Nr 12 12 februari 2014 by AD VALVAS

Nr 12

12 februari 2014 Cynthia de Nijs en de kinderen van de voedselbank

Docenten gaan het nog veel drukker krijgen

Antjie Krog wordt wanhopig van onze samenleving

‘College geven moet meer opleveren’

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Alles is porno

Sharon Lamb pleit voor goede seks pag 10

Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen. www.uaf.nl

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’

jaar

Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300

Ad Valvas-205x130mm-jan2013-1.indd 1

25-01-13 14:13

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

INHOUD

jaargang 61 — nr 12

VU NU

Cynthia de Nijs weet hoe je 6 mensen mobiliseert Sharon Lamb wil jongeren seksuele ethiek bijbrengen 10 Voorlichter + tutor + onderzoeker = docent

Dichter Antjie Krog over multicultureel samenleven 21

Maandag 3 februari 2014, 12.50 » Hoofdgebouw, tweede verdieping. Met een sit-in-college houden studenten de gang van het college van bestuur bezet. Zo protesteren ze tegen de bezuinigingen op Aard- en levenswetenschappen. Foto barbara Vazquez

En verder Online nieuws

Opinie: werken voor de bijstand

Column: Jaap Seidell

Post

Onderzoeksnieuws

Opinie: onderwijs vernieuwen

Column: José

Campus: onderwijsaudit, C&M

Cultuur: theater en restaurant

Sleutelgat

Griff

Coverbeeld Rob Bömer

Het volgende nummer verschijnt op 26 februari 2014.

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, José Verwaal, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier), Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 12 — 12 februari 2014

Abonneer je op het laatste nieuws online ‘Zaak tegen Kourtit lijkt heksenproces’ De zaak tegen de promovenda van econoom Peter Nijkamp gaat haast lijken op een heksenproces, vindt Kees Schuyt, voorzitter van het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit. De VU verwerpt de aantijging.

1,5 miljoen voor Desmond Tutuonderzoek De Postcode Loterij schonk Marceline van Furth, VUmchoogleraar infectieziekten bij kinderen, 1,5 miljoen euro voor haar hiv-onderzoek bij kinderen in Zuid-Afrika.

Hbo’ers doen het steeds beter op universiteit Het gaat steeds beter met hbo’ers die na hun propedeuse overstappen naar de universiteit. De helft haalt binnen vier jaar het bachelordiploma.

Onderwijsbond maakt zich zorgen over particuliere scriptiebegeleiding Nederland blijft achter op onderwijs- en onderzoeksgebied Humanity in Action zoekt studenten om te debatteren over diversiteit VU-studente wint collegeld terug met Facebooken

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

Veertig banen weg bij FALW

r verdwijnen veertig arbeidsplaatsen bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen. De afdeling geo- en bioarcheologie wordt opgeheven, maar er worden geen opleidingen stopgezet. Dat heeft het college van bestuur besloten, ondanks het protest van studenten die vorige week de bestuursgang bezetten. Aard- en Levenswetenschappen moet reorganiseren omdat ze kampt met een structureel gat in de begroting. Er is een commissie op gezet, de commissie-Van der Wal, die een plan heeft gemaakt om 2,8 miljoen te bezuinigen. Het college neemt het hele plan over. Collegevoorzitter Jaap Winter zei in een interview met Advalvas dat hij zich het protest van de studenten en medewerkers aantrekt, maar dat hij niet anders kan dan het reorganisatieplan overnemen omdat de tekorten structureel zijn. De arbeidsplaatsen verdwijnen bij de afdelingen die tekorten draaien: aardwetenschappen, aarde en economie, moleculaire celbiologie en het Instituut voor Milieuvraagstukken. (PB)

Lees het hele interview met Jaap Winter en de berichten over de bezuinigingen en over de bezetting op www.advalvas.vu.nl/nieuws>4, 5 en 7 februari.

Nieuw rechteninstituut

e VU is een wetenschappelijk instituut rijker. Het Kooijmans Instituut houdt zich bezig met de maatschappelijke relevantie van de rechtswetenschappen. Hoogleraar rechtsfilosofie Wouter Veraart is directeur. De naamgever van het instituut, Peter Kooijmans (1933-2013), was volgens Veraart ‘een grensverleggende onderzoeker met een sterke maatschappelijke betrokkenheid.’ Kooijmans was onder meer hoogleraar aan de VU en minister van

Buitenlandse Zaken. Het instituut zal bijvoorbeeld onderzoek doen naar de rol van de overheid bij de aanbesteding van de Fyra, waarbij de overheid tegelijk speler, spelverdeler en regulator was. Dit onderzoek valt onder het speerpunt Law and Governance. Binnen het andere speerpunt Law, Politics & Justice in a Connected World, onderzoekt het instituut grensoverschrijdende kwesties waarin recht en politiek elkaar raken, zoals de regulering van migrantenstromen naar Europa. (PB)

Student wint dichtwedstrijd

ieke van Zonneveld (1989, researchmaster letterkunde) heeft tienduizend euro gewonnen met haar gedicht ‘Nee’ in de Turing Gedichtenwedstrijd. De Turing Nationale Gedichtenwedstrijd is het grootste poëzieconcours van Nederland, met de grootste geldprijs ter wereld voor een gedicht. De jury, met schrijver/dichter Joke van Leeuwen als voorzitter, koos Van Zonnevelds gedicht uit bijna tienduizend inzendingen van zo’n drieduizend dichters. (PB)

Lees het winnende gedicht ‘Nee’ van Van Zonneveld op advalvas.vu.nl>nieuws>10 februari. nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

ICOON Luis Prado_nounproject

RSS feed

advalvas_online

(Re)tweets

Faculteiten krijgen één baas

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

Faculteiten krijgen, als het aan het college van bestuur ligt, in de toekomst een eenhoofdig bestuur. Dit om de slagvaardigheid te verbeteren.

e decaan wordt dan in zijn eentje eindverantwoordelijk voor alles wat er op de faculteit gebeurt. Nu zitten er altijd naast de decaan een portefeuillehouder onderwijs, een portefeuillehouder onderzoek en een directeur bedrijfsvoering in het bestuur van een faculteit. Ook zit er een student bij

als toehoorder. Het bestuur denkt met een eenhoofdige leiding een slagvaardiger en consistenter beleid te kunnen realiseren. De decaan wordt benoemd door het college van bestuur, zoals ook nu al het geval is. De decaan op zijn beurt benoemt een managementteam dat hem moet bijstaan. De UvA kent al jaren een vergelijkbaar bestuursmodel

met een decaan aan het hoofd van de faculteiten. Maar daar is veel onderwijs en onderzoek ondergebracht in aparte instituten die weer een eigen directeur hebben. Daardoor is de macht van de decanen beperkt. De ondernemingsen studentenraad van de VU gaan 19 februari met het college van bestuur over de voorgestelde wijziging van het bestuur praten. (DdH)

@margrietnivard 9-2_@Jet_Bussemaker De opleiding Hydrologie bij de VU staat op het punt opgeheven te worden. Dit mag en kan niet gebeuren. Wij als waterland 1/2

twitter/facebook/issuu

Onder druk

@FoliaWeb 9-2_Meest gelezen nieuws van afgelopen week: Studenten VU bezetten bestuursvleugel http://buff.ly/1g7KXfp Gebeurt er dan niks aan die andere universiteit?

‘Verwarring en boosheid zijn weer terug. En daar baal ik van.’ Volg de boventallig verklaarde Mariska op advalvas.vu.nl>blogs&columns

Eigen potje

Wil het maar niet lukken met dat koken voor jezelf? Zo moeilijk is het niet. Kijk bij ‘Koken voor beginners’ op advalvas. vu.nl>tips&trucs

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

@Matthijs85 7-2_Ik ben kandidaat namens de @ Piratenpartij voor het Europees Parlement https://www.piratenpartij.nl/EP14/ kandidaten/MatthijsPontier … #EP2014 #Europa #EU #verkiezingen #politiek

De VU heeft volgens de VSNU en DUO dit jaar 1 % minder eerstejaars. Volgens de VU zelf zijn er juist 5 % meer.

eeft de VU nu meer of minder eerstejaars dan vorig jaar? Daar zijn de instanties het niet over eens. DUO, de Dienst Uitvoering Onderwijs (van het ministerie van Onderwijs), en universiteitenkoepel VSNU houden het op een lichte daling, de VU zelf berekende juist een groei. De VU telt premasterstudenten mee als bachelor en DUO doet dat niet. Maar dat verklaart niet het hele verschil. Zonder de premasters komt de VU namelijk nog steeds uit op een groei van 3 %. (PB)

Zie het uitgebreidere bericht op: advalvas.vu.nl>nieuws>5 februari.

Roman Kovbasyuk_thenounproject

De kwestie-Nijkamp moet niet te snel leiden tot nieuwe definities van (zelf)plagiaat, vindt historicus Ronald Kroeze. Lees: ‘Niet hals over kop integriteitscode aanpassen’ op advalvas.vu.nl>opinie

@StudentenraadVU 10-2_Ben jij trots op de VU of heb jij een idee over wat beter kan? Deel het met ons! Kom langs voor een suikerspin,... http:// fb.me/6rzaoXfSb EWStapper 10-2_Man, man, man, aan de ene kant KENNISECONOMIE schreeuwen en aan de andere kant de #tweedestudie onmogelijk duur maken http://tinyurl.com/nzsc9c6

Meer of minder eerstejaars?

Integriteitscode

@VUamsterdam 10-2_VU/VUmc onderzoek naar invloed voeding op depressie: MooDFOOD http:// ow.ly/tspwG Wetenschappers gaan onderzoeken hoe de relatie ligt tussen overgewicht, eetgedrag en depressie. Daarvoor hebben ze een budget van 9 miljoen euro gekregen.

@delaatstemeter 7-2_Kantoortuinen werken niet... het is aangetoond (eindelijk) http://www. intermediair.nl/carriere/werk-en-leven/ collegas-en-bazen/kantoortuinentwitterbliepjes-muziek-en-babbeldebabbel … #kantoortuin @kovanhuissteden 5-2_Aardwetenschappen Vrije Universiteit: Opgeofferd vanwege de door derivaten ontstane tekorten bij de VU. http://www. advalvas.vu.nl/nieuws/vu-heeft-negatievederivaten …

Masterstudent Cynthia de Nijs ‘Ook arme kinderen moeten af en toe iets leuks kunnen doen’ 6

nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

in actie

Masterstudent communicatiewetenschap Cynthia de Nijs (30) organiseert uitjes voor arme kinderen via de stichting Laat ze maar lachen.

kunt activeren, en wat hun behoeften zijn aan informatie en sociale activiteiten.” Wat kwam daaruit? “Ze willen graag meer informatie per e-mail ontvangen, andere vrijwilligers ontmoeten en op de hoogte worden gehouden via Facebook. Dat merk ik ook zelf: sinds een poosje verzorg ik de Facebook-pagina van Laat ze maar lachen Rotterdam en ik probeer daar zeker één keer per week iets nieuws op te zetten. Dat werkt. Mensen liken het en delen het weer met anderen.”

DOOR WELMOED VISSER FOTO PETER VALCKX

et jouw onderzoek voor de stichting Laat ze maar lachen won je een prijs bij communicatiewetenschap. Jij plugde dus je eigen vrijwilligersclub bij je studie? “Daar komt het wel op neer. Ik doe ongeveer een half jaar de communicatie voor hen. De stichting organiseert in verschillende steden uitjes voor kinderen van ouders die bij de voedselbank komen. Voor onze studie hadden we een project waarbij we een onderzoeksvraag voor een maatschappelijke organisatie moesten oplossen. Toen zag ik meteen een kans voor Laat ze maar lachen.” Wat hebben jullie onderzocht? “De stichting heeft in Rotterdam ongeveer 70 vrijwilligers in haar bestand, maar lang niet al die mensen zijn ook echt actief. Wij hebben onderzocht hoe je die mensen

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

Jullie kwamen er ook achter dat het veel uitmaakt op welke toon je vrijwilligers aanspreekt. “Dat klopt. Bij onze enquête hadden we twee beschrijvingen gedaan van een volgend uitje waarvoor we nog vrijwilligers zochten. De een helft van de groep kreeg een cognitieve tekst: tijd, plaats, data, ondertekend met alleen het bestuur. De andere helft kreeg een brief die meer op de emotie werkte: dat je eraan kon bijdragen kinderen een onvergetelijke dag te bezorgen, ondertekend met voornamen. Daarna hebben we de bereidheid gemeten om mee te werken aan het volgende uitje. En die was veel groter bij de mensen die de brief met gevoelstaal hadden gekregen.” Hoe gaat de stichting het onderzoek gebruiken? “We hebben vijf concrete aanbevelingen geschreven waar ze direct iets mee kunnen zonder dat het veel geld kost: 1) Gebruik een affectieve toon als je vrijwilligers vraagt om mee te doen. 2) Onderhoud intensiever e-mailcontact. 3) Organiseer meer borrels en bijeenkomsten. 4) Breid de activiteiten op Facebook uit, plaats meer berichten. Begin een gesloten groep waar vrijwilligers met elkaar kunnen praten en kunnen zien wie er ook meegaat naar een uitje. 5) Werf actief nieuwe vrijwilligers op de Erasmus Universiteit.”

Project Impact Onder de naam Project Impact doen masterstudenten communicatiewetenschap onderzoek met een direct maatschappelijk doel, voor organisaties als het Rode Kruis, de Unie van Waterschappen en Orange Babies. Project Impact is opgezet als wedstrijd. Op een symposium presenteerden onlangs alle groepen hun onderzoeken. Het onderzoek van De Nijs voor Laat ze maar lachen won het certificaat voor de meeste maatschappelijke impact.

Cynthia de Nijs 2013-nu Bestuurslid communicatie, Stichting Laat Ze Maar Lachen, Rotterdam Stijlcoach, EsStyles Master communicatiewetenschap, VU 2012-2013 Premaster communicatiewetenschap, VU 2003-2008 Bachelor communicatie, Hogeschool Inholland, Rotterdam

Studenten hebben vaak toch helemaal geen ervaring met kinderen? “Nee, maar het blijkt dat van onze vrijwilligers zeventig procent hoger opgeleid is en vrijwel iedereen is tussen de 20 en de 35. Veel mensen hebben zelf nog geen kinderen. Dat heeft ook te maken met de mensen die het Rotterdamse filiaal hebben opgericht: dat waren allemaal trainees van de gemeente en die hebben in eerste instantie hun eigen netwerk aangesproken. Maar we hebben ook nieuwe mensen nodig. De universiteit is een goede plek om te werven.” Waarom studeer jij eigenlijk aan de VU en niet in Rotterdam? “Communicatiewetenschap aan de VU is breder. In Rotterdam is het vooral gericht op media. Ik ben erg geïnteresseerd in gezondheidsvoorlichting: hoe zorg je dat mensen gezonder gaan eten? Hoe kun je communicatie inzetten om het denken over schoonheidsidealen te beïnvloeden? Dat soort vragen. Daarmee zit ik beter aan de VU.”

Tegenprestatie voor bijstand moet je zelf kunnen kiezen

Werken voor je uitkering mag geen boetedoening worden. Dat vindt Alex Corra. DOOR ALEX CORRA BEELD BAS VAN DER SCHOT

e discussie over het vragen van tegenprestaties aan bijstandsontvangers en de soms strenge aard van re-integratietrajecten is zeer actueel. Meewerken aan het opheffen van de situatie waarin men een uitkering nodig heeft, is een tamelijk onomstreden voorwaarde die aan de bijstand verbonden is. Immers, de bijstand is bedoeld als tijdelijk vangnet en iedereen is verantwoordelijk om, waar mogelijk, zelfstandig te voorzien in zijn inkomen. Maar de tegenprestatie gaat verder, die expliciteert het idee dat naast je best doen om weer aan het werk te gaan, je eigenlijk nog een schuld hebt aan de samenleving. Dat zet snel de toon om te zeggen: die bijstandsgerechtigden zijn profiteurs en moeten streng aangepakt

nr 12 â&#x20AC;&#x201D; 12 februari 2014

ADVALVAS

opinie

Alex Corra is jurist en socioloog. Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

Onbewezen gezondheidsadvies

Jaap Seidell hoogleraar voeding en gezondheid

O foto StudioVU/Yvonne Compier

worden. En hier ligt het gevaar van repressie op de loer. Men kan best aan bijstandsgerechtigden vragen of zij zich willen inzetten voor de samenleving, voor zover zij dit al niet doen. Maar dit afdwingen, daar wringt de schoen. Neem nu het voorbeeld van schoenen poetsen, dat recentelijk in de Volkskrant naar voren kwam als een in Amsterdam aan bijstandsgerechtigden opgelegde activiteit. Is schoenen poetsen als tegenprestatie voor de uitkering aanvaardbaar? Dat ligt heel erg aan de manier waarop je dit vraagt, met welk doel dit gebeurt en hoe de desbetreffende persoon dit ervaart. Schoenen poetsen is op zich een nobel ambacht, maar kun je juist in combinatie met dwang zien als een middel van onderwerping, straf of vernedering. Als iemand zelf kiest om schoenen te poetsen omdat diegene dit een leuke manier vindt om een bijdrage te leveren aan de maatschappij, dan is daar weinig op aan te merken. Maar als je mensen dwingt om schoenen te poetsen, dan ontstaat er toch snel een onbehaaglijk gevoel. Binnen de context van re-integratie kun je zelfs nog stellen dat schoenen poetsen in een traject gericht op het aanleren van zelfdiscipline in uitzonderlijke gevallen geoorloofd kan zijn. Mits je ervan kunt uitgaan dat dit de betrokkene daadwerkelijk helpt bij het vinden van werk. Maar wanneer je schoenen poetsen zomaar aan een bijstandsgerechtigde oplegt, bijvoorbeeld als tegenprestatie zonder dat dit de ontwikkeling van de persoon zelf dient, dan wordt het moeilijk om aan de impressie te ontsnappen dat er sprake is van een soort boetedoening. Er zijn twee oplossingen voor dit probleem. Géén tegenprestatie vragen, of mensen zeggenschap geven als er wél iets extra’s teruggevraagd wordt voor de uitkering naast inzet voor re-integratie. Geef ze een reële keuze bij het invullen van de tegenprestatie. Aangezien het huidige politieke klimaat de eerste oplossing onwaarschijnlijk maakt, zou het goed zijn dat de zeggenschap voor cliënten wettelijk verankerd zou worden. Bijvoorbeeld in de vorm van een recht op keuze van de tegenprestatie, om zo de scherpe kanten van gedwongen wederkerigheid te relativeren en daarmee repressie te voorkomen.

wisselcolumn

de schijf van vijf’, zijn niet uitgetest f de veiligheidsmaatin langdurige experimenten met een regelen op Schiphol leiden controlegroep. Net als een experiment tot minder slachtoffers naar de effectiviteit van uitkijken bij van terroristen, is nooit het oversteken van drukke straten is het onderzocht in een wetenonethisch om mensen toe te wijzen aan schappelijk verantwoord experiment met voldoende een voedingspatroon dat mogelijk schadelijk is. Daarnaast zijn de effecten van deelnemers en een controlegroep. Toch voeding op ziekte meestal pas merkbaar vinden we het fijn dat er veiligheidsmaatop de lange termijn. Het toeval laten regelen zijn zodat we ons op reis veilig bepalen welke mensen kunnen wanen. Sterker bijvoorbeeld langdurig nog: zelfs al zou zo’n expemoeten leven zonder of riment toch gedaan zijn Een juist met vlees, suiker of en zou er geen significant wetenschapper granen is meestal onhaaleffect zijn waargenomen, schreef dat het baar. Voedingswetendan nóg behielden we niet bewezen is schappers trekken daarom graag de veiligheidsmaatdat kinderen van vaak conclusies als ‘er zijn regelen op luchthavens. aanwijzingen dat ….’. ‘Better safe than sorry’ snoep dik worden Onbewezen adviezen zijn is vaak helemaal geen onverantwoord volgens verkeerd uitgangspunt. Op sommige wetenschaphet terrein van de volkspers. Een van hen wees gezondheid ontbreekt mij er onlangs op dat het niet bewezen hard wetenschappelijk bewijs ook vaak. was dat dagelijks ontbijten door kinderen We redeneren vaak volgens het ‘voorgunstig is. Hij had vast gelijk, maar toch zorgsbeginsel’ waarbij we maatregelen of laat ik mijn zoon het ontbijt niet structuadviezen accepteren, ook als we onzeker reel overslaan. Een andere wetenschapzijn over het effect. Er is geen onderzoek per schreef dat het niet bewezen is dat gedaan naar de effectiviteit van bijvoorkinderen van snoep dik worden. Ook dat beeld zwemlessen, het vaccineren van heeft het snoeprantsoen in ons gezin niet kinderen of het opleiden van verpleegaangetast. Onzekerheid is niet fijn maar kundig personeel. Toch snappen we het ondanks dat blijf je nog wel verantwoornut daarvan. delijk, vind ik. Als wetenschapper en als Veel voedingsadviezen zijn ook niet ouder. deugdelijk wetenschappelijk onderbouwd. De meest gegeven adviezen, zoals ‘eet matig en gevarieerd’ of ‘eet volgens Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Psychologie

nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

wetenschap

‘Schuldgevoel over seks is niet per se verkeerd’ Bij seksuele voorlichting gaat het niet alleen om soa’s en condooms, vindt psycholoog Sharon Lamb. ‘Breng jongeren seksuele ethiek bij.’ DOOR PETER BREEDVELD BEELD rob bömer

e Amerikaanse psycholoog Sharon Lamb, die vorige maand aan de VU promoveerde, geeft seksuele voorlichting aan veertienjarigen op een school in een achterstandswijk in Boston. In de klas beschreef ze een situatie die niet ongewoon is voor Amerikaanse tieners: een feestje, een dronken meisje en een paar hitsige jongens die misbruik van de situatie willen maken. “Wat zouden jullie in zo’n geval doen?” vroeg ze haar leerlingen. “Grijp je in of doe je niks omdat je geen spelbreker wilt zijn?” Tot haar verbazing reageerden de meisjes en de jongens in haar klas precies tegenovergesteld van wat ze had verwacht. “De meisjes zeiden dat ze niets zouden doen, en wel voor de eigen bestwil van hun dronken vriendin. Daar zou ze namelijk een les uit trekken, zodat het de volgende keer niet weer zou gebeuren.” Lamb lacht. “Ja, het zijn geen doetjes, in mijn klas.” De jongens bezwoeren echter dat ze het meisje niet aan haar lot zouden overlaten. Zij zouden haar uit de handen van haar aanranders redden.

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

Angst voor seks Aan de faculteit Psychologie en Pedagogiek promoveerde Lamb op het proefschrift Female Adolescent Sexual Development and Empowerment: What Ought a Sexual Education Curriculum Contribute? Zij beschouwt dit zelf als een overwegend filosofisch werk over wat er bij seksuele voorlichting aan adolescenten allemaal behandeld moet worden. In de VS hebben de christelijke conservatieven het op dat gebied lange tijd voor het zeggen gehad en die hamerden eigenlijk op maar één ding: geen seks voor het huwelijk. Progressieve liberalen kiezen, wat Lamb betreft, weer het andere uiterste: die richten zich uitsluitend op de biologische aspecten van seks: zwangerschap, geslachtsziekten en manieren om die te voorkomen. “Het ethische aspect laten ze helemaal over aan de conservatieve christenen met hun celibaat”, aldus Lamb. “En die nemen daarbij nog een loopje met de feiten, ook. Dan zeggen ze bijvoorbeeld dat condooms maar voor zeventig procent veilig zijn, om de angst voor seks er goed in te houden. Progressieven zwaaien dan triomfantelijk met resultaten van onderzoeken waaruit blijkt dat adolescenten als gevolg van hun aanpak minder geslachtsziekten krijgen en minder ongewenste zwangerschappen. Maar zij besteden weer niet of nauwelijks aandacht aan kwesties die te maken hebben met relaties, liefde en respect voor de ander.” Dat is in Amerika misschien zo, maar in Europa toch niet? Lamb is het daarmee niet eens. “De ontwikkeling van seksuele voorlichting op school is vooral van toepas-

Psychologie

Aan de ene kant heb je degenen die zeggen dat Cyrus complete zeggenschap ‘Je hebt geen carte heeft over haar eigen seksualiteit en blanche, alleen onafhankelijk is als vrouw, feministisch maar omdat de dus. Cyrus schijnt met die dans ook op ander instemt’ een ironische manier te verwijzen naar haar nederige afkomst als trailer-trash, woonwagenbewoner.” “Aan de andere kant wijzen de critici erop dat dit allemaal is uitgedacht door managers en choreografen om Cyrus van haar imago als tienerster af te helpen, zodat Teleurgesteld in echte vrouwen het publiek haar gaat zien als een volwas“Kinderen zijn blootgesteld aan allerlei sene. Probleem is dat de enige mogelijke soorten media en hebben vrij toegang manier voor een mediaster om van kind naar volwastot porno. Wat de meesten over seks weten, hebben ze sene te promoveren is dat je seksobject wordt. En dat niet geleerd op school maar van pornosites. Die geven is ook het probleem van gewone mensen: de overheernatuurlijk een nogal eenzijdig beeld van seks omdat sende, zeer bekrompen idee dat je alleen een seksueel de meeste porno vrouwvijandig en onrealistisch is. Ik wezen kunt zijn door sexy te zijn.” meen dat er uit een onderzoek blijkt dat hoe meer porno Lamb vindt het opmerkelijk dat de tieners in haar jongens kijken, hoe meer teleurgesteld ze later zijn in de klas zich heel goed bewust zijn van het feit dat de echte vrouwen in hun bed.” media hen dat keurslijf opdringen. “Een jongen “Maar het gaat niet alleen om porno. De scheidslijn merkte op dat de modellen in de catalogus van tussen porno en de reguliere media is al lang zo duidehet Amerikaanse lingeriemerk Victoria’s Secret lijk niet meer. De media zijn niet zo expliciet als porno, geen hoofd hebben, dat ze daardoor worden maar ze dragen wel dezelfde ideeën uit over wat seks is. gemaakt tot alleen een lichaam, een object. Zo worden meisjes dus indirect door porno beïnvloed bij Dat vond ik nogal volwassen voor een veerde vorming van hun seksualiteit.” tienjarige jongen.” “Ik weet niet hoe het in Nederland is, maar in Amerika Tegelijkertijd zien de meisjes in mijn klas gaat seksualiteit ook nog eens gepaard met sterke de modellen in het jaarlijkse televisieproschaamtegevoelens. Waarschijnlijk voortkomend uit de gramma van Victoria’s Secret, die in lingerie puriteinse oorsprong van ons land, waardoor meisjes en op hoge hakken de catwalk open aflopen, denken dat ze seksueel bevrijd zijn door bepaald gedrag, als hun voorbeeld. “O, ze stralen zoveel zelfdat echter tegelijkertijd is beïnvloed door de heersende vertrouwen uit”, zeggen ze dan. ideeën over wat sexy is. En dat zich voor“Ik wou dat ik dat ook had.” al voegt naar wat mánnen sexy vinden; niet per se naar de gevoelens en verlan‘De media en Ouders met ouderwetse ideeën gens van vrouwen zelf.” porno dragen En daarom behelst seksuele voor“Neem bijvoorbeeld een meisje dat een dezelfde ideeën uit lichting zoveel meer dan gezondstriptease doet voor het voetbalteam over seks’ heidsweetjes en medische feiten, vindt van haar school. Ze voelt zich empowLamb. “Er ontbreekt nog te veel aan die ered, en is ervan overtuigd dat dit haar feitelijke benadering: de ontwikkeling éigen keuze is omdat niemand haar van een kritische houding ten aanzien heeft gedwongen. Maar ze doet toch wat van seksualiteit bij adolescenten. Ze mánnen sexy vinden, ze maakt van zichmoeten leren nadenken over de manier zelf een object. Het heeft niks van doen waarop je mensen behandelt in een met haar eigen seksuele behoeften maar seksuele relatie en over de betekenis met het behagen van anderen.” van seks in onze samenleving.” Is dat wel de taak van een school? Moeten ouders Billen schudden hun kinderen niet voorlichten over seks? Lamb “In de media is een stevig debat gaande over tieneridool lacht. “Ouders wíllen dat de school het doet. Ze Miley Cyrus die het twerken populair maakte, een seksudoen het zelf niet, zijn zelfs nogal onwetend op eel expliciete dans waarbij meisjes stotende bewegingen seksgebied. Veel ouders hebben bovendien geen met hun bekken maken en met hun billen schudden. sing op de Amerikaanse situatie - en dan nog: in de staat Texas is die weer heel anders dan in bijvoorbeeld de staat Maine, of de staat Massachusetts - maar de seksualisering van jonge vrouwen is een wereldwijd fenomeen. Overal in de westerse wereld is de seksuele ontwikkeling van meisjes nauw verweven met wat door de media als sexy wordt beschouwd.”

nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

Psychologie

Je werkster als slaaf idee waarmee hun kind zich bezighoudt Ze geeft een voorbeeld van een onethien denken dat het nog te jong is om over ‘Jongens hoeven sche verhouding: “Stel dat je een werkster seks te praten. Veel ouders houden er zich niet te in huis hebt, met wie je een goede relatie ook tamelijk ouderwetse ideeën op na. schamen omdat ze hebt, maar die wel een werkneemster van Een jongen in mijn klas vertelde dat zijn masturberen op jou is. Zou je haar mogen voorstellen om vader hem had gezegd dat hij een meisje porno’ te doen alsof zij jouw slaaf is, zoals in de nooit de overhand mag laten krijgen. Een tijd van de plantage-eigenaars? Het zou meisje kreeg van haar moeder te horen maar een spelletje zijn, maar het lijkt me dat jongens allemaal hetzelfde zijn en dat een onethisch voorstel, want die werkze zich verre van hen moet houden. Dat ster verkeert niet echt in de positie om te meisje heeft dus stiekem een vriendje.” weigeren, omdat ze van jou afhankelijk is. In de klas vertellen haar leerlingen Lamb Er moet dus een basis van gelijkwaardigover het risico dat je loopt als je sexy heid zijn.” bent. “Ze vinden dat je er dan wel een Is seks dan altijd verkeerd als die basis van gelijkwaarbeetje om vraagt om verkracht te worden.” Bovendien, digheid er niet is? Wat als die ongelijkwaardigheid juist zegt Lamb, bestaat er een algemene consensus dat seks essentieel deel uitmaakt van de seksuele spanning? Is in orde is zolang er sprake is van instemming van beide porno in alle gevallen slecht? Moet je je schuldig voelen volwassen partners. als je masturbeert op porno? “Maar er komt wel wat meer bij kijken, dunkt me: attent“Schuldgevoel is niet per se slecht”, antwoordt Lamb. Je heid jegens de ander. We hebben de plicht om om de móet je bijvoorbeeld schuldig voelen over dat je vlees eet ander te geven. Je hebt geen carte blanche, alleen maar en auto rijdt of mensen martelt.” Maar martelfantasieën omdat de ander instemt.” dan? Moet je je daarover ook schuldig voelen, al zou je in het echt nooit een ander mens ook maar één haar Goede seks en wederkerigheid krenken? Lamb breekt een lans voor ‘goede seks’ en die vereist, “Je kunt wel zeggen dat je in het echt nooit iemand pijn naast autonomie en instemming, ook wederkerigheid zou doen. Maar als je het in je seksleven betrekt, houd tussen de betrokkenen. “Ik ken bijvoorbeeld iemand van je toch een bepaald beeld van onderwerping in de seks mijn eigen leeftijd, een eind-vijftiger, die een verhouin stand”, vindt Lamb. “Niemand zou moeten worden ding heeft met een vrouw van voor in de twintig. Met gestraft voor het hebben van fantasieën. Een industrie beider instemming, dus alles oké, toch? Al vind ikzelf die misbruik maakt van mensen, die verdient straf.” het leeftijdsverschil nogal groot.” “Maar dan blijkt dat zíj allerlei psychische problemen Verslaving aan porno heeft, waaronder een vadercomplex, en dat die relatie Het lijkt er een beetje op dat Lamb de benadering van haar overduidelijk geen goed doet. Hij zou zich dus de christelijke puriteinen, die zij bekritiseert, en waarbij moeten realiseren dat het verkeerd is om hiermee door kinderen schaamte en schuld met betrekking tot seks te gaan, ook al wil zij die relatie zelf. Het gaat niet alleen wordt aangeleerd, wil vervangen door een benadering om jezelf, maar ook om de zorg om die andere persoon. met een ander stelsel van schaamte en schuld. Er is wel instemming, maar geen sprake van wederkerig“Het gaat er niet om een door de overheid goedgeheid tussen beiden.” keurde, eenvormige vanilleseks op te leggen als de enige “Het vergt een zeker denkniveau om te toegestane seks”, aldus Lamb. “Jongens hoeven zich niet kunnen bepalen of een relatie wederte schamen omdat ze masturberen op porno, maar ze zijds heilzaam is”, zegt Lamb. Ze pleit moeten wel worden behoed voor verslaving daarom voor een seksuele opvoeding aan porno. Ze moeten worden bewustmet ethiek als belangrijke component. gemaakt van het feit dat porno niet De leerstof moet niet alleen handelen over echt is, dat het verwachtingen creëert instemming, maar ook over wederkerigdie niet worden waargemaakt.” heid en verantwoordelijkheid voor de ander. Wederkerigheid beschermt je tegen Daarom heeft ze een seksuele voorlichtingscursituaties waarin je je slecht over jezelf sus samengesteld voor veertienjarige scholieren. zou moeten voelen, zegt Lamb. “Want Dat begint met een gesprek over ethiek, en vervolmensen worden beschadigd als ze zich gens over liefde en lust en over de ethische aspecten in een positie bevinden waar anderen van seks. “Verder komt alles aan bod”, zegt Lamb, misbruik van maken. Dat besef moet “instemming, groepsdruk, aanranding, verkrachting, kinderen beter worden bijgebracht.” schaamte, schuldgevoelens en religie.”

nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

mail

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Big data, too big to ignore In het opiniestuk van de vorige Advalvas bespreekt Marc Schuilenburg het verschijnsel big data. Hij constateert dat het een hype is die wel weer zal overwaaien, en dat er bovendien maatschappelijke en juridische problemen aan verbonden zijn. Daar zit natuurlijk een kern van waarheid in. Maar tegelijkertijd moeten we niet negeren dat het verschijnsel big data bestaat, dat het naast problemen een aantal kansen geeft, en dat het – zelfs als Schuilenbergs visie waar is – wel degelijk een onderdeel van verschillende curricula van de VU zou moeten zijn. Big data zijn een losse verzamelterm voor diverse technieken voor en toepassingen van het verzamelen en verwerken van grote hoeveelheden gegevens. Het kan daarbij gaan om gegevens uit wetenschappelijke experimenten, zoals de 1000 terabytes die CERN iedere seconde genereert. Maar het kan ook gaan om empirisch materiaal van grote maatschappelijke of economische waarde. Denk aan de telgegevens van detectielussen op de snelwegen. Denk aan het beter benutten van infrastructuur, het beter aansturen van stoplichten en matrixborden en het beter inroosteren van ambulancepersoneel. Natuurlijk zijn er ook veel overdreven vergezichten, en er zijn

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

ook zeker toepassingen waarover men op z’n minst de wenkbrauwen kan fronsen. Het al dan niet koppelen van gegevens over sigarettenverkoop, drugsgebruik, wintersportvakanties en ziekenhuiskosten verdient zeker een maatschappelijk debat en stellingname door de privacywaakhonden. Maar juist het feit dat er zowel kansen en gevaren zijn, maakt dat de VU erop moet inspelen. Dat betekent volgens ons het volgende: In sommige onderwijsprogramma’s moeten de technieken voor big data een plaats hebben. Denk hierbij aan de opleidingen informatie, multimedia en management, business analytics, econometrie en computer science. In sommige onderwijsprogramma’s moeten de toepassingen voor big data een plaats hebben. Denk hierbij aan de opleidingen bedrijfskunde, psychologie, lifestyle informatics en gezondheidswetenschappen. In sommige onderwijsprogramma’s moeten de ethische en juridische aspecten van big data een plaats hebben. Denk hierbij aan de opleidingen rechtsgeleerdheid, sociologie en wijsbegeerte. Tot zo ver het onderwijs. Daarnaast biedt het onderwerp big data grote uitdagingen voor het onderzoek. Hoe kunnen we deze berg gegevens opslaan? Hoe

kunnen we er efficiënt patronen uit destilleren? Hoe kunnen we met behulp van de verkregen gegevens betere modellen bouwen, beter voorspellen en beter optimaliseren? Hoe kunnen we zorgen dat de privacy niet in het geding is? Hier liggen goede kansen, voor de wetenschap, en voor de valorisatie van de wetenschap. Bij de afdeling Econometrie gaan we de uitdaging in elk geval aan en proberen we sommige van deze vragen te beantwoorden. Met name proberen we te werken aan

het oplossen van het dilemma big data, small analysis. Er is immers een groot verschil tussen gegevens en informatie, tussen feiten en kennis. Kortom, big data are too big to ignore. Je kunt ertegen zijn, maar het verschijnsel bestaat, en een slagvaardige universiteit moet erop voorbereid zijn. Reinout Heijungs, universitair hoofddocent, afdeling Econometrie Bernd Heidergott, hoogleraar, afdeling Econometrie

advertenties

proefschriften.nl Aandacht voor uw proefschrift.

VIPs

Econoom Bart Zhou Yueshen wint de Best Finance Paper Award (1000 euro) van de International Paris Finance Meeting. Hij doet promotieonderzoek aan het Tinbergen Instituut. Zijn proefschrift heet Frictions in Modern Financial Markets and Implications on Market Quality. Universitair docent Johan Wolswinkel ontving de prijs voor beste annotatie in het tijdschrift AB Rechtspraak Bestuursrecht. In zijn annotatie becommentarieert Wolswinkel een rechterlijke uitspraak over de verdeling van schaarse subsidies door middel van een zogeheten tender.

Populaire konik is geen oerpaard

et paardensoort konik is niet de meest recente afstammeling van het Europese wilde paard. Cis van Vuure, die onlangs bij Aard- en levenswetenschappen promoveerde, onderzocht de geschiedenis van het uitgestor-

ven Europese wilde paard, dat na de laatste IJstijd in West- en Centraal-Europa leefde. In de jaren dertig van de twintigste eeuw probeerde de Poolse onderzoeker Tadeusz Vetulani dit paardensoort terug te fokken, met de konik als resultaat. Van Vuure noemt dit experiment ‘ondes-

kundig en niet-geslaagd’. Van alle soorten paarden lijkt de konik niet eens het meest op de oerpaarden. Dat maakt voor het succes van het paardensoort niet uit: de konik is niet alleen een object van Poolse nationale trots, maar ook het icoon van het nieuwe natuurbeheer. (FB)

Jezus was D een Molukker

3D-masker

olukkers, ook Molukse Nederlanders, hebben behalve ouders, broers, zussen, neven, nichten, ooms en tantes en opa’s en oma’s ook Pela. Dat zijn mensen uit twee dorpen die een verbond aangaan dat het eind van een oorlog aangeeft. Zo’n verbond wordt bezegeld met het drinken van een paar druppels bloed in een sterke drank. Christelijke Molukkers in Neder-

land verbinden de Pela met het bijbels verbond door het bloed van Jezus Christus aan het kruis. Theoloog Simon Ririhena, tevens directeur van het Moluks Theologische Seminarie in Houten, betoogt in zijn proefschrift dat Jezus de eerste Pela was, de Pela par excellence. Molukkers trekken hem als het ware het Molukse cultuurgewaad aan, zodat zij Hem ook herkennen als hun Pela. (PB)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ MolukseJezus.

e nieuwe 3D-printers van VUmc komen van pas bij het bestralen van tumoren. Om oppervlakkige tumoren te kunnen bestralen, maakt men een kapje om de dosering op de juiste plek te krijgen. De patiënt hoeft hiervoor niet extra naar het ziekenhuis, de afdruk maken ze aan de hand van een al bestaande CT-scan. Vooral huidtumoren rond neus, ogen en oren kunnen met deze techniek nauwkeuriger worden behandeld. (FB)

Thibault Geffroy_nounproject

Masterstudent kunstgeschiedenis Maxime Erkens kreeg de scriptieprijs (500 euro) van de Vereniging Vrienden Nieuwe Kunst (VVNK). Haar scriptie gaat over de collectieopstelling van de Middeleeuwen in het Rijksmuseum. Erkens publiceert hierover in het nieuwsblad van de VVNK.

nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

Gerard Meijssen

StudioVU/RvdV

Hoogleraar toegepaste sociale psychologie Bert Klandermans wint een belangrijke oeuvreprijs. Hij krijgt van het Notre Dame’s Center for the Study of Social Movements de John D. McCarthy Award for Lifetime Achievement in the Scholarship of Social Movements and Collective Behavior.

onderzoeksnieuws

Bescherm tandglazuur

Lachen om niet te huilen

Zie proefschrift via tinyurl.com/beschermlagen.

Depressieven leven korter

H Mensen met een depressie hebben 1,5 keer zo veel kans om te overlijden als niet-depressieve mensen.

De resultaten staan in ‘The American Journal of Psychiatry’. ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

Juan Pablo Bravo_nounproject

at blijkt uit het samenvoegen van bijna 300 studies onder 1,8 miljoen mensen, door onder anderen VU-hoogleraar klinische psychologie Pim Cuijpers. Bij een eerste meting hadden 135.000 mensen een depressie. Hun kans om bij de tweede meting overleden te zijn, was ongeveer 1,5 maal hoger dan die van mensen zonder depressie. Dat depressieve mensen meer zelfmoord plegen, kan niet de enige verklaring zijn. Daarvoor is het verschil te groot. (WV)

umor verzacht de pijn. Dit komt volgens evolutionair psycholoog Mark van Vugt door de endorfine die wordt aangemaakt bij een lachpartij. Hij vertelt in Algemeen Dagblad van 31 januari dat hij bij wijze van experiment kinderen aan het lachen wil maken voordat ze een bloedprik krijgen. Als dat een succes is, wil hij zijn proef uitbreiden naar zwaardere gevallen. ‘Stel je voor: als de pijn wordt verzacht, zou de medicatie afgebouwd kunnen worden van bijvoorbeeld chronisch zieken’, aldus Van Vugt. Van Vugt wil bij zijn experiment gebruikmaken van Cliniclowns. ‘De clown moet het patiëntje niet alleen afleiden, maar ook aan het schateren krijgen.’ Het duurt dan nog een kwartier voordat de endorfine haar heilzame werk doet. (PB)

Integer op het werk?

Gjalt de Graaf vindt dat we niet moeten doorschieten met onze aandacht voor integriteit in de wetenschap. “Vorige week kwam het geval naar buiten van een hoge ambtenaar die zijn contacten lijkt te hebben aangewend om zijn broer, longarts bij VUmc, te helpen bij een arbeidsconflict. Daarbij spelen twee conflicterende morele verplichtingen een rol: je mag je positie in een publieke functie niet misbruiken voor privézaken, versus je moet je familie en vrienden helpen, in dit geval zijn broer.

Goffe Struiksma

m de aanhechting van biofilms op tandglazuur te voorkomen, ontwikkelde Nivedita Cukkemane twee verschillende beschermlaagjes. Biofilms zijn bacteriebevattende slijmlaagjes op de oppervlakten van mondholtes, katheters of prothesen. Deze dragen bij aan tandbederf en tandvleesontsteking. De nieuw ontwikkelde beschermende lagen zou je kunnen toepassen in mondspoelmiddelen, tandpasta’s en mondsprays. Maar daarvoor is wel nog verder onderzoek nodig. Op 31 januari promoveerde Cukkemane op de nieuwe beschermlagen bij Tandheelkunde. (FB)

Ik volg de reacties op sites als Telegraaf.nl. Meestal vallen reaguurders daar in integriteitszaken massaal over iemand die beschouwd wordt als elite. Nu niet. Er was vooral begrip voor dat iemand zijn broer probeerde te helpen. Wat we acceptabel vinden, is cultuur- en tijdgebonden. Minister Plasterk zei op de conferentie terecht dat het bij dit soort kwesties goed is om jezelf altijd af te vragen: mag dit wat ik nu doe in de krant? De wetenschap ligt momenteel erg onder vuur. Deels terecht, fraudezaken als die van Bax en Stapel laten zien dat meer aandacht nodig was. Maar het kan ook doorschieten: als we te pas en te onpas overal integriteit bij halen, kunnen mensen onterecht beschadigd raken.” (WV)

Gjalt de Graaf is universitair hoofddocent kwaliteit van besturen. Hij sprak op de conferentie ‘Integriteit en het Openbaar Bestuur’ op 29 januari aan de VU.

Doceren

nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

ONDERwijs

Voorlichter, loopbaanbegeleider en tutor; die functies komen er allemaal bij voor docenten. De rector vindt dit vrij normaal, de docenten niet.

De 24/7 prof Z

DOOR Floor Bal ij zullen zich in elk geval niet vervelen. Door de reorganisaties bij de domeinen Communicatie & Marketing, Secretariële ondersteuning en Studentgerichte Ondersteuning zullen er meer taken naar docenten gaan. Van voorlichting geven aan aankomende studenten, het adviseren over een toekomstige loopbaan tot het tutorschap van eerstejaars. Het werk van het onderwijzend personeel wordt alleen maar gevarieerder. Die ontwikkeling draait niet alleen om het besparen van geld, benadrukt studentendecaan Jan Nieuwenhuis. Hij is lid van de onderdeel- en de domeincommissie van Studentgerichte Ondersteuning. “De vorige collegeleden wilden vooral dat zaken anders georganiseerd worden. Zo moet het tutorschap, waarbij alle eerstejaars een vaste docent-begeleider krijgen, eerder problemen boven water krijgen. Nieuwenhuis ziet daarvan ook de voordelen in. “Je hebt studenten die goede cijfers halen, maar met wie het toch slecht gaat. Die krijgen na twee jaar van fantastische resultaten een burn-out. Hopelijk zal de tutor die studenten straks sneller voor hulp doorverwijzen.” Hij verwacht wel dat er meer werk op het bord van de docent belandt. “Bij de studieadviseurs en studen-

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

tendecanen komt een krimp, al is nog onbekend hoeveel mensen er zullen verdwijnen. Daardoor zullen misschien meer studenten een beroep op docenten doen.” Dat geldt ook voor de reorganisatie van Onderwijs & Onderzoek Ondersteuning. Toch vindt decaan Nieuwenhuis het beeld dat docenten straks alleen nog maar staan te kopiëren onzinnig. “Dat gaat niet gebeuren. Maar de logistieke ondersteuning zal meer op centraal niveau zijn. Als er nu iets misgaat, loop je naar iemand die om de hoek zit. Dan roep je help en wordt het opgelost. Die ondersteuning zal straks meer op afstand plaatsvinden. Dat betekent vooral minder flexibiliteit voor docenten.” Anders piepen Bij Sociale Wetenschappen is het tutorschap al ingevoerd. “Soms gaat dat inderdaad ten koste van de onderzoekstijd”, zegt opleidingsdirecteur Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie Ina Keuper. “Dat vinden de meeste mensen niet leuk.” Toch heeft ze geen bezwaar tegen het systeem. “Wij hebben ongeveer dertig mensen in het eerste jaar. Als je bij de bachelorwerkgroep de studenten drie keer per week ziet in de eerste onderwijsperiode, ken je de studenten al snel. Dan geven de individuele gesprekken van het tutoraat een goede aanvulling. Studenten waarderen het zeer.” Hoe goed het werkt, hangt ook van de omvang van de opleiding af. “Onze collega’s bij bestuur & organisatie

Doceren

hebben driehonderd eerstejaars. Die piepen wel anders.” Dat docenten de taken van studieadviseurs moeten overnemen, vindt ze geen goed idee. “Bij Sociale Wetenschappen hebben ze het al erg druk. Er zijn blijkbaar nu wachttijden van twee weken. Docenten kunnen die taak niet makkelijk overnemen, want studieadviseurs hebben andere kennis dan zij.” Hetzelfde geldt voor studentenvoorlichting. Keuper, die sinds de jaren zeventig aan de universiteit werkt, vindt dat een stap terug in de tijd. “Ik weet nog hoe boos we indertijd waren dat er geld naar een pr-meneer zou gaan. Maar inmiddels zie ik niet hoe we het allemaal zouden kunnen organiseren. Het werk houdt nu wel meer in dan alleen het jaarlijks meewerken aan één voorlichtingsdag.” Huilende studenten Volgens de voorlopige reorganisatieplannen zal er op de studieadviseurs bezuinigd worden. Sommige vragen van studenten zullen door docenten beantwoord moeten worden. Studieadviseur Suzan van der Bruggen van Letteren maakt zich daar zorgen over. “Docenten kennen de inhoud van hun studie goed, maar weten zich geen raad met andere vragen. Wat zijn de regels van de studiefinanciering? Hoe zit het met de inschrijving van hbo-propeusestudenten? Wat zijn de overgangsprogramma’s van studies Niet iedere die ophouden te bestaan? docent is geschikt Daar hebben ze vaak geen om studenten kaas van gegeten. Het kost met heftige extra tijd om dat telkens privéproblemen te op te moeten zoeken. Dat zien we ook fout gaan. Dan ondersteunen zegt een docent dat een student zich in februari kan inschrijven, terwijl dat helemaal niet zo is. Dat levert problemen op.” Daar komt bij dat niet elke docent geschikt is om studenten met heftige privéproblemen te ondersteunen. “Ook heeft niet iedereen er zin in om een huilende student met een overleden moeder te coachen.” En niet iedereen is daartoe in staat: “Wíj zijn gespecialiseerd in de problematiek van jonge mensen.” Even praten? Geen tijd voor! Universitair hoofddocent innovatiemanagement Meindert Flikkema vindt het in elk geval geen goed idee dat docenten er meer taken bij krijgen. “We zien dat de ondersteuning van onderzoek en onderwijsprocessen de afgelopen jaren al drastisch is verslechterd. Vroeger zette de afdelingssecretaresse mijn rooster al klaar, daar hoefde ik niet eens om te vragen. Nu worden roosters gemaakt door mensen die dat niet in hun vingers hebben. En dan moet ik het inplannen van een vak met vijfhonderd studenten en tien werkgroepdocenten zelf doen.” Hij zou bovendien niet weten wanneer hij studenten advies zou moeten geven. “Tijd om eens een uurtje gewoon met ze te praten, heb ik vaak al niet.”

Rector Frank van der Duyn Schouten:

‘Die taken horen er echt bij!’ “Als je aan de universiteit wilt werken, moet je wel bevlogen zijn. Wetenschapsbeoefening verdraagt zich nu eenmaal niet goed met een baan van negen tot vijf. Daar staat ook een zee van vrijheid tegenover om je werk naar eigen inzicht in te richten. En de inhoudelijke bevrediging van ons werk is bij de meesten gelukkig groot. Het begeleiden van studenten en het voorlichting geven over de studie horen bij dat werk. Het heeft toch meer impact als een docent met bezieling over haar of zijn vak vertelt. Die weet waar het echt over gaat. Bij een goede taakverdeling betekent het dat één keer in de twee jaar een zaterdag moet worden opgeofferd. Onderwijs blijft naast onderzoek de belangrijkste taak van wetenschappers. Voor de prestaties in het onderzoek hebben we duidelijkere en hardere criteria dan bij het onderwijs. Bij onderzoek wordt de kwaliteit extern beoordeeld en telt het aantal publicaties en citaties. Of je goed bent in onderwijs moeten we binnen de universiteit zelf beoordelen en daarvoor moeten we nog betere criteria ontwikkelen. Ik vind dat bij het bepalen of een tenure track wordt omgezet in een vaste aanstelling, de onderwijskwaliteiten evenzeer moeten meetellen als de onderzoeksprestaties. Er zijn inmiddels al veel cursussen voor docenten, waar ook studievoorlichting en studiebegeleiding aan de orde komen. En álle docenten moeten hun basiskwalificatie behalen. Ik wil daarbij mijn ogen niet sluiten voor de realiteit. Al decennialang krijgen universiteiten steeds minder geld per student. Dat de werkdruk daardoor toeneemt, is onmiskenbaar. De tijd is voorbij dat elke hoogleraar een secretaresse heeft. Maar de tijd is ook voorbij dat een hoogleraar zijn artikelen door een secretaresse liet uittypen. Maar is daardoor het werk zwaarder geworden? Omdat we nu onze artikelen van begin tot eind zelf schrijven, bespaar je tijd die je anders met overdracht en correctie kwijt was. Zo kunnen we ook naar docententaken kijken. Kunnen we méér doen met ict-voorzieningen zodat een docent niet per se alle mailtjes van studenten zelf hoeft te beantwoorden? En als we meer toetsen digitaal afnemen, komt daarmee ook tijd beschikbaar.” (DdH) nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

Antjie Krog

cultuur

‘Jullie zullen verrotten als je zo in jezelf gekeerd blijft’

Waarom wordt de ZuidAfrikaanse dichter Antjie Krog wanhopig van onze multiculturele samenleving? Een interview. DOOR PETER BREEDVELD

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

e dichter Antjie Krog stelde één voorwaarde toen ze onlangs aan de VU een lezing en interviews kwam geven: een paar uur vrij om stripboeken te kopen in stripwinkel Lambiek aan de Kerkstraat. Stapels strips heeft ze er gekocht die ze in Zuid-Afrika niet kan krijgen, vertelt ze. “Heb je weleens van Alison Bechdel gehoord?” Als ze hoort dat haar interviewer minstens zo’n stripfanaat is, wil ze tips uitwisselen. “Ken je het ZuidAfrikaanse blad Bitterkomix?” Krog is veel frivoler dan haar strenge voorkomen, een beetje gereformeerd wel, een beetje stug, zoals ook sommige van haar gedichten, doet vermoeden. Ze heeft een donker gevoel voor humor, om niet te zeggen zwart. Als we komen te spreken over de Zwarte-Piet-discussie, zegt ze: “Weet je wat jullie zouden moeten doen? Je zou Zwarte Piet Nelson Mandela moeten noemen. Kijken wat er dán gebeurt.” “O”, antwoord ik, “way ahead of you. Op de dag dat Mandela overleed, meldde een GroenLinks-politicus dat de Hoofdpiet dood was.” Krog gelooft het niet. Haar mond valt open. Ze is even stil. “Ik zou liever

Antjie Krog

leven in een land met… wát dan ook, dan met zúlke mensen. Met mensen die zóiets doen.” Oproep tot gebed Krog herinnert zich Nederland als het land dat ons belerend toesprak in de tijd van de Apartheid. “Dat zwarte mensen ook mensen zijn en dat we harmonieus met elkaar moeten omgaan. Dezelfde mensen die toen geen enkel probleem zagen in het openen van je armen en je cultuur voor anderen en je steden en je ruimte voor zwarte mensen, kunnen nu de islamitische oproep tot het gebed niet verdragen. Het is zo makkelijk om tegen anderen te zeggen dat ze tolerant moeten zijn, zolang het jouzelf niet betreft.” “Zijn er voor Nederland lessen te leren van Zuid-Afrika?” vraag ik. “Nee!”schreeuwt ze bijna. “Je moet lering trekken uit je eigen lessen! De lessen waarmee je ons de oren kwam wassen ten tijde van de Apartheid!” Of Zuid-Afrikanen leed‘De manier vermaak hebben om waarop ook hier onze problemen met de minderheden voor multiculturele samenlehun eigen waarden ving? “Nee, niemand doet opkomen, is triomfantelijk over het feit dat jullie hier nu toch niet gezond voor jullie zo goed blijken te kunnen als samenleving’ omgaan met de problemen als toen van ons geëist. Veel Zuid-Afrikanen zouden best hier willen wonen, om mee te profiteren van het moois dat jullie hier hebben opgebouwd.” En meteen zegt ze er op zachte toon achteraan: “Over de rug van anderen.”

BRON Omroep IKON_youtube

Intolerantie Populisten in Nederland en Vlaanderen maken zich druk om het voortbestaan van Krogs taal, het aan het Nederlands verwante Afrikaans. Dat is misplaatst, vindt ze, en een beetje vreemd, “want we merkten niks van die bezorgdheid toen Zuid-Afrika werd geboycot.” Was ze destijds dan tegen die boycot? Ze geeft er geen direct antwoord op, maar ze heeft er lange tijd niet in geloofd. “Het laatste jaar voordat Mandela werd vrijgelaten, geloofde niemand dat er een eind zou komen aan de Apartheid. Ik kan me een ontmoeting van leden van het ANC met een aantal bannelingen herinneren, waarbij iemand zei dat dingen misschien zouden veranderen.

nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

Daar moesten we allemaal om lachen. Haal je hoofd uit de wolken, er gaat niks veranderen, behalve met geweld.” Achteraf kan ze niet anders dan concluderen dat die boycot wel heeft geholpen. Al is er ook een andere kant: “We waren totaal geïsoleerd, hadden geen contact met het buitenland, en ik werd als dichter nooit uitgenodigd door bijvoorbeeld Nederland. Maar ik realiseerde me pas echt hoe geïsoleerd we waren toen mijn Nederlandse vertaler, Robert Dorsman, eens kwam spreken op de school waar ik lesgaf. We lazen Nederlandse boeken, maar niemand wist hoe het Nederlands klonk, want dat hadden we nog nooit gehoord. De leerlingen wisten niet wat ze hoorden toen Dorsman begon te spreken: Wanneer gaan hy regt praten? Maar toen begon Dorsman over voetbal en veranderde de hele sfeer in de klas. Doordat iedereen zich realiseerde dat je via het Afrikaans en het Nederlands toegang had tot Europa, tot Nederland, tot voetbal en sport. En dat iedereen elkaar nodig heeft om een volledige gemeenschap te zijn.” Waarheid en verzoening Na de afschaffing van de Apartheid kwamen er democratische verkiezingen en werd er een Waarheids- en Verzoeningscommissie ingesteld, waarbij iedere vertegenwoordiger en medeplichtige van het Apartheidssysteem amnestie kreeg in ruil voor een eerlijke bekentenis van zijn ‘Haal je hoofd uit misdaden. Krog woonde de wolken, er gaat de zittingen van die niks veranderen, commissie bij en schreef behalve met er een veelbekroond boek geweld’ over: Country of My Skull (verfilmd met Samuel Jackson en Juliette Binoche in de hoofdrollen). Ergens in het boek vraagt ze zich af, terwijl ze de blanke boeren observeert met hun harige armen en dikke nekken: ‘I shrink and prickle. Against. Against my blood and the heritage thereof. Will I forever be them?’ ‘Zal ik altijd een van hen blijven?’ “Vroeger had je geen keuze, toen was je een van hen, of je nu wilde of niet”, zegt Krog. “Nu kun je van positie veranderen, als je wilt. Je kunt kiezen waar je werkt, waar je woont, wie je vrienden zijn. Qua woonwijken is

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

er weinig veranderd in Zuid-Afrika, maar op de werkvloer is alles wel anders. Op de universiteiten lopen zwarte en witte De faculteit Godgeleerdheid nodigde studenten door elkaar. Daardoor wordt de Zuid-Afrikaanse dichter Antjie alles wat je denkt, ziet, leest en hoort elke Krog uit. Zij sprak donderdagavond dag weer grondig bevraagd en herbe16 januari aan de VU over de global vraagd door het contact met anderen. village, waarin we steeds meer Daardoor ben je je ten diepste bewust worden geconfronteerd met de religieuze en culturele ander. van alles wat je doet, ik leef nu dus heel bewust. “Het is niet zo helder van welke groep ik deel uitmaak. Soms maak ik deel uit van hen, soms niet. Zelfs wie zij zijn, wordt elke dag bevraagd. ook omdat er mensen van buiten bij zijn gekomen, bijvoorbeeld Nigerianen, die niet zo in termen van ras denken als Zuid-Afrikanen. Het zijn mensen die komen om kennis te vergaren of geld te verdienen, verder niks.” Tijdens de Apartheid dacht Krog dat de antwoorden op de Zuid-Afrikaanse problemen in Nederland en Europa lagen. “Als ik nu naar de rest van de wereld kijk, word ik weleens wanhopig. Want nergens is er enige verandering te zien. Ik dacht dat jullie het in Europa goed voor elkaar hadden, maar kennelijk is dat niet zo. Dat leek maar zo, omdat er maar kleine groepen zwarten woonden. Maar nu,met al die verschillende culturen en religies zie ik dat het antwoord ook niet in Europa ligt. De manier waarop ook hier minderheden voor hun eigen waarden opkomen, is gezond voor jullie als samenleving. Want je zult verrotten en sterven als je zo in jezelf gekeerd blijft.”

Global village

Gewelddadige revolutie “Aanvankelijk lieten we ons vaak inspireren door de filosofie van zwarte Amerikanen maar hun idioom is gebaseerd op hun positie als een minderheid tegen over een zeer machtige witte gevestigde orde. In Zuid-Afrika hebben we dus een ander, een nieuw idioom nodig, omdat de meerderheid hier zwart is, zich steeds meer vestigt. Als ik nou deel zou uitmaken van een volkomen machteloze witte minderheid, dan zou dat idee van ‘hen’ en ‘wij’ fundamenteel veranderen. Maar we zijn niet machteloos. We zijn nog steeds geprivilegieerd. In Zimbabwe, dáár is de witte minderheid veranderd in een machteloze minderheid.” Is Zimbabwe een goed voorbeeld, vraag ik haar. De onteigening van het land van blanke boeren gaat daar gepaard met enorme drama’s. “Maar er is tenminste iets fundamenteel veranderd in Zimbabwe”, antwoordt Krog. “Ja, het is dramatisch voor de blanke boeren, maar hoe zijn ze aan hun land gekomen? Toen hun voorouders uit Nederland kwamen, hebben ze het zich gewoon toegeëigend. Zij zijn begonnen met stelen. Als je door Zuid-Afrika rijdt, waar je ook rijdt, links en rechts is het land in handen van een witte minderheid en dat kan niet voortduren, zeg ik je. Dat moet een keer afgelopen zijn.”

Meindert Flikkema docent innovatiemanagement

opinie

‘College geven moet lonen’ Het verbeteren van onderwijs moet de hoogste prioriteit van de universiteit worden.

vindt dat je ook hoogleraar moet kunnen worden op basis van excellent lesgeven? “Er bestaan op de Nederlandse universiteiten mooie visies over het onderwijs, maar uiteindelijk worden die te weinig uitgevoerd. Het levert simpelweg niet voldoende op om je in te spannen voor onderwijsverbetering. Daarom pleit ik ervoor dat ook excellente docenten, met voldoende wetenschappelijke ervaring, hoogleraar kunnen worden. Zodat het loont om een uitmuntende docent te zijn.” Maar niet elke docent kan hoogleraar worden. Wat voor prikkels moeten er nog meer komen? “Er is een groot verschil tussen het salaris van een topdocent en een toponderzoeker. Terwijl de maatschappelijke impact van een docent soms groter is dan die van een onderzoeker. Goed onderwijs is niet synoniem aan een usb-stick inpluggen en je verhaal afdraaien. Het is ambachtelijk werk, net als het doen van goed onderzoek. Zoals een collega van mij zegt: Teaching really makes you sweat. Die salarissen moeten meer gelijkgetrokken worden.”

Geef docenten perspectief Universitair hoofddocent innovatiemanagement en programmaleider postdoctorale opleiding management consulting Meindert Flikkema was docent van het jaar bij de economische faculteit. In 2008 promoveerde hij aan de VU. Zijn volledige voorstel ‘Geef docenten perspectief’ staat op advalvas.vu.nl>opinie.

ook. Tien jaar geleden schreven studenten in de collegebanken netjes op hun schrijfblok mee. Nu zitten ze de hele tijd met hun smartphone in hun hand. Daar moet je mee kunnen omgaan.” Alle docenten moeten gepromoveerd zijn. Dat is toch geen voorwaarde om goed les te kunnen geven? “Een docent is gepromoveerd of onderweg daarnaartoe. Een promovendus kan best eens voor een werkgroep staan. Maar bij grote groepen en vakken moet iemand voor het bord staan die het ambacht zelf behoorlijk onder de knie heeft. Als je zelf weet hoe het onderzoek werkt, dan kun je dat ook beter aan studenten doorgeven.”

Het verdelen van onderzoekstijd moet van u ook op de schop. “Veel publiceren levert veel onderzoekstijd, en meer, op. Iedereen is dus op het publiceren gericht. In mijn voorstel krijgt niemand meer onderzoekstijd uit de eerste geldstroom. Dat zal het doen van onderzoek met studenten bevorderen. Ikzelf stuur alle vijfhonderd eerstejaars bedrijfskunde naar Starbucks om daar onderzoek te doen. Die data gebruik ik weer bij mijn mastervak. Studenten studeren er zelfs op af.”

Meindert Flikkema

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 12 — 12 februari 2014

ICOON Duke Innovation Co-Lab

DOOR FLOOR BAL

Waarom zouden docenten zelf ook regelmatig in de collegebanken moeten zitten? “Bij veel beroepsgroepen, advocaten, artsen en accountants, is het heel gebruikelijk dat mensen permanent leren. De afgelopen elf jaar heb ik vijf dagen aan trainingen en opleidingen besteed. Dat zouden er vijf per jaar moeten zijn. Het lesgeven zelf verandert

ADVALVAS

COLUMN

Goed stel hersens José Verwaal derdejaars antropologie

FOTO StudioVU/Yvonne Compier

“

Wat doe jij in het dagelijks leven?” De meest inspiratieloze vraag ontsnapt mijn mond. Ze slaat haar ogen neer. “Ik werk in een kledingwinkel.” Haar trillende mondhoeken verraden een zenuwtrekje. Ze vervolgt haast fluisterend: “Tja, ik ben mislukt als student.” Zij loopt nog rond met het idee dat een student meer waard is omdat ie ooit een papiertje gaat halen en een bepaald vocabulaire bezigt. Dat het universitaire systeem superieur is aan andere systemen. Bullshit. Twee jaar geleden vierde ik vakantie op het Hongaarse platteland met een groep wiskundeprofessoren – algebraïsche grootheden van over de hele wereld. Ik had net een onvoldoende gehaald voor mijn statistiek en voelde me bij voorbaat al geïntimideerd. Guess what? Het waren doodgewone mensen met een ochtendhumeur, zweetvoeten en een voorliefde voor pálinka – de brandewijn die een paar huizen verderop werd gestookt. De boer, de burgemeester, de professoren; we gingen allemaal aan de

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

sterke drank. Aan het einde van de avond zong iedereen Ik had net een even vals. onvoldoende De meeste studenten zullen gehaald voor ook vinden dat een boer mijn statistiek evenveel waard is als een en voelde me professor. Tot ze zelf op een verjaardag moeten vertellen bij voorbaat al dat ze met hun rechtenstudie geïntimideerd zijn gestopt en nu post bezorgen. Knappe jongen die geen deuk in zijn ego krijgt als zijn oom buldert: “Maar je hebt toch een goed stel hersens, jongen!” Zo niet Hans, mijn klasgenoot op de middelbare school. Hij viel in slaap tijdens redevoeringen over deugdelijk leven. “En Hans, wat denk jij ervan?” Hans schrok wakker en gaf altijd een adequaat antwoord. Daar had hij niet veel woorden voor nodig. “Hm”, was toereikend om de filosofieleraar tevreden terug te laten hummen. Want Hans was charismatisch. En charisma is het enige dat je nodig hebt om het ver te schoppen in deze wereld. Toch wilde hij het niet ver schoppen – althans, niet volgens de heersende maatstaven. Hij wilde stratenmaker worden. “Lekker fysiek, werken in de bouw.”

Ik heb me vaak verwonderd over deze instelling. Waarom bekommert iemand met een vwo-brein (hij zei ook intelligentere dingen dan “hm”) zich om een stapel stenen? Hans is nog steeds een hersenbreker – maar hij staat niet op zichzelf. Er zijn genoeg studenten die zich na een half jaar nog steeds een buitenstaander voelen in het academische circuit. Dit zijn de studenten die elke vrije minuut aan hun studie spenderen maar het nèt niet redden. En de studenten die twijfelen of ze wel op de juiste plek zitten. Uiteindelijk haken ze af, ze worden winkelmedewerker of postbezorger. Is dat erg? Sterven hun grijze cellen af? Wellicht. Maar het is vooral erg als ze op een feestje fluisterend vertellen dat ze hebben gefaald, omdat ze ervan uitgaan dat iedereen die vlekkeloos de universiteit doorloopt beter is dan zij. Iedereen die zichzelf dusdanig devalueert raad ik aan om eens een straatje te leggen met Hans of pálinka te drinken met een wiskundeprofessor met zweetvoeten.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Onderwijsaudit in aantocht Rector Frank van der Duyn Schouten vertrouwt erop dat de VU haar zaken op orde heeft en de onderwijsaudit goed doorstaat.

DOOR DIRK DE HOOG

en commissie onder leiding van oud-minister Jo Ritzen komt de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs aan de VU doorlichten. Deze zogeheten onderwijsaudit vindt in eerste ronde plaats op 17 en 18 maart. Een tweede ronde van de visitatie staat gepland van 22 tot en met 24 april. Als de commissie positief oordeelt, is de VU geslaagd voor de Instellingstoets kwaliteitszorg die een keer in de zes jaar plaatsvindt. Vorig jaar stelde de VU de visitatie nog uit omdat uit een proefaudit bleek dat veel zaken op het gebied van kwaliteitszorg nog niet voldoende op orde waren. Toenmalig rector Lex Bouter trad zelfs af omdat hij te weinig draagvlak zou hebben om voortvarend de kwaliteitszorg van het onderwijs te verbeteren. Zijn opvolger Frank van der Duyn Schouten ziet de komende visitatie met vertrouwen tegemoet. “We zijn er klaar voor. De afgelopen maanden is er veel werk verzet en volgens een recentelijk gehouden interne proefaudit voldoen we, naar ik verwacht, aan de eisen die de officiële accreditatiecommissie stelt.” Hij kan het weten, want hij was zelf lid van de commissie die de instellingstoets afnam bij de UvA en de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Ter voorbereiding van de visitatie heeft de VU een kritische zelfreflectie geschreven, die vooralsnog vertrouwelijk is. Maar die wordt na het bezoek van de commissie openbaar gemaakt, zodat iedereen binnen de VU ervan kan leren. Dat is namelijk nadrukkelijk het doel van deze visitatie volgens de rector. “Het is niet de bedoeling dat we alleen maar even door een bureaucratische hoepel springen en dan weer jaren op onze lauweren gaan rusten. Dit proces moet de kwaliteitsborging van het onderwijs werkelijk verbeteren. Daar hebben we ook onze onderwijsvisie voor geschreven.” Decaan eindverantwoordelijk Hij streeft er niet naar dat de hele VU eenzelfde onderwijsconcept gaat volgen, maar wel dat alle faculteiten een duidelijke visie op hun onderwijs ontwikkelen en daar consistent mee omgaan. “Voor de ene faculteit zal probleemgestuurd onderwijs een goed model zijn, maar voor een andere niet. Faculteiten moeten op basis van de VU-visie een eigen onderwijsbeleid ontwikkelen.” Eén conclusie heeft de rector al wel getrokken uit de kritische zelfreflectie.

“De verantwoordelijkheden binnen de faculteiten moeten duidelijker worden belegd. Dus de decaan krijgt eindverantwoordelijkheid in plaats van een collegiaal bestuur met een portefeuillehouder onderwijs, onderzoek en de directeur bedrijfsvoering. Die decaan wordt daarbij dan wel bijgestaan door een managementteam waaraan hij taken kan delegeren.” ‘Geen gratis ijsjes’ Een ander belangrijk aandachtspunt de komende tijd is de tevredenheid van studenten. “We gaan geen gratis ijsjes uitdelen, maar wel proberen de verwachtingen van studenten beter af te stemmen op wat hun opleiding en de campus werkelijk te bieden hebben. Daarom gaan we onder meer universiteitsbreed aan matching doen.” Komend jaar moeten alle aankomende studenten een uitgebreide vragenlijst invullen en een aantal dagen proefstuderen bij de opleiding van hun keuze. Individuele gesprekken met alle aankomende studenten zitten er nog niet in volgens de rector omdat dat erg arbeidsintensief is. “We sturen aankomende studenten ook niet op voorhand weg. We geven ze een middel in handen om zelf te zien of ze een geschikte studiekeuze hebben gemaakt. Want dat past bij onze onderwijsvisie. We geven goede begeleiding en zijn altijd bereid te helpen, maar als student heb je ook je eigen verantwoordelijkheid. Uiteindelijk moet je het zelf doen.”

nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

campus

Blog van een boventallige

Reorganisatie

Commotie bij Communicatie De voorgenomen reorganisatie bij het domein Communicatie & Marketing roept veel emotie en boosheid op bij de betrokken medewerkers.

en van de pijnpunten is dat medewerkers die boventallig dreigen te worden veel druk van de leiding ervaren om te solliciteren op vacatures die lager zijn ingeschaald dan hun huidige functie en onder hun niveau liggen. De ondernemingsraad maakt zich zorgen over de oplopende spanningen, bleek tijdens de vergadering op 5 februari. “Dit lijkt asociaal beleid’’, zei een raadslid. De ondernemingsraad heeft veel vragen bij het reorganisatieplan. Belangrijk punt van kritiek is dat er veel beleidsvoornemens in staan, maar dat nog lang niet alle punten concreet zijn uitgewerkt. Zo moet er een nieuw alumnibureau komen en gaat VUconnected als afdeling Maatschappelijke Profilering op in de nieuwe dienst Communicatie & Marketing. Ook alle communicatiemedewerkers van de faculteiten worden bij de nieuwe dienst ondergebracht. De OR neigt ernaar het hele plan uit te stellen. Maar daardoor duurt de onrust onder het personeel alleen maar langer. Een tussenoplossing is nu met het plan

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

in te stemmen, maar de uitvoering per afdeling te faseren. Daarvoor moeten dan eerst verder uitgewerkte deelplannen komen. Een andere zorg is de voorgenomen outsourcing van de fotografie en vormgeving. De OR vraagt zich af of dit werkelijk tot een besparing leidt. Ook is het voor de betrokken werknemers erg moeilijk een andere baan te vinden gezien de huidige arbeidsmarkt. De VU moet dan lange tijd wachtgeld betalen. Dan kun je volgens de OR beter de mensen in dienst houden in plaats van externen in te huren. De OR vindt ook dat de doelstelling om 35 procent te bezuinigen niet in beton gegoten moet blijven, gezien de omvang van de reorganisatie. Als er meer tijd nodig is om het reorganisatieproces goed te laten verlopen, mag dat best geld kosten. Wat de OR uiteindelijk adviseert wordt komende week duidelijk. Dan stuurt de raad een preadvies naar het bestuur. Na bespreking ervan op 19 februari volgt eind februari een definitief advies, ook voor het domein Secretariële Ondersteuning. (DdH)

Hoe houd je je werk vol, als je weet dat je baas je niet meer wil? Mariska, ruim 7 jaar communicatieadviseur bij de VU, is een van de ontslagbedreigden. Op de website van Advalvas vertelt zij wekelijks over wat zij en haar collega’s doormaken. Hieronder enkele passages uit haar blogs. Volg Mariska’s belevenissen op advalvas.vu.nl>blogs & columns. Het uur Ik ‘Vandaag krijgen we het te horen. Mijn telefoon gaat over. Ik zie aan het nummer dat het onze personeelsadviseur is en mijn hart slaat een slag over.’ Imagoschade ‘En nu is het dan echt zover. Ik ben ontslagbedreigd. En hoewel ik me er dus mentaal op had voorbereid, voelt het niet goed. Ik voel me niet gewaardeerd, niet op waarde geschat.’ Staatslot ‘Wanneer krijgen we eindelijk eens wat medeleven? klinkt het opeens uit de zaal.’ Twijfels ‘Ik voel bij mezelf en collega’s enige aarzeling en voorzichtigheid. Hoe open kunnen en willen we eigenlijk zijn naar elkaar toe? We zijn immers ook elkaars concurrenten bij het solliciteren...’ Campingoppas ‘Terwijl ik vooral over mijn communicatiecarrièreperspectieven nadenk, kan ik het idee van een camping of B&B ook nog steeds niet van me af zetten.’ Kriebels ‘Ik kom maar moeilijk op gang. Mijn hoofd zit te vol met andere zaken en mijn lichaam vol onrust. (…) Ik probeer dezelfde kwaliteit te leveren als altijd, maar ben bang dat dat niet helemaal lukt.’ Onder druk gezet ‘Nee, toch?! Dat kunnen ze mij en mijn collega’s toch niet aandoen?! Eerst iedereen afwijzen en ontslaan en dan de hele boel uitstellen of terugdraaien?’

PERSONEELSPAGINA

ONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 6, NUMMER 7, 12 FEBRUARI 2014

Ambassadeurs Katja van Noordt en Daniëlle Cohen: “We deden dit natuurlijk al, maar op papier.”

DOE HET LEKKER ZELF Er is weer een serie self services online gezet, waarmee je nog meer HRM- en financiële zaken digitaal kunt regelen. Niet alleen een kwestie van besparen: het moet je ook meer overzicht opleveren. Privé doen we het ook, we bankieren, boeken reizen, kopen spullen digitaal. Heel handig, want we hoeven niet meer op dagafschriften te wachten om financieel overzicht te krijgen, we kunnen middenin de nacht een reis regelen. “Dit is vooral heel normaal. Het hoort bij deze tijd”, vindt Daniëlle Cohen, P&O adviseur van Exacte Wetenschappen en ambassadeur van het project e-HRM. Al voor op 27 januari een nieuwe serie self services online werd gezet op VUnet lichtte zij de medewerkers van haar faculteit voor over wat ze voortaan digitaal zelf gaan doen.

ZICHT OP DE PIJPLIJN

Toch zit niet iedereen erop te wachten deze ontwikkeling ook op het werk te omarmen. Self services wordt nogal eens opgevat als ‘je doet het voortaan maar lekker zelf’. Cohen: “Mensen denken: jullie verzinnen dit en wij moeten het doen. Ze vergeten dat we er straks allemaal voordeel bij hebben.” Wat zijn dan die voordelen? Een besparing voor de VU natuurlijk. Maar ook: geen onleesbare

handschriften op formulieren ontcijferen, niet meer naar de personeelsbalie lopen, minder kopiëren, weten waar in de pijplijn die declaratie zich bevindt. Een herinnering krijgen dat je een jaar- en beoordelingsgesprek met je medewerker moet gaan voeren en het formulier al half ingevuld vinden, omdat de afspraken van vorig jaar nog in het systeem staan. Minder stapeltjes en hangmappen, minder zoeken. Meer overzicht.

ELKE DAG NAAR VUNET

Regie hebben over je eigen werk, noemt Michel van Raaphorst het. De directeur bedrijfsvoering van Rechtsgeleerdheid is lid van de stuurgroep die de projecten e-HRM en Declareren nieuwe stijl stuurt. Nieuwe routines moeten inslijten, weet hij. Bonnen die je declareert, moet je voortaan scannen en ze na de afwikkeling nog drie maanden bewaren van de Belastingdienst. “Ik merk het zelf ook: je hebt gedeclareerd en denkt ‘waar heb ik die bonnetjes ook alweer? En welke had ik nou al gedeclareerd?’” Je krijgt herinneringen van het systeem, maar daarvoor moet je wel iedere dag even inloggen op

VUnet, benadrukt Katja van Noordt, controller bij Exacte Wetenschappen en ambassadeur van het project Declareren nieuwe stijl. Een takenblokje op VUnet herinnert je aan wat je moet doen, zoals een factuur of declaratie goedkeuren of een volgende stap zetten in de afwikkeling van een jaar- en beoordelingsgesprek. “Medewerkers moeten echt iedere dag even inloggen. Dat moet routine worden. We deden dit werk natuurlijk al, maar op papier. De stappen zijn niet anders, maar nu doe je ze via je scherm.”

RANDVOORWAARDE: DE TECHNIEK

Dan moet wel voldaan zijn aan de randvoorwaarden. Een goed bemande servicedesk bijvoorbeeld. De medewerkers personeelsbeheer bemannen die gezamenlijk. Zo concentreer je de expertise, vindt Van Raaphorst. “Het is natuurlijk persoonlijker om even naar iemand toe te kunnen lopen met een vraag, maar die medewerker is er niet altijd en zal ook niet altijd het antwoord hebben. De HRM servicedesk is iedere werkdag van negen tot vijf bereikbaar en de medewerkers weten overal van.”

Een andere randvoorwaarde: de techniek. Een pijnpuntje op de VU, omdat we de hobbels bij de invoering van het Digitaal Loket en VUnet nog niet vergeten zijn. De nieuwe self services draaien goed op de huidige standaardwerkplekken op de VU. Wetenschappers met niet-standaardwerkplekken hebben het moeilijker. De self services werken niet (volledig) op alle combinaties van platform en browser. Het project werkt er hard aan om dat te verbeteren. Op VUnet staat daarover een bericht, meer details volgen. Cohen vindt overigens dat in voorlichting en op VUnet te veel vakjargon staat: “Mensen komen mij uitleg vragen, je riskeert dat ze afhaken. Ik hoop echt dat daar iets aan gebeurt.”

HET IS GEEN BOL.COM

Aan veiligheid en privacy is veel aandacht besteed, verzekeren projectmanager e-HRM Ingrid Daamen en hoofd Beleid en Organisatieontwikkeling bij HRMAM Petra Hendriks. Autorisatie - wie waarin mag kijken - is goed georganiseerd en wordt vaak gecheckt. Uiteindelijk is alles te hacken, maar als gebruiker kun je veel doen om het systeem veilig te houden. Zoals waken over je VUnetID, aldus Daamen: “Je kan echt niet langer je VUnetID onder je toetsenbord plakken of hem aan anderen uitlenen. Realiseer je dat het je digitale handtekening is en dat jij aansprakelijk bent voor het gebruik daarvan.” Daamen is trots op het systeem, ook al ging men vanwege het budget uit van een standaardpakket: “We zijn natuurlijk geen Bol.com: het is niet heel gelikt. Er staat nog weleens een knop op een onlogische plek of je moet een keer extra klikken.” Ook Hendriks is enthousiast: “Dit project heeft me wel opgevoed, ik kom uit het Flintstonetijdperk. Bedenk nou eens eerlijk wat je eerst allemaal deed aan formulieren heen en weer sturen, bellen, mailen, de secretaresse instrueren. En geef het een tijdje de kans. Leidinggevenden zeggen: 'Laat dit door een administratief medewerker doen, die heeft de routine.' Maar het is niet ingewikkeld en het levert hen zelf echt overzicht op.”

MIJN IDEALE VU

MEDEWERKERSVOORSTELLING FREEK DE JONGE

Marga Philippo Een expertisenetwerk van VU-secretaresses en front-office-medewerkers. Dat is al jaren een wens van Marga Philippo, teamleider bij Arbo & Milieu en domeincommissielid van het Secretaressedomein. De reorganisatie moet helpen.

VERLIEFD OP HET NEUTRINO

INFORMATIE VAN DE WERKVLOER

Twee weken Winterspelen is natuurlijk niet genoeg voor een echte sportieveling. Blokkeer daarom donderdag 10 april alvast in je agenda. Die dag vinden op en rond de campus de VU Olympics plaats, met het VU Sportplaza met uitdagende clinics, een interactieve tentoonstelling, een breed scala aan sporten waaraan je mee kunt doen en een feestelijke afsluiting in het VU Holland House. VU Olympics wordt georganiseerd door VU On Campus, Faculteit Bewegingswetenschappen, VU Sportcentrum, studieverenigingen en studentensportverenigingen.

> OVERZICHT SELFSERVICES: VUNET > SERVICEPLEIN > PERSONEELSZAKEN > HRM SERVICEDESK: SERVICEDESK.HRM@VU.NL OF (020) 59 82882

Zelf je mening geven over waar het met de VU naartoe moet? Mail naar PP@VU.NL

Dat vindt ook Michel van Raaphorst. “We maken nu snelle stappen op de VU. Vanaf deze zomer regelen we nog meer HRM-zaken zelf, we hebben een webwinkel waar we straks ook onze reizen boeken. Het is een ingewikkeld traject, maar het levert wel een veel professionelere dienstverlening op.”

Freek de Jonge speelt maandag 10 maart zijn voorstelling Zondermeer voor VUmedewerkers in de Aula in het Hoofdgebouw. Zondermeer is een samenvoeging van Zonde en ondermeer. De basis voor het muziektheaterprogramma vormen de songs van de zeer lovend ontvangen cd Zonde van De Jonge. In een aantal aktuele conferences komt de vraag Hoe voelt onze nieuwe koning zich? aan de orde. Een vijfmans band onder leiding van Reyer Zwart begeleidt De Jonge. Kaarten, inclusief een diner vooraf, zijn te bestellen via > GRIFFIOEN.VU.NL > MEDEWERKERSVOORSTELLINGEN

“Ik organiseer al jaren de Secretaressedag omdat ik een netwerk van de grond wilde krijgen, maar dat lukte nooit. Ik hoop dat de reorganisatie dat eindelijk verandert. Je hebt elkaar aan de lijn, je mailt met elkaar, maar je ziet elkaar weinig. Als je elkaar tijdens bijeenkomsten hebt ontmoet, is samenwerken daarna veel eenvoudiger en vraag je elkaar makkelijker naar ervaringen. Hoe ingrijpend het secretaressewerk ook is veranderd, het blijft heel belangrijk. Secretaresses zijn nog altijd de spin in het web. Bij de reorganisatie verdwijnen veel banen. Dat vind ik erg vervelend, maar bij sommige faculteiten en diensten waren er relatief te veel."

“Het is ook tijd om verder te professionaliseren. Op de VU werken veel professionele secretaresses, maar je hebt ook mensen die bij wijze van spreken nog met twee vingers typen. Ons werk verandert nog meer door digitaliseringsprojecten als e-HRM. Daarom ben ik blij dat de secretaresses mee gaan doen aan een traject met onder andere cursussen over softwareprogramma’s en time-management. Ik vind het positief dat de VU daarin wil investeren. Er wordt ook een website (www.vu-secretaressenet.nl, red.) gelanceerd met informatie waaraan de secretaresses zelf bijdragen via kenniskringen, met onder meer tips en trucs. Die informatie komt van de werkvloer. Dat vind ik een heel goede ontwikkeling. Secretaresses die willen bijdragen, zijn van harte welkom. Met de Secretaressedag ga ik, samen met het organisatiecomité, gewoon door, maar we laten het programma nu wel aansluiten op ons professionaliseringstraject. Ik werk hier al dertig jaar en sta altijd open voor nieuwe ontwikkelingen in het secretaressevak, maar er zijn mensen jonger dan ik die denken: ik zit mijn tijd wel uit. Ik hoop dat veel secretaresses enthousiast worden voor het professionaliseringstraject.”

Michel van Raaphorst

NIEUWS & AGENDA

VU-hoogleraar theoretische natuurkunde Piet Mulders gaat de planken op. Op 10 maart staat hij met theatermaker Jan van den Berg in de Balie met het ‘theatercollege’ Ontdekkingsreis naar het allergrootste en het allerkleinste in het heelal. Welke deeltjes zijn er op het allerkleinste niveau? Wat is de rol van het higgsdeeltje? En wie zijn de mensen die op dit gebied grote ontdekkingen hebben gedaan? Dit is het derde evenement in de serie Public Science van de VU. Tickets à € 10,- kopen kan binnenkort via > WWW.DEBALIE.NL

VU GAAT OLYMPISCH OP 10 APRIL

UB CURSUSSEN

Je kennis over het vinden en verwerken van wetenschappelijke literatuur en data bijspijkeren op opfrissen? De UB biedt (web) cursussen en workshops aan. Ook voor ondersteuning bij het gebruiken van handige digitale tools en technieken in je onderwijs vind je informatie op > WWW.UB.VU.NL > HULP, ADVIES

Redactie Personeelspagina > CHARLOTTE BROUWER, ANITA MUSSCHE EN HOUKJE VLIETSTRA Beeld > PETER GERRITSEN, YVONNE COMPIER (STUDIO VU) Vormgeving > RUDIE JASPERS Reageren > PP@VU.NL

Theater

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

cultuur

Mediterraan op maat Foodism

Jakop Ahlbom BUG Dinsdag 25 februari Aanvang 20.30 uur Studenten € 13,VU-medewerkers € 15,50 griffioen.vu.nl

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

FOODISM Nassaukade 122 foodism.nl FOTO Eddy Wenting/Paulina Matusiak

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

Jakop Ahlbom ontwikkelde een geheel eigen theaterstijl, waarin hij toneel, mime, dans en illusionisme vermengt tot unieke voorstellingen. Na Lebensraum (mimeprijs 2012) waagt hij zich aan een bestaand stuk: BUG van de Amerikaan Tracy Letts. Agnes (Tamar van den Dop – foto) houdt zich in een motelkamer schuil voor haar gewelddadige ex. Via een vriendin leert ze de gevoelige Peter (Bram Coopmans) kennen. Hij ontdekt dat haar kamer wordt geteisterd door ongedierte en verdenkt de buitenwereld van een complot. Ze isoleren zich steeds meer. Peter zinkt weg in zijn wanen en trekt Agnes mee in een spiraal van angst. Voor wie de horror te veel wordt: na de voorstelling is er een nagesprek met psycholoog Jean-Pierre van de Ven.

CONCEPT Mediterraan georiënteerd restaurant waar je je eigen maaltijd kunt samenstellen. Je kunt porties bestellen van vlees, vis, bijgerechten en diverse soorten groente. De kosten variëren per categorie van vier tot zeven euro. SFEER Buiten begint het op winter te lijken, maar binnen oogt het zomers. Foodism is recentelijk verbouwd, de inrichting is vrolijk en toch ook strak. Minpunt is de muziek. Die staat hard, dan weer zacht, dan weer hard. Erg onrustig. ETEN Mijn tafelgenoot en ik eten (in de oven) gebakken aardappelen, varkenshaas, asperges en als dessert kiezen wij, eensgezind als wij zijn, de chocoladecake. Het is uitstekend eten, maar het vlees is ietwat aan de droge kant. Wij vinden het fijn om zelf de groente te kunnen kiezen die goed past bij ons hoofdgerecht. Zelfs de sauzen mogen we zelf uitzoeken. BEDIENING Uitermate vriendelijk en professioneel. Brood en water zijn op kosten van het restaurant. Waar krijg je dat nog? TIP Bewaar een gaatje voor de chocoladecake, die mag je echt niet missen. En als je niet weet hoe je je maaltijd samenstelt, vraag om advies van de medewerkers. Zij zijn kundig en erg behulpzaam. AANRADER Zeker weten. Een heel ruim aanbod van gerechten vanuit alle windstreken rond de Middellandse Zee. PRIJS Met twee personen 45 euro voor meerdere kleine gerechten, een dessert en een fles wijn. WAARDERING

Jules van der Vliet, student politicologie

nr 12 — 12 februari 2014

ADVALVAS

studenten

Sleutelgat 12

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van Frederiek Boonstra.

“D

at is nou een echte mannenplant”, zegt student gezondheid en leven Roxane Chizari (19). “Dat zijn typisch van die planten die vrijgezelle jongens in hun kamer zetten om de boel op te fleuren.” “Nee joh”, lacht studiegenoot Maud Jansen (18), “hier woont gewoon een meisje hoor, moet je die sloffen en die klok zien, die zijn hartstikke vrouwelijk. De rest van de kamer is heel vrolijk en kleurrijk. De kleuren staan wel leuk bij elkaar, terwijl je dat niet zou verwachten met groene vloerbedekking, een rode bank en een blauw bed. Ze heeft wel een verlepte bloem op tafel staan, vergeten water te geven?” “Dit meisje houdt wel van een drankje”, zegt student Europese Studies Miranda Ammerlaan (22) lachend, “dat schort

ADVALVAS

nr 12 — 12 februari 2014

aan de kast is van Cuarenta y tres en die wijn- en cocktailglazen laten zien dat ze die fles heus niet alleen heeft gekocht voor het schort. Zou ze misschien bij het corps zitten? Nee, daar is ze weer te netjes voor. Ze doet een studie die iets met gezondheid te maken heeft, vandaar die appels op tafel. Verder houdt ze van muziek, ze heeft haar koptelefoon binnen handbereik. En ze is gek op Prison Break!” “Die sieraden in de doosjes onder de tafel en die spiegel verraden dat hier een ijdel meisje woont”, constateert Jorik Metworst (19), student gezondheid en leven. “Ze is trouwens niet zo heel meisjesachtig, want ze heeft wel stoere schoenen onder de tafel staan. Bovendien is ze gezond en houdt ze van koken, vandaar dat schort aan de kast. Alleen, wat doet die giraffe aan de muur?”

Frederiek Boonstra 22 en studeert neuroscience Betaalt 450 euro inclusief voor een zolderkamer in Zuid

“Gezond eten vind ik inderdaad belangrijk; ik ga misschien eens in de vijfduizend jaar naar de snackbar”, lacht student neuroscience Frederiek Boonstra (22). Vandaar ook die appels, meestal heb ik er nog noten bij. Ik ben dus geen alcoholist, maar ik houd wel ontzettend van wijn en ga vaak in het weekend met vriendinnen een drankje drinken. Die koptelefoon hangt daar niet toevallig, ik heb bijna altijd muziek aan: jazz, klassiek of oude rock. Prison Break was een periode, ik hou van veel tv-series. Die poster kreeg ik van mijn moeder. Toevallig hing diezelfde poster ook op mijn middelbare school en hangt die ook hier beneden in huis. Verder ben ik niet heel ijdel. Ik draag wel veel sieraden, maar ben schaars met makeup.” Door student-reporter Nienke Stumpel Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Griff

door Merlijn Draisma

nr 12 â&#x20AC;&#x201D; 12 februari 2014

ADVALVAS