23 november 2016 themanummer
Nr 7
Historie: van gereformeerde universiteit naar zingevende | Harry Kuitert: theoloog zonder geloof | Discussie: moet Bijbeltekst uit votum? | 8 andersgelovigen (en 1 atheĂŻst)
Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl
Hoe God verdwijnt uit Buitenveldert
redactioneel
Geloven
W
ie op de VU een promotie voorzit, wordt geacht het votum uit te spreken: ‘Onze hulp is in de naam des Heren, die hemel en aarde gemaakt heeft’. Is het gek dat ongelovigen of andersgelovigen daar moeite mee hebben? Verdedigers zeggen dat je die spreuk niet letterlijk hoeft te nemen: je eert er de ontstaansgeschiedenis van de VU mee. Daarmee verlangen
zij van de atheïsten onder ons een hypocrisie die zij doorgaans verwerpen. Afschaffen dan maar? Deze discussie, plus het verdwijnen van het evangelie van Jezus Christus uit de grondslag van de VU, en de biografie van de vermaarde theoloog Harry Kuitert, was voor de Advalvasredactie aanleiding tot een themanummer. We maken de balans op: met een schets van de historie van
deze gereformeerde universiteit, portretten van gelovigen van allerlei gezindten, een interview met Kuitert en een rondetafeldiscussie. Hoe God verdwijnt uit Buitenveldert. Ja, natuurlijk is dat de zoveelste variatie op een bestsellertitel. En nee, eigenlijk verdwijnt God niet (misschien is religie ook hier zelfs zichtbaarder dan ooit), het is alleen niet meer die Ene. Marieke Schilp, hoofdredacteur
advertentie
HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.
Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL
Jaargang 64 #07
Carillon De beiaard is terug van renovatie: klok en klepel zijn weer verbonden.
Dak Kerkzaal_12 november 2016, 13.29 Foto Dennis Bleijswijk
Theoloog Harry Kuitert: God bestaat, maar alleen in de gedachten van mensen 10 De identiteit van de VU: van gereformeerd naar ‘zingevend’ 16 Rondetafelgesprek: het votum moet blijven! Of aangepast? Of afgeschaft? 20 Voor Dico Baars is religie een deel van wie je bent 6 Waar geloof jij in?
15, 23 , 25
Biografie Kuitert: niet voor gewone mensen 24
Opinie
Religie verrijkt Zuidas
8
Columns
Marjan Olfers
9
Sanne Pieters
32
En verder Online nieuws
4
Studentenraad
26
Mail/colofon
27
Campus: Meer dan een universiteit
28
So you think you can teach
29
Theater en restaurant
30
Uilensteders
31
Lae
32
Het volgende nummer verschijnt op 7 december 2016.
ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
3
advalvas.vu.nl Voor al het laatste nieuws Studenten, klagen kan hier Het is soms een waar doolhof voor studenten om uit te vinden waar ze met hun klachten heen moeten. Daarom introduceren het ISO en het Landelijk Studenten Rechtsbureau een speciale website: studierechten.com. Zie ook de USR-pagina 26.
Banenkaart wint prijs voor beste onderwijsidee Docent Loek van der Kallen van de bachelor gezondheid & leven won de prijs voor het beste onderwijsidee, de KnowVU Award. Hij bedacht een grafiek die toont waar studenten zoal terechtkomen met hun studie.
Samenwerking hbo met bedrijfsleven krijgt 16 miljoen Hogescholen krijgen een jaar langer geld voor zestien expertisecentra. Het kabinet geeft ze allemaal een miljoen euro, net als in de afgelopen jaren.
{meer nieuws online} Aflospauze is alleen voor kwetsbare jongeren VU heeft vier topopleidingen volgens Keuzegids Ministerie blundert, fraudeurs basisbeurs gaan vrijuit Straks haal je 61 studiepunten op de VU Bètapartners blijft bestaan 4
Anton Wachterprijs voor Advalvas-columnist
M
De Harlingse cultuurwethouder Hein Kuiken overhandigt het Anton Wachter-beeldje aan Roos van Rijswijk et trots melden wij dat Roos van Rijswijk, jarenlang columnist voor Advalvas, negen maanden na de lancering van haar roman Onheilig een literaire prijs heeft gekregen. En wat voor een! Op zaterdag 12 november mocht ze in de Grote Kerk van Harlingen de
Anton Wachterprijs in ontvangst nemen, de tweejaarlijkse prijs voor een literair prozadebuut. De jury beoordeelde 83 inzendingen. De juryleden waren: Joke Linders, Judith Uyterlinde, Kees ’t Hart, Geart de Vries (voorzitter) en Niña Weijers. Weijers was vorig jaar Vrije Schrijver aan de VU en ontving in 2014 de Anton Wachterprijs voor De Consequenties.
Deze prijs kun je met een gerust hart prestigieus noemen, denk maar aan de grote schrijvers die hem eerder kregen: Frans Kellendonk (1977), A.F.Th. van der Heijden (1979), Arnon Grunberg (1999), Ilja Leonard Pfeiffer (2002), Maartje Wortel (2010) en Peter Buwalda (2012). (WC)
Recente blogs van Roos van Rijswijk zijn te lezen op tinyurl.com/rovarij.
Actie tegen werkstress? Te druk!
Op andere universiteiten voerde de vakbond FNV Overheid actie tegen de te hoge werkdruk. Maar niet op de VU. De leden van de bond hebben het namelijk te druk.
“
Uit een peiling onder onze leden blijkt dat verminderen van de werkdruk de hoogste prioriteit heeft bij de onderhandelingen over een nieuwe cao”, zegt Régine Anmuth, FNV-vakbondsfunctionaris aan de VU. Op haar spreekuur komen steeds vaker mensen langs die echt problemen hebben met de werkdruk. “Ik hoor veel verhalen van werknemers die zich door hun baas onder druk gezet voelen om harder te werken, of
een andere baan te zoeken. Ook hebben sommige oudere werknemers me verteld dat ze bedreigd zijn met demotie omdat ze te weinig zouden presteren, onder wie hoogleraren die niet meer genoeg zouden publiceren.” Daarom wilde de FNV bij de onderhandelingen over een nieuwe cao afspraken met de universiteiten maken om iets aan de werkdruk te doen. Maar dat wilde de werkgeversorganisatie VSNU niet, vertelt Mark Peters, voorzit-
ter van de FNV-ledengroep VU. “Er lagen voorstellen op tafel om het probleem aan te pakken, maar ineens wilde de VSNU er niet meer aan. Ze hebben eenzijdig de oude cao met een jaar verlengd met 0,8 procent loonsverhoging als zoethoudertje. Maar wij willen voor de nieuwe cao wel afspraken maken om de stress op het werk te verminderen.” (DdH)
Meer hierover op advalvas.vu.nl>15 november. nr 7 — 23 november
ADVALVAS
advalvas.vu.nl
Studerende ouders stoppen te vaak
S
tudenten die zwanger zijn of kinderen hebben, krijgen te weinig steun van hun universiteit of hogeschool. Dat blijkt uit onderzoek dat onderzoeker sociaal recht Anja Eleveld deed met studenten. Bij twaalf mboinstellingen, vier hogescholen en drie universiteiten (waaronder de VU) onderzochten ze hoe het gesteld is met de regels en voorzieningen voor deze groep. Het zou in het
hoger onderwijs gaan om ruim drieduizend studenten. Zeventig procent van hen valt uit. Daar is dus verbetering nodig, concluderen de onderzoekers. De instellingen zijn niet erg flexibel als het gaat om roosters en aanwezigheidsplicht Er zijn wel regelingen voor bijvoorbeeld financiële compensatie, maar die regelingen zijn bij veel instellingen en studenten niet bekend. De VU-wetenschappers doen daarom een aantal aanbevelingen. Maak duidelijke
Politiek misbruikt Bijbel ‘Bijbel leent zich niet voor politiek beleid. Veel Amerikaanse politici verwijzen graag naar de Bijbel, maar die is helemaal niet helder over hedendaagse problemen als abortus.’ Lees het opiniestuk van hoogleraar Nieuwe Testament Bert Jan Lietaert Peerbolte op advalvas.vu.nl>opinie
Carlijn in Istanbul ‘Turkije heeft zoveel regels dat niemand ze nog serieus neemt.’ Derdejaars geschiedenis Carlijn van Esch is op uitwisseling in Turkije. Lees haar blogs op advalvas. vu.nl>blogs&columns
facebook.com/ advalvas Reportages, bijeenkomsten, borrels, lezingen & meer ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
regels, zodat studenten weten waar ze aan toe zijn. Zet deze informatie online: de voorzieningen en regels zijn nu vaak lastig te vinden. Vorig jaar opperde D66 al het plan om hogescholen en universiteiten landelijke richtlijnen te geven over de omgang met studerende ouders. Maar minister Bussemaker zag hier niets in: “Het is aan de instellingen zelf om regelingen op maat te creeren”, zei ze toen. (HOP)
Meer hierover op advalvas. vu.nl>nieuws>17 november.
Inhaalslag
25 H
Vijfentwintig procent van de hoogleraren aan de VU moet in 2020 vrouw zijn. et huidige percentage schommelt rond de 20 procent. Om die 25 procent te halen, zijn wel maatregelen nodig. Het college van bestuur vraagt faculteiten om hoogleraren die met pensioen gaan, op te laten volgen door een vrouw. Het bestuur gaat zich nadrukkelijk bemoeien met de
benoemingen. Van de universitair docenten is momenteel 26 procent vrouw, terwijl de helft van de gewone docenten vrouw is. De VU heeft overigens wel het hoogste percentage vrouwelijke hoogleraren in Nederland. (PB)
Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>16 november.
@advalvas_vu Een selectie uit de opvallendste (re)tweets van de afgelopen dagen @VeraartW 21-11_Trump: Making America White Again @UAFnl 21-11_Refugee Talent Hub matcht vacatures en stages met vluchtelingen. UAF is partner. http://www.consultancy.nl/ nieuws/13309/ CV’s van vluchtelingen worden gematcht met stageplekken bij grote bedrijven, waaronder Ahold, Heineken en AkzoNobel. @vukoor 19-11_Kom naar het Kerstconcert van VUkoor op 15 dec. in Boomkerk A’dam. Kaartverkoop vukoor.nl @UvA_Student @VUCampusnu @advalvas_vu @Folia @VU_FGB 18-11_Een echte ‘flashmob’ na afloop van de oratie van VU-hoogleraar Mirjam Pijnappels! @VUamsterdam Pijnappels promovendi hadden als verrassing een dansje ingestudeerd op ‘I like to move it, move it!’ Zoals hoort bij een flashmob, gingen er steeds meer mensen meedoen.
@NOS 17-11_Scholen moeten meer doen om uitval van zwangere studenten en moeders te voorkomen, zegt @VUamsterdam na onderzoek @jasmijn_t 16-11_gadsie, ik moet nog dik 3 kwartier aan college kijken en ik val nu al bijna in slaap :’) het is nog niet eens 9 uur... Koffie? Of is dat tegen je principes Jasmijn T? Zo ga je aan dat tentamen waarschijnlijk ook niet halen. @VU_Science 15-11_Het startsalaris van een #bèta ligt 1.000 euro hoger dan dat van een alfa, volgens de @Keuzegids 2017
5
‘Gebedsoproepen hebben net zoveel bestaansrecht als kerkklokken’ 6
nr 5 — 9 november 2016
ADVALVAS
Student in actie
daar nu in de gemeenteraad voor de ChristenUnie.” Wat zijn nou typisch Meerkerkse problemen? “De sluiting van de Merwedebrug voor vrachtverkeer en bussen bijvoorbeeld. Die had grote gevolgen voor jongeren die aan de overkant naar school gaan. Ze waren ineens anderhalf uur langer onderweg omdat er geen bussen meer over de brug konden. Inmiddels is dat geregeld en rijden er tijdelijk kleine busjes.”
Religie hoort juist wel in het publieke domein thuis, vindt Dico Baars, de jongste kandidaat voor de ChristenUnie bij de Tweede Kamerverkiezingen. DOOR WELMOED VISSER FOTO PETER VALCKX
J
ij staat op een 37ste plek op de lijst van de ChristenUnie. Ga je heel hard campagne voeren om de Tweede Kamer te halen? “Ik verwacht niet dat dat zal gebeuren. Maar ik heb me wel bewust kandidaat gesteld voor de lijst, omdat ik het belangrijk vind dat er ook jongeren op staan. “Ook vind ik het belangrijk om mijn regio te vertegenwoordigen. Ik woon in Meerkerk, dat hoort bij de gemeente Zederik, in het uiterste puntje van Zuid-Holland, tegen Gelderland en Utrecht aan. Ik zit
ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
Wat doe je als raadslid? “Ik houd me bezig met onderwerpen als het sociaal domein, vluchtelingen en ouderenzorg. Gemiddeld kost mijn raadswerk zo’n vijftien uur per week. Ongeveer twee avonden per week vergaderen, en contacten onderhouden met onder anderen vluchtelingen om te weten wat er speelt.” Daarnaast ben je vicevoorzitter van Perspectief, de jongerenorganisatie van de ChristenUnie. Wat doe je daar? “Jongeren bij de politiek betrekken. En zorgen dat het geluid van jongeren doordringt in de politiek. Wij hebben elke dinsdag overleg met de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. We worden zeker serieus genomen.” Omdat je daar raadslid bent, moet je in Zederik blijven wonen. Je reist dus heen en weer naar de VU. Hoe is dat? “Ik vind het erg interessant om in die twee totaal verschillende werelden te leven. Op het platteland hebben ze soms kritiek op de stad, in de stad kijken ze neer op het platteland; het is belangrijk om beide standpunten te begrijpen en met elkaar in dialoog te blijven.” Je doet de master religion, law and society. Als je meteen het recht erbij haalt, heb je het dan nog wel over een dialoog? “Soms botsen rechten of waarden en dat is precies het terrein dat mij interesseert: mag een moskee oproepen tot gebed? Mag een kerk de klokken
Perspectief De jongerenorganisatie van de ChristenUnie houdt zich bezig met thema’s als kindermishandeling, schulden bij jongeren en studeren met een handicap. Zie: perspectief.nu.
Dico Baars 22 Master religion, law and society 2016 - nu Kandidaat #37, Tweede Kamer ChristenUnie 2016 - nu Deelnemer The Boardroom, VU 2016- nu Vicevoorzitter Perspectief, ChristenUnie-jongeren 2014 - nu Raadslid ChristenUnie, Zederik
luiden? Bij dit soort vragen is gelijkheid een belangrijk principe voor mij. Zo vind ik het absurd dat de SGP zich wel inzet voor de vrijheid van haar eigen godsdienst, maar ervoor pleit om gebedsoproepen vanaf moskeeën te verbieden. Zolang die aan de geluidsnormen en andere regels voldoen, hebben ze net zoveel bestaansrecht als onze kerkklokken!” Je kunt ook zeggen: religie is iets voor thuis, weg met die boerka’s, bijzondere scholen en gebedsoproepen uit het openbare leven. “Dat vind ik een heel slecht idee. Religie is belangrijk, die is een deel van wie je bent. Ik vind dat ze er mag zijn. Sterker nog, religie verrijkt de samenleving.”
Dus jij vindt het geen probleem om door een caissière in boerka te worden geholpen? “Dat is een moeilijke. Het zit diep in onze cultuur dat we elkaars gezicht willen zien, om af te tasten of we iemand kunnen vertrouwen. Voor een functie aan een balie vind ik het daarom uiteindelijk toch niet handig.” En dichter bij huis: hebben atheïstische wetenschappers als Jacintha Ellers een punt als ze het votum bij promoties niet willen uitspreken? “Ik vind het waardevol dat het votum bestaat, het laat iets zien van de bijzondere geschiedenis van de VU, tegelijk snap ik dat het voor een atheïst moeilijk is om zoiets te zeggen. Misschien moet er een alternatieve formulering naast het votum komen. In elk geval ben ik niet voor afschaffen.” God moet niet verdwijnen uit Buitenveldert? “God ìs niet verdwenen.”
Ben of ken jij ook een student die zich inzet voor de maatschappij? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
7
Religie verrijkt de Zuidas God kun je de voordeur uitjagen omdat je geen zin meer hebt in een onzichtbare pottenkijker, of omdat je in je wetenschapsbeoefening religie niet nodig hebt. Maar is God daarmee weg? dOOR KEES VAN DER KOOI ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT
R
eligie speelt wel degelijk een rol in onze samenleving, bijvoorbeeld als minister Schippers spreekt van ‘voltooid leven’ en het woord ‘barmhartigheid’ in de mond neemt. Daarmee pakt ze woorden op uit de christelijke traditie, lepelt die leeg en vult die op haar eigen wijze. Dat raakt aan allerlei onderwerpen, zoals de enorme waardering van autonomie en vooral aan angst voor verlies. Verlies van gezondheid, sociale omgeving, zelfredzaamheid en van vitaliteit en veiligheid. Angst is inderdaad een van de machten waartoe we ons moeten verhouden, een macht die gigantische proporties kan aannemen. Buitenveldert is met de Zuidas een gebied waar de verworvenheden van onze moderne samenleving met al haar ambivalenties samenkomen: banken, handelshuizen, een universiteit en een ziekenhuis met een traumahelikopter erop. Elk van de gebouwen, hoog oprijzend als kathedralen, vertelt een eigen verhaal. Ze beloven alle bij te dragen aan een betere wereld en het verlies te beperken. Soms lijken ze ontworpen om te imponeren en duidelijk te maken aan welke macht de bezoeker onderworpen is. In dit gebied staat ook onze universiteit, bescheidener in opzet dan de banken, maar in uitstraling nog altijd indrukwekkend voor nieuwe bezoekers. Status en pretentie worden getoond in het ritueel van een promotie, waar de stoet (de ‘pompus’) van hoogleraren in toga
8
nr 7 — 23 november
ADVALVAS
Opinie
Wisselcolumn
Op zoek naar God in de moderne wereld
duidelijk maakt dat hier een zaak van hogere orde wordt gediend. Welke zaak? Daar gaat het in deze discussie om. Het votum moet in dat licht kunnen worden gezien. Het votum is tegengif. Antidotum tegen de voorstelling dat we met onszelf alleen zijn of dat we geroepen zouden zijn de godheid van de ‘academische excellentie’ te dienen: ‘Onze hulp is in de naam van de Heer die hemel en aarde gemaakt heeft.’ Dat is andere koek. Het zijn woorden die worden aangereikt vanuit de traditie van onze universiteit: een bede, een wens, een verwijzing naar een verhaal van een schepper met erbarmen. Deze woorden zetten ons allemaal op onze plek, een tweede plek waarin de wetenschap nooit tot de status van godheid kan worden opgekrikt. Dat werkt humaniserend. Het door collega Jacintha Ellers voorgestelde alternatief ‘ons doel is wetenschap voor een betere wereld, met verantwoordelijkheid voor elkaar en voor deze wereld’ is een doelstelling van de goede bedoelingen. Deze formulering mist nou net het besef dat wetenschap een riskant bedrijf is en dat die betere wereld niet zo maakbaar is als we zouden willen. We kunnen ons best doen, maar of er werkelijk iets goeds tot stand komt, staat nog open. De nieuwe doelstelling van de VU moedigt aan dat besef te handhaven. Ze begint met de woorden: ‘Voortbouwend op de christelijke oorsprong’. Naast alle veranderingen suggereert dat een bepaalde continuïteit. Laat onze universiteit in haar ritueel het besef van relativiteit en afhankelijkheid bewaren. Dat dit voor sommigen lastig is, begrijp ik. Geleefde diversiteit kost moeite. Het votum behoort bij onze bijzondere bijdrage aan de Zuidas. De VU kijkt verder.
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
foto Marieke Wijntjes
Kees van der Kooi is hoogleraar systematische theologie aan de faculteit Godgeleerdheid
I
Marjan Olfers hoogleraar sport en recht
k heb het gedaan. Gegoogeld Cruijff niet’, zo luidt een titel van Hard op ‘God en Trump’. Het eerste Gras, een bundel met verhalen en gedichresultaat waar mijn oog op viel: ‘Oh ten over het voetbaltalent. Of ‘De Mythe God, oh God, oh God, this really van de Verlosser’. happened.’ Vervolgens: ‘Trump’s Vergelijkingen met God berusten dan election victory is proof of God’s in op de idee van perfectie. Maar niets of control’ en ‘May God bless Donald niemand kan de strijd aan met God. Een Trump’. Dan volgt een lijst aan berichten mens is nooit perfect. Idolenverering met daarin aandacht leidt tot collectieve blindvoor het feit dat Trump heid voor de imperfectie in zijn speech, anders van de aanbeden mens. Niets of niemand dan de meeste andere Dat is gevaarlijk omdat we kan de strijd aan presidenten, niet “God dan de ogen sluiten voor met God bless America” heeft menselijk falen. En erger, uitgesproken. Overigens dat het risico bestaat dat schijnt Reagan dit ook niet mensen zich door (zelf) te hebben gedaan, maar verering boven wet- en Reagan zei dan nog wel: regelgeving wanen. “God bless you.” De vrijheid van godsdienst Donald wordt nog niet is een recht. Het gaat vergeleken met God, voor zover ik kan dan niet om het bevoorrechten van een nagaan. Wel met Caesar, maar dat is voor godsdienst, noch om het verankeren van een andere column. Vergelijkbare ‘godde- de aanbidding van een Opperwezen. Het lijke’ reacties verwacht ik in Nederland kan ook niet zo zijn dat alle hartstochteop 15 maart 2017 niet, of misschien de lijke overtuigingen een beroep kunnen eerste reactie, time-will-tell. doen op deze vrijheid. De kern is: de We leven in een tijd waarin het geloof in mens een zo vrij mogelijk leven te laten God wordt uitgedaagd door de verering leiden, maar: Let God, be God. van beroemdheden, zoals voetballers, zangeressen, of vloggers. ‘God is dood, Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
9
Theologie
Theoloog Harry Kuitert kwam aan de VU om theologie te studeren, en trok daar het vloerkleed onder het geloof weg. Ruzie kreeg hij pas toen hij weigerde zich tegen kernwapens uit te spreken.
‘Ik heb weleens gedreigd bij de VU weg te gaan’ Door Peter Breedveld Foto dick vos
H
arry Kuitert weigert zichzelf atheïst te noemen. “Dat woord zult u mij niet horen gebruiken. Prima als atheïsten zichzelf zo noemen, maar ik ken het als scheldwoord, als het harde oordeel van kerkmensen over mensen die niet in God geloven. Daar wil ik niet aan meedoen. Atheïsme, daar moest je vroeger voor boeten. Voor mij zijn er Godgelovigen en niet-Godgelovigen.”
Zonder dwang En Kuitert, de beroemde theoloog, is dus een nietGodgelovige. Die evenwel nog steeds kerklid is. “Ik leef hartstikke mee met wat er in de kerk gebeurt. Het is de moedergrond waaruit ik als mens ben voortgekomen. Ik heb mijn opvoeding daarmee gehad en dat heeft mij gemaakt tot wie ik ben. Die loyaliteit wil ik niet verloochenen.” Maar kerkdiensten bijwonen, dat doet hij niet meer. “Alleen al omdat dat fysiek niet meer mogelijk is. Bovendien spreekt het mij niet aan, wat er doorgaans wordt gepredikt. Het enige dat ik mooi zou vinden, is de klas-
10
sieke liturgie, maar die hebben ze juist weggedaan. Als je de liederen in die liturgie als mooie teksten beschouwt, kun je ze beleven zoals je wilt, zonder dwang. Noem een paar psalmen en je zult ze mij horen zingen. Niet als waarheden, maar als poëzie.”
God als gedachte Kuitert, 92 jaar geleden geboren in een gereformeerd nest in Drachten, ging na de Tweede Wereldoorlog, waarin hij in het verzet had gezeten, theologie studeren aan de VU. Hij werd predikant, hoogleraar aan de VU en een spraakmakende hervormer van de gereformeerde kerk. Uiteindelijk besloot hij dat ‘alle spreken over boven van beneden komt’, dat de geloofswaarheden mensenwerk zijn. Dat God bestaat, maar alleen in de gedachten van de mensen en niet daarbuiten. Dat Hij, kortom, een overgeleverd bedenksel is. Kuitert gebruikt daarvoor simpel te volgen redeneringen: “En dan vragen ze me: maar dat kan toch best, dat er buiten onze gedachten een God is? Dan vraag ik: Wat bedoelt u dan met God? - Nou een eeuwig wezen dat ons denken te boven gaat. Dan antwoord ik: Maar wat uw denken te boven gaat, dat denkt u niet. En als u het wel denkt, dan is het uw gedachte.” Dat God niet bestaat, is voor Kuitert de onontkoombare conclusie van iedereen die zich wetenschappelijk met het geloof bezighoudt. “Ik ben naar de universiteit geko-
nr 7 — 23 november 2016
ADVALVAS
‘In de wetenschap gaat het niet alleen om het ontdekken van wat er bestaat, maar ook om het schrappen van wat niet bestaat’
ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
11
AVC_ubvu
Begin jaren '50
'Ik neem niemand zijn geloof af, maar wel de redeneringen erachter'
1980. Eeuwfeest VU
men om wetenschap te beoefenen en in de theologie betekende dat onderzoek doen naar de christelijke leer. Die leer heb ik stapsgewijs gevolgd, steeds als ik wat vond, schreef ik er een boek over, totdat ik uiteindelijk kon laten zien dat de leer helemaal geen fundament heeft”, zegt hij beslist. “In de wetenschap gaat het niet alleen om het ontdekken van wat er bestaat, maar ook om het schrappen van wat niet bestaat, in weerwil van wat mensen beweren”, aldus Kuitert. “Daar heb ik me aan gehouden en dat is me door veel mensen niet in dank afgenomen. Maar het maakt niks uit, het heeft mij er in elk geval voor bewaard dingen te moeten beweren die ik niet kon menen. Ik ben opgeleid door hoogleraren van wie ik achteraf weleens heb gedacht: jullie wisten beter! Maar jullie zeiden het niet!”
Geen repliek Voor Kuitert is geloof helemaal vrij. “Maar je moet niet proberen dat met wetenschap of filosofie rechtop te houden. Ik neem niemand zijn geloof af, maar wel de redeneringen erachter. Je kunt gewoon nagaan dat het niet klopt en dat dat prachtige gebouw dat de kerk ons levert, op los zand is gebouwd.” Hij zit in zijn studeerkamer, omringd door zijn boeken. Nog even scherp als hij altijd is geweest, nog even weerbaar, maar zijn lichaam laat het steeds meer afweten. Autorijden kan hij niet meer, fietsen ook niet, hij loopt met een rollator. Na drie kwartier gesproken te hebben, zegt hij dat hij moe is. “Ik wilde eigenlijk geen interviews doen, maar Advalvas is van de VU, die kon ik niet weigeren”, zegt hij lachend.
12
Onlangs verscheen een kloeke biografie van Kuitert, ‘Spreken over Boven’, van journalist Gert Peelen, die tijdens het schrijven overleed (de laatste twee hoofdstukken werden voltooid door Petra Pronk). Geen detail in Kuiterts leven lijkt daarin te ontbreken, zelfs de verhuizingen worden erin beschreven. Maar het intrigerendst is de ontwikkeling van Kuitert van gelovige predikant naar niet-Godgelovige theoloog. Traumatische ervaringen als de oorlog en de watersnoodramp van 1953, waarin hij mensen met eigen ogen zag sterven, vormden de katalysator in dat proces. “Dat zijn ervaringen die het gebouwtje van het geloof voor het eerst aan het wankelen brachten”, zegt hij. “Het zet je aan het denken: waarom aan God vragen je uit de nood te helpen als God die nood zelf naar je heeft toegestuurd? Dat is toch vreemd?” “God doet dat om de mens op de proef te stellen”, probeer ik. Maar Kuitert negeert die opmerking totaal. In plaats daarvan verandert hij van onderwerp: “De simpele constatering blijft dat ik ook van vakgenoten zelden of nooit repliek gekregen heb op mijn argumenten. Alsof ik niet bestond. Een soort ostracisme, zo heb ik dat ervaren. Er werd niet ingegaan op wat ik schreef, of alleen op wat ze in de krant over me hadden gelezen.”
Mannen in zwart Hij heeft het niet over zijn VU-collega’s van toen, de mensen van zijn eigen faculteit. “Daar kon ik goed mee overweg. Alleen bij Wijsbegeerte der Wetsidee, de filosofische stroming aan de VU die de basis wilde leggen voor een christelijke wetenschap, vonden ze dat ik me op de
nr 7 — 23 november 2016
ADVALVAS
AVC_ubvu
verkeerde weg begaf. Eén van hen klaagde me zelfs aan bij de kerkenraad van Haarlem.” Het was vooral de kerk, waarmee Kuitert het te stellen had. “Ik weet nog dat als ik college gaf, er soms twee heren in zwarte pakken op de achterste bank zaten. Dat waren zogenaamde deputaten van de kerk, die in de gaten hielden wat je leerde. Of dat wel in orde was. Het lastigste was als ik op het matje geroepen werd door de synode, het landelijke platform van de kerk. Ik heb daarom weleens gedreigd bij de VU weg te gaan. Niet vanwege de VU, maar vanwege dat gedonder met de synode. Maar bij de VU zeiden ze: “Doe dat alsjeblieft niet, blijf, want het is belangrijk wat je doet!” Er kwam uiteindelijk wel een breuk met een aantal VU-collega’s, maar die was politiek, niet theologisch. “Ik weigerde mee te doen aan de antikernwapenbetogingen. Ethiek was mijn vak en daarin had ik geleerd dat als er twee met een bijl tegenover elkaar staan en er één zijn bijl neerlegt, de ander hem meteen zal doodslaan. Toen vonden ze me opeens niet christelijk genoeg meer.”
Angst voor de dood Hij heeft eens gezegd dat áls hij nog een boek zou schrijven, die zou gaan over ‘fatsoenlijk sterven’. “Ik héb zo’n boek geschreven, dat heet ‘De Dood de Baas’”, zegt hij. “Daarin bespreek ik aan de hand van gedichten wat doodgaan eigenlijk is. Dat vind ik een van mijn beste boeken omdat ik daarin niet alleen mijn kennis, maar ook mijn gevoel kon laten spreken.” Bang voor de dood is hij niet. “Het geeft me weemoedige gedachten, dat ik het allemaal moet achterlaten, maar
ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
dat moet ik al zolang. Ik moest mijn tweede huis achterlaten, ik moest mijn auto achterlaten, ik moest mijn fiets achterlaten, ik moest mijn wandelstok achterlaten en nu heb ik nog een rollator, maar die zal ik straks ook achter moeten laten. Zo breekt er telkens iets van af, totdat je bij de drempel bent.” Dat religies, en dan vooral het christendom, mensen bang hebben gemaakt voor doodgaan, vindt Kuitert kwalijk. “Daardoor is de dood een soort mythologische figuur geworden met een zeis die je kop afhakt, terwijl ik het meer zie als een plant die vergaat. Ik lees altijd uit het Oude Testament voor: ‘Gelijk het gras is ons kortstondig leven.’ De mens is als gras. Hij bloeit even, verdort en vergaat dan. Verder ging het Oude Testament niet. Dat hád helemaal geen leven na dit leven.”
'Het lastigste was als ik op het matje geroepen werd door de synode'
Niet voor niks Moet ons dat troosten, dat we als gras vergaan? “Ach”, antwoordt Kuitert, “het verlies is altijd voor de nabestaanden. Zelf weet je er niks meer van. Dát is een grote troost. Je weet niets meer en je zult ook nooit meer iets weten. Heerlijk!” Maar dat hele leven van studeren en onderzoeken dan, dat is allemaal voor niks geweest als je sterft. “Helemaal niet”, zegt hij fel. “Kijk om je heen, die boeken. Daar heb ik er een hoop van gelezen, ik heb ervan genoten. Ik heb er zelf ook een paar geschreven, dus wat dat betreft was het niet voor niks. Natuurlijk is het over honderd jaar allemaal vergeten. Maar je leeft ook niet voor de eeuwigheid. Je leeft in de tijd en op een gegeven moment houdt het op.”
13
Amino: ‘Ik ben gevlucht uit Somalië. Nu wil ik graag weer studeren.’ Geef om talent en maak deze studie mogelijk! Kijk op www.uaf.nl UAF_Advalas_1/2_pag_205x130mm_liggend.indd 1
25-02-16 14:12
Waar geloof jij in? (1) TEKST EN FOTO’S FLOOR BAL
‘Ik mag mijn haar niet knippen’ Jiwanjot Singh 22 Sikh Vierdejaars geneeskunde
“
God is geen persoon, God zit in iedereen. Daarom mag je geen mensen beledigen, dan beledig je God ook. Sikhs hebben een heilig schrift, de Sri Guru Granth Sahib en tien profeten. Zij gaven ons vijf richtlijnen. Eén daarvan zegt dat mijn lichaam van God is. Daarom mag ik mijn haar niet knippen. Het komt tot onderaan mijn rug. Ik draag altijd een tulband om het te beschermen. Sikhs vinden niet dat zij de belangrijkste godsdienst zijn. Iedereen die zich aan de regels van zijn eigen godsdienst houdt, ontmoet God. Of je nu jood, christen of moslim bent. Er is maar één pad naar God: religie.”
ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
‘De bigbangtheorie is gewoon niet ‘Het meest houd ik logisch’ van psalm 103’ Deze student wil niet met zijn naam in Annemieke Lubbersen 18 Hervormd Eerstejaars theologie
“
Ik geloof in een God, zijn Zoon en de Heilige Geest. En dat die drie één zijn. Als je in God gelooft, probeer je dus een beter mens te zijn uit dankbaarheid. De kerk helpt daarbij. Net als veel bidden en de Bijbel lezen. Elke week samenkomen, geeft je steun. Het meest houd ik van psalm 103. Daarin staat dat God goedertieren en barmhartig is. Als je iets verkeerd doet, vergeeft hij je. Doe je het nog eens fout, dan vergeeft hij je weer. God is liefde, maar zondebesef is ook belangrijk. Mensen zelf kunnen hun fouten niet goedmaken. Dat heeft Zijn Zoon Jezus gedaan.”
Advalvas, hij wil geen doelwit zijn. 19 Joods Eerstejaars computer science
“
Er gebeuren soms enge dingen in de wereld. Ik wil van mezelf geen doelwit maken, daarom vertel ik alleen aan mensen die ik ken dat ik joods ben. Als je joods geboren wordt, heeft God je uitverkoren. Dat is een geschenk. God kijkt hoe je met dat geschenk omgaat. Om God daarvoor te danken zijn er bepaalde regels die je kunt volgen. Zo eet ik koosjer en probeer ik elke zaterdag naar de synagoge te gaan. Ook geloof ik dat God de wereld in zes dagen geschapen heeft. De bigbangtheorie is gewoon niet logisch. Het heelal, de aarde en het menselijke lichaam zitten zo ingewikkeld in elkaar. Daar moet God achter zitten.”
15
Geschiedenis
16
nr 7 — 23 november 2016
ADVALVAS
Nu het evangelie uit de statuten geschrapt is, is de VU christelijk af. Wie zette de bijl in de wortels van de universiteit?
Hoe God verdween uit Buitenveldert DOOR FLOOR BAL ILLUSTRATIE MERLIJN DRAISMA
H
et is zo genoeglijk, het eeuwfeest van de VU in 1980. De directeur-generaal van de PTT biedt jubileumzegels aan. Bezoekers kunnen de speciale tentoonstelling Planten uit de Bijbel bekijken. En mevrouw Kruyt uit Soerabaja wordt zowaar tot de eerste vrouwelijke eredoctor van de universiteit benoemd. Nu de bezettingen van de woelige jaren zeventig achter de rug zijn, is iedereen het erover eens: de VU is nog steeds een bijzondere universiteit.
Oprukkend atheïsme Heel bijzonder? Nou, gewoon bijzonder. De jaren zeventig zijn niet ongemerkt aan de De Boelelaan voorbij gegaan. Studeren is al jaren niet alleen meer voor de rijken. Dus stijgt het aantal studenten in Nederland spectaculair. Voor sommige studies bepaalt een landelijke commissie waar een student geplaatst wordt. Hoewel aan de VU altijd al alle studenten welkom waren, komt door deze procedure een grote groep jonge mensen
binnen die niet meer hecht aan het religieuze verleden van de universiteit. En zelfs de eigen achterban is minder streng in de leer dan voorheen. Veel Nederlanders vallen van hun geloof. “Niet alleen seculariseert de samenleving”, zegt Fred van Lieburg, hoogleraar religiegeschiedenis. “Binnen de kerk verandert het godsbeeld. God krijgt een andere gedaante.” In 1972 wordt de doelstelling van de VU aangepast. Voortaan gaat de universiteit niet meer als gereformeerd maar als oecumenisch christelijk door het leven. De diversiteit onder de medewerkers groeit. “Er komt ruimte voor werknemers die de grondslag niet ondertekenen maar deze slechts respecteren. Dat vindt het bestuur een royaal gebaar naar andersgelovigen”, zegt universiteitshistoricus Ab Flipse. “Het is vooral bestuurslid Harry Brinkman die een goede antenne heeft voor ontwikkelingen binnen de kerk en de universiteit. Hij weet vakkundig in te spelen op al die veranderingen.”
Bezinningscentrum In 1980 bezit de VU nog haar kroonjuwelen. Het bijzondere karakter van de universiteit komt op verschillende manieren tot uiting in haar wetenschapsbeoefening. En niet alleen bij de usual suspects: de faculteiten Wijsbe-
17
1880 Oprichting Vrije Universiteit, op gereformeerde grondslag 1956 Hoogleraar/bioloog Jan Lever verdedigt zijn gewaagde overtuiging dat geloof in God als schepper en de wetenschappelijke evolutietheorie elkaar niet uitsluiten 1972 Doelstelling aangepast: van gereformeerd naar oecumenisch 1976 Hoogleraar Harry Kuitert, predikant en theoloog, verkondigt dat geloofsvoorstellingen geen ‘waarheden’ zijn, maar producten van menselijke verbeelding 1979 Nieuw bezinningscentrum moet het denken over bijzondere identiteit stimuleren geerte en Godgeleerdheid. Alle faculteiten geven hieraan invulling. Zo zit bij Economie een leerstoel ontwikkelingssamenwerking. In 1979 wordt zelfs het Bezinningscentrum opgericht, dat als taak heeft de bezinning op de verhouding tussen wetenschap en levensbeschouwing en de identiteit van de VU te bevorderen. Intussen blijft de universiteit flink groeien, net als alle andere universiteiten. “Er moest iets gebeuren”, zegt Flipse. “De kosten groeiden op een gegeven moment zo snel dat als er niet bezuinigd werd, het wetenschappelijk onderwijs op termijn het hele overheidsbudget in beslag zou nemen.”
Eigenaardig potje kwartetten De man die de bezuinigingsplannen moet uitvoeren, is een alumnus die in 1972 bij Politicologie afstudeert: Wim Deetman. Tien jaar later brengt hij als minister van Onderwijs een onprettige boodschap aan de universiteiten. Voor de periode 1983 tot 1987 wordt een bezuiniging van 258 miljoen gulden aangekondigd. Hogeronderwijsinstellingen krijgen de opdracht om te krimpen. Wim Deetman gaat persoonlijk in gesprek met het college van bestuur om uit te leggen dat hij de VU niet uit de wind kan houden. “De redengeving voor mijn standpunt was dat alle universiteiten naar dezelfde normen en criteria behandeld moesten worden.” De nota leidt tot een eigenaardig potje kwartetten, waarbij elke universiteit haar best doet om met de beste kaarten te eindigen. De bestuurders mikken vooral op de studierichtingen met goede kwalificaties. De bijzondere identiteit van het onderzoek speelt geen rol. Zo verliest
18
de VU sociologie, andragogie en sociale geografie, maar wint het geologie. Niet bepaald een afdeling waar theologie op het scherp van de snede wordt beoefend. Als alumnus wordt minister Deetman ook uitgenodigd om met de medewerkers van sociale wetenschappen over de bezuinigingen en de gevolgen voor het personeel te praten. “Die discussie heeft over en weer geen nieuwe inzichten opgeleverd.”
Als bedrijf gerund Het beleid van Deetman wordt door de volgende minister Jo Ritzen en zijn opvolgers voortgezet. Flipse: “In de begintijd kregen universiteiten een smak geld en mochten ze daarmee doen wat ze wilden. Zo konden ze hun eigen identiteit ook binnen de onderzoekslijnen vormgeven. Nu wordt het geld voor onderzoek door financier NWO uitgedeeld. Die verschuiving heeft veel invloed.” Niet alleen de VU, maar ook andere universiteiten hebben zo steeds minder speelruimte om nadruk op bepaald onderzoek te leggen. De VU zoekt geen gelovigen meer maar de onderzoekers die het meeste geld en prestige meenemen. De kwaliteit van onderzoek wordt daarbij belangrijker dan de achterliggende identiteit. Dat wordt nog eens versterkt door het invoeren van accreditatie- en visitatiecommissies. In 1998 treedt ook de Wet modernisering universitaire bestuursorganisatie in werking. “Daarmee wordt het universiteitsbestuur van ideologie ontdaan”, zegt Flipse. “De moderne universiteit moet als een bedrijf gerund worden.” Het bestuursduo Taede Sminia en Wim Noomen zijn
1987 Hevige bezuinigingen op hoger onderwijs, bijzondere identiteit heeft geen streepje meer voor 1996 Kerkdienst voorafgaand aan diesviering afgeschaft 1998 Wet modernisering universitaire bestuursorganisatie: ideologie maakt plaats voor bedrijfsdenken 2008 Blaise Pascal Instituut (v/h bezinningscentrum) opgeheven 2011 VU vervangt universiteitspastor door ‘ruimdenkende VUsionair’ 2016 Verwijzing naar evangelie van Jezus Christus uit grondslag verwijderd nr 7 — 23 november 2016
ADVALVAS
‘De kwaliteit van onderzoek wordt belangrijker dan de achterliggende identiteit’
‘Het was niet best geweest als de VU nog een gereformeerd eilandje was’
de laatste mannenbroeders die van VU-student via de wetenschap tot bestuurder opklimmen. Hun opvolgers zijn boven alles professioneel managers. Managers die, als ze financiële keuzes moeten maken, bezieling en bezinning geen voorrang geven.
Dag studentenpastor Niet alleen de studentenpopulatie verandert flink, ook de wetenschappers zelf krijgen een andere signatuur. “Na 2000 verdwijnt de oude generatie docenten met een protestants-christelijke achtergrond. Bij benoemingen speelt afkomst geen rol meer”, zegt hoogleraar religiegeschiedenis Van Lieburg. Inmiddels hoeven werknemers de grondslag ook niet meer te respecteren. Dat betekent dat er ook binnen de universiteit steeds minder interesse in de eigen ‘bijzonderheid’ is. Tot 1996 wordt er voor de diesviering een kerkdienst gehouden, daarna wordt die vanwege een dringend gebrek aan bezoekers afgeschaft. Niet alleen zijn wetenschappers en studenten minder religieus, de VU heeft simpelweg minder geld te besteden aan projecten die de eigen identiteit verstevigen. De studentenpastor moet afscheid nemen. Het Blaise Pascal-instituut, voorheen het Bezinningscentrum, sluit in 2008 zijn deuren. Voortaan wordt de eigen identiteit minder met daden en meer met woorden beleden.
Wie betaalt, bepaalt De verwijzing naar het evangelie van Jezus Christus is dit jaar zelfs uit de statuten verdwenen. De VU-gemeenschap is de afgelopen jaren zo veranderd dat studenten en medewerkers nog maar weinig betekenis aan het
ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
evangelie zouden toekennen. In de nieuwe grondslag staat wel nadrukkelijk dat er wordt voortgebouwd op de christelijke oorsprong van de VU-Vereniging. De nieuwe doelstelling is nu ‘bij te dragen aan een betere wereld, waarin rechtvaardigheid, medemenselijkheid en verantwoordelijkheid voor elkaar en voor de wereld centraal staan.’ Blijft de vraag of de ontwikkeling naar een gewonere universiteit slecht is. Ab Flipse is ervan overtuigd dat de VU geen andere keus had. “In de jaren zestig hadden ze nog wellicht kunnen beslissen om een kleine christelijke universiteit te blijven. Dan was de overheidsfinanciering op een gegeven moment wel verdwenen. Het is nog maar de vraag of mensen dan bereid waren geweest om met spaarpotjes de universiteit te onderhouden.” “Zoals ik Kuyper ken, zou hij zich ook in de nieuwe richting van de VU hebben kunnen vinden”, zegt Fred van Lieburg. “Voor hem gold: wie betaalt, bepaalt. Het VU-busje is ingeruild voor de Haagse schatkist. Dan moet je ook als universiteit je grondslag verbreden om je publieke functie waar te maken.” Van Lieburg vindt die verandering geen neergang. “Het was niet best geweest als de VU nog een gereformeerd eilandje was. De universiteit staat nu midden in de samenleving, we zijn een emancipatieuniversiteit geworden. We trekken nog steeds gelovigen. Alleen hebben zij een diverse achtergrond. Dat is geheel in lijn met het gedachtegoed van oprichter Abraham Kuyper, meent Van Lieburg. “In elk geval was Kuyper ruimhartig voor studenten. Hij schreef: Al wilde een zoon uit Israël, ja van den Islam, bij onze lessen komen: de toegang staat open.”
19
Rondetafelgesprek
Wat moet de VU met de verplichte Bijbeltekst bij promoties? Afschaffen of handhaven, daarover gaat deze pittige discussie.
‘Als het erop aankomt, hebben de christenen nét een streepje voor’
‘
DOOR PETER BREEDVELD Onze hulp is in de naam des Heren, die hemel en aarde gemaakt heeft’, luidt het votum dat wordt uitgesproken bij promoties aan de VU. Evolutionair bioloog Jacintha Ellers wil die verplichte religieuze tekst afschaffen, zo betoogde zij in haar Advalvas-column. Universiteitshistoricus Ab Flipse pleit voor het in stand houden van de traditie en student wijsbegeerte Nathanael Korfker, tevens Advalvas-columnist, ziet Ellers’ oproep als een bedreiging van de VU als ‘bastion van religiositeit’. Een rondetafelgesprek. Korfker: “Ik zie zo’n oproep om het votum aan te passen als deel van de secularisering die ons wordt opgelegd. Vanuit Den Haag wordt ook al jaren een bepaalde symboolpolitiek gevoerd. Denk aan de invoering van de koopzondag die in het gelovige milieu waar ik vandaan kom, wordt gezien als christenen pesten. In die context zie ik de VU als een bastion van religiositeit. Een plek waar je níét raar wordt aangekeken als je gelovig bent én wetenschap beoefent.”
20
Ellers: “Grappig dat jij vindt dat er niet genoeg rekening wordt gehouden met gelovigen, maar met dat votum worden juist atheïsten en ook andere theïsten dan christenen niet gerespecteerd. De eerste hoogleraar aan de VU die dispensatie kreeg van de belofte om zijn werk in dienst te stellen van God en het Evangelie, zoals tot in de jaren negentig verplicht was, was een joodse hoogleraar. Die had er dus blijkbaar ook problemen mee. De populatie aan de VU is de laatste jaren ontzettend veranderd. Een groot deel van de VU-populatie herkent zich niet in dat votum. En daarbij gaat het niet alleen om atheïsten. Ook veel gelovigen zullen niet achter deze specifieke Bijbeltekst staan. Die hebben misschien liever een tekst uit de Koran of de Thora.”
nr 7 — 23 november 2016
ADVALVAS
Korfker: “Ik vraag me af of Jacintha, als ze het over de VU-populatie heeft, ook aan de studenten denkt. Want daar zitten onder anderen veel moslims tussen die zich hier juist thuis voelen omdat er aan de VU ruimte is voor het belijden van je geloof.”
Yvonne Compier
Flipse: “Van niemand wordt verwacht dat hij dat votum als een persoonlijke geloofsbelijdenis uitspreekt. Ik herken die kritische geluiden ook niet: veel jongere mensen die ik binnen de VU spreek, zien dit puur als een mooie traditie. Met een bepaalde betekenis natuurlijk, maar zonder dwingend karakter. Het is gestolde symboliek, een verwijzing naar waar we vandaan komen, een standbeeld in woorden, om de geschiedenis levend te houden.”
Peter Breedveld
Ellers: “Naar aanleiding van mijn column heb ik veel reacties gekregen van hoogleraren die zeiden dat ze zich schaamden dat ze dat votum hebben uitgesproken, en van promovendi die hopen dat het votum wordt afgeschaft voordat zij zelf gaan promoveren.”
Nathanael Korfker
Ellers: “Het probleem is dat een promotie een combinatie is van uitgesproken symboliek, zoals dat votum, en van een wetenschappelijke discussie tussen de promovendus en de oppositie. De grens tussen die twee is veel minder duidelijk dan bijvoorbeeld het traditionele VU-zegel op het spreekgestoelte.” Korfker: “Op zich stelt Jacintha in haar column een mooi alternatief voor als votum: Ons doel is wetenschap voor een betere wereld, met verantwoordelijkheid voor elkaar en voor deze aarde. Maar waar ik bang voor ben, is dat de wetenschap daarmee ook al via het votum wordt gevaloriseerd en dat dan bepaalde disciplines binnen de geesteswetenschappen zo aan de kant worden geschoven, omdat die niet direct een zichtbaar maatschappelijk belang hebben. Terwijl je met het huidige votum naar de Bijbel verwijst, waarin staat dat de mens niet leeft bij brood alleen, maar dat de geest ook belangrijk is. En het dus niet gaat om valorisatie, maar ook om de zoektocht naar waarheid, goedheid en eenheid.” Ellers: “Als je dat zou opnemen in het votum, dat we streven naar waarheid, goedheid en eenheid; daar valt mee te leven. Maar die hulp in de naam des Heren stuit heel veel mensen tegen de borst omdat het voor hen echt feitelijk onwaar is. Het is ook geen waardenvrije uitspraak, aangezien er wereldwijd een enorme polarisatie is tussen creationisten en niet-creationisten. Als bioloog kun je bijna niet zeggen dat de Here de hemel en aarde heeft gemaakt.”
Jacintha Ellers ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
Flipse: “Maar juist de grondlegger van biologie aan de VU, Jan Lever, een diepgelovig man die dat votum
21
misschien wel honderd keer heeft uitgesproken, heeft zich ingespannen om de evolutietheorie ingang te doen vinden.” Korfker: “Abraham Kuyper, de grondlegger van de VU, was niet tegen de evolutieleer. Hij was alleen tegen het zogenaamde evolutionisme, een levensovertuiging waarbij alles wordt verklaard vanuit die evolutieleer. Hij heette ook moslims, joden en andere levensovertuigingen welkom aan de VU.”
Ellers: “Die zal zich niet hebben verzet tegen het votum, omdat hij een uitzondering was. Maar dat is inmiddels wel veranderd. De VU voert een actief diversiteitsbeleid. Dat houdt in dat alle levensovertuigingen hier worden gerespecteerd. Maar als puntje bij paaltje komt, is er één levensovertuiging die nét iets meer gerespecteerd wordt dan de andere, namelijk de gereformeerd-christelijke levensovertuiging. Dat spoort niet met het diversiteitsbeleid: dat je, ongeacht je levensovertuiging, wel wordt geacht die gereformeerde spreuk uit te spreken.” “Ik ben trouwens ook niet voor een optioneel alternatief, zoals bijvoorbeeld aan Oxford, waar je mag kiezen voor een votum zonder God. Het votum moet gewoon worden afgeschaft of veranderd. Anders heb je een probleem wanneer jij kiest voor een alternatief votum, terwijl je streng-christelijke promovendus juist het oorspronkelijke votum wil, of andersom. Ik kan me nog voorstellen dat bij de diesviering zo’n votum nog wel op z’n plek is, omdat het daarbij helemaal draait om de VU als instituut en niet om de promotie van een individu.” Korfker: “Blijf van het votum af, maar voeg er een codicil aan toe waarin duidelijk wordt gemaakt dat het niet om een persoonlijke opvatting gaat bij het votum. Want als je het alleen maar beperkt tot vieringen als de dies en de opening van het academisch jaar, is het net alsof we alleen op die momenten bijzonder zijn, en snel een masker opzetten zodra we naar buiten treden.”
22
Mark van den Brink
Flipse: “In 1964 promoveerde de allereerste moslim aan de VU, bij Rechten, een man uit Nablus.”
Ab Flipse Flipse: “Een diverse VU juich ik helemaal toe. Het votum betekent ook niet dat christenen belangrijker zijn; het verwijst naar de VU-oorsprong, zoals toga’s verwijzen naar de Middeleeuwse oorsprong van universiteiten. Ik vind het karig die symboliek te beperken tot de diesviering en de opening van het academisch jaar. Maar je zou natuurlijk ook kunnen zoeken naar andere, creatieve manieren om de geschiedenis levend te houden.” Ellers: “Zo’n VU-zegel, bijvoorbeeld, dat vind ik geschikter om naar het verleden te wijzen.” Flipse: “Dat zou je dan zichtbaarder kunnen maken, en uitbreiden. Her en der op de campus zou je dingen kunnen zetten die herinneren aan het verleden. Beelden, erfgoed, zoals nu al in de vitrine op de eerste verdieping van het hoofdgebouw, waar VU-uitvindingen als de klapschaats zijn tentoongesteld.”
nr 7 — 23 november
ADVALVAS
Waar geloof jij in? (2) TEKST EN FOTO’S FLOOR BAL
‘Als ik dood ben, ben ik dood’ Rick Lagrand 21 Atheïst Eerstejaars psychologie
“
Er is geen opperste machthebber, geen God. Omdat mijn ouders niet geloven, heb ik als jong kind niet veel van religie meegekregen. Als veertienjarige dacht ik veel na over vragen als wie ben ik? En waarom ben ik zo? Omdat ik vrij nieuwsgierig ben, heb ik toen het Oude Testament helemaal gelezen. Maar mijn conclusie bleef dezelfde. Ik geloof in de oerknal en de evolutietheorie. En als ik dood ben, ben ik dood. Meer is er niet. Anti religie ben ik zeker niet. Als anderen daar kracht uithalen, is dat mooi voor hen. Als ik steun nodig heb, krijg ik die van mijn vrienden en familie. Daar heb ik geen God voor nodig.”
ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
‘God huilt met je mee’
‘Elke keer een nieuwe ziel maken is veel werk’
Kimriek Schutten 22 Evangelisch Master management, policy analysis and entrepreneurship in health & life sciences én master philosophy: bioethics and health
Kai Bhawanibhiek 25 Hindoe Master management, policy analysis and entrepreneurship in health & life sciences
“
Ik geloof dat God het liefst een persoonlijke relatie met ons heeft. Dat is een zekerheid in mijn leven. God is geen grote man die op grote afstand denkt dat Hij alles het beste weet. Hij is iemand die met je meehuilt en naar je luistert. Ik ben opgegroeid in de pinkstergemeenschap. In die tijd ontmoette ik veel mensen die in alles een plan van God zagen. Gebeurde er iets slechts, dan hoorde dat erbij. Dat zie ik anders. Soms gebeuren er nare dingen. Maar die hoef je niet passief te ondergaan. Door mijn geloof in God ben ik er zeker van dat ik mag zijn wie ik ben. Dus mag ik het beste uit mezelf en elke situatie halen.”
“
Mijn vader is pandit, hindoepriester. Ik ben met de gebruiken en principes daarvan opgegroeid. Het is de bedoeling dat de zonen het werk van de pandit overnemen, maar dat is bij mij helaas niet gelukt. De universiteit heeft me erg rationeel gemaakt. Mijn vader gelooft in de goden, ik meer in de onderliggende moraliteit en beginselen van het hindoeïsme. Die worden beschreven in heilige boeken, zoals de Bhagavad Gita. Wel geloof ik in reïncarnatie. Meer vanuit efficiëntie: elke keer een nieuwe ziel maken is veel werk. Bidden doe ik ook bijna nooit. Van huis uit leerde ik om voor examens te bidden. Maar ik geloof dat je zelf je best moet doen.”
23
Recensie
Harry Kuitert is ongetwijfeld een van de belangrijkste naoorlogse gereformeerde theologen van Nederland. En een van de meest omstreden. Zijn biografie ‘Spreken over boven’ is zowaar encyclopedisch.
Kuitert verdient een toegankelijker biografie Eén kerk
D
DOOR DIRK DE HOOG e biografie van Kuitert is grotendeels geschreven door godsdienstsocioloog en journalist Gert Peelen. Maar helaas overleed hij voordat het boek af was. Petra Pronk maakte het werk af. Het is een dik boek geworden. Nu valt er over Kuitert, inmiddels 92 jaar, heel wat te vertellen. Geboren in 1924 als jongen in een Fries gereformeerd gezin tot hoogleraar ethiek aan de VU in 1967 en uiteindelijk de theoloog die God vaarwel zegt.
Bijbel is geen spoorboekje Vrij snel in zijn leven kwam hij tot het inzicht dat de Bijbel een door mensen geschreven boek is. Een verhaal, maar geen historische waarheid die door God zelf is geopenbaard. Zijn uitspraak dat Adam en Eva niet echt hebben bestaan, leidde natuurlijk tot veel commotie in gereformeerde kringen, net zoals zijn benoeming tot hoogleraar ethiek aan de VU in 1967. Uit zijn oratie Sociale ethiek en geloof in Jezus Christus blijkt dat de ontwikkeling van zijn denken niet alleen uit het bestuderen van boeken is ontstaan. Hij is ook een sociaal bewogen mens die midden in de wereld staat. En die wereld stond in die tijd weer eens in brand met de oorlog in Vietnam en de Russische bezetting van Tsjechoslowakije. Kuitert vindt dat nogal wat zich christelijk noemende politici geen christelijke standpunten verkondigen. Nu ja, wat dan precies christelijk is, weet Kuitert ook niet, want de Bijbel is geen spoorboekje dat op alle mogelijke vragen een antwoord geeft. Een gelovige heeft zijn eigen verantwoordelijkheid voor zijn gedachten en daden. Je kunt je niet achter de Bijbel of de dogma’s van de kerk verschuilen, is een belangrijke rode draad in het denken van Kuitert.
24
Hij pleit al vroeg in zijn carrière voor oecumene, het weer samen onder één dak gaan van de verschillende kerkgenootschappen, want het wáre geloof bestaat toch niet. Zo was hij blij dat hij in 1953 in het Zeeuwse Scharendijke noodgedwongen door de watersnoodramp een tijd lang het provisorische kerkgebouw moest delen met hervormden en gereformeerden. Later als studentenpastor van de Universiteit van Amsterdam (van 1955 tot 1965) brak hij een lans voor samengaan. Mede om jongeren niet van het geloof te vervreemden door de vaak onnavolgbare strijd over de uitleg van de heilige schriften. Uiteindelijk neemt Kuitert zelf afscheid van de kerk met zijn boek Kerk als constructiefout uit 2014. Niet verbitterd en teleurgesteld, maar teruggekeerd naar de oorsprong. De Bijbel en het geloof zijn een mooi en troostend verhaal. Niet meer, niet minder.
Veertig pagina’s voetnoten
Gert J. Peelen, Spreken over boven. Harry Kuitert - een biografie, Uitgeverij Vesuvius, 512 blz. € 29,95
Helaas moet de lezer flink wroeten in de biografie van ruim vijfhonderd bladzijden om deze levenslijn te ontwaren. Het is een historisch zeer onderbouwd verhaal met in detail beschreven waar en met wie Kuitert in de clinch lag. Interessant voor wetenschappers en de echt geïnteresseerde lezer. Maar veel mensen met wat meer afstand dreigen te verdwalen in de details. Veertig pagina’s voetnoten! Kuitert verdient zo’n encyclopedie over zijn leven. Maar ook een meer toegankelijke uiteenzetting van de ontwikkeling van zijn denken voor een groot publiek. Want behalve wetenschapper is Kuitert een ware predikant; een hoeder van zijn gemeente die niet ophoudt het contact met de mensen te zoeken om samen te spreken over vragen van leven en dood, want daar gaat het geloof over. Harry Kuitert zal ongetwijfeld graag zien dat ook de gewone lezer de ontwikkeling van zijn gedachten kan volgen, zodat hij niet de geschiedenis zal ingaan als de professor die de kerk en het geloof kapot heeft gemaakt. Kuitert wilde slechts hoop en troost bieden.
nr 7 — 23 november
ADVALVAS
Waar geloof jij in? (3) TEKST EN FOTO’S FLOOR BAL
‘Door te mediteren overstijg ik mijn ‘De huidige paus is ‘ A llah is mijn enige individualisme’ een rolmodel voor God’ me’ Babette Maman Leona Ahmed 21 Boeddhist Tweedejaars religiewetenschappen, tweedejaars filosofie
“
Op mijn negentiende deed ik vrijwilligerswerk in Nepal. Daar liep ik in een dorpje een klein boeddhistisch klooster binnen. Meteen had ik het gevoel dat dingen op hun plek vielen. Mijn ouders zijn niet religieus, maar als kind zat ik op een christelijke basisschool. Sindsdien geloof ik in God. Het boeddhisme beantwoordt de vraag over een schepper niet voor je, het staat je vrij om te geloven wat je wilt. Inzicht in het mysterie van het leven is voor mij het belangrijkst. Bij het mediteren ervaar ik iets wat mijn individualisme overstijgt. De realisatie van de harmonie en eenheid van alle wezens.”
ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
22 Moslim Master geestelijke verzorging, net afgestudeerd
“
Mijn God is Allah, de Enige God. Ik geloof dat hij profeten naar de gehele mensheid gestuurd heeft. Zodat zij de mensen konden leren hoe ze het beste konden leven. De laatste profeet was Mohammed, vrede zij met hem. De islam is voor mij een manier van leven. De mens is niet perfect, dat is ook geen streven binnen het geloof. Er zijn regels waaraan ik me moet houden. Dat vind ik niet moeilijk. Een veganist heeft er ook geen moeite mee om geen zuivel of vlees te eten. Als je ervan overtuigd bent dat iets beter voor je is, is het niet zwaar om je daaraan te houden.”
Ricardo Gonçalves 23 Rooms-katholiek Masterstudent bewegingswetenschappen
“
Tijdens de moeilijkste momenten in mijn leven had ik een tijdje twijfels. Nu ik God heb gevonden, is mijn geloof belangrijk voor me geworden. Het liefst bid ik elke dag. Het is geen verplichting, maar iets wat ik wil. Soms bid ik het Onzevader of het Weesgegroet, soms praat ik direct tegen God. Zelf proberen om een goed mens te zijn, is belangrijker dan alleen de rituelen volgen. Daarom is de huidige paus een rolmodel voor me. Niet omdat hij de paus is, maar omdat hij veel goed doet. Ik volg mensen niet om de dingen die ze zeggen maar om wat ze doen.”
25
Zakaria Nafid
E: usr@vu.nl | FB: StudentenraadVU | HG StudentenDOk, kamer OD-12 De universitaire studentenraad is het medezeggenschapsorgaan van en voor studenten van de VU. De raad houdt zich vooral bezig met de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs en het studentenbeleid van de VU. De raad overlegt hierover geregeld met het college van bestuur.
wat er verder speelt
Wij leiden je door het info- & regelwoud Als student aan de universiteit krijg je veel informatie voor je kiezen. Naast alle boeken die je moet lezen voor je studie, wordt er ook van jou als student verwacht dat je op de hoogte bent van alle regels op de VU, jouw faculteit én opleiding. Mails via Studielink, van het Onderwijs Service Centrum, je docent en meldingen via Blackboard. Kortom, je wordt bestookt met mailtjes. Hoe weet je wat belangrijk is en wat voor jou echt van toepassing is? In die mails staat veel belangrijke informatie, maar toch is lang niet altijd alles duidelijk. Hoe lang duurt het voordat ik mijn cijfer terugkrijg? Telt bij het maken van een herkansing mijn laatste of hoogste cijfer? Hoelang heb ik het recht om mijn tentamen in te zien? Mag ik deelnemen aan het honoursprogramma? Hoelang voor een herkansing moet het cijfer van het eerste tentamen bekend zijn? Kortom, wat zijn mijn rechten en plichten als student? En waar kan ik het vinden? Voor het antwoord op dit soort vragen hebben wij de OER voor dummy’s bedacht! OER is de afkorting van Onderwijs- en Examenreglement. Dit bestaat op iedere universiteit voor elke opleiding. Het is een reglement met antwoorden op onder meer
bovenstaande vragen en is beschikbaar via VUnet. Mocht je dus ooit antwoord willen op deze vragen kun je dit document raadplegen! Maar we moeten je waarschuwen: het is een lang document met veel informatie. Waarschijnlijk heeft het grootste deel van de studenten hier nog nooit van gehoord, laat staan dat ze het gelezen hebben. Dit wordt ook niet van studenten verwacht. Als universitaire studentenraad willen wij wel graag meer aandacht hieraan geven. Studenten die met vragen rondlopen, verdienen daar een antwoord op! Om deze reden werken de facultaire studentenraden nu hard aan de OER voor dummy’s. Dit is een beknopt document met de belangrijkste rechten van de student. Zo hopen wij op een simpele manier voor iedere student inzichtelijk te maken wat je rechten zijn. Voor elke opleiding komt een apart document, zodat je als student alleen de informatie leest die voor jou echt belangrijk is. Lobke Min, raadslid lobkemin@studentenraadvu.nl Heb jij ook vragen? Je kunt me altijd mailen of aankloppen bij je facultaire studentenraad.
Een selectie uit de onderwerpen waarover de USR nu nadenkt en/ of onderhandelt: • College-opnames. Uit onze enquête (in april) bleek dat collegeopnames heel erg leven onder studenten. Of beter gezegd, vaak juist niet. Daarom zijn wij met de organisatie in gesprek over de mogelijkheden rondom collegeopnames, maar we begrijpen natuurlijk dat de leegloop van colleges een groot bijkomend probleem is. Wie weet is er wel een alternatief mogelijk, waarbij bijvoorbeeld de colleges in de laatste week van de periode pas online komen? • Buddy Project. Dit mooie initiatief is door de USR 2015/2016 opgezet en wij willen dit heel graag voortzetten. Het Buddy Project helpt vluchteling-studenten zich meer thuis te laten voelen op de VU door ze te koppelen aan buddy’s. Deze zorgen ervoor dat de nieuwe studenten ook het sociale aspect van het studentenleven meekrijgen. • Monitoring fusering onderwijs. Dit is een van onze speerpunten. Het gaat om het geven van één vak voor een groot aantal opleidingen, waardoor het specifieke karakter van de losstaande opleidingen mogelijk vervaagt. We inventariseren hoe groot dit probleem is en peilen dit bij de faculteiten.
advertenties
mail/colofon
Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.
Verdeelmodel Het is misschien verstandig om me als oud-decaan niet meer te mengen in actuele discussies, maar het opiniestuk ‘Een verdeelmodel werkt verlammend’ in de vorige Advalvas is van zo’n ernstige naïviteit dat ik het niet kan laten. Beide auteurs vinden het tijd voor nieuwe ideeën, maar bepleiten een vorm van primitief socialisme, 200 jaar oud, waar-
bij men ontvangt naar behoefte en inspanningen levert naar vermogen, er geen schaarste is en iedereen gelukkig is, met name de student. Als een faculteit zo toch eens bestuurd zou kunnen worden... Harmen Verbruggen, oud-decaan Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde
onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit www.advalvas.vu.nl
Redactieadres De Boelelaan 1105 BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc.
ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
Vormgeving Rob Bömer - behance.net/rbbmr Medewerkers Joeke Berg, Merlijn Draisma, Sanne Pieters, Dick Roodenburg (Griffioen), Lae Schäfer, Bas van der Schot, Peter Valckx, Dick Vos Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag
27
Waarden
Wat moet een universiteit zijn? Over die vraag ging het op een verrassend symposium van het Abraham Kuyper Center.
‘We willen iets anders meegeven dan alleen kennis’
C
DOOR PETER BREEDVELD ollegevoorzitter Jaap Winter vond de eerste twee jaar aan de VU “verschrikkelijk”. Hij deed die ontboezeming onlangs op een symposium over de rol van de universiteit, georganiseerd door het Abraham Kuyper Center. “Ik heb me behoorlijk eenzaam gevoeld”, zei Winter, die in december 2013 aantrad. “De intrinsieke dynamiek aan de VU was extreem negatief”, zei Winter. “Iedereen was alleen maar aan het klagen. En ik heb eigenlijk alleen maar wantrouwen gekregen. Van jullie. Mensen die me nooit eerder hadden gezien en mij wantrouwden, alleen omdat ik bestuurder was. Die constant aan het oorlog voeren waren.” Zoiets gaat je niet in de koude kleren zitten, bekende Winter, die vertelde dat hij juist weer frisse energie kreeg door de bezetting van het Maagdenhuis door UvAstudenten.
Pluto is dwergplaneet Sindsdien werkt hij aan zijn idee van een bruto academische waarde, geïnspireerd door het ‘bruto nationaal geluk’ van de koning van Bhutan. Winter wil de prestaties van een universiteit op een andere manier meten dan alleen aan de hand van het aantal wetenschappelijke publicaties en uitgereikte diploma’s. “We willen onze studenten iets anders meegeven dan alleen kennis”, aldus Winter.
28
Behalve Winter sprak onder anderen ook wetenschapshistoricus en socioloog Trudy Dehue, die wetenschappelijke waarheden relativeerde. Over de vraag of Pluto een planeet is of niet, is bijvoorbeeld gestemd op een congres van astronomen. Bij meerderheid van stemmen werd besloten dat Pluto geen planeet is, maar een dwergplaneet. Dehue zegt niet dat alle wetenschappelijk verworven kennis onzeker is, maar dat wat meer bescheidenheid de wetenschapper zou sieren. “Wetenschappers moeten zorgen dat de manier van kennis verkrijgen, verdedigbaar is.”
61 studiepunten? De VU heeft plannen om een 61ste studiepunt in het leven te roepen. Dat bleek een dag later op het VU-symposium ‘Het onderwijzen van waarden’. Voor dat studiepunt moeten studenten iets doen dat bijdraagt aan hun vorming tot verantwoordelijke en betrouwbare academische burgers. (MK) Lees meer op advalvas. vu.nl>nieuws>15 november>Straks haal je 61 studiepunten op de VU.
Sociaal en ethisch vormen Eugène Sutorius, emeritus hoogleraar strafrecht, heeft met een aantal van zijn favoriete studenten een kleinschalige Bildung Academie opgericht, waar mensen voor 1200 euro collegegeld zes maanden werken aan hun vorming. De academie schijnt een succes te zijn, en zelfs mogelijke financiers als het prestigieuze Deloitte aan te trekken. Die wijst hij de deur, “want als ze op de een of andere manier niet deugen, doen we niet met ze mee.” Sutorius lijkt te bieden waar de VU al zolang naar zoekt, een cursus om mensen sociaal en ethisch te vormen tot bewuste
‘Aan de UvA zijn ze nog niet toe aan wat hier al gebeurt’
nr 7 — 23 november 2016
ADVALVAS
campus
onderwijs
So you think you can teach Wie weet van een hoorcollege een inspirerende sessie te maken? Student-reporter Joeke Berg schuift aan. Deze keer: het hoorcollege cybercrime en cybersecurity van Marleen Weulen Kranenbarg. 08-11-2016|MF-FG1. Marleen Weulen
wetenschappers. Hij zei ook dat hij zich als UvA-man op dit moment meer verwant voelt met de VU dan met zijn alma mater. “Aan de UvA zijn ze nog niet toe aan wat hier al gebeurt”, aldus Sutorius.
Nederlands al verdrongen VU-filosoof Ad Verbrugge bepleitte een internationaal georiënteerde universiteit met lokale betrokkenheid. Met zijn typische mengeling van conservatisme en progressiviteit hield hij zijn gehoor voor dat de eerste universiteiten als beroepsopleidingen werden beschouwd, waar juristen en artsen werden opgeleid, en dat dit eigenlijk nog steeds van toepassing is, aangezien de meeste studenten na hun opleiding ergens een maatschappelijk functie betrekken. Verbrugge hekelde het “monolinguïsme” aan de VU. Terwijl veel anderen proberen de VU-campus tweetalig te maken door het Engels in te voeren, lijkt wat Verbrugge betreft het Nederlands al te zijn verdrongen door het Engels, “de monolinguïstische taal van de globalisering.” Hiermee verzaakt de VU volgens hem een van haar taken, namelijk het “cultiveren van de eigen taal”.
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
erbij pakken als geheugensteuntje, maar ze weet de begrippen scherp te duiden Kranenbarg verontschuldigt zich maar en te voorzien van heldere voorbeelden meteen even: “Ik ben al de hele dag om ze iets minder abstract te maken. aan het praten op allerlei meetings “Waarschijnlijk vinden de meesten van over cybercrime, dus ik hoop dat mijn jullie het illegaal downloaden van muziek stem het houdt.” De masterstudenten ook een stuk minder verwerpelijk dan het criminologie die deze dinsdag aan het jatten van een cd uit een winkel.” Ze wijst einde van de middag aanschuiven in de nog even fijntjes op de enorme schaal hoorcollegezaal in de medische faculteit die cybercriminaliteit kan beslaan. “Eén vallen met hun neus in de boter. Weulen dader kan ongelooflijk Kranenbarg is duidelijk veel slachtoffers maken. In een autoriteit op het de fysieke wereld gebeurt gebied van cybercrime dat alleen in de heel grote, en geeft hen vandaag een Duidelijke georganiseerde internatioexclusief inkijkje in de nog nale misdaad.” niet gepubliceerde resulta- uitleg en Om haar studenten actief ten van haar promotieonvoorbeelden bij bij de stof te betrekken, derzoek naar daders van ingewikkelde heeft Weulen Kranenbarg online criminaliteit. begrippen enkele opdrachten in Centraal in het college het college ingebouwd. staat de vraag of cybercriIets te hoge Meerdere keren krijgen minelen verschillen van verwachtingen de aanwezigen een aantal offline daders. Het betoog van actieve minuten de tijd om samen van Weulen Kranenbarg participatie met een buurman of en de ondersteunende buurvrouw behandelde powerpoint hebben een theorieën toe te passen, heldere structuur. Ze waarna de antwoorden begint met een overzicht klassikaal worden besproken. De eerste van te behandelen onderwerpen en de keer gaan de studenten inderdaad druk bijbehorende leerdoelen en sluit af met met elkaar in overleg over de gestelde een tentamenvraag bij wijze van oefevraag, maar de tweede maal verzandt de ning. Het college trapt af met het nogal discussie voor de meesten in het met de taaie theoretische kader en een forse buren bespreken van het afgelopen of reeks aan complexe termen die moeten aanstaande weekend en blijft het collecverklaren waarom mensen online sneller overgaan tot crimineel gedrag dan offline. tief stil na het verzoek om een antwoord. De derde opdracht schrapt de docent ‘Dissociative imagination’, ‘dissociative daarna wijselijk uit haar college. Dat anonymity’, ‘solipsistic introjection’, vereist wellicht toch iets te veel actieve parti‘asynchronicity’. De zaal zucht en steunt cipatie, zo tegen de klok van vijf uur. en ook de docent moet haar spiekbriefje
+
�
29
Theater
Eten
Foodbar 63° Dood Paard D Dood Paard Volpone Dinsdag 29 november 20.30 uur (21 t/m 23 december in Frascati) Studenten € 10,Medewerkers VU € 12,50 griffioen.vu.nl
e rijke Venetiaanse edelman Volpone (vos) doet alsof hij dood gaat. Opgehitst door zijn bediende Mosca (parasiet) komen Voltore (gier), Corbaccio (raaf) en Corvino (kraai) langs met cadeaus, in de hoop erfgenaam te worden. Corvino heeft zelfs zijn eigen vrouw in de aanbieding. Tot zover Ben Jonson, tijdgenoot van Shakespeare. Een dierenfabel uit 1606, wat moeten we daar nu mee? Laat dat maar aan gezelschap Dood Paard over! Volpone is een uitbundig theaterstuk over hebzucht en bedrog. Maar vooral over toneel: alle personages spelen hilarische dubbelrollen. Snelle scènewisselingen, goocheltrucs, ballonnen, een bus talkpoeder, een haal naar Heleen van Royen en en vinnige terzijdes naar het publiek (verwijzend naar het gegeven dat Dood Paard zijn subsidie verloor) zorgen voor een avond toneelplezier door vijf geweldige acteurs. Dick Roodenburg publiciteitsmedewerker Griffioen
30
FOTO Sanne Peper
Cultuurcentrum Griffioen
RESTAURANT Deze foodbar richt zich op de niet-alledaagse Italiaanse keuken en heeft een uitgebreid cocktailassortiment. SFEER Ongedwongen, intiem; een warme huiskamer. Het is knus ingericht met robuuste houten tafels, voorzien van een bloemetje en een kaars. ETEN Wij worden meteen verwend met een amuse van het huis: pickled radijsjes in piccalilly-dragonmayonaise. Anders dan de naam Foodbar doet vermoeden, zijn de gerechten geenszins simpel. Mijn tafelpartner en ik kiezen de gnocchi met krab, gamba’s, cognacparmezaansaus, dragon en amandelcrumble én de cannelloni, gevuld met spinazie en ricotta in prosecco-truffel-roomsaus en geroosterde hazelnoten. Lekker en verrassend allemaal. We krijgen er ook nog een soort popcorn bij die excentriek smaakt. Het menu wisselt elke vier weken. TIP De chocolade nougattaart is verrukkelijk. BEDIENING Buitengewoon vriendelijk. Het personeel stelt je direct op je gemak. AANRADER Absoluut, maar let op: maandag en dinsdag gesloten. PRIJS Ongeveer 50 euro voor twee personen voor een hoofdgerecht en een nagerecht óf een voorgerecht en een hoofdgerecht. FOODBAR 63° Woestduinstraat 63 63graden.nl Sarah Huijzer, bachelor econometrie en operationele research
Wil je ook GRATIS UIT ETEN, in ruil voor een restaurantrecensie? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 7 — 23 november
ADVALVAS
Uilensteders
Sommige studenten noemen me mevrouw Anne Oldenhage
19 Derdejaars aardwetenschappen Gele flat
“
Op de basisschool heb ik een groep overgeslagen. Toen ik begon met studeren, was ik zestien. Hier op de universiteit ben ik op mijn plek, ik ben echt enthousiast over de studie. Dat was op de middelbare school wel anders. Het tempo was zo tergend traag en veel vakken deden me helemaal niets. Vroeger vond ik het niet erg dat ik de jongste in de groep was. Anderen moesten al keuzes maken, terwijl ik nog alle tijd had. Nu ontdek ik ook de nadelen. Ik wil later graag promoveren en daarvoor is het beter als ik mijn master in het buitenland doe. Maar ik vind mezelf daar nu nog iets te jong voor. Wat wel grappig is: ik werk als studentassistent bij het tweedejaarsvak statistiek en data-analyse. Sommige studenten noemen me daar mevrouw. Dan leg ik maar snel uit dat ik waarschijnlijk jonger ben dan zij. Door Floor Bal Foto Peter Valckx
Wil je ook in Uilensteders? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. ADVALVAS
nr 7 — 23 november 2016
31
Sanne
vindt ook wel dat God wat betreft zijn universitaire carrière pensioengerechtigd is
FOTO Floor Bal
Ivoren torens
Lae
A
l op de eerste dag van mijn nieuwe leven aan de universiteit werd ik door een handenwrijvende docent gefeliciteerd met het feit dat ik ‘nu bij de hoogst opgeleide laag van Nederland hoorde’. Ik niet alleen trouwens, de hele klas werd met dit heuglijke feit gefeliciteerd. Daar zaten we dan, glimmend van trots achter onze MacBooks, hoogopgeleid te zijn, nog niets geleerd maar toch vast dat: wij horen bij de hoogst opgeleide laag van Nederland. Ik ben geschrokken van Trumps presidentschap. Ik had niet gedacht dat een openlijke racist met seksistische trekken die klimaatverandering ontkent anno 2016 nog aan de macht zou kunnen komen in een democratie. Daar zat ik naast. Dat kan, de democratie is de tirannie van de meerderheid (Alexis de Tocqueville, inmiddels een paar dingen geleerd), soms hoor je erbij, soms niet en het is voor ieder mens te hopen dat hij af en toe bij de meerderheid mag horen. Maar waar ik ook van geschrokken ben, zijn de hoogopgeleide reacties om mij heen. Het reflex allerlei dingen te dóén, waar ik helemaal vóór ben, maar die dingen alleen te doen in het gezelschap van mensen met een masterdiploma op zak. Ik werd uitgenodigd mijn zorgen omtrent de democratie te delen tijdens een ‘informatieve politieke bijeenkomst voor jonge filosofen, kunstenaars, economen, muzikanten en wetenschappers’. “En de rest dan?” vroeg ik. “Welke rest?” vroeg de jongen die me uitnodigde. Hij meende dat.
Sanne Pieters eerstejaars sociologie
32
Lae Schäfer student Comic Design, ArtEZ (Zwolle)
nr 7 — 23 november
ADVALVAS