerse landen is dat 75 procent. Vaak is de reden dat de behandeling wordt afgebroken. Promovendus Festus Muigai Njuguna ontdekte dat dat in Kenia veel gebeurt omdat het medische systeem corrupt is: mensen moeten veel geld betalen om de dokter te zien en voor medicijnen. Bovendien sluizen doktoren medicijnen vaak door naar privéklinieken. (WV)

Njuguna promoveerde op 19 april.

Zie proefschrift via tinyurl.com/Kindersterfte.

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

nderwijsinstellingen moeten binnen vijf jaar kunnen weten of een nieuwe visie goed voor hen uitpakt of mislukt is. Dat zei hoogleraar onderwijskunde Martijn Meeter tijdens zijn oratie op 13 april.

Hoewel het debat de andere kant op lijkt te wijzen, is volgens Meeter evidence-based onderwijs zeker mogelijk. Onderwijsinstellingen hebben daarom de plicht om te onderzoeken of hun onderwijs goed uitpakt.

“In feite zou visie in het onderwijs een houdbaarheidsdatum moet hebben. Binnen een beperkte periode, bijvoorbeeld vijf jaar, zou een onderwijsinstelling moeten nagaan of de visie wel tot de beoogde doelen leidt.”

Om dat mogelijk te maken zou er feedback beschikbaar moeten zijn voor scholen en andere onderwijsinstellingen. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van landelijk genormeerde voortgangstoetsen. (FB)

‘Mensenhandel lijkt soms op huiselijk geweld’ Slachtoffers van mensenhandel weigeren vaak hulp en gaan niet naar de politie. Maite Verhoeven onderzocht waarom dat is.

“Mensenhandel en onvrijwillige prostitutie worden vaak neergezet als een van de ergste dingen die er zijn. Toch weigeren vrouwen die volgens de politie slachtoffers zijn vaak hulp en doen ze geen aangifte.

Studio Jono

Afrikaans feminisme

Het blijkt dat de situatie ingewikkelder in elkaar zit dan vaak gedacht wordt. Pooiers en bodyguards worden geassocieerd met uitbuiting. De vrouwen zelf zien dat vaak anders. Sommigen vinden het juist prettig dat werk, vervoer of woonruimte voor hen geregeld wordt en dat iemand op hen let. Of ze willen best de helft van hun inkomsten afstaan in ruil voor wat hulp. Deze deals kunnen geleidelijk leiden tot uitbuiting. Tegelijkertijd biedt het mogelijkheden om wat geld te verdienen.

Daarnaast zie ik overeenkomsten met huiselijk geweld. Veel vrouwen hebben een relatie met de man die hen helpt. Vaak is dat hun vriendje. Ze willen wel dat de uitbuiting stopt, maar ze willen de relatie niet beëindigen. Dit bepaalt hun houding ten opzichte van aangeboden hulp. (FB)

Maite Verhoeven is onderzoeker bij het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Ze promoveerde 6 april bij de faculteit Rechtsgeleerdheid.

15

Samenwerken

De horrorwerkgroep

Groepsopdrachten ontsporen soms zo erg dat er vriendschappen op stuklopen. Vier studenten vertellen hun rampverhaal.

DOOR FLOOR BAL FOTO ROB BÖMER

16

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

STUDEREN

D

e meelifter. Elke student kent hem of haar wel: dat lid van het werkgroepje dat vlak voor de deadline mailt dat het helaas niet gelukt is.

Of erger nog: helemaal niet op berichtjes reageert.

Toevallig ziek Hoewel het samenwerken met vrienden dé manier lijkt om dit te voorkomen, raakten twee studentes economie juist een vriend kwijt. “Hij heeft gebruik van ons gemaakt. Tot de dag van vandaag, weten we eigenlijk niet wat er precies gebeurd is.”

In het tweede jaar moesten ze elke week een opdracht maken. Alle opdrachten bij elkaar resulteerden in dertig procent van het eindcijfer. Terwijl de twee studentes druk bezig waren met een hertentamen en een extra vak, voerde hun vriend weinig uit.

“Zo stuurde hij een keer twee uur voor de deadline een half A4’tje in plaats van

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

Hoe werk je het best samen? drie. Vol spelfouten, hij had het duidelijk in een kwartiertje geschreven. Daar wilde hij niets meer aan doen, want hij lag al in bed. Bij de presentatie de volgende dag was hij toevallig ziek.”

Nadat de twee hun vriend een paar keer op zijn gedrag aanspraken, gaven ze het op. “Bij de laatste opdracht hebben we zijn naam er niet bijgezet. We hebben niets opgelost, we hebben er alleen op geanticipeerd dat hij niets zou doen.

Daardoor had hij een lager deelcijfer dan wij. Maar hij kan goed leren. Door dat stomme tentamen had hij uiteindelijk zelfs een hoger eindcijfer dan wij.”

De vriendschap is nu over. “We groeten elkaar alleen nog.”

> De meeste studenten zijn gewend om meteen taken te verdelen en zo snel mogelijk aan het werk te gaan. Promovendus Annedien Pullen adviseert om eerst een gesprek te hebben over wat je verwachtingen zijn over de samenwerking. “Houd bij de taakverdeling ook rekening met je sterke punten. De een kan goed schrijven, de ander is beter in onderzoek.”

Deadline

> Breek de opdracht op in kleinere deadlines. Zo zie je al snel of iedereen levert wat er geleverd moet worden. Dat scheelt een hoop stress vlak voor de definitieve deadline. Mocht één van de deelnemers afhaken, spreek diegene dan aan.

Hoe eerder hoe beter. Pullen: “Het is ook niet altijd een kwestie van niet willen. Het kan ook om niet kunnen of niet durven gaan. Als je een veilige groep hebt, zal iemand sneller om hulp vragen.”

“Samenwerken is de hel.” Een derdejaars student farmaceutische wetenschappen is duidelijk in zijn mening over werkgroepjes. Voor een practicum moest hij met medestudent een verslag van vijfduizend woorden inleveren.

> Zit er een meelifter in je groepje die echt niets doet? Neem dan contact met de docent op.

“Dat voelt misschien als verraad”, zegt Pullen.

“Maar het is ook niet de bedoeling dat iemand voldoendes haalt door niets te doen.”

17

Samenwerken

gegooid worden. En wij misschien ook.”

“De docent waardeerde het als je het in Er volgde een gesprek met de docent en het Engels deed.” Voor zijn practicumeen nieuwe uitleg over het gebruik van partner zou dat geen probleem zijn. Zei voetnoten en bronvermelding. Drie keer hij. was scheepsrecht. Dit keer was de tekst “De dag voor de deadline belde hij om te wel goed. “We hadden geluk dat mijn zeggen dat hij eigenlijk niet zo goed in groepje gewend was om elkaars werk Engels is. Of ik het wilde afmaken. Toen na te kijken. Anders waren we er pas na ik hem vroeg om de tekst in het Nederafloop achter gekomen.” lands te sturen, zei hij dat vertalen maar extra werk voor mij zou zijn. Uiteindelijk stuurde hij alleen zijn aantekeningen. Die Uitvreter ik zelf gemaakt had.”

Een stapje verder dan de meelifter die De student had 24 uur om het hele matig werk levert, is de uitvreter. Die verslag in het Engels te voert gewoon niets uit. schrijven. “Ik denk dat Helemaal niets. Een ik maar drie of vier uur eerstejaars farmaceutische ‘Ik heb een week geslapen heb. Vijf minuwetenschappen kwam dit niet met hem ten voor de deadline had type tegen toen ze voor gepraat’ ik het af.” een opdracht met drie Op het moment zelf was studenten van een andere hij te druk om boos te opleiding moest samenworden. werken. Zijn studiegenoot “Achteraf ben ik helemaal waarschuwde al dat hij geflipt. Het is mijn beste niets zou doen. vriend maar ik heb een “Al bij de eerste afspraak week niet met hem gepraat.” Langer niet was hij er niet. We deelden hem in voor met hem praten, kon niet. “We moesten een onderdeel dat iemand anders ook zou weer een opdracht maken. Ik heb hem doen. Zo waren we ingedekt als hij niets gedwongen om dat grotendeels alleen te deed.” doen.”

Die argwaan was terecht. “Vijf minuten voordat we alles moesten samenvoegen, appte hij dat hij het niet begreep. Of wij Plagiaat het wilden doen. Daarna reageerde hij Een student in je groepje die niets doet, niet meer op berichtjes.” is één ding. Maar de groepsgenoot van In de weken erna schroefde het groepje een masterstudent finance ging nog een telkens haar eisen omlaag. De student stapje verder. “Tijdens mijn hbo-opleihoefde alleen de opmaak en de spellingsding bedrijfseconomie moesten we in het controle te doen. Zelfs dat deed hij halftweede jaar een opdracht over een fictief slachtig. “Het stond nog vol fouten.” bedrijf maken. Mijn groepsgenoot bleek Na drie keer wilde de helft van het groepeen groot deel letterlijk uit het lesboek je de student eruit zetten. Als dat gebeurgekopieerd te hebben. Plagiaat dus.” de, zou hij het vak niet halen en met zijn De studenten kwamen daar op tijd achter studie moeten stoppen. doordat ze zichzelf een vroege deadline De studente wilde dat niet op haar gewehadden gegeven. Ze gingen met haar ten hebben. “Uiteindelijk hebben we praten. “Ze zei sorry en zou het herschrijgeaccepteerd dat hij niets deed. Dat gaf ven.” ons minder stress. Je kunt iemand waarOok de tweede ronde bleek de studente schuwen of uit een groepje zetten. Maar het niet begrepen te hebben. “Ik weet je kunt niet iemand tot typen dwingen.” niet of het gemakzucht of tijdgebrek was.

Maar een groot deel van de tekst was nog steeds hetzelfde. Als we het zo zouden De namen van de geïnterviewde studenten zijn bij inleveren, zou ze van de opleiding de redactie bekend.

18

Later kun je je collega’s ook niet kiezen

“

Op de arbeidsmarkt is kunnen samenwerken een belangrijke vaardigheid”, zegt pedagogiekpromovendus Annedien Pullen, die onderzoekt hoe verschillende types studenten samenwerken. Ze observeerde negen werkgroepjes in actie en analyseerde duizend vragenlijsten.

Al uit eerder onderzoek bleek dat twee soorten studenten erg goed scoren in samenwerken. “Dat zijn de extraverte en de zorgvuldige studenten.” Opvallend genoeg houden studenten met een hoog gemiddeld cijfer studenten juist niet van samenwerken. “Ze zijn wel meer dan gemiddeld gemotiveerd voor de opdracht zelf, maar ze zijn niet enthousiast om samen te werken. Waarschijnlijk omdat ze daarbij afhankelijk van anderen zijn.”

Niet kiezen Volgens de onderzoeker werken groepjes vrienden makkelijk samen, omdat ze vooraf al weten wat ze aan elkaar hebben én omdat ze elkaar makkelijk aanspreken. Toch vindt Pullen het willekeurig samenstellen van groepjes ook nuttig.

“Soms is het goed om samen te werken met mensen die je niet zelf gekozen hebt.

Dat kan leerzaam zijn. Later kun je je eigen collega’s ook niet kiezen.”

Pullen vindt dat docenten aandacht aan het samenwerkingsproces moeten besteden. “Als je leren samenwerken belangrijk vindt, moet je studenten daar ook het gereedschap voor geven.” Ze adviseert om studenten achteraf op het groepsproces te laten reflecteren. Het schrijven van een beoordeling van elkaars werk kan daarbij helpen. Vooral als die beoordeling invloed op het eindcijfer heeft. “Daarmee heeft de excellente student ook een reden om extra inzet te tonen.”

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

Gewoon wat een studentje irriteert (1)

opinie

VUnet

D

ode links, lange laadtijden, onvindbare pagina’s – VUnet is op z’n zachtst gezegd een uitdaging. Hoewel al een paar keer flink verbouwd, waarbij ze niet alleen de looks verbeterden, maar naar verluidt ook het gebruiksgemak. Probeer voor de grap maar eens het jaarschema van de master ecology op VUnet te vinden. Eén resultaat: placement manual BSc thesis biology and biomedical sciences. Goed geprobeerd hoor, VUnet, maar niet wat ik zocht.

In het nieuwe VUnet-systeem is er ook een optie voor het reserveren van lokalen. Als je zoekt op ‘reserveren’ kom je er wel, maar dat zijn alleen de collegezalen en werkruimtes.

Voor stilte-, computer-, en vergaderruimtes moet je dan weer een aparte app downloaden.

Waarom eigenlijk? Niet dat het reserveren altijd goed gaat overigens. Masterstudent communicatiewetenschap Charlene Langendijk ondervond dat aan den lijve: “Onze docent had een werkruimte gereserveerd, maar die bleek al bezet te zijn. Na overleg met het secretariaat werden we naar een andere ruimte gestuurd. Het werd daar wel wat lastig studeren, want het was een onderhoudskast.”

De VU-studenten zijn ondertussen aardig gewend aan dit soort gekkigheden, maar voor studenten van andere universiteiten is het wel even slikken. Batsheva Mannheim, psychologiestudent van Universiteit Leiden, deed een minor ecologie aan de VU:

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

“Ik werkte in Leiden al met Blackboard en wat daar op stond klopte meestal wel. Maar op de VU bleken er naast VUnet en Blackboard nóg drie verschillende webpagina’s te bestaan waarop je je rooster kon vinden. En geregeld was de info op die pagina’s tegenstrijdig. Naïef als ik was verscheen ik in de eerste week keurig netjes om 9 uur op college. Ik was er helemaal voor uit Leiden gekomen, bleek het niet door te gaan. Alle VU-mensen wisten dat, maar het kleine clubje internationale studenten en ik dus niet. Van mijn klasgenoten kreeg ik te horen: Natuurlijk gaat dat niet door, want dat stond toch op VUnet! Terwijl het rooster dat de docenten op Blackboard hadden gezet iets heel anders zei.”

We kunnen allemaal live volgen hoe het internationaal ruimtestation ISS rond de aarde draait. Als je geen zin hebt om naar het Rijksmuseum te gaan, kun je online al door de gangen dwalen. Overal op de wereld kun je opzoeken waar je bent, dankzij Googlemaps, en binnenkort komt er gratis mobiel internet voor heel Europa.

Je zou dan toch denken dat het mogelijk moet zijn om binnen afzienbare tijd documenten te uploaden op Blackboard. Of je cijfer van dat vak dat je drie maanden geleden gehad hebt, terug te kunnen zien op VUnet. Of het kamernummer van je professor te vinden.

Misschien liggen de grenzen van de toekomst wel niet in verre universums of wonderlijke geneeskundige ontdekkingen, maar in een goed werkende universiteitssite.

Peter Valckx

Dode links, lange laadtijden, onvindbare pagina’s

Larissa van Dijk

> masterstudent biology > masterstudent management, policy analysis and entrepreneurship in health & life sciences (MPA)

19

Maatschappelijk nut

Dit gebeurt allemaal met je belastinggeld DOOR WELMOED VISSER, DIRK DE HOOG EN PETER BREEDVELD FOTO’S FRED VAN DIEM

Valorisatie betekent niet alleen geld verdienen met je onderzoek. De wereld beter maken is ook winst. Denk aan apps die depressieve mensen begeleiden, juridische aspecten van de MH17-ramp uitzoeken en de werking van hartcellen doorgronden. Wetenschappers die dat bovendien aan een breed publiek weten over te brengen, valoriseren óók. Drie portretten van VU-wetenschappers die maatschappelijke winst opleveren.

20

Valorisation visualised De foto’s op de volgende pagina’s zijn onderdeel van een expositie van Innovation Exchange Amsterdam (IXA), het valorisatiecentrum van AMC, UvA-HvA en VU-VUmc. De portretten van veertien onderzoekers zijn te zien op drie IXA-locaties van AMC, VU-VUmc en UvA-HvA. De fotograaf is Fred van Diem.

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

wetenschap

Universitair docent internationaal recht Marieke de Hoon is bijna wekelijks aan het woord op radio, tv en in kranten. Daar gaat ze in op vragen over internationaal recht die vooral met oorlog te maken hebben.

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

D

den en maatschappelijke groeperingen e Hoon gaf onlangs commenadvies geeft in geweld- en oorlogstaar op het Amerikaanse ‘Met studenten heb gratis situaties. Zo adviseert ze oppositiegroepen bombardement op een ik juridische zaken in Syrië bij de vredesonderhandelingen in Syrisch vliegveld. “Ik zie mijn rondom MH17 Genève. Dat doet ze belangeloos, maar ze mediaoptreden als een inteheeft het wel kunnen integreren in haar graal onderdeel van mijn werk uitgezocht’ onderwijs en onderzoek. “De VU vindt als wetenschapper en niet maatschappelijke relevantie belangrijk, als iets leuks om erbij te doen”, zegt De vandaar dat ik hier de ruimte krijg om Hoon. Valorisatie van wetenschap vindt mijn werk zo in te richten.” ze eigenlijk een beetje een vreemd begrip.

De Hoon adviseert trouwens ook dicht “Wetenschappelijk onderzoek en onderbij huis. Ze adviseerde de Tweede Kamer over de rampwijs zijn, als het goed is, op zich al maatschappelijk vlucht MH17. “Samen met studenten heb ik allerlei nuttige bezigheden. Met mijn publieksoptreden wil ik juridische zaken rondom deze zaak onderzocht. Daar complexe maatschappelijke vraagstukken toegankelijk kwamen veel vragen over vanuit een breed publiek, ook maken en laten zien wat ik hier met mijn studenten zoal doe. Zeg maar aan de samenleving uitleggen wat met het van nabestaanden. Dus wil ik het zo helder mogelijk uitleggen. Dat heb ik niet alleen in een wetenschappelijk belastinggeld gebeurt waarmee ik word betaald.” artikel gedaan, maar dat ga ik donderdagavond 11 mei ook doen in een publiekscollege aan de VU.” Recht is niet alleen boekenwijsheid Valorisatie lijkt een vanzelfsprekende bezigheid voor De Hoon is wel heel bewust uit de ivoren toren van de wetenschappers, maar zo eenvoudig ligt het niet volgens wetenschap gestapt. Ze wil laten zien wat recht in de De Hoon. “Binnen de academische wereld ligt de nadruk samenleving betekent en dat het niet alleen boekenwijstoch heel erg op prestigieuze wetenschappelijke publiheid is. Zij publiceert niet alleen op het wetenschappelijk caties. Maatschappelijke relevantie en kennis delen met hoogste internationale niveau, maar leidt ook het Nederstudenten en een breder publiek, zou in beoordelingen landse kantoor van de Public International Law & Policy veel nadrukkelijker een rol moeten spelen.” (DdH) Group. Dat is een internationale organisatie die overhe-

21

Maatschappelijk nut

Informatici zijn populair als samenwerkingspartner.

Geregeld krijgt Mark Hoogendoorn verzoeken of hij even de software wil programmeren voor een onderzoeksproject.

22

“

wel werkt en voor de andere niet.” Ook Er moet voor ons wel echt meergebruiken ze sensordata uit de telefoon, waarde in zitten op onderzoeksge‘Hoe spreek je bijvoorbeeld voor de vraag hoeveel bied. Als ze alleen een app willen, verschillende iemand beweegt. huren ze maar een bedrijf in”, zegt soorten mensen Hoogendoorn. aan met een app?’ Naar gezondere leefstijl Zo zit de meerwaarde van het project E-compared, een onderzoek Hoogendoorn is ook bezig met Philips om naar online begeleiding bij depressie, te proberen mensen beter te coachen bij in het onderzoeken van grote datasets. een gezondere leefstijl en met ING onder“In de zorg worden veel data verzameld, zoekt hij hoe zij hun mensen effectiever maar die gegevens worden nog lang niet kunnen opleiden, met een aanpak die op optimaal gebruikt.” Denk bijvoorbeeld aan het personade persoon is toegespitst. De VU sloot contracten met de liseren van online begeleidingsprogramma’s. “Sommige bedrijven waarin de spelregels over publiceren werden mensen willen graag wat autoritair worden aangesprovastgelegd: “Met Philips hebben we bijvoorbeeld de deal ken, anderen houden meer van een goede uitleg. Als je dat wij mogen schrijven wat we willen, maar dat zij het op grond van iemands kenmerken kunt voorspellen hoe eerst mogen lezen en de publicatie een poosje mogen je iemand het best aanspreekt, heeft je therapie meer uitstellen als er dingen in staan die ze willen patentekans van slagen.” ren”, zegt Hoogendoorn.

De mensen die de anti-depressie-app van HoogenIn al deze projecten zijn de datasets groot en de berekedoorn en collega’s gebruiken, vullen vragen in over ningen complex. Daarin zit de wetenschappelijke uitdahun achtergrond en symptomen en over hoe ze zich ging voor Hoogendoorn. En dit zogeheten datamining is voelen. Daarbij worden niet alleen de antwoorden een benadering die snel aan populariteit wint bij bedrijgebruikt, maar bijvoorbeeld ook hoe lang iemand ven. Studenten krijgen dat ook door. Hoogendoorn: erover doet om te antwoorden. Of niet te antwoor“Vier jaar geleden begon ik met het vak datamining met den. “Het zou kunnen dat een uitkomst is dat online een groep van tachtig studenten. Nu hebben we er bijna begeleiding voor de ene groep mensen met depressie driehonderd.” (WV)

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

Fysicus Davide Iannuzzi ontwikkelde een meetinstrument in de vorm van een optische vezel dat bewegingen tot minder dan een nanometer nauwkeurig meet.

Hij richtte een bedrijf op, Optics11, waarmee hij zijn innovatie wereldwijd aan de man brengt.

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

“

onderzoek naar de werking van hartcelValorisatie is een ongelukkige term, len.” Maar ook sociale wetenschappers want het kan van alles betekenen”, ‘Ik haal de ruis gebruiken Iannuzzi’s technologische zegt Iannuzzi. “In mijn vakgebied weg voor economen vernieuwingen. “Ik gebruik een truc is valorisatie het overdragen van en psychologen’ uit het natuurkundig onderzoek om de technologie. Als mensen die ik niet ruis weg te halen waarmee statistisch ken in een laboratorium ergens economen en psychologen te maken in Australië gebruikmaken van de hebben. Als je in de natuurkunde iets technologie die ik heb ontwikkeld, is dat meet, heb je te maken met ruis: elektrisch valorisatie.” geluid en trillingen en dergelijke, die het Iannuzzi zit als wetenschapper in een signaal vervuilen waar je naar op zoek bijzondere positie. In zijn lab heeft hij bent. Psychologen hebben hetzelfde probleem als ze veel ruimte om te ‘spelen’, te experimenteren. “Ik ben een gemiddelde zoeken in menselijk gedrag. Dat wordt een onafhankelijke wetenschapper, nergens in gespeci‘vervuild’ door allerlei factoren als persoonlijkheid en aliseerd en laat me echt leiden door mijn ideeën. Mijn titel is experimenteel fysicus. Toen ik in 2005 voor de VU gemoedstoestand enzovoort. Met dezelfde algoritmes ging werken, deed ik vooral fundamenteel natuurkundig die natuurkundigen gebruiken, onderdrukken we de ruis in de statistieken van economen en psychologen. onderzoek. Toen ontwikkelde ik die optische vezel en “Dat ik zo vrij ben, kun je zien als een voordeel, maar begon ik me te richten op de toepassing daarvan, en op het kan ook tegen me werken. Tot dusver heb ik weinig de verbetering van de technologie.” moeite om fondsen te verwerven, maar ik ben nu ook op een leeftijd dat ik geacht word een duidelijke keuze te Werking van hartcellen hebben gemaakt. Mensen kunnen bijvoorbeeld vraagFundamenteel onderzoek is nu een van de nevenactivitekens zetten bij mijn huidige onderzoek voor sociale teiten van Iannuzzi en zijn team. “Ik onderzoek nog wat wetenschappen. Ze kunnen vragen: Je bent experimenkwantumverschijnselen en donkere energie, maar de teel natuurkundige, wat doe je dan bij sociale wetenmeeste tijd besteed ik aan het ontwikkelen van instruschappen?” (PB) menten voor life & health sciences, bijvoorbeeld voor

23

ingezonden mededeling

E: usr@vu.nl | FB: StudentenraadVU | HG StudentenDOk, kamer OD-12

Zakaria Nafid

De universitaire studentenraad is het medezeggenschapsorgaan van en voor studenten van de VU. De raad houdt zich vooral bezig met de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs en het studentenbeleid van de VU. De raad overlegt hierover geregeld met het college van bestuur.

Doe iets met onze evaluaties!

Word jij ook zo gek van die ‘vakevaluatiepopup’ in VUnet na je tentamen? Waarom zou je nog een evaluatie invullen als het vak al voorbij is? De resultaten van die evaluatie gaan je toch niet helpen! Bovendien kom je juist op VUnet om te kijken of je cijfer er al is, of je nieuwe rooster of om in te tekenen voor de vakken van de volgende periode.

Ja, de volgende periode, dan krijg je die pop-up weer! En het meest irritante is misschien nog wel dat je, als je eraan toegeeft, weer op die pop-up klikt en de evaluatie invult om vervolgens nooit meer iets terug te horen over wat er met jouw commentaar gebeurd is. Docenten blijken koppig en gaan echt niets met jouw feedback doen.

Los van deze irritatie vinden wij dat studenten gewoon goed onderwijs moeten krijgen. Kwalitatief hoogwaardig onderwijs, daarvoor komen wij naar de universiteit. Als een college veel te saai is, een tentamen niet representatief of de docent van jouw werkgroep zich niet goed heeft voorbereid, zijn wij de eersten die daar iets over zeggen.

Aan een kritische blik ontbreekt het ons niet.

We worden immers opgeleid tot kritische burgers.

We leren namelijk om feedback te geven en te ontvangen. Ook zoiets waarmee je wordt

doodgegooid. Maar als het er eenmaal op aankomt en we de kans krijgen de klachten op ons onderwijs in een evaluatie onder woorden te brengen, zijn we te lui om daar de tijd voor te nemen en te egoïstisch omdat we er zelf niets meer aan hebben.

Is het niet onze plicht om de universiteit, het onderwijs en volgende generaties studenten verder te brengen met onze feedback?

Om vakevaluaties beter in te richten en ze voor studenten makkelijker te maken, geeft de USR enkele adviezen. Zo zouden de evaluaties in Blackboard moeten staan, zodat het bij de vakinformatie staat. Sommige evaluaties kosten erg veel tijd, wij vinden dus dat die beknopter moeten door een maximum aantal vragen in te stellen. Ook zou men de vakevaluaties al vóór het tentamen kunnen afnemen, waardoor je nadat je een vak hebt afgerond alleen nog maar het tentamen hoeft te evalueren.

Tot slot moeten studenten een duidelijke terugkoppeling krijgen van wat er met hun feedback gebeurt.

De VU is verder kijken, verder kijken dan alleen je eigen onderwijs.

Lobke Min, raadslid lobkemin@studentenraadvu.nl

wat er verder speelt Een selectie uit de onderwerpen waarover de USR nu nadenkt en/ of onderhandelt: • Nieuwe universitaire studentenraad. De negen nieuwe raadsleden zijn al bekend. Zij zullen zich komend collegejaar enorm inzetten om jullie belangen te behartigen tijdens vergaderingen met het college van bestuur. Heb jij al ideeën waarmee de nieuwe USR aan de slag moet? Laat het ons weten en mail naar usr@vu.nl.

• Tweede studentenforum.

Maandag 3 april was het tweede studentenforum, hét grote studentenoverleg van de Vrije Universiteit. Vier werkgroepen presenteerden de stand van zaken over het studentencafé, het gezamenlijk feest, de campussfeer en de studentensupermarkt.

Uiteindelijk zullen de werkgroepen hun initiatieven presenteren aan het college van bestuur. Hoe moet het studentencafé eruitzien?

Waar moet het VU-brede festival plaatsvinden? Zijn we tevreden met de Spar? Wat kunnen we verbeteren aan de campus?

Heb jij ideeën hierover of wil jij je aansluiten bij een van de werkgroepen? Laat het ons weten, stuur even een mailtje naar usr@ vu.nl.

Martin van Hees hoogleraar ethiek

opinie

‘De discussie moet gaan over het grijze gebied van fraude’

Ethicus Martin van Hees schreef mee aan een nieuwe Europese gedragscode voor wetenschappers.

D

DOOR WELMOED VISSER

e oude gedragscode is pas vier jaar oud. Is die nu al achterhaald? “De vorige Europese gedragscode voor wetenschappers was de eerste. Dat is nog altijd een goed en degelijk document waarop we hebben kunnen voortborduren. Maar er zijn enkele dingen veranderd: open access wordt steeds belangrijker en er was de discussie over goed databeheer. Bovendien was die code heel uitgebreid geformuleerd omdat het onderwerp toen nog op de agenda moest worden gezet en uitleg behoefde.

Inmiddels is er meer bewustzijn binnen de verschillende lidstaten.”

Moeten wetenschappers anders gaan werken? “Ethiek moet een integraal onderdeel zijn van wetenschapsbeoefening, niet een apart vak. Het gaat ons om de alledaagse keuzes in je onderzoek, bijvoorbeeld: hoe zorg je dat je fair bent als editor van een tijdschrift tegenover auteurs die een andere stroming aanhangen? Wij vinden het belangrijk om te formuleren waaraan goede onderzoekspraktijken voldoen. Die normen moeten stevig verankerd zijn in de wetenschap-

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

pelijke cultuur. We hebben vier basisprincipes geformuleerd: betrouwbaarheid, eerlijkheid, respect en verantwoording.”

Wat zijn de belangrijkste verschillen met die eerdere Europese code? “We hebben nu nadrukkelijker goede onderzoekspraktijken als vertrekpunt genomen. Wat verstaan we daaronder? Wat is

Europese wetenschapscode De European Code of Conduct for Research Integrity is geschreven op verzoek van de Europese Unie. Deze code vormt de basis voor het toekennen van Europese onderzoekssubsidies.

De eerste Europese wetenschapscode dateert uit 2011. VU-psycholoog Pieter Drenth was destijds een van de initiatiefnemers.

Meer info op allea.org.

de waarde van goed onderzoek?

Deze invalshoek is juist nu heel belangrijk, gezien de opmars van alternatieve feiten.”

Een derde van de wetenschappers heeft zich weleens schuldig gemaakt aan sloppy science, blijkt uit onderzoek.

Is dit veel? “Dat ligt er helemaal aan hoe ze die vraag hebben geformuleerd. Er zou van alles onder kunnen vallen: het weglaten van data die buiten het model vallen, selectief citeren. Dit grijze gebied is verreweg het interessantst; daarover zou de discussie de komende jaren moeten gaan.

Over gevallen van extreme fraude is iedereen het snel eens.”

Waar gaat de code wat u betreft niet ver genoeg? ‘Ik had graag gewild dat er expliciet iets in was gekomen over met privaat geld gefinancierd onderzoek.

Als een bedrijf een bijzondere leerstoel betaalt, hebben zij dan invloed op wie die leerstoel mag bezetten? En op de onderzoeksvragen? Dat is een interessant terrein waar we met elkaar over moeten discussiëren, juist vanwege het grote belang dat de Nederlandse overheid hecht aan publiek-private samenwerking, bijvoorbeeld in het topsectorenbeleid.”

Martin van Hees

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Onderwijs

Het pakket ‘academische vaardigheden’ werd in 2011 verplicht ingevoerd bij alle VU-bachelors. Uit een evaluatie blijkt het nut te hebben, maar de pretenties zijn bijgesteld.

Academische kern blijft bestaan kon worden aangeboden. Maar dat bleek in de praktijk niet goed te werken. “De DOOR DIRK DE HOOG waardering door studenten was niet heel hoog. Die wilden toch meer kennis en vaardigheden die directer aansloten bij Academische vaardigheden hun eigenlijke studie. Daarom hebben de die elke student hoort te meeste opleidingen een eigen invulling hebben, dreigden een beetje aan de academische kern gegeven”, zegt ondergesneeuwd te raken.

Horrevoets.

Waarom moet elke student Maar het idee van een academische basiskennis van de filosofie kern met bijhorende eindtermen wordt hebben bijvoorbeeld? Door die volgens hem breed gedragen door ondervaardigheden expliciet te benoemen, zijn wijsdirecteuren, hoewel die vaardigheden nu wel de meesten 24 verplichte geborgd in elke opleiding studiepunten in de eerste om te voorkomen dat ze ‘De meeste twee bachelorjaar wel naar een soort hbo-niveau opleidingen genoeg vinden. Aanvanafglijden.’’ Zo benoemt gaven een eigen kelijk zouden het dertig Anton Horrevoets een invulling aan de punten zijn. van de nuttige effecten academische kern’ van de invoering van de academische kern. De Gereedschapskist hoogleraar medische De academische kern biochemie was voorzitter moest het pareltje van de van de commissie die VU worden, waarmee ze onlangs de academische zich kon onderscheiden kern evalueerde. Hij heeft van andere universiteiten. wel enig verstand van zaken, want hij was Maar in de loop der jaren zijn de verwachprojectleider bij de vernieuwing van het tingen bijgesteld. “Eigenlijk gaat het om bacheloronderwijs bij geneeskunde. vaardigheden die alle studenten horen Die kern omvat een aantal vakken en te hebben of ze nu in Groningen, Maaseindtermen, zoals onderzoeksmethoden, tricht of aan de VU studeren. Iedereen wijsgerige vorming, academisch formumoet bijvoorbeeld een wetenschappelijk leren en reflectief denken. Het idee was artikel in het Engels kunnen schrijven. dat die aan meerdere opleidingen tegelijk Daar kan de VU zich niet mee profileren.”

“ 26

Dat vindt hij op zich geen probleem. “Je moet de academische kern zien als een gereedschapskist die elke student nodig heeft. En die moet hij of zij bij alle andere vakken nuttig leren gebruiken.”

De evaluatiecommissie vindt het een goede zaak als de VU elementen opneemt in het onderwijs waarmee ze zichzelf wél kan profileren. Dat kan bijvoorbeeld goed aansluiten bij de zogeheten bruto academische meerwaarde. “Bij de academische kern krijgen studenten vooral instrumenten aangereikt om hun eigen vaardigheden te ontwikkelen, zoals onder-

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

campus

onderwijs

So you think you can teach Wie weet van een hoorcollege een inspirerende sessie te maken? Student-reporter Joeke Berg schuift aan. Deze keer: het hoorcollege bestuur en beleid van Leo Huberts.

05-04-2017|HG-KC07. “Wie zijn

zoek beoordelen, artikelen schrijven en presentaties houden. Bij academische meerwaarde gaat het vooral om de relatie tussen de student, de wetenschap en de maatschappij. Hoe kan en wil je als afgestudeerd academicus in de samenleving staan?” licht Horrevoets toe.

Academische meerwaarde Hoe dat precies vormgegeven kan worden, weet hij nog niet omdat de discussie nog volop gaande is. Maar volgens hem sluit het goed aan bij de traditie van de VU. “Het verheffingsideaal hoort van oudsher bij deze universiteit.

We hebben relatief veel eerstegeneratiestudenten die nog moeten groeien in de rol van kritisch academisch burger. Veel docenten zijn gemotiveerd om daar een bijdrage aan te leveren. Dus als dat idee van academische meerwaarde concreet wordt bij de verschillende opleidingen is dat een waardevolle aanvulling op de academische kern, waarmee de VU zich echt kan onderscheiden.”

Hoe de academische kern er in de nabije toekomst precies uit gaat zien, is nog niet duidelijk. Er komt een commissie die nieuwe richtlijnen voor het bacheloronderwijs gaat opstellen en die zal de aanbevelingen uit de evaluatie meenemen.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

en journalist zijn de minst populaire jullie eigenlijk?” Hoogleraar bestuurskun- toekomstperspectieven.

Daarop volgen nog wat vakinhoudede Leo Huberts weet graag wie hij tegenlijke mededelingen over collegedata en over zich heeft. Dus voordat hij tijdens werkgroepen en probeert de docent de dit eerste college van de reeks toekomt zaal alvast in de stemming te brengen aan de inhoud trekt hij uitgebreid de tijd voor waar het echt om draait vandaag: uit voor een nadere kennismaking. Na de taken en activiteiten van de verschileen rondje handen opsteken is duidelijk lende organisaties binnen het openbaar dat ongeveer tweederde van de zaal het bestuur. Huberts heeft er in ieder geval eerste jaar van de bachelor bestuurs- en zin in. Hij hangt over de organisatiewetenschap stoelen op de eerste rij volgt en de rest in het heen om studenten van eerste jaar van de bachelor dichtbij aan te kijken en politicologie zit. Maar Enthousiast, loopt de trappen op om daarmee is Huberts’ iemand de microfoon honger naar informatie activerende toon onder de neus te steken. nog niet gestild. Hij wil Hij weet de zaal zo goed ook weten wat de ambities Uitgebreide te activeren dat binnen van zijn studenten zijn. kennismaking de vragen hem Omdat dat met meer dan gaat ten koste van no-time om de oren vliegen. Vanaf honderd toehoorders in de tijd voor de inhoud het moment dat Huberts zaal wat lastig te peilen is de draadloze microfoon met het oude vertrouwde om zijn nek hangt, is hij handen-in-de-luchthelemaal in zijn element systeem, neemt hij zijn want daarmee heeft hij toevlucht tot modernere beide handen vrij om met weidse armgemiddelen. “We gaan go-soap-boxen! baren zijn verhaal kracht bij te zetten.

Wie van jullie heeft er nog nooit ge-goEn het bevalt hem kennelijk goed om soap-boxed?” Met hun mobiele telefoon af en toe naast iemand aan te schuiven kunnen de studenten uit zes opties een voor een praatje. De studenten gaan lang antwoord kiezen op de vraag ‘ik werk mee in zijn enthousiasme, maar als de over 25 jaar het liefst als…’ Op het scherm bestuurskundige ruim vijf minuten na achter Huberts verschijnen de percentahet verstrijken van de officiële eindtijd ges. Manager van een bedrijf is de functie nog steeds geen aanstalten lijkt te maken die door de meesten (38 procent) wordt om af te ronden, vindt men het wel geambieerd, gevolgd door topambtenaar genoeg geweest. “Het is op, hè?!” consta(22 procent), zelfstandig ondernemer (16 teert Huberts teleurgesteld. procent) en politicus (14). Hoogleraar

+ �

27

PERSONEELSPAGINA

ONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 9, NUMMER 10, 26 APRIL 2017

DIGITAAL HANDBOEK HULPMIDDEL VOOR DIVERSITEITSENSITIEF ONDERWIJS

VERSCHILLEN BENOEMEN, WAARDEREN EN BENUTTEN De VU­afgestudeerden van 2020 komen in internationale boardrooms terecht, werken straks bij multinationals of moeten omgaan met diversiteits­ vraagstukken in de wijk. Worden studenten daarvoor voldoende toegerust? Het onlangs gelanceerde e­handbook ‘Diversity sensitive instructional design’ biedt opleidingscoördinatoren een praktisch hulpmiddel om het onderwijs te analyseren en te beoordelen of er voldoende aandacht is voor diversiteit in het curriculum.

Het e­handbook is in opdracht van LEARN! Academy speciaal voor de VU ontwikkeld door dr. Hester Radstake. Aandacht voor diversiteit in het academisch onderwijs staat nadrukkelijk op de agenda van de VU. Karen van Oudenhoven­van der Zee, Chief Diversity Officer VU, legt uit dat de VU zich wil profileren als een universiteit waar verschillen worden gewaardeerd, actief benut en met vertrouwen tegemoet worden getreden. “Als VU streven we naar een leeromgeving waar studenten leren om op professionele en verantwoordelijke wijze een bijdrage te leveren aan de maatschappij.

Waar studenten de vaardigheden opdoen om verschillende perspectieven te gebruiken in hun professionele handelen en effectief kunnen omgaan met verschillende culturen. Diversiteit is bij de VU zeker geen lege term. Universiteits­ breed wordt er aan dit thema gewerkt.

Het diversiteitsensitief onderwijs vormt een onderdeel van ons beleid, maar we besteden bijvoorbeeld ook aandacht aan diversiteit van ons personeel”, verduidelijkt Karen.

PRAKTISCH HULPMIDDEL

Het ‘Diversity sensitive instructional design’ handboek is het resultaat van het tweejarig project ‘Diversiteitsensitief onderwijs VU’, waarbij de faculteiten Godgeleerdheid, Sociale Wetenschappen, Gedrags en Bewegings­ wetenschappen, Rechtsgeleerdheid en VUmc betrokken waren. Doel van het project was om handen en voeten te geven aan de geformu­ leerde visie in de onderwijspraktijk. Het recent

gepresenteerde digitale handboek is een praktisch hulpmiddel voor het analyseren van de diversiteitsensitiviteit van opleidingen.

Daarbij gaat het om sensitiviteit voor verschil­ len in brede zin, zoals gender, sociale klasse, culturele achtergrond, geloofsovertuiging, gezondheid, seksuele oriëntatie, nationaliteit en leeftijd. Juist die verschillen kunnen benut worden als bron voor het leren over en in diversiteit.

HOE WERKT HET?

Het handboek biedt opleidings­ coördinatoren aanknopingspunten en vragen om met het docententeam in gesprek te gaan.

Waarom is aandacht voor diversiteit wel Thea van Lankveld of niet belangrijk in de opleiding?

Hoe diversiteitsensitief zijn de gebruikte voorbeelden en opdrachten eigenlijk? En hoe is de sfeer op de opleiding? Zijn er signalen van studenten dat diversiteit meer aandacht behoeft? Krijgen alle studenten daadwerkelijk gelijke kansen? “Over dit soort vragen gaan docententeams met studenten én met elkaar in gesprek”, vertelt onderwijsadviseur en onderzoeker Thea van Lankveld van LEARN! Academy. “Het e­handbook bevat veel voor­ beelden van werkvormen, eindtermen,

DIALOOG IS BELANGRIJK

maatregelen en tools die elders succesvol zijn ingezet. Een docententeam kan zelf aan de slag met het handboek. Maar het is ook mogelijk om voor de ondersteuning een onderwijsadviseur van LEARN! Academy in te schakelen.”

OPEN SFEER EN VERTROUWEN

Hester Radstake is gepromoveerd op het onderwerp ‘Teaching in diversity’. Zij werkt als freelancer in het onderwijs en geeft training en advies over dit thema.

Vanaf het begin is zij Hester Radstake bij het project ‘Diversiteit sensitief onderwijs VU’ betrokken geweest. Zowel Hester als Thea merken dat steeds meer universiteiten en hogescholen in Nederland werken aan inclusief onderwijs. Het onderwerp heeft prioriteit. “De ervaring leert ons wel dat docenten niet altijd staan te springen om met diversiteit in het onderwijs aan de slag te gaan.

Ze zien bijvoorbeeld de link met hun eigen vakgebied niet direct, vinden het lastige materie of zien er tegenop om over het ‘ongemak voor de groep’ te spreken.

Bij diversiteitsensitief onderwijs gaat het ook over de persoonlijke, politieke opvattingen van de docent, over zijn of haar referentiekader en wereldbeeld. Er is een open sfeer en vertrouwen nodig om hierover met elkaar te spreken. De kracht van de methodiek in het handboek zit wat mij betreft dan ook in de werksessies waarin stapsgewijs gewerkt wordt aan diversiteitsensitief onderwijs. Door te beginnen met een analyse van het curriculum, kom je vanzelf terecht bij de vraag hoe je het als opleiding eigenlijk doet. De stap naar het nadenken over je eigen rol als docent is dan gauw gemaakt”, legt Hester uit.

De tools en voorbeelden uit het e­handbook maken het onderwerp heel concreet en zorgen ervoor dat opleidingen echt stappen kunnen zetten om meer aandacht te besteden aan diversiteit in het onderwijs. De aanpak valt of staat volgens Hester met een bevlogen coördinator of kartrekker binnen de faculteit of opleiding, die mensen bij elkaar brengt en de voortgang bewaakt. Hester: “Het uitwisselen van ervaringen in een veilige omgeving wordt enorm op prijs gesteld. Ook eigen vooroordelen komen aan bod. Dat zijn soms geen makkelijke gesprekken. Zaak is om daarbij steeds de onderwijspraktijk voor ogen te houden.”

Ook Thea benadrukt dat de dialoog heel belangrijk is. “Tussen studenten en docenten maar ook tussen docenten onderling.

Diversiteitsensitief onderwijs gaat om het leren van studenten in en over diversiteit.

Juist omdat het best een lastig onderwerp is, helpt het om ervaringen uit te wisselen.

Met name de beleving van studenten blijkt heel waardevol. Het is een belangrijk onderdeel van het proces om dit in beeld te brengen.“ Blijvende aandacht voor diversiteitsensitief onderwijs ziet Hester als de grootste uitdaging voor het hoger onderwijs. Zodat het thema ook bij het management op het netvlies blijft staan en integraal onderdeel uitmaakt van het werken aan de onderwijskwaliteit.

“Daarom werken we op de VU aan een netwerk dat zich met dit onderwerp blijft bezighouden”, besluit Thea.

ERVARINGEN VAN VU/VUMC-MEDEWERKERS “ Het belangrijkste dat wij op basis van het e­handbook hebben gedaan, is voortdurend het gesprek voeren. Ik ben steeds meer gaan geloven in opportunistisch alliantiepartners zoeken en in gesprek gaan met zoveel mogelijk mensen die op hun eigen plek dingen kunnen gaan doen. Die je aan elkaar kunt verbinden, waardoor je ten eerste het praten over diversiteit gaat normaliseren, en ten tweede iedereen mee gaat denken. En dat is niet altijd prettig, maar het is wel nodig.

Dus het moet over de hele linie een gesprek worden met iedereen en tussen allerlei mensen. Iedereen moet zich verantwoordelijk voelen en dat gesprek moet gesteund worden van hogerhand.” “ Ik denk dat de werkwijze uit het e­handbook de kwaliteit van diversiteitsensitief onderwijs ten goede komt. Vakcoördinatoren krijgen meer zicht op wat er in elkaars vakken aan bod komt en de materialen en werkvormen die gebruikt worden. Zo kun je samen aan de slag gaan met de aangereikte hulpbronnen voor diversiteitsensitief onderwijs en met elkaar ideeën, ervaringen en inzichten uitwisselen om eigen en elkaars vakken verder te ontwikkelen. Door deze uitwisseling in de werksessies leren docenten veel van elkaar.

Bovendien kan er beter op elkaars vakken worden voortgebouwd en overlap worden voorkomen. Tegelijkertijd krijgen de vakcoördinatoren daardoor scherper zicht op waar ze in de praktijk tegenaan lopen als het gaat om aan diversiteit gerelateerde kwesties.”

BEKIJK HET E-HANDBOOK

Het e­handbook ‘Diversity sensitive instruc­ tional design’ is beschikbaar via de website van LEARN! Academy, fgb.vu.nl/diversiteit.

De opleiders en onderwijsadviseurs van LEARN! Academy verzorgen opleidingen, geven onderwijsadvies en voeren praktijk­ gericht onderwijsonderzoek uit voor docenten binnen en buiten de VU. LEARN! Academy maakt deel uit van het VU Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen.

Dit artikel is mede gebaseerd op een eerder verschenen artikel voor het Kennisplatform Integratie & Samenleving.

BEKIJK HET E-HANDBOOK OP FGB.VU.NL/DIVERSITEIT Redactie Personeelspagina > COMMUNICATIE & MARKETING Tekst > STERKTEKSTWERK Fotografie > PETER VALCKX, CAREN HUYGELEN Vormgeving > HAAGSBLAUW Reageren > PP@VU.NL

Theater

Eten

Waterkant RESTAURANT Surinaams eetcafé met hipsterallure. Het ligt onder een grote parkeertoren verscholen aan de Singelgracht. Het café is relatief klein, maar de picknicktafels buiten bieden extra ruimte, waarvan de hipsters en yuppen volop gebruikmaken.

SFEER. Het uitzicht op het water werkt rustgevend en de vele tropische planten dragen ook bij aan de rust.

ETEN Mijn tafelgenoot en ik kiezen voor de vegetarische roti (gevuld met pompoen, aubergine, kousenband en masala-aardappel), geserveerd met ei in tomaten-kerriejus. Het ondefinieerbare goedje in een klein plastic bakje ernaast blijkt erg scherp te zijn en geen verrijking van onze maaltijd. De roti smaakt heel goed en stilt onze honger voor de rest van de avond. Toch wagen we ons nog aan een toetje. De citroen- en chocoladecake zijn beide lekker sappig en niet al te zoet.

BEDIENING Buiten komt het personeel niet langs, dus bestellen we aan de bar. Het eten komt binnen een kwartier. Niets op aan te merken.

TIP Kokos- en bananenbier, waarbij het laatste naar tot vloeistof verwerkte schuimpjes smaakt en wellicht niet voor herhaling vatbaar is, maar zeker het proberen waard.

AANRADER Ja, voor wie op een heel fijne locatie een kokosbiertje wil drinken.

PRIJS Voor de roti betaal je een yuppenprijs: 12,95 euro. Bovendien doet het plastic bakje waarin het ei wordt opgediend, denken aan een veredelde snack. Drank is normaal geprijsd voor Amsterdamse begrippen.

Coco Chanel Ulrike Quade Company Coco Chanel Dinsdag 23 mei Aanvang 20.30 uur Studenten: € 11,Medewerkers VU € 13,50 griffioen.vu.nl

H

oe creëer je je eigen imago? Modelegende Coco Chanel wist als geen ander hoe ze zichzelf als merk in de markt moest zetten. Door haar verleden in een weeshuis te verzwijgen, klom ze op tot de hoogste Franse kringen. “My life didn’t please me, so I created my life.” Samen met geliefde Pierre Reverdy bedacht ze pakkende oneliners over haar leven. Zo beïnvloedde ze de manier waarop de wereld haar zag en maakte ze haar mode tot een symbool van emancipatie.

Theatermakers Ulrike Quade en Jo Strømgren lieten zich inspireren door deze vrouw, die het recht opeiste om zichzelf vorm te geven. Met het leven van Coco Chanel als leidraad maakten ze een beeldende voorstelling over branding en design, over economie en identiteit. Met muziek van componistenduo Strijbos & Van Rijswijk.

Dick Roodenburg publiciteitsmedewerker Griffioen

30

WATERKANT Marnixstraat 246 waterkantamsterdam.nl FOTO’S Barry Marré, Roger Cremers en André Manuel

Cultuurcentrum Griffioen

Mara Wierstra, researchmaster clinical and developmental psychopathology

Wil je ook GRATIS UIT ETEN, in ruil voor een restaurantrecensie?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS

Uilensteders

Politiek gaat niet alleen om argumenten Didier Rwema

20 Bachelor bestuurs- en organisatiewetenschap Gele flat

“

Ik ben geboren in Kameroen.

Door de gevolgen van de oorlog in Rwanda ben ik op mijn vierde naar Nederland gekomen. Interesse in politiek kreeg ik met de paplepel ingegoten. Thuis keken we altijd al naar het nieuws. Er waren veel kranten en mijn vader heeft een grote bibliotheek waarin ik urenlang ronddwaalde. Een politiek besluit kan grote invloed op het leven van mensen hebben. Daarom wil ik weten hoe zo’n besluit tot stand komt.

Vorige maand deed ik mee aan de Model United Nations in New York, een simulatie van de Verenigde Naties voor studenten. Politiek blijkt niet alleen om argumenten te gaan. Bij het inleveren van een voorstel hadden twee andere fracties een bijna identiek standpunt. Vanwege kleine verschillen wilden ze toch niet samenwerken.

Als je je alleen op argumenten baseert, kom je er niet. Je moet naar de motivatie en de mensen erachter kijken. Na anderhalve dag praten kwamen we tot een middenweg. En konden wij met z’n allen toch de paper inleveren.

Door Floor Bal Foto Peter Valckx

Wil je ook in Uilensteders?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 17 — 26 april 2017

31

Lae

FOTO Yvonne Compier

Sanne

I

Niet mijn kind

k was wat aan het rondkijken in zo’n winkel die men in Amsterdam tegenwoordig soms conceptstore noemt. De vrouw achter de kassa en ik waren de enige aanwezigen in de conceptstore. Of tenminste, dat dacht ik. Ik stond net met een vaas in de vorm van iets anders in mijn handen toen de vrouw naar me snauwde: “Mevrouw, kunt u een beetje op uw kind letten?’”

Mevrouw? dacht ik, mijn kind? Ik draaide me naar de kassavrouw toe en daar stond inderdaad een jongetje van een jaar of vier lekker met zijn handjes aan al die conceptstore-dingen te zitten. “Dat is niet mijn…” begon ik, maar de vrouw was alweer bezig met iets anders. Ik pakte het jongetje bij zijn handje en stapte met hem naar buiten. Op de stoep stond zijn rechtmatige eigenaar/vader te bellen. Hij nam het handje van me over en knipoogde.

Bij de feestelijke opening van de verbouwde supermarkt een straat verderop werd bellenblaas uitgedeeld voor kinderen. Het stond in grote krijtletters bij de ingang aangegeven: GRATIS BELLENBLAAS VOOR KINDEREN. De Verkering en ik rekenden nietsvermoedend onze biologische vaatwastabletten, een bos Westfriese tulpen, stofzuigerzakken en spinazie af. “Vergeten jullie de bellenblaas niet?” vroeg het kassameisje. Ze wees naar een geel mandje met buisjes bellenblaas. “Voor de kinderen”, zei ze behulpzaam toen we niet reageerden.

“O, ja, de kinderen”, mompelde de Verkering.

Thuis liet ik de enige vaas die ik bezit op de vloer kapot vallen en moest de tulpen in een soeppan zetten. We trokken wat er nog aan drank in huis was open, aten rauwe spinazie rechtstreeks uit de zak en kwamen erachter dat er verschillende soorten stofzuigerzakken zijn. Tot diep in de nacht hebben we op het balkon staan bellenblazen, met op de achtergrond een in slaap rakende stad en ergens, in de verte, in een ander leven, het geluid van een huilende baby en zijn slapeloze ouders.

Sanne Pieters eerstejaars sociologie

32

Lae Schäfer student Comic Design, ArtEZ (Zwolle)

nr 17 — 26 april 2017

ADVALVAS