Nr 06 9 november 2016

Nr 6

9 november 2016 Met je advocaat Alma-Tadema: Jochem Gietema de naar de 19 -eeuwse Fries programmeert tegen de armoede verovert Hollywood examencommissie

‘Bijbel leent zich niet voor politiek beleid’

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Hoe combineer je kind & carrière?

Mannelijke hoogleraren krijgen 'vrouwenvragen' pag 16

S R E T S A M R U O Y FIND M A D R E T AMS 01.12.

MEET UNIVERSITIES FROM MANY COUNTRIES

INTERNATIONAL MASTERS STUDY FAIR AMSTERDAM ONE STEP CLOSER TO YOUR FUTURE MASTERS DEGREE! Thursday, 1st December 2016 | 1:00 p.m. - 5:00 p.m. | Het Sieraad

www.master-and-more.nl c

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

Jaargang 64 #06

Halloween Dát is een lelijke wond… Borrel van studenten psychologie en pedagodiek (VSPVU).

medische faculteit_2 november 2016, 17.43 Foto peter gerritsen

Eerste Hulp Bij Armoede: Jochem Gietema

6

Zonder Alma-Tadema geen Gladiator en Exodus 10 Werk & gezin. Hoe doen die mannen dat?

16 Trend: studenten klagen universiteit aan

20

Opinie

Politiek misbruikt Bijbel Financiële modellen deugen niet

8 25

Columns

Jaap Winter Sanne Pieters

9 32

En verder Online nieuws

4

Onderzoeksnieuws

14

Studentenraad

23

Mail/colofon

24

Campus: opnieuw bezuinigen

26

So you think you can teach

27

Ondernemingsraad

28

Muziek en restaurant

30

Uilensteders

31

Lae

32

Coverfoto Marieke Wijntjes Het volgende nummer verschijnt op 23 november 2016.

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

3

advalvas.vu.nl Voor al het laatste nieuws Utrechtse collegevoorzitter stapt op, mede vanwege declaraties Collegevoorzitter Marjan Oudeman van de Universiteit Utrecht stapt halverwege 2017 op.

Een wetenschappelijk studententijdschrift over duurzaamheid moet het worden, het nieuwe VU Journal of Sustainability Studies. Intiatiefnemer Green Office VU roept alle studenten die over dat thema schrijven op om een artikel in te sturen.

SGP wil af van prestatieafspraken Weg met de prestatieafspraken, zegt de SGP in haar voorlopige verkiezingsprogramma.

{meer nieuws online} Helaas, niet iedereen mag gunstiger afbetalen Moet er meer geld naar de bèta’s?

Spui je ideeën over verharding in Nederland Gronings corps krijgt nog één kans Scholier krijgt recht op serieuze voorlichting Flinke subsidie voor agrarisch project in Kenia 4

O

Scripties worden leesbare artikelen

Dirk de Hoog

Green Office start met duurzaamheidstijdschrift

Jennifer Kerkman en Ruben Boyd

p De Focus publiceren studenten wetenschapsjournalistieke artikelen, gebaseerd op hun papers en scripties die ze tijdens hun opleiding schrijven.

De site is nu zo’n anderhalf jaar in de lucht en heeft net een nieuw bestuur. “Het idee is dat we een breed publiek waardevolle kennis

bieden”, vertelt de nieuwe voorzitter Ruben Boyd. “Studenten werken vaak een half jaar aan een scriptie waar zinvolle dingen in staan, maar dan verdwijnt zo’n werkstuk in een bureaula.”

De Focus is bedacht door Utrechtse studenten, maar als snel sloten VU-studenten zich aan. “We willen echt goede en leesbare verhalen publiceren”, zegt Jennifer Kerkman, vorig jaar hoofdre-

dacteur en nu VU-promovendus bewegingswetenschappen.

“Met een team begeleiden we de student bij het schrijven van het artikel. We zorgen er altijd voor dat er iemand bij zit die niet al te veel van het onderwerp af weet.

Want een leek moet het artikel kunnen begrijpen.” (DdH)

Meer hierover op advalvas. vu.nl>nieuws>1 november.

Bussemaker komt op voor VU

In de begrotingsonderhandelingen in de Tweede Kamer heeft onderwijsminister Jet Bussemaker het opgenomen voor de VU.

D

e discussie ging eigenlijk over de technische universiteiten, die er geld bij willen omdat ze anders de toestroom van studenten niet meer aankunnen. De TU’s dreigen bij sommige opleidingen een studentenstop in te stellen. VVD, CDA en D66 wilden van de minister weten of daar niet iets aan moet gebeuren.

Maar minister Bussemaker gaat niet overstag. “Ik neem de signa-

len van de technische universiteiten serieus, maar een numerus fixus is nog geen onderbouwing voor honderden miljoenen erbij.”

Bij wie moet ze dat geld dan weghalen, wilde de minister weten. De Vrije Universiteit heeft bijvoorbeeld veel ‘tweedekansers’: oudere studenten die niet rechtstreeks van het vwo komen, maar pas na een tijdje in het hoger onderwijs terechtkomen. “Ik heb het net uitgebreid over gelijke kansen gehad. Ik zou dat geld

niet zomaar bij de Vrije Universiteit willen weghalen om het aan de technische universiteiten te geven.”

De VU is blij met de reactie van de minister. Voor doorstromers en zij-instromers krijgen onderwijsinstellingen minder geld dan voor ‘gewone’ studenten. De VU wijst er in een persbericht op dat onderwijsinstellingen daarom de neiging hebben om deze studenten te ontmoedigen met aanvullende eisen. (HOP/WV)

nr 6 — 9 november

ADVALVAS

advalvas.vu.nl

Alfakennis over het milieu

B

ij milieuproblematiek denk je meteen aan cijfers en techniek: opwarming, uitstoot, nieuwe energiebronnen, slimme besparingen. Duidelijk het domein van de bèta’s dus. Maar het milieuprobleem is breder.

Het heeft ook een culturele component.

“Denk aan de verhalen die we elkaar vertellen over opwarming, het beeld dat we van de natuur hebben, en de manier

waarop romans en films ons beeld van het milieuprobleem beïnvloeden”, legt universitair docent Engels Kristine Steenbergh uit. Ze is een van de initiatiefnemers van het nieuwe Environmental Humanities Center aan de VU. De bedoeling van het EHC is om verschillende soorten kennis over de relatie tussen natuur en cultuur bij elkaar te brengen in bijeenkomsten die zo’n vijf keer per jaar worden georganiseerd. Daarnaast geeft de website van het EHC

Rusland voor de rechter Nederland moet en kan Rusland voor de rechter slepen om vlucht MH17, vindt Marieke de Hoon, universitair docent internationaal recht.

Lees verder op advalvas. vu.nl>opinie

Tentamenweek (…) Als eerstejaars weet je totaal niet wat je te wachten staat. Om te beginnen: de stof.

Laten we zeggen dat ik in deze acht weken voor m’n gevoel meer heb gelezen dan in mijn zes voorgaande vwo-jaren (…)

Hier en daar slaakt iemand een kreet van wanhoop.

Nieuw: blog van eerstejaars Maaike te Kulve op advalvas. vu.nl>blogs&columns

facebook.com/ advalvas Reportages, bijeenkomsten, borrels, lezingen & meer ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

een overzicht van vakken op het terrein van de environmental humanities.

De oplossing voor onze milieuproblemen ligt zeker niet alleen in technische uitvindingen, denkt Steenbergh, maar voor een belangrijk deel in hoe we omgaan met onze omgeving, de verhalen die we vertellen, de visie die we hebben op de natuur. “Dat zijn allemaal culturele aspecten.” (WV)

Meer hierover op advalvas. vu.nl>nieuws>2 november.

Klaagcultuur

20 Studenten klaagden in 2015 20% vaker bij hun universiteit dan in 2013.

H

et aantal klachten in het hoger onderwijs neemt toe, zowel bij universiteiten en hogescholen zelf als bij onderwijsrechtbank CBHO. Dat blijkt uit onderzoek van het Hoger Onderwijs Persbureau. Het aantal klachten groeit harder dan het aantal studenten, dat in deze periode (2013-2015) met 5 procent groeide. (HOP)

@advalvas_vu Een selectie uit de opvallendste (re)tweets van de afgelopen dagen @FSW_VU 6-11_Hoe kunnen universitair geschoolden bijdragen aan toekomstige wereld? 11-11 oratie en symposium @gjaltgraaf http:// ow.ly/vvMO305OqvL Nu ligt de focus eens niet op integere wetenschap, maar op integer onderwijs aan universiteiten. @IdaOverdijk 5-11_Nederland zou wat minder spastisch met religie moeten omgaan is de hartekreet van VU hoogleraar @ ManuelaKalsky #hetvermoeden Kalsky was te gast in het tv-programma Het Vermoeden van de EO, waarin ze onder meer zei dat ze veel begrip heeft voor Angela Merkel. @georgeharinck 5-11_Mijn column in het ND over hoe VU (en samenleving) kan voortbouwen op christel. traditie als het om diversiteit gaat http:// wqd.nl/8P1l ‘Mijn atheïstische collega Jacintha mag aan de VU blij zijn met votum en religieuze lofverheffing’, schrijft Harinck. Waarom? Dat heeft het Nederlands Dagblad helaas achter de betaalmuur verstopt. @VUhistoricus 4-11_ Prachtig erfgoed-programma bij de @UBVU om historische collecties van @ VUamsterdam in kaart te brengen en ontsluiten. #KEA #zekergoedbezig @ionicasmeets 3-11_Verwarring op Engelstalig biologenoverleg: ‘What is wrong with the plant projects?’ Het ging over ‘planned projects’. @ASVGay 1-11_What a joy to be at Amsterdam Sloterdijk right now!

Ja, Amsterdam heeft eindelijk haar eigen ‘gaybrapad’.

De stad is er in elk geval vrolijker door geworden.

Voor een uitgebreid verhaal hierover, zie pagina 20.

5

‘Armoede verlaagt je IQ, dat vind ik schokkend’ 6

nr 5 — 9 november 2016

ADVALVAS

student in actie

Jij studeert rechten. Waar heb je geleerd om zo’n chatbot te programmeren? “Vorige zomer heb ik een online cursus programmeren van Harvard University gedaan. En daarnaast is Google je grootste vriend als je zoiets maakt. Bijna alles waar ik tegenaan liep, kon ik vinden op internet.”

Hoeveel tijd kostte het je om dit te maken? “Een dag of twee. Het programma is misschien niet perfect, maar het werkt. En de berekening en de brief die het genereert zijn juridisch correct, dat is gecheckt door experts.”

Jochem Gietema wil elke maand een technologisch middel verzinnen voor arme mensen.

Hij ontwikkelde een chatbot die te hoge incassokosten berekent.

Door Welmoed Visser Foto Peter Valckx

I

ncassobureaus zijn vast niet blij met jou. “Feit is dat ze in twintig procent van de gevallen te hoge incassokosten berekenen. Voor mensen die toch al in de schulden zitten, zijn die incassokosten een bijkomend probleem.”

Er zijn dus regels hoeveel een incassobureau maximaal mag vragen. “Ja, aan de hand van een paar gegevens, zoals de hoogte van het bedrag, kun je die kosten gemakkelijk berekenen. Dat doet mijn programma incassobot.nl. Als de kosten hoger zijn dan mag, stelt het programma automatisch een bezwaarbrief op.”

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

Wordt er al veel gebruik van gemaakt?

“De afgelopen weken zijn er zo’n 150 brieven opgesteld. Verder weet ik heel weinig van de mensen die op incassobot.nl komen, ze hoeven geen mailadres achter te laten uit privacyoverwegingen.”

Waarom ben jij zo begaan met het lot van je armere medemens? “Mijn ouders hadden altijd pleegkinderen in huis, waardoor ik van jongs af aan gezien heb welke gevolgen armoede en verslaving kunnen hebben. Uit de wetenschap is bekend dat door armoede je IQ flink omlaag gaat en je levensverwachting ook.

Dat vind ik schokkend.”

Jij bent dus opgegroeid in een gezin waar ook vaak andere kinderen woonden. Heb je dat je ouders ooit kwalijk genomen? “Helemaal niet. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik iets moest delen waar alleen ik recht op had.

Ik red mij wel.”

Je bent ook oprichter van Energiekliek, een online systeem om energie te besparen, ontstaan uit studentennetwerk Enactus. Is Energiekliek ook voor arme mensen? “Arme mensen zijn natuurlijk geholpen met een lage energierekening. Maar toen ik bezig was met Energiekliek, kwam ik erachter dat echt arme mensen de zorg om energie te besparen er niet goed bij kunnen hebben.

Hun hoofd zit vol met dagelijkse zorgen als overleven, rondkomen en schulden.

Incassobot De site die Gietema ontwierp, lijkt op een chatsite. Een advocaat stelt je een aantal vragen en berekent de maximale incassokosten. Zie: incassobot.nl.

Jochem Gietema 23 Master strafrecht en master internet, intellectuele eigendom en ict 2016 Ontwikkelaar van Incassobot 2015 Stage, rechtbank Amsterdam 2014-2015 Vrijwilliger, Rechtswinkel Noord-Holland Noord 2014 Oprichter, Energiekliek 2011-2014 Bachelor filosofie en bachelor rechten

Energiebesparing kan wel werken voor de groep die net boven de armoedegrens zit, om te zorgen dat zij niet verder afglijden.”

Verdien je geld met deze bedrijfjes? “Nog niet, maar in de toekomst hoop ik dat dat wel gebeurt. Het geld dat ik verdien, kan ik dan weer inzetten om het product beter te maken en zo nog meer mensen te helpen.”

Blijven die diensten dan wel gratis? “Ja, ik vind het belangrijk dat Incassobot en Energiekliek gratis blijven voor gebruikers. Ik ben met gemeenten en andere instanties in gesprek om te investeren.”

Jouw doel is om het komende half jaar elke maand een app of ander technologisch product maken waar de mensheid beter van wordt. Waarom?

“Ik vind het een leuke uitdaging voor mezelf. Het betekent ook dat ik niet te lang aan iets kan gaan zitten klooien. Als het werkt, is het voorlopig goed genoeg. Daarna moet het in de praktijk worden getest.”

Wat is je volgende idee? “Een netwerksite maken waar sociale ondernemers elkaar kunnen ontmoeten en van elkaar kunnen leren. Een ander idee is een site waar je door een paar simpele gegevens in te voeren kunt checken of het zinvol is om aangifte te doen. Mensen zijn vaak bang om niet serieus te worden genomen door de politie.”

Komt toch de jurist in jou weer naar boven. “Ja, als ik mijn kennis nuttig kan gebruiken, is dat fijn. Maar van mij hoeven de uitvindingen niet juridisch te zijn.”

Een online advocaat? “Dat is ook een idee. Voor zaken die niet al te complex zijn, wordt dat toch de toekomst, denk ik.”

Ben of ken jij ook een student die zich inzet voor de maatschappij?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

7

Bijbel leent zich niet voor politiek beleid Veel Amerikaanse politici verwijzen graag naar de Bijbel, maar die is helemaal niet helder over hedendaagse problemen als abortus.

DOOR BERT JAN LIETAERT PEERBOLTE ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT

H

et is lastig de Bijbel als uitgangspunt te nemen voor politiek beleid, want veel moderne problemen komen in de Bijbel niet voor. Bovendien zijn de Bijbelboeken geschreven door auteurs met een premodern wereldbeeld, dat in wetenschappelijke zin op tal van fronten achterhaald is. Hoe komt het dan toch dat met name Amerikaanse politici zo tuk zijn op Bijbelse uitdrukkingen in hun taalgebruik?

Een groep Bijbelwetenschappers (twaalf Amerikanen, een Canadees en ik) analyseert het gebruik van de Bijbel door politici in: The Bible in Political Debate. What Does It Really Say? Die bundel is geschreven voor een breed publiek van politiek en religieus geïnteresseerden, allereerst in de Verenigde Staten.

Dit project is valorisatie in optima forma: Bijbelwetenschappers die schrijven over family values, immigratie, het broeikaseffect, werkethiek en economie, creationisme versus evolutie, slavernij, kolonialisatie, vrouwenrechten en abortus. Om maar een aantal onderwerpen te noemen. Bij de meeste van deze thema’s wordt de Bijbel aan beide kanten van het politieke spectrum gebruikt, dikwijls om tegengestelde opvattingen te onderbouwen.

Hoe zit het met abortus, mijn onderwerp? De Bijbel blijkt zich minder helder uit te spreken dan sommige mensen veronderstellen. Uitgangspunt is de heiligheid van het leven. Alleen is niet eenduidig wanneer dat leven begint. Sommige passages beschrijven hoe God bepaalde individuen reeds in de moederschoot als profeten klaarstoomt (bijvoorbeeld in Jesaja en Jeremia). Andere teksten lijken te impliceren dat het mensenleven pas echt begint wanneer een pasgeborene een maand oud is. Abortus wordt niet expliciet gethema-

8

nr 6 — 9 november

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

Aanstekelijk netwerk

Jaap Winter voorzitter van college van bestuur

V

tiseerd, al is de opvatting dat abortus en infanticide verboden moeten zijn zo oud als het christendom.

Frappant is het om te zien hoezeer politici in de VS hun best doen om in hun taalgebruik Bijbelse uitdrukkingen te laten terugkomen. In een verdediging van Donald Trump reageerde Rudy Giuliani op de beruchte Billy Bush-video met de uitspraak dat beide partijen ‘gezondigd hebben’ en allebei niet in de positie zijn ‘om stenen te gooien’. Een verwijzing naar Joh. 8:7. Het Amerikaanse politieke discours blijkt doortrokken te zijn van Bijbelse uitdrukkingen. En zo speelt religie in de VS een belangrijke rol in de verkiezingen. De Bijbel is geen artefact uit het verleden, maar cultureel erfgoed dat de taal en ideeën van politici en kiezers bepaalt. Voor tal van mensen meer dan dat, namelijk Heilige Schrift.

Bij ons is het niet wezenlijk anders. Meer wellicht dan menigeen lief is, oefent de Bijbel invloed uit. En juist daarom moet die Bijbel en het gebruik ervan aan onze universiteit bestudeerd worden.

Bert Jan Lietaert Peerbolte is hoogleraar Nieuwe Testament bij de faculteit Godgeleerdheid.

Zie artikel over abortus via tinyurl.com/ lietaertpeerbolte.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

foto Marieke Wijntjes

The Bible in Political Debate. What Does It Really Say? Edited by Frances Flannery, Rodney Werline; London, Bloomsbury, 2016.

orige maand lanceerden Duisburg-Essen vertelde me achteloos we in ons huis ons hoe hij onlangs vijf nieuwe leerstoelen nieuwe internationale voor digitalisering en drie leerstoelen netwerk van bevriende voor diversiteit heeft ingesteld. Kom daar universiteiten die een maar eens om. Met student analytics om passie delen voor hoge de begeleiding van onze studenten te kwaliteit van onderzoek verbeteren, lopen wij weer ver voor op en onderwijs, voor betekenisvol zijn voor de anderen, die verbaasd kijken hoe wij de samenleving en voor diversiteit en studentgegevens op een verantwoorde inclusiviteit. De ambities van dit Auroramanier kunnen gebruiken. De Universinetwerk sluiten naadloos aan bij die van teit van Antwerpen heeft al veel gedaan de Vrije Universiteit. in een diversiteitsuitdaging die erg op die De afgelopen maanden ben ik op bezoek van ons lijkt. geweest bij collega-voorzitters of rectoren Ik merkte overal een gedeelde drive om (soms is de rector daar feitelijk de voorhet waar nodig anders te willen aanpakzitter, Vinod Subramaniam en ik hebben ken, om het onderwijs echt te innoveren, daar af en toe boeiende om ons als universiteiten discussies over) met veel te richten op wat er werkevan hun collega’s. Zonder lijk toe doet en daarin De rector van uitzondering leidden al aantoonbaar beter te Duisburgdeze ontmoetingen tot worden.

Essen stelde vijf een aanstekelijk enthouWe zullen onze sterke leerstoelen voor siasme over wat we met positie in de research digitalisering het netwerk kunnen rankings niet laten varen bewerkstelligen. De (de kwaliteit van de onderen drie voor concrete voorbeelden voor diversiteit in. zoeksoutput van ons samenwerking en samen netwerk is hoger dan dat Kom daar maar ontwikkelen liggen voor van de universiteiten van eens om het oprapen. de League of European Wij denken dat wij Research Universities belangrijk werk doen [LERU], jawel), maar er is voor vluchtelingen en ons veel aan gelegen om dat is ook zo. Maar wij kunnen veel leren betere, meer omvattende manieren te van de Universiteit van Gotenburg, die ontwikkelen waarmee we kunnen aantoeen veel intensiever programma heeft nen wat de waarde is van ons onderzoek uitgerold, waarin ook de universiteit als en onderwijs voor de samenleving. werkgever wordt meegenomen. Soms sta je ook versteld. Rector Ulrich Radtke van Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Klassieke verleiding

Geroemd, verguisd, vergeten – maar met dank aan Hollywood is Lourens Alma-Tadema, populairste Nederlandse schilder van de negentiende eeuw, op weg zijn roem te heroveren. VU-filmdocent Ivo Blom helpt hem daarbij als co-curator van de Tadema-tentoonstelling.

Zonder Tadema geen ‘Gladiator’ Door Kees Driessen beeld fries museum

“

oudheid. Na zijn dood in 1912 en de opkomst van de moderne kunst werd zijn werk afgeserveerd als kitsch. Dat ging zo rigoureus dat decennialang niemand meer wist wie hij was.

“De anekdote gaat”, glimlacht Blom, “dat zijn schilderij Mozes gevonden! in de jaren vijftig is gekocht door een echtpaar dat alleen de lijst wilde en het schilderij achterliet in een steegje.

Toen is de galeriehouder het toch maar even terug gaan halen.”

Dat schilderij werd in 2010 verkocht voor 36 miljoen euro en hangt nu als topstuk op de tentoonstelling. “Tijden veranderen, smaken veranderen”, zoals Blom concludeert.

Ik heb wel eerder samengewerkt met kunstmusea”, vertelt Ivo Blom, universitair docent kunst & cultuur, gespecialiseerd in cinema, “Maar zo’n groot podium als dit heb ik nog nooit gehad.” Hij kijkt er vrolijk bij. En met recht: de tentoonstelling ‘Alma-Tadema, klassieke verleiding’ in het Fries Museum lijkt met 35.000 bezoekers in de eerste maand een hit te worden. Blom is ook zeer te spreken over de reacties Zwijgende klassieker: in de pers. “Bij de vorige overQuo vadis?

De filmwereld zichtstentoonstelling van AlmaWat verklaart die herontdekking stortte zich Tadema, in 1996 in het Van Gogh van Alma-Tadema? Deels een op Tadema’s Museum, waren er nog behoorlijk algemene herwaardering van de weelderige, wat kritische noten. Dit keer zijn negentiende-eeuwse romantische theatrale, de recensies verrassend positief.” schilderkunst. En deels de filmAls u desondanks denkt: Almaescapistische werk wereld, die zich enthousiast op Tadema – nooit van gehoord, dan Tadema’s weelderige, theatrale en bent u de enige niet. Heel kort escapistische werk heeft gestort. samengevat: in de negentiende Wat ook de reden is dat het Fries eeuw werd Alma-Tadema, geboMuseum Ivo Blom vroeg om ren in 1836 als Lourens in Friesco-curator te worden. land en geridderd tot Sir Lawrence in Londen, “Ik heb me de laatste jaren gespecialiseerd in Nederlands populairste en commercieel succesde verbanden tussen beeldende kunst en film, volste schilder. Zijn belangrijkste onderwerp: de vooral bij de verbeelding van de oudheid”, vertelt romantische, dramatische verbeelding van de hij op de VU, terwijl hij een aantal publicaties

10

nr 6 — 9 november 2016

ADVALVAS

Cultuur

Alma-Tadema, De rozen van Heliogabalus, 1888, olieverf op doek. Collectie van Pérez Simón, Mexico

laat zien. “Tadema’s invloed op de cinema was op zich bekend, maar werd in de naslagwerken altijd afgedaan met een paar regeltjes. Niemand had het ooit uitgezocht.”

Ook Bloms kennis van de Italiaanse cinema uit de jaren tien kwam van pas; met name Enrico Guazzoni’s Quo vadis? zit vol verwijzingen naar Tadema’s schilderijen.

Op de tentoonstelling worden fragmenten uit deze en andere films getoond op schermen die boven Tadema’s schilderijen hangen. Op die manier herken je in Quo vadis? het gebruik van gordijnen, doorkijkjes en dieptewerking dat zo bepalend is voor Tadema’s werk. Het is een vergaande integratie met cinema die je in musea van beeldende kunst niet vaak ziet. En dat is precies wat Blom aantrok.

“Aan de VU geef ik het mastervak crossmedial exhibitions, over tentoonstellingen die over de grens van één kunst of één medium heen gaan.

Een erg leuk vak – populair bij studenten ook. Er kan tegenwoordig zo veel meer. Vroeger moest je films altijd in een apart zaaltje vertonen, totaal gescheiden van het stilstaande beeld: een black box in de white cube van het museum. Maar met de huidige schermen kun je filmfragmenten gewoon op zaal vertonen, zonder dat het de schilderijen stoort.”

Alma-Tadema, Een gunstig uitkijkpunt, 1895, olieverf op doek.

Collectie van Ann en Gordon Getty

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

Met in zijn armen zijn dode zoon Het fascinerende is dat je de invloed van AlmaTadema, die befaamd was om zijn gedetailleerde

11

Ruben van Vliet

Klassieke verleiding

Filmstill uit The Ten Commandments, Cecil B. DeMille, 1956, met Mozes gevonden! op de achtergrond

een bevriende professor van UCLA kwam ik in research, niet alleen kunt terugvinden bij zijn contact met Arthur Max, de production-designer tijdgenoten, die goed bekend waren met zijn van Gladiator en Exodus. En bovendien, zoals hij werk (dat middels reproducties wijd en zijd me vertelde, voormalig technicus van Woodstock werd verhandeld), maar in de hele filmgeschieen Pink Floyds tournee van Dark Side of the denis. Zoals bij Cecil B. DeMille, de grootste Moon. Een man met een waanzinnige carrière.

Amerikaanse spektakelfilmer van de eerste helft En die was heel expliciet over de invloed van twintigste eeuw. “We weten van DeMille’s zus en Tadema. Want ze wilden niet een archeologische van zijn producent dat hij door Alma-Tadema weergave van het Oude Rome, maar juist ook de beïnvloed was. Een mooi voorbeeld zit in The inspiratie van die victoriaanse schilderkunst.

Ten Commandments, waar hij Tadema’s The Wat ook gold voor kostuumDeath of the Pharaoh’s Firstborn ontwerper Janty Yates, die voor Son citeert. De farao die jou recht Gladiator een Oscar won en die ik aankijkt met in zijn armen zijn ‘Er zijn nog altijd eveneens heb gesproken.” dode zoon, van wie één arm mensen die nooit buitenboord bungelt en het hoofd van Alma-Tadema Jonglerende Egyptenaar achterover hangt. Een specigehoord hebben, fieke pose die ook in andere films Op de tentoonstelling zijn fragmaar films als terugkeert.” menten uit Gladiator te zien Nog aansprekender, voor een waaruit blijkt dat de ontwerpers ‘Gladiator’ en hedendaags publiek, is de invloed ‘Exodus’ kennen ze bij Alma-Tadema onder meer te op de moderne Hollywoodrade zijn gegaan voor de verbeelwel’ spektakelfilmer Ridley Scott. ding van het Colosseum (“hij is “Gladiator is voor ons een heel de enige die de buitenkant zo belangrijke film”, zegt Blom. “Er gedetailleerd heeft geschilderd”, zijn nog altijd mensen die niet van Alma-Tadema aldus Blom), voor de linten om vrouwelijke gehoord hebben. Maar films als Gladiator en gewaden (“dat was niet klassiek Romeins, maar Scotts Exodus kennen ze wel.” Bovendien waren echt Tadema”) en, in een rechtstreeks citaat, Scott en zijn medewerkers uitgesproken over voor een jonglerende Egyptenaar waarvoor hun inspiratie door Alma-Tadema. “Het staat Tadema’s Egyptian Juggler tot leven is gewekt gewoon in het making-of boek.” (“in Gladiator maar een heel kort scènetje”), En dus belde Ivo Blom met Hollywood. “Via glimlacht Blom.

12

Kijk & luister > De tentoonstelling ‘AlmaTadema, klassieke verleiding’ is te zien in het Fries Museum (Leeuwarden) t/m 7 februari 2017, waarna zij doorreist naar Wenen en Londen. > Op zaterdag 26 november om 13.30 uur geeft VU-filmdocent Ivo Blom in het Fries Museum een lezing over Tadema en film. > Bij het Amsterdamse EYE Filmmuseum verzorgt Blom op zondag 18 december een inleiding bij wat hij “de blockbuster van de vroege spektakelfilms” noemt, de sterk door Alma-Tadema beïnvloede zwijgende klassieker Quo vadis? van Enrico Guazzoni uit 1913, met live muziekbegeleiding. > Meer info, trailer en beelden op friesmuseum.nl. nr 6 — 9 november 2016

ADVALVAS

Martin Rijpstra

Boven: Alma-Tadema, Ingang van het theater, 1866, Collectie Fries Museum.

Onder: Gladiator, Ridley Scott, 2000

En toen leek het toch wel een erg leuk idee als een van hen bij de opening kon zijn. “Dat was natuurlijk spannend, want hoe krijg je iemand uit Hollywood naar Nederland? Gelukkig was Arthur Max net klaar met een project en heel enthousiast. Zeker toen hij hoorde dat medecurator Elizabeth Prettejohn aanwezig zou zijn: zij had ook meegewerkt aan de catalogus van de Tadema-tentoonstelling in het Van Gogh Museum, die Max’ bijbel was geworden bij de vormgeving van Gladiator. Hij was bijna nerveus toen hij haar vroeg zijn exemplaar te signeren.”

Als Hollywood-grootheden (Max heeft Oscarnominaties op zak voor Gladiator, American Gangster en onlangs nog The Martian) bedremmeld handtekeningen komen vragen aan curatoren in Leeuwarden, kun je zeggen dat een schilder indruk heeft gemaakt.

In Leeuwarden leidde Blom de eregast langs de schilderijen, waarvan Max de meeste voor het eerst in het echt zag. “Hij vertelde dat ze in Gladiator voor het Paleis van Commodus, een plek van doom en gloom, de lichte, kleurige wereld van Tadema donkerder hebben gemaakt.

Die stijl heeft hij Dark Tadema gedoopt.”

Dreamworks LLC & Universal Pictures

Primeur

Lourens Alma-Tadema, Zelfportret, 1852, olieverf op doek. Fries Museum, Leeuwarden - collectie Het Koninklijk Fries Genootschap ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

Nog één dingetje: Blom heeft veel research gedaan, archieven doorgespit, reizen gemaakt – weet hij of Alma-Tadema zelf ooit contact heeft gehad met de prille filmwereld? “Er bestaan wel een paar foto’s van hem, maar hij is voor zover bekend niet gefilmd. En we kennen ook geen filmprojecten waaraan hij verbonden is geweest – maar het had gekund, want andere schilders raakten wel als decorontwerper bij de vroege cinema betrokken. Maar”, en hier beginnen zijn ogen te glimmen, “ik heb nog wel een primeur voor je. Dit zou ik eigenlijk pas eind november vertellen, in mijn lezing in Leeuwarden. Toen ik afgelopen mei in de Royal Academy in Londen was, waarvan Tadema prominent lid was, vond ik een brief waarin hij vraagt of een reizende tentoonstelling van Eadweard Muybridge, de grote chronofotograaf en voorloper van de cinema, niet ook in de Academy vertoond kon worden. Daardoor weten we nu dat hij serieus geïnteresseerd was in de fotografische studie van beweging.” En dus, zeer waarschijnlijk, in cinema. Zoals cinema nog altijd geïnteresseerd is in Lawrence, geboren Lourens, Alma-Tadema.

13

Marjolein Zweekhorst is benoemd tot hoogleraar innovation and education in the health and life sciences bij het Athena Instituut. Zij is ook opleidingsdirecteur van de master management policy-analysis en entrepeneurship.

FotoVU/RvdV

Hoogleraar patristiek en de geschiedenis van de Late Oudheid Hagit Amirav is gekozen tot voorzitter van de Young Academy of Europe.

Deze academie draagt bij aan de Europese wetenschapsagenda door onder meer het contact te onderhouden met beleidsmakers.

Universitair docent strafrecht Bas de Wilde won de Moddermanprijs 2016 voor zijn proefschrift: ‘Stille getuigen, het recht belastende getuigen in strafzaken te ondervragen’.

Het is de hoogste wetenschappelijke onderscheiding op het terrein van het strafrecht in Nederland.

14

Verder leven na oorlog

H

oe moeten mensen in Afrikaanse conflictgebieden weer verder nadat de strijd is afgelopen?

Promovendus Cora Dekker (71) onderzocht dit in Rwanda, Oost-Congo en

Liberia. Meer specifiek keek zij of sociotherapie een rol kan spelen bij het weer normaliseren van de verhoudingen. Sociotherapie is het creëren van een leefklimaat waarin mensen leren leven met hun aandoeningen en trauma’s.

Binnen de psychiatrie wordt die therapie veel gebruikt. Het legt de nadruk op dialoog en eigen

verantwoordelijkheid. De gezamenlijke toekomst staat centraal, níet de genoegdoening en trauma’s van individuele slachtoffers.

Dekker toont aan dat sociotherapie werkt en stelt dat het wellicht ook een oplossing kan zijn om meer gemeenschappelijkheid te krijgen in probleemwijken in Nederland. (WV)

Goede collega Hartpropjes of hoog niveau?

A

ls tweede lezer vind je de kwaliteit van een scriptie die je collega als voldoende heeft beoordeeld niet goed genoeg. Wat doe je dan?

Naar dit soort morele dilemma’s gaat hoogleraar Gjalt de Graaf onderzoek doen. Sinds anderhalf jaar bezet hij de leerstoel integriteit van academisch onderwijs. De Graaf: “Het gaat in mijn onderzoek om waardenconflicten. Wat vind je belangrijker: een goede collega

zijn of het academisch niveau hoog houden?” De integriteit van wetenschappers staat volop in de belangstelling, maar er is veel minder aandacht voor integriteit binnen het academisch onderwijs, zegt De Graaf, die eerder integriteit onderzocht binnen overheidsinstellingen: “Universiteiten zijn publieke instellingen, dus het type vragen is vergelijkbaar.”

Gjalt de Graaf houdt op vrijdag 11 november zijn oratie. Voorafgaand is er een symposium over het onderwijzen van waarden.

rbbmr/nounproject

Chemicus Lando Wolters wint de Dick Stufkens Prijs 2016 (1000 euro) voor zijn proefschrift over het rationeel ontwerp van katalysatoren.

De prijs wordt uitgereikt op het jaarlijkse symposium van Holland Research School of Molecular Chemistry op 17 november in Leiden.

B

ij ongeveer de helft van de patiënten die een dotterbehandeling hebben ondergaan, ontstaan kleine bloedpropjes die verstoppingen kunnen veroorzaken in kleinere bloedvaten van het hart. Hierdoor kan een gedeelte van het hart alsnog afsterven.

Arts-onderzoeker Lourens Robbers, die hierop 26 oktober promoveerde bij VUmc, deed onderzoek met cardiovasculaire magnetische resonantie (cmr) naar het herstel van de hartspier na een dotterbehandeling. Uit de cmr-beelden bleek dat schade ook kan ontstaan door een bloeding in de hartspier. (PB)

nr 6 — 9 november 2016

ADVALVAS

Elena Hermosa [still uit de film ‘Let the Devil Sleep’]

VIPs

onderzoeksnieuws

Hiv in subSaharaAfrika Depressief

I

Psycholoog Junhui Wu promoveerde op de effecten van roddelen.

Zie proefschrift via tinyurl.com/Robinkenter

L

e overgrote meerderheid van de Nederlandse bevolking wil zeggenschap hebben over haar levenseinde als ze ongeneeslijk ziek wordt. Dat blijkt uit onderzoek van bureau Motivaction in opdracht van VUmc. Ongeveer 5 procent van de bevolking wil geen zeggenschap.

Motivaction hield een enquête onder ruim duizend Nederlanders tussen de 18 en 80 jaar.

aat de hiv-zorg niet in ziekenhuizen plaatsvinden, maar decentraal, in kleinere lokale gezondheidscentra.

Dat zegt aard- en levenswetenschapper Mariëlle Bemelmans, die onderzocht welke strategieën helpen om hiv-behandeling op grote schaal beschikbaar te maken in landen in sub-Sahara-Afrika.

Tijdens de aidsepidemie bleek het aantal professionele gezondheidswerkers in zuidelijk Afrika namelijk ontoereikend om aan de grote aantallen hiv-geïnfecteerden goede zorg te verlenen.

Bemelmans adviseert tevens de hiv-zorg te koppelen aan andere zorgbehoeften, zoals voor zwangere vrouwen en voor patiënten met een tuberculose-infectie. Op deze manier is het vroeg opsporen van mensen van hiv en tijdig starten met aidsremmers mogelijk.

Het tekort aan gezondheidswerkers moet worden ondervangen door niet-medisch personeel op te leiden om verpleegkundige taken, zoals het afnemen van een hivtest, over te nemen. (PB)

VUmc organiseert op dinsdag 22 november een bijeenkomst over dit thema. Meer info op vumc.nl/dedokterdebaas

Zie proefschrift via tinyurl.com/ MBemelmans

86

procent van de Nederlanders wil zeggenschap over eigen dood.

D ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

“Roddelen wordt in de wetenschappelijke literatuur vaak als negatief gezien.

Veel mensen denken dat roddelen altijd kwaadaardig is. Maar eigenlijk is het meer een manier van mensen om gedrag te evalueren. Dat kan zowel negatief als positief zijn.

Roddelen heeft verschillende functies. Het kan entertainment zijn, maar het kan mensen ook iets leren over hun eigen positie binnen een groep.

Peter Valckx

nternettherapie voor depressieve mensen die op de wachtlijst voor een behandeling staan, is niet effectief. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Robin Kenter 31 oktober bij Gedrags- en Bewegingswetenschappen promoveerde. Kenter onderzocht in GGZinstellingen of het aanbieden van een begeleide internettherapie voor depressie tijdens de wachtlijstperiode leidt tot sneller herstel en kostenbesparing.

Er bleek maar een klein verschil te zijn tussen de groepen die tijdens het wachten wel of niet een interventie kregen. De resultaten op lange termijn laten ook geen verschil zien. (FB)

Zelfbeschikking

‘Roddelen bevordert sociaal gedrag’

Ik heb experimenten gedaan naar het effect van roddelen. We lieten proefpersonen taken uitvoeren.

Daarmee konden ze ook loterijbonnen verdienen. Die mochten ze zelf houden of weggeven. Proefpersonen konden met die bonnen daadwerkelijk geld winnen.

Uit de proef bleek dat als deelnemers wisten dat anderen hun gedrag zouden bespreken, ze genereuzer werden. Het beschermen van hun reputatie bleken ze heel belangrijk te vinden. Het grootste effect zagen we bij mensen die normaal geneigd zijn om hun eigen belang voor die van de groep te laten gaan. Zodra ze wisten dat ze besproken zouden worden, steeg hun generositeit flink. Dat effect was minder sterk bij deelnemers die al sociaal zijn. Zij waren al gul en werden iets guller.” (FB)

Junhui Wu promoveerde 1 november aan de faculteit Gedrags- en Bewegingswetenschappen.

15

Werk en privé

Hajo Reijers

Voor vaders is de wetenschap zo gek nog niet

> Sinds twee jaar vier dagen per week hoogleraar bedrijfsinformatica aan de VU en één dag aan de TU Eindhoven. > Getrouwd, een dochter van 13 en een zoon van 14.

Woont in Rosmalen.

Hoogleraar zijn én een gezin erbij - het kan dus wel. Hoe doen die mannen dat?

DOOR Marieke Kolkman en Welmoed visser FOTO’S Marieke wijntjes

16

nr 6 — 9 november 2016

ADVALVAS

HOOGLERAREN

‘Op cruciale momenten gaat mijn gezin voor’ Onder de zwart-zilveren bril van hoogleraar bedrijfsinformatica Hajo Reijers (45) straalt een brede glimlach. Een nette scheiding splitst zijn donkere haar. Reijers, vader van twee kinderen, dacht dat hij geen hoogleraar hoefde te worden. “Maar mensen gaan vast denken dat er iets mis is als ik eeuwig universitair hoofddocent blijf.”

H

oe combineer je je werk met je gezin? “Kijk, we hebben net een prachtig paper af voor een conferentie op Hawaï. Daar zou ik best naartoe willen! Maar ja, het is begin januari. Dan moet ik op nieuwjaarsdag weg en ben ik minimaal anderhalve week van huis. Dus ik ga niet. Als je kinderen hebt, kun je niet bij alle conferenties zijn.”

Bleef jij weleens thuis met een ziek kind? “Meestal konden we dat prima regelen. Mijn vrouw en ik hebben beiden veel vrije dagen. Soms was het lastig als ik een deadline had. Maar voordat de oudste geboren werd, had ik het pas echt druk. Toen werkte ik tegelijk aan mijn proefschrift en als IT-consultant – dat werd vaak nachtwerk. Ik ben de wetenschap ingegaan omdat ik echt gegrepen was, maar ook omdat het minder gejaagd is.”

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

een artikel als ik, deze keer gun ik het jou.

Dat scheelt zoveel tijd!”

Hoeveel uur per week werk je?

“Ongeveer 45 uur, maar werk en vrije tijd lopen wel door elkaar. Als ik bijvoorbeeld skype met een collega in Australië, met wie ik net een boek geschreven heb, is het hier elf uur ’s avonds.”

Vrouwen zouden minder goed onderhandelen over hun salaris. Hoe hard onderhandel jij? “Wat dat betreft ben ik meer vrouwelijk. Mijn moeder komt uit Nederlands Indië. Het zit niet in haar cultuur om iets te vragen en zo ben ik ook. Ik heb echt moeten leren onderhandelen. Vrouwen denken volgens mij sneller dat men wel ziet dat ze het goed doen, mannen zijn minder gegeneerd om dan ook om opslag te vragen.”

Schiet je weleens tekort als ouder?

“Zeker, maar niet door mijn werk. Op cruciale momenten gaat mijn gezin voor.”

Ben je minder gaan werken vanwege de kinderen? “Ja. Toen mijn proefschrift bijna af was, kon ik een baan krijgen als docent. Ik ben toen vier dagen gaan werken. Dat is het einde van je wetenschappelijke carrière, reageerde mijn promotor. Daar schrok ik van, maar ik heb het toch gedaan, tot mijn dochter op de kleuterschool zat.”

En als wetenschapper? “Als ik soms eens langer had doorgewerkt, had ik misschien een beter onderzoeksvoorstel geschreven. Dan was het misschien niet afgewezen, had ik die prijs wel gewonnen. Maar ik had andere prioriteiten. Niet alleen mijn gezin, ook sport, met vrienden afspreken.”

Hoe heb je het als parttimer tot hoogleraar geschopt op je 41ste? “Je moet niet als een einzelgänger proberen alles zelf op te lossen. Ik praatte op conferenties veel met mensen die interessant onderzoek doen. Met sommigen werk ik nog steeds samen. Ik kan het jonge onderzoekers aanraden: investeer in goede, langdurige relaties. Je moet durven denken: jij schrijft net zo goed

Hoeveel tijd besteed je ’s ochtends aan je uiterlijk? Lachend: “Scheren kost nog de meeste tijd. En ik ga altijd naar mijn werk in een gestreken overhemd.

Als ik college geef, doe ik er ook nog een colbert bij aan. Laatst ging ik hiken met promovendi met wie ik op conferentie was. Ze vonden het raar om me te zien in een T-shirt en korte broek, maar ik ben eigenlijk een T-shirtman.”

17

Werk en privé

‘Ik druk nu vaker ná een deadline op de verzendknop’ Ben Crum (46), hoogleraar politicologie, kan razendsnel een ernstige blik verruilen voor een brede lach en net zo snel weer terugschieten. Als hij vertelt hoe hij eens in zijn nette pak de badspullen van zijn dochter stond uit te wringen omdat hij erna een belangrijke bijeenkomst had, twinkelen zijn ogen.

“Academicus is een heel fijne functie om te combineren met ouderschap.”

D

us het is prima te combineren, het hoogleraarschap en twee kinderen thuis? “Vrienden van mij buiten de wetenschap hebben minder tijd voor hun kinderen dan ik: ik kan het vrijer besteden. Ik breng mijn dochters elke dag naar school en probeer op dinsdag altijd thuis te zijn, zodat we met z’n drieën kunnen lunchen en ik ze na school kan ophalen of voor taxichauffeur kan spelen naar het zwembad of vriendinnen.”

Ben je minder gaan werken toen je kinderen kreeg? “Niet officieel. Ik maak mijn 40 uur toch wel. Ik denk dat ik zo’n 50 uur per week werk, waaronder vaak vier avonden door de week en in het weekend. Maar sinds de kinderen kan ik niet meer een nacht doortrekken en daarna weer bijslapen. Ik wil op tijd thuis zijn om samen te eten en de kinderen moeten ’s ochtends op tijd op school zijn of zijn gewoon vroeg wakker. Ik druk nu vaker na een deadline op de verzendknop.”

Heb je goede kruiwagens gehad? “Mijn eerste antwoord zou zijn: nee, ik ben hier helemaal op eigen kracht beland.

Ik heb niet op de VU gestudeerd, ben hier niet gepromoveerd, ben relatief laat binnengekomen als universitair docent en was de enige op de afdeling die zich bezighield met politieke theorie. Mijn onderzoek heb ik hier verder uitgebreid en ik heb meer onderwijs gegeven en bestuurlijke ervaring opgedaan. Maar uiteindelijk, als er dan een leerstoel beschikbaar komt, moeten de verantwoordelijke bestuurders en de leden

18

Ben Crum

> Hoogleraar politicologie sinds mei 2014. > Getrouwd, twee dochters van 7 en 8 jaar oud. Ze wonen in Amsterdam.

van de benoemingscommissie het je wel gunnen.”

Hoe vind je het om te werken in een mannenwereld? “Is het een mannenwereld? In de colleges is het fifty-fifty en er zijn genoeg vrouwelijke promovendi en postdocs. Het wordt eigenlijk pas een mannenwereld als je hoogleraar bent en meer in de bestuurlijke circuits zit. Daar is de verdeling belachelijk scheef.”

Hoe komt dat? “Eigenlijk is de kloof groter tussen wetenschappers die wel of niet een modern gezin hebben, waarbij beide partners werken. Kinderen hebben is een competitief nadeel in de wetenschap. De periode na het promoveren tot een aanstelling als universitair docent is een enorme strijd. Je moet jezelf bewijzen: van de ene tijdelijke baan naar de andere springen, in het buitenland werken, bereid zijn om onthecht te raken van je leven hier. Dat is moeilijk te combineren met settelen en het opbouwen van een gezin. Vrouwen zien denk ik eerder dan mannen dat ze daar misschien spijt van krijgen. Als we meer vrouwen op de universiteit willen, moeten we dat in die periode rechttrekken.”

Schiet je door je drukke werk weleens tekort als ouder? “We hebben de afspraak dat ik om half zeven ’s avonds thuis ben voor het eten. Maar in de praktijk schuif ik vaak om kwart voor zeven of zeven uur aan tafel aan. Dan wil ik aan het eind van de dag nog twee dingetjes afmaken en wordt het toch weer een half uur later. Met het schaamrood op de kaken fiets ik dan naar huis.”

nr 6 — 9 november 2016

ADVALVAS

‘Die eerste jaren met kleine kinderen waren soms loodzwaar’ Jeroen Aerts (48) heeft de Amerikaanse kledinggewoontes al overgenomen: op een doordeweekse werkdag verschijnt hij op Skype in een blauwe hoodie.

Voor een jaar zit hij in het Californische kustplaatsje Santa Barbara, zo’n honderdvijftig kilometer ten noorden van Los Angeles, om onderzoek te doen. Zijn gezin nam hij mee. Hij is blij dat hij als man eens mag vertellen over de combinatie carrière en gezin, ‘dat is echt niet alleen voor vrouwen belangrijk’.

Nu we het toch over de combinatie werkprivé hebben: maken Amerikanen echt zulke lange werkdagen, of is dat een mythe? “Mijn algemene beeld van de universitaire wereld hier is: er is meer geld en dus meer tijd. Er wordt dus juist minder hard gewerkt. In Nederland hebben we weliswaar wat meer vakantiedagen, maar mijn collega’s hier zijn minder zwaar belast met onderwijstaken en administratieve taken.”

Hoeveel uur per week besteed je aan je werk?

“De afgelopen jaren met de reorganisatie bij FALW waren dat er wel zestig. Nu weer wat minder. Ik ben naar Amerika gegaan om tijd aan onderzoek te kunnen besteden. In 2014 heb ik een Vici-beurs gekregen, maar door die reorganisatie had ik zelf nauwelijks tijd voor onderzoek.

Toen ik vorig jaar directeur werd van het Instituut voor Milieuvraagstukken heb ik afgesproken dat ik tussentijds een jaar weg kon.”

Ben je minder gaan werken toen je kinderen kreeg? “Op papier niet. Ik ben wel anders gaan werken: meer in de avonden en vaker thuis. Het grote voordeel van wetenschapper zijn is dat je die flexibiliteit hebt. Maar nog steeds waren die eerste jaren met kleine kinderen soms loodzwaar. Dat logistieke gepuzzel als ze ziek werden, of er iets anders gebeurde. Dan kon ik jaloers zijn op vrienden die hun ouders dicht in de buurt hadden wonen.”

Wie kookt er bij jullie thuis? “Tot een paar jaar geleden kookte ik meestal, maar ik kreeg klach-

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

eigen foto

J

ullie zijn in juni als gezin geëmigreerd voor een jaar. Heeft dat jullie leven erg veranderd? “We brengen meer tijd met z’n vieren door. Dat is eigenlijk erg gezellig.

Mijn vrouw heeft haar baan opgezegd voor een jaar en de kinderen gaan hier in Santa Barbara naar school. Ze zijn bijna de enigen die fietsen, terwijl het een stad is waar nooit iets gebeurt. Voor hun was het wel even omschakelen, ze stonden niet te trappelen om mee te gaan, maar ik geloof dat ze nu hun draai wel hebben gevonden, ze doen veel aan sport, zwemmen en atletiek.”

Jeroen Aerts

> Getrouwd, een dochter van 13 en zoon van 11.

Is sinds 2007 hoogleraar en directeur van het Instituut voor Milieuvraagstukken. > Die functie wordt nu hij in de VS zit overgenomen door interim-directeur Pieter van Beukering. ten: ze waren mijn stamppotten met worst beu.

Ik maak wat ik kan, ik ben nu eenmaal geen kok.

Dus nu doet mijn vrouw het meestal. Maar ik doe de boodschappen. Ik vind het niet erg om door de supermarkt te gaan.”

Ben je voor je gevoel weleens tekortgeschoten als ouder? “Ja, vooral toen ze klein waren. Dan kwam ik soms thuis als ze al in bed lagen en hadden ze me niets kunnen vertellen van wat ze die dag hadden meegemaakt. Daar heb ik me weleens schuldig over gevoeld.”

En als wetenschapper? “Inhoudelijk denk ik niet dat ik tekortgeschoten ben, maar in sociaal opzicht misschien weleens. De leuke dingen als congressen in het buitenland en borrels schieten er al snel bij in als je thuis een gezin hebt. Dat vind ik zelf ook jammer.”

Hoe hard onderhandel je over je salaris?

“Niet. Dat vind ik echt niet belangrijk. Ik verdien genoeg.”

Hoeveel tijd besteed je ’s ochtends aan je uiterlijk? “Pff, geen. Ik vind het wel belangrijk om niet dik te worden. Daarom ga ik een keer of drie in de week sporten: hardlopen, fietsen, zwemmen, schaatsen, van alles eigenlijk.”

19

Juridisering

Studievertraging?

Klaag je universiteit aan Studenten hebben nog nooit zoveel klachten ingediend, zo blijkt uit een rondgang langs universiteiten en hogescholen. “Soms komen ze al met een advocaat aanzetten bij de examencommissie.”

door Irene Schoenmacker (HOP) illustratie Bas van der Schot

20

S

tudenten en onderwijsinstellingen kregen de afgelopen jaren veel voor hun kiezen: de langstudeerboete werd ingevoerd en weer afgeschaft, studiekiezers moesten zich eerder aanmelden, het bindend studieadvies werd verkeerd toegepast. Geen wonder dus dat het aantal klachten stijgt. Studenten claimen soms zelfs schadevergoeding als ze studievertraging oplopen. Hebben klagende studenten een punt of slaan ze door?

2032 klachten

Frank van Ommeren, voorzitter van het college van beroep voor de examens (CBE) van de VU, is niet gechoqueerd: “Hoe minder beroepen, des te beter, natuurlijk. Maar het aantal beroepen aan de VU ligt de laatste jaren vrij stabiel iets boven de tweehonderd. Dat is niet heel veel als je bedenkt dat we 23000 studenten hebben.” In verreweg de meeste gevallen komen studenten eruit met hun docent of examencommissie. “In het verplichte schikkingsgesprek tussen de partijen voorafgaand aan een zitting, komt bovendien een derde er alsnog onderling uit”, vertelt Van Ommeren.

Eerst maar even de cijfers: ‘We zien zelfs tussen 2013 en 2015 steeg Ongenoegen op advertenties het aantal klachten met Facebook van bedrijfjes 20%, terwijl het aantal De stijging baart de die studenten studenten in die periode Universiteit Maastricht wel juridisch bijstaan’ zorgen. “We zien de laatste met 5% toenam, zo blijkt uit een inventarisatie van jaren zelfs advertenties het Hoger Onderwijs Persvan bedrijfjes die studenbureau. Aan de VU viel ten juridisch bijstaan die de groei in die jaren mee: het niet eens zijn met hun die ging van 209 zaken bindend studieadvies”, in 2013 naar 213 in 2015, zegt Hanneke van Mier, maar in 2010 waren dat hoofd van de examencomer nog maar 168. Bij twaalf universiteiten missie van psychologie. opgeteld – Eindhoven gaf geen cijfers – Sociale media spelen volgens haar een liep het aantal klachten tussen 2013 en belangrijke rol. “Studenten zoeken elkaar 2015 op van 1696 naar 2032. op via Facebook om daar hun ongenoe-

nr 6 — 9 november 2016

ADVALVAS

Onderwijs

De studentendecaan ‘Ons vak juridiseert’ Wat merken studentendecanen van de klaagcultuur? “Ons vak juridiseert”, zegt Gritche Monsma, voorzitter van de landelijke organisatie van studentendecanen in het hbo. “Wij zitten tussen de examencommissie en de student in. Vroeger was een mondelinge toelichting goed genoeg, nu moet ik alles heel precies documenteren en aanleveren.” Dat leidt volgens haar tot toenemende werkdruk.

Onderwijsinstellingen en studenten scherpen de zaken volgens haar steeds meer aan: “Soms komen studenten al met een advocaat aanzetten bij de examencommissie.” Dat vindt ze niet per se erg.

“Er hangt tegenwoordig veel vanaf voor studenten.

Zolang het leenstelsel blijft, zullen ze voor hun belangen opkomen. Dat moedig ik alleen maar aan.”

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

21

Juridisering

De docent ‘Bindend advies voor docenten’ Al die klachten laten docenten niet koud, zegt René van Kralingen, die door het hele land trainingen geeft aan hbo-docenten en examencommissies.

Zelf geeft hij les aan de Hogeschool Rotterdam.

Volgens hem kijken docenten veel bewuster na om juridische stappen te voorkomen.

Examencommissies zijn een soort commandocentrum van de instelling geworden en inhoudelijk de baas, zegt Van Kralingen. “Zij zijn verantwoordelijk voor het eindniveau van de opleiding.” Al die regels en protocollen komen de kwaliteit van het onderwijs niet per se ten goede, denkt hij. “Wederzijds vertrouwen is eigenlijk belangrijker.”

Tegelijkertijd ziet Van Kralingen ook wel de positieve kant van al die richtlijnen. “Als je goed onderwijs wilt bieden moet je je zaken goed op orde hebben. Waarom geven we docenten die slecht functioneren niet ook een negatief bindend studieadvies?”

Onderwijsrechtbank ‘Veel zaken over bsa’ Het College van beroep voor het hoger onderwijs behandelde in 2010 honderd zaken van studenten.

Vijf jaar later waren dit er ruim drie maal zoveel: 367.

In 2016 lijkt de stijging weer wat af te vlakken. “Dit komt doordat er het afgelopen jaar weinig grote wetswijzigingen zijn geweest”, vermoedt CBHOsecretaris Monique van Fessem. “Wel lopen er dit jaar nog veel zaken die te maken hebben met de toepassing van het bindend studieadvies. Die zijn we nu nog aan het behandelen.”

22

gen te uiten. Daardoor roepen ze de docent sneller ter verantwoording.” De universiteit heeft er zelfs over gedacht om klachten indienen moeilijker te maken voor studenten, bijvoorbeeld door ze daarvoor iets te laten betalen. Maar dat bleek juridisch lastig te liggen.

ongeveer gelijk. Dat komt misschien door de strenge normen voor eerstejaars, zegt Sabiha El Ghafour, secretaris bij het CBE. Studenten moeten alle zestig punten halen om een positief bsa te krijgen.

“Hierdoor komt een negatief advies niet plots uit de lucht vallen.”

Klachtenkampioen

Te weinig klachten

Ook in het hbo wordt steeds meer Aan de ene kant zijn er zorgen over geklaagd. Bij twaalf bevraagde hogede vloedgolf van klachten in het hoger scholen groeide het totale aantal beroeponderwijs, aan de andere kant krijgen schriften van 3073 in 2013 naar 3305 in studenten wel vaak gelijk van beroeps2015. Wie wil weten hoe je de hoge stapel commissies. Zijn het nu zeurpieten of met klachten kunt wegwerken, kan te niet? We vragen oud-rechter en UvArade gaan bij de absolute klachtenkamdocent Ben Olivier, die dit voorjaar pioen van het hbo: de Hogeschool van afscheid nam als voorzitter van onderAmsterdam, waar vorig jaar maar liefst wijsrechtbank CBHO. achthonderd beroepschriften binnen“Te veel klachten? Absoluut niet!”, vindt kwamen. Toch waren het er nog maar Olivier. “Als je kijkt naar de hoeveelheid kort geleden nog veel meer: ruim 1300 in onaangename beslissingen die univer2011. siteiten en hogescholen nemen, dienen “Medewerkers van de studenten juist veel te juridische afdeling zijn de weinig klachten in.” school ingegaan om voorOnderwijsinstellingen ‘Die studentlichting te geven”, zegt gaan volgens de vooronvriendelijkheid Willem Beijk, sinds vorig malige rechter steeds jaar voorzitter van het CBE neemt steeds meer onzorgvuldiger met toe’ van de HvA. Docenten hun studenten om. “De worden aangemoedigd om studentonvriendelijkheid het probleem samen met neemt steeds meer toe. En de student op te lossen. hoe onvriendelijker je bent “Nog te vaak gebeurt dat als instelling, hoe meer pas tijdens het verplichte klachten je krijgt.” schikkingsgesprek voorafHet is hem een doorn in gaand aan de behandeling het oog dat hogescholen door het CBE. Je ziet dan en universiteiten hun dat docenten en studenten er vaak best eigen procedures zo slecht volgen. “Er snel uitkomen. Maar het beroepschrift staat heel duidelijk in de wet: bij een telt dan al wel mee in de statistieken.” beroep moet de examencommissie eerst Maar soms is er gewoon weinig tijd voor in gesprek met de student. Dat gebeurt zo’n gesprek. “De bindend studieadvieheel vaak niet. Dat is hét voorbeeld van zen worden tussen 1 juli en 1 augustus hoe onvriendelijk instellingen zijn geworgegeven, als bij wijze van spreken de cara- den.” vans van docenten al achter de auto staan Uiteindelijk is het misschien een kwestaangehaakt”, zegt Beijk. “Dan is de boodie van geld. Olivier: “Universiteiten en schap al snel: als je het er niet mee eens hogescholen zeggen: het draait bij ons bent, stap je maar naar het CBE.” om onderwijs en onderzoek. Maar ze De Erasmus Universiteit in Rotterdam vergeten dat rechtsbescherming van vormt een uitzondering in de stijgende studenten en medewerkers een essentieel trend. Hier bleef het aantal klachten onderdeel is van de organisatie.”

nr 6 — 9 november

ADVALVAS

Zakaria Nafid

E: usr@vu.nl | FB: StudentenraadVU | HG StudentenDOk, kamer OD-12 De universitaire studentenraad is het medezeggenschapsorgaan van en voor studenten van de VU. De raad houdt zich vooral bezig met de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs en het studentenbeleid van de VU. De raad overlegt hierover geregeld met het college van bestuur.

wat er verder speelt Een selectie uit de onderwerpen waarover de USR nu nadenkt en/ of onderhandelt:

De Dolle Dwaze Dagen van UBVU Als het goed is studeer je aan de VU, maar studeer je ook daadwerkelijk óp de VU? Iedere student heeft een eigen voorkeur voor een leeromgeving. Sommige studenten leren bijvoorbeeld het liefst thuis, anderen pakken hun koffer en gaan een weekend bij hun ouders studeren en een aanzienlijk aantal studeert in de Universiteitsbibliotheek (UB).

De UB moet de ideale leeromgeving zijn voor de studenten die graag op de VU studeren.

Het is de taak van de UB om voor al die studenten een fijne studeerplek te creëren.

Dit is nog best ingewikkeld! Ook de student heeft namelijk niet één duidelijke behoefte.

Wil jij werken in groepsverband, achter een computer zitten of sluit je jezelf graag op in een stilteruimte?

Deze verschillende behoeftes zijn lastig in kaart te brengen. Ook is het moeilijk om voor iedere individuele student een geschikte leeromgeving te creëren. Eén ding is zeker: uit de Nationale Studenten Enquête blijkt dat de UBVU en de beschikbaarheid van studeerplekken onder het gemiddelde beoordeeld worden.

Wij vinden dat het tijd wordt om hierin verandering aan te brengen. Om te beginnen bij de openingstijden. De UBVU is een van de universiteitsbibliotheken met de krapste openingstijden. Waar de UBVU 80 uur per

week geopend is, staat de teller van de TU Delft op 112 uur. Studenten hebben een druk leven en willen graag studeren op de momenten dat het hen goed uitkomt. Om hierop aan te sluiten moet de UB langer open zijn.

Daarnaast zijn de studieplekken niet toegankelijk genoeg. Als we beginnen over het aantal studieplekken dat beschikbaar is, zal iedere student die studeert óp de VU kunnen beamen dat voor een tentamenweek de zoektocht naar een studieplek voelt als de Dolle Dwaze Dagen. Alle verdiepingen afstruinen op zoek naar dat ene koopje: een vrije plek! Hoe handig zou het toch zijn wanneer je binnenkomt in de centrale hal van het hoofdgebouw en je meteen op een groot scherm kunt zien waar nog de meeste plekken vrij zijn.

Kortom, wij willen dit jaar voor de UBVU: meer studieplekken realiseren én ruimere openingstijden én een systeem waarin je in één oogopslag kunt zien waar nog vrije studieplekken zijn.

Lobke Min, raadslid lobkemin@studentenraadvu.nl Wat vind jij eigenlijk van de UB? Stuur mij gerust een mailtje.

• USR-CvB-vergadering.

Donderdag 20 oktober hadden we onze eerste USR-CvB-overleg waarin we onder meer het banenplatform hebben besproken.

Dit platform zal er komen en we praten nu verder over de invulling hiervan.

• Studentenforum. Een van de kernpunten van ons beleidsplan is binding van studenten aan de VU, maar hoe bereik je dit? Hiervoor willen we een overlegorgaan opstellen: het Studentenforum. Daar komen alle studentenorganisaties en andere betrokken studenten bij elkaar om te bespreken wat er beter kan op de VU. Wie weet zorgt dit orgaan wel voor een studentencafé of een gezamenlijk feest voor álle studenten?!

• Twee opleidingen tegelijk. Het is nu vaak lastig om twee studies tegelijk te volgen. Werkgroepen of tentamens staan soms op hetzelfde moment ingepland, maar vaak is er bij beide een aanwezigheidsplicht. Hierdoor kunnen studenten ontmoedigd worden om twee opleidingen te volgen, wat natuurlijk niet de bedoeling is. Wij inventariseren nu de mogelijkheden voor een faciliteitenregeling, zodat studenten een werkgroep of tentamen mogen verplaatsen als dit botst met hun andere studie.

mail/colofon

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit www.advalvas.vu.nl

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Votum (3) Studenten, medewerkers en bestuurders hebben zich in de laatste edities van Advalvas uitgesproken voor of tegen het votum. Al sinds de dag dat ik mijn eerste promotieceremonie meemaakte, zou ik willen dat het votum bij mijn eigen promotie achterwege kan worden gelaten óf kan worden aangepast.

De promotieplechtigheid op de VU is theater. Theater met inhoud, maar toch vooral gestoeld op traditie, symbolisme en rituelen. Bij aanvang loopt de promovendus met haar/zijn paranimfen achter de commissie de zaal binnen, en nadat de verdediging voorbij is mag de kersverse doctor de geleerden juist voorgaan. De naam des Heeren zij geprezen, van nu aan tot in eeuwigheid, klinkt het aan het einde. Deze tekst is afkomstig uit psalm 113:2 en is de lofverheffing die samen met het votum de religieuze wortels en oprichtingsgeschiedenis van de VU vertegenwoordigen.

Het votum, dat aan het begin klinkt, luidt: Onze hulp is in de naam des Heeren, die hemel en aarde gemaakt heeft. En bij elke promotie krimp ik ineen bij het

24

horen van deze woorden.

Mijn proefschrift, dat ik volgend jaar hoop te verdedigen, gaat over de meest gruwelijke misdrijven die op deze wereld plaatsvinden.

De moord op miljoenen Joden en andere zogenaamd ‘ongewensten’ tijdens de Tweede Wereldoorlog.

De systematische achterstelling en gewelddadige onderdrukking van niet-witte Zuid-Afrikanen. De massaverkrachtingen en andere vreselijke misdrijven die in de Democratische Republiek Congo worden gepleegd. Het bestuderen van die internationale misdrijven en ook andere gebeurtenissen in mijn leven hebben mij gevormd tot een volwassene die niet in God gelooft. Voor mij is dit onderdeel van een persoonlijke levensovertuiging en wereldbeeld. Het is zelfs onderdeel van een morele overtuiging dat juist omdát er geen God is, wij mensen actief ons best moeten doen om vredig met elkaar om te gaan, elkaar te steunen en de wereld een aangenamere plek te maken.

De feitelijk geformuleerde uitspraak dat de Heer hemel en aarde gemaakt heeft, stuit me tegen de borst. Terwijl de lofverheffing nog een plausibele

Redactieadres De Boelelaan 1105 BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc.

Vormgeving Rob Bömer - behance.net/rbbmr Medewerkers Joeke Berg, Kees Driessen, Peter Gerritsen, Dick Roodenburg (Griffioen), Lae Schäfer, Bas van der Schot, Sanne Pieters, Peter Valckx, Marieke Wijntjes Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag

verwachting schetst, namelijk dat de Heer tot in de eeuwigheid geprezen wordt, doet het votum een vrij fundamentele uitspraak over precies dat wat aan de universiteit wordt onderzocht: de wereld. En mijn wereld is niet door de Heer gemaakt. Ik zou dus willen dat het votum optioneel wordt, en/of wordt aangevuld met een alternatief, zoals bijvoorbeeld bij afstudeerceremonies van Oxford het geval is.

Vierdejaars wijsbegeerte Nathanael Korfker schrijft in Advalvas dat hij secularisme prima vindt, als het maar niet tot een ideologie wordt verheven. Maar waarom zou een atheïstische levensovertuiging minder zijn dan een religieuze levensovertuiging? Ik en velen met mij kiezen er bewust voor zonder religie te leven; een keuze die wat mij betreft helemaal niet anti-religieus is (net als ik er niet vanuit ga dat zij die wél religieus zijn mensen zoals ik minachten).

VU is voor mij een geweldige plek om me te ontwikkelen tot kritisch en maatschappelijk betrokken wetenschapper. En juist daarom houd ik dit betoog.

Ik vind het mooi dat de VU haar ontstaansgeschiedenis niet verloochent en het is fijn dat studenten, zoals Korfker, kunnen studeren op een universiteit waar men niet vijandig tegenover hun godsdienst staat. Ik ben er trots op dat ik werk aan de enige universiteit in Nederland met een gebedsruimte voor moslims en een meditatieruimte voor christenen, Joden en boeddhisten. Ik voel mij onderdeel van de multireligieuze cultuur waarin ik leef, die mooi wordt verwoord door de nieuwe doelstelling van de VU, namelijk: bij te dragen aan een betere wereld, waarin rechtvaardigheid, medemenselijkheid en verantwoordelijkheid voor elkaar en voor de wereld centraal staan.

Daarin past dan ook dat ik me op mijn eigen promotie helemaal thuisvoel met een alternatief voor het votum voor niet-religieuze promovendi.

In tegenstelling tot een masteropleiding is er qua locatie van promotieplek weinig keuze: je mag in mijn vakgebied allang blij zijn dat je er een kunt bemachtigen. De

Annika van Baar, promovendus criminologie

nr 6 — 9 november

ADVALVAS

Paola Gori Giorgi namens de onderdeelcommissie Exacte Wetenschappen en Francesco Battaglia

opinie

Een verdeelmodel werkt verlammend Met boekhoudkundige modellen kun je geen onderwijs beheren. Die leiden onherroepelijk tot verslechtering van de kwaliteit van het universitaire onderwijs.

‘

Wat je kunt meten, kun je besturen’ ze zal winnen of verliezen met de nieuwe is een mantra van het moderne regels. Voor vele is het een kwestie van management, die alom wordt leven of dood, zoals de recente reorganitoegepast. Wat is bedoeld voor het saties aan de VU al aangetoond hebben. maken van auto’s of hamburgers is een ongeschikte mal voor de univerGeen enkel model deugt sitaire wereld, waar jonge geesten Het nieuwe docentvergoedingsmodel is en onverwachte ideeën moeten worden gebaseerd op het vermeende aantal uren gekoesterd. Kwantitatieve, spreadsheetdat mensen hebben doorgebracht in de ready normen voor kwaliteit, kwantiteit onderwijspraktijk. Het oude model was en nut zijn hier ongepast. gebaseerd op het aantal geproduceerde Toch is vermarkting van wetenschap en European Credits (EC’s); aantal studenhoger onderwijs de trend. Als onderdeel ten geslaagd maal het aantal EC’s van het hiervan werden vele universiteiten georvak, analoog aan het Vusam-verdeelmoganiseerd als marktplaatsen, met faculdel. teiten, afdelingen en diensten die betrokEchter, geen enkel verdeelmodel kan ken zijn bij financiële transacties met en recht doen aan de eigenzinnige, gevoetegen elkaar. lige en persoonlijke taak Net als op elke zichzelf van onderwijs en wetenrespecterende markt is er schap. Het model mag die ‘Vermarkting van op universiteiten een prijstaak dan ook beslist niet het onderwijs is mechanisme of verdeelbeïnvloeden. een mislukking’ model dat de bijdragen Met het nieuwe docentvan de faculteiten, afdevergoedingsmodel hoopt lingen én de individuele het faculteitsbestuur de werknemer in een meetbagespannen werksfeer, het re hoeveelheid vertaalt, en cynisme, en zelfs de angst zo bepaalt hoeveel middebinnen de faculteiten len elke entiteit ontvangt. aan te pakken. Omdat dit Dat model moet billijkmodel een transparantere heid waarborgen omdat optelsom van de individuiedere financiering afhankelijk is van de ele onderwijsinspanningen van de medehoeveelheid geleverd werk. Het zorgt werkers zou geven. voor transparantie omdat de spreadsheet Maar is dat zo? Sommige cursussen vereihet allemaal laat zien. sen veel minder voorbereidingstijd dan Maar het verdeelmodel blijft veranderen: andere. Of ze kunnen minder contacter is namelijk een nieuw model voorgeuren vereisen dan andere, want het is ook steld voor de verdeling van het geld voor belangrijk dat de studenten zelfstandig het onderwijs tussen de afdelingen van leren werken. Uiteindelijk is een op uren de faculteiten Exacte Wetenschappen en gebaseerd model een perverse prikkel om Aard- en Levenswetenschappen, gebahet aantal uren op te schroeven. Het tast seerd op de praktijk bij de UvA. Een heel het onderling vertrouwen van collega’s nieuw spel: elke afdeling gaat bekijken of aan.

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

Onzinnig boekhoudsysteem Dit hele boekhoudsysteem is onzinnig: onze salarissen en de Vusam-gelden veranderen hiermee niet. Het zou veel eenvoudiger zijn als de faculteiten de onderwijstaken gelijkmatig zouden verdelen. We kunnen gewoon een minimum en maximum aantal cursussen vaststellen dat ieder onderwijsgevend personeelslid moet geven. Of we kunnen op collegiale wijze beslissen over het onderwijs en de verdeling van de Vusamgelden. Wanneer micromanagement en financiële prikkels ons gedrag als docent beïnvloeden, gaan de academische waarden teloor en schaden we uiteindelijk onze studenten en onszelf.

Het probleem is niet zozeer op welke parameters we het model moeten baseren, maar het hebben van zo’n model!

Wij als docenten zouden nooit moeten nadenken over het aantal uren dat we besteden aan onze studenten als een directe bron van geld. Evenmin moet de individuele docent de studenten zien als potentiële bron van geld (aangemoedigd door transparante modellen). Nooit.

Wanneer we onze kritiek op de universiteit als ‘markt’ verwoorden, horen we dat de tijden zijn veranderd en dat wij de klok zouden willen terugdraaien. Inderdaad, de tijden veranderen, maar niet elke verandering is vooruitgang. Vermarkting van het onderwijs is een mislukking, zoals financiële prikkels en privatisering ook geen voorspoed hebben gebracht.

Het is tijd voor nieuwe ideeën.

Paola Gori Giorgi is University Research Chair-hoogleraar aan de afdeling Theoretische chemie (VU) en Francesco Battaglia is neurowetenschapper aan de Radboud Universiteit Nijmegen Zie ook de uitgebreide versie van dit opiniestuk op advalvas.vu.nl>opinie>‘A model for paralysis’ Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Financiën

Volgend jaar heeft de VU opnieuw minder geld beschikbaar voor het onderwijs, namelijk 83,6 miljoen euro. Dat is het laagste bedrag in vijf jaar.

Krap bij kas

H

DOOR DIRK DE HOOG

Rijk. Alles bij elkaar opgeteld en afgetrokken is er volgend jaar 2 miljoen minder beschikbaar voor de faculteiten, althans als het aan het college van bestuur ligt.

et onderwijsbudget loopt hard terug: voor volgend ‘Piepend en zuchtend’ jaar is dat 83,6 miljoen De studenten- en ondernemingsraad euro. In 2013 was er nog maken zich grote zorgen over het teruglo90,7 miljoen beschikbaar pende onderwijsbudget. ‘De voornaamste voor de Vrije Universiprijs die betaald wordt op de faculteiten teit en in 2015 zelfs 98 is een exponentiële groei in de werkdruk’, miljoen. Oorzaak is het dalende aantal schrijven de medezeggenschapsraden in studenten. In 2015 is het aantal door het een antwoord op de voorstellen van het Rijk bekostigde studenten bestuur. ‘Dit heeft tot aan de VU met 7,6 procent gevolg dat de basisgedaald (exclusief geneeskwaliteit per opleiding In 2017 is twee en tandheelkunde), terwijl tegenwoordig piepend miljoen minder er landelijk een stijging en zuchtend overeind beschikbaar voor de was van 0,6 procent. Dat wordt gehouden’, faculteiten scheelt ons 4,6 miljoen vervolgen ze. euro. Het geld dat univerMaar volgens het siteiten van het Rijk krijbestuur zit er geen gen, is namelijk gebaseerd ruimte in de begroop de studentenaantallen ting om meer geld van twee jaar geleden. Bij voor onderwijs vrij te geneeskunde zijn wel meer studenten, maken. Het college wil per se 6 miljoen maar het geld daarvoor gaat direct naar in een apart potje houden om faculteitsdie faculteit, zodat het niet meetelt in het overstijgende projecten te kunnen finaninterne verdelingsmodel van de universicieren. En er moet volgend jaar absoluut teit. In 2016 is het onderwijsbudget ook al een positief saldo zijn van minstens 4 verlaagd met 9 miljoen euro. miljoen euro. De VU zit namelijk krap bij Omdat er meer promoties waren, krijgt kas. de VU daarvoor 1,8 miljoen extra van het Het eigen vermogen is flink afgenomen

26

door investeringen in de campus en de reorganisatie van de centrale diensten, die 35 miljoen heeft gekost. Het eigen vermogen moet weer worden aangevuld om aan de financiële eisen te voldoen van de onderwijsinspectie en de banken die geld lenen voor de nieuwbouw.

Volgend jaar 4 miljoen batig saldo Op één parameter zit de VU namelijk al onder de kritische grens van de onderwijsinspectie, namelijk de current ratio.

Dat is de verhouding tussen eigen financiële middelen en de kortlopende schulden. Maar de universiteit kan volgend jaar nog wel de rekeningen betalen.

Volgens VU-voorzitter Jaap Winter eist de onderwijsinspectie de komende jaren een batig saldo op de jaarrekening om de financiële reserve te vergroten. Dat heeft het bestuur ook aan de inspectie beloofd.

Daarom wil Winter niet tornen aan het beoogde positieve resultaat van 4 miljoen

nr 6 — 9 november 2016

ADVALVAS

campus

onderwijs

So you think you can teach Wie weet van een hoorcollege een inspirerende sessie te maken? Student-reporter Joeke Berg schuift aan. Deze keer: het hoorcollege De fatale staat van Paul Frissen.

21-10-2016|HG-02A-00. “Als u

het doodgewone gegeven dat nu eenmaal niet alles in het leven zich netjes laat straks aan het werk gaat voor de overplannen. heid, komt u in dienst van een heel naar Ter illustratie van de doorgeslagen instituut. Want de kernfunctie van de beleidsidioterie rond rampenplannen staat is het toevoegen van leed.” Nog en crisisdraaiboeken schakelt Frissen voordat alle masterstudenten bestuurseen filmpje in van collega-conferencier kunde een plekje hebben gevonden in Pieter Derks die de vloer aanveegt met de stampvolle zaal, is de toon van dit het ‘protocol stranding walvisachtigen’. college al lang en breed gezet. HoogleFrissen pleit ervoor dat het Nederlands raar bestuurskunde Paul Frissen steekt beleidsapparaat een voorzijn wantrouwen jegens beeld neemt aan onze de overheid niet onder zuiderburen, waar ze na stoelen of banken en dat een ramp op een popfeshij meent dat de staat Bevlogen tival gewoon zeggen: zich veel te veel mengt dat kan nu eenmaal in ons persoonlijke leven en kritisch, veel gebeuren. Kern van zijn is een understatement. humor punt is dat de overheid Maar dat weet hij met veel steeds meer wil regelen gevoel voor humor voor Grijpt elke en controleren en steeds het voetlicht te brengen. gelegenheid aan verder in ons persoonFrissen oreert de komende om eigen boeken te lijke leven ingrijpt. “Met twee uur als een volleerd promoten zachte dwang worden we conferencier, inclusief gevormd tot modelburvileine steken onder water gers. Maar wij hebben het en onderkoelde cynische fundamentele recht op opmerkingen over wat er ongezond gedrag. Daar moet de overheid allemaal mis is met het huidige openbaar zich niet mee bemoeien.” bestuur.

Na een vloeiend en boeiend betoog, Met zijn aanpak krijgt hij geregeld de geheel uit het blote hoofd, geeft Frissen complete zaal aan het lachen, maar zoals de aanstaande bestuurskundigen nog een hijzelf opmerkt: “Het is allemaal reuze laatste advies mee voor hun toekomstige lachwekkend als het niet zo ernstig was.” carrière. “Mijn favoriete beleidsaanbeveOndersteund door beeldende anekdotes en prikkelende opmerkingen zet de hoog- ling luidt: niets doen is altijd een optie. leraar haarfijn uiteen wat er schort aan de Ik pleit voor een terugtocht van de overheid uit het publieke domein, en hoop huidige beheersambitie van de overheid. dat u die terugtocht gaat leiden. Wilt Dat vandaag de dag werkelijk álles in u zich straks als ambtenaar alstublieft beleid, nota’s, protocollen, instructies en altijd afvragen of de samenleving het regelgeving moet worden gevat, omdat misschien ook zelf kan oplossen?” het bestuur zich niet kan neerleggen bij

+

over 2017. “Wat zijn jullie in vredesnaam aan het doen?” voorspelde hij tijdens een vergadering met de medezeggenschap de reactie van de inspectie als de VU niet het beloofde positieve saldo haalt.

Zijn oplossing voor de financiële krapte is dat faculteiten oude dingen moeten opgeven om nieuwe dingen te kunnen gaan doen. Dat speelt bijvoorbeeld bij het opzetten van Engelstalige bacheloropleidingen, waartoe de faculteiten zijn verplicht door het bestuur, maar waar in ieder geval volgend jaar geen extra geld voor beschikbaar is. Op dat punt wil Winter realistisch zijn: “Niet alles kan tegelijk. Als sommige faculteiten nog niet klaar zijn voor het starten van zo’n opleiding, kunnen ze uitstel krijgen.”

Eind november praten het bestuur en de medezeggenschap verder over de begroting 2017.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

�

27

E: OR@VU.NL | WWW.VU.NL/OR | WWW.ONDERNEMINGSRAADVU.NL | 9 NOVEMBER 2016

ONDERNEMINGSRAAD VU VERKORT ZITTINGSTERMIJN

IN AANLOOP NAAR VERKIEZINGEN IN MAART 2017 De Ondernemingsraad van de VU heeft besloten de zittingstermijn voor de medezeggenschap te verkorten van drie naar twee jaar. Wat betekent dat?

En waarom deze beslissing? Een gesprek met de voorzitter van de Verkiezingscommissie Dick de Gilder.

Dick de Gilder, voorzitter Verkiezingscommissie OR

Voor wie geldt deze nieuwe zittingstermijn?

“Voor de medezeggenschap van het personeel, dus zowel de ondernemingsraad (OR) als de onderdeelcommissies (ODC’s) van de diensten en faculteiten.

De zittingstermijn van de universitaire en facultaire studentenraden blijft gewoon één jaar.”

De zittingstermijn geldt dus ook de ODC’s van de faculteiten en diensten.

Waren zij het eens met deze beslissing?

“Ja, zelfs meer dan ik had verwacht. De verkiezingscommissie heeft de voorzitters van de ODC’s uitgenodigd om het onderwerp te bespreken en de aanwezigen waren zonder uitzondering positief over het voorstel.”

Wat waren de overwegingen om de zittingstermijn te verkorten?

“OMDAT DE OR DE VERTEGENWOORDIGING VAN TIJDELIJK PERSONEEL IN DE OR BELANGRIJK VINDT, MAAR OOK DE STABILITEIT EN SLAGKRACHT, IS EEN ZITTINGSTERMIJN VAN TWEE JAAR VOOR DE OR GESCHIKTER OM DE HUIDIGE SAMENSTELLING VAN HET PERSONEELSBESTAND TE REPRESENTEREN”

“Hoofdzakelijk het hoge tussentijdse verloop in de medezeggenschap. Veel leden verlaten de OR of ODC’s voor de zittingstermijn is afgelopen. Dit komt vaak – maar niet uitsluitend – voor vanwege het eindigen van een tijdelijk contract, en dat is niet goed voor de continuïteit van de medezeggenschap. Omdat de OR de vertegenwoordiging van tijdelijk personeel in de OR belangrijk vindt, maar ook de stabiliteit en slagkracht, is een zittingstermijn van twee jaar voor de OR geschikter om de huidige samenstelling van het personeelsbestand te representeren.”

Denk je dat de kortere zittingstermijn ook tijdelijke medewerkers kan overhalen zich verkiesbaar te stellen?

“Dat hopen we wel, zeker in de faculteiten waar bijvoorbeeld onderzoekers vaak tijdelijke contracten hebben. Door de zittingstermijn te verkorten word de kans groter dat zij de termijn kunnen afmaken.

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit

LOVUM 14 oktober 2016 was een heuglijke dag. De ondernemingsraden, studentenraden en universiteitsraden van de 14 universiteiten besloten in Enschede tot de oprichting van de Vereniging LOVUM; het landelijk overleg universitaire medezeggenschap.

U zult zich afvragen: Hebben de universitaire medezeggenschapsraden elkaar nu pas gevonden? Dat is gelukkig niet het geval. Het LOVUM komt als netwerk al sinds ongeveer twintig jaar (!) tweemaal per jaar bijeen, beurtelings bij één van de instellingen. Bij de VU is het LOVUM in 2007 en 2015 te gast geweest.

Er werd voornamelijk informatie

voor de diensten lastiger zal zijn, zeker als de contracten korter zijn dan drie jaar.

Overigens gaat het niet alleen om het werven van tijdelijke medewerkers; ook voor medewerkers met een vast contract kan een tweejarige zittingstermijn net wat aantrekkelijker zijn dan een driejarige termijn.”

“IK DENK DAT VEEL MENSEN GRAAG HUN STEM LATEN HOREN BIJ INGRIJPENDE TOEKOMSTIGE BESLISSINGEN OP DE VU”

Heeft een kortere zittingstermijn ook nadelen?

“Nou, daar hebben we eigenlijk geen aanwijzingen voor. Er zijn wel leden van de OR die vrezen voor de continuïteit van het medezeggenschapswerk. Dat is ook mogelijk wel een issue; als bijna niemand zich herkiesbaar zou stellen is het ‘geheugen’ van de medezeggenschap wel kort. Het is heel waardevol om zowel nieuwe als ervaren leden in de OR en ODC’s te hebben. Maar de ervaring tot

uitgewisseld en best practices gedeeld.

Ook had het LOVUM een formele taak: het voordragen van een lid voor de landelijke geschillencommissie medezeggenschap hoger onderwijs. Al jaren bestond echter de wens om de positie van het LOVUM te versterken. Dat is geen geringe opgave met 20 medezeggenschapsorganen. Maar de noodzaak werd in toenemende mate gevoeld: In 2009 toen de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) werd herzien, in 2012 toen werkgevers en werknemers bij monde van de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU) en de vakbonden de wens tot herziening van de medezeggenschap uitten, in 2015 toen de studiebeurs werd afgeschaft en de medezeggenschap het instemmingsrecht op de universitaire begroting kreeg en dit jaar opnieuw bij de aankondiging van de wet versterking bestuurskracht.

dusver is dat in de OR en ODC’s nu al veel leden meer dan één zittingstermijn volmaken. We verwachten dat dit zo blijft, misschien zelfs wel meer door de korte zittingstermijn. Er moeten natuurlijk wel vaker verkiezingen worden georganiseerd.”

Hoe zit het met de zittingstermijn op andere universiteiten?

“Ja, dat speelde ook wel mee bij ons voorstel: vrijwel alle universiteiten hebben een tweejarige zittingstermijn. We hebben hen ook bevraagd over voor- en nadelen en degenen die hebben gereageerd zagen zelf in ieder geval geen nadelen.”

Zijn er nog meer veranderingen bij de verkiezingen in maart 2017?

“We hebben een nieuw digitaal verkiezingssysteem. Dat maakt de organisatie van de verkiezingen gemakkelijker en hopelijk geldt dat ook voor het stemmen.”

Wat zijn je verwachtingen over het opkomstpercentage?

“Hoog, natuurlijk. Ik denk dat veel mensen graag hun stem laten horen bij ingrijpende toekomstige beslissingen op de VU.”

Eind vorig jaar werd een gezamenlijke visie en missie opgesteld: ‘de vereniging heeft als doel om op landelijk niveau de belangen van de universitaire medezeggenschap te behartigen alsmede de medezeggenschap van personeel en studenten op universiteiten te bevorderen en te optimaliseren. Het LOVUM beoogt ook het aanspreekpunt te zijn als het gaat om medezeggenschap voor externe partijen zoals het ministerie van OCW en de VSNU’. Deze zomer heeft de GV-commissie Juridische Zaken van de VU de verenigingsstatuten geformuleerd.

Deze zijn op 14 oktober goedgekeurd.

Ook is het bestuur gekozen: naast de voorzitters van de universiteitsraden van Tilburg, Utrecht en Maastricht heeft Martijn Goosensen, voorzitter van de universitaire studentenraad van de VU, zitting in het bestuur.

COLUMN

HET RECHT OM ARBEID TE ONDERBREKEN Dit genoemde recht gaat niet over lunchpauzes, laat staan over rookpauzes. Het is een nogal cryptische omschrijving van werkzaamheden die verricht worden in het kader van de medezeggenschap. Dat recht om daar tijd aan te besteden is vastgelegd in een regeling die dan ook kaderregeling heet. Als je de regeling leest krijg je de indruk dat het goed geregeld is voor medewerkers die een rol vervullen in de medezeggenschap.

De werkelijkheid is weerbarstiger. Het is vaak woekeren met de beschikbare tijd -als je die tijd al kunt of mag vrijmaken- en daar blijft het niet bij. Leidinggevenden vinden het vaak maar wat lastig, zo’n medewerker die uren weg is.

Medezeggenschap is ook werk, maar dat kwartje wil niet bij iedereen vallen.

Het wordt tijd dat wat op papier staat ook werkelijkheid wordt. Dat medewerkers van de VU zonder problemen deel kunnen nemen aan de medezeggenschap en dat goede ondersteuning van onderdeelcommissies ook echt aanwezig is. Volgend jaar maart zijn er verkiezingen voor de Ondernemingsraad en de onderdeelcommissies. Een goed moment om kritisch te kijken naar wat er niet goed gaat en een uitgelezen moment voor het College van Bestuur om samen met de medezeggenschap hier iets aan te doen.

COLOFON

COMMISSIE COMMUNICATIE OR SANDRA DE MAESSCHALCK, HENK OLIJHOEK, ESTHER PLOMP, BORIS SLIJPER TEKST BORIS SLIJPER, DICK DE GILDER, KITTY JONG, HENK OLIJHOEK BEELD MARIEKE WIJNTJES VORMGEVING HAAGSBLAUW WWW.FACEBOOK.COM/ONDERNEMINGSRAAD.VU @OR_VU WWW.ONDERNEMINGSRAADVU.NL

Muziek

Eten

Geflipt RESTAURANT Een no-nonsense eetcafé met op de kaart vijf soorten burgers en drie bijgerechten. Voor- en nagerechten ontbreken.

SFEER Gemoedelijk. De ruimte is nonchalant ingericht met twee lange tafels en vier kleinere tafels met barkrukken. De meeste gasten zijn twintigers, ze kunnen zo de keuken inkijken. Buiten staan lange picknicktafels en borrelbankjes met heaters. Daar wachten ook de Foodora-bezorgers op hun volgende bestelling.

ETEN Burgers geserveerd op zachte briochebroodjes. De sappige runderburger is standaard rosé gebakken en komt op je bord met bacon, cheddar, ui en ei. De vegetarische burger bestaat uit rode bieten en bonen met provolone (kaas) en verse spinazie. De bijgerechten, knapperige friet en eenvoudige koolsalade, moeten we apart bestellen.

BEDIENING Hartelijke blonde dames in zwarte vesten die hard moeten lachen om de bacontopping die we bij de vegaburger willen.

Vragen stellen gaat hen sneller af dan serveren.

TIP Het IJ-witbier maakt je maaltijd compleet. De verse friet is onze andere favoriet.

AANRADER Wil je gewoon een goede burger met een lekker biertje, dan ben je hier aan het juiste adres. Uitgebreid dineren doe je ergens anders.

PRIJS De burgers zijn rond de 10 en een bijgerecht kost 3 euro. Maar door het speciaalbier (4 euro) loopt de rekening snel op.

Elke Vierveijzer H Om te janken zo mooi Hommage aan Maarten van Roozendaal

Dinsdag 22 november 20.30 uur Studenten € 10,Medewerkers VU € 12,50 griffioen.vu.nl

et doorgaans zelden uitbundige VU-volk kreeg ze tijdens de opening academisch jaar aan het zingen. Nu komt Elke Vierveijzer naar de Griffioen met werk van de in 2013 overleden liedschrijver en zanger Maarten van Roozendaal.

Een ‘liedje’ is een deuntje dat vervliegt. Maar een ‘lied’ kerft zich voor altijd in je huid.

Vierveijzer zingt, met aan de vleugel Michiel Wetzer, de mooiste liederen van de man die de kunst als geen ander verstond: Maarten van Roozendaal. Niet om hem te vervangen, maar om zijn nalatenschap, zoals hij die zelf vlak voor zijn dood selecteerde, levend te houden. Van Alsof er niets is gebeurd tot Het te late einde en van Mooi tot Red mij niet.

Dick Roodenburg publiciteitsmedewerker Griffioen

30

GEFLIPT Van Woustraat 15 gefliptburgers.nl Evan de Gelder student bestuurs- en organisatiewetenschap FOTO Roxanne Hellevoort

Cultuurcentrum Griffioen

Wil je ook GRATIS UIT ETEN, in ruil voor een restaurantrecensie?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 6 — 9 november

ADVALVAS

Uilensteders

Elke dag fluitend naar de sportschool Romano van de Ketterij 25 Master chemistry/analytic science Roodblauwe flat

“

Als vijfjarige was ik een grote bangerik. Als ik gepest werd, deed ik niets terug. Een vriendin van mijn moeder adviseerde dat ik op vechtsport zou gaan. Dat werd Hwa Rang Do, een Koreaanse vechtkunst die op maar twee plekken in Nederland gegeven wordt. Op een gegeven moment begon ik met terugbijten, dat hielp.

Nu is het enige wat ik doe studeren, werken en sporten. Ik ga elke dag fluitend naar de sportschool op Uilenstede.

Minstens vijf keer daarvan ben ik aan het boksen of kickboksen. Veel mensen kijken verbaasd op als ik zeg dat ik aan vechtsport doe, dat verwachten ze niet.

Maar sparren op de sportschool is voor mij geen vechten. Het is niet agressief, het is spelen. Ik train vaak, maar niet omdat ik aan wedstrijden mee wil doen.

Het is geen carrièreplan van mij. Ik vind het gewoon een gezellige club.

Door Floor Bal Foto Peter Valckx

Wil je ook in Uilensteders?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 6 — 9 november 2016

31

Sanne

Lae

FOTO Floor Bal

#het regent het regent, de laetjes worden nat

D

Anoniem

it weekend bracht ik weer een groot deel van de dagen door in mijn favoriete stamkroegen om te vieren dat de eerste tentamens achter de rug zijn. Ik ben een groot voorstander van het hebben van stamkroegen. In tijden waarin je huis maar een tijdelijk onderkomen is (omdat je weet dat je het ooit van Duwo of de opgroeiende kinderen van je huisbaas zult moeten verlaten), is het hebben van een stamkroeg geen overbodige luxe. Het is een baken. Een veilige haven. Een warm nest, als je wilt.

In Amsterdam moet je je zitkansen op vrijdag- en zaterdagavond spreiden. Daarom heb ik meerdere stamkroegen. Voor elk van de stamkroegen is wat te zeggen. De een serveert gratis van die luxepinda’s met een krokant, pikant jasje bij het bier. De ander heeft een superbarman, die soms vanachter de toog een zelfgestookt jenevertje tovert. Ik vermoed dat de gemene delers van de cafés zijn dat ze weinig van die vrijmibotypes aantrekken, er kanten gordijntjes voor de ramen hangen en je er beslist niet met pinpas kunt betalen.

De relaties die je met je favoriete uitbaters opbouwt zijn uniek. Ze weten dingen van me die de meeste jongens naast wie ik wakker werd, niet weten. Ze weten dat ik geen wijn en lagerbier drink, ze weten welke kranten ik wil lezen, ze weten hoe ik eruitzie als ik door de regen heb gefietst. Meer hoeven ze ook niet te weten.

In mijn stamkroegen ben ik gewenst maar anoniem. De uitbaters wensen me altijd een goede dag of nacht toe en vragen nooit, nooit wat ik later worden wil met zo’n sociale wetenschapstudie.

Maar dit weekend was ik in een van mijn favo stamkroegen toen er halverwege de avond een jongen op me afkwam. “Jij bent toch dat wijf dat achterop de Advalvas staat?” bralde hij. In die kroeg kom ik niet meer. Dat spreekt.

Sanne Pieters eerstejaars sociologie

32

Lae Schäfer student Comic Design, ArtEZ (Zwolle)

nr 6 — 9 november

ADVALVAS