ผึ้งหลวง (Apis dorsata frabicius)
ชวงการปรับปรุงภูมท ิ ัศน ของบานสวนอินทนนทกาแฟ ราวตนเดือนกันยายนมานี้เอง จัดบริเวณตนไม-ดอกไม อางเลี้ยงปลาที่มีมาแตเดิม เพิ่มเครื่องกรองน้าํ ปรับออกซิเจน ทํา ความสะอาดน้ํา หาอาหารเพิ่มใหนก-กระรอก ที่มาอาศัยไดมีแหลงอาหาร มีกลวยผลไมใหเขาไดกินมากขึ้น เปนทีน ่ าสังเกตุวา มีนกเพิ่มหลายชนิด มากขึน ้ ในบริเวณสวน
เปนที่นาดีใจที่ผงึ้ หลวงไดเขามา “ผึ้ง” พาอาศัย สรางรังขนาดใหญ ที่ตนไมหนาบาน ทําใหมญ ี าติ-มิตรหลากหลาย แสดงความยินดี กลาวขานถึงผึ้งหลวงทีน ่ ําความสุข-รมเย็น มาสูบ านนีแ ้ ละหลากหลายชีวิต.. ไดมีความสุขความเจริญ ตามคํากลาวอางไวของผูอ วุโสมาแตอดีตกาลโบราณ
ผึ้งหลวง มีรังขนาดใหญพบไดในปาตามภูเขา ผึ้งหลวงทํารังเปนชองหกเหลี่ยม ที่สําคัญผึ้งหลวงเก็บอาหารใหตวั ออนเปนน้ําหวานและเกสรดอกไม จึงจัดใหผึ้งหลวงเปนแมลงที่รักษาศีล ไมฆาสัตวน้ําหวานจากรังผึ้งมีคุณภาพดีที่สด ุ เพราะเปนน้ําหวาน จากเกสรดอกไมในปาเขานานาชนิด ผึ้งหลวงเปนผึง้ ที่มีขนาดใหญทส ี่ ุดในผึ้ง 4 พวก มีลักษณะตัวใหญลําตัวยาวรี ประชากรสวนใหญจะอยูปกคลุมรังเพื่อทําหนาที่ปอ งกันรัง รวงผึง้ มีขนาดใหญ มีประชากรประมาณ 10,000 – 80,000 ตัว ตอรัง เปนรวงชัน ้ เดียว หรือรวงเดียว บางครั้งอาจมีความกวางถึง 2 เมตร ลักษณะรวงทัว่ ไปจะโคงรีเปนรูปครึง่ วงกลม จะติดอยูใตกิ่งไม หนาผา โขดหิน หรือมุมตึกที่อยูส งู ๆ เปนที่โลงแจงซึง่ จะมีรมเงาที่ไมรอนเกินไป ผึ้งหลวงจะดุรา ยเมื่อ ถูกรบกวนหรือทําลายและจะรุมตอยศัตรูของมัน นับเปนสิบถึงรอยตัว เนื่องจากผึง้ หลวงเปนผึง้ ตัวใหญจึงมีพิษมากใน เหล็กไน จึงทําใหศัตรูของมันไดรับบาดเจ็บสาหัสได
ผึ้งหลวงเปนผึ้งที่มข ี นาดใหญ จึงสามารถบินไปหาอาหารไดไกล บางครั้งรังหนึง่ อาจจะมีน้ําผึง้ ถึง 15กิโลกรัม แตเนื่องจากพฤติกรรมของผึ้งหลวงจะชอบทํารังในที่โลงแจงและอยูทส ี่ ูง ไมชอบใหถก ู รบกวน จึงไมสามารถ นํา มาเลี้ยงได แตควรจะอนุรก ั ษใหมีอยูใ นธรรมชาติ เพราะตนไมหลายชนิดตองการผึ้งหลวงเปนแมลงชวย ผสมเกสรเพื่อดํารงเผาพันธุ ผึ้งหลวง มีขนาดลําตัวยาว 17-19 มิลลิเมตร สวนอกกวาง 5 มิลลิเมตร (ขอมูลจากเวบ : ศูนยสง เสริมเทคโนโลยีการเกษตรดานแมลงเศรษฐกิจ จังหวัดเชียงใหม)
น้ําผึ้ง (Honey) คือผลผลิตของน้าํ หวานจากดอกไม และ จากแหลงอื่น ๆ ที่ผึ้งงานนํามาเก็บสะสมไว โดยผานขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพและทางเคมีแลวสะสมไวในรังผึง้ ซึ่งปกติแลวน้ําผึ้งจะมีกลิ่น รส สี ที่ตา งกันออกไปตามชนิดของพืชนั้น ๆ จึงทําใหสามารถระบุชนิดของน้าํ ผึ้งตามชนิดของพืชนั้นได ๆ เชน น้ําผึง้ จากดอกสม ดอกลําไย ดอกลิน ้ จี่ และแมแตดอกกาแฟ ก็จะแตกตางกันออกไปซึ่งนิยมนํามาใช เปนสารใหความหวานในอาหารหรือเครื่องดื่มนานาชนิด
ประโยชนของน้าํ ผึ้ง นั้นมีมากมาย เพราะน้าํ ผึ้งมีสวนผสมของน้าํ ตาลและสารประกอบอืน ่ ๆ ซึ่งสวนใหญจะเปน ฟรุกโทสกับกลูโคส และมีวิตามินและแรธาตุผสมอยูด วย เชน วิตามินเอ วิตามินบี2 วิตามินบี3 วิตามินบี5 วิตามินบี6 กรดโฟลิก วิตามินซี ธาตุแคลเซียม ธาตุแมกนีเซียม ธาตุโ ซเดียม ธาตุโพแทสเซียม ธาตุฟอสฟอรัส ธาตุเหล็ก ธาตุ ทองแดง ธาตุสังกะสี เปน ตน สําหรับสารประกอบอืน ่ ๆที่มีอยูในปริมาณเพียงนอยนิดนัน ้ จะเปนสารที่ทาํ หนาทีช ่ ว ย ตอตานอนุมูลอิสระเปนหลัก
น้ําผึ้ง..จึงเปนของขวัญ-ของฝาก ใหผูเคารพนับถือ ที่นับไดวา มีคุณคาทางจิตใจ ... สําหรับตัวเราเอง ก็ไดเคยฝากใหผ ูอน ื่ และ ก็ไดรบ ั จากผูเคารพนับถือมามากมายเชน กัน..
แต..ก็ไมคอยไดใช ไดกน ิ เปนเรื่องเปนราว สะสมไวใหญาติมต ิ รเสียก็มากกวา... แต..คราวนี้ที่เคามาเปนรัง เปนรวง มาพึ่งพาอาศัย ที่ตนไมใหญหนาบาน ทําใหเรามีความสุขใจ สบายใจ สบายกาย สุขภาพทีไ่ มสมบูรณ ดูดข ี ึ้น จากศรัทธาและ ความเชื่อ ในดานคุณธรรม.. ความเปนสัตวสงิ่ ที่มารวมชายคาบานสวนเรา ใหเกิดความรมเย็นเปนสุข..สาธุ สาธุ. (บันทึกลาสุด ปรารภ ประภาลักษณ กันยายน 58)
ก็มีเรื่องดอกไมหนาบานอีกตนหนึ่ง..ที่หาดูไดยากขึน ้ แลว.... ดอกไขดาว ( Oncoba ) ตนเดือนนี้หนาทางเขาประตูบา นสวนอินทนนท ดอกไขดาวบานสพรั่งเต็มตนสวยงามและ ติดดอกมากเปนพิเศษเลยปน.ี้ .ดอกไขดาวเริม ่ เปนพันธุด อกไมที่หาดูยากขึ้นทุกวันแลว (ชื่อ วิทยาศาสตร Oncoba spinosa Forsk. )
ดอกไขดาวจัดไดวา เปนหนึ่งในพรรณไม ที่ป จจุบันนี้ ลดจํานวนลงเปนอยางมาก เนื่องจาก เดิมทีนั้น ตนไขดาว เปน ตนไม ที่ขึ้น ตาม พื้นที่ปา กระจาย ตามภาค ตางๆ ของประเทศไทย แตปจ จุบน ั เนื่องจากปญหา การแผวถางพื้นที่เพื่อทําการเกษตร และ การเสื่อมของดิน ที่ทวีความรุนแรง ขึ้นทุกขณะ ทําใหตนไขดาว ไดรบ ั ผลกระทบ ไปดวยโดยตรง
ลักษณะของตน ไขดาว เปนไมพุม สูง 2-4 ม. ลําตนและกิ่งมีหนามแหลม ใบเปนใบเดี่ยว รูปรี กวาง 3-4 ซม. ยาว 5-6 ซม. โคนและปลายใบแหลม ขอบใบหยักถี่ ดอกสีขาว กลิ่นหอม ออกเปนดอกเดี่ยวหรือเปนกระจุก 2-3 ดอก กลีบรองดอก 5 กลีบ กลีบดอก 5 กลีบ มักมีกลีบขนาดเล็กซอนอยูอีก 3-4 กลีบ ขนาดบาน ผาศูนยกลาง 6-8 ซม. เกสรผูสีเหลือง จํานวนมาก ผลคอนขางกลม สีเขียว ขนาด 1.5-2.5 ซม. มีกลีบรองดอกติดคงทนอยูทข ี่ วั้ ผล
ถิน ่ กําเนิด และ พืน ้ ที่ทพ ี่ บ ตน ไขดาว คือ ถิน ่ กําเนิดแอฟริกาเขตรอน ออกดอกตลอดป ไขดาว มีชื่อวงศ คือ FLACOURTIACEAE