Nr 09 18 december 2013

Nr 9

18 december 2013 Poolkoorts: geen ijsbeer of muggenmassa houdt onderzoekers tegen

Winterdip: 4 redenen om je studie vol te houden (en 1 om te stoppen)

+ Social Skate, wintertenen en een agressieve kip

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

WINT SPEC ER IAL â?„

Jaap Winter komt de VU verwarmen pag 6

Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard.

Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen.

gRaduation Week 2014

Religie doet eRtoe!

13 t/m 16 januaRi

PRomoties, symPosia en debatten

Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300

meeR infoRmatie: WWW.godgeleeRdheid.vu.nl/ gRaduationWeek

www.uaf.nl

jaar

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’ ad valvas_100x130_def.indd 1

Ad 10:24 Valvas-100x130mm-jan2013-1.indd 1 29-11-13

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

25-01-13 14:10

INHOUD

jaargang 61 — nr 9

Jaap Winter, de nieuwe VU-voorzitter

6

Extreme research in de poolgebieden

10

VU NU

Heb ik wel de juiste studie 18 gekozen?

Skits doet pootje over

22

Cees Veerman heeft zelden 23 zó hard gewerkt En verder Online nieuws

4

Opinie: topopleidingen gewurgd

8

Column: Elies van Sliedregt

9

Onderzoeksnieuws

16

Post

22

Opinie: allochtonen in de top

24

Column: José

25

Campus: afscheid Harmen Verbruggen 26 PP

28

Cultuur: popmuziek en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

Coverfoto Peter Valckx

Het volgende nummer verschijnt op 15 januari 2014. *** FIJNE FEESTDAGEN ***

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Liesbeth Kuipers, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, José Verwaal, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier), Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 9 — 18 december 2013

Donderdag 12 december 2013, 13.24 » Rodelbaan op de campus.

Surprise van de Spar, die op echte sneeuw gehoopt had.

Gelukkig kostte de glühwein maar één euro.

Foto peter gerritsen

3

RSS feed Abonneer je op het laatste nieuws online

E

Davide Iannuzzi, fysicus en University Research Chair-hoogleraar, krijgt de prestigieuze Consolidator Grant van de European Research Council.

n weer is er een nieuwe actiegroep aan de VU. Titanic springt in de bres voor de afdelingen binnen de faculteit Aard- en Levenswetenschappen die slachtoffer zouden zijn van een volstrekt fout financieringsmodel dat trouwens ook andere bèta-opleidingen dupeert.

De faculteit Aard– en Levenswetenschappen heeft nu een tekort van 2,8 miljoen euro, daardoor dreigen er ontslagen te vallen bij met name aardwetenschappen, systeembiologie en het Instituut voor Milieuvraagstukken. Studenten aardwetenschappen hebben de Titanic-actie opgezet omdat ze het onterecht vinden dat hun afdeling zou moeten bezuinigen: het aantal studenten is de afgelopen jaren sterk gestegen, aardwetenschappen scoort goed in onderwijsenquêtes en afgestudeerde aardwetenschappers vinden gemakkelijk een baan. Kleinschalige topopleidingen zijn de dupe van de manier waarop het geld aan de VU wordt verdeeld, stelt Maartje Korver, een van de actievoerders en masterstudent hydrologie, in een opiniestuk.

(MS)

Leenstelsel jaar uitgesteld

Lees ‘VU wurgt topopleidingen’ op pagina 8.

Wetenschapper: ‘Er verschijnen engelen aan de VU’

Twee nieuwe bazen

VU gaat quitte draaien, maar wordt armer Volgens de begroting van 2014 komt de VU precies rond, maar voor de kosten van de reorganisatie wordt wel 19 miljoen euro uit de financiële reserve gehaald.

Popmuziek met een VU-motiefje De Nederlandse band Daryll-Ann is weer bij elkaar en brengt de verzamelbox Daryll-Ann again uit. Gitarist Anne Soldaat was in de jaren negentig voorlichter bij de dienst Communicatie.

Weer Europese beurs voor Davide Iannuzzi

Slimme mensen worden ouder ISO luidt noodklok over rechtsbescherming studenten Studenten vinden kwaliteit onderwijsgebouwen niet belangrijk

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

In actie voor zinkend FALW

T

De VU-Vereniging en de stichting VU-VUmc krijgen allebei een nieuwe voorzitter. opambtenaar Wim Kuijken is afgelopen week benoemd als nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht van de stichting VU-VUmc. Kuijken neemt het stokje over van Cees Veerman, die per 1 januari vertrekt. Ook het bestuur van de VU-Vereniging krijgt een nieuwe leider, namelijk Willem Schoo-

nen, oud-hoofdredacteur van dagblad Trouw.

De VU-Vereniging stamt nog uit de tijd dat de VU als bijzondere universiteit zichzelf moest zien te bedruipen met de stuivers, dubbeltjes en kwartjes die gereformeerden in de zogeheten VU-busjes stopten. Nu is de VU-Vereniging een maatschappelijk netwerk voor iedereen die zich betrokken voelt bij de VU en het

VUmc. Ze organiseert allerlei activiteiten via VU Connected. Samen met de VU en het VUmc stelt de VU-Vereniging meerjarenplannen op waarin wordt vastgelegd hoe de identiteit en de maatschappelijke verbinding van de VU en het VUmc moeten worden vormgegeven. (PB)

Zie ook het afscheidsinterview met Cees Veerman op pagina 23. nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

advalvas_online

(Re)tweets

Letteren en Wijsbegeerte gaan fuseren

D

e faculteiten Letteren en Wijsbegeerte gaan fuseren. Naar verwachting neemt het college van bestuur in januari een besluit over de fusie die nog voor het begin van het nieuwe academische jaar een feit moet zijn.

Beide faculteiten hebben nu al dezelfde decaan in de persoon van Michel ter Hark die enthousiast is over de fusie. Ook de onderdeelcommissies van beide faculteiten zijn positief. Ze zien een

inhoudelijke meerwaarde in de samenwerking. Samen kunnen de faculteiten een belangrijke bijdrage leveren aan de zogeheten academische kern die op alle faculteiten wordt ingevoerd. De filosofen met wijsgerige vorming en letteren met onder meer academic English.

De onderdeelcommissies vinden wel dat de fusie zonder ontslagen voor het personeel moet plaatsvinden. Een andere complicatie is dat de faculteiten Wijsbegeerte en Godgeleerdheid nu een gezamenlijk onderwijsbureau hebben. Hoe

dat in de toekomst moet, is nog onduidelijk.

Ook de faculteiten Psychologie & Pedagogiek en Bewegingswetenschappen praten over samengaan, maar voor die fusie ligt nog geen concreet plan op tafel. En in het kader van de vorming van de Amsterdam Faculty of Science krijgen ook de exacte faculteit en Aard- en Levenswetenschappen één bestuur en bedrijfsvoering. (DdH)

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken @FSR_FSW_VU 16-12_Zit jij er halverwege deze tentamenweek even helemaal doorheen?

Kom dan gezellig langs bij de SRVU voor warme... http://fb.me/6AM1lCxmT De SRVU deelt chocolademelk en kersthapjes uit.

Deze week in de hal van het hoofdgebouw, van 12 tot 14 uur.

Zie het uitgebreide bericht op advalvas.vu.nl>nieuws> 17 december.

@Amsterdam1012 16-12_Intensieve studenthouderij bij VU tentamens.... Massale start maandagochtend in RAI pic.twitter. com/5abIzTFRZp @Frederikker 16-12_Weekends zijn leuk. Maar doordeweekse dingen dankzij @ EOSVU ook. Jammer van dat tentamen donderdag… #bijnakerstmis #SR13 #letitsnow #VU

Studielening iets duurder

@ARLodder 15-12_website @vuamsterdam still violates Dutch Privacy law cf. lecture international meeting. My letter this Spring had no effect so far …

15-12_@janharmendv No choice, if you don’t want Facebook/advertisers tracing, no access to website. Some colleagues therefore no longer visit..

twitter/facebook/issuu

Boventallig ‘Het is zover. Ik ben ontslagbedreigd.’ Vanaf nu met grote regelmaat het blog van een boventallige op advalvas. vu.nl>blogs>Mariska

@RonaldBon90 14-12_Vol auditorium bij debat over identiteit van de Vrije Universiteit #VU #EOS #vuindemaak

Vogelvrij

Nieuwe vrienden in 2014 Daar zit je dan, in je nieuwe kamer in Amsterdam. Die bank van Ikea ziet er prima uit, maar wie komt er bij je zitten?

Advalvas geeft 5 wetenschappelijk bewezen tips om vrienden te maken op advalvas. vu.nl>tips&trucs

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

@VUSociologie 11-12_€2000 voor de beste scriptie! Stuur je masterscriptie vóór 31 januari 2014 naar de SER! http://fb.me/17pQGQoPk De scriptie moet gaan over een sociaaleconomisch onderwerp of over één van de andere werkterreinen van de SER. Daar valt heel veel onder, dus insturen maar!

De rente over een studielening wordt in 2014 0,81 %.

In 2013 was de rente 0,6%.

N

og altijd is de rente op een studielening extreem laag, maar studenten die in 2014 geld lenen van DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) betalen iets meer dan in 2013. Het percentage wordt ieder jaar opnieuw vastgesteld. De hoogte is afhankelijk van wat de Nederlandse staat betaalt voor leningen. (HOP)

Lees het uitgebreide bericht op advalvas.vu.nl>nieuws>10 december.

@EWStapper 9-12_De #UvA heeft animo en de #VU heeft verschillende verzetsgroepen. Toch wijzigen de beide CvB’s voor geen cm hun koers. rbbmr.nl

Arme mensen zijn vogelvrij in participatiemaatschappij. Dat vindt jurist en filosoof Marc Schuilenburg. Lees het artikel op advalvas.vu.nl>opinie

5

VU-baas Jaap Winter ‘Ik wil hier ook college geven - lijkt me leuk’

6

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

in actie

De nieuwe collegevoorzitter Jaap Winter (50) over de reorganisaties: ‘De pijn komt eerst en daarna wordt het beter.’

DOOR Floor Bal FOTO Peter Valckx

E

r zijn momenteel veel boze mensen op de VU. Een behoorlijk aantal heeft zich verenigd in de Verontruste VU’ers. Gaat u hen geruststellen? “Die onrust is er niet zomaar, die komt voort uit de beweging die de universiteit beter moet maken. Ik begrijp die boosheid. We moeten keuzes maken die soms nare consequenties hebben. De ontslagen zijn erg vervelend, iedereen is er bedrukt onder. In dat proces is het belangrijk dat we goed naar de mensen luisteren.

Iedereen mag voor zijn eigen belangen opkomen, dat is ook de bedoeling. Maar ik hoop ook dat mensen verder dan hun eigen wensen kunnen kijken. Met z’n allen zijn we verantwoordelijk voor de toekomst van de universiteit.”

Wat die mensen eigenlijk willen is dat u als een soort superman hier komt en de reorganisaties terugdraait. “Ja, dat

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

zou natuurlijk prachtig zijn, maar ik kan de bestaande issues niet zomaar wegtoveren. Het zou raar zijn als ik hier kwam en vervolgens de reorganisaties ineens niet meer nodig zouden zijn. We doen dit allemaal juist omdat we ervan overtuigd zijn dat we zo een betere universiteit krijgen. De pijn komt eerst en daarna wordt het beter. Daar zijn we van overtuigd.

Bovendien: als je nu niet reageert op de minder wordende overheidsbekostiging, staan we er over vijf jaar veel slechter voor. Dan verliezen we mogelijk een deel van de regie. Nu staan we tenminste zelf aan het stuur.”

De VU heeft wat last van een Calimero-complex. Is dit gereformeerde bescheidenheid of komt dat door het idee dat ‘echte Amsterdammers’ naar de UvA gaan? “Volgens mij heeft het helemaal niet met gereformeerde bescheidenheid te maken. En er gaan ook veel Amsterdammers naar de VU. Van buiten wordt er ook niet zo naar de VU gekeken, het zijn meer de mensen zelf hier die zo denken. We moeten ons niet kleiner maken dan we zijn. We zijn een goede universiteit waar mensen met passie onderwijs geven en onderzoek doen. Daar mogen we oprecht trots op zijn. Ik vind ook dat we onze successen explicieter mogen vieren.”

Winters college Jaap Winter blijft als hoogleraar colleges internationaal ondernemingsrecht geven aan de UvA. Hij wil dat ook aan de VU gaan doen. “Ik heb het er met de rechtendecaan al over gehad. We moeten bedenken hoe we het gaan inpassen. Het lijkt me leuk om te doen.”

Jaap Winter 2011-heden Lid raad van commissarissen, Randstad Holding 2008-2013 Hoogleraar corporate governance, Duisenberg School of Finance 2007-2013 Boardroom consultancy, Wintercools en Phyleon 2003-2013 Partner De Brauw Blackstone Westbroek 2005-heden Hoogleraar internationaal ondernemingsrecht, UvA 2003 Lid CommissieTabaksblat 1999-2004 Hoogleraar internationaal ondernemingsrecht, Rotterdam 1991-1996 Advocaat, De Brauw Blackstone Westbroek 1992 Promotie, Rijksuniversiteit Groningen

Passie in de boardroom is het doel van uw eigen bedrijf Phyleon. Hoe wilt u die in uw eigen bestuurskamer krijgen? “Die passie neem ik zelf ook mee, ik wil het graag goed doen met elkaar. Wat er binnen besturen vaak fout gaat, is dat zaken die impact hebben op het eigen functioneren onbesproken blijven. Ik heb er alle vertrouwen in dat wij dat wél zullen doen. Ook in de samenwerking met de nieuwe raad van toezicht.”

Van rector Frank van der Duyn Schouten mogen studenten best langer over hun bachelor doen, als ze hun tijd maar nuttig besteden.

Bent u het daarmee eens? “Wat hier relevant bij is, is dat we prestatieafspraken met het Rijk hebben.

Daarbinnen vind ik een jaartje langer studeren niet erg. Als iemand tijdens zijn studententijd heel actief is, moet dat binnen het systeem passen. De studententijd is een periode waarin mensen zichzelf en anderen beter leren kennen. Juist door relevante nevenactiviteiten. Het zou zonde zijn om daar afbreuk aan te doen.”

7

VU wurgt topopleidingen Kleinschalige topopleidingen zijn de dupe van de manier waarop de VU het geld uit Den Haag verdeelt. Een onacceptabele situatie, vindt actiegroep Titanic.

DOOR MAARTJE KORVER BEELD BAS VAN DER SCHOT

D

e afdeling Aardwetenschappen ervaart op dit moment aan den lijve wat het is om bestempeld te worden als ‘financieel ongezond’. Deze benaming staat in schril contrast met de uitstekende resultaten die deze afdeling de afgelopen tijd heeft behaald. Zo wordt aardwetenschappen in de Nederlandse Studenten Enquête en de Elsevierenquête al jaren als een van de beste studies van de VU gewaardeerd. Pas afgestudeerde aardwetenschappers hebben volgens het weekblad Elsevier een buitengewoon hoge baanzekerheid met een bovengemiddeld hoog startsalaris. Dit alles ondanks een halvering van het wetenschappelijke personeel en een verdubbeling van het aantal eerstejaars in het afgelopen decennium.

Toch is er een commissie ingesteld die moet herstructureren en bezuinigen op onder meer de afdeling Aardwetenschappen. Ook Moleculaire celbiologie en het Instituut voor Milieuvraagstukken staan bovenaan het lijstje. Gerrit van der Wal, voorzitter van deze commissie, vergeleek het wetenschappelijk personeel tijdens een medewerkersbijeenkomst met een ‘zieke patiënt’.

Het pleonasme wordt hem vergeven, maar de misplaatsing van deze kwetsende opmerking niet. Het is niet het wetenschappelijk personeel, maar het financiële model dat ziek is!

Sinds januari 2009 is op de VU het financieringsmodel Vusam ingevoerd. Dit bepaalt hoe de geldstroom van het Rijk verdeeld wordt over de opleidingen. Het uitgangspunt is dat onderwijsinspanningen worden beloond op basis van gerealiseerde ECTS, lees studiepunten. Met andere woorden: een docent met enkele honderden studenten in een collegezaal heeft met een cursus van 6 studiepunten voor de rest van het jaar genoeg verdiend.

Daarentegen moet een docent van een minder groot-

8

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

Make-over

schalige opleiding al snel een cursus of vijf geven voor dezelfde financiële vergoeding, waardoor er niet veel tijd overblijft voor wetenschappelijk onderzoek.

Niet alleen de studierichting aardwetenschappen en de verwante opleiding aarde & economie, maar veel bètastudies hebben het moeilijk binnen dit financieringsmodel. Technische opleidingen hebben relatief veel meer contacturen voor minder studenten, laboratoriumpractica en veldwerk. Ter compensatie kent dit model wel een hogere vergoeding toe aan onderwijs in het laboratorium of in het veld, maar men kijkt niet naar de structurele kosten van een laboratorium of veldwerk.

Het geldbedrag van het Rijk is voor de hele VU afgenomen. Toch heeft dit financiële verdeelmodel ertoe geleid dat er afdelingen zijn met overschotten, terwijl in het bijzonder kleinschalige en bètaopleidingen hun kwaliteit niet meer kunnen waarborgen met de voorgestelde bezuinigingen.

De VU is een universiteit waar hoogstaand onderwijs gegeven wordt. Wil het bestuur deze kwaliteit behouden, dan moet niet de afdeling op het slecht functionerend verdeelmodel aangepast worden, maar het verdeelmodel op een goed functionerende afdeling.

I

Voor het affiche van de actiegroep Titanic zie pag 4.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

foto Peter Valckx

Maartje Korver is masterstudent hydrology en schrijft dit opiniestuk in naam van actiegroep Titanic.

Elies van Sliedregt decaan Rechtsgeleerdheid

onbegrijpelijk dat de griffioen het aloude k begon mijn wetenschappelogo van de maagd had vervangen. Hartlijke loopbaan aan de Katholieke grondig ben ik het met haar eens: weg Universiteit Brabant, afgekort de met die agressieve kip.

KUB. Deze universiteit onderDan de Engelse naam van de universiging op een goed moment een teit. Een doorn in het oog van velen. VU complete make-over. De naam University Amsterdam blijft verwarring werd veranderd in Universiteit van wekken vanwege de dubbeling univerTilburg (UvT) en Tilburg University. siteit/university en het risico op verbasOok kwam er een nieuw logo. Het roodtering naar University of Amsterdam. witte jaren-tachtiglogo werd vervangen Wat mij betreft houden door een klassiek logo en we gewoon de originele een huisstijl in rustige Nederlandse naam aan blauw-gouden kleuren.

Weg met die net als de Vrije UniverMisschien verbeeld ik het agressieve kip siteit Brussel en de Freie me, maar deze gedaanUniversität Berlin. teverandering bracht Tja, en als ik dan toch nieuw elan en zelfverbezig ben: de campus. trouwen met zich mee.

Kan die zee aan bakstenen Ook de campus kreeg een niet weg? De VU-campus opknapbeurt. Recentelijk is ernstig aan vergroening bouwde men er nog een en ‘ontrommeling’ toe. We mooie faculty club. kunnen niet volstaan met Ik wens de VU eenzelfde het planten van hier en daar een boom. make-over toe. Laten we beginnen met Bij een grondige make-over denk ik aan het logo. De griffioen is al jaren een doorn veel gras en paden met brede tegels. in mijn oog. Dit logo, dat op een estheNatuurlijk, dit alles kost geld, veel geld. tisch volstrekt onverantwoorde wijze aan En dat in een periode van bezuiniging. het hoofdgebouw is vastgeklonken, zou Maar in de discussie over de bekostiging moeten plaatsmaken voor de destijds van een dergelijke operatie wordt het door Kuyper verkozen zegel van de positieve effect van een make-over onvol‘maagd in de tuin’ dat nog steeds prijkt doende onderkend. Het is de investering op het spreekgestoelte in de aula van de waard. Het geeft identiteit en een nieuw universiteit. In 1996 schreef VU-studente begin, zaken waarnaar we op deze univer(semitische talen) en Trouw-columsiteit snakken. niste Selma Schepel dat de griffioen de VU-onwaardig is. Deze staat voor chaos en vernietiging. Het was volgens haar Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Extreme research

Milieuwetenschapper Ko van Huissteden (links) installeert zijn meetopstelling in Siberië (FOTO Ron Lootens) 10

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

wetenschap

Bevangen door de Poolkoorts

Wie eenmaal dichtbij de Noord- of de Zuidpool geweest is, wil altijd terug. Niet alleen het klimaat is er extreem, ook de schoonheid laat niemand onberoerd. door welmoed visser

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

11

Extreme research

De hut waar de onderzoekers verblijven in Siberië (FOTO Ko van Huissteden)

Z

ijn geweer heeft hij gelukkig nooit hoeven gebruiken, maar ecologiehoogleraar Jelte Rozema weet hoe moet: aanleggen, scherp stellen, doorladen en de trekker overhalen mocht er ooit een ijsbeer te dichtbij komen. Hij heeft het geoefend, op de schietbaan in Longyaerbyen, Spitsbergen. Alle onderzoekers die op het eiland komen, moeten daar verplicht op training. Als ze je ongeschikt vinden om met een geweer rond te lopen, heb je een probleem. Dan mag je niet zelfstandig op pad. In je eentje het dorp verlaten zit er sowieso niet in, dat doe je altijd minstens met z’n tweeën. In het noordelijke Ny Alesund ’s nachts naar de wc gaan (die in het centrale gebouw zit) is ook een risico. De ijsberen komen af en toe tussen de huizen.

Vilten laarzen Milieuwetenschapper Ko van Huissteden onderzoekt het vrijkomen van methaangas uit de toendra, een broeikasgas dat in grote hoeveelheden is opgeslagen is in de bevroren bodem. Die paar keer per

12

maar ze werken fantasjaar dat Van Huissteden zolang het vriest. Als in Kytalyk, Noord-Siberië, Miljarden muggen tisch, de sneeuw begint te smelwerkt, heeft hij geen steken je bont en ten, niet meer natuurlijk.” geweer bij zich. Niet dat blauw en kruipen er geen wilde dieren zijn: in generatoren Zware apparatuur “Ik stond één keer oog in die daardoor Eigenlijk is die sneeuw oog met een wolf, gelukin Siberië best comfortakig liep die weer weg.” stukgaan bel. Per sneeuwscooter Maar rondlopen met een worden de onderzoekers geweer is ook gevaarlijk. naar hun hut gebracht, IJsberen zijn er niet in het dertig kilometer van het gebied waar Van Huisdichtstbijzijnde dorp. Op steden werkt, maar wel sneeuw kun je tenminste bruine beren, muskusosredelijk lopen en sledes gebruiken voor sen en wolven dus, die alledrie gevaarlijk de spullen die je anders moet dragen. kunnen zijn voor mensen. “We hebben Als de sneeuw begint te smelten, begint het weleens over geweren gehad, maar het echte ongemak: dan wordt alles nat alles afwegende hebben we ze nooit en drassig omdat het water niet wegzakt aangeschaft.” vanwege de permafrost. Er komt een In het gebied waar Van Huissteden en landschap tevoorschijn met dikke graszijn collega’s werken, wordt het ’s winters pollen, waarop je voortdurend je enkels -50. Als de onderzoekers er zitten – van verzwikt. het vroege voorjaar tot de herfst – is het “Dat is ploeteren. Helemaal omdat wij aanzienlijk minder koud, maar ’s nachts vaak zware meetapparatuur bij ons kan het nog steeds -30 worden. Van Huishebben.” Van Huissteden wijst op een steden kocht een paar Russische vilten koffertje. “Dat is net terug uit Moskou. laarzen als bescherming tegen de kou.

Het ding is ook zonder Siberische “Ze zijn helemaal van wol, ook de zool,

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

De hut in Siberië wordt warm gehouden door een pechka, een Russische houtkachel (FOTO Ko van Huissteden)

Milieuwetenschappers meten de uitstoot van methaan als de sneeuw is gesmolten (FOTO Ko van Huissteden)

Huissteden niet precies. omstandigheden bijna omstandigheniet te tillen.”

‘Het is fantastisch “Extreme den”, zegt hij. “Het frusEn dan zijn er natuurlijk om op zo’n trerende is dat er vaak iets de muggen. Die worden geïsoleerde plek te simpels stuk gaat, maar actief zodra het meer dan zitten’ dat je daar niets hebt om tien graden is. Miljoenen, het te repareren. Soms miljarden vervelende lukt het met improviseren, kriebelbeestjes die in maar niet altijd.” een zwerm om je hoofd Het meest gefrustreerd gaan vliegen (“daar wen raakt Van Huissteden je aan”, zegt Van Huisstetrouwens van de bureauden), je helemaal bont en cratie, van de papierwinblauw steken (“daar raak kel die hij moet invullen voordat hij zijn je immuun voor”, zegt hij) en ook in alle spullen in Siberië heeft. “Vooral het stuk onderzoeksapparatuur en generatoren tussen Amsterdam en Moskou is lastig. kruipen, waardoor die stukgaan. “AfgeDaarna gaat het meestal soepeler.” lopen jaar hebben we veel pech gehad In Siberië zijn de onderzoekers vaak met met onze meetapparatuur.” Hij wijst op maar een paar mensen, of alleen. “Daar een enorme kist waar een grote witte bol kan lang niet iedereen tegen”, vertelt Van op pootjes in zit, ook allemaal net terug Huissteden. Hij heeft een haat-liefdeveruit Rusland. “Dit is een apparaat om houding met zijn onderzoeksstek: aan de methaanuitstoot te meten, maar ook een ene kant de ongemakken, de eenzaamheleboel andere gegevens waaronder de heid, de frustraties, maar aan de andere lokale temperatuur. De methaanmeter kant is fantastisch om op zo’n geïsoleerde deed het nog wel, maar de meeste andere plek te zitten. In elk geval hebben de metingen niet, waardoor we heel veel onderzoekers alle vrijheid om hun leven gegevens niet hebben kunnen opslaan.” in te richten zoals ze willen.

Hoe het apparaat is stukgegaan, weet Van

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

Zwemmen in IJszee Dat is op Spitsbergen wel anders. Daar hebben de Noren de touwtjes strak in handen. Wie zich niet aan hun regels houdt, wordt weggestuurd. Door de jaren heen heeft Rozema daarover af en toe problemen gehad met studenten: iemand ging kajakken met een lokale timmerman, drie meisjes renden de Noordelijke IJszee in om te vieren dat een van hen jarig was. Rozema: “De Noren kunnen dat soort acties niet waarderen. En ze hebben een punt: als iemand in dat koude water een hartaanval had gekregen, of als de kajakker was verdwaald, hadden we echt een probleem gehad.” Op Spitsbergen mag je niet bevallen en niet doodgaan, laat staan worden begraven: door de permafrost komen botten altijd weer naar boven.

Op de Zuidpool waar Rozema ook onderzoek heeft gedaan naar het effect van het gat in de ozonlaag op plantjes die daar voorkomen heerst zelfs letterlijk een militair regime: “Je gaat al vanaf Oxford in een militair vliegtuig. Eerst vlieg je met een tussenstop naar de Falklands. Dan is het wachten op geschikt

13

Extreme research

Dood is een mens pas als hij warm is en dood “Mensen zijn tropische dieren en uitstekend uitgerust om zich tegen hitte te beschermen, maar tegen kou zijn ze nauwelijks bestand”, aldus Hein Daanen, bijzonder hoogleraar thermofysiologie.

Daanen is verbonden aan de faculteit Bewegingswetenschappen en TNO, waar extreme temperatuursomstandigheden worden nagebootst in klimaatkamers. “Onderzoekers die naar koudegebieden vertrekken brengen weleens een dag in zo’n klimaatkamer door om zich voor te bereiden”, vertelt Daanen.

Het onderzoeksteam in Siberië, links: Ko van Huissteden (FOTO Roman Petrov)

Jezelf morfine injecteren En dan zit je na jaren voorbereiding eindelijk op de Zuidpool en dan roosteren ze je in om wc’s schoon te maken en vloeren te dweilen. “Zonde van de onderzoekstijd”, moppert Rozema, “maar dat zijn de regels. Ze bezuinigen op personeel.” Net als op Spitsbergen krijgen onderzoekers op de Zuidpool strenge instructies over wat wel en niet mag, ook hier geldt weer: nooit alleen op pad, altijd opschrijven waar je naartoe gaat, bij omslaan van het weer zo snel mogelijk naar binnen. “Het kan daar verschrikkelijk hard waaien en sneeuwen. Als je dan buiten bent, raak je zo verdwaald en onderkoeld.” De arts op de onderzoeksbasis leerde Rozema ook hoe hij zichzelf morfine moest injecteren, mocht hij

14

De thermofysioloog weet alles van mensen in extreme weersomstandigheden. “Om zich tegen de kou te beschermen kan een mens wat extra warmte maken door te rillen en warmte beter vasthouden door zijn bloedvaten dicht te knijpen”, aldus Daanen. “Verder moet hij zich aanpassen door middel van kleding en gedrag.”

foto Jelte Rozema

weer. Dat duurt vaak dagen. Ze vliegen alleen als het helder is. Dan ben je nog een paar uur onderweg naar Rothera, de Britse onderzoeksbasis op Antarctica, met een klein vliegtuigje dat niet genoeg kerosine heeft om terug te vliegen als het weer omslaat.”

bijvoorbeeld in een gletsjerspeet glijden en botbreuken oplopen. “Dan maak je meer kans, omdat je de pijn niet voelt.

Gelukkig ben ik nooit in vervelende omstandigheden terechtgekomen.”

Vanaf Rothera gingen Rozema en zijn drie collega’s met de Zodiac naar een nabijgelegen eiland voor hun onderzoek.

Daar sliepen ze in tenten, ze hadden een aparte tent als toilet en een soort loods waar ze vuur mochten maken en zichzelf en eten konden opwarmen. Na een week

Jelte Rozema plantte de Friese vlag op de Zuidpool, de Britten waren not amused

Als een mens onderkoeld raakt, stopt het hart met kloppen bij een lichaamstemperatuur van ongeveer 29°C, maar reanimatie is vaak nog mogelijk. De laagste lichaamstemperatuur waarbij een mens succesvol is gereanimeerd, is 13,7°C”, zegt Daanen. “Je mag een mens daarom eigenlijk niet doodverklaren wanneer hij koud is.

Dood is hij pas als hij warm is en dood.”

Er is nog één lichamelijke afweermechanisme tegen koudeletsel dat bij de ene mens beter is dan bij de andere: in koude vingers en tenen treedt plotseling bloedvatverwijding op, zodat ze beter doorbloed raken. Het fenomeen heet cold induced vasodilation. Daanen heeft het onderzocht bij mariniers die op training in Noorwegen gingen (door ze hun vingers in ijswater te laten steken en de lichamelijke reactie te meten), en kan voorspellen wie risico loopt op letsel door kou. (PB) nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

Een ijsbeer op Spitsbergen (FOTO Ko van Huissteden)

Biologieprofessor Jelte Rozema sleept zijn onderzoeksopstelling door de sneeuw op Spitsbergen (FOTO Stef Weijers)

ga je terug naar Rothera waar je kunt douchen.

“Iedereen leeft erg met elkaar mee. Toen ik er was, was er een vliegtuig waarvan in de lucht één motor was uitgevallen. Het was een emotioneel moment toen die weer veilig aan de grond stond.”

wilde dieren betreft.”

Wel zijn er de zogeheten Er zijn skua’s, skua’s, meeuwen met de meeuwen met de klauwen en snavel van een klauwen en snavel roofvogel, die je aanvallen van een roofvogel, en je hoofd openpikken die je aanvallen of klauwen. Rozema: “Die beesten zijn zo agressief en je hoofd omdat ze maar heel weinig openpikken tijd hebben om hun jongen groot te brengen.

Altijd met potlood Elke verstoring kan fataal Met stroom wordt zo zijn.” Een collega maakte zuinig mogelijk gedaan, een keer zo’n heftige want alles moet worden aanval van skua’s mee dat geïmporteerd: “E-mails werden eenmaal ze een dag moest bijkomen. in de 24 uur in bundels weggestuurd.”

Apparatuur als laptops doet het in extreRozema zat een keer op de Zuidpool toen me koude slecht omdat de accu’s heel zijn moeder jarig was. Met veel moeite snel leegraken. Rozema werkt daarom regelde hij dat hij twee minuten naar huis altijd met een opschrijfboekje en mocht bellen. potlood, geen pen, die houden er ook Op de Zuidpool zag Rozema orka’s van mee op bij extreme koude. “Soms zijn dichtbij, verschillende soorten pinguïns, je vingers te stijf om te schrijven.” zeeolifanten en zeeluipaarden. “Voor orka’s moet je oppassen, vooral als je op Sneeuwblind zee in zo’n Zodiac zit, maar verder ben En dan is er overal in de poolgebieden je op Antarctica betrekkelijk veilig wat de verblindende zon op de sneeuw. Van

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

Huissteden dacht dat hij een redelijke skibril had, maar kreeg pijn aan zijn ogen. Nu draagt hij een bril die zijn ogen helemaal afschermt en gebruikt sunblock om zijn huid te beschermen. Rozema wijst op zijn voorhoofd: “Hier hebben ze een stuk huid moeten wegnemen. Of dat door mijn werk in de poolgebieden komt, is lastig aan te tonen, maar het speelde vast mee.”

En toch is er iets aan die barre, Arctische gebieden dat altijd blijft trekken. Je zou het de poolziekte kunnen noemen: is Van Huissteden eindelijk weg uit Siberië, dan gaat hij voor zijn vakantie wandelen in het noorden van Noorwegen. Ook aan Rozema blijft het trekken. Een aantal jaar geleden leidde hij excursies bij een cruisereis naar Spitsbergen voor NRC-Lux. “Dat was het mooiste wat er is. We hebben zo ongelooflijk veel gezien.” In de toekomst wil hij meer reizen gaan doen. Elke kans om op boven de poolcirkel te zijn, grijpt hij aan. Rozema ziet het ook bij de studenten die hij meenam: zonder uitzondering willen ze terug naar Spitsbergen.

15

VIPs Kunstzinnige computers

Arjen de Vos van de faculteit Aard- en Levenswetenschappen won de eerste prijs bij de Climate Adaptation Business Challenge, een wedstrijd voor initiatieven van ondernemers die het beste inspelen op de wereldwijde klimaatverandering. De Vos ontving 25.000 euro.

C

omputers kunnen kunst maken en zelfs beoordelen.

Dat ontdekte Eelco den Heijer in zijn onderzoek waarop hij 12 december promoveerde.

Veel mensen vinden het idee van computers die ‘schoonheid’ maken en beoordelen, bedreigend. Volgens Den Heijer komt dit doordat mensen mythische eigenschappen toedichten aan de esthetische principes en denken dat deze te complex, te persoonlijk zijn om in een computer te stoppen. Een mogelijke toepassing van zijn onderzoek is dat een tablet advies geeft bij de inrichting van een huis of bij de keuze van kleding. (FB)

P. Rumler

Bijzonder hoogleraar waterstaatsgeschiedenis Petra van Dam is betrokken bij de tv-serie Nederland in 7 overstromingen.

Zij adviseerde ook voor het bijbehorende boek. Op vrijdag 20 december om 21.10 uur op Ned. 2 interviewt Frank Westerman haar over het poldermodel.

Eelco den Heijer

Naomi Spalter won de FJR-prijs (1000 euro) voor de beste publicatie van een jonge onderzoeker op het terrein van het familie- en jeugdrecht.

Het betreft haar proefschrift Grondslagen van partneralimentatie. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Vereniging voor Familie- en Jeugdrecht.

16

Water uit een goed jaar B

Snelle webshops

I

n de zee zit heel erg veel water, daarmee vertellen we u waarschijnlijk niks nieuws. Maar onder de zee zit ook water, dat aanzienlijk minder zout is en waarvan makkelijker en goedkoper drinkwater is te maken.

Een team van wetenschappers, onder wie de VU-hydrologen Koos Groen en Henk Kooi, schrijft erover in het nieuwste nummer van Nature.

Veel van dat water stamt uit de

ijstijden, toen grote delen van de continentale randen en binnenzeeën droog lagen.

In die perioden drong zoet neerslagwater de grond in dat bewaard is gebleven nadat het door de zee werd overspoeld. Dit ‘fossiele’ water kan ons veel vertellen over de veranderingen in het aardse systeem, de afgelopen duizenden tot honderdduizenden jaren, maar kan ook van grote betekenis zijn voor de wereldwatervoorziening. (PB)

Monika Ciapala_thenounproject

StudioVU/YC

Minister Schippers ontving het eerste exemplaar van Samen werken, samen winnen. Dit boek beschrijft een aanpak van publiekprivate samenwerking.

Brian Tjemkes, universitair hoofddocent bij de economische faculteit, en Pepijn Vos van TNO zijn de auteurs.

Zie proefschrift via tinyurl.com/ computerkunst.

ij Nederlandse webshops kun je vaak tot laat in de avond bestellen en dan krijg je het de volgende dag al geleverd. Bij webshops in ons omringende landen duurt dat langer. Dat blijkt uit onderzoek van economiehoogleraar Sander de Leeuw in samenwerking met consultancybureau E-sharp. Hij onderzocht de service van duizend webshops in acht grote landen. Nederlandse webshops lopen dan weer achter in hun mogelijkheden om bestelde spullen in het buitenland af te leveren, blijkt ook uit het onderzoek. (WV)

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

Ongezonde relaties

H

et belang van sociale relaties op gezondheid wordt onderschat, stelde Catrin Finkenauer op 13 december in haar oratie. Slechte sociale relaties hebben hetzelfde effect op gezondheid en psychisch welzijn als roken, overgewicht en hoge bloeddruk, maar blijven als verklarende factor vaak buiten beeld. Dat moet veranderen, vindt Finkenauer. Zij onderzocht hoe partners in relaties het beste en het slechtste in elkaar naar boven kunnen halen en hoe dat zijn weerslag kan hebben op iemands gezondheid. (WV)

onderzoeksnieuws

Thuis- en mantelzorg

Zoute polders

Pubers gamen zich suf

I

De gemiddelde tijd die pubers zittend gamen is op een doordeweekse dag 65 minuten. Op zaterdag of zondag is dat gemiddeld 80 minuten.

Zie sciencedirect.com ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

Edward Boatman & rbbmr.nl

D

at blijkt uit een representatief onderzoek onder 373 Nederlandse pubers door gezondheidswetenschappers van onder meer de VU, onder wie Monique Simons, Emely de Vet en Jaap Seidell, gepubliceerd in de Journal of Science and Medicine in Sport van 9 november 2013.

Bijna de helft van de pubers speelt de actieve vorm van games, waarbij bewogen moet worden. Hier wordt minder tijd aan besteed dan aan zittend gamen, namelijk gemiddeld 36 minuten op een doordeweekse dag en 42 minuten op een weekenddag. (PB/WC)

n laaggelegen kustgebieden is het grondwater zout. Sinds de aanleg van de polders stroomt dat zoute grondwater niet meer terug naar de zee, maar omhoog, de polder in. Via wellen, doorlaatbare stukken in de bodem, komt het naar boven. Dat heet zoute kwel.

Perry de Louw promoveerde op een onderzoek waaruit blijkt dat dit omhoogkomende zoute kwelwater de belangrijkste verziltingsbron is in veel laaggelegen polders in Nederland. Dit zoute water belemmert zoet regenwater om dieper door te dringen in de bodem, waardoor er maar een dun toplaagje zoet water blijft staan. Dat maakt deze polders heel kwetsbaar voor klimaatverandering: als er minder regen valt, wordt de bodem wellicht zo zout dat bepaalde gewassen er niet meer willen groeien. (WV)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ zoutepolders.

Hoogleraar informele zorg Marjolein Broese van Groenou constateerde dat de thuiszorg nog niet voldoende met mantelzorgers overlegt.

“Nu de hervorming van de langdurige zorg voor de deur staat en professionele helpers zich meer zullen terugtrekken, is het bevorderen van mantelzorg van groot belang.

Uit ons onderzoek blijkt dat er voldoende overlegd wordt met inwonende partners van ouderen die hulp nodig hebben. Maar met de uitwonende kinderen, familie en vrienden die een groter aandeel in de langdurige zorg moeten leveren, is overleg nog niet vanzelfsprekend. Zo gebeurde het dat thuiszorgmedewerkers voor een alleenstaande oudere een opname in een verpleeghuis aanvroegen terwijl dit niet met familie werd besproken.

Digitale tools worden amper gebruikt. Zorgmedewerkers schrijven in een schriftje wat er gebeurd is. Een volwassen kind dat aan de andere kant van het land woont, kan dit niet dagelijks inzien. Het zou handig zijn als de thuiszorg een besloten computeromgeving heeft waarin mantelzorgers en vrijwilligers kunnen inloggen voor overleg en vragen. Thuiszorgmedewerkers hebben daar geen tijd voor. Er is een strak systeem waarin precies beschreven staat hoeveel minuten een handeling mag kosten. Het is een van onze belangrijkste aanbevelingen om dat strakke systeem los te laten en meer tijd voor overleg te gebruiken. Uiteraard kost dat geld, maar het levert ook veel op.” (FB)

Het onderzoeksrapport ‘Samen zorgen voor thuiswonende ouderen’ verscheen begin december.

17

Studiekeuze

Studieswitchers Sebas Groeneveld, Liz Reinders en Mojdeh Feili 18

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

onderwijs

4 redenen om vol te houden plus 1 om te stoppen Hoe weet je eigenlijk of jouw studie de juiste is? Tips voor twijfelaars.

DOOR Floor Bal FOTO’S peter gerritsen

D

aar komt-ie dan: de vraag die je al vreesde.

Tijdens het kerstdiner bij je ouders thuis kijkt je oma je geïnteresseerd aan: “Hoe gaat het eigenlijk met je nieuwe studie, kind?” Tja, hoe gaat het eigenlijk met die studie? Je twijfelt, moet je eigenlijk wel doorgaan?

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

19

Studiekeuze

1 De ideale studie bestaat niet Tegenvallende vakken en neuzelende docenten. Heb je eindelijk na lang nadenken een studie gekozen, vallen sommige onderdelen flink tegen. Helemaal niet erg, zegt Marieke Schilder, studieadviseur bij de faculteit Psychologie en Pedagogiek. “Ik heb soms medelijden met de huidige generatie. Op Facebook, op Instagram, overal zien ze alleen positieve berichten. Als iets even niet leuk is, als één vak van de studie tegenvalt, gaan ze meteen twijfelen.”

Terwijl de ideale studie, de perfecte keuze voor de rest van je leven, helemaal niet bestaat. Elke studie heeft voor- en nadelen. “Je weet nooit honderd procent zeker of je de juiste beslissing genomen hebt. Dat hangt niet allemaal van die studierichting af, een stage en je eerste baan hebben net zoveel invloed op je loopbaan.”

Tijdens en na je studie kun je nog alle kanten op. Werkgevers zoeken vooral naar mensen met academische vaardigheden. En met een stage of de juiste bijbaantjes kun je nog bijsturen.

2 Wennen aan universitair systeem kost tijd Slechte cijfers zijn geen goede reden om met een studie te stoppen. Eerstejaars komen vaak van het vwo en zijn gewend aan hun oude manier van leren. Maar met twee dagen voor het tentamen pas een boek inkijken, haal je je vakken niet. “Het is niet zo raar dat je tweeën haalt als je maar tien uur per week, inclusief colleges, aan je studie besteedt”, zegt Rozemarijn Wegert, studieadviseur bij Rechten. Volgens haar moeten de meeste studenten aan het universitair systeem wennen. “Bij de één gaat dat sneller dan bij de ander. Over het algemeen hebben ze daar de eerste drie maanden voor nodig.

Besteed maar eens veertig uur per week aan je studie.

Dan verbeteren die resultaten vanzelf.”

Omzeil bindend studieadvies Ontvang je voor het eerst studiefinanciering en stop je vóór 1 februari met studeren? Dan hoef je je beurs niet terug te betalen! Als je je vóór 1 februari laat uitschrijven, geldt het bindend studieadvies ook niet.

Dan kun je eventueel in het nieuwe studiejaar opnieuw met dezelfde studie beginnen.

‘Slechte cijfers zijn geen goede reden om met je studie te stoppen’

Praten, praten, praten >Praat met vrienden en familie over je twijfels. Niet alleen kunnen ze je helpen bij het maken van een beslissing, misschien hebben ze ook tips voor een studie die wel bij je past. >Nog steeds in verwarring? Klop aan bij je mentor, de studieadviseur van je studie of de studentendecanen. >In januari begint bij het Centrum voor Studie en Loopbaan van de VU de cursus Studiekeuze, voor studenten die twijfelen over hun studie of die al gestopt zijn. Daar leer je een gefundeerde keuze voor een studie te maken. Meer weten? Mail studentcareerservices@vu.nl.

advertentie

3 Saaie vakken horen erbij Vind je een aantal vakken saai? Dat is heel normaal, zeggen de studieadviseurs. Veel studies beginnen met het leggen van de basis voor de rest van de opleiding. Bij de economische faculteit en Psychologie & Pedagogiek beginnen ze met cijfermatige vakken. Bij Rechten starten ze met de beginselen van staatsrecht. Niet de smeuïgste vakken, wel heel belangrijke.

“Wanneer je rond de kerstvakantie nog geen enkel vak hebt gehad dat je interessant vindt, dan moet je je eens achter je oren krabben”, zegt Olga van Rijn, studieadviseur bij de economische faculteit. “Ik adviseer dan om in de studiegids te kijken naar de vakken die nog komen gaan.” Bij de VU-boekhandel zijn de syllabi voor de komende vakken al te koop, die kun je alvast doorbladeren. “Als je die wel leuk vindt, kun je daar naartoe werken. Dan moet je gewoon door de verplichte vakken heen zien te komen.”

“Een studie moet wel een plek zijn waar je tot bloei komt”, vindt Schilder. “Zin hebben om aan de gang te gaan, is belangrijk. Als je dat echt niet hebt, dan is stoppen misschien toch een optie.”

4 Studiegenoten maken je studie leuker Voor sommige studenten is de overgang van de middelbare school, met hun vaste vriendengroepje en eigen zitplek in de kantine, naar de grote onpersoonlijke universiteit groot. Als ze ook net op kamers wonen en nog maar weinig mensen kennen, kan dat het gevoel geven dat ze verkeerd gekozen hebben. Terwijl dat niet per se aan de studie hoeft te liggen. Wegert adviseert om lid te worden van een studievereniging of na college niet meteen de trein te pakken, maar met medestudenten een kop koffie te gaan drinken. “Er zitten zoveel studenten bij onze faculteit, daar zitten altijd mensen bij die bij je passen. Een studie wordt leuker als je wat contacten hebt.”

+ Sta je er echt slecht voor?

Stop vóór 1 februari Vind je je studie wel leuk, maar haal je bijvoorbeeld door persoonlijke omstandigheden je vakken niet? Wie vóór 1 februari stopt, mag in september opnieuw in het eerste jaar beginnen. Als je eenmaal een negatief studieadvies hebt, kan dat niet meer. Van Rijn: “Het is heel erg moeilijk om in januari nog als een dolle te gaan studeren als je nog niets gehaald hebt. Dan heb je qua studiepunten geen speling meer en is het veiliger om in het volgend studiejaar weer terug te komen.”

20 AD VALVAS 130 X 93 mm.indd 1

nr 9 — 18 december 2013 27-06-13 16:04

ADVALVAS

‘Nu ga ik met plezier naar college’

D

at Mojdeh Feili (24) onverwacht haar eindexamen haalde, betekende dat ze maar één maand had om een studie te kiezen. Dat werd Taal- en cultuurstudies aan de Universiteit Utrecht. “Ik heb me ook niet goed georiënteerd. De studie koos ik omdat ik Spaans wilde leren, maar dat viel tegen.” Ondanks haar goede cijfers was ze niet gemotiveerd om naar college te gaan. “Ik leefde zo in twijfel dat ik me maar heb uitgeschreven.” Meer dan een jaar werkte ze in een callcenter; die tijd gebruikte ze om na te denken over haar toekomst. “Mensen die het gelukkigst met hun studie zijn, doen iets wat ze echt interessant vinden. Van jongs af aan ben ik aan het lezen, ik heb een passie voor Engelse literatuur.” Nu ze Engelse taal en cultuur studeert, zit ze helemaal op haar plek. “Ik ga met plezier naar college.”

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

‘Mijn ‘De wiskunde kinderdroom ging me te kwam niet uit’ diep’

E

igenlijk liet Sebas Groeneveld (19) zich meeslepen door de lol die hij had in het maken en uitvoeren van een ontwerp voor zijn profielwerkstuk bij natuurkunde.

Dus koos hij voor werktuigbouwkunde in Delft. “De eerste periode vond ik nog leuk, daarna werd mijn enthousiasme minder.” Vooral de wiskunde viel hem tegen. “Die ging echt heel diep.” Na een lang denkproces en een gesprek met zijn vader hakte hij de knoop door. “Mijn vader dacht al dat de die-hard techniek niet bij me paste.”

Een kennis die Groeneveld tegenkwam, studeerde science, business & innovation.

“Dat leek mij leuker dan mijn eigen studie. Ik ben twee dagen met hem meegegaan om colleges bij te wonen.

Dat beviel me.” Nu is hij zelf eerstejaars bij die studie. “Het richt zich meer op het bedrijfsleven. Je gaat niet heel erg diep de techniek in, maar kijkt naar het grotere plaatje.”

H

et was altijd haar grote droom: dierenarts worden. Tijdens haar middelbare schooltijd begon Liz Reinders (28) te twijfelen. Toch schreef ze zich in. “Ik was bang dat ik anders later spijt zou krijgen.”

Het eerste studiejaar viel tegen: ze haalde matige cijfers en kon haar interesses – Reinders deed ook veel vrijwilligerswerk – niet met haar medestudenten delen.

Toch besloot ze er nog een jaar aan vast te knopen en keihard te gaan studeren.

“Het uiteindelijke beroep leek me nog steeds leuk. Maar met kerst ben ik toch maar met mijn ouders gaan praten. Dat ik aan het knokken was, alsnog geen hoge cijfers haalde en niet gelukkig was.” Aan het eind van de vakantie was ze eruit: ze stopte met haar studie. Maar wat moest ze dan gaan doen? Ze las boeken, sprak met familie en vrienden en deed een beroepskeuzetest. Uiteindelijk volgde ze een hbo-studie en nu doet ze de master besturen van maatschappelijke organisaties. “Dat was echt de juiste keuze.”

21

mail

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@ vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

SKITS Pootje over

Op de Jaap Edenbaan staat elke maandagavond een groep studenten op de schaatsen voor de Social Skate.

Van beginner tot ervaren sprinter: studentenvereniging Skits traint iedereen.

Fotoreportage op advalvas.vu.nl > razende reporter

Matig studieadvies?

Foto’s en Tekst Roos Lankhorst

‘Derde van studenten ontevreden over studieadviseur’ , las ik op de site van Advalvas. Als studieadviseur heb ik me opgewonden over het feit dat een enquête onder 266 studenten(dat betreft 0,1 van de Nederlandse studentenpopulatie) als uitgangspunt genomen wordt voor een dergelijke conclusie. Ik ben dan ook zeer verontwaardigd dat er in de vorige Advalvas op pagina 5 levensgroot de kop staat: Matig studieadvies, een op de drie studenten is ontevreden over de studieadviseur. Ik had van Advalvas verwacht dat zij een dergelijk bericht niet klakkeloos zou overnemen, maar zich zou verdiepen in de achtergrond hiervan.

Hier wordt wat mij betreft zeer onterecht een beroepsgroep in een kwaad daglicht gezet.

Hanneke Hovenkamp, studieadviseur faculteit Sociale Wetenschappen

22

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

Cees Veerman

toezicht

‘Het ministerschap was makkelijker’

Na twee roerige jaren neemt Cees Veerman afscheid als voorzitter van de raad van toezicht van VU/VUmc. ‘Ik heb zelden zo hard gewerkt.’

Door Liesbeth Kuipers Foto Peter Valckx

W

aarom gaat u zo snel alweer weg? “Snel?

Het is maar hoe je het bekijkt. Ik trad aan in de verwachting dat het een gewone raad van toezicht zou worden met zes vergaderingen per jaar. Nou, dat bleek dus totaal anders te zijn. Door de opeenstapeling van vraagstukken – van de Eyeworksaffaire en de VU-reorganisatie tot de bestuurscrises bij zowel VUmc als de VU – lag er ongelooflijk veel werk. Ik heb minstens zestig vergaderingen gehad, kortom, in die twee jaar voor minstens vier jaar gewerkt.”

zijn zeer gekwalificeerde mensen. Die hebben mij niet meer nodig. Ik kan met een gerust hart weg.”

U heeft veel nevenfuncties: had u wel genoeg tijd voor toezicht op VU en VUmc? “Zie wat er tot stand is gebracht en oordeel zelf. Ik hoef geen pluimen te hebben: ik ben aangetrokken en heb gediend. Ik heb m’n karwei afgemaakt.

Maar ik durf te stellen dat ik zelden zo hard heb gewerkt; het ministerschap was makkelijker. Het is ten koste gegaan van mijn huiselijke leven. Maar het is ook bevredigend dat het nu op orde is.”

Jaap Winter blijft ook hoogleraar – gelooft u in parttime bestuursfuncties? “Hij is voltijds voorzitter van het college van bestuur van de VU en daarnaast hoogleraar. Uit eigen ervaring weet ik dat het kan. En het voegt ook veel toe om onderwijs te geven; het houdt je betrokken bij het werkveld.”

Heeft uw vertrek te maken met de recente bestuursperikelen bij VU en VUmc? “Integendeel. Ik zou nooit Heeft een universiteit met een weggaan als ik niet de overtuiging had christelijke levensbeschouwing nog dat de juiste mensen op de juiste posities toekomst? “Levensbeschouwing heeft zijn gebracht. Daar heb ik onverwacht in in toenemende mate de rol van een soort crisistoekomst voor iedereen. manager aan bijgedragen.

Mensen zijn nu onzeker Het tweede jaar hoefde over hun toekomst en die ik daar geen vergoeding Topambtenaar Wim Kuijken is van hun kinderen; levensvoor; als het maar goed benoemd als nieuwe voorzitter van beschouwing, bepaald kwam met de VU. De de raad van toezicht van de Stichting ook de christelijke, kan nieuwe bestuurders bij de VU-VUmc. Lees meer op advalvas.

VU en VUmc en de nieuwe vu.nl>nieuws>11 december>Weer twee houvast bieden. En wetennieuwe VU-bobo’s. schap heeft uiteindelijk toezichthouders bij VUmc

Opvolger

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

ook ethische grondslagen. Kijk naar de vragen rond genetische modificatie, leven en dood, euthanasie, benadering van patiënten, correct zakendoen. Daar moet je studenten mee bewerktuigen. Het is de opdracht van een bijzondere universiteit als de VU om dat te doen.”

De VU leent 230 miljoen van de Europese Investeringsbank, voor de nieuwbouwplannen. Is het financiële risico niet veel te groot? “De beoordeling van het bouwprogramma moet nog eens goed door het nieuwe bestuur worden bekeken. Ik ga daar niets meer over zeggen. Nee, ook niet over de hortus of het voortbestaan van de VU-Vereniging. Ik heb me altijd geërgerd aan mensen die in hun afscheidsinterview allerlei raadgevingen en opvattingen meegaven. Dat gaan we dus niet doen.”

23

Maurice Crul hoogleraar onderwijs en diversiteit

opinie

‘Onze staf moet nog kleuren’ Hoe goed of slecht doen allochtone studenten het? Hoogleraar Crul stelt dat de VU en Leiden vooroplopen op diversiteitsgebied.

DOOR PETER BREEDVELD FOTO REINIER GERRITSEN

‘

Op de Universiteit Utrecht presteerden studenten van niet-westerse afkomst het best, op de VU het slechtst’, meldt NRC Handelsblad. “Dat vind ik te kort door de bocht. Zelf ben ik voorzichtiger met de ranking van universiteiten waar allochtonen het goed of slecht zouden doen. Binnen de groep allochtonen zijn de verschillen bijvoorbeeld aanzienlijker dan tussen allochtonen van de verschillende universiteiten. Allochtone meisjes doen het bijvoorbeeld beter dan allochtone jongens. Meisjes doen het sowieso steeds beter.”

tonen zijn ook eerstegeneratiestudenten.

Zij hebben niet dezelfde bagage en de steun die veel autochtonen hebben met hoogopgeleide ouders. Daar moeten hogescholen en universiteiten alert op zijn.”

Wat moet er gebeuren? “We moeten in elk geval niet terug naar het doelgroepenbeleid, want de doelgroep allochtonen is heel gedifferentieerd. Je hebt ook veel allochtonen uit hoogopgeleide gezinnen, vaak vluchtelingen. Je hebt doorstromers uit het hbo, enzovoort.”

Valt er een brede conclusie te trekken op basis van het evaluatierapport ‘Generiek is divers’? “Voorzichtig geformuleerd is de trend, en die is aan de hogescholen sterker dan aan de universiteiten, dat het gat tussen allochtonen en autochtonen niet kleiner is geworden. Als het gaat om de uitval van studenten, die is groter geworden bij allochtonen. Maar de allochtonen die overblijven, doen het goed. Er is dus veel uitval en dat is een reden tot zorg.”

Wat is de oorzaak van die uitval? “Veel allochtonen hebben een andere schoolgeschiedenis, hebben vaak mavo, havo en vwo gestapeld, of zijn via het hbo de universiteit binnengekomen. Veel alloch-

24

Generiek is divers >Het rapport ‘Generiek is divers’ evalueert 5 hogescholen en 5 universiteiten die hebben deelgenomen aan het G5-studiesuccesprogramma van 2008 t/m 2011. De tien instellingen hebben overheidsgeld gekregen om de verschillen tussen de allochtonen en autochtonen te verkleinen.

De deelnemende universiteiten zijn VU, UvA, Utrecht, Rotterdam en Leiden. >Van de nieuwe studenten aan de VU was (van 2008 t/m 2011) 21 procent van niet-westerse afkomst, de meesten daarvan (veertig procent) waren van ‘overige niet-westerse afkomst’ (dus niet van Turkse, Marokkaanse, Surinaamse of Antilliaanse afkomst).

De VU biedt een Summerschool aan om eerstegeneratiestudenten te integreren in de academische wereld. “Dat is een mooi opstapje, maar het moet breder. Gedurende de studie moeten er constant cursussen worden aangeboden, bijvoorbeeld academisch schrijven. Dat kost geld inderdaad, maar aangezien universiteiten worden gefinancierd op basis van het aantal afgestudeerden, moet je het zien als een waardevolle investering.”

Het rapport spreekt van een selffulfilling prophecy omdat docenten een student met een niet-westerse achtergrond bij voorbaat al opgeven. “Inderdaad, terwijl je ook kunt zeggen dat iemand die zo’n omweg heeft genomen om aan een universiteit te kunnen studeren, en zo drie of vier jaar langer over zijn studie doet dan vwo-instromers, in elk geval beschikt over het nodige doorzettingsvermogen om een bul te kunnen halen.”

Hoe doet de VU het in uw ogen?

“Het diversiteitsbeleid is door de VU en door Leiden goed opgepikt. Ze zijn op dat gebied echt voorlopers. Maar nu moet er een volgende stap gemaakt worden: de staf is nog vrijwel helemaal wit!”

Maurice Crul

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

COLUMN

Altijd iemand om mee te praten José Verwaal derdejaars antropologie

FOTO StudioVU/Yvonne Compier

“

Hé, journalist!” De man hangt tegen een winkelruit met zijn matties. “Hoe is het nou afgelopen met die reportage?”

Voor mijn minor journalistiek filmden we mensen in het winkelcentrum bij mij om de hoek. Dat heb ik geweten: ik kom vooral hem vrijwel dagelijks tegen. Een vijftiger met het buurtcafé als beste vriend. Zijn zonnebril heeft hij verruild voor een muts. Meestal groet ik kort en loop door.

Nu blijf ik staan.

Hij vraagt of ik in de flat verderop woon.

Of ik het druk heb. En of ik niet eenzaam ben. Hij ziet me natuurlijk altijd alleen lopen. Ik hakkel dat ik alleen zijn wel prettig vind. Hij zegt dat we uiteindelijk allemaal iemand nodig hebben. Hij, de onbekende man die mij niet anders kent dan de journalist die alleen naar de winkel loopt.

En om eerlijk te zijn, tijdens een supermarktbezoek overvalt me inderdaad weleens een gevoel van eenzaamheid.

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

Dan heb ik zin om te wachten bij het zuivelschap tot Dan hoop ik een dame een gesprek over op een sappige caloriewaardes in dieetkwark flirt bij de begint. Of dan hoop ik op een vleesafdeling sappige flirt bij de vleesafdeling. Volgens de statistieken ben ik niet de enige die zich soms alleen voelt. Dertig procent van de jongeren vanaf 18 jaar participeert in de eenzaamheidsparade.

Dèrtig procent! Eenzaamheid is geen privilege dat voorbehouden is aan dementerenden in het verzorgingstehuis. Twintigers, die zijn eenzaam. Ze staren op hun kamer naar het scherm.

Het scherm staart terug. Alleen op de dansvloer, en verdwaald in het leven. Want het leven kan zo verrekte lastig zijn. Als je moet antwoorden op de vraag wat je met je studie wilt doen. Of je met kerstmis soep gaat uitdelen aan onbekenden, wel of geen ganzenlever eet, indruk wilt maken op de familie van je vriendin, of je kont tegen de krib gooit. Anderen om advies vragen?

Doe maar niet, want je weet al wat ze gaan zeggen: “Je

moet toch uiteindelijk zelf de keuze maken.” Soms vraag ik me af waar de grens ligt tussen nonchalance en desinteresse.

Toch is individualisme ook charmant.

In plaats van erover zeiken, kunnen we beter ons eigen gezelschap omarmen.

Leve het solo synchroonzwemmen, het vals zingen terwijl er niemand luistert en het vloeken in een lege kerk!

Hoewel een bekering ook zo haar voordelen kan hebben. De aanwezigheid van een hogere macht maakt het leven knusser. Neem het katholicisme: een kaarsje opsteken voor iemand, een stukje brood dat spontaan in een lichaam verandert.

Hoe levendig wil je het hebben? En je hebt in het biechthokje altijd iemand om mee te praten. Maar voordat ik zwicht voor de zalvende aanwezigheid van de priester in mijn leven, wil ik nog even knetterhard vloeken in de kerk. Met als enige gezelschap de echo van mijn eigen stem.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Decaan Verbruggen

‘Nu ga ik schaapherder worden’ Na tien jaar stopt Harmen Verbruggen als decaan van de faculteit Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde. Afscheidsinterview met een markante rebel.

en van de frustraties tijdens zijn tienjarige decanaat, zegt Harmen Verbruggen, is dat hij in het college van decanen tegen een muur van onbegrip aanliep, terwijl hij toch overduidelijk de beste argumenten had. “Dan denk ik: maar begrijpen jullie dan gewoon niet wat ik zeg?” Zijn glimlach verraadt enige zelfspot.

Nee, dat vindt hij niet arrogant, want als econoom is hij gewoon getraind in het maken van de beste afwegingen. “In het college van decanen praat ik met collega’s die buitengewoon capabel zijn op allerlei andere vakgebieden, maar die gewoon niet getraind zijn in het maken van die afwegingen en dat merk ik toch vaak, dat mijn argumenten die zo duidelijk zijn bij de anderen niet goed aankomen!”

tegen bepaalde ontwikkelingen. Tegen de ‘De rol en de centralisatie van de betekenis van ondersteunende diensten, de decanen zijn bijvoorbeeld. Ik heb daar weggeorganiseerd goede argumenten voor.” en wegvergaderd’ Toen voor de VU-medewerkers het digitale loket werd geopend, zodat het aanvragen van vakantiedagen in het vervolg via het internet moest, foeterde Verbruggen in een toespraak wat een nonsens dat was en dat hij niet van plan was te gaan inloggen om vakantie aan te vragen. Hij hield woord: “Ik heb nog nooit ingelogd in dat digitale loket, dat zit helemaal niet in mijn systeem. Geen misverstand: ik voel me hier thuis, doe met plezier mijn werk, maar als het tijd is vakantie te hebben, dan ga ik. Ik hou niet bij hoeveel dagen ik heb opgenomen, ik spaar ook geen vakantiedagen op, heb nul stuwmeren en hou me daar verder helemaal niet mee bezig.”

Digitaal loket? Nonsens!

Verbruggen heeft als decaan de reputatie een dwarsligger te zijn, een rebel. Hij was het die de zaken altijd op de spits dreef, die af en toe zorgde voor een bestuurscrisis of een patstelling, die zijn collegadecanen en het college van bestuur uit hun bed hield.

“Ja”, zegt hij, “ik heb me uitgesproken

Vuurtje opstoken Toen de voorzitter van het college van bestuur, René Smit, op Verbruggens faculteit langskwam om met de medewerkers te praten over zijn reorganisatie- en bezuinigingsplannen, kreeg hij flink wat tegenwind. Maar degene die het Smit het moeilijkst maakte, was Verbruggen zelf, die als decaan en voorzitter van de verga-

DOOR PETER BREEDVELD FOTO STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

E 26

dering eigenlijk geacht werd neutraal te zijn. Verbruggen liet Smit nergens mee wegkomen, sprak hem voortdurend tegen en stookte het vuurtje onder zijn medewerkers zelfs nog wat op. Daar had Smit duidelijk niet op gerekend.

Maar hoe rebels Verbruggen zich ook opstelt, hij heeft wel altijd het belang van de VU voor ogen gehouden, benadrukt hij. “Ik ben een echte VU-man, en dat betekent dat je stelling neemt en eigenzinnig bent en je zaak zo goed mogelijk beargumenteert en dan word je het op een gegeven moment eens, en daar voel ik me prettig bij.”

Want dat is ook weer waar: na alle lawaai dat hij gemaakt heeft, is Verbruggen uiteindelijk altijd akkoord gegaan met de plannen van het college van bestuur. Hij was de felste tegenstander van de fusie met hogeschool Windesheim, maar zijn faculteit was de eerste die er een opleiding moest beginnen. En de centralisatie van de ondersteunende diensten heeft hij níet kunnen tegenhouden. Ook is er nooit iets terechtgekomen van zijn dreigementen om zijn faculteit te verzelfstandigen.

“Ik hou toch goede hoop dat bepaalde diensten straks gewoon weer gedecentraliseerd zullen worden”, antwoordt hij. “En die opleiding bedrijfskunde aan Windesheim was al in gang gezet door mijn voorganger.” De verzelfstandiging van zijn faculteit, dat was vaak iets dat hij riep als hij weer eens gefrustreerd was over bepaalde VU-brede ontwikkelingen die hem niet zinden. Uiteindelijk was hij toch te veel een VU-man voor zo’n avontuur, zegt hij.

Wild vaarwater Hij zegt in het interview niet te willen terugkijken op wat er precies is gebeurd in het college van decanen, wat er in e-mails

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

campus

hij, “waarbij de rol en de betekenis van de decanen zijn weggeorganiseerd en wegvergaderd ten gunste van een dominantere rol van de diensten. Geen gelukkige gang van zaken.”

Toch kijkt hij met voldoening naar de faculteit die hij overdraagt aan zijn opvolger, Willem Verschoor. “We zijn de grootste faculteit, financieel gezond, zonder structurele problemen. Het onderzoek is de afgelopen tien jaar met sprongen verbeterd, we zijn heel content met onszelf. We hebben een goed ontwikkelde overlegcultuur, ik heb me altijd gesteund geweten door mijn afdelingshoofden, dus intern staan we sterk.”

De laatste loodjes als decaan wegen nog even zwaar. “Het zijn intensieve weken.

Veel mensen denken: deze farao kennen we nog, dus laten we kijken of we nog snel iets kunnen regelen. De druk om allerlei dossiers af te ronden, is groot.

Mijn opvolger komt van buiten, dus die kent het reilen en zeilen hier nog niet zo goed, daarom zal ik hem in januari ook nog wel een tijdje aan het inwerken zijn.”

‘Veel mensen denken: deze farao kennen we nog, dus laten we kijken of we snel iets kunnen regelen’ en tijdens vergaderingen is gezegd, maar hij zegt ook dat hij over een jaar of zo een en ander op papier wil zetten.

De VU is tijdens zijn decanaat in wild vaarwater terechtgekomen, met onder meer een explosieve groei van de studentenaantallen, met name aan de economische faculteit. “Daar hebben we,

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

achteraf gezien, te laat op gereageerd, zodat de faciliteiten onder druk kwamen te staan en de organisatie overal piepte en kraakte. De aantallen worden nu weer teruggedrongen met selectieprocedures en een numerus fixus en het onderwijs gaat helemaal op de schop.”

En de VU is zakelijker geworden, zegt

Technisch arbeidsongeschikt Wat Verbruggen straks gaat doen?

“Schaapherder worden. Haha!” Hij is 63, kan dus nog niet met emeritaat, en blijft voorlopig aan de VU als hoogleraar. Maar onderzoek heeft hij te lang niet meer gedaan. “Technisch ben ik straks arbeidsongeschikt.” Hij wordt vooral een kostenpost voor de VU, zegt hij, maar dat was hij volgens zijn afdelingshoofden toch al.

“Zolang ik maar niet in een postdecanale depressie raak. Haha!” Maar serieus, hij zou iets maatschappelijk relevants willen doen. “Voorzitter van een prestigieuze nationale commissie, op het gebied van natuurbeleid of iets dergelijks. Het moet zinvol zijn.”

27

PERSONEELSPAGINA

ONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 6, NUMMER 5, 18 DECEMBER 2013

Biologe Toby Kiers: “Interdisciplinair nadenken kun je ook met kunstenaars doen”

HOOGGEËERD PUBLIEK, WIJ GEVEN U: DE WETENSCHAP! In de serie Public Science zetten topwetenschappers samen met kunstenaars de VU op de kaart bij het Amsterdamse uitgaanspubliek.

Een wetenschapper en een kunstenaar, gaat dat samen? De kersverse University Research Chair-hoogleraar Toby Kiers vindt van wel. Met Niels Hoebers maakte ze een animatiefilm over de complexe handelsnetwerken waarin planten en schimmels onder de grond mineralen en suikers ruilen. “Lang niet alles in het proces is bekend en Niels kwam met een voorstel voor hoe we een ontbrekend stukje in beeld konden brengen. Toen dacht ik: misschien werkt het wel echt zo! Ik ben weer op een idee gebracht.” De animatiefilm van twee minuten werd vertoond bij de lezing die Kiers op 4 december gaf in Mediamatic in Amsterdam. Het was het eerste evenement in de serie Public Science, waarmee de VU toponderzoekers aan een breed publiek laat uitleggen wat ze doen en hoe de samenleving daarvan profiteert.

KUNST MET BACTERIËN

Bijzonder aan de serie is dat elke onderzoe-

ker samenwerkt met iemand uit de kunst- en cultuursector. Dat moet leiden tot evenementen waarin het Amsterdamse uitgaanspubliek geïnteresseerd is. Theater, beeldende kunst, muziek: de wetenschapper bepaalt wat het wordt. Kiers nodigde voor haar programma ook biodesigner William Myers uit, die vertelde over mogelijkheden om de natuur te gebruiken in design, kunst en architectuur. Zoals beton met bacteriën erin, dat zichzelf kan repareren.

Ontwerpers moeten wetenschappelijke kennis gebruiken, vindt Kiers, maar dat geldt ook andersom: “Wij kunnen juist weer geïnspireerd raken door kunstenaars, ons onderzoek vanuit een nieuw perspectief bekijken. We proberen grenzen te verleggen. Interdisciplinair nadenken kun je ook met kunstenaars doen.”

MAANLEZING IN ARTIS

Staan wetenschappers wel te springen om hun schaarse tijd in een publieksevenement te

steken? Maan-onderzoeker Wim van Westrenen doet het graag. Hij trad al op bij de basisschool van zijn kinderen en voor amateursterrenkundigen. Nu geeft hij een lezing over de maan aan kinderen en jongeren in het Planetarium van Artis, in een serie familielezingen die de dierentuin organiseert. “Ik vind het een integraal deel van mijn werk”, zegt hij. “Ik word betaald met belastinggeld. Dit is een van de manieren om uit te leggen waar dat naartoe gaat. Daarnaast vind ik het ontzettend leuk. Het is een uitdaging om je steeds aan je publiek aan te passen. Ik vertel graag over mijn onderzoek, aan iedereen die het leuk vindt.”

GRATIS ZALEN

De Artis Academie, DWDD University op tv, Lowlands University, het nieuwe World Science Festival Amsterdam: wetenschap naar het publiek brengen is een trend. Om dat publiek te bereiken moet je van de campus af, vertelt

Public Science-organisator Marieke Kolkman.

Ze ontdekte dat ook de culturele instellingen daar belang bij hebben. Die zijn altijd op zoek naar inhoud en nieuw publiek. De VU, met zijn wetenschappers, studenten en alumni, kan beide leveren. Kolkman hoeft dus geen zak geld mee te brengen: instellingen als Mediamatic, Pakhuis de Zwijger en Artis zetten hun communicatiekanalen in en stellen hun zalen beschikbaar, de VU levert sprekers en werft bezoekers. “Iedereen die ik spreek is enthousiast over deze koppeling tussen wetenschap en kunst, cultuur en maatschappij”, zegt Kolkman.

“Mediamatic was heel tevreden over het brede publiek dat de lezing van Toby Kiers trok.

Studenten, kunstenaars, biologen, leerkrachten, journalisten, er zat van alles in de zaal.”

Voor de VU gaat het belang verder dan het publiek dat je op zo’n avond bereikt. De universiteit wordt er zichtbaarder door. Mensen krijgen een duidelijker beeld van waar de VU voor staat, journalisten weten ons beter te vinden.

MIJN IDEALE VU

NIEUWS & AGENDA ABP VERLAAGT PENSIOENPREMIE

Joris Kijzer Student-assistent Joris Kijzer organiseert voor diversiteitsplatform Dialoog@VU onder meer het Summerbreak Festival en de International Day. Om elkaar te leren kennen (en aan elkaar te wennen).

Voor Toby Kiers zit het er al op. Wetenschappers die haar animatiefilm zagen waren zo enthousiast dat ze hem wilden gebruiken in hun onderwijs. Prima, vindt Kiers: “Ik ga hem niet voor mezelf houden, hij staat al op het web.” En ze wil zelf ook naar Public Science: “Ik heb mijn dochter al opgegeven voor de lezing in Artis!”

“Als je groepen met verschillende culturele achtergronden met elkaar in contact wilt brengen, blijken activiteiten met diversiteit als thema niet goed te werken. Autochtonen bleken die lezingen en debatten nauwelijks te bezoeken. Daarom organiseren we nu jaarlijks tenminste vier grote evementen op de campus, waar alle groepen die op de VU-campus rondlopen elkaar kunnen ontmoeten. Dat werkt veel beter. Ik coördineer die voor de vijf grootste studieverenigingen, Anatolia en de studievereniging voor internationale studenten (ESN). Zij vertegenwoordigen zo’n 16.000 studenten. Dialoog@VU blijft daarnaast andere activiteiten organiseren die mensen met diverse achtergronden met elkaar in contact brengt, zoals de diversiteitsreis naar Israël en de Palestijnse gebieden.

“Je hebt de neiging de mensen op te zoeken die op je lijken, bijvoorbeeld als je als student in een werkgroep samen moet werken. Ik raakte zelf ook pas bevriend met mensen die een andere culturele achtergrond hebben dan ik, toen ik als bestuurslid van Aureus de portefeuille diversiteit beheerde. Dat mechanisme is erg lastig te doorbreken. Met deze feestelijke, laagdrempelige activiteiten proberen we dat te doen. Tijdens de International Day was er bijvoorbeeld een culturele markt waar zowel Nederlandse als internationale studenten de mogelijkheden voor studeren in hun eigen land presenteerden, met muziek en met hapjes. Daar kwamen heel veel mensen op af. We willen dat mensen elkaar eerst leren kennen. Daarna kun je het altijd nog met elkaar over diversiteit gaan hebben.

“Diversiteit gaat overigens over meer dan ‘allochtoon’ en ‘autochtoon’. Het gaat net zo goed over man/vrouw verhoudingen, over eerstegeneratiestudenten, over sexuele geaardheid.

Als je het goed wilt doen, moet diversiteit als aandachtspunt terugkomen op alle gebieden. Je ziet het nu ook terug in de Onderwijsagenda. De ambities zijn hoog, nu moet de VU nog investeren in de praktische invulling van de plannen in de vorm van menskracht en activiteiten.”

Schrijf u in voor de aankondigingen van publieksevenementen bij marieke.kolkman@vu.nl

Zelf je mening geven over waar het met de VU naartoe moet? Mail naar PP@VU.NL

KOLONISTEN VAN KATAN

Spinozalaureaat Piek Vossen gaat het theater in. Hij bedacht met zijn team het spel De schipbreukelingen van Gavagai, gebaseerd op Levend Kolonisten van Katan, dat hij in Pakhuis de Zwijger voor en met het publiek gaat spelen.

Twee groepen rivaliserende zeevaarders spoelen daarin aan op een onbekend eiland.

Ze moeten al doende ontdekken hoe de taal en communicatiesystemen van de bevolking werken, zodat ze kunnen onderhandelen over materiaal en gereedschappen waarmee ze een nieuw schip kunnen bouwen. “Het is een manier om mensen ervan bewust te maken hoe belangrijk taal- en taalsystemen zijn om elkaar te begrijpen”, legt Vossen uit. “Daar koppel ik een lezing aan over hoe wij computers willen leren om taal te begrijpen.” Zijn team probeerde het zelf al uit. “Het moest in een half uur passen. We moesten het steeds eenvoudiger maken!”

INLEVINGSVERMOGEN

Neuropsycholoog Lydia Krabbendam wilde per se iets met kinderen doen. “Ons onderzoek gaat over de ontwikkeling van kinderen.”

Krabbendam werkt in haar onderzoek samen met antropologen, die kinderen meer dan zijzelf in een context onderzoeken. Theaterdocent en antropoloog Simone Roerig gebruikte daarvoor al workshops met kinderen. Die waren makkelijk om te bouwen tot een theaterworkshop over inlevingsvermogen voor kinderen uit groep 7.

De totale pensioenpremie voor ABP Keuzeen Nabestaandenpensioen wordt per 1 januari 2014 verlaagd van 25,4% naar 21,6%.

Daartegenover staat dat eveneens per 1 januari de pensioenopbouw wordt verlaagd van 2,05% naar 1,95%, een versobering die voortkomt uit de maatregelen die de overheid heeft genomen om sparen voor (aanvullend) pensioen te beperken. De financiële positie van ABP is verbeterd. Met een gemiddeld jaarrendement van 7,1% is de dekkingsgraad per ultimo oktober 2013 vastgesteld op 106,2%. Toch is besloten de pensioenen nu niet te indexeren, omdat ABP nog in herstel is. > WWW.ABP.NL

SCHADUWKIND

Vrije Schrijver P.F. Thomése treedt maandag 20 januari op in de medewerkersvoorstelling Schaduwkind in cultuurcentrum Griffioen.

De voorstelling is gebaseerd op het boek van Thomése met dezelfde naam uit 2003. Daarin zoekt hij naar woorden waarmee hij het verlies van zijn dochtertje Ida kan verwoorden. “Een vrouw die haar man begraaft, wordt weduwe genoemd, een man die zonder zijn vrouw achterblijft, weduwnaar. Een kind zonder ouders is wees. Maar hoe heten vader en moeder van een gestorven kind?" Gitariste/componiste Corrie van Binsbergen schreef een muzikaal scenario, geïnspireerd op het boek en koos daarbij teksten die Thomése voorleest. Van Binsbergen improviseert op de elektrische gitaar, Albert van Veenendaal op geprepareerde vleugel, onder begeleiding van een elfkoppig strijkersensemble uit het VU-Orkest. Kaarten, inclusief een diner vooraf, te bestellen via > GRIFFIOEN.VU.NL > MEDEWERKERSVOOR STELLINGEN Redactie Personeelspagina > CHARLOTTE BROUWER, ANITA MUSSCHE EN HOUKJE VLIETSTRA Beeld > YVONNE COMPIER (STUDIO VU) Vormgeving > ESTHER VAN MUNSTER (STUDIO VU) Reageren > PP@VU.NL

Popmuziek

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

cultuur

Yuppen ontdekken B’stilla met pompoen Café-restaurant Polder

Her Majesty Back to Abbey Road Vrijdag 20 december Aanvang 20.30 uur Studenten € 12,VU-medewerkers € 14,50 griffioen.vu.nl

Afgelopen oktober zong singer/songwriter Bertolf Lentink in de Amstelveense Schouwburg met het Metropole-orkest een aantal nummers van The Beatles. Dat klonk geweldig! Nu komt hij met zijn band Her Majesty naar Uilenstede. Stel dat The Beatles gewoon bij elkaar waren gebleven! Her Majesty fantaseert hierover tijdens het theaterconcert Back to Abbey Road. Voor de pauze speelt het viertal integraal de lp Abbey Road, waar The Beatles zelf nooit aan toekwamen. Met beeldprojecties, geluidsfragmenten en verhalen, maar zonder Beatleslook-alike jasjes en dergelijke onzin. Na de pauze presenteert de groep het album dat The Beatles na 1970 hadden kúnnen uitbrengen: de beste tracks die de vier als soloartiesten opnamen.

Een swingend concert voor popliefhebbers van alle generaties. Tenzij je natuurlijk een verstokte Stonesfan bent.

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

FOTO Raymond van Olphen

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

CONCEPT Hippe keet in Watergraafsmeer met veel nieuwe gerechten.

SFEER Ruim de helft van de tafels is bezet. Het is redelijk druk voor een woensdagavond. Op een gegeven moment dimt plotseling het licht, dit komt de sfeer ten goede. Oorspronkelijk bestond de klandizie voornamelijk uit mensen die studeren of werken op het Science Park. Maar nu lijken ook de yuppen Polder ontdekt te hebben. Na het eten merken we pas dat er geen muziek gedraaid wordt.

ETEN Als voorgerecht kiezen we de linzen-tomatensoep, waarin we geen linzen kunnen ontdekken. Op de kaart staan enkele gerechten die je moet googelen voordat je we weet wat het is. Zo neemt een van ons de B’stilla met pompoen, zoete aardappel en amandel. Dit is een zoet groentetaartje, lekker in combinatie met de yoghurt-muntsaus.

We proberen achter het recept te komen, maar helaas blijkt dat een bedrijfsgeheim te zijn. Omdat het allemaal lekker grote porties zijn, nemen we allebei een cappuccino als dessert. Voor de echte zoetekauw: bij de koffie komt een suikerpot in plaats van zo’n klein zakje.

BEDIENING Wat zal ik zeggen? Een praatje lijkt er niet in te zitten.

TIP Neem een gerecht dat je nog niet kent.

AANRADER Jazeker, kwalitatief goed eten in een gezellige ambiance.

PRIJS Met z’n tweeën zijn we 47,50 euro kwijt voor twee drankjes, twee voorgerechten, twee hoofdgerechten en twee cappuccino.

WAARDERING

CAFÉ-RESTAURANT POLDER Science Park 205 cafe-restaurantpolder.nl Ties Ammerlaan, eerstejaars Liberal Arts and Sciences, Amsterdam University College

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS

studenten

Sleutelgat 09

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook?

VU-studenten gluren in de kamer van john van meer.

“H

ier woont sowieso een gamer”, zegt student bewegingswetenschappen Stijn van Asten (20) resoluut. “Dat toetsenbord en die muis op dat tafeltje, die kunnen maar één ding betekenen: aan de andere kant van de kamer staat een gigantisch scherm waarop deze jongen heel veel tijd doorbrengt. Ik snap eigenlijk niet wat dat schot middenin zijn kamer doet. Dat ziet er rommelig uit, terwijl de rest van zijn kamer redelijk opgeruimd is.”

“De jongen die hier woont heeft in ieder geval geen vriendin”, lachen studiegenoten bewegingswetenschappen Guido Schulten (25) en Michiel Greidanus (24). “In deze rukbunker durft beslist geen meisje te komen. Wat een mancave.

Het zal wel een anti-kraakhuis zijn, die

ADVALVAS

nr 9 — 18 december 2013

muur staat daar wel heel random.

De jongen is echt een computernerd, waarschijnlijk speelt hij hele dagen achter elkaar World of Warcraft. Toch is hij wel sportief.

Die zwarte poster daar, zou hij zijn oefeningen daarop afvinken?”

“Hé die klamboe aan het plafond, die is vast overgebleven van een van zijn verre reizen”, zegt student John van Meer neuroscience Michelle Solleveld (21). “Hier in Nederland heeft hij 25 die natuurlijk niet meer nodig. Hij Studeert biomedische is dus reislustig en ook wel een wetenschappen beetje rommelig. Misschien is Betaalt 270 euro voor hij wel arm, of geeft hij niet zoveel een huis in Zuidoost om spullen: die bureaustoel is dat hij deelt met 5 helemaal kapot. Hij is overigens huisgenoten schoon, zijn was hangt achter dat vreemde muurtje netjes aan een rekje. Verder zal hij technisch zijn, in dat kastje staan allemaal doosjes met elektronica. Misschien gaat die liefde voor techniek en zijn tv wel een beetje ver, want door dat tafeltje lijkt het wel alsof hij ook voor de tv eet!”

“Eigenlijk ben ik een af- en aangamer”, zegt John van Meer (25) lachend. “Soms game ik maanden niet, en soms maanden heel erg veel. Het klopt dus inderdaad dat er net buiten de foto een enorm scherm staat. Ik kan me nog wel inhouden hoor, ik speel alleen single player games, geen verslavende online spellen.

Die zwarte poster met vakjes is inderdaad om oefeningen af te vinken. Ik ga vaak hardlopen en ik ga ook naar de sportschool. Die klamboe komt gewoon uit Nederland. Had ik die maar bij me gehad toen ik in China en Thailand was.

Gek werd ik van die muggen daar. Dat hier geen meisjes durven te komen, klopt niet. Mijn vriendin vindt het hier fijn, hoewel ze helaas geen gamer is.”

Door student-reporter Nienke Stumpel Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 9 — 18 december 2013

ADVALVAS